Skip to main content

Full text of "Patrologiae cursus completus sive biblioteca universalis, integra, uniformis, commoda, oeconomica, omnium SS. Patrum, doctorum scriptorumque eccelesiasticorum qui ab aevo apostolico ad usque Innocentii III tempora floruerunt .."

See other formats 


This  is  a  digital  copy  of  a  book  that  was  preserved  for  generations  on  library  shelves  before  it  was  carefully  scanned  by  Google  as  part  of  a  project 
to  make  the  world's  books  discoverable  online. 

It  has  survived  long  enough  for  the  copyright  to  expire  and  the  book  to  enter  the  public  domain.  A  public  domain  book  is  one  that  was  never  subject 
to  copyright  or  whose  legal  copyright  term  has  expired.  Whether  a  book  is  in  the  public  domain  may  vary  country  to  country.  Public  domain  books 
are  our  gateways  to  the  past,  representing  a  wealth  of  history,  culture  and  knowledge  that's  often  difficult  to  discover. 

Marks,  notations  and  other  marginalia  present  in  the  original  volume  will  appear  in  this  file  -  a  reminder  of  this  book's  long  journey  from  the 
publisher  to  a  library  and  finally  to  you. 

Usage  guidelines 

Google  is  proud  to  partner  with  libraries  to  digitize  public  domain  materials  and  make  them  widely  accessible.  Public  domain  books  belong  to  the 
public  and  we  are  merely  their  custodians.  Nevertheless,  this  work  is  expensive,  so  in  order  to  keep  providing  this  resource,  we  have  taken  steps  to 
prevent  abuse  by  commercial  parties,  including  placing  technical  restrictions  on  automated  querying. 

We  also  ask  that  you: 

+  Make  non-commercial  use  ofthefiles  We  designed  Google  Book  Search  for  use  by  individuals,  and  we  request  that  you  use  these  files  for 
personal,  non-commercial  purposes. 

+  Refrainfrom  automated  querying  Do  not  send  automated  queries  of  any  sort  to  Google's  system:  If  you  are  conducting  research  on  machine 
translation,  optical  character  recognition  or  other  areas  where  access  to  a  large  amount  of  text  is  helpful,  please  contact  us.  We  encourage  the 
use  of  public  domain  materials  for  these  purposes  and  may  be  able  to  help. 

+  Maintain  attribution  The  Google  "watermark"  you  see  on  each  file  is  essential  for  informing  people  about  this  project  and  helping  them  find 
additional  materials  through  Google  Book  Search.  Please  do  not  remove  it. 

+  Keep  it  legal  Whatever  your  use,  remember  that  you  are  responsible  for  ensuring  that  what  you  are  doing  is  legal.  Do  not  assume  that  just 
because  we  believe  a  book  is  in  the  public  domain  for  users  in  the  United  States,  that  the  work  is  also  in  the  public  domain  for  users  in  other 
countries.  Whether  a  book  is  still  in  copyright  varies  from  country  to  country,  and  we  can't  offer  guidance  on  whether  any  specific  use  of 
any  specific  book  is  allowed.  Please  do  not  assume  that  a  book's  appearance  in  Google  Book  Search  means  it  can  be  used  in  any  manner 
anywhere  in  the  world.  Copyright  infringement  liability  can  be  quite  severe. 

About  Google  Book  Search 

Google's  mission  is  to  organize  the  world's  information  and  to  make  it  universally  accessible  and  useful.  Google  Book  Search  helps  readers 
discover  the  world's  books  while  helping  authors  and  publishers  reach  new  audiences.  You  can  search  through  the  full  text  of  this  book  on  the  web 


atjhttp  :  //books  .  qooqle  .  com/ 


PATROLOGLE 

CURSUS  COMPLETUS 

HTE 

BIBLIOTHBCA  DNIVBRSALIS,  INTEGRA,  DNIFORMIS,  COMMODA,  CECONOMICA, 

OMNIUM  SS.  PATRUM,  DOGTORUH  SCMPTOnUMQUE  ECGLESIASTICORUM 

ODI 

AB  ^EVO  APOSTOLICO  AD  INNOCENTII   III  TEMPORA 

FLORUERUNTJ 

RECUSIO   CHR0N0L061CA 

OMNIUII  QUjE  EXSTITERE  MONUMENTORUM  CATIIOLICiE  TRADITIONIS  PER  DUODEC1M  PRIORA 

ECCLESLE  SiECULA, 

ICXTA  EDITIONES  ACCCRAT1SSIMAS,  INTBR  SB  CCMQCE  NONNCLLIS  CODICIBCS  MANUSCRIPTIS  COLLATAS, 

PERQCAM  DILIGENTER  CASTIGATA; 

BISSERTATIONIRCS,  COMMENTARHS  LECTIONIBUSQUE   VARIANTIBUS  CONTINENTEH  ILLCSTRATA  ; 

OMftlBUS  OPERIBOS  POST    AMPLISSIMAS  EDITIONES  QUiE   TRIBUS   NOVISSIMIS  SACULIS  DEBENTCR  AB80LUTAS 

DETECTIS,   AUCTA; 
INDICIBUS  PARTICULARIBUS  ANALTTICIS,  SINCULOS  S1VE  TOtfOS,  SIVE  AUCTORES  ALICUJOS  MOMBNTl 

SUBSEQUENTIBUS,   DONATA; 

CAPITULIS  INTRA  IPSUM   TEXTUM  RlTE  DISPOSITIS,  NECNON  ET   TITUII8  SINGULARCM  PAGINARUM  MARC1NF.M 

SUPEBIOREM  DISTINGUENTIBCS  SUBIECTAMQUE   MATERIAM  SIGNIFICANTIBUS,   ADORNATA; 

OPERIBUS  CUM  DUBIIS  TUM  APOCRVPHIS,  ALIQUA  VERO  AUCTOP.ITATE  IN   ORDINE   AD   TRADITIONI  M 

ECCLESIASTICAM  POLLEXTIBCS,  AMPLIFICATA", 

DCOBUS   INDICIBUS  GENERALIBUS  LOCUPLETATA  l  ALTEilO  SCILICET   RERUM,   QUO  CONSULTO,  QCirQUD 

CNUSQUISQUE  PATRUM  IN  QUODLIBET   THEMA   SCRIPSERIT   UNO  INTUITU  CONSPICIATUR;   ALTERO 

SGRlPTURiE  SACRiE,  ex  quo  lectori  comperire  sit  obvium  quinam  patreb 

ET  1N  QUIBUS  OPERUM   SUORUM  LOCIS   SINGCLOS  SINGULORUM  LlBRORUM 

SCRIPTURiB   TEXTCS  COMMENTATI   SINT. 

Ef>STIO  ACCCRATISSIMA,  CjBTERISQCE  OMNIBUS  FACILE  ANTEPONENDA,  61  PERPENDANTCR  :  CHARACTERUM    N1TIDITAS 

CIIARTA    QUAL1TAS,   INTEGRITAS   TEXTUS,    PERFECTIO  CORRECTIONIS,   OPERCM   RECUSORUM    TUM   VARIE1AS 

TUM  NUMERUS,  FORMA  VOLUMINUM   PERQUAM  COMMODA  SIBIQUE  IN  TOTO  OPERIS  DECURSC  CONSTANTER 

SIMILIS,  PRETll  EXIGUITAS,PRjESERTIMQUE  ISTA  COLLECTIO,UNA,  METHODICA  ET  CHRONOLOGICA, 

SEXCENTORUM    FRAGMENTORUM    OPUSCULORUMQUE'    HACTENUS    HIC     ILLIC    SPARSORUM, 

PRIMUM  AUTEM    1N    NOSTRA    DIBLIOTHECA',  EX  OPERIBUS   AD    OMNES  JETATER , 

LOCOS,  UNGUAS  FORMASQUE  PERTINENTIBU6 ,  GOADCNATOROM. 


SERIES  SECUNDA, 

NlKS,  DOCTORE3  SCRIPTORESQ 
CGORIO  MAGNO  AD  1NNOCENTII 

Stccuranfe  3.*^.  9Rigtte, 


IN  QUA  PRODEUNT  PATRBS,  DOCTORES  SCRIPTORESQUE  EGCLESIA  LATIftiB 
A  GREGOUIO  MAGNO  AD  lNNOCENTIlM  III. 


BIBLIOTHBCM    QfcBlI    UKITIRIA, 

SIVB 
CCRSUUM  COMPLETORUM  1N  SINGUL08  SCIENTLK  ECCLESIASTICJB  RAMOS  BDITORE. 


PATR0L061A    BINA    EDITIONE   TYPIS   MANDATA   EST,    ALLA  NEMPE   LATINA,    ALIA    GRJ5CO-LATINA.  — 

▼RNBUNT  MILLB  FRANCIS   DUCENTA   VOLUMINA  EDITIONIS   LATINJS ;    OCTINGENTIS  BT 

BfrLLB   TRBCBNTA  GR£CO-LATIN£.  —  MERE  LATINA  UNIVERSOS  AUCTORES  TUII  OCCIDENTALES,  TLM 

ORIENTALES  EQUIDBM  AMPLECTITUR  ;    HI   AUTEM,  IN  EA,   SOLA  VERSIONE  LATINA  DONANTUR. 


PATROLOGIJ:  TOMUS  CXLV. 

S.  PETRI  DAHIANi  TOHUS  SECUNDUS. 


CS^Oxl 


* 


/ZJ6-J<(jgvvc&  ZZ. 


*, 


A  SJICULUM  XI. 


s.  petrI  damiani 


yj  A  '  i      / 


S.  R.  E.  CARDINALIS 


fPISCOPI  OSTIENSIS.  OltOINIS  S.  BEHEOICTI .  E  C0MRE6ITI0IE  FORTISIVELLMC. 

OPERA  OMNIA, 

COLLECTA  PRIMDM  AC  ARGUMENTIS  ET  NOTATIONIBUS  ILLUSTRATA 


STVDIO  AC    LABOBB 


DOMNI  CONSTANTINI  CAJETANI 

SYRACUSANI, 
ABBATJS  SANCTf  BARONTIS  CONGREGATIONIS  CASINENSIS. 

ACCESSERB 

S.  PETRI  DAMIANI  OPUSCULA   NONNULLA 


HICENB  EDITA. 


TOMUS  SECUNDUS. 


YKHJT  7  FRANGIS  GALLICIS. 


4 
*> 


ELENCHUS 

AUCTORUM  ET  OPERUM  QUI  Hf  H03  TOMO  CXLV  COWTIWEWTUR. 


SANCTUS  PETRDS  DAMIANUS  SANCT.E  ECCLESLE  ROMAN.E  CARDINALIS 

Opercm  toiius  ssu  pars  III. 
Opuscula.  \  Cot.     20 

Alexandri  III  diploma  de  legalione  S.  PetriDamiani  in  Galhas.  857 

De  adventu  S.  Petri  Damiani  ad  Cluniacensem  ecclesiam.  85S 

Acta  synodi  in  Galliis  celebrate  a  B.  Petoo  Damiano.  860 

Hjmxms  de  gloria  paradisi.  *  ^  f  «61 

Addilio  ad  tom.  III  Operum  S.  Petri  Damiani. 

De  Gallica  profectione  S.  Petri  Damiani.  866 

Eipositio  Canonis  missffi.  880 

Testimonia  Novi  Testamenti  ex  operibus  S.  Petri  Damiani  excerpta.  893 

OPERUM    T0VU8    SEU    P*RS    IV. 

Carmina  sacra  et  preces.  917 

CoJlectanea  in  Vetus  Testamenlum  ex  operibus  S.  Petri  Damiani.  985 


++•*+ 


OPERUM  SANCTI  PETRI  DAMIANI 

IN  EDITIONE  CAJETANI 

TOMUS     TERTIUS 


OPDSCULA  VARIA  COMPLECTENS. 


CAJETANI  EPISTOLA  NUNCUPATORIA. 


S.  D.  N.  Padlo  Vy  pontiflci  maximo,  domnus  ComiMTnros  Cmktakcs,  abbas  Casinensis  S.  Barontis, 
aeinpiiernaro  fclicitatem.  ♦ 

Sacne  Htterae  et  monumenu  sanctorum ,  beatissime  Pater,  ejus  pretii  ae  indolis  esse  solent,  ul  si  diu 
in  tenebris  jacere,  siieutioque  invoivi ,  et  oblivione  deleri  videantor,  niiiilominus  ob  corum  famam  opiuio- 
tiemque  sanctiiaiis,  ac  coelestis  doctrinae  pnestantiain,  iucem  in  lenebris,  linguam  iu  siieniio,  memoriaui 
ir.  oblivione  sempiternam  obtineant;  in  myslko  hoc  coelo  Ecclesix  tanquam  soiem  occuitari,  nunquam 
tamen  interire  poiuenint.  Etenim  surnmi  pontiflces,  qui  Cbristianum  hunc  orbem  moderantur,  Sjiiritn  Dci 
acti  el  iropulsi,  post  noctem  et  occasum,  solem  ei  suum  oriri  et  splendere  faciunt  :  co  iamen  gloriosius 
atque  divinius,  quo  magts  id  per  debile  ac  exiguum  insirumentum  operantur.  Hoc  sane  mihi  a  te  contigit, 
beatissime  Pater,  quem  in  haec  sacra  litterarum  monumenta  incumbere  jussisti,  ac  perenni  munificentiae 
tuae  fonte  excilas,  ne  quid  de  ejusmodi  sludio  prsetenrnttam,  sed  mearum  iucubrationum  labor  appareat, 
et  uberem  iuam  in  me  graliam,  si  non  attiiigere,  saliem  sequi  et  odorari  videalur.  Cum  ergo  lianc  curam 
et  diiigentiam  in  B.  Petri  Damiani  cardinalis,  episcopi  Osticnsis,  opuscula,  quse  in  caliginoso  vctuslalis 
sinu  laluerant,  coliocassem,  ut  ea  sparsa  collegerim,  turbata  digesserim,  quatuorqne  in  lomos  diviscriin  : 
post  primum  et  secundum  jam  editos,  tuoque  magno,  et  singulari  patrocinio  tam  benigne  susceptos,  ter* 
tius  bic  ac  penoitimus  eisdem  quoque  tenebris  erumpens,  quasi  fratribus  eam  invidens  gloriam,  prodit  in 
iucem ;  et  cum  diem  aspiciat ,  nihii  majus  existimat  quam  dies  videre  tuos,  tecumque  vivere  et  laetari.  Tu 
igitur,  beatissime  Pater,  iHum  accipere  et  fovere  ne  desinas,  eo  roaxime  quod  filii  tui  parlus  existat,  illios 
nempe  cardinaHs  de  sede  apostoiica,  et  repub.  Christiana  optime  meriti :  quem  adhuc  viventem  Alexan- 
der  U  ejusdem  apostolicae  sedis  oculum,  et  firmamentum  immobiie,  jam  tunc  apostolico  calculo  sancttta- 
tein  et  doctrinam  ipsius  approbans,  scriptis  appellaviu  Eo  enim  pietatis  et  religionis  sttidio  deflagrabal,  ut 
eloquio,  libris  et  exemplo,  animis  virtutes  insercre,  et  vitia  exstirpare,  bonorum  mentes  augere,  el  im- 
proboruro  infringere  audaciam  noverit.  Quem  non  solum  in  privata,  sed  in  hac  eliain  communi  Ecclesia 
inmc  exhoriando,  nunc  docendo,  nunc  modenuado  ac  protegendo,  nunc  operando  supra  vires  nalurac  profi- 
cere,  vulgus  aspiciens,  unanimi  consensu,  uno  ore  beatum  praedicavit. 

BenedicUnaeeiiahi  religiomsjuvabit  auctoritas,  qusedesuo  hocalumno  et  doctore  adeo  gloriatur,  ut  numc? 
rosa  sua  antiqua  novaque  pignora  quasi  despiciens,  unum  Petrum  Damiani  suscipiat,  eique  quasi  unico 
fliio  blandiatur;  quod  eo  potissimum  anliquae  suae  famiiiae  spiendore  excitari,  laborumque  merita,  qucs 
pro  Ecclesia  semper  Romana  suscepit,  renovari  vtdeat.  Pclri  etiam  hujus  sui  nomine,  sanclissimi  Petri 
aposiolorum  prineipis,  qui  eamdem  Benedictinorum  gentem  per  taro  mulla  saecula  ad  Ecclesiam  turbulentis 
temportbos  insiaurandam  sua  in  sede  constiiuit,  nomen  in  memoriam  reducens.  Nam  Petrus  diaconus 
diserte  commemoral  (Tract.  tnirac.  £.  Bened.  ex  Biblioth.  Casinen.  ap.  me  ms.)  Petrum  ipaum  apottolo- 
rom  principem,  cum  Ecclesiae  suae  navem  impiorum  turbinibus  agitatam  conspiceret,  ad  BenedictuRi  taiw 

miAift  Clim  Pn  a*4»*>rrinriiim   ineine  vinHt^Am  tf*AnlAnrli&JU».    *»•   f.acini  mitAfam  ftilu  tAitom  niM»aiiccA  *  «  .V« An 


II  AD  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUM  SEU  PARTEM  111  42 

Evcntus  quidem  rem  ipsam  confirmavil ;  nam  ab  eo  tempore,  quo  S.  Benediclus,  instituto  choro,  a&uronos 
iiuos  in  Urtys  basilicas  ecclesiasque  alias  introduxit  usque  ad  raillesimum  eentesimum  quadragesimuni 
quartum  annum,  clero  ipso  lunc  creanle  ct  eligenle  ponlifices,  continenter  summum  ponliGcatum  gerere 
consueverant.  Quod  si  postea  serie  interrupta  nonnulli ,  ut  SHvester  II ,  Clemens  quoque  II  et  alii,  non  ex 
clero  Romano  ad  supremam  illam  dignitatem  assumpti  fuerint ,  non  est  tamen  dubium  quin  ipsi  ejusdem 
Benediciini  ordinis  professores  exstiterint.  Praterea  posteriores  sexdecim,  qui  cenlum  annos  Dei  Ecclesiam 
gubernarunf ,  centum  fere  quindecim  prioribus  superaddilos,  hos  et  illos  omnes  vel  in  sanctorum  numerum 
relalos  veneramur ,  vel  omnium  'virlutum  genere  eminentes  suspicimus.  Quid  referam  quot  quantosque 
S.  R.  E.  cardinales  habuerit?  cum  nulli  aut  pauci  fuerint  qui  ea  lempestale  ex  Benedictinorum  clauslris  ad 
illam  amplitudinem  non  ascenderint.  Taceo  innumerabilem  hujus  sancue  propaginis  per  totum  terrarum 
orbem  muilitudincm.  Non  memoro  quantum  llalia,  Anglia,  Germania,  Belgium,  Vasconia ,  Bohemia,  Un- 
garia,  Suevia,  Golhia,  Polonia,  Benedictinis  tot  eo  missis  apostolis  :  ac  tandein  India  Occidenlalis  Bartho- 
lomreo  Buyll,  Tarraconensi,  Montisferrali  monacho  (quinquaginla  pene  annis  anlequam  B.  Fr.  Xavcrius  a 
B.  Ignalio  illuc  milterelur)  primo  ab  Alexandro  VI  ad  eum  aposlolo  delegato,  debeant.  Non  refero  quot 
pcr  omncm  aolalem  sexumque  martyres  alque  virgines,  quod  per  omnem  gradum  confessores,  quot  per 
omnes  Ecclcsias  pastores,  perque  omnes  academias  insignes  doclores  adepta  fuerit.  ln  Pelro  tamen  Da- 
miani  haec  omnia  in  suos  olim  divisa  singulari  Dei  beueficio  conjuncia  et  copulata  jam  videt;  etquem 
in  carne  viventem  tractare  non  polest,  eumdem  iu  scriptis  spirantem  admirari  non  desinit. 

Cum  h%  sint  potissimre  causae,  beatissime  Pater,  quare  tanti  viri  doclrinam  hoc  in  libro  conlentam  non 
minori  quam  alios  patrocinio  pretioque  suscipias,  ultimam  tamen  adjiciam,  quam  etiam  tibi  gratam  fore 
non  dubiio.  Etenim  si  a  Benedictino  capile  ad  membra  transire  ac  descendere  fas  est,  me  ipsum  novissi- 
mum  iuvenio,  non  per  me  ipsum  (sentio  namque  quam  sira  inutiiis  et  exiguus),  sed  per  majores  meos,  quot 
eiiain  aiiquod  nomen  decusque  prb  sede  apostolica  gessisse  non  negarim.  Gentilium  enim ,  mihi  indigno 
Cgelanorum  domus  anliquissima,  quae  Roma,  et  Cajeta ,  cujus  principalum  ad  quiogentosfere  annos  obti- 
nuit,  Pisas  demigrans,  non  oblita  majorum  suorum  erga  Romanos  pontifices  obscrvantiae,  ibi  eos  sancte  et 
iutrepide  ab  imperatorum  illius  temporis  vi  et  multorum  insolentia  non  semcl  defensavil,  eorumque  aucto- 
rilatcm  diu  sartam  tectamque  eonservavit.  Cujus  et  meritorum  magnitudo  ex  eo  eolligitur  quod  ab  eo  tem- 
pore  hoec  una  Cajetana ,  tot  tantisque  sedis  apostolic»  aucta  titulis  et  houoribus,  caeleras  fere  Pisanae 
rcipub.  familias  antecelluit :  ter  enim,  ut  alia  praelermiitam,  cardinalitia  diguitate  perfulsit.  Porro  ex 
cadem  multo  anlea  Romam  sibi  patriam  incolenle  nonmrilos  summum  pontificaiura  oblinuisse,  et  diversis 
temporibus  complures  ad  cardinalatum  pervenisse,  atque  etiam  tam  Romanae  reipub.  quam  Campanise  et 
Patrimonii  praefeclura  donatos  esse  conslat.  In  quibus  Cajetae  duces  ac  Fundorum,  comitesque  Ciecanen- 
sium,  atque-Signiae,  necnon  et  Vicani  principes,  ipsius  gentis  soboles,  complurium  civitatum  et  oppidorum 
perpetuo  jure  fruebanlur  :  idque  potissimum  Leonardo  Aretino,  viro  gravissinio,  cum  vetustis  Aunalibus, 
quod  pro  Romanis  pontificibus  quamplurimos  labores  subierint,  alteslanlibus. 

Verum  jam  nil  amplius  tuis  antecessoribus  collala  obsequia  commemorans,  propilius  tuas  ad  res  acce- 
dain,  quo  tuam  in  me  graliam  nunquam  minuendam,  imo  magis  augendam  fore  coufido.  Novcris,  beatissime 
Paler,  Ursinorum  familiam  genere  et  rebus  geslis  nobiiissimam,  pro  luenda  pontificum  libertate  suam  cum 
meae  gentis  ope  el  virtutc  strenuam,  ut  pro  sancta  sede  communcm  periculi  et  laboris  gloriam  compara- 
rent,  iidem  et  robur  conjunxisse  :  alque  ut  hanc  pietatis  ac  virtulis  concordiam  natura  viribusconfirma- 
rent,  mutuis  matrimonii  nexibus  saepenumero  colligasse.  Hinc  vero  hae  duae  piantae  sibi  invicem  insitae  et 
conneiac,  Cajetanae  simui  et  Ursinae  gentis  splendorem  nomenque  edere  incoeperunl,  inter  quac  (ut  nunc 
de  posleris  Cajetanis  laceam)  Joannes  iJle  exstilit ,  Urbis  senator  amptissimus,  etsi  patre  Ursino  nalus,  a 
matre  lamcn  Perna  Cajelac  ducum,  et  Gelasii  II  gentili,  Cajetanus  appellari  voluit,  quem  etiam  sequitur 
ioannes  altcr  Cajelanus,  magni  Matlhaei  Ursini  Romanorum  senaloris,  et  Pernae  genlis  ejusdem  Cajetanae 
filius,  qui  diviria  (juadam  morum  indole  Nicolaus  111  in  pontificalu  subiimis  emicuit.  Deuique,  ut  plura  quae 
gcueris  hujus  suppctunl,  cxempla  praeteream,  Neapoleoni  Cajetano  ejusdem  magni  Matlhaei  filio,  qnotquot 
liodie  supersunt  ex  Ursinis  principes,  originem  suam  referre  debent. 

Quamobrem,  sanclissirae  Pater,  cum  ex  Benedictina  religione ,  et  meis  majoribus  totum  me  aposiolicae 
scdis  agnovcriin,  eumdem  me  tibi  eliam  singulari  beneficentia  tam  arcte  devinxisti,  ut  pro  nominis  tui 


15 


PROLEGOMENA. 


."»' 


f» 


CAJETANI  PRiEFATIO. 


Curn  duo  potissimom  slnt,  studiose  bcctor,  quae  A     In  primis  sanclissimi  viri  patria  Ravenna  sua  in 


sacri  doctoris  scripta  extollere  ac  illustrare  pos- 
suni :  alterum  vitse  innocentia  et  integritas,  alterum 
doctrinae  ortbodoxae  futes  et  anctoritas;  non  dubito 
quin  in  Petro  Damiani,  cardinali  sanctissimo  et 
dociissimo,  ulrumque  rcperias.  Si  vitam  illius, 
quam  in  terris  egil,  aspicias,  coelestem  prorsus  el 
angdicam  dixeris,  dignamque  ideo  qua  Ecclesia» 
hxc  militans  ad  sui  temporis  evertenda  vitia,  er- 
rores  debeilandos,  virtutes  exstruendas,  mores  in- 
staurandos  frneretur.  Etenim  omnes  qui  ipsum  elo- 
quio,  opere  et  exemplo  miranda  dicere  et  patrare 
▼iderant,  qui  ejus  admirabilem  erga  Deuro  ac  ho- 
mines  pietalem,  incredibilem  sapientiam ,  cum  po- 
tentia  submissionem,  curo  opibus  ac  divitiis  abdi- 


civitate  universaque  dicecesi  illum  inviolabili  feslo 
duplicique  officio  concelebrat. 

Deinde  Favenlia,  ubi  obiit  et  sacrum  sui  corporis 
spolium  dereliquit,  ex  eo  jam  tempore  quo  singa- 
lari  hujus  sancti  patrocinio  Callorum  obsidione  libc- 
rata  fuit,  ipsum  eumdem  (quem  suis  unum  ex  qua- 
tuor  protecloribus  mullo  antea  susceperat)  anniver- 
sario  cum  tribus  aViis  festo  inviolabili  cclebrarc  de- 
crevit :  atque  eadem  celebritate  el  officio  vcncralur, 
die  nempe  22  Februarii ;  qui  lamen,  quod  feslo  S. 
Petri  Antiochenae  calbedrae  occupatur,  semper  iu 
sequinlem  transferlur.  Quo  die  cum  cbiro  Teligio- 
sorumque  ordinibus  et  magistratuum  comiiaiii  ab 
Ecclesia  Majori  usque  ad  aedem  S.  Mariae  de  Ange- 


cationem,  cum  fomite  carnisque  illecebra  purilatem  B  *"»  u*"  deposilum  est  corpus,  solemniterproceditur. 


conjunclam  agnoverunt,  beatum  uno  ore  praedi- 
caxttes,  alque  quemdam  fere  angelum  credentes,  ex 
quanam  suprema  hierarchia  spirilus  iste  in  terras 
dcscenderit,  dijudicare  non  poterant.  Si  vtilgl  com- 
muni  epjnione  et  prxconio  nescio  qnid  veritatis  ac 
Mnnkiis  continetur,  quid  glorioshis  et  divinius  quam 
imiiis  vices  Dei  gerentis  in  terris  lestimonio  com- 
meodari?  Alexander  namque  secnndus  Damianum 
viventem,  suum  oculum  et  immobile  sedis  Aposlo- 
Iteae  fimiamentom  per  tineras^ppeHarit.  Vere  qni- 
dem  oculus,  vere  Ecclesiae  firmamentum  ille  dicilnr, 
in  qoo  vcluti  in  firmamento  justitiae  immortale  Iti- 
men,  «t  fixa  omnium  virtutum  sidera  relucebant, 
qna?  purpura  iilom  magis  pretiosum,  Deoque  et  ho- 


Praeterea  singulis  fere  annis,  quibus  ordo  ofllcii 
redtandi  excluditur,  in  eo  per  baec  verba  reponitur : 
Vicesima  tertia  die  Februarii,  Petri  Damiani  epi- 
uopi  et  confessoris  Ravenn.  dupl.  fuit  heri.  Quo 
etiam  ordine  cum  sanctis  episcopis  confessoribus 
aliisque  coeiitibus  ab  antiquis  temporibus  in  Litania 
positus  iuvocatus  est.  Alque  et  in  velusiissimis  eo- 
ruindem,  Ravennatis  praectpue  ac  Faventinae  Eccle- 
siarvm  tabulis,  motnumentisque  Damiani  nomen 
inter  sanctos  perpeluo  connumeratum  fuisse,  com- 
pertum  etiam  habeo, 

Hujus  quoque  nostri  beatissimi  doctnris  sanctila- 
tem  commendat  tumulus  ante  lrecentos  fcre  annos 
candido  ex  marmore,  loco  post  majus  altare  edito 


minlbus  spectabilem  exhlbebant.  Lucernam  hanc  C  et  sublimi  construclus,  hujusmodi  inler  alia  verbis 


lucidam  et  ardcnlero,  quae  in  Benedictinae  religionis 
modio  latitare  et  abscondi  conlcnta  erat,  Dous  Opl. 
Max.  ab  excelso  gloriae  su«e  solio  respiciens,  in  Ec- 
clesiae  suae  candelabro,  loco  edito  et  eminenti  col- 
locavit ;  unde  conspicua  miraculorum  et  sanctitalis 
luce  ciaresceret,  atqne  ila  scdi  apostolicae  subsi- 
dium,  purpuratis  exemplum,  paslOribus  regulam, 
tandem  viam  coeteris  salutarem  minislraret.  Hic 
Petrus  Damiani  exstitit,  Leclor  humanissime,  quem 
si  viventem  populum  ejus  cosleslis  doctrinae  pabulo 
recreatns,  miraculis  slupefactus,  vitaeque  exemplo 
confirmatus,  sanclum  et  beaturo  praedicavit,  et  sum- 
nsus  pontifex  tali  eumdem,  ut  vidisti,  encomio  illu- 
stravit,  nihil  est  qnod  de  ejusdem  post  obitum  san 


in  marmore  incisis  :  A.  D.  MCCCLIII,  die  xm 
Aprilis  trahslalum  fuit  corpus  S.  Petri  Damiani  in 
Sancta  scriptura  doctor.  et  Ostiensis  episcopi9  ac 
apost.  sed.  legati.  Ibidem  oliam  :  Obtit  confcssor 
Christi  Petrus  Damiani,  Osliensis  episcopus9  el  Car» 
aHnalit  sanctissimusf  vut  Kal.  Martii.  Qnem  tiimu- 
lum,  quamvis  anliquissimum,  plus  ille  populus  viva 
ac  recenti  religione  colit,  osculatur  et  ampleciiiur, 
suisque  in  rebus  praesens  experitur  auxilium.  Undo 
non  immerilo  votivls  tabeliis  Jonariisque  appcnsis, 
ac  accensis  lumfnibus  nobililant.  Necnon  ct  in 
sancti  hujus  viri  celebritate,  ejus  effigies,  quac  iu- 
roulo  inhaeret,  paslorali  induilur  ornamenlo  popu- 
lique  frequcnlia  visilatur.  Ilccc  omnia  aulhenlicis 


ctitate  dubites,  aique  eliam  quo  paclo  el  tempore  D  praefatae  utriosqwe  ecclesiae  ac  civitatis  lesiiumniis 
Petrus  Damiani  in  sanctorum  numerum  ascriptus      ad  me  transmissis  conflrmantur 


{5  AD  S.  PETRI  DAMIANI  OPP. 

roet,  ipsimet  monacbi,  qui  rem  totam  cunosiusA 
inspexerunt,  affirmant,  eumdem  Dei  virum  parva 
esse  corporis  statura  :  unumque  ab  eo  tunc  illi  ab- 
straxere  bracbium ,  ut  hoc,  cura  fcliis  sanctorum 
reliquiis  ad  festorum  solemnia  allari  majori,  quem- 
admodum  in  hanc  usque  diem  consuete  serValur, 
exponerent. 

Ultimo  accedit  velerum  ac  recenliorum  auctori- 
(as,  qui  Pelrum  hunc  nostrum  sanctitalis  et  doctri- 
nsc  laude  conspicuum  appeliare  non  dubitant,  qui  et 
quolies  illius  sententiam  suis  inserere  scriptis  et 
coucionibus  volunt,  eumdem  eo  sancti  titulo  prae- 
muniunt.  Quae  omnia  si  minus  sufficere  videantur , 
eadem  dubitationis  ralio  multis  in  sanclis  insurgeret, 
quos  tamen  vel  privatat,  vel  communis  Ecclesiae 
consensus  celebrat;  cum  nihil  aliud  quam  vetus  B 
consuetudo  el  traditio  pro  eorum  fide  ac  testiinonio 
militct. 

Quoad  vero  sancli  viri  doclrinam  allinet,  hoc 
animo  Lector  inflgat,  atque  eam  parem  pondere  et 
pretio  velerum  Palrum  monumenlis  esse  non  igno- 
ret.  Hac  enim  ortbodoxa  fides  roboratur,  religio 
catholica  ilhnUratur,  pielas  accenditur,  huinanus 
error  et  impietasevanescit,  atque  in  ccelum  via  mu- 
nilur  et  ostenditur.  Praterea  unice  et  singulariter 
commendandus  est  noster  hic  doctor,  quod  inaffe- 
ctato  el  simplici  stylo  copiosa  et  varia  imexere  do- 


TOMUM  SEU  PARTEM  IIL  16 

cumenta  noverit,  ex  quibus  tanquam  ex  fontibus 
diversi  scieutiae  professores  utilia  ac  necessaria 
haurire  poterunt.  Quapropter  non  parum  induslria* 
et  laboris  tnsumpsiraus  hasce  margaritas  suo  sin- 
guhs  loco  disponere,  quas  sanctus  doctor,  prout 
tempus,  locus  ratioque  postulabat,  effundere  consue- 
verat.  Gum  ergo  primum  opusculorum  tomum  qua.i 
politica  continentem  pohlicis ;  secuodtim  ubi  sacrac 
loca  paginae  exponuntur ,  concionaloribus  dedisse- 
mus  :  hunc  tertium,  qui  quasi  contentiosam  theo- 
I6giam  curo  h&reticis  ac  schismaticis  agitatam  com- 
plectitur,  theologis  scholasticis  assignamus.  Ne  vero 
qui  eruditionis  sludio  deleclantur ,  sna  voluptate 
defraudare  videamur,  quarlum  et  ullimum,  qui  di- 
versi  generis  carmina  et  sacras  preces  continet , 
Yiris  ipsis  erndilis  asservabimus.  Non  tamen  singuii 
exacte  rem  hinc  suam  eruere  posse  existiment,  quia 
vir  sanctus  non  ex  professo,  ut  dixlmus,  argumenta 
haec  varia  pertractavit,  nec  tanti  viri  mens  unquam 
fuit  suam  velle  doctrinam  hominum  applausui ,  sed 
communi  polius  saluti ,  Deique  gloriae  potissimum 
commendare.  Quamobrem  nostrum  inserviendi  om- 
nibus  animum,  quoeso ,  gratus  ac  loelus  accipias,  et 
viri  sanctissimi  doctrinam,  quam  his  ejus  in  scriptis 
exhibemus,  tolis  viribus  assequj,  el  in  ea  vitam 
imitari  ne  desinas.  Yale. 


COROLLARIA  QUiEDAM 

m  VITiE  LAUDE  AC  SANCTITATE  B.  PETRI  DAMIAM. 


I. 

Leo  IX  papa  in  diplomateei  adhuc  vivenli  concetso. 

Lco  episcopus,  servus  servorum  Dei. 

Apostolicac  sedis  competit  auctorilati  et  legaliter 
ordinata  staluere ,  et  Deo  semel  oblata ,  ut  incon- 
vulsa  serventur ,  in  posterum  providere  :  nc  quod 
priorum  devota  Deo  pietas  inchoat,  sequentium  pra- 
vitas  sacrilega ,  quod  absil,  temeritale  subverlai. 
Quapropler  Eremum  quae  dicitur  Ocri ,  in  Saxeno 
videlicel  lerritorio  conslitulam,  tibi,  Petre  Daroiane 
prior  ejusdem  Eremi,  luisque  successoribus  adju- 
dicamus  :  et  ipsam  Eremum  in  suo  statu  persi- 
stere,  et  in  perpetuum  valere  decernimus.  Nec  liceal 
ulli  morlalium,  non  pravae,  non  roagnae  (tersonac 
ipsam  quandoque  Eremum  ad  saeculi  jura  redigere^ 
vel  alicui  prorsus  monastcrio  subjugare.  Enim  vero 
pradictum  locum  per  semetipsuin  quidem  Aeri  mo- 


C  sunt,  vel  deinceps  acquisitura  est,  absque  injusla 
cujuscuraque  molestia,  quiete  ettranquille  delineat. 
Nec  ulli  hominum  liceat  in  ipsam  Eremum  pcr  ho- 
stilem  impeturn  violenter  irrumpere,  et  servosDei, 
qni  iilic  habitaverint,  vel  expellere,  vel  depraedatio- 
nibus  infeslare;  salvo  tamen  jure  fidelium  laico- 
rum,  qui  ejusdem  Eremi  patroni  sunt,  el  eam  pro  ani- 
marum  suarum  remedio  condiderunl.  Si  quis  aulero 
hujus  nostri  apostolici  decreti  temeralor  exsliteril , 
nisi  resipiscat  atque  in  omnibus  apertus  Dei  iuimiciis 
cmendare  contemnat,  analhematis  se  vinculis  obli- 
gandum  iudubilanter  agnoscat. 

II. 

Alexander  11  in  liUerie  ad  Galliarum  prmule*  apo- 
ttolicis,  de  D.  Petro  Damiani  legaiionem  iisdem  in 
n     partibut  obrunte,  sic  magnifice  loquitur. 

Alexander  episcopus,  servus  servorum  Dei.  Ger- 


M 


PROLEGOMENA. 


U 


dardi ,  quod  sirooniace  iovasit ,  ccenobio  penitus  A  fratribus  nostria  laudanlibus  et  libenter  censentien- 


efirainaretis.  Quod  si  causa  cupidjtatis,  autamore, 
vel  timore  alicujus  potentis  personae,  eiplere  renui- 
stis,  haec  omnia  Dei  ouinipotentis  timori  pncposui- 
stis,  et  nulliiro  disperais  nionachis  solatium  regre- 
diendi  praebuistis  :  quapropter  ejusdem  Rainaftdi 
maiitia  magis  muliiplicatur  et  crescit.  Ha?.c  vero 
idcirco  raandare  curavimus,  quia  ex  iisdem  dfcpersis 
monacbis  qnidam  ad  nos  venerunt,  flentes  ct  eju- 
lanles ;  aiii  litieras  direxerunt  laroentabtles ,  jusli- 
tiam  sancli  Petri ,  nostramque  consolationem  pro 
tali  injustitia  requirentes.  Unde  supradicti  Potri  t 
vestramque  nostra  auctoritale  corroboramus  sentcn- 
tiam ;  eumdemque  Rainaldum  et  consenlaneos  ejus 
anathematizamus  ;  ipsumque  coenobium,  quandiu  in 


tibus,  promittimus  tibi,  venerabilis  frater  Petre, 
ego  fraler  Desideriua  cum  tota  congreg atione  bujus 
aancti  casnobii»  memoriam  obilus  tui  annnaliter  tioa 
habituros  :  posteros  quoque  noslros  hoc  idera  ob- 
serva/e  fldeiitcr  cupientes,  sicut  consuetudinaliter 
prsedecessorura  nostrorum  abbatum,  qui  noviter 
de  hac  loce  mtgravernnt,  officiosissime  celebramus. 
Satisquippe  dignucn  et  honestum  nobis  videtur,  qui-- 
bus  tantam  dUectionem  impendis,  lantam  benevo- 
Ientiam  ostendis,  aliquid  cmolumenti  rependamus, 
ut  qnos  ita  incoeperis  amare  semper  dum  vixeris, 
amor  tuus  crescat  in  nobis,  dum  aliquid  devolionls 
et  amoris  praeter  aoiitum  a  nobia  te  speras  consecu- 
turum.  Si  quis  autem  hujus  noslrae  pollicitationia 


eo  manseril,  imerditiraus,  et  ul  idera  faciatis,  vobis  B  violator    exstiterit ,  ve!  nobiscom  viventium  ,  aut 


wandamus. 


m. 


Alexixder  episcopus,  servus  servorum  Del,  cha- 
rissimo  fratri  Gervasio  Remensi  archiepiscopo  sa- 
iutem  el  apostolicam  benedictionem. 

Debitas  fraternitati  tuae  grates  rependimus,  quod 
in  ejeclione  Hy,  a  nobis  damnatf,  quod  Gamotensem 
Ecclesiam  sinioniace  invaserat,  promptum  (e  solli- 
cilumque  ostendislt  :  quodque  ut  alter  dignus  ct 
idoneua  eidem  Ecclesiae  canonice  substitueretur , 
charissimo  filio  nostro  Philippo  Francorum  regi 
consilium  dedisti.  Gui  nimirum  suisque  optimatibus, 
ut  dignas  super  hoc  grates  rependas ,  prudentiam 
tuam  invitamus.  Noverit  eliam  fraternitas  tua  nos 
confratrem  nostrum  Senonensem  archiepiscopum 
admonuisse,  quatenus  Aurelianensis  Ecclesia?  inva- 
sorem  nostra  apostolica  anctoritate  exeommunicet* 
Claret  enim  ipsum  simoniace  episcopatum  obtinere , 
etad  obtegendam  reatus  sui  improbitatem ,  perju- 
riuro  in  Cabiilonensi  syoodo  incurrisse,  suaqne  frau- 
dulentia  confratrem  nostrum  Pelrum  Ostiensem  epi- 
scopum,  a  quo  eadem  synodus  celebrata  est,  dece- 
pisse.  Super  haec  etiam  ad  augmentum  criminum 
suorum  litteras  apostolatus  noslri ,  quibus  ad  hoec 
examinanda  vocabatur,  omnino  refutavit.  Quapro- 
pter  charilatem  luam  aposloiica  auctoritate  admo- 
nemus,  ut  praefato  Senonensi  archiepiscopo  ia  dam- 
natione  Aurelianensis  invasoris,  contempto  timore  et 
gratia  omnium,  te  socium  et  adjuiorem  adhibeas. 

IV. 
De$iderius  abbas  Montis  Casini,  S.  Q.  R.  E.  card., 
postea  vero  Viclor  III  papa,  in  epistola  ad  eum 
missa. 

Domno  Petro  Damuni,  venerabili  episcopo,  De- 
sukmcs  abbas,  Dei  gratiam  ei  salutem. 

Quoniam  satis  clare  innoluit  quod  hoc  monaste- 
rium  $.  Benedicti,  cui  pracesse  videor,  pius  omni- 
bus  aliis  circumquaque    fundatis,   diligas   (cunctis 


soecedentium ,    anto  tribunal  Gbristi  reus  Judicfl 
precsentetur  (I). 

Ego,  qui  supra  Desiderius  abbas,  subscripsT. 

Ego  Fraier  Rainerias  subscripsi. 

V. 

Petri  Damiani  tumuli,  qui,  et  kodie  aecensts  pie  fa- 
minibus  illustratur,  et  populi  frequentia,  qui  prm- 
sertim  ad  capitis  sanandas  illius  contactu  cegrtiu- 
dines  co  concurrit,  vi$ilatur9  inscriptio  in  marmore 
excieo.  Hujui  tamen  litteras  nunc  ibidem  ob  usum 
eandeiarum  abolitas,antea  vero  integras,  Hieromj- 
miM  Hubeus,  vir  doctissimus  miltique  amicissimus, 
miseral. 

A. D.  MCC(lTV\  die  xiij.  April.  translatum  fuit  cor- 

pus  S.  Petri  Dam.  Raven.  in  sancta   Scriptura 

,  Docc.  et  Ostien.  Episcopi,  ac  Apost.  Sed.  Legati, 

1  Ovd.  S.  Denedicti  in  Eremo  S.  Crucis  Fontis  Avel- 

lana;,  io  praesentem  Arcam  a  Rev.  P.  D.  Maitbseo 

deCaliiohicAbb. 

Sub  eadem  area. 
Quinque  denis  mille  tercentis,  et  quatluor  annis, 
Tertius  Apriiis  cum  decimo  fluxerat  ortus, 
Transtulit  le  clerus  doctum  in  pagina  sacra 
Ostiensis  praesul,  quem  dotat  cardinalatus. 
0  Petre  Damiane,  te  Crux  in  ordine  Fonlis 
Avellaoae  beat,  ut  legatus  quoque  tandem 
Sedis  apostolica?,  petra  nunc  clauderis  ista. 
Institit  abbas  Matthseus  de  Gallio  natus. 

VI. 
Inscriptxo  voliva,  quam  ecctesia  Faventioe  eathedralis 
pi     in  una  suis  ex  columnis  adhuc  retinet  et  conservat 
9     ab  eo  tempore  quo  Detts  sanctorum  Savini  episc.  et 
mart.y  jEmiliani  episc.  et  conf.9  Terentii  diac.  ac 
Petri  Dam.  meritistcivitatem  tllam  Gallorum  obsi- 
dioneliberavil;  eadem  civitas  ex  grati  animi  argu- 
mento,  votlque  ofjicio  Petrum  Dam.  quem  una  eum 
eisdem  sanctis  muito  antea  patromim  su*eeper*U^ 
annivetsario  omnes  (eslo  inmolabili  celebrarecontti- 
tuit. 

lmminente  civitati  ex  GaUis  periculo  csedis,  cailn 
et  flammae,  vovil  universus  populo  Faveniinus  agere 
non  miuus  solemniier  diebus  festis  sanctorum  Sa- 


t\)  Juxla  sanctam  banc  Desiderii  abb.  ejusque      Hartii    obiit  veneranda  memoriai  domnus  Peitua9 


«3  S.  PETM  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCIXA  VARIA.  M 

dicta,  quae  est  in  lota  Trinitate  commoiriter  nomi-  A  tcrnus,  fjusdem  immensitatis  et  polenliae,  ejusdem 


nata  :  alioquin  cum  jure  dicatur,  Pater  Deus,  Filius 
Deus9  Spiritus  san#tus  Deus,  singulus  horum  imper- 
Tectus  esset  Deus  :  si  plenior  Deus  in  tribus,  quam 
vn  una  videretur  esse  persooa.  Sed  absit  hoc  a  pie- 
tate  fidelium,  qui  simplici  natnrae  divinitatis  majus, 
▼el  minus  aliquid  non  ascribunt. 

Cum  ilaqne  tantus  solus  sit  Paler,  vet  solus  Fi- 
lius,  vel  sotos  Spiritus  sanclus  quanlus  est  simirl 
Pater,  et  Fitius,  et  Spiritus  sanctus,  nuNe  modo  irt- 
plex  dicendus  est  Deus,  quia  cum  minui  nequeat,  non 
est  etiam,  quo  semper  eajtem  illasumma?  Trinitatis 
perfecti»  crescat.  Plenus  igitar,  atque  perfectus 
Deus,  sive  Pater  singillatim  dicatur,  sive  Filius,  sive 
Spiritns  sanctus  et  ptenus,  atqoe  perfeetos  Deus  est 


voluntatis  inseparabiiisque  nalurae.  Quta  nequaquam 
iilis  in  aliquo  minor  est ,  a  quibus  ipse  proeedit : 
sed  cum  itlis  simul  ut  revera  Deus  omnipolens  co- 
iitur,  cum  Ulis  aequaliter  adoratur.  Totus  enim 
manet  in  Patre ,  totus  in  Filio ;  totus  procedit  a 
Pairc ,  totus  procedit  a  Ftlio.  In  quibus  sic  manet , 
ut  semper  ab  ulroque  procedat ;  sic  procedit,  ut  in 
eis  inseparabiliter  manet.  Ctim  quibus  scilicet  natu- 
ralem ,  et  eoessentialem  habet  et  uniiatis  plenitu- 
dinem,  et  plenitudinis  unitatem.  Et  haec  suroma  ilTa 
charitas  est ,  qna  genitus  a  gignente  diligitur  suum- 
que  diiigit  genitorem.  Ideoque  non  amplius  quam 
tria  sunt,  et  essentialiter  indivisa ,  et  tripartita 
proprielate  distincta.  Unus  diligens  eum ,  qni  de 


aimul  Pater,  et  Filins,  et  Spiritus  sanctus  :  ideoque  B  illo  est ;  et  unus  diligens  eum ,  a  quo  est ;  et  ipsa 
trinus  Deus,  non  triplex  esse  dicendus  est, 

Praeterea  non  est  in  hae  sancta  Trmttate  gradus 
temporis,  non  dtscretio  magnitudinis,  non  variclas 
dignitatis.  Nihil  enim  illic  est  5  antiqukis  tempore, 
tiil  quod  quantitate  differat,  nit  quod  hanore  prre- 
cellal :  sed  tota  illa  diviniutis  essentia  ita  simplicis 
est  oaturae,  nt  exceptis  voeabulis  quae  proprteiatem 
indicant  personarum,  quidquid  de  una  persona  po- 
test  essenlialiter  dici  de  tribus  etiam  valeat  indif- 
ferenter  intelligi.  Notandum  sane,  quod  homo  non 
ad  uuius  persons,  sed  ad  totius  Trinitatis  sitcrea- 
tus  imaginem.  Unde  non  legitur  :  Faciaui  ad  ima- 
gincm  meam,  sed  :  «  Factamus,  inquit,  hominent 
ad  imaginem  nostram  (Gen.  i).  > 

CAPUT  H.  { 

Hwresi*  Arii  et  Sabeltii  confutatur. 

Ptrro,  sicut  confundentes  Arium,  unam  eam- 
demque  totins  Trinitatis  esse  subslantiam  conftte- 
mur ;  ila  nibilominus  et  impietatera  Sabcllii  de- 
clinanies ,  tres  personas  inconfusas  et  signanter 
expressas,  sub  sua  cojnsque  proprietate  distingui- 
mus.  Non  enim ,  ut  baeretica  commcntatur  impie- 
tas,  ipse  Deus  Pater,  quando  vult,  Paler  est; 
qnaiMto  vull,  FiUus  est;  quando  vull,  Spiritus 
aouctiis  est :  sed  unaquaeque  persona ,  sic  quadam 
ab  aliis  proprietate  distinguitur  ,  ut  Pater  scmper 
ait  Paler,  et  nunquam  Filius,  vel  Spiritus  sanctus; 
Filiua  autetn  semper  sitFiliHs,  et  nunquam  sit 


dileelio,  de  qua  dicitur :  c  Quia  Deus  charilas  <st 
{U  Joan.  iv  ).  >  El  hsec  est  summa,  ineffabilis  et 
incomprehensibilis  Trinitas,  non  dicam  unius  Dei, 
sed  unus  Deus.  Nec  tinus  vertitur,  vel  mulatur  iu 
alterum  ;  sed  quod  est ,  sine  qualibet  mutatione  , 
8  jugtter  permanel  iUibalum.  Ait  enim  propheta  : 
c  Egredietur  de  ore  meo  justitiae  verbum  ,  et  nott 
revertctur  ( I$aL  xt.v ).  >  Quid  est  c  non  reverte- 
tur  ?  i  Ne  Sabelliantts  dicat  quia  ipse  cst  Pater,  qui 
et  Filius  est :  rel  Patripassianus ,  quando ,  inquit „ 
vult ,  Pater  est ,  et  quando  vult,  Filius  est.  Egres- 
sum  igitur  verbum  non  reverlitur,  quia  Pater  sem- 
per  Pater  est ,  et  Fitius  semper  Filius  esl. 

CAPUT  III. 
1  De  sacramento  Dominica:  Incarnaiioni*. 

Credimus  etiam,  quia  Dei  Filius,  quem  cx  propri» 
substantia  Deus  Pater  ante  sscula  genuit ,  veruin  na- 
turae  nostras  hominem  induit,  ac  de  maternis  viscerU 
bus  intemerata  virginitate  processit.  Nam  qui  de  Deo 
Deus,deomnipotente  erat  omnipotens;  non  posterior 
tempore,  non  infcrior  majestale ,  non  certe  dissimilis 
gloria,  non  divisus  essentia ;  idem  sempiterni  Genito- 
ris  unigenitus  sempiternus,  natus  est  de  Spiritu  san- 
cto  et  virgine  Maria.  Quia  sic  assumpsit  hominem ,. 
ut  non  permutaret  in  aiiquo  deitatem  :  veram  scilicet 
carnetn ,  et  veram  sibimet  animam  substantialiter 
counivit,  ut  secundum  ipsam  humanitatem  mortem 
moriendo  destrueret,  et  diaboium,  qui  mortis  habe  • 


Pater,  vcl  Spiritus  sanetus ;  Spiritus  sanctus  vero  n  bal  imperium ,  stiperaret.  Non  cnim  sic  intelligenda 

%..«_»_».._.-...  _.•*  ■»___. i  ■.._,._      .     .  «...        "__._.»  :ii-.  __«_,.___. :~  _.: i •„ ,_______•-__.  i.*ie__     -_.    _-__.. 


nunquam  sit  Paler,  vel  Filius,  sed  semper  Spiritus 
sanctns.  Quamobrem  uon  attendenda  est  nuda 
dunlaxat  diversitas  nominum,  sed  subtiliter  di- 
stinguenda  proprieias  personarum. 

Pater  iiaque  boc  habet  proprium ,  quod  ex  omni- 
bus  quaectunque  6tint ,  solus  est ,  qui  ab  alio  non 
e*l :  ac  per  hoc  sohis  agnoscitur  in  patemitalis 

£_MU*    TterSAn**       nnn    c_r_lne   _c__ct    in    _>!___:  lAiia     Aa_>i_n.:<- 


est  illa  generaiio  singulariter  admirabilis,  et  mira- 
biliter  singularis,  ut  per  novitatem  creationis  pro- 
prietas  ablata  sit  generis.  Yirgineo  scilicet  utero 
Spirilus  sanctus  fccunditatem  contulit,  veritas  tn- 
men  corporis  ex  maternae  natura  conditione  pro- 
cessit,  quam  mox  ralionalis  vii*  spiritus  animavit. 
Condemnanius  enim  ApoHinarem,  qoi  non  hominis 

n__»nl_»m     o_p.l  fcnt_nm  cinA  r<_Jinn«   anlmim  aitajt_B.ft.acA 


r> 


OPUSC.  I.  —  DE  FU)E  CATHOLICA. 


i» 


ei  animalfa  bruU,  sed  raitonem  non  babent,  qu*  A « ln  toie  calor,  el  splendor  in  uno  radio  sunt,  sod 


mentis  est  propria. 

Sed  si  detestandi  svnt  Manicbsei,  qni  eum  verum 
corpus  babuisse,  quod  infimum  est  in  hominem, 
denegant :  quanto  magis  isii  condemnandi  suni,  qui 
scilicet  hoc  eum,  quod  optimum  est  in  homine,  non 
babnisse  confirmant?  Absit  igitur,  ut  credamus, 
quod  confimit  teiaeraria  caecilas,  et  superba  loqua- 
eitas.  Absit,  inquam,  Dei  Filius  minus  aliquid  «!c 
bnmana  su9cepisse  natura,  et  vci  in  carne,  vel  in 
auima,  vel  in  sensu  assumptum  liotnincm  nobis 
fuisse  dissimilem ;  quem  absque  sola  peccali  ma- 
cula,  qnae  naturalis  non  est  hls,  propter  qttos  as- 
sumptus  est,  confiteamur  omnino  fuissc  conforoiem. 
Nam  idcirco  Dei  medialor,  et  hominum  dicitur: 


calor  exsiccal,  splendor  illuminat;  ct  cum  aliud 
calor  agit,  aliud  spiendor,  et  tamen  ab  invicem  ne- 
qucunt  separari.  Sic  et  Filius  snscepit  carnem,  ei 
non  deseruit  Pairem.  In  Ciihara  quoque  cmn  ars, 
manus  cl  cborda  cooperari  non  dubilenlur,  unus 
tamcn  sonus  audilur.  Ita  Pater,  cl  Filius,  et  Spi- 
vitus  sanctus,  siroul  Chrisli  cooperati  suni  hu- 
maniiatem,  sed  solus  Fiiius  suscepii  bumani- 
4aiem.  > 

Qnod  si  ei  hoc  forte  movel,  quomodo  verum 
Chrisii  corpus  fuit,  quod  salva  \irginitate,  ex  ma- 
ternis  visceribus  egrcdi  poiuit.  Quod  in  prpmpiu 
esi,  oculis  adhibe,  et  ex  miniinis  immensa  pcr- 
pende.  Solis  radius  iia  specuiar  peneirat,  et  ut  obi- 


quia  sicut  verus  Deus,  ita  verus  est  homo  habens  B  cem  ejus  insensibili  soblililaie  pertranscal,  oi  ianten 


eamdeni  cnm  Palre  in  divinilate  naturam,  ei  in  nulto 
diversam  bnmaniialis  cum  irtatre  stibstantiam;  ba* 
bens  ex  nobis  usqne  ad  morlem  iniquitaiis  nosirae 
poenam,  babens  incommutabilem  ex  Deo  Paire 
7  jusliiiam,  c  qui  cruciflxus  est  cx  infirroilaie  no- 
slra,  sed  vivit  ex  virtute  sua  (i  Cor.  xm>.  >  SensR 
cnim  pnrticipatione  humani  affectus  moriem,  qnam 
sponte  suseeperat;  non  naiurce  susc  poicstatem  per- 
dens,  per  quam  cuncla  vivificai.  Ipse  scilicel  aucior, 
et  opoe  auctoris,  quia  ipse  se  quasi  sacerdos  sacri- 
ficium  obtolit;*ei  idem  ipse  velut  hosiia  suaviiatis 
in  cmcc  pependit.  Salva  nimirum  proprieiate  ulrius- 
que  naiurm,  et  in  unam  coeunte  personam  suscepia 
cst  a  majeslate  bumiliias,  a  virtule  inflrmius,  ab 


ejus  solidiiatero  aliquatcous  non  infringui :  et  talis 
tnirinsecus  cerntlur,  qualis  videtur  exirinsecus. 
ltaque  cum  ingredilur,  neque  cum  egiedilur  dissi* 
pat :  quia  ei  ingressu,  et  egressu  ejus  specular  inttv 
gruro  8  perseverat.  Specular  itaque  non  frangit  ra- 
dius  solis,  et  iniegrttaiem  virginis  eonservare  non 
potuit  nascentis  omnipoieniia  Redempioris  ?  Nain 
virginalis  integritas  sic  incorrupta  peperil,  sicut 
inviolala  concepit.  Verus  eniin ,  ct  plenus  Deus  est , 
sicut  verus ,  ct  plenus  homo ,  qui  ex  ea  natus  est. 
Nulliimque  est  in  hac  dniiale  mendacium,  duiu 
invicem  connexa  suui,  el  bumililas  botninis,  et 
sublimilas  doitaiis.  Sicut  enim  Deus  non  minuitur 
inclinatione ,  sic  homo  non  consuinilur  dignilale. 


aelenutate  mortaiitas  :  el  ad  persolvendum  condi-  C  Agil  eniin   utraque  naiura ,  quod  proprium  est, 


tionis  noslrse  debiiiim,  naturse  inviolabili  natura  est 
uiiHa  possibilis  :  ut  unus,  idemque  roedialor  Dei  et 
hominum  et  mori  possct  ex  uno,  et  mori  non  posset 
ex  altero.  * 

CAPUT  IV. 

Quomodo  solus  Ftiiut  carnem  $u$cepitt  et  mortim 

tubivit. 

Sed  bic  tibi,  fili ,  cogilalio  fortassis  obrepal,  quse 
velul  ex  consequentia  ralionis  objicial :  dum  Fi- 
lius.  inquiens,  nnius  cum  Paire  sobslaulise,  et  in- 
scparabilis  credatur  esso  nalurae ,  quomodo  sine 
Patre  Filius,  vel  humaniuiis  potnit  induere  formam, 
vci  sohis  passionis  toleravit  injuriam  l  Quod  quia 
divinuro  et  inaccessibileest.quod  ex  ipsius  ineflabilis 


Verbo  scilicet  opetante,  quod  Verbi  est,  et  carne 
naturaliier  exsequente ,  quod  carnis  est.  Unum 
enim  horum  coruscat  miracnlis,  alterum  succurobi* 
injnriis.  Sed  nee  crealura  in  divinilalem  versa,  riec 
in  creaiuram  divinitas  est  inulau.  Ex  duabus  enim , 
et  in  duabus  naiuris  sic  medialoris  Dci,  et  homi<- 
num  persona  consistil ,  ut  poslqoam  Dei  Filius  fa- 
ctus  cst  hoino ,  nequaquam  sicut  baeretica  blaspho- 
niat  irapielas,  vel  humanam  naturam  diviniutls 
pleniludo  consumeret ,  vel  in  buroaniutis  essentiam 
diviniUs  demigrarel.  Nam  cmn  hominem  Deus  as» 
sumpsit,  incommuUbilis  omnino,  et  impassibilis 
divina  ejus  naiura  permansit.  £x  duabus  iuque 
natnris;  quoniam  utraroque  indivisibililer  counivii; 


,-,  r . ~,   n T  

materise  manifeslis  comprebendi  nequit  indiciis,  a  u  in  duabus  autem  ,  quoniam  incorruplam  utramque 


catholicis  saepe  doctoribus  visibilium  rerum  decla- 
ralur  exemplis.  Dnde  at  beatns  loquilur  Angust. : 
i  Aliud  esl,  inquit,  anima,  aliud  ratio;  cl  taiuen  m 
anima  cst  raiio:et  una  quidem  est  anima,  sed 
aliud  anima  agit,  aliud  ratio.  Nara  aniroa  vivit,  et 
ratio  sapit,  et  ad  animam  pertinet  viu,  ad  ralionem 


servavit.  Unigeniuft  enim  Dei  Filius  perfecUm 
homiuis  animam-,  carnemque  suscipiens,  et  eon- 
subslnnlialis  esl  Patri  in  forma  Dei ,  et  consufastan- 
lialis  est  matri,  in  forma  servi.  Nec  qnia  iniirmi- 
talis  suscepit  huiuanae  consortinm ,  ideo  nosirorum 
parliceps  lacius  est  delictorum.  Assumpsit  enim 


51  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU-PARS  1U.  -  OPUSCULA  VAIUA.  5* 

CofiTenermii  cnim  sibimet  invicem  ia  Christo  divi-  A  ctus  visus  est  spccie,  et  tanquam  Dei  Filius  in  veri- 


uiias,  et  h.iroana  oomliiio;  ut  etVerbum  caro  fierel, 
et  in  Deutn  curo  transiret,  qualenus  unus  Ea_roa- 
uuei  ei  ulraque  subsUntia  proveniret,  qui  Dei  et 
hominum  idoneus  mediaioresiislercl.In  quovidelicet 
jiaturalia  proprii  vigoris  jura  servantur,  et  sublimi- 
tas  Deitaiis  et,  humUius  carnis.  Non  ergo  alius,sed 
untis  idemque  duas  operationeseicrcuit,  et  ulraque 
operala  esl  forina  vel  nalura  cum  alierius  commu- 
nione,  quod  proprium  habuit  :  Divinitate  sciliccl 
.  commtinicante  operibus  carnis,  et  carnc  commu- 
nicante  operibus  divinitaiis.  Idem  itaque  Deus ,  et 
bomo  in  una  subsisicnlia,  vel  pcrsona,  scd  gcmina 
utriusque  servala  proprielas  subslauti»,  permanente 
natitra,  ut  utramque  videliccl  neque  dividat,  nec unitio 


tate  carnis  dignatus  est  apparere  (Matth.  m).  Qul- 
dam  namque  persuadere  conati  sunt,  Dei  Filium  non 
fuisse  natum  ex  femina ,  sicut  oec  Spiritiis  sanctus 
natus  est  de  columba  (Marc.  i).  Nou  enim,  aiunt, 
columba  illa  de  ovo  est  nala,  cum  tamen  humanis 
oculis  corporaliter  sit  conspecta  (Joan.  i).  Quibus 
nimirura  a  recte  credenlibus  respondetur  :.  quia  illic 
Spiritum  sanctum  apparnisse  Joanr.i  in  columbaespe- 
cie  legimus,  ubi  ct  Cbristum  natum  fuisse  de  femina 
reperimus  (Luc.  m).  Et  non  oporlet  ex  parle  Evan- 
gelio  credere,  et  ex  parle  non  credere.  Quod  si 
credimus  Evangelio,  Spiritum  sanctum  in  columbce 
forma  conspectum,  credamus  quoqne  necesse  est, 
Redemptorem  nostrum  de  virgtne  fuisse  progenitum. 


lacla  confiindai.  Verbum  enim  Verbum  est,  et  non  B  Quare  autem  Spiritus  sanclus  nequaqnam  nalus  ex 


caro  :  et  caro  coro  est,  et  non  Verbum  est.  Sed  una 
csl  operatio  carnis,cl  Verbi,  quia  et  una  cst  persona 
Dei  el  liomiuis.  Unde  Joannes  :  c  Quodfuit,inqui(, 
13  ab  iuilio,  quod  au.iivimUs,  et  vidimus,  et  per- 
tpeximus,  ei  manus  noslrae  iractaverunt  in  Verbo 
vitcc  (/  Joan.  i).  >  Cum  tamen  nisi  per  sacramen- 
tum  unili  bominis,  Deum  nemo  valeat  cerncre,  vel 
quoJ  impossibilius  est,  manibus  conircctare.  Dhi- 
uitas  etiiiu  bumanitati  sic  inseparabililer  est  unila, 
quod  eam  postquam  in  unitate  personae  scmel  nc- 
repit,  ab  illa  pDstmodum  aliquaienus  non  recessit. 
Nam  Deus  homo  faclus,  de  maternis  visceribus  pro- 
diil;  Dcus  homo  faclus,  in  crucis  iigno  pependit. 


columba,  sicul  Christus  agnoscitur  nalus  esse  dc 
femina?  Haec  est  procul  dubio  causa,  quia  Spiritus 
sanclus  non  venit,  ul  sua  columbas  apparitlone  14 
r$dimeret  :  sed  ut  per  hanc  specicm  spiritualem 
amcrem ,  ct  innocentiam  visibiliter  designaret. 
Dei  vero  Filius,  qui  naturam  noslram,  et  lapsam 
venit  erigere,  et  inveteratam  in  vitiis  origina- 
libus  renovare ,  hoc  debuit  naturaliter  et  essen- 
tialiter  in  unilate  personae  suscipcre ,  qitod  venit 
per  passioniselresurrectionissuaimysterium  libcrare. 
Nec  ramen  hoc  dicimus,  ut  solum  Redemptorem 
noslrum  carnem  assumpsisse  veram,  Spiritum  vero 
sanclum  speciem  fateamur  induisse  phantasticam. 


Sed  et  idcm  Deus  homo  secundum  solam  carnci»  in     Sicol  eaiiii.non  oportuil  ut  oculos  hominum  Dei  Fi< 

sepulcro  tacutt,  ldcm  Detis  bomo  sccundum  &olara  ^  i.-.-.  c-n -  _.-. : j— ...  ...  -.._.....  _*  >_. 

,  aairaam  ad  iuferni  profunda  descendit.  Divinilas 


euim,  qtiae  in  eouceptionc  utramque  suscepii,  in 
inorle  quoque  ab  utraque  se  suscepii  hominis  sub- 
stantia  non  abjumit. 

Quis  est  ergo,  per  quem  factus  est  mundus? 
Chrislus  Jesus :  sed  in  forma  Dei.  Quis  est,  per 
quem  redemptns  est  mundus?  Christus  Jesus,  sed 
in  fornia  servi.  Quisnam  est  derelictus  in  inferno? 
Cbristug  Jesus,  sed  in  anima  sola.  Quis  rcsurrectu- 
rus  (riduo  jacuilin  scpulcro  ?  Clirislus  Jesus,  seJ 
ia  carne  sola.  Ergo  in  his  singulis  Christus,  et  in 
oranibus  non  duo,  sed  uuus  esl  Christus.  Ergo  unus, 
io\emque  gemina  vigenle  natura  conspicilur,  el  quae 


iius  feUeret,  sic  omninonon  decuit,  ut  aliquid  Spiri- 
tus  sanctus  mendacio  simuiareL  Nimirum,  cum  si- 
cut  ille  esl  veritas,  ita  nihilominus  et  iste  sii  Spiriius 
vcritatis.  Ulraque  igitur  iila  corpora,  columbinum 
scilicet,  et  humanum,  ita  fuerunt  in  veritatis  essen- 
lia,  sicot  bumanis  obtulibus  sunt  conspecU.  Sed  iila 
coiumbse  species,  peracto,  quod  imminebat,  utiiiu- 
tis  ministerio,  desiit :  corpus  vero  Dominicum  in 
suseipientis  utique  Verbi  stabili  semper  unilate  per- 
roaosit.  ConGteamur  ergo  necesse  est,  verum  De- 
um  Emmanuelem  ex  duabus  substaniiis  incon- 
fuse,  atque  indivisibiliter  existentem  :  atque  ideo 
beaum  Virginem  non  modo  hominis,  sed  et  Det 
asseramus  veraeiter  Genilricem.  Naturaiiter  enim 


sunt  utriusque  substantia  naluraliler  operatur,  ct  D  alque  carnaliter  genuit  carnem  faclum  Dei  Verbum. 

/»H<nmiA     eiil__>t->___:«.    .<....._   _.-.-_.___.._:._ _i. •     _      ■  *~*     _        _  


quaeque  substantla  cum  communione  alterius,  quod 
suunt  erat,  agcbal,  secundum  unicuique  videiicet 
iusiura  esseniialem  qualilatem,  vel  nauiralem  pro- 
.  prietatem.  Sic  igitur  nos  oporlet  omnia  caulc  per- 
peuder e,  quatenus  etplena  humaniUs  in  Deum  cre- 
dauir  assumpta,  et  plena  divinius  bomini  inlelliga- 
tur  uniU.  Hoc  tantummodo  ul  Deo  reddamus  quae 
Dei  suni;  et  homiui,  quce  sunt  hominis. 

PADTTT    VIII 


Confiteamur  etiam  Verbum  carni  secundum  substan- 
tiam  naturaliter  congeoilum,  unumque  esse  Chris- 
tum  :  sed  potius  cum  ipsa  carne  simnl  et  anima  vc- 
rum  Deum  et  vere  unicum,  et  nalur^lem  Dei  Filium, 
iu  ut  nequaquam  praesumamus  asse.ere  assumplunt 
bominem  coadorafi,  vel  .conglorifica;i  Deo  Verbo 
debere :  videiiccl  unquam  alter  veneretur  in  altero. 
Hoc  enim,  tot  superadjectam  syllabani  persuadet  in- 

t a1I.<«2    G-k^l  •««.«.  nAiins  AA.imnli^i  <t.lnr_ili/.nc-  rAl.imn^ 


53  OPUSC.  1.  —  DK 

ttcrcmur  Deum,  et  qui  subjectus  est  oculis,  homi- 
nem ;  et  qu*  Jatet  interius,  majeslatem.  Ideo  quippe 
mediator  esi,  queniam  idem  Deus,  et  homo  verus, 
babens  una  diviniiatis  cum  Patre  naturam,  et  non 
diversam  bumanitatis  eum  Matre  sobstantiam.  1« 
ulraque  soilicel  natura  idem  esl  Dei  Filius,  nbstra 
soscipiens,  et  propria  non  amittenst  in  bomine  iiomi- 
nem  renovans,  in  semetipso  semper  incommatabUis 
perseverans.  >  Secondum  formam  quippe  Dei  dictuiq 
est :  t  Ante  omnes  colles  genuit  me  (Prov.  vm),  > 
id  est,  ante  omnia  tempora,  et  temporalia;  secuo- 
dom  vero  formam  servi  dictum  est :  c  Dominite 
creavitmein  initio  viarura  suarum  (Ibid.).  >  Secun- 
dum  formam  Dei  dixit :  <  Ego  sum  veritas  et  vita 
(Jo*n.  xvi);  >  secunduw  formam  servi :  Eoosum  via. 
(Ibid.).  Quod  enim  «  Yerbum  caro  factum  est,  >  non 
boc  signiflcal,  quod  in  carnem  divina  sit  natura  mu- 
tata :  sed,  quod  a  Yerbo  in  unitate  personas  sit  caro 
suscepta.  Majeslati  quipp*  divinae  corporea  de  Ma- 
ire  nativitas  nil  abstulit,  nibil  contulit,  nibil  ei  ea 
in  aliud  permuiaviu  Incommutabiiis  nempe  sub- 
stantia  sicul  nequaquam  15  in  diversa  converti,  sic 
ucc  minui  potuit,  nec  augeri. 

Igitur  otriusque  nalura*  cognoscentes  indicia ;  et 
Yerbum  in  bomine  Chrislo,  et  Christum  bominem 
adoramus  in  Yerbo.  Yerbum  enim  caro  factum  in 
duabus  essentiis  unus  est  Christus ;  ubi  scilicet  ni- 
bil  est  nlriusiibet  nalura,  qtiod  non  sit  utriusque. 
Idetu  est  ia  forma  Dei,  qui  in  forma  conspicitur 
servi;  idem  passibilis  in  fragilitate  nostra,  et  invio- 
labilis  in  viriute  divina ;  idem  incorporeus  manens, 
et  corpus  assumens;  idem  est  qui  et  paternae  majes 
tatis  non  divisus  est  solio,  et  tainen  ab  iropiis  est 
cruciGxus  in  ligno.  Conslatcnim  ulramque  subslan- 
tiani  in  unam  concurrisse  personam :  atque  ideo 
«intrs  idemque  est  super  coeli  celsitudinem  victor 
mortis  ascendens,  et  u&que  ad  consutnniaiionera  sav 
culi  universam  Ecclesiam  non  relinqucns.  Ulrique  si- 
quidem  naturse  in  suis  utique  proprietatibus  perma- 
ncoli,  tanta  esl  unilatisfacla  communio,  utquidquid 
ibi  Dei  csl,  non  sil  ab  homine  separatum  :  et  qtiid- 
quid  esl  hominis,  non  sit  a  divinilale  divisum.  Con- 
ceplo  nimirum  in  ulero  virginis,  anima  simul  et 
carni  ne  puncto  quidem  tcmporisvirlusdefuit  Yerl  i : 
nec  ante  formaia,  vel  animata  est  vestis,  quam  s  bi 
Rex  supernus  induerel,  sed  per  ipsum,  el  in  ip>o 
cepit  illud  humani  corporis  templum,  quod  stbi  Dei 
Filius  essenlialiter  counireU  Dei  quippe  Filius  in 
utero  virginis  concipiendus  accessit,  ibique  domum 
sui  corporis  (sicut  scriolum  &i)  sopienth  fabrica- 
vil  (Prov.  ix). 

:i.:i    :ii:^  MM^> 


FIDECAiHOLICA.  5t 

A  Cavendum  csl  ergo,'ne  supparem  Pntri  crcdamas 
Fiiil  majestaieni,  lifs  decepti,  qaae  ad  formam  sunt 
referenda  servtlem,  qnairi  scilicet  humanilatis  for- 
mam,  ut  ostendat  in  se  Dei  Filius  non  discrelse,  nec 
a  terius  esse  persona?,  et  cum  ea  simnl  dicit  :  c  Pa- 
ler  major  me  est  (Joan.  xiv) ;  >  et  cum  eadem  nihi- 
lominus  dicit :  c  Ego  et  Pater  unum  sumus  (Joan.  x).> 
Deus  utique  dicit :  c  Pater  major  me  est,  >  sed  ex 
inftrniilate  nostra :  et  bomo  dicit :  c  Ego  et  Paier 
nnum  sumus ;  >  sed  ex  virtuie  divina. 

CAPUT  IX. 

Christtts  naturam  suscepit  humanamt  non  personam. 

Movet  autem,  cum  Dei  Filius  nil  minns  de  huma- 

nitate,  sed  totum  atque  integrum  bominem  susce- 

pisse  credatur,  cur  unam  dumtaxat  habere  perso- 

B  nam  Deus  bomo  factus  asseritur .  Nam  quomodo  to- 
lum  susoepit  bominem,  si  personam  bominis  non  ae- 
cepit?  Aut  si  Dei  Filius,  qui  est  una  in  Trinitale 
persona,  cum  hominis  persona  conjungitur,  quomo- 
do  in  unam  convenisse  ffersonam  Dei  simul  et 
10  hominis  substantia  perhibetur  ?  Quod  cum  so- 
lerter  inquirerero,  et  quid  hic  iniretur  a  Palribus 
diligentius  indagarem,  reperi  Alcuinum  scripsisse  ad 
Carolum  imperatorem,  quod  <  Dei  Filius  non  huma- 
nam  pei-sonam  suscepit,  sed  naluram.  >  Juxia  citjits 
senlenliam  restat,  ut  persona  Filii  liumaniiaiis  es- 
sentfam  sine  bnmanitatispersona  susceperit.Magnns 
autem  Leo  Romanx»  prasul  Eccleslae,  et  doctor  uber- 
rimus  fidei  Chrislianse  in  cujusdam  declarationo 
sennoiiis  his  utitur  veTbis  (Vide  SHiotia  ad  culeem 

C  opusculi) :  c  Ilic,  ait,  mirabiiis  sacrae  Virgiuis  partus 
vere  buu.anam,  vereque  divinam  unam  edidii  in 
prole  personam  :  quia  non  ila  proprietates  suas  tc- 
nuit  utraquc  substamia,  ut  personarum  in  eis  possit 
csse  discretio.  Nec  sic  creatura  in  socictaiem  sui 
Crcatoris'a6sumpta  est,  ut  illu  habitator,  ct  illaessct 
habitiCulum ;  sed  ita  ut  nalurat  alieri  altera  inisce- 
retur.  >  Quod  nimirum  ft  luculcnicr  est  dictum,  et 
cauttesima  verborum  suspensione  iibtaltim.  Emma- 
nucl  eniin  nobiscuin  Deus,  una  semper  est  in  sancta 
Ttin.tate  persona,  quxsicut  nunquam  a  pletiitudiiio 
suae  virlulis  iinminui,  ita  nec  poluit  pcr  copulaiu 
susccplae  himianitalis  augeri.  Hjcc  iiaque  persona. 
Haec  inlerim  excmpla  proponerc  :  liue  vcro  reliti- 
quatur  induitriae,  si  quis  catholicorum  docloruui 
super  hoc  climaritts  scripserit,  invcnire. 

Epilogus  bic  sic  nova  denuntial,  ut  qusc  sttperius 
dicta  stint  comprehcndat.  Sed  quoniam  in  rebns 
myslicis  ac  proftiudis,  rudcs  audieutium  animos 
styli  prolixitas  hcbetat,  et  saepe  dum  illuminare 
mcntcin  conatur,  obscurat ;   novitati  tiue ,  (Ili  mi 


D 


-^.    ..I.l!. 


•  a        ^ltlllllfi 


55  S.  PETRI  DAWANI  OPP.  TOMOS  SEU  PARS  HI.  -  OPDSCULA  VARIA.  58 

minus  prospirfenles,  epilogum  in  fine  sabnecliinas ;  A  cii,  sed  pronobis  ©mnibustradidJtillumfRoiN.vni)  » 
«t,  qu»  prxmissa  sunl  uberioribus  verbis,  nunc  in     Fecit  et  Filius,  sicut  dicitur :  ,  Oui  m*  Hii«i,  - 


_. ^ _    __. ___ _._„  ____„,,_•-..,_,,  _ 

ut,  quae  praemissa  sunt  uberioribus  verbis,  nunc  in 
unum  conlracta  rcperias  :  et  quasi  non  tam  repli- 
cata,  quam  addita  facilius  apprebendas. 

Crede  igilur,  Gli,  Deum  omnipotentem  subslantia- 
literunum,  personaiiter  trinum.  Qua»  nimirum  per- 
sonae  quamvis  sua  sint  proprietate  distincta,  in  suis 
tamen  operibus  nullatcnus  sunt  divisae.  Et  persona- 
rum  quidem  dislantiam  nunquam  clarius  manife- 
stiusque  perpendimus,  quam  cum  bapiismum  Do- 
mini  ad  memoriam  revocamns.  Videmus  entm,  et 
tanquam  proposito  divino  spectaculo  contuemur, 
apud  Jordanici  fluminisgurgilem,  commendari  nobis 
divinarum  personarum  individuam  Trinitalem.  Nam 
cum  baptizalus  esset  Agnus  ille,  qui  lollit  peccala 


__ _,  ._e„_0  „„,.  ,|ui  __.u»   pc___.a       uuuavu  llll  nc 

mundi,  protinus  aperli  sunt  cceJi,  el  Spiritus  san-  B  (Philipp.  n).  i 

f»fllC  Clinoi*  Alim   in    -»-._.:-    _~1„__1_„      i ......  _  ' 


Fecit  et  Filius,  sicut  dicitur  :  c  Qui  me  dilexit,  et 
tradidil.  semetipsuro  pro  me  (Galat.  n).  i  Fecil  eliara 
ct  Spirilus  sanctus ,  de  quo  scriptum  est :  t  Beni- 
gnus  est  Spiritus  tapicntiae,  et  non  Hberavit  male- 
diclum  a  Iabiis  suis  (Sap.  i).  i  Maledictus  vero  di- 
ctus  est  Cbristus  quia  pependit  in  cruce,  de  quo 
dicil  Apostolus :  c  Christus  ut  nos  iiberartl  a  ma- 
ledicto  legis,  factus  est  maledictus  (Galau  m).  i  Spi- 
ritus  ergo  non  liberavit  maledictum  a  Jabiissuis; 
quia  passionis  morlisque  supplicia,  quae  per  prophe- 
tarum  ora  padixit,  omnia  Chrislum  subire  per- 
misit.  Enimvero  resurrectionem  Filii  fecit  Pater, 
sicut  dicitur  :  «  Propter  quod  ilium  exaltavit ,  et 
donavit  illi  nomen,  quod  est  super  omne  nomen 


clus  super  eum  in  specie  columbx  descendit:  deinde 
vox  Patris  intonuit :  c  Hic  est,  inquiens,  Filius  roeus 
dileclus,  in  quo  mihi  bene  compJacui  (Multh.  m).  > 
Habemus  ergo  distinclvo  perspicue  Trinitatem.  In 
yoce  Patrem,  in  bomine  Filium  ,  in  columba  Spiri- 
tum  sanctum. 

Hac  iiaque  sancta  Trinilas*  sicut  in  suis  vo- 
cabulls  est  disiincla,  sic  in  boc  loco  quantum 
17  ~d  Jitteram  in  sua  videtur  operatione  divisa. 
Nec  dici  potest  ut  Filius,  qui  videbatur  in  forma 
servi ,  sit  Pater,  aut  Spiritus  sanctus;  aut  vox  il!a 
quae  de  coelo  facu  esl,  sit  Filii,  vel  Spiritus  sancli, 
aut  columba  sit  Patris,  vel  Filii;  cum  ipsum  perhi- 
beat  Evangelium  :  «  Quia  descendit  super  eum  Spi 


recta,  fldes  vera  ,  non  scilicet  onlnim...  *_-*._..._.._-     .....  _»_»..__..  i__,.._.  _-.___        *      °,iai  ,n  *oD,s 


Resuscitavit  ergo  Paler  Filinm ,  quem  a  mortuis 
excilans,  super  omnes  singulariter  exaltavit.  Resus- 
cittvil  el  semetipsum  Christus,  sicut  ipse  in  figura 
sui  corporis  dicit :  «  Solvite  templum  hoc ,  et  in 
triduo  suscitabo  illud  (Joan.  n). ,  Porro  autem  ,  ut 
ipse  se  evidenter  ostendat  suce  passlonis,  ac  resur- 
rcclionis  auctorem,  unn  breviter  sententia  compre- 
hendit;  t  Potestalem,  inquit,  habeo  ponendi  ani- 
roam  meam,  et  potestatem  habeo  iteram  sumendi 
eam  (Joan.  x).  *  Quodrursusincuicatdicens:  i  Nemo 
lollit  eam  a  roe,  sed  ego  pono  eam,  et  iterum  sumo 
eam  (Ibtd.).  i  QikmI  autem  et  Spiritus  sanctus 
cum  Patre  et  Filio  resurrectionis  aucior  sit,  tesia- 
tur  Apostolus,  18  dicens  :  t  Quod  si  Spiritus  ejus, 


recta,  fides  vera ,  non  scilicet  opinione  prsesurap- 
tionis  incerla,  sed  lectionis  testimonio  roborata ;  nec 
haerctica  temeritate  fluctivaga,  sed  apostoiica  polius 
verltatc  fundata,  hoc  patenter  insinuat,  quod  quid- 
quid  divinitus  agitur,  hoc  tou  sancu  Trinitas  in- 
separabiliter  operalur.  Nam  cum  solus  Filius  sit 
natus  ex  Maria  virgine ,  solus  Filius  sit  suspensus 
in  cruce ,  solus  de  morte  surrexit;  ipsum  Umen 
incarnationis  divinae  mysterium,  passionis,  ac  re- 
j5urrectionis,Pater,  simul  ac  Filius,  et  SpXritus 
sanctus  operatus  est.  Nam  quod  eum  Pater  misit, 
hoc  esr,  incarnari  consliluit,  dicit  Apostolus : « Cum 
autcm  venit  pJenitudo  temporis,  misit  DeusFiiium 
suum  faclum  ex  muliere,  faclumsublcge  (G«/.  iv).> 


clus.  QUod  ipse  Fiiius  pcr^rooh  u!  _SE",'_     TZSrZ?* !  H,"C  de S»»irilu  "«*»  «* : « « 


,   .......    _,  •^|»is.«iio>  wHir 

clus.  Quod  ipse  Fiiius  pcr  propheum  perhibel,  di- 
ccns  :  «  Spirilus  Domini  super  me,  eo  quod  uuxit 
ine,  ad  annuntiandum  mansuelis  misit  me ,  ut  me- 
derer  contrilis  corde,  et  prxdicarem  captivis  indul- 
gentiam,  et  clausis  aperitionem  (hai  lxi).  i  De  Filio 
quoque  dicit  Aposlolus  :  «  Quia  cum  in  forma  Dei 
esset,  non  rapinam  arbitratus  est  esse  t*  asqualem 
Deo.  wH  semetipsum  exinanivil,  formam  servi  arri. 


qui  suscitavit  Jesum  Christum  a  mortais,  viviflcabit 
et  mortaiia  corpora  veslra  propter  iiihabiianteiH 
«pinlum  ejus  in  vobis  (Rom.  vni).  » 

Nam  si  nos  propter  inhabilantera  nobis  Spiriturm 
in  fine  viviflcandi  sumus,  constatquia  hoc  jam Cit 
Spiritus  sanctus  in  Ecclesise  capiie,  quod  est  acturog 
io  corpore. 

De  miraculis  quoque,  vel  quibuslibei  aliis  operibus 
idem  per  omnia  semiendum  est,  ul  tota  sancta  Tri- 
nitas  illud  absque  dubio  credatur  efficere,  qui.Iquid 
ad  unam  personam  videtur  specialiier  perlinere. 
Virtutes  vero,  et  signa  quxChrislus  exliibuh,  Paicr 
etFdius,  ct  Spiritus  sanctus,  inseparabiliier  fecit! 
H.nc  illud  est:  «Paier  in  me  manens,  ipse  facit 


m  diguo  Dei  ejicio  dxmonia,  profecto  venit  in  vos 
regnum  Dei  (Ue.  ».) ,  Hanc  igilur  incomprebensi- 
bilem  Tnnitatem  non  breviiatis  limes  indudit,  non 
latuudo  localis  extendil,  nusquam  deest,  ubiqne 
semper,  et  inseparabiliter  adest.  Non  in  parie  ma- 
jor,  non  in  parle  minor,  sed  ubique  toU,  semper 
mdivisa.  Paier  a  nullo,  Filius  a  Palresolo,  Spirilus 


••n«ln«     .1.  -.« 


$7 


OPLSC.  L  —  DE  FiDE  GATHOLICA, 


58 


ritum  sanctum,  Deum  verum  ex  Palre  proceden-  A  ligcndu*  sit  ulique  Filius,  et  ex  boc  ore  proeedit 


leni.  i  Ubi,  quia  procederel  a  Filio,  tacuit.  In  sym- 
bolo  quoque  Nicscni  coocilii  reperitur :  c  Credtmus 
et  tn  Spiritum  sanctum,  qui  de  Patre  procedit  pro- 
prie ;  et  Deus  est  verus,  sicut  Fiiius. » 

CAPUT  X, 

Quod  Spiritus  sanctus  indubitanter  a  Filto,  $icut  ei  a 
Patre,  procedit. 
Nos  autem,  quia  bcatorum  doctorum  Aoguslini 
atque  Gregorii,  aliorumqne  catholicorum  patrtim 
doclrinis  instniimur,  quod  Spiritum  sanctum  a  Pa- 
tre,  simu!  et  a  Filio  procedentem  credere  debeamus, 
ut  fides  de  coetero  non  compeliatur  nutare  creden- 
lium,  yel  pauca  non  gravemur  apponere  testimonia 
Scripturarum.  Spiritum  itaque  sanclum  de  Palre, 


Spiritus  sanctus ,  testatur  PsalmisU  cum  dicit : 
f  Verbo  Domini  coeli  hrmati  sunt,  et  spiritu  oris 
ejus  omnis  virtus  eorura  (Psal.  xxxiv.)»  Namquod 
a  Patre  proceilat  Spiritus  sanctus,  esempla  pcopo- 
nere  superfluum  judicamus,  quorum  copiam  per  lcit 
Scripturarum  paginas  exuberare  conspicimus,  sicui 
est  illud :  c  Non  vos  estis,  qui  toquimini,  sed  spiritus 
Palrisvestri  qui  loquilur  in  vobis  (Mattk.  x).»  Et 
in  secunda  ad  Corinthios  Epislola  dicit  Apostolus : 
c  Qui  autem  conflrmat  nos,  nobiscum  in  Christo,  et 
qui  unxit  nos  Deus,  et  qui  signavit  nos,  el  dedit  ple- 
num  spiritum  in  cordibus  nostris  (11  Cor.  i)  »  £t  ad 
Thessalonicenses  prima  :  c  Itaque  qui  baec  spernit, 
non  homiuem  spernii,  sed  Deu/n :  qui  etiam  dedit 


Filioqtie  procedere,  el  prophetica  testanturoracula,  B  Spiritum  suum  sanctum  in  nobis  (/  Thess.  iv).  » 


et  apostolica  confltetur  auctoritas.  lsaias  cniin  de 
Filio  dicit :  c  Percutiet  lerram  virga  oris  sui,  et  spi- 
ritu  labioram  suorum  interficiet  impium  (Isai.  xi).» 
De  quo  et  Apostolus  ait :  c  Quem  inlerflciet  Dominus 
Jesus  Christus  spirilu  oris  sui,  el  destruet  iliuslra- 
lione  advenlus  sui  {//  Thess.  vm).  »  Quem  profecto 
Spirilum  a  se  procedere  perspicue  Salvator  inno- 
tnit,cum  discipulisprasenlibusinsufflavit.  cAccipite, 
inquiens,  Spiritum sanctum  (Joan.  xx). » Joannes vero 
ro  Apocalypsi  dicil :  c  Quia  de  ore  Jesu  gladius  bis 
acutus  exibat  (Apoe.  i). »  Spiritus  iiaque,  quem  illic 
labiis  exsufflavit,  ipse  est  ulique  gladius,  qui  bic  ex 
ejus  ore  procedit.  Dieit  quoque  Paler  ad  Filium  per 
propbelam  :  c  Spirittis,  inquit,  meus,  qui  est  19  *n 


Porro  quod  Spirilum  sanctnm  effudit  Pater  in  dfoci- 
pulos,  scriptum  est  in  epistola  qua  destinatur  ad 
Titum :  c  Pcr  lavacrum  regenerationis,  et  renova- 
tionis  Spiritus  sancti,  quem  effudit  in  nobis  abuodo 
pcr  Jesum  Cbristum  Salvato&m  nostrdm  (TU.  iu).» 
Quod  autem  el  Filius  eumdem  effuderit  Spiritum, 
in  Actibus  scribitur  apostolorum.  Dicit  enim  Petrus 
de  Ciiristo  :  c  Dextera  Dei  exaltatus,  et  promissiono 
Spirkus  sancti  accepla  a  Patre,  effudit  hoc  donutn, 
quod  vos  videtis,  et  auditis  (Act.  n).  c  Quod  eliaui 
eumdem  Spiritum  et  Paier,  et  FUius  simui  cffudit, 
ulriusque  vox  per  Joelia  oracuium  clamat :  c  Effun- 
dam  de  Spiritu  meo  super  omnem  carnem  (/oW.n).» 
Licet  autem,  sicut  prafati  sumus,  Graceorum  pluri- 


le,  et  verba  mea,  quae  posui  in  te,  non  recedent  de  ^  mi  non  credant   Spirftum   sanctum    a  Filio,  si- 

•rc  too,  et  de  ore  seminis  tui  amodo,  et  usque  in 

sempiternum  (Isai.  lix).»  El  Apostolus  ait :  c  Si  quis 

Spiritum  Christi  non  habet,  bic  non  est  ejus  (Rom. 

viu). »  Et  ad  Galatas:  cQuoniam,  ait,estis  illii  Dei, 

ittisit  Deus  Spiritum  Filii  sui  in  corda  vestra  claman- 

tem,Abba,  Pater  (Gat.  iv).»BeatuseliamPetrusSpi- 

riUimSanclum  Filii,sicut  etPatrisessedesignat,cum 

ait:  cDequa  salute  exquisierunt,  atque  scrutati  sunt 

Prophetsc,  qui  de  futura  in  vobis  gloria  prophetave- 

runW  scrutantes  in  quod,  vel  quale  tempus  significa- 

ret,  qui  in  eiseratspiritusChristi,  pranuntians  eas, 

quae  in  Christo  sunt  passiones,  et  posleriores  glo- 

rias  (/  Pet.  i).»  Et  Dominus  in  Evangelio :  c  Cum 


cut  a  Patre  procedere;  beatus  umen  Athanastus 
Alexandrinse  sedis  episcopus,  in  libro,  quem  ad- 
versus  Arium  scripsit ,  inter  caetera  sic  ait  : 
c  Ego,  inquit,  credo  Filium  in  Patre,  et  Patrem 
20  i*1  Filio  •  Spiritum  quoque  Paracletum ,  qui 
procedit  a  Patre  et  Filii  esse,  et  Patris,  quia  et  a 
Filio  procedit,  sicut  in  Evangelio  scriptum  est,  quod 
per  insufflationem  suam  dederit  discipulis  suis  Spi« 
ritum  sanctum  dicens  :  Accipite  Spiritum  sanctum 
(Joan.  xx). »  Sanctus  Cyrillus  etiam  de  hac  ipsa 
Spiritus  sancti  processione  contra  Nestorium  dicit : 
c  Quamvis  enim  in  sua  sit  substantia  Spirilus  ejus  : 
haud  dubium  quin  Palris,  ul  inteiligatur  in  pcrsona 


venerit,  inquit,  Paraclelus  Spiritus  veritalis,  qui  a  n  proprietas,  juxu  id  quod  Spiritus  est,  et  non  Filius, 

Palre  procedtt  (Joan.  xv).»  Nam  cum  Chrislus  ipsc  "  '  '"~  K      °- -'-**  ■• 

silveritas,  suum  esse  procui  dubio  spiri:um  docuii, 
flim  eum  spiritum  verilalis  esse  perhibuit.  Joanncs 
auiem  dicit :  c  In  hoc  inteliigimus,  quia  in  eo  manc- 
mus,  et  ipsc  in  nobis,  quia  de  Spirilu  suo  dcdit  nobis 
(/  ioan.  iv). »  ln  libro  quoque  beati  Job  Jegilur : 
•  Et  audiet  auditionem  in  terrore  vocis  ejus,  et  so- 


in:.._  - 


attamcn  alienus  non  ab  illo.  Nam  Spiritus  nppellatus 
cst  veritalis ,  et  veritas  Christus  est.  Uudc  ct  ab 
ipso  similiter  sicuta  Deo  Patre,  proccJit.  »  Et  bea- 
tus  inter  muita  sic  ait  Ambroslus  :  c  Non  enim 
quasi  ex  loco  mitt.tur  Spiritus,  aut  quasi  ex  loco 
procedit,  quando  procedit  cx  Filio.  »  Aiigusiimis 
etiam  aJversus  Maxfrmim  [Maximinum]  scribil  h;r- 


50 


S.  PETRl  DAMTANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  111.  —  OPUSCULA  VARIA. 


40 


genitus;  isle  aniero  Spiritus  utriusquc,  quoniam  de  A  tis  sircuuus  assertor,  tot  in  sermonibos,  acepistolis 

ulroque  procedit.  >  Et  paulo  post  :  «  Araborum  est     ~"  ""  "       '        "  ■-■-—*- 

crgo  Spiritus  procedendo  de  ambobus.  i  Ut  ergo 

nostram  concludamus  ex  ejusdem  conspicui  doctoris 

nuctoritate  sententiam,  in  illa  sancta  Trinitale  unus 

Pater,  qni   solus  de  seipso  essenlialiter  unicnm 

geuuit  Filium  :  et  unus  Filius ,  qui  de  uno  Patre 

solus  est  essentialiter  natus  :  et  unus  Spiritus,  qui 

•olus  essentialiter  de  Patre  Filioque  procedil.  Sed 

cum  de  processione  Spirilus  ex  Patre  et  Filio  ve- 

terum  simul  atque  novorum  permaxima  multitudo 

concordet ,  et  pcr  omnes  fere  sacri  eloquii  paginas 

exempla  sufflcienter  exuberent,  superfluum  ducimus 

bic  acervau  congerere  ,  cum  ipse  valeas    et  ultra 

quam  sufflciant,  invenire. 

EPILOGUS. 
Haec  itaque  de  fide  catholica  dispulalio  ,  fili  cha- 
rissime,  satis  est  congrua ,  et  mihi  jam  stadium 
peraeti  fere  cursus  emenso,  et  tibi  spiritualis  mili- 
tiae  gymnasium  ntiper  injgresso ;  sublimitatem  qtiippe 
lam  incomprehensibilis,  et  incomparabilis  materiae, 
ticut  inter  ipsa  cerlaminis  rudimenta  novus  debel 
miles  inquirere ;  ita  nisi  is,  qui  in  sacris  est  atlrhiis 
et  exercilatus  eloquiis,  non  debet  facile  responderc, 
llle  scilicel ,  ut  rectae  fidei  fundamentum  ponat , 
fluper  quod  boni  operis  sedificium  construat ;  iste  ut 
per  longae  conversationis  industriam  myslerii  coe- 
lestis  arcanum  subtiliter  cernal.  Fides  enim  et  bene 
operantium  est  initium,  et  perfectio  consummata 
virtutum.  Sicut  de  Ghristo  dicit  Aposlolus  :  «  Quia 
fundamentum  nemo  potest  ponere  praeter  id  quod  C  qui  aPatre  procedit,  conscquenter  sequi  cum  etiam 


et  pmpserlim  in  Encyclica  iila  omnium  ceieberrima 
ad  Flavianum  Gonstanlinopolitanuin  episcopura 
(Leon.  epi$t.  10,  al.  12) :  Nec  enim  sic  naturam  na- 
lurae  misceri,  ait,  ut  ambarum  fiat  confusio,  si- 
cut  quidam  baeretici  impie  dixerunt,  sed  ut  haeresim 
Nestorii  confularet,  ea  phrasi  usus  est.  Is  cnim 
affirmahat  (quod  etiam  sanctus  Thomas  111  part, 
quaest.  2,  arl.  6,  in  corpore  scribil)  Verbum  cantts 
unitum  fuissc  secundum  inhabitationem  ;  ac  si  Ver- 
bum  Dei  inhabitaret  in  illo  homine,  sicut  in  lempto. 
Quare  sanclus  Leo  id  expresse  confutans,  cuui  di- 
xisset ;  c  Nec  sic  creatura  in  societatem  sui  Greato- 
ris  est  assumpta,  ut  isle  habitator,  el  illa  habilae.i- 
lum  esset,  >  mox  subdit :  «  Sed  ita  ul  naiurae  alteri 
altera  miscerelur.  » id  est  unirettir ;  Assumpta  nimi- 
rmn  natura  bumana  a  Verbo  ad  unionem  hyposta- 
ticam.  Hanc  autein  sancli  Leonis  sentcntiam  ita 
intelligendam  esse,  ipsemel  in  adJucta  sup»rius 
•n  epistola  sic  deciarai ;  salva  igitur  propnelaie 
utriusque  nalurae,  et  in  unam  coeunle  personam, 
snscepia  est  a  majeslate  humilitas ;  a  virtute  infir- 
mitas ;  ab  seternitate  mortalitas  ;  et  ad  resolvendum 
condiiionis  nostrae  debitum,  natura  inviolabilis  m- 
turae  est  unita  passibili. 

22  PQter  a  nullof  Filius  a  Patre  $v(o9  Spirilus 
$anctu$  ab  utroque.  Plurimi  Grcecorum,  quia  tn  Do~ 
minici$  $ermombu$f  qua$i  penpicuam  reperire  ne- 
queanl  auctoritatem9  arbilrantur  a  $olo  Patref  et 
non  a  Filio  procedentem.  Non  possunt  Giaeci,  qui 
contendunt  bpiriium  sanctum  a  Filio  non  procedere, 
auctoritatibus  vel  Patruin,  vel  ooncilioram  uli,  quae 
aliquando  asscrant  Spirilum  sanctuin  a  Patre  pro- 
cedere  :  quse  phrasis  fortasse  reperilur  in  locis  tam 
coociiii  Nicaeni  quam  Hieronymi,  quos  noster  cardi  • 
nalis  citat.  Nam  ex  Patrum  declaraiiohe,  disputa- 
tione  facta  elin  coucilio  Lugdunensi  subGregono  X, 
et  hi  concilio  Florenlino  sub  Eugenio  IV,  constat  ex 
eo,  quod  in  sacris  lilleris  dicilur,  de  Spiritu  sanclo 


posilum  est,  quod  est  Ghristus  Jesus  (lCor.  m).  > 
Quod  conlra ,  de  eodem  per  Prophetam  diciiur  : 
i  Lapidem  quem  reprobaverunl  aediflcantcs,  hie 
faclofl  est  in  caput  anguli  (P$aL  cxvn).  >  Nam  qui 
ad  sustentandum  tanquam  basis  aedificii  in  funda- 
inento  stipponitur,  ipse  velut  cacumen  cl  cardo 
aupremus  Ecclesiae  principatur. 

Deus  omnipotens,  fili  carissiroe,  sic  pedes  tuos  in 
catholicse  fidei  petra  constiluat9  ut  et  21  aciem 
mcniis  in  suae  conlcinplattonis  culmen  attollau 
Sit  nomen  Domini  bentdictum. 

SCHOUA. 
Hic,  ailf  mirabili$  $acrm  Yirgini$  parius  vert  Au- 
manam,  vereque  divinam  unam  cdidit  in  prole  per-  n  ct  se  osteudit  esse  Paracleluin,  qui  uppoliatiir  cou- 

s  (Ser.  3,  i/i  Na-  u  solalor.    Undc  .Deus  Pater  boc  censelur  nomine. 


a  Filio  procedere  ;  Giiristus  enim  explicans  seipsum 
ait;  <  Omuia  quae  babet  Pater,  mea  sunt  (Joan*  xvi) ; 
proplerea  dixi,  quia  de  meo  accipiel,  el  aiinuiiliabit 
\obis  (Jbid.).  >  Quo  sensu  in  coucUio-Florentino  ci- 
tatur  tipiphanius  in  Ancoratu,  Gyrilius  in  Epistola 
ad  Nestorium  post  Dydimum  et  Athana&ium.  ln 
lilteris  vcro  uniouis  cap.  6  et  7  oinnes  dociorum 
Graecorum  phrases,  ubi  de  sancti  Spirilus  proces- 
sione  loquuutur,  idem  significare  ostendunl :  eos 
nimirum  censuisse  Spiritum  sanclum,  ut  a  Patre, 
ita  etiam  a  Filio  procedere.  Ivec  ab  hac  senlenlia 
discrepa6se  sanctuin  Hieronymum  omnino  crcden* 
dum  est,  quandoquidem  suis  passitn  in  Optiscuiis 
deSpirilus  6ancti  processione,  bcusu  caiholico  et 
pbrasi  Latinis  usiiala  semper  loquitur,  Lnde  (ut 
alia  nunc  omitlam)  ad  Hebidiain  scribens  (IIibr. 
epi$t.  150,  quaest.  9,  prope  fin.) :  Quando  dicit  Do- 
minusalium  Paracletum  niillain  vobis  (Joan.  xiv). 


$onam.  Scnleniia  est  sancli  Leonis 
tivit.  Domini),  pro  qua  in  priinis  aniinadvertendum' 
est,  Daiuiani  iectionem  noiiniliil  variare  a  verbis 
ipsius  S.  Leonis,  qui  &ic  habet  :  «  Hic  cniin  mira- 
bilis  S.  Virginis  parlus  verc  humanam,  vcreque 
dhinain  nna  cdidil  prole  nauiram.  >  Grcdidciini 
tamen  sensum  esse  eumdem,  et  faciiioris  explica- 
tionis  causa  sanctf  Leonis  sententiam  aliis  verbifl. 
cardinalem  noslntm  cxpressisse:  ni  polius  dixeri- 
mus,  Damianum  in  alind  sancti  Leonis  sic  diccnlis 


Deus  roiseratiouum  et  totius  consolaiioais.  Si  auiein 
et  Pater  conaolator,  et  Filius  consolaior,  elSpi/ilus 
sanclus  consolator  est:  el  in  nomiue  1'auis  el  Filii 
el  Spiritus  sancti,  quod  inleiligilur  Deus,  baptizan- 
lur  crcdentes  :  quorum  unura  diviuilatis  cl  consola- 
lor  est  nomcn,  eorutn  et  una  natura  esi.  Et  paulo 
post  :  i  Nec  sine  Spirilu  saocto  propbetaverunt 
prophelx  :  ct  Yerbo  Domini  coeli  lirmali  sunt,  et 
Sniriln  oris  fiius  nmnie  virlnc  pnfiim  •  rl   niiiifnuid 


41 


OPUSC.  U.  —  aNTILOGUS  comra  judjeos. 


1% 


2324  OPUSCULUM  SECUNDUM. 

ANTILOGUS  CONTRA  JUDjEOS,  AD  HONESTUM  VIRUM  CLARISSIMUM. 


Argumevtom. —  riunc  Jibellum  ao  confutandos  Judaeos  conscripsit,  in  quo  p.unmis  sacrarum  lillerarum 
testimoniis  probal  ea,  quae  ab  illis  impic  negantur,  hoc  est,  Trinitalem  personarum  in  Divina  essen- 
tia  :  Christum,  quem  illi  Hessiam  vocanl ,  Dcum  et  horoinem  fuisse,  cumque  jam  in  mundum  venisse : 
et  denique  omnia  iiiis  subterfugiajntercludit,  quibus  conira  Cliristianos  subdoie  uti  possent. 

uomno    noNESTO   cianssimo  secundum  ^Egypti  A  sine   disciplma   quaestioncs  dcviu  (//  Tim.  n)  ;  > 


ntijus  lenebras  viro,  Pbtmjs  uilimus  monachorum 
iervus,  perpetuani  charitatem  in  Christo. 

Dilectissime,  deprecatoria  nobis  verba  per  fratrem 
nostrum  Leonem  nuper  misisti,  quatenus  tibi  ali- 
quid  scriberemus,  quo  saepe  decertantium  tibi  Ju- 
daeorum  ora  rationalibus  argumentis  obstruere;et 
de  Christo  ad  controversiam  venientes,  evidentissi- 
mis  posses  sacrae  Scripturae  testimoniis  superare. 
Sed  si  Christi  roiies  essc,  et  pro  eo  virilitor  pugnare 
desideras,  contra  carnis  vilia,  contra  diaboli  ma- 
chinas  insignis  bellalor  arina  potius  corripe;  hostes 
videHcet ,  qui  nunquam  moriuntur  :  quam  conlra 
Judaeos,  qui  jam  de  terra  pene  deleti  sunt.  Verum- 
tamen  el  huic  studio  ego  nequaquam  derogo,  imo  et 


protinus  addidit:  c  Servum  autem  Domini  non 
oportetiitigare,  sed  mansuetum  esse  ad  omnes,  do- 
cibilem,  patienlem,  cum  omnf  modeslia  corripien- 
tem  eos,  qui  resislunt,  ne  quando  det  iliis  Deus 
poenitentiam  ad  cognoscendam  verilatem,  el  resi- 
piscant  a  diaboli  laqueis,  a  quo  captivi  teneniur,  ad 
ipsius  voluntatem  (Ibid.).  i  Sed  cum  oinoia  pene 
Veteris  Testamenti  volumina  teslimonium  Chrislo 
perhibeant,  nos  postposila  verborum  muliitudine, 
pauca  et  apertiora  prophetarum  lestimonia  eura- 
mus  appouere,  quibustamen  contra  omnem  Judaiccc 
pravitatis  insaniam,  et  eorum  ventosa  cominenta 
vaieas  cuin  Dei  a^jutorio  obtinere  victoriam.  Et 
quia  sagitta  directius  mittitur,  si    mela,  cui  infigt 


vestrae  petitioni  saiisfacere,  aequum  esse  decerno.  B  debeat,  e  diverso  primitus  opponalur,  nos  ipsum 


Inhonestum  quippe  est,  ut  ecclesiasticus  vir  bis, 
qui  foris  sunt,  calumniantibus,  per  ignorantiam 
conlicescat ;  el  Christianus  de  Christo  reddere  ra- 
tionem  nesciens,  inimicis  insultantibus  victos  et 
confusus  abscedat.  Huc  accedit,  quod  saepe  bujus 
rei  noxia  imperitia,  et  cavenda  simplicitas  non  so- 
lum  audaciam  incredulis  suggerit,  sed  etiam  erro- 
rem  et  dubietatem  in  cordibus  fideliura  gignit. 

Et  cum  hsec  scientia  ad  Adem  cerle  lota  perlineat, 
fides  autem  omniura  virtutum  sit  procuidubio  fun- 
damentum ;  ubi  fuiidamenlura  quatitur,  tota  niox 
sedificii  fabrica  praecipitium  ruilura  minatur.  Scien- 
dam  taraen  est,  quia  non  vanae  gloriae  causa,  vei 
solo  coiilenlionis  amore  debet  Christianus  vir  ad 
hoc  certamen  accedere :  sed  ob  id  polius  si  se  spe- 
rat  aliquid  de  conversionis  gratia  apud  litigantis 
auimum  posse  prodesse.  Unde  et  Pauius  ait :  €  Si 
quis  vuit  contentiosus  esse ;  nos  hujusmodi  consue- 
tudinem  non  habemus  (/  Cor.  n).  i  Et  ad  Titum : 
i  Stultas  aulem  qu&stiones,  el  geneaiogias,  et  con- 
tentiones, ct pugnas  legisdevita  :  sunt  eiura  inutiles 
et  vanae  (Tit.  u).  i  Et  cum  quis  de  hoc  negotio  litcm 
movet,  admonendus  est  ut  non  contumeUce  jurgio, 
vel  superbiae  lypho  contendenlem  exasperet :  sed 
ejus  mentem  charilale  benevola,    et  patientissima 


confligeutem  Judaeum  hicintroducimus,  ul  verbo- 
rum  nostrorum  spicuja  non  iu  ventum  effusa  inani- 
ter  defluant,  sed  ad  certam  potius  materiam  jaculata 
pertingam. 

25  I'1  nomine  Domini,  incipit  ipsa  conyretsio. 

Dic  igi:ur,  o  Judaee  (qui  dum  Trinitatein  negns, 
et  imitatera  consequenter  ignoras)  si  Deus,  ut  assc- 
ris,  ujius  est  in  persona,  cui  dixil :  t  Faciamus  ho- 
minem  ad  imaginem,  et  simiiiludinem  nostram? 
(GetL  i.)  i  Nam  si  una  esset  in  deitate  persona,  non 
diccret  c  faciamus,  >  sed  faciam.  Si  trcs  esscnt 
subslanlix,  non  diceret  singulariter  c  imaginem  no- 
stram ,  >  sed  potius  imagines  noslras.  Dum  igitur 
c  faciamus  i  asserat  trinum,  <  iiuaginem  nostram  i 
declaret  unum,  constat  evidentissirae  Deum  essen- 
tialiter  unuin  tribus  conslare  personis.  Eia,  Judaee, 
perge  per  silvas  divini  eloquii,  mecum  siniul  ince- 
de,  Icgis  luae  paginas  studiose  revolve ,  nunquid  in 
eis  aiiquid  huic  nostrac  asserlioni  reperies  discre- 
pare  ?  Audi  quid  tuus  Moyses  iterum  dicat :  <  Ilic 
cst  liber  gener.uionis  Adam  in  die  qua  crcavit 
Deus  hominem,  ad  imaginem  Dei  fecil  ilUira  :  ma- 
sculum  et  feminajn  creavit  eos  (Gcn.  i)>  i  Qtiid  csi, 
quod  nondicitur,  quia  Deus  creavil  hominem  ad 
imaginem  et similitudinem  suain  :  sed Deus  crea-:j 


50 


S.  PETRl  DAMTANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  VARIA. 


40 


gcnitus;  iste  antcm  Spirilus  ulriusquc,  quoniam  de  A  lis  strcnuus  assertor,  tot  in  sermonibus,  acepislolis 


utroque  procedit.  >  Et  pnulo  post  :  <  Amborum  esi 
crgo  Spirilus  procedendo  de  ambobus.  >  Ut  ergo 
nostram  concludamus  ex  ejusdem  conspicui  doctoris 
nuclorilate  sententiam,  in  illa  sancta  Trinitate  untts 
Pater,  qui  solus  de  seipso  essentialiter  unicum 
genuit  Filium  :  et  unus  Filius ,  qui  de  uno  Patre 
solus  est  essentialiter  natus  :  et  unus  Spiritus,  qui 
solus  essentialiler  de  Patre  FUioque  procedit.  Sed 
cum  de  processione  Spiritus  ex  Patre  el  Filio  ve- 
terum  simul  atque  novorum  permaxima  multitudo 
concordet ,  et  pcr  omries  fere  sacri  eloquii  paginas 
exempla  sufficienler  exuberent,  superfluum  ducimus 
biq  acervau  congerere  ,  cum  ipse  valeas  et  ultra 
quam  sufficiam,  invenire. 

EPILOGUS. 
Haec  itaqne  de  fide  catholica  dispulalio  ,  fili  cha- 
rissime,  satis  est  congrua ,  et  mihi  jam  sladium 
peracti  fere  cursus  emenso,  et  tibi  spiritualis  mili- 
tiae  gymnasium  nuper  imjresso;  sublimitatem  qnippe 
tam  incomprehensibilis,  et  incomparabilis  materiae, 
aicut  inter  ipsa  cerlaminis  rudiinenta  novus  debet 
miles  inquirere ;  ila  nisi  is,  qui  in  sacris  est  atlritus 
et  exercitatus  eloquiis,  non  debet  facile  respondere, 
Ille  scilicet ,  ut  rectac  fidei  fundamentum  ponat, 
super  quod  boni  operis  aedificium  construat;  iste  ut 
per  longae  conversationis  industriam  myslerii  co> 
lestis  arcanum  subtiliter  cernat.  Fides  enim  et  bene 
operantium  eat  iniiium,  et  perfeclio  consumtnata 
virtutum.  Sicut  de  Ghristo  dicit  Aposlolus :  <  Qnia 


et  prapsertim  in  Encyclica  illa  omnium  celeberrima 
ad  FJavianum  Gonstantinopolilanum  episcopum 
(Leon.  epist.  10,  aL  12)  :  Nec  enim  sic  naturam  na- 
tur;e  misceri,  ait,  ut  ambarum  fiat  conlusio,  si- 
cut  quidam  hasretici  impie  dixerunt,  sed  ut  lixresim 
Nestorii  confularet,  ea  phrasi  nsus  est.  Is  enim 
affirmabat  (quod  etiam  sanctus  Thomas  ui  part., 
qu:esl.  2,  art.  6,  in  corpore  scribit)  Verbum  caniia 
unitum  fuisse  secundum  inhabitationem  ;  ac  si  Ver- 
bum  Dei  inhabitaret  in  illo  homine,  sicut  in  templo. 
Quare  sanctus  Leo  id  expresse  conlutans,  cuui  dl- 
xisset ;  c  Nec  sic  creatura  in  socielatem  sui  Crealo- 
ris  est  assumpla,  ut  isle  habilator,  et  Ola  habitacii- 
luin  esset,  >  mox  subdil :  <  Sed  ita  ul  natura  alteri 
altera  misccretur.  >  id  est  unireiur ;  asstimpta  nimi- 
ruin  natura  humana  a  Verbo  ad  unionem  hyposta- 
ticam.  Hanc  autein  sancli  Leonis  senicntiam  ita 
intelligendam  esse,  ipsemel  in  adJucla  sup?rius 
U  epislola  sic  declarat ;  salva  igitur  propnetale 
utriusque  nalurae,  el  in  unam  coeunte  persouam, 
suscepta  est  a  majeslate  humililas ;  a  virtute  infir- 
mitas ;  ab  aeternitate  mortalitas  ;  et  ad  resolvendum 
condiiionis  nostrae  debitum,  natura  inviolabilis  aa- 
turae  est  uniu  passibili. 

22  PQter  *  nutlo,  Filins  a  Patre  $vlo9  Spiritus 
sanctus  ab  utroque.  Piurimi  Grcecorum,  quia  m  Do- 
minicit  sermontbus,  quasi  perspicuam  reperite  ne- 
queanl  aucloritatem9  arbilranlur  a  solo  Palre,  et 
non  a  Filio  procedentem.  Non  possunt  Graeci,  qui 
contendunt  Spiritum  sanclum  a  Filionon  procedere, 
auctoritatibus  vei  Patrum,  vel  conciliorum  uti,  qu» 
aliquando  asserant  Spiritum  sauctum  a  Palre  pro- 
cedere  :  <juce  phrasisfortasse  reperitur  in  locis  tam 
coociiii  Nicaeni  quam  Hieronymi,  quos  noster  cardi  . 
nalis  citat.  Nam  ex  Patrura  declaratiohe,  disputa- 
tione  facta  etin  concilio  Lugdunensi  suhGregorio  X, 
et  in  conciiio  Floremino  sub  Kugemo  IV,  constat  ez 
eo,  quod  in  sacris  litteris  dicilur,  de  Spiritu  sanclo 


fundamentum  nemo  potesl  ponere  praeter  id  quod  C  qui  a  Paire  procedil,  conscqucnter  sequi  cum  etiam 


posilum  est,  quod  est  Ghrislus  Jesus  (/  Cor.  m).  > 
Quod  conlra ,  de  eodem  per  Prophetam  dicitur  : 
i  Lapidem  quem  reprobaverunt  aedificantcs,  hie 
factus  est  in  caput  anguli  (Psal.  cxvn).  >  Nam  qui 
ad  sustentandum  tanijuam  basis  aedificii  in  funda- 
inento  snpponitur,  ipse  velut  cacumen  et  cardo 
auprenius  Ecclesioe  principatur. 

Deus  omnipotens,  fili  carissiroe,  sic  pedes  tuos  in 
catbolicae  fidei  petra  conslitoat,  ut  et  21  aciem 
inentis  in  suae  contemplationis  culmen  attollau 
SU  nomen  Dvmini  bentdictum. 


9  vereque  divinam  unam  edidit  inprole  per-  n  et  se  osteudit  esse  Paracletum,  qui  uppdlatnr  coii- 
Scnteniia  esl  sancli  Lconis  (Ser.  3,  in  Na-  u  so1  ■        "    '     ~        ~         " 


SCHOLIA. 

ttic,  ail9  mirabilis  tacm  Virginis  parius  vere  hu* 
manam 

sonam  _    _ 

Itatt.  Domini),  pro  qua  in  primis  animadverleiidum 
esl,  Damiani  lectioneu)  nonnihil  variare  a  verbis 
ipsius  S.  Leonis,  qui  feic  habet  :  <  Hic  cniin  mira- 
bilis  S.  Virginis  parius  vere  humanam,  vcreque 
dKinafin  una  cdidit  prole  naturam.  >  Grcdidcrim 
tamen  sensum  esse  eumdem,  et  facilioris  cxplica- 
lionis  causa  sancti  Leouis  sententiam  aliis  verbis. 
cardinalem  nostnim  cxpressisse:  hi  poiius  dixeri- 
mus,  Damianum  in  aliud  sancti  Leonis  sic  dSccntis 


a  FUio  procedere  ;  Ghrislus  enim  expiicans  seipsum 
ait:  <  Omnia  quae  babet  Pater,  mea  sunt  (Joan.wi) ; 
proplerea  dixi,  quia  de  meo  accipiet,  et  aiinuntiabil 
vobis(/6irf.).  >  Quo  sensuin  concilio-Florentino  ci- 
tatur  tipiphanius  in  Ancoratu,  Gyrillus  in  Epistola 
ad  Nestorium  post  Dydimum  et  Athanasium.  ln 
iilleris  vcro  unionis  cap.  6  el  7  omnes  dociorum 
Graecorum  phrases,  ubi  de  sancti  Spiritus  proces- 
sione  loquuntur,  idem  significare  ostenduut :  eos 
nimirum  censuisse  Spiritum  sanctum,  ut  a  Patre, 
ita  etiam  a  Filio  procedere.  ^ec  ab  hac  sententia 
discrepasse  sanctum  Hieronymum  onmino  creden* 
dum  est,  quandoquidem  suis  passim  in  Optiscutis 
de  Spirilus  sancti  processionc,  sensu  catholico  et 
phrasi  Latinis  usiiala  semper  loquilur.  Lnde  (ut 
alia  nunc  omitlam)  ad  Hebidiam  scribeus  (Hier. 
epist.  150,  qnaest.  9,  prope  lin.) :  Quando  dicit  Do- 
iuinus  alium  Paracieium  miltain  vbbis  (Joan.  xiv). 


solalor.  Undc  .Deus  Pater  hoc  censetiir  nomine, 
Deus  miseratiouum  et  totius  consolatioiiis.  Si  aulem 
et  Pater  con&olator,  ei  Filius  cousolaior,  et  Spi.itus 
sanclus  consolalor  est:  el  in  nomine  i^atiis  et  Filii 
et  Spiritus  sancli,  quod  inlelligilur  Deus,  baplizan- 
tur  crcdentes  :  quorum  unura  divinitatis  cl  consola- 
lor  est  nomen,  eorum  et  una  natura  est.  Et  paulo 
posl  :  <  Nec  sine  Spiritu  saucto  prophelavcrunt 
prophelai  :  ct  Verbo  Domini  coeli  iirmati  sunt,  et 
Spirilu  oris  ejus  omnis  virlus  eorum  :  cl  quidquid 


41 


OPUSC.  U.  —  aNTILOGUS  comra  judjeos. 


*2 


2384  OPUSCULUM  SECUNDUM. 

ANTILOGUS  CONTRA  JUDJEOS,  AD  HONESTUM  VIRUM  CLARISSIVIUM. 


\rgumevtcm.  —  riunc  libellum  ao  confulandos  Judaeos  conscripsit,  in  qno  p.unmis  sacrarum  lillerarum 
testimoniis  probal  ea,  quae  ab  illis  impie  neganlur,  hoc  est,  Trinitaiem  personarum  in  Divina  essen- 
tia  :  Christiim,  quem  illi  liessiam  vocant ,  Deum  et  boroinem  fuisse,  eumque  jam  in  mundum  venisse : 
et  denique  omnia  illis  sublerfugiajntercludil,  quibus  conira  Ciirislianos  subdole  uii  possent. 

uomno    nosEsto   cianssimo  secundum  ^Egypti  A  sine   disciplina   quaeslioncs  devita  (//  Tim.  n)  ;  > 


nujus  tenebras  viro,  Petrus  ultimus  monachorum 
servus,  perpetuam  charitateni  in  Christo. 

Dileclissime,  depreeatoria  nobis  verba  per  fratrem 
nostrum  Leonem  nuper  misisli,  quatenus  tibi  ali- 
quid  scriberemus,  quo  ssepo  decertantium  tibi  Ju- 
dseorum  ora  rationalibus  argumentis  obstruere ;  et 
de  Christo  ad  conlroversiam  venienles,  evidentissi- 
mis  posses  sacrae  Scripturae  testimoniis  superare. 
Sed  si  Christi  roiles  esse,  et  pro  eo  viriliter  pugnare 
desideras,  contra  carnis  vilia,  contra  dtabolima- 
chinas  insignis  bellator  arma  potius  corripe;  hosles 
videKcet ,  qui  nunquam  moriuntur  :  quam  conlra 
Judaeos,  qui  jam  de  terra  pene  deleli  sunt.  Verum- 
tamen  et  huic  studio  ego  nequaquam  derogo,  imo  et 


protinus  addidit:  c  Servum  autem  Domini  non 
oportetlitigare,  sed  roansuetum  esse  ad  omnes,  do- 
cibilem,  patieulem,  cum  omm  modeslia  corripien- 
tem  eos,  qui  resistunt,  ne  quando  det  iliis  Deus 
poenitentiam  ad  cognoscendam  veritatem,  el  resi- 
piscant  a  diaboli  laqueis,  a  quo  captivi  tenentur,  ad 
ipsius  voluntatem  (Ibid.).  >  Sed  cum  omoia  pene 
Veteris  Testamenti  voiumina  lestimontum  Chrislo 
perhibeaBt,  nos  postposila  verborum  mullitudine, 
pauca  et  apertiora  prophetarum  testimonia  cura- 
mus  apponere,  quibustamen  contra  omnem  Judaicae 
pravitatis  insaniam,  el  eorum  ventosa  commenfa 
valeas  cum  Dei  aajutorio  obtinere  vicloriam.  Et 
quia  sagitta  direclius  mittitur,  si    meta,  cui  infigt 


vestrae  petitioni  satisfacere,  aequum  esse  decerno.  "  debeat,  e  diverso  primilus  opponalur,  nos  ipsum 


lnhonestum  quippe  est,  ut  ecclesiasticus  vir  bis, 
qui  foris  sunt,  caluranianlibus,  per  ignorantiam 
conticescat ;  et  Christianus  de  Christo  reddere  ra- 
tionem  nesciens,  inimicis  insultantibus  victus  et 
confusus  abscedat.  Huc  accedit9  quod  saepe  hujus 
rei  noxia  imperiiia,  et  cavenda  simplicitas  non  so- 
ium  audaciam  increduiis  suggerit,  sed  etiam  erro- 
rem  et  dubielatem  in  cordibus  fidelium  gignit. 

Et  cum  haec  scientia  ad  fidem  certe  tota  pertineat, 
fldes  autem  omnium  virtulum  sit  proculdubio  fun- 
damentum ;  ubi  fundamenlum  qualilur,  tota  mox 
aedificii  fabrica  prsecipilium  ruitura  minatur.  Scien- 
clom  tamen  est,  qoia  non  vanae  gloriae  causa,  vei 
solo  conleniionis  amore  debet  Christianus  vir  ad 
hoc  certamen  accedere :  sed  ob  id  potius  si  se  spe- 
rat  aliquid  de  conversionis  gratia  apud  litigantis 
animum  posse  prodesse.  Unde  et  Paulus  ait :  <  Si 
quis  vult  contentiosus  esse ;  nos  hujusmodi  consue- 
tudinem  non  habemus  (/  Cor.  n).  i  Et  ad  Titum : 
<  StuJtas  autem  qu&stiones,  et  genealogias,  et  con- 
tentiones,  ctpugnas  legis  devila  :  sunt  enim  inutiles 
n  vanae  (Tit.  n).  >  Etcum  quis  de  hoc  negotio  litcm 
movet,  adinoncndus  est  ut  non  contumeliaj  jurgio, 
vel  superbiae  typho  conlendentem  exasperet :  sed 
ejus  mentem  charilate  benevola,    et  palientissima 


confligeutem  Jtid»um  hic  introducimus,  ut  verbo- 
rum  nosiroruru  spicuja  non  iu  ventum  effusa  inani- 
ter  defluant,  sed  ad  certam  poiius  materiam  jacuiata 
pertingam. 

25  ln  nomtne  Domini,  incipit  ipsa  conyressio. 
Dic  igi:ur9  o  Judaee  (qui  dum  Trinitatem  r.egas, 
et  unitatem  consequenter  ignoras)  si  Deus,  ut  asse- 
ris,  unus  e&t  in  persona,  cui  diiil :  <  Faciamus  ht>- 
minem  ad  imaginem,  et  simiiitudinem  noslram? 
(Geiu  i.)  >  Nain  si  una  esset  in  deitate  persoua,  non 
diceret  <  faciamus,  »  sed  faciaro.  Si  tres  essent 
subsiantix,  non  diceret  singulariler  <  imaginem  no- 
stram ,  >  sed  potius  imagines  nostras.  Dum  igitur 
<  faciamus  >  asserat  trinum,  <  ioiaginem  noslram  > 
declaret  unum,  constat  evidentissiroe  Deum  essen- 
lialiter  uuum  tribus  constare  personis.  Eia,  Judaee, 
perge  per  silvas  divini  eloquii,  mecum  simul  incc- 
de,  iegis  tuae  paginas  studiose  revolve ,  nunquid  in 
eis  aliquid  huic  nostrae  assertioni  reperies  discre- 
pare  ?  Audi  quid  ttius  Moyses  itertim  dicat :  i  Hic 
cst  liber  generationis  Adam  in  die  qua  creavit 
Deus  hoininem,  ad  imaginem  Dei  fecit  illura  :  ma- 
sculuni  et  feminaju  creavit  eos  (Gen.  i).  >  Qnid  esf, 
quod  noudicitur,  quia  Deus  creavil  bominem  ad 
imagincm  et  siroilitudinem  suam  :  sed  Deus  creavit 


flrrttv«t«kl*i     /lAmnl/«A*t  . 


I~i:.«'~...«* 


«mnom    I 


J5  £.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PAR5  III.  ~  OPUSCULA  VARIA.  ii 

#st  subditur  :  :  <  Venile,  descendamus,  el  confun   A  fincs  terras  (Ibid.)  •  Et,  til  huic  ,  quam  per  os  Da- 


umus  ibi  linguam  eorum  (Gen.  xi).  i 

Vides  igitur,  quia,  i  descendil  Dominus  >  unara 
divinitaiis  declaret  essentiam ;  <  veniie  i  aulem  <  de- 
scendanius  i  tres  doceat  esse  personas.  Interroga 
etiam  Abraham,  quare  tres  vidit,  el  unum  adora- 
vit?  Scriplum  quippe  est :  <  Apparuit  ei  Dominus  in 
convalle  Mambre  scdenti  in  ostio  tabernacuii  sui 
in  ipso  fervore  diei  (Gen.  xvm) ;  i  deinde  subdilur : 
<  Cumque  elevasset  oculos  suos,  apparuerunt  ei  tres 
viri  slanles  prope  illum  (Ibid. ).  i  Ecce  cum  prae- 
imssum  sit,  apparuit  ei  Dominus;  ubi  causa  reddi- 
uir,  non  diciiur,  apparuit  ei  vir,  sed  apparuerunt 
ei  tres  viri.  Ubi  patenter  ostenditur,  quia  is,  qui 
sibi  apparuit ,  el  unus  in  substahlia  deitatis,  et  tri 


vid  Spiritus  sanclus  eloquitur ,  aliara  quoque  Dei 
benedictionem  similem  demonstremus ,  ad  librum 
Numeri  recurramus.  Ibi  denique  scriplum  est: 
<  Locutus  est  Dominus  ad  Moysen,  >  dicens :  <  Lo- 
quere  Aaron  et  filiis  ejus  :  Sic  benedicclis  filiis 
Israel,  ct  dicetis  eis :  Bcnedicat  tibi  Doininus ,  ct 
custodiat  te ;  ostendat  Dominus  faciem  suam  tibi, 
et  miserealur  tui ;  convertat  Dominus  vultum  suum 
ad  te,  etdet  tibipacem  (Num.  vi).  >  Et,  ut  clarescat, 
quia  unus  est  Deus,  cujus  nomen  trina  super  popu- 
lum  vocatione  repelitur,  illico  subinfertur  :  <  Irivo- 
cabunt  nomen  meum  super  filios  Israel,  et  ego  be- 
nedicam  eis.  > 
Ecce,  o  Judaee,  dum  cuncla  pene  legis  toae  voiu- 


nus  est  in  personis.  Quod  ipsius  quoque  Abrahae  B  mina  revolvendo  percurrimus,  unitatem  divinae  es- 


vcrba  teslanlur,  cum  dicit :  <  Domine,  inqoit,  si  in- 
veni  gratiam  iu  oculis  tuis,  ne  transeas  servum 
tuum  :  sed  offeram  pauxillum  aquse ,  et  laventur  pe- 
dcs  vestri,  et  requiescite  sub  arbore  (Ibid. ).  • 
Cui  eliam  aplissime  congruit  illud,  quod  de  Loth 
scrihitur,  quia  cum  eum  duo  angeli  ex  Sodomis  mox 
subverlendis  educerent,  ait  ad  eos  Lolh  :  <  Quaeso, 
Domine  ini,  quia  iuvenit  servus  tuus  gratiam  coram 
te  (Gen.  xix) ;  >  ubi  etiam  paulo  post  subditur : 
<  Pluit  igitur  Dominus  super  Sodomam,  et  Gomor- 
rham  sulphur,  et  ignem  a  Domino  de  coelo  (Ibid.).t 
Cmn  euim  Dominus  a  Domino  pluere  dicitur, 
patet  profecto ,  quia  utraque,  Patris  vidclicet  el 
Fili,  persona  signatur.   Hinc  est  enim,  quod  ad 


sentias,  ct  Triniutem  personarum  aptissime  reperi- 
pius.  Et  si  cuncta,  quae  nobis  ex  tuis  iibris  testiino- 
nia  suppetunt,  ad  hoc  affirmandum  colligere  volu- 
nius,  prius  forsitan  lingua  fuliscente  deficimus , 
quam  exemptorum  copia  careamus.  Sed  quoniam 
omnis  vestrae  partis  assertio  in  hoc  praecipue  soler- 
tes  incumbit,  ut  Chrislum  Deum  esse,  vel  Dei  Filium 
aegare  contendat,  nunc  quoque  nostrae  allegationis 
articulus  hoc  itinere  direclus  incedat.  Tu  autem 
nolim  nuhi,  ut  veslcr  mos  est,  subdolis  tergiversa- 
lionibus,  veiut  in  variarum  te  formarum  inoustra 
convertas ,  nisi  ut  Iubricus  anguis ,  cum  captus 
fifcris,  manus  evadere  gestias,  sed  cuncta  ad  intel- 
ligendum  tuorum  sensuum  viscera  pateant ,  cor  an- 


Moysen   dicil :  <  Ego  sum  Deus  Abraham,  Deus  ^  liqnum  ignoranti»  velamen  abjiciat ,  mentis  aures 


Isaac  et  Deus  Jacob.  >  Quid  est  enim,  quod  se 
trium  solummodo  Patrum  Deum  esse  comme- 
morat,  et  non  etiam  cseterorum?  Nunquid  noit 
etiam  Deus  Enoch  ?  Nunquid  non  Deus  Noe , 
et  aliorum  innumerabilium  justorum?  Quid  26 
esl,  inquam,  quod  praiermissis  aliis  Patribus  , 
irium  se  virorum  solummodo  Deum  vocat ,  nisi  ut 
se,  qui  unus  esl  in  subsiantia,  trinum  esse  in  per- 
sonis  ostendat  ?  Hanc  quoque  Trinitatem  persona- 
rum,  atque  unitalem  haiurbe  propheta  Isaias  mani- 
fesle  perdocuit ,  cum  seraphim  perhibuit  se  vidisse 
clamanlia  :  <  Sanctus,  Sanctus,  Saoclus ,  Dominus 
Deus  Sabaoth  (hai.  \\):  >  Ut  enim  personarum 
Trinitas  monstraretur,  terlio  sanctus  dicitur.  Scd 


vigilanter  intendant.  Cum  vero  mihi  obviare  non 
poterit,  rationabiliter  obticescat;  ut,  si  possibile 
est,  qui  mibi,  impcrito  vidclicet  homini,  ad  astrtien- 
dam  veritatem  suam  argumcntorum  materiam  prae- 
stal,  ipse  quoque  mentis  lux  lenebris  ad  credendum 
sapienlise  suae  lumen  infundat. 

27  CAPUT  PRIMUM. 
De  Chmto,  qui  e$t  Fiiiut  Deu 
Incipianruis  igilur,  et  ejus,  de  quo  loqulmur, 
torinm  flducialiter  imploremus,  dicentes:  $  Exsur-' 
gat  Deus  ,  el  dissipentur  inimici  ejus ;  et  fogiant  * 
facie  ejus,  qtii  odemnt  eum  (Ptal.  lxvii).  >  Deuni 
itaqtie  Patrem  omnipotentem  Verbum  de  se  anle 
omnia  saecula  genuisse  legimus,  credimus  ,   et  pro- 


,  —      -  „  „  ^ ,   _.  r_^ 

ut  unam  esse  substantiam  Trinitatis  appareat  9  non     bamus.  Quod  si  tu,  Judaee*  negare  contendis  ,  pro- 


Domini  Sabaotb ,  sed  Dominus  esse  perbibetur. 
Quod  David  quoque  similiter  sentiens  ait :  <  Verbo 
Domini  cceli  firmati  sunt  (Ptat.  xxxin).  >  Verbujn 
enim  Domini  Filius  est  Patris. 

Sed  ut  eosdero  ccelos  tola  simul  Trinitas  ostenda- 
turoperata,  repentede  sancti  Spiritus  divinilale 
subjungilur :   <  Et  Spiritu  oris  ejus  omnis  vjrtus 

Ahmim  IH%*A  \     %  1\a    nn£\   v«H<kli/»At    Anipifii    ftlihi   lo- 


cul  duhio  contra  ipsum  ,  quem  te  recoiere  asseris, 
Deum  pugnare  convinceris.  Ipse  enim  dicit :  <  Eru- 
ctavit  cor  meum  verbum  bonum  (Ptal.  xliv).  > 
Dc  hoc  verbo  per  prophetam  alium  dicitur  :  <  Ver- 
bum  Domini  validum  ,  et  forle  ,  quis  poterit  com- 
prehendere  iilud  ?  >  (Isai.  lv.)  De  lioc  ilerum 
lsaias  loquitur ,  ubi  ait :  <  Sic  erit  verbum  ,  quod 

«irrftdietiir  rie  nrA  mp.n  *   nnn  rovortat-.ir    at\  mp  va- 


45 


OPUSC.  II.  —  ANTILOGUS  CONTRA  JUDiEOS. 


4« 


lidatum,  el  mare  in  sinu  suo  diffusum.  De  quo  ,  ut  A  absque  illo :  qui  invenit  omnem  viam  scientia?,  et 


superius  dictum  est,  legilur  :  c  Verbo  Domini  coeli 
finnali  sunl  (Ptal.  xxxn).  i  Hoc  Verbum  de  Palre 
ante  saecula  genilum,  in  utero  Virginis  hoino  fieri 
voluil  in  fine  saeculorum.  De  cujus  Verbi  incarna- 
tione  Habacuc  loquitur  ,  dicens  :  c  Ante  faciem 
ejos  ibit  Verbum,  el  exibit  in  campis  (Habac.  m).  • 
Quid  autem  sit  boc  verbum  ,  si  solerler  inquiri- 
tur,  paulo  post  inferius  invenilur,  cum  dicit  :  t  Ego 
autem  in  Domino  gloriabor,  et  gaudebo  in  Deo  Jesu 
meo  (Ibid.).  >  Unde  ei  Isaias  aperlissime  clamal , 
dicens :  c  Ecce,  inquil,  virgo  in  utero  concipiet,  et 
parietFilium  :  et  vocabitur  nomen  ejus  Emmanuel, 
quod  interpretalur  nobiscum  Deus(/sat.  vn).  i  De 
quo .  per  eumdem   propbetam  alibi  dicitur :  i  Do- 


dediteam  Jacob  puero  suo,  et  Israel  dilecto  suo  ; 
posl  hxc  in  terris  visus  est,  et  cum  homiuibus  con- 
versatus  est  (Burvch.  111).  >  Nam  si  Christus,  ut  as- 
seris,  Deus  non  csl,  ostende  mihi  ex  tuis  libris , 
quando  post  datam  legem  Jacob,  Deus  in  terra  visus 
sit,  et  cum  hoininibus  conversatus.  Sed  cum  inve- 
nire  nou  poleris,  conviclum  te  in  omnibus  necesse 
est,  fatearis. 

Sed  ne  potius  meis  verbis  circumvenirc,  quam 
prophelarum  exemplis  superare  te  videar,  accedat 
etiam  Daniel,  et  lestimonium  de  Chrislo  perhibeat : 
c  Cum  venerit,  inquit,  Sanctus  sanclorum,  cessabit 
unctio.  Dicetis  :  Nondum  venit  Sanctus  sanclorum, 
nondum  venit  Messias,  venturus  esl  aulem,  oslendite 


minus  dilexit  eum,  faciet  voluntalem  suam  in  Ba-  &  unclionem  (Dan.  vi)  :  i  si  aulem,quod  verum  est, 


bylone,  el  brachium  suum  in  Chaldaeis.  Ego  ,  ego 
locutus  sum,  et  feci :  vocavi  eum,  adduxi  eum ,  et 
directa  est  via  ejus  (hai.  xlvui).  i  Et  mox  ex  ipsius 
Filii  persona  subjungitur :  c  Accedite  ad  me  ,  et  au- 
dite  hoc:  non  a  principio  in  abscondilo  locutus  sum : 
ex  tempore  antequam  fierent  ibi  eram :  et  nunc 
Dominus  Deus  misit  me,  et  spirilus  ejus.  Haec  dicit 
Dominus  Deus  redemptor  sancltis  Israel :  Ego  Do- 
minus  Deus  tuusdoceu3  te  ulilia ,  gubernans  te  in 
viaqua  ambulas:  utinam  altendisses  mandata  mea,  i 
et  reliqua  (Ibid.).  Audi  adhuc  etiam  Michrae  pro- 
phetae  testimonium  de  Christo  :  <  Erit ,  inquit ,  in 
novissirao  dierum  prxparatus  mons  domus  Domini 
in  verlice  monlium ,  et  subiiiuis  super  colles ,  et 


cessavit  veslra  unctio  (non  entin  jam  habetis  tem- 
plum,non  regem,  non  sacerdoies),  agnoscite  venisse 
Sanclum  sanctorum ,  de  quo  per  Isaiam  dicitur : 
c  Ego  sum  Deus  vocans  ab  Oriente  avem ,  et  de 
terra  longinqua  virum  voluntatis  meae  :  et  locutus 
sum,  et  adducam  illud,  creavi  et  faciam  iilud.  Au- 
dite  me  duro  corde,  qui  longe  estis  a  justitia,  prope 
feci  jusliliam  meam  (hai.  rivi).  >  Adhuc  autem  et 
patriarcha  Jacob  accedat  in  uiedium  :  c  Non  aufe- 
retur  sceptruin  de  Juda,  et  dux  de  femoribus  ejus, 
donec  veniat  qui  mittendus  est :  et  ipse  erit  exspe- 
ctalio  gentium  (Gen  xlix).  » 

Si  ergo  jam  per  mille  annos,  et  eo  amplius  sine 
rege  vixistis,  et  sub  pedibus  gentium  jacuistis,  unde 


fluent  ad  eum  populi,  et  properabunt  gentes  muitac,  ^  nunc  exspoclationem  gentium  exspectalis?  Ex  eo 

et  dicent :  Venite,  ascendamus  ad  montem  Poroini 

et  ad  domum  Dei  Jacob,  et  docebit  nos  de  viis 

suis,  et  ibimus  in  semkis  ejus  :  quia  de  Sion  ex- 

ibit  lex,   et  verbum  Domini  de  Hjerusalem  :  et 

judicabit  inler  populos  multos  ,  el  corripiet  gentes 

fortes  usque   in   longinquum  (  Mich.  v ).  i   Quod 

videlicet  Isaias  non  modo  sub  eodem  sensu  ,   sed 

ejusdem  pene  syliabis  protuiit :  nec  nos  ad  robcv 

randum  28  assertionis   noslrx   senlenliam   piget 

denuo  scribere,  quod  per  ora  duorum  propheta- 

rum  Spirilus  sanctus  voluil  geminare.  Ail  ergo  : 

c  Erit,  inquit,  in  novissimis  diebus  praparalus  mous 

domus  Domini  in  vertice  montium,.et  elevabitur 

super  colles,  et  fluent  ad  eum  omnes  genles,  et  ibunt 

populi,  et  dicenl :  Venite,  ascendamus  ad  montem 

Domini ,  et  ad  domum  Dei  Jacob  :  et  docebil  nos 

vias  suas,  et  ambulabimus  in  semitis  ejus;  quia  de 

Sion  exibil  lex ,  et  verbum  Domini  de  Hierusaiem  : 

et  judicabit  gentes,  et  arguet  populos  multos  (hai. 

u) ;  i   ubi  el  paulo  post  additur  :  c  Domus  Jacoh, 

venite,  et  ambuleraus  in  lumine  Domini  (Ibid.).  i 

Neque  enim  alter  ab  altero  hanc  sententiam  mu- 


D 


enim  tempore,  quo  dixistis  ad  Piiatum,  claman- 
tes  :  c  Non  habemtts  regem,  nisi  Caesarem  (Joan. 
xix);  i  regem  non  habuistis  :  et  qui  Regem  regum 
audire  noluistis,  regnum  simul  cura  patria  perdi- 
dislis.  Quod  bene  Moyses  praviderat,  cum  dicebat : 
c  Prophetam  vobis  suscitabit  Dominus  de  fratribus 
vestris  :  omnis  auima,  quae  non  audierit  prophelam 
illuun  exterminabilur  de  popuio  suo  (Deut.  xvm).  » 
Et  iterum  idem  Moyses  dicit :  c  Dabit  enim  tibi 
Dominus  cor  pavidum ,  el  deficientes  oculos,  et  ani- 
mam  moerore  consumplam,  elerit  vita  tua  pendens 
autete:  timebis  nocie,  ac  die,  et  non  credes  vit& 
tuae  (Ibid.).  i  Quaudo  autem  fuit  yita  lua  pendens 
29  ante  te,  nisi  tunc  cum  movenles  capul  anle 
crucem  dicebatis  :  <  Alios  salvos  fecit,  seipsum  non 
polest  salvum  facere?  (Matih.  xvu.)  Si  Filius  Dei 
est,  descendat  nunc  de  crucc,  et  crediinus  ei  (Marc. 
lxv).  i  Quod  manifestissime  per  os  David  ipse  Dei 
Filius  loquilur,  dicens  :  «  Omnes,  qui  videbant  mer 
aspernabaritur  n.e  (Luc.  xxm);  locuti  sunt  labiis, 
et  moverunt  caput.  Speravit  in  Domino,  eripiat 
eum,  salvum  faciat  eum,  quoniara  vult  eum  (Ptal. 


VV.V         .      1n 


iia    A*!nm     ncntmA      fi»n 


47  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  VARIA.  48 

a  te  necdum  comeditur.  De  quo  Moyscs  alvcrsum  A  abscondiuis,  Deus  Isracl  Salvalor.  »  Si  ergo  Detts 


te  in  Deuleronomio  loquilur,  dicens  :  <  Bos,  inquit, 
'iuus  immolelur  coram  le,  et  non  comed.is  ex  eo 
(DeuU  xxvm).  »  Ille  erat  asinus,  de  quo  ilerum 
dici:  :  <  Asinus  tuus  rapiatur  in  conspeclu  luo,  et 
non  reddatur  libi  (Ibid.).  •  Jure  quippe  Redemptor 
nostcr  per  figuram  asinus  dicilur,  qui  ad  suscipienda 
nostrae  pravitatis  oncra,  quodainmodo  lerga  suppo- 
suit;  quia  sicut  per  prophelam  dicitur :  <  Pcccata 
noslra  ipse  portavit  (hni.  liii).  >  Ubi  adhuc  aple 
subjungitur :  <  Oves,  inquit,  luae  denlur iniiriicis  luis  : 
et  non  sil  qui  te  adjuvet  (Ibid.).  > 

Quas  autem  sint  oves  a  quibus  adjuvari  synagoga 
debuerat ,  manifesle  declaratur ,  cum  subditur  : 
<  Filii  tui  et  fili*  luoe  tradanlur  alteri  populo,  viden- 


est  ipse,  qui  loquilur ;  Deus  cui  dicit :  <  Tu  es  Deus ;  » 
constat  profecto,  quia  Palris  ad  Filium  persona  lo- 
quilur.  Nam  et  quod  non  dicitur»  simpliciler  tu  cs 
Deus ,  sed  in  te  est  Deus,  el  lu  es  Dcus  absconditu' , 
humanilalem  nostri  Redemptorisraanifestc  designat. 
Iu  Christo  enim  Jesu,  ut  nosler  ait  Aposlolus,  liabi- 
tat  omnis  pleniludo  diviniiatis  corporaiiler.  Quod 
auiem  dicit : «  Labor  Egypti ,  ct  negotiaiio  jEthiopiac 
et  Sabaim,  viri  subliutes  ad  te  transibunt,  et  te  ad- 
orabunt  (Coloss.  u);  »  aperte  denuntial  ad  fidem 
Chrisii  omncs  nationes  gentium  converiendas.  Undc 
et  paulo  posl  subditur  :  <  Converliinini  ad  me,  et 
salvi  eritis  omnes  lines  tcrrac;  quia  cgo  Deus  el  non 
est  alius.  In  mcmetipsum  juravi :  egredieiur  de  ore 


libus  oculis  tuis,  et  dcficienlibus  ad  conspcctum  B  meo  juslitioc  verbum,  cl  non  reverlelur;  quia  mihi 


corum  tota  die,  et  non  sit  fortitudo  in  manu  tua. » 
Sancti  euim  apostoli,  qui  oves  per  innocentiam  di- 
cunlur,  Israelilicae  gentis  filii  sunt,  quia  ex  eorum 
progenie  originem  ducunt.  Qui  videlicet  alteri  po- 
pulo  tunc  traduntur,  cum  Jtidaets  persequentibus 
dicunl  :  <  Vobis  oportebal  primum  loqui  verbum 
Dci ;  scd  quia  repellilis,  illud,  et  indignos  vos  judi- 
catis  jelerna»  vilae,  ecce  converlimur  ad  gentes.  Vos 
autem  hacc  videnles  non  vidistis,  et  audientes  non 
iulellcxislis  (Aci.  xiu).  »  Quod  bene  idem  Moyscs 
usqueMiodie  vobis  improperat,  dicens  :  <  Non  dedit 
vobis  Dominus  cor  intclligens  et  oculos  videntes,  ei 
mires  quae  possent  audire  usque  in  praeseniem  diem 
[Deui.  xxvii i).  » Idipsura  etiam  imprccatur  advcr- 


curvanunl  omnes  gonu,  el  jurabit  omnis  lingua  (h?. 
xlv).  »  Et  mox  ipse,  qui  loquitur  Pater  manifestum 
de  Fiiio  perhibct  teslimonium ,  cum  subjungit : 
<  Ergo  in  Domino  dicenl :  meae  suut  justiliae,  et  im- 
perium  :  Ad  eum  venient ,  et  confuudenlur  omnes, 
qui  repugnant  ei.  In  Domino  justificabitur,  ei  lauda- 
bitur  omne  semcn  Israel  (Ibid.).  »  Cui  simile  est  il- 
lud,  quod  per  cumdem  prophetam  alibi  dicitur  • 
f  Parum  est,  inquit,  ut  sis  mihi  servus  ad  suscibv*- 
das  trihus  Jacob,  et  focces  Israel  convertendas  :  Deo> 
le  in  iuccm  genlium,  ut  sis  salus  mea  usque  tv 
extremum  terrac  (hai.  xlix).  »  Servus  attlem  Chr?- 
stusidco  dicitur,  quia  servi  formam  suscepit;  undc 
ex  parte  humanitatis  in  psalmo  Patrcm  exorat,  di- 


sum  vos  dicens  :  <  Perculiat  le  Deus  amentia,  et  C  cens  :  <  Cusiodi  animam  meam,  quoniam  sanctus 
ca3citate,  ac  furore  mentis  :  et  palpcs  in  meridie, 
sicut  palpare  solet  caecus  in  lenebris,  et  non  dirigas 
vias  tuas  (IbidX  »  Et  Isaias  :  <  Auditc ,  inquit ,  au- 
dientes,  el  nolite  inleliigere  :  et  videte  visionem, 
et  nolile  cognoscere.  Excxca  cor  populi  hujus,  et 
aures  ejus  aggrava,  et  oculos  ejus  claude;  ne  forte 
videat  oculis,  et  auribus  suis  audiat,  et  corde  suo 
inlelligat:  ct  convertatur,  et  sanem  eum  (l*ai.  vi).  » 
Yis  adhuc  aliud  Isaiae  testimonium  de  Christo? 
<  Ego,  inquit,  suscitavi  eum  ad  justiiiam,  el  omnes 
vias  ejus  dirigam  :  ipse  sedificabit  civitatein  mcarn, 
et  caplivilatem  meam  dimiltet,  non  in  prelio,  neque 
in  muneribus,  dicil  Dominus  cxercituum.  Ilxc  dicit 
Dominus  :  Labor   JSgypti ,  negoliatio  i£lhiopixk, 


sum  :  sahmn  fac  scrvum  tuum,  Deus  meus,  sperau- 
tem  in  le  (Psal.  lxxxv).  >  Quis  est  enim  iste,  qui  se 
et  sanctum  csse  constanter  aifirmat,  et  salvum  se 
fieri  hitmilitcr  exorat,  nisi  ilre,  quem  per  Isalam 
Dominus  venlurum  esse  promiltit ,  dicens  :  <  Prope 
est  justus  meus ,  egressus  est  Saivalor  meusT 
(hai  li.)  > 

Eccc,  ut  el  humanitatis  infirmitas  ,  et  divinitatis 
polentia  in  uno  mediatore  Dei,  elhominum  ostenda- 
tur,  qui  illic  sibimet  ipsi  salutem  poposcerat,  hic 
Salvator  esse  perhibetur.  De  quo  idem  Isaias  alibi 
testatur,  diccns  :  <  Ecce  dies  vtniunt ,  dicit  Domt- 
lius,  el  suscilabo  David  germen  justum  :  et  regnabit 
rex,  el  sapiens  erit,  et  faciet  judictum ,  el  justiliam 


ct  Sabaim;  viri  sublimes  ad  te  iransibunl,  et  tui  ^  in  terra  (Jer.  xxn);  »  deinde  subjungit :  <  In  diebus 


erunt ,  ct  posl  te  ambulabunt ;  vincli  manicis 
pergent,  el  te  adorabunt,  teque  deprecabuntur. 
Tantum  in  le  est  Deus,  et  non  est  absque  le  Deus. 
30  Vere  lu  cs  Deus  abscondilus  ,  Deus  Israel  Sal- 
valor  (hai.  xlv).  »  Loquere,  Judaoe,  respondc ,  quis 
-*  '"*,  auidicit:  <  Egosuscitavi  cum  ad  justitiam?  > 
flccte  oculos  ad  Cnein  prioris 
"--•  »-.  i),.us  exer- 


iliis  salvabitur  Juda,  et  Israel  habilabit  confidentcr  : 
et  hoc  est  nomen,  quod  vocabunt  eum,  Dominus 
justus  nosler  (Ibid.).  »  Hic  esl  justus,  ad  cujus  adven- 
tum  idem  propheta  lotis  viscerilus  sestuat,  et  anhe- 
lat,  diccns  :  <  Rorate,  coeli  desuper,  etnubcs  pluai.t 
jnstum ;  aperialur  terra,  el  geruiinct  Salvatorcm ,  ct 
justiiiaoiiatur  simul;  ego  Dorninus  crcavi  eum  (hai. 
xlv).  »  Et  alibi :  <  Utinam,  31  in^uit ,  dirumperes 
:::' ^i  riefirenflprf><; ;  a  f;irin  tua  montcs  defliicrent. 


*fr  OPUSC.  11.  —  ANT1LOGU3  CONTR V  JUDJEOS.  &0 

spleodor  justus  ejus ,  et  Salvator  ejus ,  ut  lampas  A  morlali  videlicet  regi  hocc  propheiia  convenire  posse 

noi)  cemilur,  consequens  est  ut  dc  Christo  Dei 
Filio  indubitanlcr  dicla  credalur.  De  quo,  videiicet 


aceendatur  (hai.  lxii).  »  De  eodem  Christi  adventu, 
et  Habacuc  tesiimonium  perhibet ,  dicens  :  «  Et 
tespondit  Dorainus ,  et  dixit  ad  me  :  Scribe  visum 
in  buiu  aperte  ,  ut  assequatur,  qui  legit  ea ;  quia 
adhnc  visio  ad  lempus ;  et  orietur  in  fine ,  et  non  in 
Tacuum ;  si  lardaverit,  susline  eum,  qnia  veniens 
veniel,  etnon  morabilur( /fafrac.  n).  i  Ad  perhiben- 
dum  adhuc  testimonium  Christo  prophcta  quoque 
Abdias  accedat :  «  Qoo  modo  enim,  inquit ,  bihistis 
super  montem  sanclum  meuin,  bibent  omnes  jugiter; 
et  bibent  et  absorbebunt,  et  emnt,  quasi  non  sint; 
et  in  monte  Sion  erit  salvatio ,  et  erit  sanctus ;  et 
possidebit  domus  Jacob  eos,  qui  se  possederant :  et 
erit  domus  Jacob  ignis,  el  domus  Joseph  flsmma ,  et 


aUeruoDavid,  Isnias  ait :  <  Feriam  vobiscurn  pacttnn 
sempilernum ,  misericordias  David  fidelis.  Ecce 
testem  populi  dedi  eum,  duceni,  ac  praeceptorem 
genlibus.  Ecce  gentem,  quam  nesciebas,  vocabis; 
ct  gentes,  quae  non  cognovernnl  le,  ad  te  currenl. 
Propter  Dominum  Deum  luum,'et  sanctum  lsrael, 
quia  gVificavit  te  (Isai  lv).  i  Nunquid  non  jam 
David  ex  hac  iuce  migraverat,  cum  hsec  propheu 
dicebat  ?  Quomodo  igitur  de  eo  diceretur,  quia  voca 
turus  esset  genles,etad  eum  genlesconcurrerent,  qui 
jam  exutus  corpore  cum  mortalibus  non  maneret  ? 
Si  igitur  hoc  propheticae   promissionis  oraculum 


domus  Esau  stipula  (Abdias).  i  Quid  enim  per  do-  »  nequaquam  de  eo,  qui  jam  obierat,  David  dici  po- 

tuisse  cognoscitur,  restat  ut  de  eo,  qui  necdum 
venerat,  prolata  fuisse  credatur. 

Rursum  etiam  de  reprobatione  Judaeorum,  et 
vocalioue  genlium  manifestissimam  per  Zachariam 
Dominus  prolulit  sententiam,  dicens  :  <  Non  est 
mihi  volunlfts  in  vobis, dicit  Dominus  exercituum,  et 
munus  non  suscipiam  de  manu  vestra.  Ab  orlu  enim 
solis  usque  ad  occftsum  magnum  est  nomen  meum 
in  gentibus,  et  in  omni  loco  sacrificaiur  et  oflertur 
nomini  meo  oblalio  munda ;  quia  magnum  est  no- 
men  meum  in  gentibus,  dicit  Dominus  exerciluum 
(Malach.  i).  *  El  paulo  post  :  «  Et  in  die  illa  dicit 
Dominus  exercituum ,  disperdam  nomina  idolorum 
de  terra,  et  non  memorabuntur  ultra,  et  spirilum 


mum  Jacob,  ct  Joseph,  nisi  Ecclesia  Chrisii  ?  Quid 

pcr  domum  Esao  debet  intelligi,  nisi  infidelium  po- 

pili  ?  Domus  ergo  Jacob,  et  Joseph  ignis  facta  est; 

quia  snncia  Ecclesia  igne  sancti  Spiritus  inflammata, 

ad  amorem  Dei  frigida  dudum  carnalium  corda  suc- 

cendit :  et  sic  a  concupiscenlia  presentis  saeculi  ad 

desiderium  Crealoris  domum  Esau  velul  stipulam 

concremavit.  De  quo  videlicet  igne  in  nostro  Evan- 

gelio  Veritas  dicit  :  «  Ignem  veni  millere  in  terram, 

el  quid  volo,  nisi  ut  nrtleal?  >  (Luc.  xn.) 

CAPUT  H. 

De  Ckristo,  qni  est  lapis  angularis. 

Dic  mihi  lioc  eliam,  o  Judaee,  quis  est  iste  lapis, 

quem  Dominus  poliicelur  se  positurum  in  fundamento 


r_  §.._       _ _ —      ^_         ,  __  — ,        K 

Sion  ?  Unde  Isaias  ait :  «  Ecce  ego  miitam  in  funda-  ^  pseudoprophetarum,  et  spiritum  immundum  auferam 


mento  Sion  lapidem  probatum  ,  angularem,  pretio- 
sum,  in  fundamento  fundatum  (lsai.  xxvm).  i  Quis 
( st,  inquam,  iste  lapis,  nisi  ilie,  de  quo  David  canit : 
«Lapidem,  quem  reprobaverunt  aedificantes,  hic 
factus  esl  in  caput  anguli?  (Psal.  cxvn.)  i  Quod  si 
bpideum  cor  tuum  lapidcm  malerialem  ab  Isaia 
dictum  existimat,  audi  quod  sequitur  : «  Super  quem 
qui  ceciderit,  confringelur  :  super  quem  vero  ceci* 
dcrit,  conlerel  eum.  i  Lapidem  eiiim ,  qui  in  fun Ja- 
inenlo  parietis  ponilur,  non  posse  super  aliquem 
cadere ,  iiquido  comprobaiur.  Hic  est  utique  lapis 
Ule,  quem  Daniel  vidit  abscissum  de  monte  sine 
iuanibus  (Dan.  »);  Chrislus  videlicet  sine  opere 
complecteulium ,  de  incorrupta  virginc  procreatus. 
Audi  adhuc  testimonium,  quod  idcm  Isaiasde  Christo 
profert,  dicens : «  Egredietur,  inquit,  virga  de  radicc 
J  *sse ,  el  flos  de  radice  ojns  asccndel ,  et  rcquicscet 
supcr  eum  spirilus  Domini ,  spirilus  sapienlke  el 
iulellectus,  spiritus  consilii  el  forlitudinis ,  spi- 
ritus  scientia;  et  pieians,  et  rcplebit  eum  spiri- 
tus  limoris  Domini  (lsai.  xi).  i  Jani  quid  apertius 
eo,  quod  de  Cbrislo  David  canit  in  psalmo? «  Dominus 
dixit  ad  me :  Filius  meus  es%  tu,  ego  hodie  genui  tc ; 


de  terra  (Ibid.).  i  Dic  etiam,  Judsee,  dc  quo  intelli- 
gis,  diclum  fuisse,  quod  legis  :  «  Deus,  judiuum 
tuum  regi  da,  et  juslitiam  tuam  filio  rcgis?  (Psal. 
lxxi.)  i  Quis  est  isle  rex  regis  filii  pater?  Nunqnid 
David  Salomonis?  Sed  iege  per  ordinem  psalmum, 
et  vide  quid  sequilur  :  «  Et  perntancbit  cum  solc, 
el  ante  lunam  in  sxculum  sseculi.  i  Nunquid  Salo- 
mon  permanere  in  srecnlum  saeculi  dici  veraciler 
potuit,  qui  vix  per  quadraginta  annorum  curriculum 
regni  gubcrnacula  lenuit? 

Lege  adhuc,  et  coatinua  totum  psalmum,  et  con- 
sidera  quomodo  a  Salomone  reperiatur  alienus, 
maxime  illic  ubi  dicitur  :  «  Ex  usuris  et  iniquilate 
n  liberabit  animas  eorum  (Ibid.).  i  Nam  quomodo  Sa- 
lomon  ex  iniquitate  libcrare  auimas  potuit,  quia  ex 
juslitia ,  quam  primilus  cepit,  idem  ipse  ad  iniquila- 
tem  postmodum  declinavil?  lllud  etiam  cui  conve- 
nil,  msi  soli  Deo,  quod  dicitur  :  «  Sil  nomcn  ejus 
benediclum  in  sa3cufa?i  Sequilur  adhuc  psahnus, 
ei  dicit :  «  Et  beuedicentur  in  eo  omncs  Vribus  tcr- 
rx,  omnes  geutes  magnificabunl  eum.  i  Hoc  ideiu 
jam  olim  Deus  promiscrai  Abrahsc,  dicens  :  «  In 
scrnine  tuo  bcnediccnluromnes  genles  (Gcn.  xxvi).i 


51  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  VARIA.  52 

dixlt  vir  cui  conslilulum  esl  de  Chri6to  Jacob  (//  A  nrnm  psalmum,  ct  considera  manifestnm  Domini  ad 

David  de  Christo  promissum  :  c  Juravi,  jnquit,  Da- 
vid  servo  mco,  usque  in  aeternum  prseparabo  seinen 


ll$g.  xxiii).  »  Iu  lil>ro  Paralipomenon :  c  Et  f  lctum 
est,  inquit,  verbum  Domini  David  ad  Nathan  pro- 
phetam,  dicens  :  Vade,  etdi>  servomeo  David  :  Haec 
dicit  Dotninus :  Annuntio  libi,  quod  aedificatunts  sil 
domnm  tihi  Dominus.  Cumque  impleveris  dics  tuos, 
ut  vadas  ad  patres  luos,  snscilabo  semen  tuum  post 
te,  quod  erit  de  iiliis  tuis,et  stabiliam  regnum  ejus; 
ipse  aedificabil  mihi  domum,  ei  firmabo  soiiunr  ejus 
usque  in  sempiternum.  Ego  ero  ei  in  patrem,  et  ipse 
erit  inihi  in  filium,  ct  misericordiam  meajn  non  au- 
feram  ah  co,  sicul  absluli  ah  eo,  qui  anfe  te  fuit,  ct 
staluam  cum  in  doino  mea,  cl  in  regno  meo  usque 
in  sempiternum,  et  thronus  ejus  erit  firmissimus  in 
perpeluum  (/  Par.  xvn).  » 

CAPUT  III. 
Refulanlur  Judasorum  errore$. 
Quis  aulem  ila  dcsipial,  quis  ica  insaniat,  ut  iiaoc 
omniacredat  in  Salomone  fuisse  complcta?  Nam 
qualiterin  Salomone  intclligendum  est,  quod  dici  - 
ittr:  t  Postquam  dormieris  cum  patribus  luis,  susci- 
taho  semen  tuum  post  te,  quod  erit  de  flliis  tuis,  et 
stabiliam  regnumejus  (//  Reg.  vn).  *  Qualiter,  in- 
quam,dicihoc  de  Salomonc  potuit,  qui  non  post 
niorlem  David  nalus  est,  vcl  regnare  ccepit,  seJ  ad- 
huc  patre  vivente  regnavit?  Quid  est  ergo  quod  di- 
cilur:  c  Postquam  dopmieris  cum  palribus  luis,  sus- 
cilabo  semen  tuutn  posl  te ;  i  nisi  quod  Chrislus  cst 
in  hac  promisuonesignalus,  qui  non  ante  mortem 
David,  sed  longepo&t  ejusobitum  fuerat  suscilandus? 


tuum ;  et  aedificabo  in  saeculum  saeculi  sedem  luam 
(P$al.  lxxxviii). »  Et  paulo  post  :  c  Ponam,  inquit, 
in  mari  manum  ejus,  et  in  fluminibus  dcxteram  ejus. 
Ipse  invocabit  me,  Pater  meus  es  lu,  Deus  meus,  et 
susceptor  salutis  meae ;  et  ego  primogenitum  ponam 
illum  et  excelsum  prae  regibus  terrae;  in  acternum 
servabo  illi  misericordiam  meam,  et  lestamenlum 
meum  fidele  ipsi;  el  ponam  in  saeculum  semen  ejus; 
el  tbronum  ejus  sicut  dies  cceli.  »  El  iterum  : 
c  Semel  juravi  in  sanclo  meo  si  David  mentiar,  se- 
men  ejus  in  aelernum  manebit,  et  tbronus  ejus  sicut 
sol  in  conspectu  meo,  et  sicut  luna  perfecla  in  aeter- 
B  num,  et  tcslis  in  coelo  fidelis.  » 

Has  igilur  omnes  promtssiones  ad  David  factas 
subtililer  inspice,  et  vel  regem  de  David  progenie  \n 
ejus  soiio  praccedentem  oslende,  vel  omnia  de  Chri- 
sto  praedicta,  et  in  ipso  complela  necessario  confi- 
tere.  Perge  adhuc,  et  discute  alium  psalmuin.  Quis- 
enim  est  ille ,  de  quo  dicitur  :  c  Mater  Sion  dicet : 
llomo,  et  homo  faclus  est  in  ea,  et  ipse  fundavit 
eam  AUissimus?  (P$aL  lxxxviii.)  »  Quis  est  iste 
Altissimus,  qui  et  homo  dicilur,  et  altissimus? 
Scrutare,  inspice,  revolve,  si  placet,  omnes  sacri 
eloquii  paginas,  et  perpende,  qnia  AUissimus  ubique 
de  Deo  dicitur,  nusquam  dictum  de  simplici  ho- 
mine  reperilur.  Reslat  crgo  ttl  cum  AUissimus,  el 
homo  simul  jungatur;  Deus,  et  homo  una  persona 


Qui  videlicetaedificaretdomum  Domino  de  parieti-  C  diclus  inlelligalur,  de  quo  mirabiiiter  dicitur,  quia 


bus  non  manufaclis,  sed  delapidibus  vivis,  et  pre- 
tiosis,  hoc  est,  sanclis  et  juslis.  Illud  quoque  quod 
suhditur:  c  Fidelis  erit  domus  ejus,  et  regnum  ejus 
nsque  in  sempiternum  coram  me  (Ibid.).  »  Quis  de 
Salomone  dictum  intelligat,  cum  domum  ejus  alieni- 
gcnis  mulieribusplenam  fuisse  Iegal?Quo  eniin  pncto 
domus  Salomonis  Deo  fidelis  exslitit,  qnas  gentilihus 
mulieribus,  etcolentibus  idola  plena  fuit?  Ipse  cliain 
ab  eis  seduclus  in  idololatriam  corruit,  et  Lonus  ini- 
lio,  proh  dolor!  malos  eiitus  habuit.  Aul  quomodo 
thronus  ejus  firmissimus  in  perpeluum  jure  dicilur, 
dum  conslet  quia  de  Salomonis  semine  rex  nusquam 
hodie  reperilur? 


Necessc  est  ergo.  Judaee,  ut  cuncta  hsec,  qnac  Sa-      gas,  audire  deleclat 


is,  qui  natus  est  in  ea,  hoc  esl  in  Sion,  ipse  funda- 
vit  eam.  Necesse  esl  quippe  prius  civilatem  fundari,. 
el  sic  poslmodum  in  ea  homincm  nasci.  Scd  quis 
valet  prius  urhem  construere,  et  in  ea  postmodum 
de  vcntrc  malris  *xire?  Quis,  inquam,  nisi  Redcm- 
plor  nostcr,  qui  in  his  quae  fecil,  dignalus  est  fieri  ? 
Quid  ad  haec,  Judane,  jam  lentabis  objicere  ?  Qua 
invcrecundae  menlis  audacia  tam  claris,  tam  apertis, 
tam  divinis  poteris  asserlionibus  obviare?  Eslo, 
quod  blasphemantes  dicilis ,  Christum  de  se  po- 
tuiise  mendacia  fingere ;  nunquid,  et  antequam  na- 
scerelur,  si  Deus  non  esset,  per  aliorum  ora  semet- 
ipsum  valuit  prophetare?  Hlud  eliam  qualiler  inlelli- 
Eructavit  cor  meum  verbum 


iomoni  vides  ncquaquam  posse  congruere,  Chrisio 
falearis  per  omnia  convenire.  De  quo  eliam  Zacha- 
rias  testatur,  dicens:,'c  Haec  dicit  Domiiius  Deus 
exercituum :  Ecce  viroriens  nomcn  ejus,  ei  subter 
eum  orielur,  et  aedificabitur  templum  Domino  :  ipse 
cxstruet  templum,  et  ipse  porlabit  gloriam,  etsede- 
hit,  et  dominabitur  supcr  soiium  suum,  et  erit  sa- 


bonum,  dico  ego  opera  mea  regi  (P$al.  xliv).  >  Quis 
est  ille  rex,  cui  Deus  opera  sua  dicat.  Dicis  mihi 
fortasse  :  David ;  sed  lege  sextum  psalmum  per  or- 
dinem,  et  sensus  intellige  veritatem  :  descende  pau- 
lulum  inferius,  et  interroga  non  me,  sed  ipsum  Do- 
minum,  quis  sit  r  x,  cui  ipse  opera  sua  dical.  Audi 
quid  pnedicto  regi  Dcus  ipse  loquatur  :  c  Sedes,  in- 

/tnit    iii»   fionc    iii  eno^nliim  cvnili  •  vircr»  dir££linnis. 


53 


OPUSC.  II.  —  ANTILOC.US  CONTRA  JUDjEOS.  54 

35  ^de  a  dextris  meis  A  gruere,  qui  Scriptune  considerat  oroinem,  quis  po- 


Dominus  Domino  meo 
(Psal.  cvn).  »  Si  cnim  boc  de  David,  ut  asseris,  de- 
bel  intelligi,  illud,  quod  scquitur,  qua  raiione  David 
potcrit  coaptari?  c  Tecum  principium  in  die  virtutis 
tuae,  in  splendoribus  sanctoruro,  ei  utero  ante  Luei- 
feruin  genui  te.  >  Et  iterum  :  c  Juravit  Dorainus,  et 
non  peenitebit  eum.  Tu  es  sacerdos  in  aeternum  se- 
eundum  ordinem  Melcbisedech.  »  Igilur  si  scquentia 
ad  iotellectum  David  non  vales  infleelere,  cogeris 
cliam  superiora  de  Christo,  cui  aperlissime  con- 
gruunt,  dicla  firmare.  De  quo  Isaias  manifcste  pro- 
nuntiat ,  dicens  :  « In  die  illa  erit  radis  Jesse,  qui 
stat  in  signum  popuiorum  :  ipsum  genles  depreca- 
buniar,  et  erit  sepulcrum  ejus  gtoriosuro  (Isa.  xi).  > 
Radii   quippe  Jesse  in  signum    stat   populorum, 


terit  dubitare?  Addat  adhuc  Jesus  terlium  de  Salva- 
tore  nostro  teslimonium,  quatenus,  ut  ita  dixerim, 
in  ore  duorum,  vel  triuro  imo  teslimoniorum,  slet 
omne  verbum.  Ait  ergo:  c  Chrislus  purgavit  peccata 
ipsius,  et  exaltavit  fn  $ternum  cornu  ipsius,  et  dedit 
iili  testamentum  regam,  et  sedem  gloriae  in  Israel 
[Ecclu  xlvii).  i  Si  ergo  Christus,  qui  secnudum 
carnem  cJe  David  originem  duxit,  ipse  David  peccala 
purgavit,  ipse  comu  David  in  perpetutim  exaltavit, 
eteisedem  glorise  contulit;  conslat  profeclo,  quia 
fllius  est  David,  et  ipse  esl  etiam  creator  David.  De 
David  enim  dici  lector  ista  considerat,  si  superioris 
textus  ordinem  oculo  continuante  percurral. 
Non  cessetadhuc  Isaias  perhibere  teslimonium  de 


quahdo  Chrislus  signaculam  crucis  imprimit  fronti-  "  Christo:  c  Ponam,  inquit,superhis,qui  fugerufttde 


bus  hominum.  Scpulcrura  auem  ejus  in  tantam  est 
gloriosum,  ut  salvo  eo,  quod  redempti  per  ejus  mor- 
tem  sibi  gloriam  totis  visceribus  exhibemus,  etiam 
l  cum  ipsum  miraculis  coruscantem  gloriae  suae 
ejus  i  ad  83  omiiem  mundum  provocare  cernamus. 
CAPUT  IV. 
Con/trmatur  Christum  vere  e$$e  Filtum  Deh 
Jam  vero  inier  tot  prophetarurn  oracula,  inter  tot 
cvi.lentissima  sanclorum  leslimonia ,  nunquid  tu, 
Josu  fili  Sirr.cn,  omiiiuo  tacebis,  e;  inler  caHeros  tu 
quoque  tcslimonium  de  Christonon  proferes?  Acce- 
clal  jam  facundissima  sapienlia  tua  in  medium,  ct 
fortiorem  Jesum,  fontcm  vidclicct  paradisi ,  in  or- 
bem  terrarum  sub  evangelislarum  fignra  cum  qua- 
luor  suis  fluminibus  introducat  :  iLegem,  inquit, 
mandavit  Moyses  in  proeceptis  justitiarum,  et  hxrc- 
dilate  domui  Jacob,  et  lsrael  promissionis.  Posuit 
David  puero  suo  excilare  regern'ex  ipso  forlissi- 
muin  in  throno  honoris  sedenlem  in  scmpiternuin. 
Qui  implel  quasi  Phison  gapicntia,  et  sicut  Tigiis  in 
diebus  novorum  :  qui  implel  quasi  Euphrales 
s-nsuro  ,  qui  muiliplic.it  quasi  Jordanis  in  tem- 
pore  messis,  qui  millil  disciplinam  sicut  lucem  ,  et 
assislensquasiGehon  in  die  vinrfemfce  (Eccli.xxw).  > 
Ecce,  bone  Jesu,  unum  de  Christo  leslimonium,  da 
consequenier  et  aliud  :  i  In  sermonc,  inquit,  ejus 
siluil  venlus,  cogilalione  sua  placavit  abyssum,  et 
planlavil  illum  Dominus  Jesus  :  propter  ipsum  cou- 


Moab,  leonem  et  reliquias  terrse.  Emitte  agnum, 
Domine,  dominatorem  terrae  de  petra  deserti  ad 
montem  filias  Sion  (Isai.  xvi).  >  De  hac  enim  gente 
Moabitarum  egressus  est  Agnus  immaculalus,  qni 
tollit  peccala  mundi,  qui  dominalur  inorbe  lerrarum. 
Nam  qut  leo  proplcrfortitudinem  dicitur,  ipse  agnus 
propter  mansnetudincm  perhibelur.  Pelra  autem 
deserti  Rulh  intclligitur,  qure  deserla  prioris  morle 
conjugis,  Obed  de  Booz  genuit,  de  quonim  eliain 
Christus  stirpe  descendit.  Quod  autem  ergo  hic  pro- 
phctarum  dicta  permisceo,  ctnunc  hujusteslimonia 
profcro,  nuncad  illius,  quem  jam  reliqueram,  vcrba 
rccurro,  hoc  ex  tsedio  agere,  vilandae  videlicct  salic- 
latis  causa,  contcndo;  ne  si  unius  plura  simul  lesli- 
C  monia  congerantur,  audientibus  faslidiiim  generetur. 
Per  singula  quoque  leslimonia  prophetarum  nomina 
ponere  studeo,  qualenus,  si  tibi,  quid  dicatur,  for- 
tasse  locus  inquiritur,  ad  evitandum  calumniam  fa- 
cilereperialur.  Rursus  igitur  Daniel  testis  accedat, 
ct  quid  de  Christo  cognoverit,  in  medium  proferat ; 
sed  prius  narret  quid  rex  Nabuchodonosor  viderit, 
postquam  tres  pueros  in  caminum  ignis  jaclari  prae- 
cepit:  c  Ecce,  inquit,  videovirosquatuor  solutosam- 
bulantes  in  medio  ignis,  et  nihil  corrupiionis  in  eis, 
etspecies  quarti  similis  est  Filio,  Dei  (Dan.  m).  > 
Ecce,  Judxe,  habes  Filium  Dei,  cur  ullra  negare  ni- 
teris  Filium  Dei  ?  Loquere,  responde;  quid  perspi- 
cacius,  quid  manifeslius  exprimi  potuit  de  Filio  Dei, 


stimmatus  esl  ilineris  finis,  et  in  sermone  ejus  cou-  n  quam  dicere  Filium  Dei?  Quod  si  jam  nihil  objicere, 
summata  siint  omnia  (Eccli.  xliii).  >  Multa  dicemus  nullum  vales  aufugium  iiivenire,  da  manus,  temet- 
cl  deficiemus  verbis.  Consummatio  aulem  sermonum 
ipsc  est.  In  omnibus  gloriantcs,  ad  quid  valebimus? 
Ipse  enim  omnipotens  super  omnia  opera  sua ;  ter 


ribilis  Dominus,  el  magnus  vehemeiiter,  et  mirabilis 
potenlia  ipsius.  Glorificanles  Dominum  quaulum- 
cunque  poteritis,  supervalcbit  adbuc  et  admirabilis 
inngnificeniia  ejus.  Benedicenlcs  Dominum,  exaltale 


■  ll.tanr*     /MKinlnm    i 


ipsum  victori  humiliter  trade,  viclumque  te,  et  su- 
peratum  funditus  confitere.  Nunc  etiam  quid  ipse 
Daniel  de  Christo,  de  Filio  viderit,  dical:  c  Aspicie- 
bani  in  visione  noctis,  et  ecce  cura  nubibus  cccli  qua- 
si  Filius  hominis  vcniebat,  et  usque  ad  dierum  an- 
tiquum  pervenit:  et  in  conspectu  ejus  obtulernnt 
eucn,  et  dedit  ei  potestalem,  et  bonorem,  et  regnum: 


55        S.  PETRl  DAM'AN!  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  VARIA.        50 

que  ad    Christum   ducem    hebdomadas    seplem,  A  londente  se  obmutescer,  et  non  aperiel  os  suum  , 


37  ct  mar*  m  anguslia  temporum  :  et  post  hebdo- 
tnadas  sexaginta  oceidelur  Chrislus  :  et  non  erit  ejus 
populus,  qui  eum  negaturus  est  (Dan.  u).  >  Quid 
apertius,  quid  espressius  de  morte  Curistidici  polesl 
eo,quod  dieitur,  «occidetur  Christus  >?  iNou  hic  mystica 
latet  flgura,  non  occulta  sentcntia,  sed  aperta  polius, 
licet  defuturis  jam  nunc  narraturhistoria.  Cui  etiam 
Danieli  Gabriel  angelus  paulo  superius  iterum.  dicit : 
<  Tu  autem  animadvcrte  sermonem,  et  intelligc 
visionem  :  septuaginta  hebdomada?  abbreviatse  sunt 
super  populum  luum,et  super  urbeinsanctam  tuaxn : 
ut  consumelur  pravaricatio,  et  Gnem  accipiat  pec- 
catum,  et  delealur  iniquilas,  et  adducatur  justitia 
sempiterna,   et  impleatur  visio,  et  prophetis,  et 


de  angustia  el  de  judicio  sublatus  est.  Generatjo- 
nem  ejus  quis  enarrabit?  Quia  abscissus  est  de  terra 
vivenlium  :  3$  propter  scelus  populi  mei  percussi 
eum.  Et  dabit  impios  pro  sepultura,  etdivilem  pro 
morte  sua,  eo  quod  iniquitatem  non  fecerit,  nee 
dolus  fuerit  in  ore  ejus,  et  Dominus  vohiit  eum  con- 
terere  in  iniirinitale.  Si  posuerit  propeccato  animam 
suam,  videbit  semen  loogaevum ;  et  voluntas  Domini 
in  manu  ejus  dirigetur,  pro  eo  quod  tradidit  in  morte 
auimam  suara,  et  cum  scelcraiis  deputalus  est ;  et 
ipse  peccata  muliorum  lulit,  et  pro  transgressoribus 
rogavil,  ut  non  perirent.  > 

Yis  adhuc  audire  alia  atque  aiia  de  morte  Ghristi 
lucidissima  tesliraonia,  et  absque  ulla  prorsus  obscu- 


ungatur  Sanctus  sanclorum  (Ibid.).  >  Quod  si  de  B  rilateprolata?  Audi  itaque  quid  Salomon  de  Judaeis 


profinito  temporuin  numero  dubitas,  lege  Tcrtullia- 
iinnf,  et  manifeste  reperies  quadringentos  nonagiuta 
annos  fuisse  a  primo  anuo  Darii  regis  Persarum 
iisqne  ad  excidium  Hierusalem,  quod  factum  estper 
Vespasianum  Romani  imperii  principem.  Septingentae 
autem  hebdomadae  quadringenlos  nonaginla  annos 
absque  ulla  dubietate  pcrficiunt.  Dicitis  aulem 
necdum  venisse  Chrislum,  et  adhuc  cum  vos  exspe- 
ctare  venturum.  Sed  quis  ambigat  hunc  annorum 
numerum  a  lempore  Dauielis  esse  transactum?  cum 
jara  mille  quadraginta  annos  huic  summae  superad- 
ditos  esse  non  ignorem  ? 

Impudentissimum  ergo  est ,   post   tam  longum 
tempus,  prophetico  numcro  superadditum,  futurum 


contra  Gbristum  machinantibus,  et  de  ejus  nece 
tractantibus,  asserat  :  «  Dixerunt,  inquit,  impii 
apud  semetipsos  :  Yenite,  circumveniamus  juslum, 
quoniam  inutilis  est  nobis,  et  contrarius  est  opcri- 
bus  nostris,  el  improperat  nobis  peccala  legis,  et 
diifamat  in  nos  peccata  disciplina?  noslrae.  Promittit 
se  scientiam  Dei  habere,  et  Filium  Dei  se  nominat. 
Faccus  est  nobis  in  traduclionem  cogitalionum  ani- 
inaruin  nostrarum.  Gravis  cst  nobis  etiam  ad  viden- 
duin,  quoniam  dissirailis  est  aliis  vita  illius,  et  iin- 
wutatce  sunt  viae  ejus.  Tanquam  nugaces  sestimati 
sitmus  ab  illOj  et  abstinet  se  a  viis  nostris  tanquam 
ah  innmunditiis,  et  praefert  novissima  jusiorum, 
ct  gloriatur  patrem  se  Deum  habere.  Yideamus  ergo 


adhuc  asscrere  Salvatoris  adventum.  Nam  ipso  tem-  C  sj  sermones  iliius  veri  sunt,  et  tenlemus  qua)  ven- 

pore,  quo  Dominus  agebat  inler  homines,  potcrat 

forsilan  malitia  Judseorum  veritati  conlradicere,  ap- 

probans  se  de  expleto  tanli  tcmporis  spatio  dubitare. 

Xunc  autem  cuin  supra  prafaium  numerum   lam 

roultiplicia  annorum  curricula  supercreveri:it,  quis 

jam  de  praefixo  numero  se  dicat  ambigere  cum  su- 

peraddita  tot  temporum  spalia  vix  valeat  suppu- 

\zre1 

Rursus  de  passione  Christi,  et  morte  ejus  Isaias 
nperlissime  loquitur,  dicens :  i  Domine,  quis  credidit 
auditui  nostro,  el  bracbitim  Domini  cui  revelatum 
cst?  Et  ascendil  sicut  virgultum  coram  eo,  et  sicut 
radix  de  lerra  sitienli :  et  non  est  species  ei,  neque 
decor ;  et  vidirous  eum,  et  non  erat  aspectus,  et  de-  . 
sideravimus  eura  despeclum,  et  novissimum  viro- 
rum,virum  dolorum,  et  sciemem  infinnitalem,  el 
qtiasi  abscondiltts  est  vullus  ejus,  et  despectus ;  unde 
nec  reputavimus  eum.  Yere  languores  noslros  ipse 
tulit,  et  dolores  nostros  ipse  porlavil :  et  nos  puta- 
vimuseum  quasi  leprosum,  et  percussum  a  Deo,  et 


tura  sunt  illi,  et  sciemus  quae  erunt  novissima  iilius. 
Si  enim  est  verus  Dei  Filius,  suscipiet  illum,  etlibc- 
rahil  eum  de  manu  contrariorum.  Gontumeiia  cl 
lormenlo  interrogemus  illum,  ul  sciamus  revercn- 
tiam  ejus.  Morle  turpissitna  condemnemus  illum ; 
erit  enim  respectus  ex  sermonibus  iilius.  Uaec  cogi- 
laverunt,  et  erraverunt :  excaecavit  enim  illos  maii- 
tia  eorum,  el  uescierunt  sacramentum  Dei,  elneque 
speraverunt  mercedera  juslitiae,  nec  judicaverunt 
honorera  animarum  suarum  (Sap.  u).  i  Et  Iliere- 
mias:  i  Spiritus,  inquit,  oris  nostri  Ghristus  Domi- 
nus  captus  esl  in  peccatis  nostris  :  cui  diximus  :  In 
umbra  tua  vivemus  in  gentibus  (Thren.  iv).  >  El  per 
healum  Job  ipse  Dominus  in  passione  posilus  con- 
queritur,  dicens  :  <  Rugse  ine&  testimonium  dicunt 
contrame,et  suscitatur  falsiloquus  adversum  facicm 
meam  contradicens  mihi.  Goiligit  etiam  furorem 
suum  in  me,  et  comminans  mihi,  infremuit  coqtra 
me  dentibus  suis :  boslis  meus  lerribilibus  cculis 
me  intuitus  est.  Aperuerunt  super  me  ora  sua,  ex- 

nmhmnlM     nor^nccAriinl     m^Tillfim      KlAQm        fiAtiali 


57  OPUSC.  III.  —  DIALOGUS  INTER  JUDJSUM  ET  CIIRISTIANUM.  58 

Ecce  qui  posl  lam  perspicuam  exemplorum  lucem  A  vium.  Audi  igitur,  quid  ipse  dicat :  i  Dixil  Balaani 


adbuc  leslimoniis  indiget,  restat  ul  ad  contemplan- 
dum  radiantem  in  meridie  solem  lucernae  lumen 
efflagitet.  Nam  cum  tol  aslrorum  cocleslium  radios 
coram  te,  Judaee,  videas  enitescere,  miror,  quae  tain 
densa?  tenebne  caeitalis  locum  etiam  in  Tacuis  ocu- 
lorum  orbibus  39  valeant  obftinere.  Hscc  enim  per- 
spiiualux  veritatis  illum  quoquelatere  non  potuU, 
qui  leiielrossB  cupiditatis  caligine  oculos  cordis  ami- 
sii,  Balaain  videlicet,  qui  dum  lucem  aliorumve  * 
faslidiis  praetulit,  ipse  in  lenebris  ambulavit.  Si  ergo, 
Judse,  ad  verilatis  viam  videntium  non  vis  babere 
ducaium,  saltem  caecus  caecum  bunc  sequere  prae- 


Alius  Bebor  ;  dixit  homo  cujusobluralus  estoculus : 
40  dixit  auditor  sermonum  Dei  qui  novit  doctriuani 
Altissimi,  et  visionem  Omnipolentis  vidcl,  qui  cadens 
apertos  babet  oculos  :  Yidebo  eum,  sed  non  modo  : 
inluebor  illum,  sed  non  prope.  ORIETUR  STELLA 
ex  Jacob,  et  consurget  virga  de  Israel,  el  perculiet 
duces  Moab,  vaslabitque  omnes  filios  Selh.  Et  eril 
Idumaca  possessio  ejns,  haeredilas  Seir  ccdct  inimicis 
suis  :  lsraei  vero  fortiler  aget.  De  Jacob  erit  qui 
domiuetur,  et  perdat  reliquias  civilalis  (ATu»i. 
xxi v).  > 

Sit  nomen  Domini  benedictum.   > 


4142  OPUSCULUM  TERTIUM. 

DIALOGUS  INTER  JUDJEUM   REQUIRENTEM,  ET  CHRISTIANUM  E  CONTRARIO 
RESPONDENTEM.  AD  EUMDEM  HONESTDM. 


Arccmentum.  —  Eorurndem  Judaeorum  pertinaciam  adhuc  vehementius  coarguit ,  dum  quasdam  captiosas 
quaestiones,  quas  frivole  in  Cbrislianos  objiciunt,  dissolvit.  Pendent  aulein  omnes  ex  illo  capite,  cur  si 
Ciuihlus  legein  non  solverc,  scd  adimplere  venisset,  legis  Mosaicae  cseremonise  a  Christianis  negligunlur. 
Ostendit  igilur  legis  Mosaicx  prxcepta,  mystica  et  futurorum  praesagia  fuisse,  ideoque  in  Cliristo  finein 
accepisse. 


Nunc  autem  de  qnibusdam  caerenioniis ,  -super  R 
qjiibus  saepe  scrupulosissime  quaeritis ,  et  garrulis 
ambagibus  quaeslionuni  lucem  roovetis,  sub  quodam 
inquisitionis,  responsionisque  dialogo  brevis  inter 
uos  contexalur  oralio,  ut  cum  tibi  fuerii  ex  oronibus 
salisfactum,  aut  compellaris  manus  dare  conviclus, 
autcumignominiosa  tua  recedasinfidelitateconfusus. 
Age  igilur. 

Quastio  i .  Si  Christus  non  venit  legem  solverc , 
seJ  implere ,  cur  carne  non  circumciditur  Cbrislia- 
nus? 

Respom.o.  Imo  jam  se  ideo  Christianus  minime 
circumcidit,  quia  quod  circumcisione  prophetabatur» 
Chrislus  iinpievit.  Exspoliaiio  quippe  vilae  carnalis, 
quaein  veieri  lege  fueralflgurala,inChristijam  cerni- 
tur  resurrectione  compieta  :  et  quod  exspectamus  in  G 
nostra  resurrectione  futuruin,  jam  in  sacri  bapti- 
smalis  mysterio  commendatur.  Carnalis  ilaque  cir- 
cumcisio  tanquam  superflua  jure  contemnitur,  cum 
jam  spiritualis,  propler  quam  significaudam  illa  prae- 
cesserat,  celebratur 

Quastio  2.  Cur  omittil  Chnsiianus  Sabbatum  co- 
leie,  si  Christus  uon  venit  legem  solvere,  sed  iui- 
plere  ? 

Responsw.  a  nobis  Sahbatum  ideo  non  servatur , 
quia  quod  lunc  crat  in  figura  premissum,  per  exhi- 
itiiianem  rei  jam  videmus  implctum.  !»   r,*-:— 


tione  cesseraus.  Ad  quod  Sabbatum  celcbranduiii 
ipsc  provocat,  dum  clamat :  <  Venite,  inquii,  adme, 
omnes  qui  laboratisj  et  onerali  eslis,  et  ego  reficiam 
vos.  Toliite  jugum  meum  super  vos ,  et  discile  a  me 
quia  milis  sum  et  humilis  corde,  et  invenielis  re- 
quiem  animabus  vestris.  i  Carnalis  ergo  Sabbali 
cultum  supervacuum  ducimus,  cum  jam  iliud  verum 
et  salutiferum ,  propter  quod  instilutum  esta  cele- 
Lramus. 

Quccflio  5.  Si  Christus  non  veuit  legem  solvere, 
sed  implere,  cur  Christianus  negligit  ciborum  difle- 
rentiam,  quae  in  lege  pracipilur  observari  ? 

Responsio.  Imo  idcirco  haec  a  Chrislianis  ciborum 
differenlia  non  admitlilur,  quoniam  a  Christo,  quod 
per  banc  figurabalur,  impleiur.  Immundilia  quippe, 
quae  tunc  cavebatur  iu  cibis,  nunc  in  moribus  repro- 
batur  bumanis.  Sicut  enim  sancti  quique,  ac  jusli 
transferunlur  in  corpus  Chrisli :  sic  ab  eo  reprobi 
et  iniqui  tanquam  cibi  repelluntur  immundi. 

Poslquam  ergo  ipsa  Veritas,  quae  significabalur, 
advenil :  inerilo  significationis  umbra  cessavit. 

Quccslio  4.  Si  Chrislus  non  venit  legem  solverc, 
sed  implere,  cur  et  aniraalium  carnibus  sacrificium 
Deo  Chrislianus  non  curat  offerre  ? 

Responsio.  Imo  idcirco  a  Chrislianis  hujusmodi 
sacrificium  non  offertur,  quia  quidquid  ir 


59 


S.  PETIU  DAMIANl  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  -  OPUSCULA  VARIA. 


60' 


FOt ,  postquam  hoslia  tingularis  illuxit,  mulliplex  A  annum  vel  cliam  veritas,  ac  sapienlia  Dei,  quae  cuui 


umbra,  quae  prsecedebat,  evanuit.  Quis  enim  nesciat 
eadem  sacriGcia  potius  ad  hoc  inobedienti  populo, 
ne  cum  idolis  for.iicarctur,  imposita,  quam  Deo,  lan- 
quam  ipse  desiderarct,  oblata  ? 

Qucestio  5.  Si  Christus  non  venit  legem  soivere, 
sedimplere,  cur  Christianus  azymam  quam  lex  pra> 
cipit,  nonobservat? 

Responsio.  Idcirco  a  Christianis  visibius  nia  ,  et 
corporalis  43  azyma  floccipenditur,  quoniam  expur- 
gato  veteris  vitue  fermenlo,  nova  conspersio  spiritua-- 
liter  adimpletur.  Tunc  enim  crat  legis  Scviptura 
Pneceplum,  nunc  esl  testimonium  :et  poslquam  id 
quod  significabatur,  advenit ;  hoc  ouod  signiGcabat, 
intcriit. 


doceat  angelos  in  coelo,  homiues  etiam  docere  venit 
in  terra  :  quod  prius  jusscrat  carnaliler  sub  aenigma- 
tisumbraservari,  postmodum  discipulis  suis  spiri- 
tualiter  mandavit  intelligi. 

Responsio.  Sic  euim  dics  septimus  feriatus  esse 
praecipilur,  ui  aeterua  pcr  eum  requies  designetur. 
SLc  et  in  anno  seplimo,  sic  et  in  Jubltaeo,  qui  per 
annorum  circulum  septenario  numero  septies  repli- 
cato,  et  monade  superaddila  in  quinquagenanum 
ducilur,  secura  quies  perpetuae  beaiitudiuis  iiuima- 
tur.  Incipiente  quippeJtibilseo,  lubis  canitur,  omnes- 
que  ad  possessiones  proprias  revertuntur ;  quia  sicnt- 
dicit  Apostolus  ;  i  Ipse  Dominus  in  jussu,  etin  vocc 
archangeli,  et  in  tuba  Dei  descendet  de  coelo ;  canet 


Qu(cstio6.  Si  Christus  legem  venit  implere,  cur  B  cniin  tuba,  et  morlui  resurgent  incorrupli.  i  44  Ad 


Chrislianus  paschalis  agni  sanguine  Pascha  non 
celebrat,  cum  hoc  tantopere  le*  ipsa  deccrnat  ? 

Responsio.  Hic  id  ipsum  respondendum,  quod  jaxn 
superius  dictum  est ;  quia  postquam  verus  ille  Agnus 
qui  significabatur,  advenisse  cognoscitur  ;  ille  ,  qui 
significabat,  snperflutts  judicatur.  Cujus  utique  san- 
guinis  non  jam  ligneas,  sive  lapideas  fores  inungi- 
mus,  sod  interioris  potius  hominis  viscera  consi- 
gnamus. 

Qumsiio  7.  Si  non  solvit  legem  Chrislus,  cur  lege 
mandntam  non  celebrat  neomeniam  Christianus  ? 

Rtsponsio.  Propterhoc  eliam  Christianus  celebrare 
contemnit,  quoniam  id  totum,  propter  qtiod  olim 
celebralum  est,  Christus  implevit.  Novae  quippe  Iunae 


possessiones  aulem  suas  unumquemque  rcdire,  csl 
corporasua  protinusincorrupla  rcciperc.  Tuncrevcr- 
lelur  Adam  ad  antiquam  carnis  suao  terram,  in  qua 
primiius  habilaverat :  tunc  Noe,  Abraham,  Moysi, 
cunctisqtic  propria  possessio  reddilur,  dum  corpus 
illis  incorruptibile  reformatur.  Redemptor  itaqtte 
nosler,  qui  discipulis  aperuit  sensum,  ut  intelligeretit 
mysteria  Scriplurarum,  noluit  Jubilaeum,  noluit  se- 
ptimum  rcmissionis  annum,  vel  cneteras  legalis  ritits 
caeremonias  carnaliter  ob&ervari. 

Poslquam  lucc  omnia  spiritualiter  fecil  inlelligi,  tunc 
cnim  mandata  legalia  veraciter  adimplentur,  cuir 
juxta  spiritualcm  intclligcntiam  ad  quam  inslilul? 
sunt,  fiunt.  Nam  tunc  erant  vactia,  umbra  scilicei  e» 


solemnitasnovamdesignalin  liomine  fleri  crcaturam,  C  imago  rei,  non  ipsa  res,  cum  carnnliterservabaiilur 


de  qua  dicit  Apostolus  :  i  Si  qua  igiiur  in  Christo 
nova  crcalura ,  veiera  transierunt :  el  ecce  facta 
6unt  omnia  nova  (//  Cor.  v).  > 

Quastio  8.  Si  Christus  non  venit  legem  solverc, 
ctir  Christianus  illa  ablutionum  baplismata,  quae  lex 
pnccipit,  nou  observal  ? 

Responsio.  Ideo  ha»c  Chrislianoe  non  merenlur  ob- 
scrvanliae  cultum,  quia  lunc  umbra»  fuerunt  futuro- 
ruin,  quorum  nunc  pcrspicuum  possideinus  effectum. 
Co.sepuhi  enim  suinus  Christo  per  baptismuin  in 
mortc  (Rom.  vi) ;  ul  quomodo  surrexit  Christus  a 
morluis  per  gloriam  Patris,  sic  et  nos  in  novitate 
viiae  amnulemus. 

Quastio  9.  Si  lex  a  Chrisio  implela  est,  non  soluta, 


Yis  audirc  quomodo  erant  vacua  et  vana,  el  non  ve 
ritas  ipsa,  sed  verilalis  excmpla  ?  audi  quid  ir 
Exodo  Domiuus  ad  Moysen  dicat :  i  Erunlque  vecles 
ex  ulroque  latere  altnris  ad  portandum  :  non  soii- 
dum,  sed  inanc,  cl  vacuum  facies  illud,  sicut  libi  ii> 
monle  monstratum  est  (Exod.  xxvu).  >  Quod  ergc 
Moyscs  vidrt  in  monic,  sancla  Ecclcsia  esl,  ipsa  r& 
verilas  est.  Tabernaculum  aulem  illud  in  deserto 
conslructum,  umbrn,  ct  imago  ejttsdem  Ecclcsise  esf, 
ad  cujusexemplum  facluni  csl.  Esl  scilicct  homo,  ail 
cujus  imaginem  fit  sigillum,  sed  in  cotnparalione  vi- 
caria,  homo  quiJcm  rcs,  et  veritas  dicitur  r  cum  si 
gilltim  simililtido  tanlum  rci ,  et  forma  videatur. 
Poslquam  crgo  vcnit  plcnitudo  (cmporis,  implevif, 


quid  rationis  objicilur,  ut  a  Christianis  Scenopegiae  D  dum  ea  spiritualilcr  cxhibenda  mandavit.  Unde  fn- 
solemnilas  non  colalur  ?  ctura  est,  ut  post  adventum  Domini  terrena  illa  Hie- 

Responsio.  Tabernaculum  Dei  societas  est  populi  rusalem  cum  suo  tcmplo  fundilus  eversa  corrueret, 
Chrisliani,  et  quoniam  illud  tabernaculum  sanctam  quatenus  sola  per  mundum  sancta  universalis  Ecclc- 
pracfigurabat  Ecclesiam,  .'conlemnilur  signum,  post-      sia  coruscaret.  Sicut  enim  evangclista  rcfert,  quibus- 


61  OPUSC.  III.  —  DIALOGUS.  INTER  JUDiEUM  ET  CHRISTIANUM.  0£ 

cceleslis  apparuit,  el  in  templo  illo  non  remansii  la-  A  hibeat,  profeclo  Deum  et  hominera  clarius  manife- 


pis  super  lapidem.  Eral  prius  pontifex  sanguine 
taurorum,  et  hircorum,  puriflcans  populum  :  sed  ex 
quo  venil  vcnispohlifex,  qui  sanguine  suo  purifica- 
ret  credentes,  ntisquam  esl  ille  pontifcx  prior,  nec 
ullus  ei  relictus  est  locus.  Altare  fuit  prius,  sacrificia 
cetebrabantur ,  scd  ut  venil  verus  Agnus,  qui  se 
ipsum  obtulit  hostiam  Deo,  cuncla  illa  velul  pro 
tempore  posita  cessavere :  propterca  sane  hoc  di- 
vina  dispensatio  procuravit,  ut  et  civitas  ipsa  et 
templum,  et  omnia  illa  pnritcr  subverterentur,  ne 
quis  forte  adfauc  parvulus,  et  lactans  in  flde,  si  vi- 
deret  illa  constare  dtim  sacriflciorum  rilum,  dum 
ministrorum  ordinem  attonitus  stttperet,  ipso  diver- 
sarum  formarum  raperetur  intuitu.  Sed  provideng 


stai.  Et  itcrum  quoque  Isaias  ait  :  c  Habitabil ,  in- 
quit,  lupus  cum  agno,  et  pardus  cum  hsedo  accu- 
habit;  vitulus,  et  leo,  etovis  simul  morabuntur,  et 
puer  parvulus  minabil  eos  (ha.  xi).  i  Nam  persati- 
ctas  cbaritatis  viscera  lupus  cum  agno  habitabit , 
quia  qui  in  saeculo  raplorcs  fuerunt,  cum  mansuetis 
el  mitibus  in  pace  conquiescunt ,  et  pardus  cum 
haedo  accubat,  quia  qui  peccatorum  suorum  maculis 
varius  fuil,  cum  eo,  qui  se  despicit,  et  peccatorem 
falelur,  humiliari  eonsentil.  Ubi  et  subditur  :  c  Vi- 
tulus  etleo,  et  ovis  simul  morabunlur;  >  quiaet  is, 
qtti  per  contritum  cor  ad  quotidianum  se  Deo  sacri- 
ficium  praeparat,  et  alius,  qui  tanquam  leo  ex  cru- 
delilate  saeviebat,  et  ille  qui  velutovis  innocentiae 


ii.firmilati  nostrae,  ct  videns  mulliplicari  Ecclesiam  B  suae  simplicilate  perdurat,  in  caulis  sanclae  Ecclesiae 


6iiam,  omnia  illa  subvcrti  fecit,  ct  penitus  auferri, 
ut  sine  ulla  cunclatione  ccssantibus  umbris,  et  typi- 
cis45  imaginibus,  vetus  superesset :  el  everso  ma« 
teriali  lemplo,  Ecclesia  per  orbem  sola  regnaret. 

Epilogus.  Sed  jam  post  tantam  testium  nubcm , 
Jud;ee,  libi  epilogum  faciam,  et  incipicns  ab  exordio 
humanitatisCbristi  per  incremenla  lemporum  usque 
ad  consummalionem ,  propbetica  testimonia  libi ,  si 
habes,  anle  dcuIos  ponam,  ut  quasi  sub  uno  aspectu 
coliecla  brcviter  videas,  quae  me  diffuse,  et  sparsim 
ponere  superius  attendebas.  Nam  quod  Dei  Fiiius 
humanitalem  nostram  susceplurus  esset ,  testalur 
Jeremias,  dicens  :  <  Facicl,  inquit,  Dominus  novum 
super  terram ,  et  mulier  circumdabit  virum  (Jer, 


convenerunt.  Quoe  videlicet  animalia  puer  parvulus 
minat,  quia  is,  qui  paulo  minus  ab  angelis  mino- 
ralus  est,  ne  corda  nostra  terrenis  rebus  inhsereant, 
per  internurn  desiderium  quolidie  invisibiliter  in- 
flammat.  Qui  per  charitatem  suam,  quam  nobistri- 
buit,  4$  nos  in  hoc  mundo  menles  flgere  non  per- 
mittit.  Atque  hoc  ipsum  ejus  minare ,  est  ad  suum 
nos  amorem  incessanler  acccndere,  ne  cun  nos  vi- 
cissim  diligimus,  mente  in  hoc  exsiho  remaneamus. 
Hoc  quoque,  qtiod  ad  tempium  deferendua  esset, 
Malachias  propheta  denunliat,  dicens  :  c  Haec  dicit 
Dominus :  Ecce  ego  mitto  angelum  meum,  et  praepa- 
rabit  viam  ante  facicm  meam,  et  statim  veniel  ad 
templum  suum  dominalor,   quein  vos  quaeritis,  et 


xx-xi).  i  Si  enim  de  simplici  hornine  diceret,  super-  ^  angelus  testamenti,  quem  vos  vullis.  Ecce  venit  dicit 

Dominus  exercituum ,  et  quis  poterit  cogitare  diem 
adventusejus?  >  (Malach.  iu.)Quia  vero adhuc par- 
vulus  in  iEgyptum  deduceiidus  et  reducendus  esset, 
Osee  manifeslat,  cum  dicit :  <  Sicul  manc  transit, 
pertransiei  rex  Israel ,  quia  puer  Israel ,  et  dilexi 
eum,  et  ex  iEgypto  vocavi  fiiium  meum  (Osee  xi).  > 
Quod  auiem  super  asinam  sedcns  Jerusalem  ven- 
lurus  esset,  Zacharias  declarat,  dicens  :  <  Exsulta 
salis  filia  Sion,  jubila  filia  Jerusatem,  ecce  Rex  tuus 
veniet  tibi  justus,  ct  salvator  :  ipse  pauper,  et 
ascendens  super  asinam,  et  super  filium  asinae;  et 
disperdam  quadrigam  Ephraim,  et  equum  de  Jeru- 
salem  ,  et  dissipabitur  arcus  belli :  et  loquelur  pa- 
cem  gcntibus,  et  potestas  ejusa  mari  usque  ad  mare, 
"  et  a  flumine  usque  ad  flnes  lerrae  (Zach.  ix).  >  Quod 
autem  arguturu3  esset  Judaeos  et  eorum  maliliam 
correpturus,  lsaias  declarat,  cum  ait :  c  Non  secun- 
dum  visionem  oculorum  judicabit,  neque  secundum 
auditum  aurium  arguet ,  sed  judicahit  in  juslitia 
pauperes,  et  arguet  in  a3quitate  pro  mansuetis  terrae, 
ei  percutiet  terram  virga  oris  sui ,  et  spiritu  labio- 
rum  suorum  interficiet  impium ,  et  erit  justitia  ciu- 
gulum  iumborum  ejus,  et  fldes  cinctorium  renum 
ejus  (ha.  xi).  >  Porro  quod  in  Jordane  baptizandus 


,  fluo  ponerelur  novum,  quod  ubique  in  humano  ge- 
ncre  cernilur  usitalum.  Quodautein  mulier  iila  Virgo 
foret,  per  quam  Dei  Filius  velut  per  coelestem  por- 
taro  de  sinu  Patris  ad  publicum  nosirum  exiret, 
ostendit  Ezechiel,  qui  ait :  <  CoHverlil  me,  inquit, 
ad  viam  porUe  sanctuarii  exlcrioris,  quaB  rcspicie- 
hat  ad  orienlem,  ct  hiec  erat  clausa  ;  cl  dixit  Do- 
roinus  ad  me  :  Porta  hsec,  quam  vides,  clausa  erit, 
et  non  aperielur ,  et  vir  nou  transiet  per  eain  ,  sed 
scmper  erit  clausa  (Ezecli.  xliv).  >  Beata  enim  virgo 
Maria  semper  est  clausa  ,  quia  et  aute  parlum  ,  ct 
posl  partum  sempcr  incorrupla.  De  qua  eliam  David 
canil,  dicens  :  <  In  sole  posuit  labernaculuni  suum, 
et  ipse  lanquam  sponsus  procedens  de  thalamo  suo 
(P$aL  xviii).  > 

Quod  autem  parvulus  futurus  esset  in  subslantia 
humanilalis,  ut  nos  magnos  efliceret  ex  virlute  divi- 
nitalis  ,  lsaias  perhibet ,  qui  ail :  c  Parvulus  enim 
natus  est  nobis,  ct  filius  datus  est  nobis;  el  faclus 
cst  principatus  supcr  humerum  ejus  ,  et  vocabilur 
nomen  ejus  admirabilis ,  consiliarius,  Deus,  foriis, 
paler  futuri  saeculi ,  princeps  pacis  :  mulliplicabilur 
ejus  imperium,  etpacis  non  erit  flnis  :  super  solium 
David,  el  superregnum  ejus  sedcbit,ul  confirmel 


M1...I  ^»    ~~ 


„^U^_^.     •- 


CwnaallAft      /1nr>AI<llim 


C5  S.  tfETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  UI.  -  OPUSCILA  VARIA.  G* 

tibus  Qumina,  et  montes  disrumpam  et  terram  si-  A  et  ero  mors  tua,  o  mors  :  ero  morsus  luus,  iuferue 


tientem  sineaqua  confundam  (Isa.  xliv).  »  Quod  a 
suo  discipulo  tradendus  esset,  testalur  ipse  Domi- 
nus,  qui  per  os  David  conqueritur,  dicens  :  c  Elenim 
l.omo  pacis  meae,  in  quo  sperabam ,  qui  eriebal  pa- 
nesmeos,  magnificavit  super  me  supplantaiionem 
(PsaL  xl).  i  El  iterum  :  «  Si  inimicus,  inquit,  meus 
n  aledixisset  mihi,  supportassem  ulique:  et  si  is, 
quioderat  me ,  super  me  magna  locutus  fuisset, 
a  bsconderem  me  utique  ab  eo  :  tu  vero  homo  una- 
nimis,  dux  meus,  et  notus  meus  (Psal.  liv).  >  Nam 
quod  argento  vendendus  esset ,  Amos  perhibet,  qui 
ait :  c  Supcr  tribus  sceleribus  Israel,  et  super  qua- 
tuor  non  convertam  eum,  pro  eo  quod  vendiderit 
pro  argento  juslum  (Amos  n).  »  Quod  vero  tnginla 


(Osee  xui).  >  Quod  vero  terlia  die  resurreclurus  esset, 
et  non  alia  diei  hora  nisi  diluculo,  idcm  Oseas  ma- 
nifeste  clamat,  dicens  :  «  Venite ,  et  revertamur  ad 
Dominum,  quia  ipse  cepit,  et  sanabit  nos,  perculiel 
et  curabit  nos,  viviflcabit  nos  post  duos  dies,  in  die 
tertia  suscitabit  nos;  et  vivemus  in  conspectu  ejus, 
sciemus ,  sequemurque  ut  cognoscamus  Dominum , 
quasi  dituculum  praeparatus  est  egressus  ejus ,  et 
veniet  quast  imber  nobis  temporaneus  et  serolinus 
lerrae  (Osee.  vi).  »  De  iege  aulem  novi  Teslamenli, 
quam  per  mundum  diffusurus  erat ,  per  Jercmiam 
pollicelur,  dicens  :  «  Ecce  venient  dies,  dicit  Domi- 
nus,  et  feriam  domui  Israel  et  domui  Juda  foedus. 
novum  :  non  secunaum  pactum ,  quod  peplgi  cum 


argenieis,  Zacharias  enumerat,  dicens  :  i  Appen-  B  patnbus  vestris  in  die  quando  apprehendi  manum 


derunt,  iuquit,  mercedem  meam  triginta  argenleis 
(Zacn.  xi).  > 

Et  quia  iidein  argentei  ab  Juda  post  acceptionem 
projecti  sint,  hoc  eliam  idem  propheta  subtiliter 
exsequilur,  cum  subjungil:  «  Et  dixit  Dominusad 
roe  :  Projice  illud  ad  slaluarium,  decorum  preiium, 
quo  appreliatus  sum  ab  eis.  Et  luli  triginla  argen- 
teos,  el  projeci  illos  m  domum  Domini  ad  statuarium 
decorum  (Ibid.).  •  Ubi  eliam  paulo  post  de  Judaeo- 
ruro  damnatione  subjungilur :  «  Aspicient,  inquit, 
in  me,  quem  47  confixerunt,  et  plangenl  planctum 
quasi  super  uiiigenilum,  et  dolebunt,  ut  doleri  solet 
in  morle  primogeniti  (Zach.  xii).  » Ibi  etiam  clavo- 
rum  figuras  in  manibus  Donum  manifeste  denuntial, 


eorum,  ul  educercm  eos  de  lerra  JEgypii :  paclum, 
qued  irritum  fecerunt,  et  ego  dominatus  sum  eorum, 
dicit  Dominus.  Sed  hoc  erit  pactum  ,  quod  feriam 
cum  domo  isracl  post  dies  iiios,  dicit  Dominus,  dabo 
Icgem  mcam  in  visceribus  eorum ,  et  in  cordibus 
eorum  scribam  eam,  et  ero  eis  in  Deum,  et  ipsi 
erunt  mihi  in  popuium  (Jer.  xxxij.  » 

Quod  ascensurus  es*et  in  coclum,  ct  super  apo- 
stoios  missurus  est  Sptritum  sanctum  David  uno 
versiculo  breviter  comprchendit,  dicens : « Asccndens 
in  altum  captivam  duxil  caplivitatem,  dedit  dona  ho- 
minibus  (Psal.  lxvu  ;  Eph.  iv).  »  Ascendens  quippc 
Christus  in  altum  captivam  duxit  caplivilatem,  quia 
corruptionem  nostram  virtuie    suae  iucorruptionis 


cuin  ait :  «  Et  dicetur:  El  quid  sunl  plagac  islaein  C  absorbuJt;  dedit  vcro  dona  hominibus,   48  <Ima 


medio  manuum  tuarum  ?  Et  dicel :  His  plagatus  sum 
in  domo  eorum,  qui  diligebant  me(Zach.  xm) ; »  ubi 
adhuc  additur  :  «  Framea  suscilare  super  pastorem 
lueum,  et  super  virum  cohaerenlem  mihi ,  dicit  Do- 
minus  exercituum.  Percute  pastorem,  et  disper- 
genlur  oves  (Ibid.).  »  Quod  autem  in  ligno  suspcn- 
deudus  esset,  Jeremias  manifcsiat,  diccns  :  «  Do- 
mine,  demonstrasti  mihi  et  cognovi ,  tu  ostendisti 
inihi  studia  eoruro  ,  el  ego  quasi  agnus  mansuetus, 
qui  porlatur  ad  victiinam.  El  non  cognovi,  quia 
cogitaverunt  super  me  consilia,  dicenles  :  mitlamus 
liguum  in  panem  ejus,  et  eradamus  eum  de  lerra 
vivenlium,  el  nomen  ejus  non  memorclur  ampiius 
(Jer.  xi).  $  Quod  veslimenla  iiiius  sorte  divisa  sunl, 


effuso  desuper  Spiritu ,  diversa  discipulis  suis  coele- 
stium  charismalum  dona  conccssit.  El  Joel  dicit : 
«  Et  erit  post  haec,  effundain  Spiriluro  mcuin  super 
omnem  carncm,  el  propbclabunt  fiiii  vcslri  ct  filiae 
veslrai,  seniorcs  vcslrisomniasomni.ibunt,  eijuvenes 
vcstri  visicnes  videbunl.  Sed  et  super  servos  meos 
ct  ancillas  meas  in  diebus  iilis  eflundam  spirilum 
mcum  (Joel.  u). »  De  hac  eadem  effusione  Spiritus 
lsaias  perhibet,  dicens  :  «  Noli  timere,  serve  meus 
Jacob  eiectissimc,  quem  eiegi :  eflundain  enim  aquam 
super  silientcm ,  el  fluenia  super  aridain.  Effundam 
spiritum  meum  super  semen  tuuro,  et  benedictioncm 
meam  super  slirpem  tuam  (Isa.  xliv).  »  De  baplismo 
autem ,  quem  per  mundum  ficri  praeceplurus  crat, 


lesialur  ipse  per  os  David  ,  inquieus  :  «  Diviserunl  "  per  Ezechiei  pollicelur  dicens  :  «  Eflundani,  inquil, 

super  vos  aquara  mundam,  e>  inundabimini  ab  om- 
nibus  inquinamentis  vestris,  et  ab  universis  idolls 
vestris  mundabo  vos  (Ezech.  xxxvi)  »  Quia  vero  ipse 
judicaturus  sil  mundum,  testatur  Psaliuista,  quipost- 
quam  prxmisit,  «  Dominus  regnavit  a  iigno;  »  de 
eodem  Domino,  qui  a  ligno  regnavil,  in  fine  subjun- 
git  dicens  :  «  Judicabil  orbem  terra  iu  acquitate  ,  et 
populos  in  veritatc  sua  (Psal.  xcv). 


sibi  veslimcnta  mea ,  et  super  veslem  meam  mise- 
runlsorlem  (Psul.  xxi).  »  Nam  quod  felle  cibaudus, 
acelo  potandus  esset,  per  eumdem  David  perhibet, 
cum  ait :  «  Dedcrunt  in  escam  mcam  fel,  et  in  siti 
mca  polaverunt  me  acelo  (Psal.  lxviii).  «  Quia  vero 
conspuendus  cssel ,  el  lanceis  perforandus ,  Jerc- 
mias  (?)  insinuat,  dicens  :  «  Insurrexcrunt  in  me 

~ •»•««•  iopnn i  n\e  i||. 


85  OPUSC   III.  -  DIALOGUS.  INTER  JUD^UM  ET  CHMSTIANUM  6« 

et  unam  tectim  in  calce  hojus  opusculi  quaes'.iun-  A  quoque  exsdio  positi,  nunquamfueruiitprophelftrum 

consorlio  penitus  destituti,  videlicel  ut  pro  peccalis 


cutatn  breviter  agitare ;  quatenus  quod  tua?  conver- 
s/oni  sil  congruum ,  nihil  Tidealur  noslris  studiis 
intenlatum.  Age  igitur,  responde  mihi,  quod  graTius 
peccatum  patres  vestri  perpelrasse  noscunlor ,  unde 
Dei  iram  magis  accenderent,  et  ejus  in  se  vindictara 
acrius  provocarent?  Murmurationem,  inquies,  idolo- 
latriam,  fornicationem.  Nam  et  ego  hoc  lecum  sentio, 
ei  haec  tria  illorum  delicla  damnabiliora  fuisse  per- 
pendo  :  verumlamen  hxc  omnia  apud  misericordem 
Deijustiliam  non  irrevocabilem  pertulere  vindictam. 
Siquidem  ut  ad  vestrse  anliquilatis  recurramus  histo- 
riam,  de  murmuratione  in  libro  Numeri  legilur : 
t  Quia  vociferans  omnis  turba  flevit  nocte  illa ,  et 
murmurati  sunt  contra  Moyscn  et  Aaron  cuncti  filii 


Israel,  dicentes:  Utinam  mortui  essemusin  JSgyplo,  B  xxv),  >  et  reliqua 


eorum  jugiler  intercederenl,  et  legem  Domini  sem- 
per  eis  ad  mcmoriam  revoearent,  magnumque  eis 
prsDsentitim  calamitatum  solamen  afferrent;  dum 
sibi  cerlum  future  reversionis  ad  palriam  articuluin 
nuntiarent.  Sicut  per  Zaehariam  dicitur :  c  Angelus 
Domini  dixil  :  Domine  exercituum ,  usquequo 
non  misereberis  Jerusalem,  et  urbium  Juda,  quibtis 
iratus  es?  Iste  scptuagesimus  annus  est.  Et  respon- 
dit  Dominus  angelo  qui  loquebatur  inmeverba  bona, 
verba  consolatoria  (Zach.  i).  >  Et  per  Jeremiam : 
i  Servienl,  inquit,  omnes  genles  islae  regi  Babylonis 
septtiagiuta  annis :  cumque  impleti  fuerinl.anni 
septuaginla,  visilabo  super  regem  Babylonis  (liier. 


el  non  in  hac  vasla  soiiludine  :  ulinam  pereamus,  et 
non  inducat  nos  Dominus  in  terrain  istain,  ne  cada- 
mus  gladio,  el  uxores,  ac  liberi  nostri  ducantur  ca- 
plivi.  Et  dixerunt  alter  ad  alterum  :  constituamus 
nobis  ducem,  et  revertamur  in  iEgyptum  (Num.  xiv).  > 
Propter  hoc  tamen,  murmurationis  videlicet  immane 
peccatum,  non  amptius  quam  per  quadraginta  annos 
divinae  severitatis  in  eos  vindicla  desaevit,  sicul  illis 
Dominus  dixisse  legilur  :  c  Filii,  inquit,  veslri 
vagi  erunt  quadraginta  annis,  et  portabunt  iniqui- 
taies  patrum,  donec  consumantur  cadavera  vestra 
in  deserto  jtrxla  numerum  quadraginta  dieruin, 
qtiibus  considerastis  lerram.  Annus  pro  die  im- 
pulabitur,  et  quadraginta  annis   recipieus  iniqui- 


Palel  igilur,  quia  patres  vestri,  licet  plerumquc 
fuerinl  divina  ullione  percussi,  refovebantur  tamen 
aliquando  impensis  consolationibus  recreati  :  vos 
aulem  a  passione  Christi  usque  hodie  in  tam  longis- 
simis  calamilalibus  positi.  prophctaui  inter  vos  ali- 
cubi  terrarum  non  cernilis;  sed  et  futurse  prosperi- 
tatis  nuntium  divinitus  vobis  missum  peniius  non 
auditis.  Quae  esl  ergo  haec  vcstra  tam  insanabilis 
culpa  ?  Unde  vobis  tam  irreincdiabilis  poena?  Unde, 
inquam,  nisi  quia  Christum  Dei  Filium  occidislis, 
50  ctpost  peraclum  facinus  ad  fontem  vitae  recur- 
rere  noluistis?  Hoc  eniin  profundissiinum  veslr» 
iiiiquiialis  barairum  omnium  flagitiorum  traus- 
ceiidil    inodum ,    omniuin    supernt    immanitaam 


tates  vestras  (Ibid.).  >  Pro   vilulo  etiam,  quem  C  criminum.  Plaue  hocpeccatum  vestrum  Moyses  prae- 


adoraverunt  juxla  montem  Sinai,  non  amplius  quam 
viginti  tria  millia  hominum  novimus  fuisse  gla- 
diis  interempta,  sicut  in  libro  Exodi  legittir ; 
49  ail  ilns  Moyses :  c  Ponat  vir  gladium  super  fc- 
mur  suum,  et  ite,  et  redite  de  porta  ad  portam  pcr 
medium  caslrorum,  et  occidat  unusquisque  fratrem, 
et  amicum,  et  proximum  suum.  Fecerunl  filii  Levi 
juxla  sermonem  Moysi,  et  ceciderunt  in  die  illa  quasi 
viginti  tria  niillia  hominum.  Et  ait  Moyses:  Conse- 
craKlismanusveslrasDomino,  unusquisquc  in  filio,  et 
fratre  suo,  ul  delur  vobisbenedictio  (Exod.  xxxn).  > 
Pro  fornicalione  quoque,  quain  cum  Madiamtarum 
IHiabus  excrcuerunt,  simiiiter  non  plus  quam  vi- 
£inli   tria  miliia  hominum  gladio  ceciderunt,  sicut 


videbat,  cum  adversum  vos  iratus  dicebat :  i  Con- 
gregate  admc  omnes  inajores  uatu  per  tribus  vesim 
atque  doctores,  et  loquar  audienlibus  eis  sermoncs 
istos,  et  invocabo  contra  eos  ccelum,  et  terram.  No- 
vi  enim  quod  post  mortem  meam  iuique  agetis,  et 
declinabitis  citodevia,quam  praecepi/vobis,  etoccur- 
renl  vobis  nrala  in  extremo  tempore,  quando  fcce- 
rilis  malum  in  conspectu  Domini,  ut  irritetis  eum 
per  opera  manuum  vestiarum  (Deut.  xxxi).  > 

Nunc  igitur,  Jtidaee,  audi  meum  consilium,  ut 
Deum,  quem  iratum  habes,  possis  habere  propi- 
tium  :  depone  veteris  hominis  indumeinum,  et  novae 
grotise  suscipe  sacramcnlum ;  placcant  tibi  benodi- 
cliones  Garizim,  ut  tnaledictiones  Hebal  [Deut,  xxvn). 


•n  libro  Numeri  rursus  scriplum  esl;   i  Cessavilquc  "  P°ss»s  evaderc:  desere  Judaicae  caeeilalis  errorein, 


plaga  a  Gliis  Israel,  el  occisi  sunt  viginti  tria  millia 
hominum  (Num  xxv).  >  Quidergo  est,  quod  tam  bre- 
vcm  vindiclam  de  peccatis  patrum  veslrorum  Deus 
recepissc  legitur ;  vestra  atitem  haec  servitus,  etper 
toium  mundum  dispersio  jam  per  lot  sxcula  prole- 
latur.  LegeetiamJosephum  tuum(0e  BelLJud.),  ibi 


el  te  ad  Evangelicae  gratiae  dirige  veritatcm :  e*to 
procul  dubio  sccurus  de  venia,  si  ad  Chrisli  fidcni 
conversus,  sacri  bapi:smatis  fueris  unda  perfusus. 
Scd  quouiam  apud  anirnum  tuum  plus  forsilan  valco 
Deum  deprecando,  quam  apud  te  praedicando,  Dcus 
patrum  luorum  a  corde  tuo  vetusttun  ignorantkc 

vnl.>n.nii    tKii^Ul      Al    /h.rM.I..^    A„^nvnm    ««.i^lx.^      r.A»n 


67  S.  PETRI  DAMIANl  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  YARIA.  68 

coloratosrhetoric«facundifleflosculos,rionacutadia-  \  eflumlere  debeas,  quo  clypeum  circumvolvere,  quia 


lecttcorum  ponereargumenta  curavi.  Salvo  enim  eo, 
quod  mibi  saecularis  sapienliae  phaleras  seqni  non  libe  tt 
quia  te  etiam  negotiis  saecularibus  implicatum  novi 
multa  non  posse  perlegere,  nolui  le  prolixis  argu- 
mentorum  distinciionibus  onerare.  Quapropter  dum 
nuda  pene  tibi  Scripturarum  exempla  proposui,  ve- 
lut  sagillarum  fasciculum  in  pbarelram  misi.  Et 
juia  ex  verbis  conirariis  suggerilur  copia  respon- 
Jendi,  arma  quidem  praebui ;  quo  vero  te  invictum 


bella  necdum  imminent,  ad  plenum  docere  non  po- 
tui.  Habes  igilur  coram  posita,  quae  ad  hujusmodi 
conflictum  sunt  necessaria.  Ulere  paratis,  ut  exne- 
dire  decrevcris. 

Omnipotens  Deus,  dileclissime  frater,  ab  iuvisibl- 
lium  te  insidiis  hostium  misericorditer  prolegat  et 
immunem  te  de  hujusmodi  certamine  ad  coelestia 
rcgna  perducat.  Amen. 

Sit  nomen  Domini  benedictum. 


5152  OPUSCULUM  QUARTUM. 

DISCEPTATIO  SYNODALIS  INTER  REGIS  ADVOCATUM  ET  ROMANjE 
ECCLESIjE  DEFENSOREM. 


ARGUMENTLM.—In  hoc  libello  Romanae  Ecclesiae  defensor  et  regis  Henrici  advocalus  [altercantes  inducun» 
lur.  Causa  aulem  eorum  allercationis  hscc  erat:  Inoleverat  prava  con$uetudo,  ut  Romanus  ponlifex  eligi 
non  possel,  nisi  ab  imperalore  prius  confirmarelur.  Cum  igitur  lunc  lemporis  Henricus  111  puer  esset,  et 
adhuc  sub  tutela  constitulus,  sine  illius  assensu  ponlifex  electus  est :  quod  cum  ab  Henrici  legatis  in 
crimen  vocarelur,  in  bac  dispulatione  cuncta  corum  objecla  refelluntur,  ul  paulatim  *co$atur  regius  ad- 
vocatus  rationibus  convictus ,  in  contrariam  transire  sententiam.  Fingitur  autem  haec  disceplatio  habita 
coram  synodo  Episcoporum  qui,  ut  hac  de  re  pronuntiarent,  iu  ujnum  coiivenerant.  Cudaloum  anlipapain 
sequeulibus  verbis  comoellat  S.  auclor. 


Sed  ad  baec  gloriaris  et  jactas :  Rex  me,  et  impe-  B 
ralrix  inater  eligit,  adhunc  apicem  me  regia  celsi- 
tudo  provexit:  sed  cum  hinc  aula  regia  suum  tuea- 
tur  eleclum,  illinc  Romana  Ecclesia  proprium  de- 
fendat  autistilem,  jam  in  solio  constitutum;  dignum 
est,  ut  sanctorum  atque  prudentiuin  sacerdotum 
multitudo  conveniat:  el  banc  quaestionem  ventilans 
sub  canonici  juris  auctoritate  discernat.  Et  quoniam 
in  proximo,  ut  speramus,  fiet  hinc  Osboriense  con- 
cilium,  hic  jam  ejusdem  concilii  conslituamus  velut* 
in  quadam  labellae  pictura  pneludium.  Juxta  visio- 
nem  ergo  Danielis  (Dan.  vn),  patrum  throni  sint  po- 
siti,  judicium  sedeat,  libri  aperiantur,  et  solutionis 
indiga  quaeslio  in  medium  deducatur.  Hinc  itaque 
Romanje  defensor  Ecclesiac  suas  allegationes  infe- 
rat :  illinc  advocatus  fegius  propriae  parlis  argumenta  Q 
depromat.  Taceal  Parma  cum  suo  haeresiarcha,  ad- 
vocatio  tantum  regia,  el  Romana  invicem  obloqua- 
tur  Ecclesia ;  sanctorum  vero  sacerdolum  erecti  siut 
anitni,  ut  el  quae  utrinque  dicenda  sunt,  conferant, 
et  peroratae  causae  judicialis  sententiae  calculum  po- 
nant.  Age  igilur,  defensor  apostolica?  sedis  incipiat, 
deinde  regius  advocatus,  quae  sibi  videbuntur  ob- 
tendat. 


IW*i 


Knmnnm 


Frrh 


rrleeisi» 


sive  metropoleon  primatus,  autepiscopatuum  cathe- 
dras,  vel  Ecclesiarum  cujuscunque  ordinis  dignita- 
les,  sive  rex ,  sive  imperalor,  sive  cujuslibet  condi- 
tionis  homo  purus  instituil,  et  (prout  voluntas,  aut 
facultas  tulit)  specialium  sibi  praerogativaruin  jura 
praciiiit;  Romanam  airtem  Ecclesiam  solus  ille  fun- 
davit,  et  super  petram  fidei  mox  nascenlis  erexil : 
Qui  beato  vitae  aeternae  clavigero ,  terreni ,  simul 
et  coelsstis  imperii  jura  commisit  (Matth.  xvi).  Non 
ergo  quaelibet  terrena  sententia,  sed  illud  Verbum, 
per  quod  conditum  est  ccelum  el  terra,  per  quod  de- 
nique  omnia  condita  sunt  elementa,  Romanam  fun- 
davil  Ecclesiam ;  illius  certe  privilegio  fungitur,  il- 
lius  aucloritate  fulcitur.  Unde  non  dubium,  quia 
quisquis  cuilibel  Ecclej>iae  jus  suum  detraxit,  inju- 
stiliam  facit :  qui  aulem  RoinanaeEcclesiae  privilegiuiu 
abipso  summo  omnium  Ecclesiarum  capile  traditum 
auferre  conalur,  hicprocul  dubioin  haeresim  labilur . 
et  cum  ille  nolelur  injustus,  hic  est  procul  dubio 
dicendus  baereticus.  Fidem  quippe  violat,  qui  ad- 
versus  illam  agit,  quae  maler  est  fidei,  et  illi  contu- 
mnx  invenitur,  qui  eam  cunctis  Ecclesiispraetulisse 
cognoscilur.  Cum  haec  igitur  vestra  Sanclitas  iudu- 
bitanler  agnoscat,  vos,  qui  non  quilibet,  sed  nobi- 

linrPC     Pl  AcrrAcrii    octic   ftlii  Rnmanoa   1T/«^lAci<M     niAin. 


69 


OPUSC.  IV.  -  DISCEPTATIO  SYNODALIS. 


70 


tiam,  alque  dbcilitatem:  et  boc  polius  juxla  consue-  A  cere;  qtiis  imperalorum  elegit  Simplicium  Tiburti- 


ludineoi  fori  judicialis,.  quam  secundum  regukim 
concilii  synodalis :  ubi  scilicet  noo  magnopere  curare 
debemus  elucubratae  toculionis  urbanitatem ,  sed 
vivae  potius  senientiae  puritatem.  Ad  querelam  ergo 
coraui  sanclis  sacerdotibus  deponendam,  sufOciat 
nobis  dicere:  quoniam  inthronizastis  papam  sine 
consensu  domini  nostri  regis,  ad  injuriam  sciiicet 
atque  contemplum  regiae  raajeslalis. 

Defensor  Romance  Ecctesice. 

Ordinationem  papac  factam  diflSieri  nec  possumus, 
nec  debemus ;  regis  autem  injuriam  modis  omnibus 
propulsamus.  Sed  videamus  primo,  si  placel,  utrum 
papa  sine  rege  potuerit  fieri,  et  sic  postmodum  de 
regis  disputemus  injuria. 

Regius  adoocatus. 

Certe  liquido  novimus,  qnia  illi  debent  pontificem, 
cum  ordinalur,  eligere,  quos  sibi,  postquam  ordina- 
tus  fuerit ,  canonica  decernit  auctoritas  obedire ; 
papae  vero,  quia  universalis  est  pontffex ,  non  modo 
Romanus  populus,  sed  el  Romanus  imperalor ,  qui 
caput  cst  populi ,  obedientiam  debet.  Censenduin 
ergo  est,  ut  papam  sine  capite  suo  populus  etigat, 
et  ei,  quem  non  elegii  imperator,  obediat.  ConsUt 
ergo ,  quia  nisi  Romani  regis  assensus  accesserit, 
Romani  pontificis  electio  perfecta  non  erit. 
Defensor  Romana  Ecciesice. 

Perhibendum  est  itaque  juxta  vestrae  disputatio- 
nis  articulum,  quia  neque  Stephanus,  neque  Sixtus, 
aeque  Cornelius,  non  denique  Clemens ,  non  Sylve 


num?  Fclicem  natione  Romanum?  quis  Celasiura 
Afrum  Yalerii  filium?  quis  Symmachum  Sardiniae 
provinciae  tilium  Forlunali?  quis  Hormisdam  filiuru 
Jusli  nalione  Campauum ,  Joannem  ordine  Tuscum; 
Felicem  nalione  Samnitem,  Bonifacium  Sigibaldi 
filium ,  Mercurium  Projecli ,  Agapitum  Cordiani  na- 
tura  Romanos?  Quis  enim  regum  electioni  cujuslibet 
istorum  suum  legitur  adhibuisse  consensum?  cum 
eorum  lemporibus  Romanae  reipublicae  Christiani 
principes  praefuisse  iegantur,  id  est ,  Yalentinianus 
Senior  ;  Yalens  frater  ejus,  qui  occisus  est  in  pngna 
Gothica  prope  Adrianopolim ;  Gratianus,  qui  a  Ma- 
ximo  tyranno  peremptus  est;  Yalentinianus  Junior, 
qui  necatus  est  a  comite  suo  Yiennse ;  deinde  Arca- 
B  dius,  Honorius,  Theodosius;  Joannes  ille,  qui  apo3 
Ravennam  occisus  est;  Yalenliniantts  tertius,  qui 
in  campo  Martio  est  peremptus ,  Martianus,  Leo, 
Majorianus ,  Severus ,  Anthemius ,  Olybrius,  Glyce- 
rius ,  Zeno ;  Nepos  ille ,  qui  in  vilia  sua  occisus  est 
juxta  Salonas  ;  Augustulus ,  Anaslasius ,  Justinus, 
et  ca*leri  Romani  imperatores ,  quos  vitandi  laci- 
uiosi  siyli  causa  praetereo.  Da  mihi  ergo  eorum,  quos 
enumeravimus,  aliquem,  vel  praesulem  requirenlem, 
vel  principem  assensum  in  electione  praebentem  :  et 
ego  do  manum ,  ac  te  perhibeo  laureandum  :  alio- 
quin  si  dare  non  poleris,  in  hoc  te  convictum  per 
omnia  necesse  est  falearis.  Quod  autem  B.  Gregorio 
legitur  adhibuisse  Mauritius  imperator  assensum,  et 
perpauci   alii  principes  aliis  promovendis  :  boc  di- 


_., ,  ..v n — , j„„        r-.r _—  r r r 

sler,  non  ipse  B.  Pelrus  apostolus  papali  nomine  *"  ciavit  perturbatio  temporum,et  tempestas  horrenda 
digni  sunt,  qui  ah  imperatoribus  eorttmdem  tempore     beilorum. 


electi  non  sunt. 

Regius  advocntus. 

Gentiles  reges  non  sunt  adhibendi  ad  hujus,  de 
quo  loquimur  ,  electionis  excniplum ;  qui  quoniam 
Christianam  ignorabant  fidem,  Chrislianorum  non 
poterant  ordinare  pontiiiccm.  Cselerum  Christiani 
principes  semper  Romanos  elegere  pontifices. 
Defensor  Romance  Eccle$i&. 

Qui  mentilur  in  comrouni  colloquio,  mendax 
dicilur,  qui  autem  in  prsesentia  venerabilium  sa- 
cerdolura  falsa  protulerit,  sacrilegii  procul  dubio 
criraen  incurrit.  Dixisli ,  54  Christianos  prin- 
cipes,  Romanos  semper  elegisse  poutifices;  per- 
curre  mecum  ecclesiasticae  antiqtiitatis  hislorias, 
Romanorum  praesulum  catalogum  studiose  dis- 
quire;  et  cum  perpaucis  inveneris  in  clectione  sua 
regium  accessisse  cousensum,  confilere  te  per- 
spicuum  prptulisse  mendacium.  Quis  eoim  rex ,  An- 
lonii  filium  Damasum  Hispauensem  ?  quis  Innocen- 
tium  Innocenlii  filium  Aibanensem?  quis  denique 
Zosimum  Graecum  Ebramii  filium  elegit?  quis  pTae» 


Regius  advocatus. 

Si  nientrri  est  contra  mentem  loqui ,  lemerarium 

est  me  mendacii  tam  procatiier  argui.,  qui  noonti- 

que  falsum ,  sed  verum  me  dixrsse  putavi :  lameii 

assentior  et  inhoc  superatum  me  dixissen  on  abnuo. 

Defensor  Ecclesice. 

Ut  autem  idipsum  adhuc  manifestius  pateat,  et  te 
super  bac  dimicandi  materia  perdidisse ,  libimelipsi 
darius  innotescat  :  lege  Constantini  imperatoris 
edictum ,  ubi  sedis  apostolicae  constituit  super  om- 
nes  in  orbe  55  lerrarum  Ecclesias  principatum. 
?>?am  postquam  supra  corpusB.  Pelri  basilicam  fun- 
dator  erexit,  postquam  patriarchium  Lateranense  in 
beati  Salvatoris  honorem  construxit,  mox  per  im- 
perialis  rescripti  seriem  Romanae  ecdesircconstiiiitt 
dignilatem.  Ubi  nimirum  B.  Sylvestro,  suisque 
successoribus  oblulit,  ut  regali  more  et  aurea  co- 
rona  pleclerentur  in  capite,  et  caeteras  regii  cultus 
infuias  usurparent  (vide  notas  cd  calcem  oputculi). 
Ycrura  B.  Sylvester  omnmenla,  qiiae  sartrdolali 
congruere  judicabat  oflicjo,  in  proprios  usus  aisum- 


71 


S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  IIJ.  —  OPUSCULA  VARIA. 


n 


prospeximus ,  nostrum  imperiam ,  et  regni  potcsta-  A  pulaliones ,  ct  rata ,  iusuper  et  apicirm  mouuinenia 


tem  orientalibus  transferri,  ac  transmutari  regioni- 
bus,  et  in  Rysantia  provincia,  in  oplimo  loco 
nomini  nostro  civitatem  aedificari  f  et  noslrum  illic 
constilui  imperium ;  quoniam  ubi  principatus  sacer- 
dotum ,  et  Christianae  religionis  caput  ab  imper*- 
tore  coelesti  coustitutum  est,  justum  non  est,  ut 
Ulic  imperalor  terrenus  habeat  potestatem.  Audisti, 
quia  terrenus  imperator  non  habet  in  Romana  Ec- 
clesU  poteslatera  :  quomodo  ergo  sine  iliius  arbitrio, 
qui  ibi  potestatem  non  habet ,  non  licet  eligi  sacer- 
dolem?  ipse  vero  Constantinopolim,  velut  in  seounda 
Roma ,  pcrpetuo  regnaturus  abscessit.  Longe  vero 
post  Theodosius  imperator,  beaii  Pauli  basilicam 
ccepit ,  quo  defunclo,  filius  ejus  Honorius  eamdem 


omnia  bonorum  suorum  filio  jura  delegat :  interiui 
tamen,  usque  dum  iile  ad  juvenilis  aetatis  increinenla 
perveniat,  et  ralionis  capai  fiat,  illa  cuncta  dispen- 
sat,  omnia  ordinat :  sicque  quod  jam  alieni  juris 
est  patrimonium  ad  propriae  disponit  provisionis 
arbilrium.  Nunquid  ob  hoc  dicenda  est  mulier  ilia 
filio  suo  concessa  subtrahere  ?  imo  verius  perhibe- 
tur  ,  ul  puto,  pictatis  sludio  descrvire ;  quia  qtue 
rudis  adhuc  filius  dilapidare  ac  prodigere  poterat ; 
haec  illa  sibimet  aple  disposita,  caute  retenta,  ratio- 
nabiliter  ordinata  conservat.  Carnalis  ergo  mater 
adjuvat  fllium  in  rebus  terrenis ;  et  roaler  Ecclesia 
filio  suo  regi  praebere  non  debet  auxilium  in  spirilua- 
libus  donis?  Obmutescal  ergo  plectenda  versutia, 


bjsilicain  ad  calcem  usque  perduxit.  Hi  quoque  ty  quac  scilicel  hoc  damnat,  quod  praedicare  debuerat; 


Romanae  Ecclcsiae  privilegium  nibilominus  firmave- 
runt.  Quomodo  ergo  praerogativam  sibi  in  Romani 
pontificis  electione  relinquerent  qui  Romannm  Eccle- 
siam  nequaquam  sibi  sluduerunt  subdere ,  sed  prae- 
ferre?  non  praecipere,  sed  parere;  non  praecellere, 
scd  subesse  ? 

Regiut  advocatus. 
Assentior  plane ,  et  re  actum  duco ,  quod  loque- 
ris  :  sed  eslo ,  quod  nunc  regia  celsitudo  ex  anti- 
quorum  consuetudine  principum  hoc  sibimet  alle- 
gare  non  possit  :  verumtamen  lu  hoc  negare  non 
potes ,  quod  pater  domini  mci  regis  piae  roemoriae 
llenricus  imperator  factus  est  patricius  Romanomm, 
a  quibus  etiam  accepit ,  in  electione  semper  ordi- 


/  illi  crimen  imponere  nilitur ,  quae  pro  benefactis 
j  gloriae  litulum  promerelur.  Huc  accedit,  quia  non- 
nunquam  ob  varietatem  temporum  saepe  mutandus 
est  ordo  causarum.  Junc  enim  quando  pontificem 
Romana  sibi  praefecit  Ecclesia,  tantx  simultalis 
fomes  in  seditionem  cives  accenderat,  tantus  livor, 
et  odium  tumultuantis  populi  corda  turbaverat,  ut  de 
tam  longinquis  terrarum  spatiis  nequaquam  regiae 
cleroentiae  proestolari  possemus  oraculuro.  Nisi  enim 
quanlocius  ordinaretur  antistes ,  perniciosus  in  po- 
pulo  gladius  muluis  vulneribus  desaeviret ,  el  non 
parva  Romanorum  civium  strages  fieret. 
Regiut  advocatut. 
Obtende  quod  vis,  arguroentare  quod  piacet,  dum- 


nandi  pontiflcis  principatum.  Huc  accedil  quod  prae-  C  modo  constet ,  quia  nullatenus  debuit  immutari , 


stantius  est,  quia  Nicolaus  papa  hoc  domino  meo 
Hegi  privilegium ,  quod  ex  paterno  jara  jure  succes- 
serat,  praebuit,  et  per  synodalis  insuper  decreti  pa- 
ginara  confirmavit.  Cum  ergo  privatus  quisque  a 
suo  decidere  jure  non  debeat ,  donec  ventilato  ne- 
gotio  judicialis  in  eum  sententia  promulgetur  :  quo 
pacto  majeslas  regia  praerogativam  hanc  auae  digni- 
tatis  amisit ,  quam  et  ex  aposlolicae  sedis  liberali- 
tate  percepit ,  et  ex  paterno  imperialis  fasligii  jure 
successit?  Quo ,  inquam ,  modo  in  Romana  Ecclesia 
dignitalis  adeptae  locum  sine  judicio  perdidit,  qui 
Romanam  Ecclesiam  non  offendit? 

56  Defentor  Romante  Ecclesia. 
Privilcgium  inviclissimo  regi  nostro  ipsi  quoque 
defendimus,  et  ul  semper  plcnum,  illibatumque  pos-  " 
sideat ,  vehementcr  optamus.  Porro  autcm  Romaita 
Ecclesia  multo  nobilius,  alque  sublimius,  quam  ma- 
ter  carnis  ,  mater  esl  regis.  Uia  siquidem  peperit, 
iit  per  ejus  traducem  reverlatur  in  pulverem  ,  ista 
genuit,  ut  Cbrisli  sine  fine  regnantis  efficiat  cohne- 
redem.  Et  cuncti  liquido  novimus,  quia  rcx,  licet 
egregiae  imlolis ,  lamen  adhuc  pucr  esl.  Quid  ergo 
mali  Romana  facit  Ecclesia,  si  filio  suo,  cuin  adhuc 
tmpubes  essel,  cum  adhuc  lutore  egeret,  ipsa  luto- 
ris  oflicinm  stibiit .  et  ius  auod  illi  mmnM^K^  ;m_ 


quod  papa  concessit,  quod  decrelo  conslituil,  quod 
scriptione  firmavit. 

Defentor  Romanw  Ecclesicc. 

Quid  mirum  si  hominis,  carnis  adbuc  fragilitate 
circumdati,  slatuta  mutentur,  quando  etiam  omni- 
potcns  Deus,  qui  videlicetomnia,  quae  fulura  sunt, 
novit :  ea  quoque,  quae  a  semetipsoconstiluuntur,  im- 
mutat?  57  ^am  ex  eo,  quod  promiltit ,  aliquando 
aiiquid  minuit,  vel  etiam  tolum  subtrahil :  aliquando 
«lala  minalur,  et  non  infligit. 

Regius  advocatus. 

Ea,  quaeproposuisti,  Scripturae  declarentur  exem- 
plis.  Quid  est  ergo  quod  Deus  unquam  promisit  et 
minuit  ? 

Defensor  Romance  Eccletia. 

Si  non  excidit,  reminisci  potcs,  cjuia  dixit  Domi- 
nus  ad  Noe  :  <  Non  pern  anebil  Spiritus  meus  in 
homine  in  aeleruum,  quia  caro  esl,  eruntque  dics 
illius  ceutum  viginli  annorum  (Gen.  vi).  >  Sed  cuin 
Scriplura  commemoret  quingentoruro  tunc  annorum 
exslitisse  Noe ,  qunndo  haec  sibi  Dominus  loqucba- 
tur,  scxcenlorum  vero  lunc  jam  esse,  cum  caia- 
clysmus  erupuit  :  liquido  palet ,  viginli  annos  de 
prascripli  numeri    spalio  fuisse  subtraclos.  \itrc 

iMmiA  cn<>fitim    minfl  hnmortA    orAnAri  riAiia  nrntriicil 


73  0P13SC.  IV.  —  DISCEPTATIO  STNODALIS.  74 

Juda,  el  dux  de  femore  ejus,  donec  vental  qui  niiu  4  sum  vos  {Jcr.  xvu).  »  Hinc  est,  quod  ad  Heli  qiioqna 


lendus  esl  (Gen.  xlix).  >  Et  tainen  nec  temportbtis 
iudicam  icgimus  viros  de  iribu  Juda  semper  super 
Israel  lenuisse  ducalum ,  nec  reges  ex  eadem  iribu 
firiitcipatum  lenuisse  usque  ad  Christi  reperiuntur 
advenlum.  Conslat  ergo,  quit  sxpe  Deus  omnipo- 
lens,  quod  liomini  promisil,  imminuit;  quoniam  ho- 
mo,  quod  Deo  debueral,  non  implevit. 
Regius  advocatus. 

Doco  eliam  tuYi  Deus  .promisil  bonum  aliquoJ,  ct 
efficaciter  non  implevit. 

Defensor  Romanae  Eccletiar 

Recordare  quia  dicil  Dominns  ad  Josiam  regem 
Juda  :  c  Proeo,  inqnil,  quod  vidisli  verba  volumlnis, 
et  perterrilum  est  cor  tautn,  et  humiliatus  es  coram 


per  virum  Dei  Dominiis  ait :  <  Loquens  locutus  sum, 
ut  doinus  tua ,  et  domns  pairis  tui  minisirarct  in 
consnectu  ineo  usque  in  seinpileruum.  Nunc  aulcm, 
dicil  Doininiis,  absit  hoc  a  me,  sed  quicuoque  glori- 
ficavertt  ine,  glorificabo  euni :  qut  autem  ooiuem- 
«uul  me,  erunl  ignobilcs  (/  Reg.  11). » 
Regius  r.dvocatuu 

Rer.le  plane  cuncta ,  quae  proposueras ,  perspicuis 
roborasti  teslimoniis  Scripturat  um ;  nunc  autem 
paulisper  ad  superiora  revertere,  et  juxta  lu«  spon- 
sionis  elogium,  de  Domiui  regis  mjuria  -rjuioneiu 
redde. 

Defensor  Romance  Ecctesicz. 

Clorioso  regi,  nobis  eligendo  ponlificem,  absil,  11I 


Domino,  audilis  sermonibus  conlra  iocum  islum,  et  B  nos  inlulissemus  injnriam,  cum  td  lioc  itos,  sicul 


habiutores  ejus,  et  scidisti  veslimetita  tua,  et  fle- 
visii  coram  me  :  klcirco  colligam  te  ad  patres  tuos, 
ct  colligeris  ad  seputcrtitn  tuum  in  pace  (I V  Reg. 
xxn).  1  Et  tamen  paulo  post  Scriptura  dicit : « In  diebus 
•cjus  ascendet  Pharao  Necho  [Nechao]  rex  iEgypti 
«ontra  regem  Assyrioram  ad  flumen  Euphratem,  et 
abiit  Josias  in  occursum  ejos,  et  occisus  est  in  Ma~ 
gedo  [Mageddo],  cum  vidisset  eum  [/  V  Reg.  xxm)  > 
Ad  Sedechiam  quoque  rcgem  Juda  per  Jeremiam 
4icitur:  «  Audi  vcrbum  Domini,  Sedcccia  rex  Juda  : 
Haec  dicit  Dominus  ad  te  :  Non  morieris  in  gladio, 
sed  in  pace  morieris,  et  secundum  conibustiones 
patrum  tuornm ,  regum  priorum,  qui  fuerunt  ante 
te,  sic  eombttrent  te  :  et  vae,  Domine,  plangent  te  : 


soperitis  dictum  est,  necessilas  iinpulerK,  non  ra- 
pina:  ad  hoc,  inquam,  nos  invitos  altruxil  inuuineiis 
periculum  civilis  beili^  non  lxdendi ,  vel  niiniicndi 
livor  imperii. 

Regius  advocatm. 
Civile  bdlum  objicis,  imminens  pericultim  in  lu» 
aUegationis  defensione  prxtendis;  dicatureliam,  st 
placet,  quia  coelum  rueret,  terra  coedem  civium  pa- 
teretur,  perge  adhuc  addens,  quia  pontus  arcsceret. 
lcrra  diluvium  inundaret,  quid  mihi  omuia  hxc, 
dum  constet,  quia  quidquid  accidet,  nulto  pacto  san- 
cti  papae  sententiain  debuisti  infringere ,  nulla  ra- 
tione  synodalis  decreti  mysierium  lictril  59  violare? 
Sicul  enim  Scriplura  perhibet  :  c  Melius  esl  ut  oria- 


qu«a  verbum  hoc  ego  loculus  sum,  dicit  Domiitus  C  tur  scandaigin»  quam  ut  verilas  rcliuqiiaaii*.  1  Naiu 


<«'*r.  xxxtv).  »  Quod  nitnirum  quomodo  potuerit 
iieri,  qoi  seriem  scmiatur  historiae,  nunqtiam  pote- 
rit  invenire.  Nam  postquam  a  rege  Babylonis  semel 
est  captus,  Babyloniamque  translattis,  ulterius  tiun- 
<juam  legitur  5g  ab  ejus  vincutis  absolutus.  Justo 
•ergo  judicio  subtrahil  Deus  bomini  nonnunquam  bo- 
na  qux  promisit,  cum  rebellis  homo  illius  servart 
innndata  contemnit. 

Regiut  advocatus. 

Prosequere  etiam  quomodo  Deus,  quod  minaius 
e&l>  non  infligit 

Defentor  Romanee  Ecclesicc. 

Nemo,  qui  limen  Ecclesia?  lerit,  ignorat,  quia 
Jonas  ad  Niniven  a  Domino  niissus,  exclamavil,  di 


si  hoc  bellum  tiniuissent  beati  martyres,  fierent  pro- 
cul  dubio  sancUc  milrtiae  deserlores. 

Befensor  Romance  Ecclesia\ 
Non  ignoras,  quod  inter  omncs  sanclos  inarlyres 
-Petrus  et  Paulus  in  apostoiici  seuatus  ctilmiiie  pos- 
sident  principatum. 

Regiut  advocatu*. 
Hoc  sicul  negare  sacrilcgum  csl ,  ita  et  aflirmaro 
superfluum. 

Defensor  Romanas  Eeclcsim. 
Eorum  sunt  nobis  tenenda  vcsligia,  eorum  forma 
noslris  est  actibus  impritnenda,  sub  eorum  roagislra 
debeoius  vivere  disciplina.  . 

Regius  advocatus. 


<ens  :  t  Adhnc  quadraginta  dies,  et  Ninive  subver-         Iloc  utique  clartim  est  ac  persptctmm.  Sed  qtiid 


ielur  (Jonm  m).  1  Sed  quia  civitas  iila  ad  Deum 
tolo  est  corde  conversa,  nequaquain  juxla  minacem 
Domini  senteuiiam  excidii  esteversione  deleta.  Cum 
«rgo  Deus  onmipotens  non  modo  verax,  sed  et  ipsa 
6il  veritas,  inviolato  consiiii  sui  mauente  proposilo, 
exterioris  jodicii  sui  saepe  variat  ordinem,  juxta 
Iramani  siveprobi,  sive  improbi  roeriti  qualiiatein  ; 
quatenus  eta  pravUale  correctus,  quod  Deus  juste 
rcinatur,  evadat  :  et  prolapsus  in  cuJpam,  nullate- 


a  te  porteuti ,  quid  praesiigii  sub  hoc  fuiiiculo  indu- 
ctionis  alatur,  iguoro. 

Defensor  Romanas  Ecclesia?. 
Tolie  prsesligium,  inteliige  veriialem  :  times  me 
tanquam  tibi  tendictilas  substrucutein ,  audi  Paulura 
de  coapostolo  sno  Pctro  vcraciler  pcrhibentem  : 
c  Priusquam  venirent  qutdam  a  Jacdbo,  cum  genti 
bus  edebat :  eum  autem  venissent,  subtrabebat  se, 
ct  segregabat ,    limens  eos  qui  cx  circunicisione 


T5  S.  PETRI  DABflANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  VARIA.  7« 

excmplum.  Faclus  esl  enira  Judaeis  tanquam  Judacus,  A  omnes  seniores,  qui  cum  eo  erant,  Evangelio  illius 

comprobalo,  dixerunt  ei  :  Vides,  frater,  quol  millia 


ul  Judaeos  hicrifacerel.  Sic  Ghrislus  apparuil  in  for- 
ma  carnis  peccaii,  ut  a  peccatis  hominem  iiberarct : 
ei  cum  legem  Moysi  non  ambigeret  abolendam,  con- 
sulens  tamen  adhuc  rudibus  et  infirmis  fratribus, 
lenuit  ad  tempus  umbrara  legis,  ut  eos  quandoque 
proveheret  ad  perfecic  noscendam  pleniludinem  ve- 
ritatis.  In  hoc  crgo  B.  Pelrus  discrelionis  nobis  re- 
gulam  dedit,  qualenus  aliquando  ubi  tamcn  non  plu- 
rimum  noceai ,  declinemus  aliquantuhim  a  tramite 
rectitudinis,  ut  consulere  valeamus  infirmis. 
Regius  advocatus. 
Qui  dicis,  quod  Pelrus  aliquando  Ifgem  Judaicam 
tenuit,  cur  qon  eiiam  dicis,  quod  in  eadem  Epistola 
iegilur,  nimirum,  quia  Paulus  eum  in  faciem  repre- 


sunt  Judaei,  qui  credhlerunt  in  Christum,  et  ii  omnes 
aemulalores  sunt  legis.  Audierunt  autem  de  te,  quod 
discessionem  doceas  a  Moyse,  eorom  qui  per  gentes 
sunt  Judseorum,  dicens  non  debere  eos  circumci- 
dere  filios  suos,  neque  secundum  consuetudinem 
ingredi.  Quid  ergo  est?  utique  oportet  convenire 
mulliludinem  :  audient  cnim  te  supervenisse.  Hoc 
ergo  fac,  quod  tibi  dicimus :  sunt  nobis  viri  quatuor 
volum  habenles  super  se  :  his  assumptis,  sanctifica 
te  cum  ipsis,  et  impende  in  eos,  ut  radanl  capita,  et 
sciant  omnes,  quia  quae  de  te  audierunt,  falsa  sunt, 
sed  ambulas  el  ipse  custodiens  legem.  Tunc  Patilog, 
assumptis  viris,  posteriori  die  purificalus  cum  illis 


hendit?  clnfaciem,  inquit,  ei  resliti,  quia  repre-  B  intravit  iu  lemphim,  annuntians  eiplelionem  £1  die- 


hensibilis  eral.  >  Eique  dixit :  <  Si  lu,  cuni  sis  Ju- 
daeus,  genlililer,  et  non  Judaice  vivis ,  quomodo  co- 
gis  gentes  judaizare?  »  (Galat.  n.)  Cum  ergo  illud 
prxmisisli?  islud  quare  silcntio  suppressisli? 
QO  Defen$or  Romanm  Ecclesia*. 
«Quod  Petrus  egit  compassione  misericordiae,  hoc 
Paulus  arguit  pro  magislerio  disciplinae.  Ille  quod 
fecit  dispensative,  ut  iufirmis  tolleret  scandalum  ; 
hoc  isle  corripuit,  nc  indiscrelus  quilibel  passim 
adduccret  in  excmplum.  In  Petro  discamus,  ut  pcri- 
culo  simus  imminenle  discrcti ;  in  Pauli  sermonibus 
iiislrnamur,  ut  sanis  rebus  vita  nostra  mire  descr- 
viai  rectitudini. 

Regius  advocatus. 


ruin  purificationis;  donec  offerretur  pro  unoquoque 
eorum  oblalio  (Act.  xvui  et  xxi).  » 

Gur  itaque  Panlus  juxla  caeremonias  Judaeorura 
caput  rasit,  nudipedalia  exercuit,  sacrificia  oblulit, 
et  lcgem  deslruens,  legis  praecepta  observavit?  Cur, 
inquam,  haec  omnia,  nisi  ut  his,  qui  ex  Judaeis  fi- 
deles  exstiterant,  scandaium  lolleretiir?  formam 
suscepit  aegriludinis,  ut  morbos  auferret  aegrotis; 
servavit  cseremonias  legis,  de  quibus  tamen  in  Epi- 
slola  sua  dicit :  <  Quae  mihi  fuerunt  lucra  facta  sunt 
detrimenla,  el  propter  Christum  arbilror  velut  ster- 
cora  (Philip.  m).  >  Circumcidit  hominem,  et  tamen 
hoc  terribiliier  clamal :  <  Dico,  inquil,  vobis,  quia 
si  circumcidamini,  Chrislus  nihil  vobis  proderit 


~Laudo  quidem  reddilam  rationem,  sed  cum  duo-  C  (Gal.  v).  »  Quod,  quacso,  majus  peccalum  esse  pote- 


rum  apostolorum  proposueris  magisterium  ,  mirmn 
cur,  prxtermissoPaulo,  solum  Petrum  adduxeris  in 
exemplum. 

Difensor  Romanw  Ecclesice. 
Noli,  frater,  puerililer  currere,  imo  noli  volare, 
sed  perge ;  pro  gravitate  quippe  negotii  prolatio  est 
quoque  moderanda  sermonis.  Audi  etiara  conse- 
quenterel  Paulum,  discrelionis  aureae  lineam  no- 
stris  oculis  opponentem,  ejusdem  dispensativae  com- 
passionis  auctorem.Sicul  enim  aposlolicorum  Acluum 
testatur  historia  :  <  Perambulabat  Paulus  Syriam, 
et  Ciliciam,  confirmans-Ecclesias,  pervenitque  in 
Derben,  ct  Lyslram.  Et  ecce  discipulus  quidam  erat, 
nomine  Timotheus,  filius  muiieris  viduae  fidelis,  pa- 


rit,  quam  Christum  perdere,  Christianae  religionia 
regulam  violare,  Judaicae  legis  rilus  inducere,  no- 
vam  Evangelii  gratiam  impugnare?  Et  tamen  haec 
apostolus  Paulus  in  superficie  fecisse  conspicitur, 
ne  in  ipsis  novse  fi  dei  rudiraenlis  menles  adhuc  te- 
nerae  scandala  paterenlur.  Quantum  namque  in  ex- 
terioribus  cernitur,  Cerinthus  et  Ebion  nil  pene 
pejus  inveniuntur  egisse  quam  Paulus.  Qni  nimirum 
in  Christum  credenles,  propter  hoc  solum  a  paren- 
libus  analhematizali  sunt,  quia  legis  cacremonias 
Christi  Evangelio  miscuerunl ;  el  sic  nova  confessi 
sunt,  ut  vetera  non  mutarent.  Sed  ecce  cum  dici- 
tur,  quoniam  Jacobus  et  omnes  seniores  hoc  Paulo 
consilium  dederunt;   omnes  ergo  discipuli,  quod 


..v.M...w , ,    r-      _     ,  «  ... 

tre  autera  gentili  (Act.  xvi). »  Hunc  ergo,  ut  ad  com-  u  Paulus  fecit,  pariler  fecerunl ;  untim  scilicot  in  hoc 


pendium  veniamus,  Aposlolus  circumcidii,  quoniam 
Jndaeos,  imo  Judoeis,  qui  in  illis  eranl  regionibus, 
timuit.  Cur  ilaqtie  circumcidit  fidelem  hominem  non 
Judacum,  qui  videlicct  incircumcisus  erat,  sed  na- 
lione  gentilem ,  nisi  discretionis  studio  deservirei, 
neJudaei  fideles,  in  scandalum  corruentes,  a  lide  rc- 
cederent?  Uoc  etiam  nunc  ad  memoriam  redit,  quo- 
niam  aliquando  juxta  morem  Nazaraeorum  comam 
ex  voto  nutrivit,  et  postquam  navigassct  in  Syriaro, 


babent  meritum,  et  qui  fecit,  et  qui  faciendi  dedere 
consilium. 

Si  ergo  ipsi  principes  mundi,  quorum  legibus 
parent,  non  modo  regna  terrarum,  seJ  ultro  eiiam 
celsitudo  coelorum,  non  dubitayere  perpaucis,  qui 
tunc  erant  hominibus  iu  tam  periculoso  negotio 
conscendere,  cur  nobis  utique  parvulis,  et  infra  il- 
lorum  vesligia  longe  jacenlibus  non  licuit  innume* 
rabili  Romanse  Urbis  multiludim  subvenire?  Sed 

/iniil     ftnnclAW      l/Wfiiimni*     ujtAminliim     Aontcea    /1a1\i_ 


77  OMJSC.  IV.  —  DISCEPTATIO  SYNODALIS.  78 

plum,  vcandalum  prsecaverit  Judaeorum?  i  Simon,  A  quod  tam  districte  prohlbuit,  ipse  pro  cbaritatt 


inquit,  reges  tefrarum  a  quibus  accipiunt  tributum, 
a  filiis  sui*,  an  ab  alienis?  quo  respondente :  ab 
alieuis;  i  praslo  subjungil :  c  Ergo  liberi  sunt  filii. 
Ut  autem  non  scandalizemus  eos,  vade  ad  mare, 
mitte  hainum,  et  enm  piscem,  qui  prius  asccn/erit, 
tolle,  et  aperto  ore  ejus  invenies  slaierem  :  illum 
suinens,  da  eis  pro  me  et  te  (Matth.  xvn).  >  Ad 
moliendum  ergo  rigorem  rectitudiuis  ad  tenendam 
virtulem  discreiionis,  si  tibt  Pctrus  non  sufiicit  ad 
exemplum,  junge  sinmi  et  Paulum.  Quod  si  procaci 
contumaciae  nequeunt  ulerque  sufficere,  pudeat  le 
ullra  iesum  per  dicacilalis  ineptiam  prnsilire :  c  Fi- 
nis  enim  legts  Christus  ad  justitiam  omni  credenti 
(Rom.  x).  » 

Regit  advocatus. 

Discrelionis  virtutem  tot  Scriplurarum  tesiimo- 
niis  approbatam  improbare  non  *  sumus;  sed  absit, 
m  ulla  virlus  sit  tam  stibliinis  62  tamve  praecipua, 
cujits  lenendae  studio  in  anatbematis  barathrum 
corruere  debeamus.  Nam  cum  omne,  quod  nobis  ex 
divina  lege  pracipilur,  ad  boc  procul  dubio  tendat, 
tit  nos  Creatori  nostro  socielas  apterna  conjungal : 
si  nos  ab  eo,  quod  absit,  per  maledictionis  senlen- 
tiam  contingat  abscedere,  quae  virlus,  quae  discrelio, 
quae,  sicui  dicilur,  pia  compassio  lam  incomparabile 
dainnum  nobis  potegil  compensare?  Sane  si  propter 
hoc  solum  virlus  appetitur,  ut  omnipolentis  Dei  so- 
cietas  acquiratur,  qualis  jam  illa  virlus  erit,  quae 
nos  a  diviui  contubernii  societale  repellat. 
Defensor  Romancr   Eccletia?. 

Haec  cur  prosequaris,  quia  nobis  occulta  sunl, 
eyidenter  expone. 

Rcgius  advocatus. 

Synodalis  enim  decreti  pagina,  quam  cum  concilii 
totius  assensu  beatus  Nicolaus  papa  consliluit,  euj 
propriae  maiius  articulum  indidit,  quam  tol  episco- 
porum  venerandus,  ceiebrisque  couvenitis  subscri- 
ptione  firmavit,  anathematis  vinculo  juxta  mcrem 
carere  non  potuit.  Unde  vos  pro  compassione,  vel 
condescensione,  nescio,  quam  dicitis  furentis  po- 
puli,  nequaquam  vosmetipsos  deberelis  tam  ineuo- 
dalibus  sententiae  nexibus  irrelire.  Ridiculuin  quippe 
est,  sic  obrulum  de  voragine  marini  fluctus  erucre, 
ul  ipse  compeilatur  ereplor  sub  undosis  proccllarum 
spumaniium  cumulis  remanere. 

Defensor  Romance  Ecclesia?. 

Cum  ha*c  inconsultius  loqueris,  andabatarum  ad- 
versum  me  moreconfligis  (videtcholia) >qui  nimiruin 
dum  clausis  semper  oculis  pugnant,  alios  quiuem 
vuinerant,  sed  quomodo  senielipsos  a  vulner*bus 
tueantur,  ignorant.  Dicis  quia  tiequaquam  debemus 


vtliiiinne 


fralrum  inflrmantium,  ne  scandalum  paterenlur, 
iinplevit.  Quod  enim  majus,  sive  deterius  poterit 
quis  anatbeina  subire,  quam  Cui  negalum  est,  Chri- 
stum  pro  sui  reatus  damnatione  pfodesse?  Nam  cui 
Christns  non  prodest,  procui  dubio  anathema  est, 
nibiique  est  aliud  anathema  quemlibet  fleri,  nisi  a 
Chrisli,  in  quo  benedicuntur  omncs  genles,  socie- 
tate  rcpelli.  Si  ergo  Paulus  hoc  anathema  pro  cha- 
ritate  fratrum  subire  non  tiniuit,  imo  prorsus  evasit, 
cum  non  qualemcunque  hominera,  sed  Christianum 
ulique  discipulum  circumcidil;  tu,  quaeso,  ubi  cor- 
dis  oculos  amisisti,  qui ,  quod  Apostolus  fecit,  non 
faciendum  esse  testaris?  lpse  enim  dicit:  c  Quaecun- 
que  scripu  sunt,  ad  nostram  doctrinam  scripla 

B  sunt  (Rom.  xv).  > 

63  Jfesrtus  advocatus. 
Verisimile    est    quia,  sicut  Paulus   coaposlolus 
suum  Petrum  de  judaizandi  rediviva  usurpalione 
corripuit;  ita  nihiloininus  et  in  semcpiisum,  post- 
quam  discipulum  circumciderat,  reprehendit :  nec 
mihi  hoc  aliter  unquam  poteril  persuaderi,  nisi  for- 
tassis  in  ejus  verbis  aliquatenus  valeat  inveniri. 
Defensor  Romanw  Ecclesicc. 
Ut  nuilus  ambiguitatis  nacvus  in  tua  mente  rema- 
neal,  ul  nulla  cor  tuum  super  boc  negotio  deinceps 
caligo  confundat,  audi  quid  idem  Paulus  ad  Roma- 
nos  dicat :  c  Veriiatem  dico  in  Christo,  non  men- 
tior,  Testimonium  milii  perhibente  conscienlia  mea 
in  Spiritu  sancto,  quoniam  trislilia  est  mihi  magna, 

C  et  continuus  dolor  cordi  meo ;  optabam  enim  ipse 
anathema  esse  a  Chrislo  pro  fratribus  meis,  qui 
sunl  cognati  mei  secundum  carnem,  qui  sunt  lsrae*- 
litae  (Rom.  ix).  >  Ecce  Paulus,  cumnon  sit  sicut  nos 
necessitale  coactus,  sponte  ac  voiuntarie  desiderat 
anathema  esse  pro  fratribus ;  el  tu  tnihi  proponis 
analhema  timendum,  ubi  me  perspicis,  et  inevita- 
biii  prorsus  necessitate  fuisse  constrictum,  el  chari- 
latis  studio,  ne  lanta  fratrum  muititudo  cornieret, 
inclinatuin.  Audi  eliam  quid  Moyses  pro  populo 
lsraeliiico  postulans  dicat :  c  Obsccro,  Domine,  pec- 
cavil  populus  isle  peccalum  magnum,  fecerunl  sibi 
deos  aurcos  :  aut  dimilie  cis  hanc  noxam,  aul  si  non 
facias,  dele  me  de  libro  luo  quem  scripsisti  (Exod. 
xxni).  >  Quod  iiiutirum  lunc  pleniter  fiet,  cum  re- 

"  probis  iu  judicio  dicit:  c  lie,  maledicti,  in  ignem 
aete»num  (Malth.  xxv).  >  Ecce  binc  Paulus  optat 
anatliema  pro  fralribus  fieri ;  ecce  illiuc  Hoyses  po- 
stulat  ex  Dei  libco  pro  populi,  quem  ducebat,  cha- 
rilate  deleri,  ct  sola  Romana  Ecclcsia,  quae  picla- 
tem,  et  charitatem  toio  terrarum  orbe  speciaUtcr,  ct 
principaliier  docct,  ex  imniinenlibuseljam  vibralis 

inJlniia    «vln.lliu     fillrtC      CIIAC       fflinft     miAliHlA    VVAI*     C1/»ri 


1$  S7PETR1  DAMIAM  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  01.  —  OPUSCULA  VARIA.  80 

liberavit.  Vis  audire  quid  etiam  de  ipso  Jesu,  toiius  A  juris  aroiltat;  et  qucro  auctore  Deo  votis  omnibus 


benedictionis  auctore,  idem  Apostolns  dicat?  c  Chri- 
stus,  inquit,  ut  nos  liberaret  a  maledictio  legis, 
factus  est  maledictum  (Gal.  m).  »  Si  ergo  ipse  au- 
-ctor  benediclionis  aelemae,  ut  nos  a  vinculo  male- 
dictionis  absolverel,  maledictioui  non  est  dedi- 
gnalus  subjacere :  si  sancti  quique  vel  Novi  vel 
Veteris  Testamenti,  dum  sui  capitis  imitantur  exem- 
plum,  et  inGrmis  subvenire  fratribus  io  periculis 
concupiscunt,  et  anatberoalis  subire  senlentiam  nui- 
latenus  perhorrescunt :  cur  unum  mihi  nileris  im- 
putare  peocatura,  et  charitalem  ad  hoc  induxisse 
non  perspicis,  quae  operit  muililudinem  peccatorum  ? 
(/  Pet.  iv.)  Quomodo  autem  me  cujuslibet  hominis 
sententia  ligat,  quem  charitas  ipsa,  quae  Deus  est 


pnestolamur  ad  imperiale  fastigium,  non  permiui- 
mus  ob  aiienam  culpam  regiaa  dignitatis  incurrere 
detrimentum. 

Sed  ut  totam  inauditae  calamitalis  noslrae  percur- 
ramus  bistoriam,  Stephanus  cardinalis  presbyter 
aposlolicae  sedis,  vir  videiicet  lantse  gravitalis  et 
Iionestalis  nilore  conspicuus;  tanlis  denique,  sicut 
non  obscurum  est,  virtutum  Ooribus  insignitus, 
cum  aspostolicis  litteris  ad  aulam  regiam  mis- 
sus,  ab  aulicis  administratoribus  non  est  adinis- 
sus;  sed  per  quinque  fere  dies,  ad  B.  Petri  et 
aposlolicae  sedis  injuriam,  prae  foribus  mansit  exclu- 
sus.  Quod  ille,  utpote  vir  gravis,  et  patiens,  sequa- 
nimiter  tulit;  legati  tamen  officium,  quo  fungeba- 


(/  Joan.  iv),  liberal?  Erubescat  ergo  humani  ana-  B  tur,  implere  non  potuil.  Clausum  ilaque,  signa- 


ihemalis  imputator,  cum  £4  Per  cbaritatis  gratiam 
wecum  sit  aeternae  benedictionis  indultor. 
Regius  advocalus. 
Cuicunque  in  disputatione  certanti  veritas  ipsa 
<1cfecerit,  ineptum  est  adhuc  per  ambages  atque 
Tcrsulias  perlinaciter  niti;  ridiculum  est  diutius 
^erbis  prolixioribus  immorari :  de  vinculo  siquidem 
anathematis,  quo  te  hactenus  arbitrabar  astringi, 
ita  te  naviter  expedisti,  ut  nihil  de  caetero  tibi  va- 
leat  objici,  nil  super  hoc  capitulo  ralionabiliter  pos- 
sit  opponi.  Verumlamen  adhuc  mihi  video  materiam 
superesse,  quam  libi  valeam  non  sine  causa  rcla- 
ctator  objicere.  Dicitis,  quia  necessitate  constricti, 
et  velut  angusli  temporis  brevi  spalio  coarctati, 


tumque  65  mysterium  concilii,  cujus  erat  gerulus, 
retulit,  quia  regis  eum  praesentari  conspectibus 
curialium  plectenda  teineritas  non  permisit.  In  qua 
nimirum  inopinatae  praesutnptionis  audacia  tanta 
disputaudi  videretur  inesse  materia,  ut  et  Demo- 
slhenis  eloquenliam  vincat,  el  copiam  Tullianac 
facultalis  excedat.  Unde  si  vellemus  injuriam  no- 
siram  dislrictius  persequi,  jure  possemus  obtendere, 
quia  vos  Romanae  Ecclesiae ,  vosmetipsos  ipso  dono 
privaslis,  qui  scilicet  ei  praejudicii  vesiri  gratis  cen- 
tumeiiam  intulislis.  Ille  quippe  fcedus  amicitiae  vio- 
lat,  qui  gratis  amicum  per  offensionis  moleslitm 
pulsat.  Nam  et  Dominus  Judaeis  per  Jeremiam  ait  : 
i  Ecce  feriam  domui  Israel,  et  domui  Juda  fcedus 


nequaquam  potuislis  in  electione  pontificis  exspe-  C  novum,  non  secundum  pactum  quod  pepigi  cum 

patribus  eorum,  pactum  quod  irritum  fecerunt  (Jet. 
xxu).  >  Ule  ergo  irritum  reddit  beneficii  pactum,  qui 
prior  violat  amicitiae  sacramentum.  Vcrumtamen 
Romana  Ecclesia  non  Tult  exagerare  quod  perlu- 
lit;  sed  perseverare  cupit  in  muuere  quod  regio 
culmini  liberaiiter  praerogavit. 

Hegiui  advocatus. 
Quod  domino  nostro  regi  revereuter  ascribis  in* 
nocentiam,  digne  facis  :  quod  autem  administralo- 
ribus  aulae  publicx  devolvis  e  diverso  calumniam, 
videtur  injustum.  Quidquid  enim  cirea  vos  in  hujus- 
modi  casibus  aclum  est,  ad  boc  nos  regiae  matrit 
impulil  imperiale  praeceptum,  non  propriae  iibertatit 
>  arbilrium. 

Defensor  Romana  Ecelesiat. 
Et  ego  tibi  secundum  cordis  tui  duriliam  respon* 
dcbo  :  dico  enim  quia  Dei  omnipotentis  obtempe- 
rare  sermonibus  aliquando  peccatum  est. 


etare  consensum  rcgise  majeslatis,  quod  profecto 
frivoium  esse  perspicuum  est.  Constat  enim  Ires  plus 
xninus  menses  interim  decurrisse  ex  quo  sanctae 
memoriae  papa  Nicolaus  occubuit,  usque  ad  Kalendas 
Octobris  cum  iste  successit.  Videamus  ergo  si  per 
lam  morosam  longitudinem ,  trimestris  videlicet 
spatii,  non  potuerit  ah  aula  regia  pragmaticae  san- 
ctionis  Tobis  apocha  reporlari. 

Defensor  Romance  Ecctesia?. 
Ecce  compellis  me  vulgato  sermone  depromere 
-quod  ob  imperialis  palatii  reverenliam  decreveram 
-silentio  praeterirc;  sed  juxta  vestrae  scilicet  exaclio- 
nis  inslantiam,  jam  proferatur  in  medium  opus 
egregium  vestrum,  saeculis  omnibus  inauditum. 
Rectores  enim  aulae  regia?  cum  nonnullis  Teutonici  ' 
regni  sanclis,  ut  ita  loquar,  episcopis  conspirantes 
conlra  Romanam  Ecclesiam,  concilium  collegistis, 
quo  papam  quasi  per  synodaiem  sententiam  con- 
demnastis,  et  oinnia,  quae  ab  eo  fuerant  sutula, 
cassare  incredibili  prorsus  audacia  praesumpsistis  : 


Regius  advocalus. 


81 


OPUSC.  IV.  —  DISGEPTATIO  SYNODALIS.  8i 

Regiu$  advocatu$.  A  suo  non  pepercit,  sed  pro  nobts  omnibus  tradidil 


Incredibile  est  valde,  quod  dicis  :  verumtamen  si 
toles  cxemplis  approbare  quod  ioqoeris,  dic  quis 
uuquam  Deo  obedivit,  ac  propierea  periii? 
Defemor  Romanas  Ecclesut. 

Nob  te  lalet,  quia  Judae  Iscarioli ,  qui  jam  acceplo 
eonsilio  eom  traditurus  erat,  QQ  Dominus  ail  : 
«  Quod  faeis,  fac  cilius  (Joan.  xitt).  •  Postmodum 
qnoqoe,  cum  ad  ejus  osculum  accedere  praesumpsis- 
set,  arijecit :  c  Amice,adquid  venisti?  >  subaudiiur, 
perflce.  Sed  quia  miser  bis  sermonibus  eiDcaciter 
abedivit,  irrevocabiliter  perih. 

Regiue  advoeatut. 

Hojus  propositionis  ralione  reddita ,  redde  con- 
sequenter  alterius,  quis  sciticet  Dei  omnipotentis 


iUum  (Rom.  vm).  i  Gui  et  Salomon  ait  :  c  Cum, 
sis  juslus,  el  omnia  juste  disponas,  ipsum  quoque»( 
qui  non  debet  puniri,  condemnas  (Sap.  n).  >  Quod 
autem  se  Filius  tradiderit  idem  dicit  Apostolus  : 
c  Qui  me  dilexil,  et  tradidit  seipsum  pro  me.  > 
Quod  autein  el  Spiritus  sanctus  tradideril  Filium 
Sapientia  perhibet,  dicens  :  c  Benignus  esl  enim 
Spiritus  sapientiae,  et  non  liberabit  malediclum  a 
labiis  suis  (Sap.  1).  >  HaMicti  apud  veteres  dice- 
bantur  omnes  qui  pendebant  in  ligno.  Ghristus 
autem,  ut  Apostoius  dicit,  ut  nos  liberarel  a  raale- 
diclo,  factus  est  maledictum  (€ai.  m).  Spiritus  vero 
sanctus  non  iiberavit  maledictnm  a  labiis  suis,  quia  • 
quae  per  ora  propbetarum  de  Ghristi  passione  locu- 


obedienliamsprevit,et  propter  hoc  copiosiorem  gra-  *  tus  est,  non  prohibuit;  sed  super  eum  sine  diminu- 


tiam  meruit? 

Defeiuor  Romance  Eccletiae. 
Si  placet  hoc  in  memoriam  revoca  qnodDominus 
ad  Jeremiam  dixit  :  c  Yade  ad  domum  Rechabiu* 
rum,  et  ioquere  eis,  et  introdoces  in  domum  Domini 
ia  unam  exedram  Ibesaurorum,  et  dabis  eis  bibere 
vinum  (Jer.  xxxv).  >  Ei  paulo  post  propheta  sub- 
jungit  :  c  Et  posui  coram  filiis  Rechabitarnm  scy- 
plios  plenos  vinov  et  calices,  et  dixi  ad  eos  :  Bibite 
vinum ;  qui  responderunt :  Non  bibemns  vinum,quia 
Jonadab  pater  noster  praecepit  nobis,  dicens  :  Noa 
bibetis  vinum  vos  et  filii  vestri  usque  in  sempiter- 
ntim.  >  Unde  postmodum  Jeremias  ail  eis  :  c  Haec 
dicit  Dominns  Deus  exercituum :  Non  deficiel  vir  de 


lione  compleri  cuncta  permisit.  Ergo  secundum  le, 
qui  non  de  cordis  intentione,  sed  semper  ex  operis 
vis  superficie  judicare :  si  Pater  tradidil  Filium,  el 
ipse  se  iradidit  Filius,  insuper  et  Spiritus  sanctus, 
Judas  quid  mali  fecit?  Facta  est  traditio  a  Palre, 
facu  est  a  Filio,  nec  non  a  Spirilu  sancto,  facia  esl. 
ei  a  Juda.  Una  res  a  pluribus  facu  est,  sed'  «ademc 
res  in  operatoribus  discernenda  est«  Quod  enim 
Deus  omnipolensex  charilale,  hoc  Judas  fccit  e* 
pecuniae  acquirendae  cupidine.  Quod  Deus  fecit  ad 
saluiis  noslne  remedium,  hoc  illefeciladexplendum 
msatiabalis  avaritiae  volum.  Vides  ergo  quia  nm, 
quid  homo  faciat,  debemus  altendere  ;  sed  quo  ani- 
mo  ei  volunUle  faciat,  diligenter  examinare.  Nam 


slirpe  Jonadab  filii  Rechab,  stans  in  conspeclu  meo  C  si  sola  duntaxat  exteriora  perpendimus,  invenimu* 


cunctis  diebus.  >  Ecce  ille  male  obediens,perfuncius 
obedientiae  munere  cucurrit  ad  laqueum  :  isti  felici- 
ler  inobedienies,  perpeiuum  Gonditoris  sui  meruere 
conspectum.  IIoc  etiam  ad  boc  valet,  quod  superins 
dictum  est,  quia  cum  papam  sine  consensu  regis  eli- 
gimus,  non  praesto,  qnod  extrinsecns  actum  est  diju- 
dicare,  sed  potius  quo  animo ,  et  qna  intentione  sil 
facium,  deberetis  diligenter  attendere. 
Regius  advoeatuu 

Haec  argumenu  nobjs  domestica  sunt,  et  nun- 
quam  deficiunl,  quia  de  promptuariis  proferuntur  ; 
semper  enim  possumus  in  pravi  operis  exhibitione 
delinqoere,  et  quia  occulta  est  ad  purae  meniis  debe- 
mus  palrocininm  convolare. 

Defensor  Romanm  Eccletice. 

Censesne  seroper  debere  juxla  rerum,  alque  ver- 
borum  superOciem  jndicari?  quidenim  juxla  verbo- 
rnm  strepitum  magis  est  absonum,  quam  cum  Dcus 
Pater,  et  Filius,  el  Spiritus  sanctus  mediaiorem 
Dei  et  hominum  diciiur  tradidisse.  Ecce  Chrislum 


ipsum  Dominum  Salvatorem  et  dixisse  quod  prohi- 
bet,  el  aiiter  fecisse  quam  jubet.  c  Quisquis,  aitf, 
dixerit  fralri  suo,  Faiue,  reus  erit  gebennae  ignis 
(Matth.  v)  :  >  et  Umett  ipse  resurreclionis  suae  di* 
duobus  de  se  dubiutive  loquentibus  ail :  c  0  stulti,. 
ei  lardi  corde  ad  credendu»  !  (Matth.  xxv.)  >  Dixe- 
ral  eliam  in  monte  discipuiis  :  <  Si  quis  te  per- 
cusserit  in  dexteram  maxillam,  praebe  illi  el  alleranr 
(Matth.  v).  >  In  passione  vero  pesitus  percutienti  se  in 
maxillam  puero  sacerdotis  non  modo  nen  alteram- 
praebuit,  sed  insuper  dixil :  c  Si  male  loculus  sum> 
exprobra  demalo;  sin  autem  bene,  cur  me  caedis?  > 
(Joan.xym.)  Et  quomodo  jam  verum  erit  quod  de 
illo  Lucas  ait :  c  Quia  cespit  facere,  et  docere  (Aei. 
**  i),  >  si  quod  docuit  non  implevil?  Sed  procul  dubio 
intelligendum  esl  hoc enm  praecepissead  praepara- 
tionem  cordis,  non  ad  ostenutionem  operis.  Quo- 
niodo  enim  paraius  corde  non  fuit  in  maxiilam  alle- 
ram  csedi,  qui  pro  hominum  salute  decreverai  toto 
corpore  erucifigi?  Paulus  etiam  palma  percussus 


inA.i:^:«  i..^AM 


>*.j:,i:«   *.   r\,. 


"nMO.AmA    »\AnllltAli 


DamiiIiA»    lA     I\a..J 


is 


S.  PETRI  DAMIANl  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  VARIA. 


*S 


f  Principi  sacerdotum  malelicis?  »  respondit  : 
c  Ncscivi,  frater,  QQ  quin,  princeps  esset  sacerdo- 
lum  :  Scriplum  est  enim  :  Principem  populi  tui  noo 
maledices  (Acl.  xxin).  >  Ubi  patenler  ostenditur, 
quanla  illod  tranqtiillitale  dixisser,  quod  irattis  intu- 
lissevidebatur.  Quibus  ScripiuxaruiiAiesiJmoniis  quid 
aliud  edocemur,  nisi  q:>ja  oo  .  jtixta  nnda  verba 
•emper  debemus  sentemiasjuiiicaie:  sed  quoanimo, 
qua  menlis  inlenlione  proferanlur,  inspicere? 
Regiut  advocatus* 

Dubia,  quae  propems ,  Iuculenter  eluciJas  per 
exempfa,  quas  fubjcis  :  se«l  quaeso,  te,  tit  ad  supe- 
riora  paulisper  redeas,  el  cur  nos  calumnieris,  Tobis 
prseju  iicium  intulisse,  qui  regiae  diiioni  paruimus, 
patenter  exponas. 

Defetttor  Romanas  Ecclesia*. 

Recle,  plane,  ordinabiliter  et  congruenter,  post- 
quam  omnis  vestrae  pariis  objcetio  non  rlictoricis 
argumenhs,  non  coforibus  oraloriis,  non  denique 
dialeclfcis  syllogtsmis,  sed  vivae  poiius,  atque  per- 
spicuae  veritalis  est  ralione  purgala  :  ve.sa  vice  jam 
dignum  esl,  ut  de  vcstris  exccssibus  vel  breviter 
disseratur.  Enimvero  damnalio  papae  tani  gravis,  et 
f  nexplicabilis  esl ,  ut  non  humano,  sed  divino  dun- 
taxat  sii  tractanda  judicio.  Regcs  ausem  nostros  cum 
aetatis  infirmitas,  tum  fragflitas  scxus  excusat;  qui- 
bus  ulique  non  reatus  ascribitur,  sed  eorum  consi- 
liariis,ul  dignum  est,  imputatur.  Omissis  itaque  pcr- 
versitatibus  c&leris,  ut  quid  ignorante  Roma  repro- 
bum  hominem  m  Romanum  pontificem  eligere  prse- 
sumpsistrs? 

Regius  advocatus. 

EJeclionem  quidem,.  ut  palam  est,  fccimus  :  sed 
longe  prius  Gerardo  comite,  aliisque  Romanis,  ut 
dicebatur,  civibus  infatignbililer  iusistentibus,  ad 
hoe  inducti  sumus.  Nam  et  abbas  monasterii,  quod 
dicitur  Gltvus  Scauri,  non  defuit.  Non  ergo,  ut  as- 
seris,  jgnerante  Roma,  sed  praesente  atque  petente, 
Romani  pomificis  electio  facta  est. 

Defensor  Romanat  Ecclesies.  . 
1  In  hoc  pro  me  facis,  dum  Gerardo  sub  analhe- 
roale  constituto  le  communicasse  testaris :  nara  wt 
de  abbate ,  et  aKis  interim  siieamus,  de  Gerardo 
liceat  tanturaraodo  dicere,  Ecclesiae  liominem  non 
futsse,  et  Chrisli  nequaquam  pertinuisse   fidelibus 


A  atque  cononica  faice  praecisus,  nt  ne  in  morte  qn«- 
dem  ad  Christianitatis  fuerit  litulum  reformattis  :  et 
sic  per  eum  ordinari  Romanam  Ecclesiam  dignum 
fuit,  qui  ejus  semper  cruentus  exstitit  inimicus,  qn> 
eam  sernper  esl  feraliter  persecntus.  Et  quoniodo 
summam  debet  Ecclesiam  ordinare,  cujnscunqne  li- 
men  Ecclesise  non  iicet  attingere?  Clau  at  Domiuus- 
ad  Israel :  t  Anatliema  in  medio  tui,  Israel ;  nec  po- 
teris  stare  contra  hostes  tuos,  donec  delcatur  ex 
te,  qui  hoc  contaminatus  est  sceiere.  >  Et  hoc  qua- 
re?  Qiioniam  Achar  filius  Charmi  de  anathemate 
Jericho  ducentos  dunlaxat  argenti  siclos,  regulam- 
que  auream  quinquaginla  siclorum,  ct  coccineum 
abslulerat  pallium  :  et  ob  hauc  vilem  videlicetsum- 
mam  atictor  sceleris  non   inodo  lapidatur,  sed  et 

B  lapidum  acervis  obruilur.  Si  propter  illum  homi- 
nem,  qui  dunlaxal  unum  sacrilegium  fraude  commi- 
serat,  Israel  anle  suorum  hoslium  faciem  ruiturus. 
erat :  quomodo  stabit  Eoclesia,  si  per  virum  tot  cri- 
niinibus-involulum,  fuerit  ordiuala  ?  presertim  cum 
et  taiem  eiegerit,  in  quem,  teste  mundo,  omnium 
vitiorum  sentina  confluxit  pseudoepiscopum,  aposto- 
lum  Anticbrisii,  adversarknn  Chrisii,  animam  puel- 
larum,  mangonem  ecclcsiarum  (2).  Quis  ergo  islo- 
rum  justo  videbitur  examine  praferendus?  ufrum  is, 
quem  elegil  unus  vir  pcrpetuse  malediclionis  ana* 
themate  condemnatus ;  an  illepolius,  qticro  cardi- 
nales  episcopi  unanimiter  vocaverunt :  qtiem  clerus 
clcgit,  quem  populus  expetivit  non  in  extremitate 
terfartim,  sed  intra  mcenia  Romanorum,  et  in  ipsius 

C  sedis  apostolica?  gremio. 

Regius  advocalut. 
Tot  a  te  rationibus  redditis,  possemus  fortassis 
adhibere  consensum ,  si  semel  emissam  deceret 
regiam  majestalem  mutare  sententiam ,  principali 
quippe  gloriae  velut  inconslanliae  nxvus  imprimitur, 
si  quodcunque  suae  constituiionis  edictum  leviter 
annulclur. 

Defensor  Romance  Eccletice. 
Quis  nesciat  rege  Deum  esse  majorem  ?  Et  tamen 
dicere  non  erubescil :  c  Poenilet  me  ,  quod  constr- 
tuerim  Saul  regem  (/  Reg.,  xv);  »  et  per  Samue 
lem  ei  denuntiat  dicens  :  c  Projecit  te  Dominus,  no 
sis  rex  super  Israel  (Ibid.).  i  Si  poenitere  se  Deus» 
asscruit ,  qui  futura  cuncta  cognovcrat  :  cum  homo 


lllnd  enim  unum  caput  anaJhemati,  maledicliouique  D  suam  coinmuiare  in  melius  sententiam  erubescal, 


su!  jacuit  omnium  fere  pontifieum ,  quicunque  Ro- 
roanae  Ecclesiae  suis  lemporibus  praefuerunt :  demum 
paulo  anteqvam  mor<  retur,  propter  ducem,  et  ar- 
chicpiscopuia  Anglorum,  quos  a  beati  Petii  limini- 
bus  redewites  invasit,  spoliavit,  et  usque  ad  milie 
Papiensis  monelae  libras  appendentia  rapuit.  Propter 
hoc  itaque  in  plenaria  synodo,  papa  Nicolao  piaesi- 
denle,  excommunicatusest,et  exstioclis  luminaribus 


qui  qualis ,  el  ipse  qnoque  sit  fulurus,  ignorat  ?  IHe 
de  bono  faclus  cst  malus ;  iste  videlicet  Cadalous. , 
de  malo  utique,  quod  jam  eral,  sit  quotidie  dia- 
boli  more  delcrior. 

Regius  advocatus. 
Quam  inconsulte  nunc  loqueris ,.  qnl  diabolum 
deteriorari  posse  testaris,  qui  certe  tam  malus  est , 
ut  dclcrior  esse  non  possit. 


85  OPUSC.  IV.  —  DISCEPTATIO  SYNODALtS.  86 

toper  althudinem   nubkim„  similh  ero  Altissimo  A  vii  exemplis;  ui  nos  eatenus  ignota  doceret,  el  vos 
(hai.  iiy).    i 


Paulus  autem  dicit  :  c  Qtii  in  line 
inundi  veniens,  adversatur»  et  extollitur  supra  omne, 
quod  dieitur  Deus,  aut quod  eolitur  (U  The*$.  n).  t 
Quia  ergo  tunc  affectavit  Deo  se  simiiem  esse,  in 
finemundi  jam  deterior  factus,  vult  quasi  superior 
eminere.  Per  quod  manifeste  colligitur,  diabolum 
adhuc  in  deteriora  possc  corruere;  quia  diabolus 
interpretaiur  deorsum  flutnt.  Cadalous  a  cadendo 
dictus,  ruinam  populi  sonat,  ipsis  quoque  nomi- 
nibus  aptissime  invicem  uterque  concordat.  Dic 
ergo  qoomodo  iste  pontifex  eril,  quem  non  Romanus 
populus,  sed  unus  bomo  cum  suis  complicibus,  idera- 
que  non  Romanus,  sed  suburbanus  (2*),  et  non  Eccle- 
sisfilius,  sed  maledictus,  et  analbematizatus  elegit? 


ab  illius  sententiae  vinculo  potenler  absolveret. 
Deinde  a  domini  mei  regis,  quam  dicebamus,  injit- 
ria,  quae  scilicet  nos  adversum  vos  acrius  accende/ 
bat,  tam  strenue  tna  se  purgavit  oratorio,  utevv 
denti  clarescat  ihdicio,  quia  in  eo,  quod*  sibi  ponli- 
ficem  populus  Romanus  elegit,  jnajestali  regiae 
polissimum  minisiravil,  nec  ei,  sicut  dicebatur,  pri- 
vilegium  tulit,  sed  polius  roboravit,  dum  non  de 
Romana  Ecclesia,  sed  ex  aula  regia  sacerdotem 
ad  apostolicae  sedis  culmen  cvcxiu  Postremo  de  ele- 
ctione  Parmensis  episcopi  quid  dicemus?  loquar,  an- 
sileam?  Sed,  juxia  Scripturam,  c  conceplum  sermo- 
nem  lenere  quis  possit  ?  (Job  iv.)  >  Et  cerle  ubi  nuda 
veritas  cernitur,  turpis  ignominiae  est,  si  commenlo 


lllene  erit  tuo  judicio  ponlifex,  qui  suam  vendidit,  B  'allaciae  deservilur.  Ipsi  plane  liquido  novimus  ana-     - 


«t  Romanam  Ecclesiam  oblineret?  qui  Romanos 
occidil  in  ore  gladii,  ut  Romanus  Pontifex  fierel? 
Dicis  n»n  debuisse  me  pontificem  sine  consensu 
Regis  eligere,  et  magnipendendum  mibi  non  fuisse, 
ut  populus  non  periret.  Ecce  liinc  B.  Augustinus 
Bipponensi  Ecclesiae  ,  Valerio  vivenle,  praeficitur  : 
ecce  illinc  Ainbrosius  octavo  die  postquam  baptiza- 
tos  est,  perceptis  cunctis  ecclesiasticis  gradihus, 
episcopus  ordinatur.  In  quibus  uiique  ob  nil  aliud 
canonica3  auctoritalis  ordo  deseritur,  nisi  duntaxat 
ut  saluti  populi  consulatur.  Et  lu  mibi  dicis ,  in 
servando  poputo  ipsi  regi  me  non  debuisse  consu- 
lere,  ul  sihimet  in  dando  consensu  unius  epistohe 
gloria  proveniret.  Nam  unde  postmodum  Romanus 


Ihematizalum  esse  Gerardum,  nec  ignorainus  ejus 
instuictu  potissimum  hunc  episcopum  in  boc  nego- 
liuro  fuisse  pellectum.  Ut  igitur  ila  ioquar,  arbor, 
quaeile  venenata  radice  anathematis  orilur,  antequam 
perniciosum  prorumpat  in  fructum  modis  omnibus , 
necesseesl  evellalur,  teslanle  Verilale,  quae  dicit : 
c  Omnis  arbor  quae  non  facit  fructum  bonum,  ex- 
cidelur,  et  in  ignem  mitlelur  (Matth.  m).  i 
Defensor  Romance  Ecclesiw. 
Ecce  audivit  beatitudo  veslra ,  venerabiles  Palres, 
quoniam  qui  inspector  est  mentium,  confoederat  nos 
in  concertatione  verborum.  Vidit  enim  nos  uon  ma- 
litise  causa  confligere,  sed  inveniendae  veritatis  stu- 
diodeservire  (Ephe§.  n),  ideoque  dignalusest  mo- 


iinperator  fiercl,  si  tunc  se  Romanus  populus  mu-  C  *™  inler  nos  sopire  querelam ,  et  suam  nobis  inspt 


tuis  vulneribus  pcremisset?  Porro  autem ,  quia  in 
constitnendo  pontifice  Romana  Ecclesia  a  charitate 
regia  non  recessit,  boc  etiam  indicio  est,  quia  cum 
in  clero  soo  religiosis  viris  et  sapientibus  abunda- 
ret,  non  de  propriis,  sed  eum,  qui  regi  lanquam 
domesticus  el  familiaris  erat,  elegit. 

Regim  advocatui. 
Quisquis  veritati,  postqnam  palefacta  ctaruerit, 
obstinate  renititur,  Dei  omnipolenlis  adversariiis 
non  immerito  judicatur,  cujus  adversum  se  iram 
inextinguibiliter  provocat  (/  Joan-  v),  si  veritatem, 
quae  ipse  est ,  pertinaciter  et  arroganter  itnpugnat. 
Nara  ut  ipse  dispatationi  tuae  velul  epilogum  faciam, 
cum  inter  nos  quaestio  moveretur,  ulrum  sine  regis 
assensu  Romani  poniificis  lieri  possit  electto,  recen- 
sitis  bistoriarum  catalogis,  tautam  Romanorum 
imperatorum  atque  pontificum  copiam  coacervasli, 
et  velut  nubem  mihi  testium  opposuisti,  ut  hiscon- 
spectis  ne  nutum  quidem  me  adversum  te  sub  hoc 
ulterius  facere  libuisset.  De  anathemate  vero ,  quod 
Nicolaus  papa  constituit,  ubi,  ut  jam  verun\  fatear, 
totani  victoriae  vim  intenlio  noslra  posuerat,  tam 


rare  concordiam.  Pax  enim  noslra  ,  quae  fecii 
utraque  unum,  conflavil  in  eodem  sensu  corda  duo- 
rum.  Agamus  illi  gratias,  qui  prius  sagenam  (3) 
Pelro  periclitari  permisit,  et  turbme  ventorura,  et 
procellis  undarum  :  sed  ecce  ut  regrediens  manum 
tetendit ,  Petrum  erexit ,  ventis  imperavit  (Marc. 
vi),  et  discrimina  marina  compescuit,  confestim 
mare,  quod  in  cumulos  erigebalur,  obruitur,  tem- 
peslatisprocella  sedatur,  ventorum  turbo  reprimitur^ 
et  aurea  coeli  facies  serenatur. 

Clamula  dictionis. 
Amodo  igitur,  dilectissimi,  illinc  regalis  aulae  con- 
siliarii,  hinc  sedis  apostolica^  comministri,  ulraque 
pars  in  hoc  uno  sludio  conspiremus  elaborantes,  ut 
0  suinmum  sacerdotium  el  Romanum  simul  confoede- 
retur  imperium ;  qnatenus  humanum  genus ,  quod 
per  hos  duos  aspices  in  utraque  snbstantia  regitur, 
nulFis,  quod  absit,  partibus,  quod  per  Gadaloum  nu- 
perfactum  est,  rescindatur:  sicque-  mundi  verlices 
rn  perpeluse  charitatis  unionem  concurrant,  ut  infe- 
riora  membra  per  eorum  discordiam  non  resiliant ; 
quatenns  sieut  in  uno  medialore  Dei,  et  hominum 

li<tt/t      «fiiA        nAmtiim      o/iiISaaI     aI      CAAan/lAtiitiH     jlSwins* 


I? 


S,  PETRI  DAMIANT  OPP.  TOOTS  SEU  PAUS  \\t  —  OPUSCCLA  VARIA. 


W 


tur»  ut  quodam  mutwe  charilatis  glutino  el  rex  in  ^  pietas,  coloris  viridis  holoserica,  et  nhrygiata,  in 


Romano  ponlificc ,  et  Romanus  ponlifex  inveniatur 

41  rege;  salvo  scilicet  suo  privilegio  papae,  quod 

ucmo  [iiemini]  praeier  eum  usurpare  permiltitiir. 

I  Coelerum  el  ipso  delinqnentes,  cum  causa  dictaverit, 

ifuF^nsi   legc  cocrcent,  et  rex  cum  suis  ephcopis 

|  supcr  animarum  staiu  ,  prolata  sacrorum  eanouum 

\auc(oritalerdeceriinr.  Ule  tanqnam  parens  paterno 

[aemper  jurc  prsemincat ;  iste  velur  unicus  ac  singu- 

laris  films  fn  amoris  illius  amplcxibus  requiescat. 

Attalos  planc  rex  Asi.T.  et  Nicomede3  rex  Bithynise 

fn  tantum  Romanam  rempublicam  dilexemnt ,  nt 

uierquc  moriens  Roronnum  populum  testamento  re- 

liqtiisset  [reliquerit]  hxredem.  Sanctae  ergo  Ecclesiae 

principes  quam  propensiori  inviccm  debent  charitate 


qna  beatissimse  Virginis  in  jrremio  Fihum  gestantis 
iinago  picta,  et  alatis  pnernlis,  ac  stellis  circnmsepta 
cernittir,  Romae  ad  S.  Martinum  in  Monlibus  inter 
reliquias  honorifice  custoditur. 

Neque  hoc  sic  intelligas  velim,  nt  pontificalis  dF- 
gnitatis  ornamenta  tunc  primum  fn  Ecclesiam  inve- 
cla  fuerint,  qttidqnid  dicant  Aimonius,  atqoe  Sige- 
bcrlus,  vel  etiam  alii  (Aimon.  flist.  Fr.  I.  i,  c.  24; 
Sigeb.  Chron.  ad  an.  Ghristi  550).  Nain  quod  Con- 
stantinns  gentilium  vanitatem  dele&tatus,  B.  Sylye- 
stro  videtnr  concessisse,  hoc  ipsum  sanctissimos  ejus 
antccessorcs  ob  iinmanem  r  alque  frequentem  alio- 
rum  imperatomm  perseculionem  deposuisse  apparet. 
Jacobus  enim  Alphaei,  cognomento  Justtis,  idemqne  . 
fraler  Domini  nominatus,  a  Peiro  aposlolorura  pnn- 
cip!\uloplimcChrysostomusanimadvertit  (Cnaisost. 
in  Joan.%  hom.  .87) ,  ordinatus  Hierosolymorum  epi- 
scopus,  laminam,  seu  bracteam  auream  in  capite 


^^ AM  «..;k..„ -«:..^.M^  A.i  M.«.:iAiAm  ~-™>\   ~  gestarecoiisuevit :  ut  testatum  reliqtiere  Epipbanius, 

c  mgniere,  quibus  injunclnm  esl  charitalem  pneci-  B  J,iero    .|nu8    ac  orones  alli  fere  se7iptores  ecclesia- 

pue  Christfano  popuk)  pracdicare;  ul  ex  eorum,  qu«      sljcj  (EfPIPH.  ncBres,  29  et  78;  Hier.  de  script.  erd 


in  Jac.  et  in  Eput.  ad  Galat.  II;  Enrn.  kaeres.  29). 
Hujns  vero  rei  hanc  affert  rationem  idem  Epiphanius : 
folium,  sive  bracteam  in  capite  gestnre  ipsi  licebat, 
quemadmolum  rclati  fide  digni  viri  Clcmcns  et 
Ensebius  in  suis  commentariis  testati  snnt :  1  Sa- 
cerdos  itaque  est ,  velut  dixi ,  Josus  Christtis  in 
seternum,  secunduin  ordinem  Melcbisedech  :  simuU 
que  rex  jtixta  ordincm  ex  siipernis,  ut  trausferalr 
saccr.idlium  simul  cum  leye  :  ex  semine  vero  David 
propter  Mariam  sedens  w  throno  in  seternum,  et 
Regni  ejus  non  erit  finis.  Oportebal  enim  ipsunv 
nunc  transferre  ordinem  ttim  sacordolii,  tvm  regni.  > 
Et  qnibusdam  inierjeclis  :  c  Largitns  est  autem  suh 
se  conslituiis  Regnum.  ut  ne  diceretur  a  parvis  ad 
majora  procedere  :  manel  enim  tbronus  ipsius,  et 
regni  ejus  non  erit  finis :  et  sedit  super  ihronum 
David,  iia  ut  regnum  David,  una  cum  pontificatti 
C  transtulerit,  ac  largitus  sit  servis  suis,  boc  est^ 
poulificibiis  catbolicas  Ecclesiae.  >  Plura  de  his  apud 
eumdem  Epiphanium  habes.  In  signutn  igitur  regalis 
sacerdolii  (sic  ipsum  appellat  Peirns  [/  Petr.  n]) 
ejusmodi  capiti  ornameHlnm  gestare  consuevisse  ,. 
11011  Jacobum  taniiim,  sed  et  caeteros  apostolos  par 
esl  credere  (Polych.  cp.  ap.  Euscb.  Hist.  lib.  v,  c. 
23;  Hier.  De  script.  ecc.  in  Polycr.).  Nam  etsi 
haec  de  singulis  non  scribantur,  satis  tamen  ad  veri- 
tatcm  rei  demoiislrandain  esse  videlur,  quod  non 
modo  Jacobus  ,'  ut  vidimus  ,  scd  et  Joannes  74- 
Evangelista  eo  usus  esl  capilis  ornamenio.  Testatur 
id  Polycrates  Ephesiorum  episcopus  ad  Yictorem 
papam  inler  alia  ita  scribens  :  <  His  accedit  Joannes, 
qui  supra  peclus  Domini  recubuit,  qui  sacerdos  fuiU 
qui  laminam  auream  geslavit.  Erat  auteni  e}usm(Hli> 
eapitis  ornamentum,  quod  in  amplius  atque  perfe» 
ctius  Chrisiianac  legis  sacerdolium  translatum  est 
amiqu»  legis  sacerdotibus  oliin  a  Deo  conccssum. 
SyIve»tro  ca  D  Sic  namque  sacra  Scriptura  :  i  Facies  ct  laminam 
tantum  deligere  ,  quaa  spiritunlis  potesiaiis  ci:Imcnv      €  de  auro  purissimo  ,  in  qua  sculpes  opere  caela* 


procedat  ex  pietaie  concordia ,  saneta  universalis 
gratuletur  Ecclesfa >  ac  gemino  utriusque  studio 
Cbrisliann  religionis  reflorcal  disciplina.  Yerum  nos 
piscatoris  nostri  naviculam  ex  hiatu  scyllaeae  vora- 
ginis  trahcntcs,  dum  successorem  Pelri  fidei  labente 
vcstigio  mersum  ad  Uttora  quieta  dedueimus,  pium 
Ereptpri  nostro  celeuma  cantemus  : 

Te  Deum  laudamus :  Te  Dominuin  confitemur. 

Ultio  divina ,  populi  Cadaloe  ruina , 

Te  manet,  utdiro  medium  transverberet  ictu. 
v       Aliipelax  Simonem  sequeris  Simon  astra  pe- 

[lentem. 

Tc  quoque  Tarlareus  sin.ul  absorl>ebit  hiaHs. 

Sit  nomen  Domvii  benedhtum. 

SCHOLIA. 

c  Dealo  Sylvestro  (Conslanlinus  imp.)  suisque 
siiccessoribus  obtulit ,  ut  regali  more,  et  aurea  co- 
rona  plectercntur  in  capite,  el  caeleras  regii  cul- 
tusiiifulas  usurparent.  Verum  B.  Svlvestcr  orna- 
mcnta ,  quae  sacerdolali  congmere  judicabat  oflicio, 
in  proprios  nsns  assnmpsiu  Coronam  vero,  vei  cae- 
tcra,  quse  magis  ambitiosa  quam  mystica  videban- 
lur,  omisil..  >  Dum  sanctus  cardinalis  ait,  S.  Syl- 
vcsirum  oblata  a  Magno  Constanlino  principaius 
in  ignia  repudiasse,  ea  vero  ornamenta  sibi  desunv 
p^isse,  quae  dignitatem  pontificiaincondec  orarent,  a 
vcro  abhorrere  non  videtur.  Nam  qti&  fuit  ardens 
cjtisdem  Conslantini  ad  fidcm  pnccipuc  Chrislianam 
rccenter  convcrsi  piclas,  nt  voluisset  omnia  imperii 
ilecora  in  pontifieem  summiim  conferre.  Ftiil  iaincn 
singularis  cujusdam  prudcnliae  in  S 


ac  fastigium  significarcnt.  Id  quod  etinm  habelur 
cap.  Constantinut  disL  96,  vevbis  isiis  :  B.  Syivcstro 
el  omnibus  successoribus  ejus  de  prxsenti  tradidimiis 
'  pulaiium  impcrii  nostri  Laterancnse;  d^iiuledia^emn, 
videlicet  corouam  capilis  noslri,  simulquephrygium^ 
ucc  non  et  superhnmerale,  videlicet  lorum  quod  im- 
periale  circiimdare  assolet  collum.  El  nonnuliis  in- 


c  loris  sanctum  Domino  :  ltgabisque  eam  vlitt  hia- 
c  cyulltina,  cl  erit  stiper  liaram  imminens  fronli 
c  poniificis  (Exod.  xxvm  ,  xxix  et  xxxix  ;  Levit. 
vhi).  >  Qualc  auteiu  fuerit  capitis  oriiamentum 
summi  sacerdotis,  Joscphus  exacte  describit  (Jo6eph. 
Antiq.  1.  111,  c.  8),  monstralque  non  tauium  lamina 
aurea,  sed  et  corona  aurea  triplici  orditie  ducta 


OPUSC.  V.  -  ACTUS  MEMOLANENSI& 


90 


rona  aurea  super  mltram  ejns,  etpressa  signo  snn- 
«liUlis  (Eccli.  xlv).  i  Nam  cum  sacerdotibus  atiis 
uii  cydari,  sen  milra  concessum  esset :  lamina  lamen 
atirea  ,  ul  dicebam,  ornari  capot,  summi  lantum 
poDtilcis  crat  peciiliar*  :  quod  milrae  ornamentiim 
cum  tribus  aureis  coronis  miexereiiir,  corona  eiiam 
in  sacris  Lilieris  jnre  merito  appellatur  (4).  Gaete- 
rum  cum  omnia  fere  Yeteris  Legis  Pontificum  orna- 
menta  una  cum  suidido  sacerdotio,  in  Ecclesiam 
Romanain  jure  opiimo  translata  fuerint ,  illud  etiam 
scilu  dignum  videtur  ,  quod  Bonifacius  ejusdem 
Erclesisc  poni.  max.  (praeter  salutarem  Jubitaei , 
sacramque  iiislitutionem  cenlesimo  quoqne  anno 
ce.ebrandam)  hujusmodi  etiam  tiaram,  quam  regnum 

(4)  S.  Petrum  tres  etiam  claves  manu  tenenlem 
fmsse  designatum  vetustissima  Urbis  mooumenta  me 
tiocuerunt. 


A  tulgo  appellant,  tribus  distinclam  ornataroque  coro- 
nis  (5)  (cum  eamdem  antea  liaram  una  tantuin 
corona  insignilam  ejus  antecessores  deferrent)  ad 
ponlificum  Romairoruin  usuin  primus  revocavit.  Hic 
est  ille  Oclavus  Bonifacius  ex  nobili  ac  vetusta 
Cajelanorum  fainilia,  palre  Livifredo  equite,  matre 
Aletandri  IV  neple,  progenitus  :  qni  (ut  inier  alios 
Anloninns  arcliiepiscopus  Florentinus  sanctilate  ac 
doclrina  consptcuus  lestatur)  ncniulator  magnus,  et 
jurium  Ecclesia»  conservalor,  propler  sedis  aposlo- 
licae  pairociniuin  ,  adversus  ditionis  ae  bonorum 
iliius  detenlores  animo  fortissimo  suscepium,  et  ad 
fluem  cotistauter  perductum  innuroeris  malevolorum, 
calumniis  se  obnoxium  reddidit. 

(5)  De  tribus  Romanorum  pontificum  coronis  U* 
Antoniiis  Mazalonius  libeiluin  conscripsit. 


7we  QPUSCULUM  QUINTUM. 

ACTDS  MEDIOLANI,  DE  PRIVILEGIO  ROMANjE  ECCLESLE,  AD  HILDEBRANDUM 
S.  R.  E.  CARDINALEM  ARCHIDIACONUM. 


Arguucntum.  —  lloc  opusculom  de  privilegio  Romanae  Ecclesiae  inscribitur  :  est  aulem  brevis  narratio 
eorum,  quae  ipsi  sanciissimo  dociori  in  legalione  Mediolanensi  contigerunt;  cum  scilicet  contra  ejusdem 
Ecclesiae  clericos  Nicoiaius  pariter  et  Simoniacos,  legatus  a  sede  apostolica  missus,  uon  minus  castiuiis, 
quam  Romanae  Ecclcsiae  jura  tuenda,  suscepisseu 


Domino  Hiloebrando 


r 
venerabili 


archidiacono  v  B  judicarem ;  divinitus,  ut  reor,  selum  est,  ut  Medio- 


Petbus  peccator  monacbus  ,  sincerissim»   devo* 
tionis  aflectum. 

Pritilegium  Romanse  Ecclesiae  quanlas  babeat  vi- 
res  ad  servandam  canonicae  aequhatis  et  justitix 
regulam  ,  quaotumque  vigorem  ad  disponendam 
ecclesiaslici  stalus  conlineat  disciplinam,  solus  ille 
4»lucide  comprehendit,  qui  ecclesiasticis  consuevir 
insudare  negoliis.  Quod  utique  privilcgium,  qni 
inexperlus  est,  parvfyendit,  exercitatus  amplectiiur. 
Quia  sicut  arma  non  cui^at ,  qui  certamen  ignorat ; 
sic  e  diverso  teiis  inhianier  accingiuir,  qui  ad  repor- 
landos  ex  more  victoriarum  tilulos  animatur.  Armis 
ftutem  privilegium  Koroanae  Ecclesue  non  incongrue 
eomparaverim,  qnia  dum  haec  una  per  catbedram 


lanensem  urbem,  beatissimi  Nicolai  papae  legatione 
^functus,  adirem. 

Eral  enitn  inter  clerum  et  populum,  propter  duas 
h&reses,   Simoniacam  videlicet,  et  Nicolaitarum, 
satis  turbulenla  seditio.  Nicolaitat  autem  dicuntur 
clerici,  qui  contra  castitatis  ecclesiaslicae  regulam ' 
feminis  admiscentur.  Qui  plane  tunc  fornicalores/ 
finnt,  cum  foedi  commercii  copulas  ineunt;  tunc 
NicolaiUe  jure  vocanlur  cuui  hanc  lethiferam  peslenv 
velul  ex  auctoritale  defendunl.  Vilium  quippe  iaH 
haeresim  vertitur,  cnm  perversi  dogmatis  assertione   I 
firmalur.  Quid  plura?  nobisdigna  sedis  apostolicae  -. 
veneratione  receptis,  ac  negotiis,  quac  nos  attraxe-    :  M 
ranl,  iuliinaiis,  post  diem  alterum  factione  clerico- 


beuti  Peiri  totius  Christianse  religionis  caput  effecta,  C  rum  repente  in  popolo  murmur  exoritur,  non  debere 
cunctis  in  orbe  terrarum  principelur Ecciesiis ,  velut  Ambrosianam  Ecclesiam  Romanis  legibus  subjacere^ 
dux  ante  aciem  fidelium  cuneis  fulla,  ac  specialis^  nullumque  judicandi ,  vel  disponendi  jus  Romano 

pontifici  in  illa  sede  compelere.  Nimis  indignum» 
inqiiiunl,  ut  quse  sub  progeniloribus  nostris  semper 
cxstitil  libera,  ad  nostne  confusionis  opprobrium, 
nnnc  alteri,  quod  absit,  Ecclesiae  sit  subjccu.  Po- 
stremo  tumuliuantiuin  clamor  altollitiir,  ex  diversis. 
'  nariihns  ad  e»isconale  nalalium  couvenilur :  deia 


praerogativaa  auctoriute  muniu,  et  Evangelico  mu- 
crone  veriuti  resisteutium  cerviccs  obtruncat,  et  ad 
umctissime  dimicandurti  tolam  Christi  mil.tiam  in 
uoiu8  chariutis,  ac  fidei  unanimitate  conspiral.  Hoc 
lu  gubtilher,  nt  et  alia  mulu  perpendcns,  frequenler 

nAsinlaftii :  ut 


►•*»»  i».no.Ai    Amnia 


91  6.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  VAMA.  92 

ricis,  ego  in  roedio  residcns,  sive  potius  pr.csidens,  A  ciorilale,  baptisma  a  Lino  ejas  successore  suscepit : 


reverendissimum  Medioianensem  archiepiscopum  ad 
sinistram ;  pradentia  quoque,  ac  sanctilate  consp:- 
cuum  Anselmum  Lucensem  episcopum  posuisse  mihi 
accusabar  ad  dexteram.  Hinc  porro  quanta  a  frementi 
77  populo  dici  potuerint ,  non  necesse  est  apicibus 
tradi ,  quod  nimirum  per  se  valet  inteiligi.  Et  re- 
vera  ipse  dominus  archiepiscopus  rnox  ut  nostne 
esl  prsesessionis  admonitus,  fmpigei^vo|M^]lit ,  ultro 
ettam,  ut  si  ego  pra&ctperem,  in  scabello,  quod  no- 
slris  suberat  pedibus ,  sine  controversia  resideret. 
Dicant  id  non  simplici  factnm  intentione,  qui  volunt; 
nos  aulem  non  hoc  irritalioni  populi  zelantis,  ut  fer- 
tur,  adscribimus,  sed  apostolicoe  se4is  reverentise 
deputamus.  Ut    autem  ad    c^i\ipendum    veniam, 


qui  poslmodum  cum  B.  Celso  in  bac  sancia  urbe 
martyrio  coronatus  est.  Sancti  vero  martyres  Pro- 
tasius  atque  Gervasius  beatum  Paulum  apostolum 
magistrum  ac  pracceptorem  habuisse  noscuntur; 
sicut  B.  Arobrosio  et  ipse  testatur  :  78  Isci  sunt, 
inquit,  qui  monita  mea  secuti  respuentes  prsedia,  et 
divitias  secuti  sunt  Domini  nostri  vesligia.  Sicut  ergo 
Salvator  noster  binos  ante  faciem  suam  discipulos 
misit  (Luc.  xix) ;  ita  quodammodo  uterque  sanctus 
apostolus  ex  magisterio  suo  in  hanc  urbetn  praedica- 
tores  sanche  fldei  geminos  destinavil. 

Gum  ergo  vestrx  snlutis  auctores  ex  Romanae 
Ecclesiae  prodierint  disciplina,  consequens  esl,  juxla 
aeqnitatis  ordinem,  ut  Ecclcsia  Romana  mater  Am- 


aum  verlis  exorsus. 


ascendi  pulpitum,  ac,  sedato  vix  populo,  hujusmodi  B  brosiana  sit  filia.  Ut  autem  hic  ordoinler  utramque, 

Ambrosianam  videlicet  et  apostolicam  sedem  non 
sermo  noviter  oriri,  sed  antiquitus  tenuisse  non  dubitetur, 

B.  Ambrosius  cum  hanc  Nicolaitarum  sordem  ad 
mullorum  fostere  perniciem  in  hac  urbe  doleret. 
eamque  per  se  solus  coercere  non  posset,  sedis  Apo- 
stolicae  mox  quxsml  auxilium;  cuividelicet  is,  qui 


Noverit  charilas  veslra,  dileclissimi ,  non  me  pro 

Romana3  Ecclesiae  huc  honore  veuisse,  sed  vestram 

gloriam  quaerere,  vobis  salutem  el  graliam,  quae  in 

Ghristo  est,  cum  ejus  auxilio,  si  permittitis,  provi- 

dere.  Quo  enim  pacto  honore  indiget  prvuli  homi-^tunc  praerat,  papa  Siricius  tres  personas,  presbyte- 

rum,  diaconum,  et  subdiaconum ,  ad  correctionent 
uiciscendi  hujus  sceleris  destinavit.  Cum  his  itaque 
beatissimus  pontifex,  quos  corrigere  non  poluit, 
velut  scatentem  vermibus  senlinam  ex  urbis  hujus 
sagena  projecit.  Unde  et  ipse  S.  Ambrosius  in  om- 
nibus  sequi  se  magislram  sanctam  Romanam  pro- 
fitetur  Ecclesiam.  Scrutamini  itaque  Scripluras  ve- 


nis,  quae  laudes  alque  preconia  ex  ipsius  ore  sor^ 
tita  est  Salvaloris?  Qu&autem  provincia  peroninia 
regna  terrarum  ab  ejus  ditione  extranea  reperitur, 
cujus  arbitrio  ipsuin  quoque  coelum  et  ligatur  et 
solvilur?  Omnes  autem  sive  patriarchivi  cujuslibet 
apicem,  sive  meiropoleon  primatus,  aut  episcopa- 
tuum  cathedras,  vel  Ecclesiarum  cujuscunque  or- 


dinis  dignitatem,  sive  rex,  sive  imperator,  sive  cu-  C  stras,  et  per  quod  vullis  diligenler  inqnirite;  el  si 


juslibet  conditionis  homo  purus  insliiuit,  et  prout 
voluntas,  aut  facultas  erat,  specialium  sibi  praeroga- 
tivarum  jura  pratixit  :  Romanam  autem  Ecclesiam 
solus  ipse  fundavil,  super  petram  tidci  mox  nascen- 
lis  erexit  (Matlh.  xvi),  qui  beato  viue  xternac  Cla- 
vigero  terreni  simul  et  coeleslis  imperii  jura  com- 
misit.  Non  ergo  quadibet  lerrena  sentenlia,  sed 
illud  verbum,  quo  coiistruclum  estcoelum,  et  lerra  :. 
per  quod  denique  omnia  condita  sunt  elementa,  Ro- 
manain  fundavit  Ecclesiam.  Illius  certe  privilegio 
fungitur,  illius  auctorilate  fnlcilur.  Unde  non  du- 
bium,  quia  quisquis  cuilibet  Ecclesiae  jus  sjmm  de- 
trahil,  injustitiam  facit :  qui  autem  Romanse  Eccle- 
siae  privilegium  ab  ipso  summo  omniuin  Ecclcsia- 
rum  capite  traditum  auferre  conatur,  hic  procul 
dubio  in  haeresim  labitur  :  et  cum  ille  nolelur  in- 
juslus ;  hic  est  dicendus  haereticus.  Fidem  quippe 
▼iolat,  qui  adversus  illam  agit,  quse  mater  est  fidei; 
et  illi  conlumax  invenilur,  qui  eam  cunctis  Ecclesiis 
pralulisse  cognoscitur. 

Ut  autem,  omissis  aliis,  ad  id ,  quod  nunc  agilur, 
venianius,  non  debet  ignorare  sancta  veslra  devotio, 
quia  beati  apostolorum  principes  Petrus  et  Paulus, 
sicut    per  suum  sanguinem  Romanam  Ecclesiam 


non  potestis  apud  vosmelipsos  invenirequod  loqui- 
»iur,  mendacii  arguite  :  si  autcm  potestts,  nolite 
veritati  resistere,  nolile  matrem  vestram  crudelitcr 
impngnare,  sed  ex  cujus  uberibus  lac  suxistis  apo* 
stolicae  fidei,  ejns  semper  gaudete  solidis  doctrime 
coelestis  dapibus  rccreari. 

Quantum  profueril  ratio  reddita. 
His  ilaque  rationibus  de  prarogativa  et  pririch- 
palu  sedis  aposlolicae  rcddilis,  populus  oirnino  bene- 
volus  reddilur,  et  exsecuturum  se,  quidqiiid  injun- 
gerem,  unanimiter  pollicettir.  Tunc  nimirum  liquido 
persensi ,  in  ecclesiasticis  causis  quantum  Romanae 
Ecclcsiso  nosse  privilegium  valeal;  quamque  hoc 
sancta  tua  prudentia  non  otiose  deposcat.  Quod  uli- 
D  que,  Deo  annuente,  implere  sludebimus,  si  tamen 
hujus  rei  gesla?  prius  ordinem  digeramus.  Quid  raul- 
tis  moror?  Adest  clericorum  perplurimus  ille  con- 
ventus,  communiler,  et  singillatim  quisqiie  perqui- 
ritur,  vix  e  tanto  numero  quispiam  promotus  ad  or- 
dinem  sine  pretio  reperitur.  Erat  enim  g^elraihus^ 
imo  inordinatus  ordo,  et  inevasibilis  regula  illius 
Ecclesiae,  ut  quicunque  ad  quemlibel  ordiuem,  vel 
eliam  ad  episcopatuin  consecrandus  accederet,  pra> 
fixum  prius  absque  ulla  conlroversia  canonem  da- 


mneAPPirnnl  *     ito     mnv      InlA*     .n«n    n«keAA..»:<<    4lA**l        '■.*!     Hin  nlanA  aiiaI     nnrifl    nfnirlltft-   flllftl  fttm  Cfiifit.Sk- 


98  OPUSC.  V.  -  ACTUS  MEDiOLANENSlS.  94 

urbls  omnes  Ecclesias  sacris  mysieriis  profanare,  A  malc  gcsta  condemnant,  ci  accusare  magis  se  eli- 


quodammodo  Ghrislianae  religionis  videbaiureversio. 
Sed  ei  litigiosum  eral  indulgere  paucis,  cum  fere 
omnium  esset  culpa  communis,  nec  legitimum  vide- 
balur,  diversa  in  eos  prodire  senientia,  cum  esset 
tina  omnibus  causa.  Hoc  etiam  noslras  augmentabat 
79  angustias,  quia  nisi  qualemcunque  decisionis 
cakuiunT  causa  ista  susciperel,  nisi  cum  magna 
norouium  slrage,  furentig  popull  sejurgia  non  se- 
darenL  Y  *l 

De  reconciliandii  h&teticis. 
Tunc  inter  muttas  disceptationes  processit  in  me- 
dium  illa  Innocentii  papae  sentenlia,  ab  anlnjiupri-^ 
bus  inventa  ;  quod  a  multis  peccatur,  imilium  est.* 
Illa  quoque  discretio  ad  memoriam  rediit,  quam 


gunt,  quam  tueri,  pacis,  et  comniums  nostrae  uni- 
lale  Uctentur,  ita  ut  digno  prius  analbemate,  quae 
contra  fidem  catbolicam  sunt  reccpta,  damnentur»  • 
Aliler  enim  in  Ecclesia  Dei,  quae  corpus  est  Ghristi, 
nec  rala  snnt  sacerdotia,  nec  vera  sunl  sacrificia, 
nisi  in  noslrae  proprietatc  naturae  verus  nos  pontifex 
80  reconciliet,  verus  immaculali  Agni  sanguis 
emundet.  Ncc  aspere  igitur  communionis  noslne 
graiia  deneganda  est,  ncc  temere  est  largienda.  » 
Idem  vero  Aquileieosi  episcopo  scribens,  ait:cDam- 
nent  apertis  promissionibus  sui  superbi  erroris  au- 
dores,  el  quod  in  doclrina  eorum  uni versalis  Eccle- 
sia  exhorruit,  delestenlur.  Omnia  decrelasynodalia,. 
qnae  ad  excisiouem  Simoniacae  hsereseos  apostolicas 


sancti  pontifices,  et  authcnlici  canoiium  conditores  **  sedis  confirmavit  aucloritas,  amplecti  se,  ei  in  oin 


de  Donatistis,  et  Novatianis,  ac  reliquis,  qui  apud 
diversas  haereses  ordinali  sunt,  invenerunt.  Id  eliam 
nos  non  praeterit,  quod  noslrae  memoriae  nonus  Leo 
papa  plerosque  Simoniacos,  et  male  promotos  tan- 
quam  noviter  ordinavit.  Haec  et  alia  plurima  medi- 
tantibus,  et  invicem  conferentibus,  iilud  etiam  deve- 
nii  in  manus,  quod  insignis  papa  Leo  I  Januario 
scripsit  episcopo  :  t  Lectis,  ait,  fraternitalis  tuae 
lilteris,  vigorem  fidci  tuac,  quem  olim  noveramus, 
congratulantes  libi,  quod  ad  cnstodiam  gregis  Cbri- 
sti  pastoralem  curam  vigilanter  exsequeris,  ne  lupi, 
qui  sub  specie  ovinm  subintraverunt  [M-aU^  viij, 
bestiali  saevitia  simpliees  quosque  mlacerent,  et  non 
solum  ipsi  nulla  correctione  proficiant,  sed  etiam, 


nibus  approbare  plenis,  et  apertis ,  ac  propria  manu 
scriplis  proiestalionibus  eloquantur.  Ulud  etiam  nos 
non  aufngil,ubi  Fulberliis  Carnotensis  episcopus 
primali  suo  super  presbytero  per  peeuniam  ordi- 
nato,  ex  aucloriiate  Toletani  concilii  tale  repcrilur 
dedisse  consilium  (aliis  quippe  praemissis  hoc  intu- 
lil).  Propierea,  inquit ,  deposilum  non  reordinabilis, 
sed  reddetis  ei  suos  gradns  per  instrumenta,  et  per 
vestimenta,  quac  ad  ipsos  gradus  perlinent,  ka  di- 
cendo :  Reddo  tibi  gradum  ostiarii,  el  tc  in  illum 
gradum  restiluo,  et  caetera;  In  nomine  Dei  Patris, 
et  Filii,  el  Spiritus  sancti.  Novissime  autem  benedi- 
ctione  hetificabilis  eum,  sic  conciudendo  :  Benedi- 
clio  Dei  Patris,  el  Filii,  et  Spiritus  sancti  super  te 


qo»  snnt  sacra  corrumpant.  Quod  ne  vipcrea  possit     4cscendal»  ut  **8  restitutus  in  ordine  sacerdotali,  et 


obttnere  fallacia,  dilectionem  tuam  duximus  com- 
monendam,  insinuantes  ad  animae  periculum  perti- 
nere,  si  quisquam  de  his,  qui  a  nobis  in  haeretico- 
ram  atque  schismaticorum  sectam  delapsis ,  et  se 
utcunque  haerelieae  communionis  contagione  macu- 
brit  resipiscens,  in  communione  catholica  sine  pro- 
fessione  legitimae  satisfaclionis  babeatur.  Saluberri- 
mum  enim,  et  spiritnalis  roedicinas  utilitate  plcnis- 
simum  est,  ut  sive  presbyteri,  sive  diaconi,  aut  cu- 
juslibet  ordinis  clerici,qui  se  correctos  videri  volunt, 
atque  ad  catholicam  fldem ,  jampridem  admiserant, 


offeras  placabiles  hostias  laudis  pro  peccalis,  atque 
offensionibus  populi  omnipotenti  Deo ,  cui  e*t  bonor 
et  gloria  in  saecula  saeculorum.  >  Hoc  etiam  nostram 
memoriam  non  perlransiit,  quod  beatus  papa  Gre- 
gorius  neopbytis  Anglis  dispensative  ad  tempus 
conjugia  canonibus  inierdicta,  permisit.  Apostolica 
etiam  ilia  discretio  nobis  ad  memoriam  esl  reducta, 
quae  Gentilibus  miper  cbnversis  ad  fldem,  nihil  aliud 
oneris  imposucrunt,  nisi  ut  ab  immolatis  simula- 
crorum,  et  sanguine,  el  suftbcato,  et  fornicatione,  se 
tantummodo  cuslodirenl.  In  arcto  itamie jpositi,  quia 


«ti|w  au  vauivnvflui  uuvui  ,  jaiupi  iuciii   «tuiiiia^i  *»it»,  —...-— — — ~ -  *  u  >.& 

rarsum  reverti  ambiunt,  prius  errores  snos  el  ipsos  ^fton  poteramus  mal*  iliius  Ecclesiae  taera  canonum 
anctoreserrorumdamnatossineambiguitatefaiean^  anctoritaic  corrigere    *t»H..im..fi  ^Iumh  nerversis 


studuimus  saltem  perversis 
tur.  Ut  sensibus  pravis  etiam  peremptis  nulla  spe-  D  ejus  usibus  finem  imponere,  ac  graluit»  promolio- 

-  nis  ordinem  futuris  lemporibus  providere.  Exegimus 

igiliir  extunc  et  deinceps  gratuitae  promolionis  in- 
violabilem  sponsionem,  prius  per  monumenla  litte- 
rarum,  deinde  per  manum,  postremo  per  Evangeli- 
cum  sacramentum.  Et  quidero  sponsio  stylo  di- 
gesta,  ul  apud  nos  habelur,  hic  simpliciter  iraoscri- 

.batur.       ^  .  u 

Spomio  archiepitcopi  Mediolanensit* 
Wido  divina  gratia  Medoianensis  Ecclesiae  arclii- 


randi  supersit  occasio,  ne  ullum  membrum  talium 
possit  societate  violari,  cum  per  omnia  illis  professio 
propria  cceperit  obviare.  Girca  qnos  etiam  illam  ca- 
nonum  constitutionem  prjecipimus  custodiri,  ut  in 
magno  habeant  beneficio,  si  adempta  sibi  omni  pro- 
rootionis  spe,  in  quo  inveniuntur,  stabilitate  perpe- 
tua  maneanl,  tamen  iterata  tinctione  non  fuerint 
maculati.  Non  ob  hoc  levem  apud  Dominum  noxam 
incorrit,  qni  de  talibus  ad  sacros  promovendis  ordi- 


95  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  YARIA.  96 

Deoodibilis,  ignominiosa,  alque  perversa,  omuium-  A  abuxomm  el  concubinarum  foedo  consorlio,  nostris 
qHC  sanctorum  canonum  auctoritale  damnata  con- 
suetudo  in  hac  sancta  Ecclesia,  cui,  Deo  auctore, 


deservio  antiquitus  inoleveril,  quamque  lethalis, 
atque  pcsliferae  leprae  animas  innocentum  contami- 
iratione  perfuderit ,  Simoniacae  videlicet  haeresis 
damnala,  semperque  damnanda  vcnalilas,  et  perni- 
ciosa  negotialio  liujusmodi,  qua?  in  hac  sancta  Ec- 
clesia  consuetudinaliier,  obtinebat,  ut  quisquis  81 
ad  clericales  ordines  provebendus  accederet  de  sub- 
diacunalu  quidam  duodecim  nummos,  de  diaconatu 
vero  decem  et  ocio,  postremo  de  presbyleratu  susci- 
piendo  viginti  quatuor,  quasi  per  praefixam  condi- 
lionis  regulam  daret.  Hoc  ilaque  modo  SimonMagus, 
heu!  proh  dolor!  hancsanctam  Ambrosianam  eccle- 


studiis,  in  quantum  nobis  possibilitas  fueril,  sub  co-  ( 
dem  qno  supra  testimonioarcendos  esse  promitUmus. 
Quod,  tit  verius  credatur,  nos  cum  nostris  clericis 
propria  manu  subscribendo  firmamus,  sigilli  quoque 
noslri  formam  imprimi  jubemus.  Insuper  hoc  adden- 
tes  ac  surb  ejusdem  sponsionis  vinculo  inviolabililcr 
promittcnles,  ut  neque  de  abbaliis  ordinandis,  ne- 
que  de  capellis,  vel  quibuslibet  ecclesiis  investien- 
dis,  vel  ordinandis,  sive  tradendis,  neque  82  de 
episcopis  promovendis,  neque  de  sacrosanclo  chris- 
mate,  neque  de  consecratione  ecclesiarutn  vel  nos, 
vel  ntstri  famiiiares  aliquid  omnino  tollamus.  Spi- 
ritus  sanclus,  qui  sanctorum  cbrismatum  *uctor  csl, 
nos  nostrosqne  successores  ab  omni  vinculo  praefatae 


siam  perversitalis  suae  velut  officinara  fecerat.  Fol-  B  malediclionis  eripiat :  ita  tamen  ul  hanc  saluberri- 


lein,  malleos,  et  incudem  irapczita  ac  monetarius 
iniquitatis  habebat;  nihilque  aliud  nisi  animarum 
omniuin  commoncpericulum  fabricabal.Nostrisvero 
temporibus,  "Tnjia  Saivator  noster  pius  ac  misericors 
plebem  suam,  quam  pio  crtiore  redemerat,  sub  hac 
inortiferi  languoris  atrophia  perire  condoluit,  vetut 
ad  obviandum,  ac  viriliter  obsistendum  voraci  ac 
virulenio  draconi,  vestros  animos,  visitanle  Spirilus 
sancti  gratia,  concordiier  incilavit:  ita  ut  quibusdam 
ex  nostris  sedem  apostolicam  adeuntibus,  lautum 
hujus  terrac  periculum  sanclus  ad  Deo  dignus  Nico- 
iaus  papa  cognosceret,  atque  ad  compescendum,  et 
funditus  exslirpandum  hoc  facinus  dominum  Ostien- 
aem  Petrum  episcopum  destinaret. 

Qnapropter,  dilectissiini  fraires,  in  conspectu  Dei  C 
omnipotentis,  et  Filii  ejus  Ghristi  Jesu,  qui  judica- 
turus  cst  vivos  et  mortuos,  et  Spiritus  sancti,  qui 
hanc  pestem  specialiter  damnat  ac  destruit,  sub  te- 
stimonio  omnium  angelorum  cunctorumque  sancto- 
rum  Dei,  pnesente  jam  dictodomino  Petro  cpiscopo, 
et  etiam  venerando  domino  Anselmo  Lucensi  epi- 
scopo,  et  omnibus  vobis,  damno,  detestor  ac  repro- 
bam  judico  hanc  perversam,  quae  hacienus  viguit  in 
Jiacecclesia,  negotiandi  consueludinem,  omneraque 
Simoniacam  haeresim.  Insuper  obligo  non  solum  me, 
6ed  et  omnes  clericos  meos,  qui  nunc  sunt,  omnes- 
que  successores  nostros,  et  inviolabili  nodo  flrmis- 
simse  promissionis  astringo,  ut  nec  ego,  nec  quis- 
quam  successor  meus,  nec  inquisitor,  nec  Rodola- 
rius,nec  aliquis  hiijusmodi  de  promovendis  adeccle- 
siasticos  ordines  aliquid  lollat.  Quod  si  suadente 
diabolo,  siveraliqiiis  nostrum,  qui  nunc  sumus,  sive 
successorum  noslrortim,  qui  post  nos  fiiluri  sunt, 
bnjus  saluberriniae  promissionis  violator  exstiterrt, 
'  ei  aliquid  in  conferendis  ordinibus  toilere  pcslifera 
negotiatione  praesumpserit:  datorsimul  et  acceplor 
cum  ipso  haercsis  hujus  auctore  Simone  perpetno 
nnalhemalis  vincuto  constringatur,  et  a  Dei  omnipo- 

l^nlic    nmiiinmtiiiA    annpfnrtim    pnnfinrliii.BAnnratiift. 


mam  conslitutioiiem  perseveranter  implere  conce- 
dat,  qui  cum  Patre,  et  Filio  vivit  in  saecuia  saeculo- 
rum.  Ameh. 

Ego  Dei  gratia  Wido,  Mediolanensis  Ecclesiac  ar- 
chiepiscopus,  hanc  sponsionem  ame  factam  firmavi, 
roboravi,  atquesubscripsi.  Odaldericusvicedominus, 
et  presby ter  subscripsi.  Griberius  presbyter  subscri- 
psi.  Arderatus  presbyter  subscripsi.  Atto  presbyter 
subscripsi.  Ariprandus  indigne  diaconus  subscripsi. 
Ardericus  diaconus  subscripsi.  Ambrosius  diaconus 
subscripsi.  Acto  diaconus  sulfecripsi.  Adam  subdia- 
conus  subscripsi.  Lyprandus  subdiaconus  subscripsi. 
Landulpbus  subdiaconus  snbscripsi.  Acto  subdiaco- 
nus  subscripsi,  et  alii  subscripsere. 

Jiujurandum  arcniepiuopu 
Postmodum  accedens  idem  archiepiscopus  ante 
sanclum  allare,  praesente  domino  Lucense,  juravit 
in  manum  meam,  dicens:  Si  baec,  inquit,  de  Simo- 
niaca  et  Nicolaitaruta  hscresi  delenda,  et  funditus 
deslrtienda  fideliter  nonobservavero,  ab  omnipoteuti 
Deo  et  omnibus  sanctis  sim  excommunicatus,  etana* 
thematizatos,  el  ab  omni  Gliristianorum  codsortio 
inveniar  alienus.  Similiter  et  vicedomiiius,  et  can- 
cellarius  ejus,  et  omnes  alii  qui  aderant  clerici  ma- 
nus  suas  in  manum  meam  dederunt,  et  b*e  eadem 
exeommunicationis  el  analhemalis  verba  dixerunt. 
Deinde  accessit  Arnuipbus  nepos  arcltiepiscopi,  bo- 
nestns  videlicetetprudens  clericns,  cujus  unam  ma- 
num  archiepiscoptis  tcnuit,  aiterain  ipse  super  san- 
"  ctnm  Evangelium  posuit,  et  juravit,  dicens :  Domi- 
nus  meus  Wido  archiepiscopus,  qui  liic  est,  ab  ho- 
die  in  antea,  cl  quod  promisit  de  castitaie  clerico- 
mm,  ftdeliter  observabit:  ct  insuper  nunquam  con- 
secrabit  alicujus  ordinis  clericum  suae  dioecesis  prae- 
tcr  raonachos,  quem  anle  promotionem  non  faciet 
jurare,  quod  in  hoc  breviculo  scriptum  esl.  Sic  me 
Deus  adjuvet,  et  ista  saucta  Evangeiia. 

Indiculus  sacramemi  eorum  qui  promotentur. 
Prn  finsciniendis  ecciesiasticis  ffradibus,  tive  ner 


•T 


OPUSC  V.  —  ACTUS  MEDIOLANENSIS.  gg 

Posnitentia  archiepiscopi.  A  qui  solum  constilutac  a  diabolo  84  regulae  canonem 


Hoc  facto  dominus  archiepiscopus  iilico  in  pavi- 
mentum  cum  omni  humilitaleprosternilur,et  injungi 
sibi  peenitentiaro  pro  venalitatis  hujus  nefando  coro- 
roercio  deprecatur  :  cujus  videlicet  sceleris  licct  in 
illa  Ecclesia  non  ipscprimus  exstilerit  auctor ;  non 
tamen  ut  debuit,  Aieral  exstirpator.  Centum  itaque 
annorum  sibi  poenitentiam  indicit,  £3  redemptio- 
nemque  ejus  taxalam  per  unumquemque  annum  pe- 
ctiniae  quantitate  prafixil. 
Jusjurandum  archiepiscopi  el  popuii  non  diversum. 

Mox  majorem  ecclesiam  simul  ingressi,  pulpitunt 
ascendimus.  Tunc  coram  copioso  populo  civiiatis,  et 
clero,  clericum  snum,  tactis  sacrosanctis  Evangcliis, 
jurare  feci,  quod  ipse  archiepiscopus  donec  tdvive- 


dederunt,  ita  ul  noitnulii  eorum  vix  peccalutn  boc 
esse  cognoscereut,  quinque  annorum  poeuitentiam 
acceperunt.  Hoe  modo  ut  omni  tempore,  aestate,  si- 
roul  et  hieme,  duos  dies,  duabusaulem  anni  Quadra- 
gesiinis,  Natalem  videlicel,  et  sanclum  Pascha  prae- 
cedentibus,  tres  dies  per  hebdomadam  jejunarent  in 
pane  et  aqua.  Eorum  autem,  qui  plus  dederunt,  sep- 
tem  annorum  est  poenitentia,  sub  eadem  scilicet  jc- 
junii  quantitate  distincta  ;  postque  septennium 
quandiu  vixerint,  sexlam  feriam  jejunabant.  Qui 
autein  jejunare  facile  non  potest,  unum  ex  bis  diebus 
per  omnem  hebdomadain  redimere  licemiam  habel, 
ita  ut  uuum  psaltcrium  meditetur,  aut  medkim  cum 
quinquaginta  melanoeis,  aut  unura  pauperem  pascai, 


rel,  in  quanlum  posset  (excepla  sttorum  bononim  B  et  lolis  pedibus  nummum  porrigat.  Iloc  insuper  do- 


datione,  si  nollet)  istas  duas,  Nicolaitarum  videlicet 
ac  Simoniacorum  haereses,  omni  stuuio  tolisque  vi- 
ribus  sincere  ac  fideliter  exstirpare  contenderet :  ita 
ui  neque  presbyiero,  neque  diacono,  neque  subdia- 
cono,  feroinam  cum  gradu  simul  habere  perroitteret: 
a  conferendis  etiam  ecclesiasticis  sacramenlis  vena^ 
liiatis  omne  commercium  funditus  prohiberet.  Idip-\ 
sum  jusjurandum  contra  Simoniacos  ctNicolaius/ 
permaxima  parspopuli  non  modo  civilis,  sed  el  su-| 
burbani  jam  dederat,   quorum  videlicet  multitudo  1 
roillenariom,  ul  ferlur,  numerum  excedebal.  His  ita^ 
gestis,  consideratisque  sauclorum  Patrum  sententiis, 
quos  superius  memoraviinus,  aliorumque,  quos  stu- 
dio  brevilalis  omisimus,  visum  est  nobis,  itt  omnes 


roino  archiepiscopo  proinitteitte  quod  omncs  oralio- 
nis  causa  procul  ipse  dirigeret,  sive  videlicet  Roroam, 
sive  Turonum ;  ipse  autem  arcbiepiscopus  profectti- 
ruin  se  ad  B.  Jacobi  venerabilem  turoulum,  qui  est  in 
Hispania,  disponebat. 

His  itaquc  tali  modo  reconcilialis,  decretum  esl, 
ut  non  mox  passim  omnibus  reddetur  officiom,  scd 
his  duntaxat,  qui  et  litteris  eruditi,  et  casli,  et  mo- 
rum  gravitate  viderentur  honesti;  caeteris  autcm 
sufficeret,  quod  sanclae  Ecclesiae  per  divinam  gratiam 
essent  rursus  inserti,  a  qua  eaienus  fueraut  diviwo 
sementiae  falce  pracisi.  Uli  etiam  ipsi,  quibus  mi- 
nistrandi  licentia  redditur,  non  ex  raale  mercata  vc- 
teri  ordinatione  ad  amissum  reparantur  officium  : 


illi  clerfei.  accepla  poenitentia,  inter  missarum  so-  C  sed  ex  illa  potius  beati  apostolorum  principis  eflt- 


leinnia  reconciliarenttir,  ornamenta  de  manu  epi- 
scopi  recipientes,  sicut  Fulbertum  episcopum,  supra 
narravimus,  dedisse  consilium ;  hoc  tamen  prius,  quod 
infra  scriplum  est,  ante  sanctum  altare  legeutes. 
Jusjurandum  clericorum. 
Ego  Arialdus  dictus  diaconus  de  captlla  Mediola- 
nensis  archiepiscopi  hac  scriptura,  quam  manu  mea 
scripsi,  prufiteor  me  eam  fidem  tenere,  quam  sacro- 
sancu  septem  concilia  evangelica,  et  apostolica  au- 
ctorilate  firmarunt,  et  quam  beaiissiini  pontifices 
Romani  ad  diversos  data  prsedicatione  lucidissimae 
verilatis  ejposuerunt.  Anathematizo  quoque  genera- 
liter  omnes  haereses,  extollenles  seadversus  sanctaro 
caiholicam  el  apostolicam  Ecclesiam,  et  specialiler 
vero  atque  nominatim  Simoniacam  haresim,  quae  in 
ipsam  Ecclcsiam  conattir  introducere  sacrorum  or- 
dinum,  sive  officiorum  malediclam  venalitatem : 
dciude  Nicolailarum  aeque  abominabilem  haeresim, 
quae  ioipudcnter  latrat  sacrialtaris  niinistrosdebere. 
vel  posse  licenter  uti  conjugibus,  quomodo  et  laicos : 
unde  qtiia  his  diebus  hae  duas  haereses,  scilicet  Si- 
rooniacorum  et  Nicolailarum,  gravius  Ecclesiam  Dci 
vexantet  impugnanl;  Simouiacos  omnes,  et  Nico* 
laitas  ctim  dogmatibus,  auctoribus  sectatoribusque 
siiis  slMrno   annlhcinate  diirnns  essc  nronuntio.  iu- 


cacissima  auctoritate,  qua  in  beatum  Apollinarcm 
repenle  usus  est,  dicens :  Surge,  inquit,  accipe  Spirt- 
tum  sancium,  simulque  pontificatum. 

Ecce  omnem  discretionis  iilius  ordinem  apud  Me- 
diolaneusem  urbem  habituro,  breviter  expostite-us : 
adhuc  tamen  utrum  sedis  apostolicae  judicio  placeat, 
ignoravimus.  Nos  enim,  si  quid  erravimus,  ad  Peiri 
magisterium  corrigendi  libenter  accedimus,  et  re- 
traciationis  opprobrium  non  veremur.  H*c  est  enim 
iila,  ut  ila  loquar,  officiua  fabrilis  cui  nimiruin  is, 
qui  fabri  dicebalur  filius  praesidel,  ad  cujus  r^uiam 
omnis  merilo  moneta  reducitur:  adcujus  reclituJiV 
nis  lineam  quidquid  uspiam  depravatum  fuerit,  re- 
formatur.  Utrumautein  egoinreconcilialioneillorum 
1  erraverim,  nescio.  (Jnum  aulem  per  omnipotentis 
Dei  clemeutiam  spero,  quia  post  tol  jurationum  ge- 
ncra,  quibus  archiepiscopus  hxc  promissa  firmavit, 
post  sacramenta  tant  roiikiplicis  poptili  per  Evange- 
liumdata,  post  juramenta  certe  omnium  tlerkorum 
ante  sanctum  allare  litteris,  et  prapiio  ore  prolata, 
utraeqiie  istae  haereses  sic  in  illa  Ecciesia  sunt  per  ar- 
gumcnta  providae  coercitionis  attriue,  ui  auctore  Deo 
nostris  temporibus  non  sint  ad  rediyiva  cerlainina 
reparauJae.  Apostolica  lamen  sedes  hxc  apud  »e  re- 
irar.land*  discutiaL:  et  ulrum  nuncto  an  liina  dicua 


99 


S.  PETRI  DAMIANl  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  YARIA. 


100 


85  86 


OPUSCULUM  SEXTUM. 


LIBER  QUI  APPELLATUR  GRATISSIMUS.  AD  HENRICUM  ARCHIEPISCOPCM 

RAVENNATEM. 


Argumentum.  —  In  hoc  iractatu  prolixe  ostcndit  non  esse  eos,  qui  a  Simoniacis  episcopis  consecrati  sunt, 
iterum  consecrandos :  quod  niiikis  rationibns  et  sanctorum  Patrum  auctorilalibus  confirmat.  Contro- 
versia  autem  lunc  temporis  super  hac  quaestione  vertebatur  in  concilio  episcoporum  ;  proplerea  scribil 
hoc  loco  ad  archiepiscopum  Ravennalem,  ut  simul  cum  aliis  hoc  Romano  pontiilci  persuadeat,  ne  in- 
sontes  simul  cum  noxiis  poena  allicerentur,  depositis  scilicet  aJb  ecclesiasticis  ordinibus  ,  quos  sine  ulla 
negolia  lione-  acceperan  t. 


VERSUS  DE  SIMONIAGIS.  A 

Incudem  Simouis  fabrilis,  el  antra  monelac 
Damnal  pestiferas  Deus  evertendo  cathedras  : 
Nam  postea  latro  per  diverlicuia  repil, 
Pervia  graluito  pastor  petitostia  gressu. 
Asl  ubi  mangonum  scelerata  negotia  desunt, 
Nec  gravem  corbonam  turget  venale  talentum. 
Non  distractor  obest,  quia  non  commercia  sordent. 
Nam  quid  nummati  nequeunt  ubi  laedcre  nummi  ? 
Imo  quid  arboreis  manu  obsit  squalida  plantis? 
Saepe  salutiferam  medicus  dedit  aeger  origam, 
Mancipitespugilem,  caeei  genaere  videnlem, 
Glenica  proccrum  peperit  inale  foeda  veiiustum, 
Nec  soboles  noxis  est  addicenda  paternis; 
Quisque  sua  premilur,  socii  nec  labe  lenetur. 

Domino  Henrico  venerabili   Ravennaticx  sedis  B 
anlistiii,  Petrus  vivificae  crucis  Ghristi  humillimus 
scrvus,  salutem  in  idipsum. 

Qui  sacerdotium,  auclore  Deo  noviler  suscepisti , 
nullum  tibi  iuju/iinb  offerendum  rounus,  quam  quod 
de  sacerdolibus  factum  est ,  congruentius  credidi. 
De  iis  ilaque,  qui  gratis  sunt  a  Simoniacis  conse- 
craii,  quanla  jam  per  triennium  in  tribus  Romanis 
eonciliis  fuerit  disceplaiio,  quanique  perplexa  atque 
coufusa  dubietas :  et  in  iis  partibus  quolidie  yenti- 
Jetur ,  sanctilatem  veslram  laluisse  non  arbitror ; 
praesertim,  cum  crescente  fluctuationis  ambiguo, 
eatenus  sil  processum,  ut  nonnullos  constet  episco- 
pos  ab  illis  ordinatos  clericos  denuo  consecrasse. 
Unde  mibi  plerique  fratres  quadam  praesumptivae 
charitatis  instantia  familiariter  exigunt,  el  violenta,  ^ 
ul  ila  fatear,  supplicatione  compelluut ;  ut  in  tantae 
necessilaiis  articulo  subvenire,  vel  compendiosum 
quid  scribendo  non  pigeat,  atque  quid  mihi  super 
hac  sententia  videatur ,  exponaro.  Quod  quidem 
diuiius  delreciavi,  speransme  videlicet  a  bealissimo 
prius  aposlolicx  sedis  antisiite  liceutiam  acceplu* 
rum  :  hac  siquidem  transiturus  in  proximo  fereba- 
tur.  Sic  namque  integrum  decernebam  ecclesiasli- 


divina  obleslatione  rogaverit ,  quatenus  Dei  miseri- 
cordiam  in  commune  deposcerent ;  ut  quid  super 
hoc  scrupuloso  negolio  decernendum  esset,  nulanli- 
bus  revelaret  ;  ejus  me  arbilralus  obsecundare 
prorsus  imperio,  si  vel  orando,  vet  scribendo  lam 
difficilem  nodum  de  Ecclesia  solvere,  superna  illti- 
cescentegra»Ja,  potuissem.  Quapropter  in  illum  ft- 
deliier  speraiis  qui  aperit  librum,  et  solvil  signa- 
cula  cjus  (Apoc.vni),  solvendae  hujus  qiucslionis  iter 
aggrediar;  et  quia  copia  dicendi  uon  suppetit,  de- 
legatie  mihi  obedientiae  studio ,  qui  loqui  nescio, 
uutibus  saltem  gestire  tentabo. 

87  GAPUT  PRIMUM. 

Quod  Chrhlu*  ,  elsi  per  plures  sua  donu  dhcer- 
nat,  in  ipso  tamen  oniuis  yratiw  plenitudo  per- 
maneat, 

Gonslat  plane  mediatorem  Dei,  et  hominum  Chri- 
stum  Jesum  Ecclesiam  suam  sic  ordinasse  ab  ipso 
redemptionis  humanae  priinordio ;  ul  et  per  mini- 
stros  verbi  sui  charismatum  dona  distingueret,  et 
tamen  in  seipso  omnium  gratiarum  plenitudinem 
priucipaliler  retineret.  Nam  is  qui  dicil  apostolis : 
c  Habemus  thesaurum  islum  in  vasis  fictilibus(/  Cor. 
iv) ;  i  idem  etiam  conGtetur ;  <  Quia  in  pectore 
Jesu  sunt  omnes  thesauri  sapienliae  abscondili  (Co^ 
loss.  h).i  Si  aulem  in  pectore  Jesu  omnes  thesauri 
sunl,  et  nihil  excipitur;  qold  ergo  relinquitur,  quod 
in  vasis  hominum  ficlilibus  recondatur  ?  Sed  quod 
ille  lotum  naturaliter  possidet,  hoc  illi  per  gratiam 
parlicipatione  iilius  juxta  mcnsuras  habeut.  De 
illrs  enim  dicilur :  t  Quia  operatur  unus  dtque  idem 
Spirilus,  dividens  singulis  prout  vult  (/  Cor.  xu) ;  i 
at  de  unigenito  Filio  dicit  Jdannes  Baplista :  c  Non, 
inquit,  ad  mensurain  dal  Dcus  Spiriium.»  Et  ite* 
ruin  :  c  De  plenitudine  ejus  omnes  acccpimus 
(Joah.  i).  i 

Quia  ergo  ab  iilo  uno  fonte  omnes  justi  hanriunt 
unde  vivant;  ad  illum  necesse  esl ,  seroper  gratias 
agendo,  recurrant ;  nec  supernae  graliae  dona  ab  aiio 


101 


OPUSC.  VI.  —  LlBEJl  QUI  DICITCR  GRATISSIMUS. 


m 


deflcientes  arescant ;  nec  in  semetipsis  valent  fluere,  A  cum  dicit:   clte  in  orbem  universnm,  baptiza!e 


dum  ab  originali  plenitudine  fontis  obliviscuntar 
ubertatem  suoe  vegetationis  haurire.  Unde  non  in- 
congrue  per  Salomonem  dicilur  :  i  Omnia,  inquil, 
flumina  intrant  in  mare,  et  mare  non  redundat :  ad 
locum  unde  exeunt,  fluroina  revertuntur,  ut  iterum 
fluant  (Eccle.  i).>  Hunc  excursum,  atque  recursum 
spiritualium  fluminum  myslice  Lucas  evangelista 
describil,  cum  ait :  c  Quia,  convocatis  Jesus  duode- 
cim  apostolis,  dedit  illis  virttitem  et  potestatem 
super  omnia  daemonia,  et  ut  languores  curarent,  et 
misit  illos  praedicare  regnum  Dei  (Luc.  ix).>  Ecce 
egressus  flumiiium  ;  ac  postmodum  subdit :  •  Et  re- 
versi  apostoli  narraverunt  illi  qusecunque  feceruut 
(Ibid.).  >  Ecce  reditum  fluminum.  c  Ad  locum  ergo, 
unde  exeunt,  flumina  revertunlur;  >  quia  electi  qui-  ** 
qne  illi  se  debitores  esse  non  ambigunt,  a  quo  vide- 
licel  hauserant  omne  quod  spirilualiler  fluunl.  Unde 
et  Paulus  ait :   c  Divisiones  vero  gratiarum  sunt, 
idem  autem  Spiritus ;  et  divisiones  ministratjonum 
sunt,  idem  aulem  Dominus ;  et  divisiones  operatio 
num  sunt,%idem  vero  Deus,  qui  operalur  omnia  in 
omnibus.»   Nempe  cum  primum  ponat  Spiritum, 
deinde  subjungat  Dominum,  postremo  Deum,  osien- 
dit  sanctam  Trinilalein,  unum  scilicet  Deum,  omnitim 
gratiarum  esse  indubitanter  auclorem.  lpse  enim 
sua  dona  distribuit,  qui  singulorum  merita,et  ope- 
rum  diversitates  occulta  provisione  discernii. 

CAPUT  II 


omnes  in  nomine  Patris,  et  Filii,  et  Spiritus  sancti 
(Matth.  xxvni);  t  evidenter  ostendii,  quia  non  ipsi, 
sed  ille  procul  dubio  baptismatrs  auclor  erai,  in 
cujus  illi  nomine  baptizabant.  Unde  et  Joanncs 
Baptista  dicit:  c  Qui  me  misit  baptizare  in  aqua, 
ilie  mihi  dixit :  Super  quem  videris  Spiritum  de- 
scendentem,  et  maneniem  super  eum ,  hic  est,  qui 
baptizat  (Joan.  xi).i  Et  tamen  evangelista  Joannes 
ait:  cQuanquam  Jesus  non  baptizaret,  sed  discipuli 
ejus.  >  Eccc  Dominus  non  baptizat,  et  tamen  de  illo 
dicilur:  cHic  est,  qui  baptizal ;  >  quia  quisquis 
baplizandi  exhibel  minisierium,  ille  tamen  operatur 
virtutis  inlimae  sacramentum. 

GAPUT  III. 

Quod  ticut  unut  est  ,  qui  baptizat;  ita  unut  idem 
est,  qui  principaliler  consecrat.    *?*j?*  ^^ 

1  Si  quis  autem  mihi  fortassis  objiciat,  aliud  esse 
baplismum  bumanae  regeneralionis,  aliud  consecra- 
tionis  ecclesiasticae  dignitatem ;  nos  quidquid  in 
hac  parte  de  bapiismo  credimus,  totum  iiihilomiiius 
et  de  consecratione  sentimus.  Nam  cum  baptismus 
lolius  ecclesiastici  sacramenti  origo  sit,  alque  pri- 
mordium,  sicul  baplismus  Dei  est  et  non  hominis, 
ila  nimirum  omnis  ecclesiastica  cousecralio  i)Ii 
specialiter  cpmpetit,  a  quo  omnium  benedictionum 
£9  plenitudo  profluxit.  De  quo  videlicet  Apostolus  : 
c  Qui  l>enedixit  nos,  inquil,  omni  benediclione  spi- 
riluali   in  ccelcslibus  (Ephet.  i).  >  Neque  enim  ve* 


Quod  sacerdos  exteriut  minUtral>  sed  Deus  i«.  C  ipse  baptas,  vel  prorsus  aliqua  consecratio  ma 


visibiliier  consecrat 

Quapropter  plena  fide  credendum  est,  quod  sic 
ministris  suis  Christus  ecclesiaslicae  consecralionis 
delegal  oflicium,  ul  tamen  apud  se  omnium  ordinum 
contineai  principaliter  sacramentum  ;  sicque  servis 
proinovendi  conservos  ministerium  praerogat ,  ut  in 
neminem  ipsum  consecrandi  jus,  virlutemque  trans- 
fundat.  Licel  enim  pontilices  per  injunctae  admini- 
slralionis  ofGcium  consecrare  videantur ;  sed  ille 
veraciler  consecral,  qui  Spiritum  sanctum  invisibi- 
liter  dat.  Alius  nanique  esl,  qui  oral ;  alitis,  qui 
exaudit.  Alter  iile,  qui  pelit ;  alter,  qui  petiiionibus 
annuit.  Quis  est  enim,  qui  se  Petro  et  Joanni  audeat 
comparare?  El  tamen  de  ipsis  dicitur  :  c  Quia  missi 


gnum  aliquid  dicerelur,  nisi  intuilu  Spirilus  sancli, 
qui  per  exercitia  illa  tribuilur.  Nam,  ul  dicilur, 
quid  est  aqua,  uisi  aqua?  Sed  accedit  verbum  ad 
elementum,  et  descendeute  Spiriiu,filsacramenlum. 
Cum  ergo  in  utroque  sanctificationis  gencre  hoc 
sit  tolum  atque  magniGcum,  quod  sive  ab  iis,  qui 
baptizanlur,  sive  ab  iis,  qui  consecrantur,  Spiritus 
sanclus  accipilur,  sicul  non  huraaiue  virtuli,  vel 
poieslaii,  sed  auctori  Deo  baptismus  adscribitur  : 
ila  nihilominus  et  quaelibel  ecclesiastica  consecratio 
ad  illum  per  omnia,  necessc  est,  referatur,  operante 
siquidem  in  utrisque  mulliformi  gratia  Dei ;  etut  illi 
absolutionem  obtineant  peccalorum,  et  isli  prove- 
hanlur  ad  spirilualium  ordines  dignilatum.  llli  exuli 


Samariam,  imponentes  manus  iis,  qui  baptizati  D  velerein  cum  actibus  erroris,  uovum  induant  homi- 


fueraot,  oraverunt  pro  ipsis,  el  illi  acceperunt  Spi- 
rilum  sanclum  (Act.  yiii).  >  Non  ergo  eorum  largi- 
tate,  sed  mini.lerio,  ac  proinde  non  illis  donantibus, 
sed  oranlibus ,  Spiritus  satictus  super  credentes 
illapsus  est  (Hebr.  ix).  Unus  est  enim  sacerdos  raa- 
gnus,  unus  ponlifex  summus  ,  qui  iulroivit  semel, 
non  in  quaelibet  sancla  sanclorutn,  sed  inipsuin  coe- 
lum,  ul  appareat  vultui  Dei  pro  nobis.  Ex  quo  vide- 
licet,  tanquam  quodain  verlice,  omne  Sacerdotium 


nem;  i.ti  tanquam  sacerdoies  Dei  induantur  justi- 
tia.  Illi  quasi  modo  genili  infantes  rationabiles  sine 
dololac  concupiscant ;  isti  ut  perveniant  in  meusu- 
ram  ccutis  plenitudinis  Christi.  Operatur  in  illis,  ut 
liant  filii  adoplionis,  in  isiis  autem  ul  sini  minisiri 
et  dispensalores  ministeriorum  Dci.  Uli  uamque  per 
Spirilum  rcnascuulur  :  isli  eodem  disponentc  Spi- 
ritti,  jam,  ut  filios  Dei  generenl,  praeferunlur  (Ephet. 
iv ;  Coloss.  iii ;  Psal.  cxxxi;  1  Petr.  u;  Ephet.  iv; 


103 


S.  PETRl  DAMIAM  OPP.  TOMDS  SEU  PARS  Ul.  '—  OPUSCULA  VARIA. 


104 


sicut  baptismus ,  ita  el  nihiJominus  sacerdotalis  A  mcnii  genus,  vel  a  Domino,  yc!  ab  aposiolig  simol 


conaecralio,  nulla  sordeniium  lninislrorum  labe 
polluilur,  nullo  alieni  realus  criiuiue  violatur :  sed 
quautumvis  facinorosus,  quanlislibet  sit  criminibus 
involulus  ille,  qui  consecral;  is,  qui  consecralur , 
nuiio  propter  hoc  sacri  inuneris  detrimento  percei- 
litur,  nec  aliqua  cceleslis  graliac  diminulione  frau- 
,datur.  Nop  enim  ex  merito  sacerdotis,  sed  ex  offi- 
cio,  quo  fuhgfiur^consccraiionis  mysleiium  in  alte- 
rum  propagatur  :  nec  cxpcdit  in  cousecratore  con- 
sideraxe^  qualiter  vixil,  sed  minislerium  lantuin- 
raodo  attendendum  est,  quod  acccpit.  Sicut  enim 
multi  sunt,  qui  baplizandi  funguntur  officio;  et 
tamen  unus  est,  qui  baplizal :  ita  lioet  multi  sint 
sacerdotes,  unus  tamen  esl,  qui  proprie,  ac  specia- 
liter  consecrat.  In  illa  nempe  columba,  quie  super  B  cuni :  t  Super  quem,   inquil,  videris  Spiritum  de- 


videalur  acceptum,  claret  baptismum  sic  esse  con- 
secrationis  ecdesiastica?  fundamenlum  atque  prin- 
cipium  :  ul  qui  baptismi  principatum  lenere  cogno- 
scilur,  ipse  nibilominus  consecrationis  auctor  abs- 
que  ulla  pronus  ambiguitaie  credatur. 

CAPUT  Y. 

Quod  nulla  sit  causa,  cum   rebaptixari  qui$aue  na* 
audeat,  cur  debeat  iterum  consecrart. 

Quod  cum  ita  sit,  quid  causae  sit,  ego  non  video, 
cum  baptizatus  eliam  ab  haeretico,  nou  rebaplizelur  : 
cur  promotus  a  Simoniaco,  sicut  dicitur,  vel  deponan- 
tur,  vel  denuo  consecretur?  Si  enim  baptismus  per  bo- 
micidam,  vel  adullerum,  vel  etiam  haerelicum  datus, 
raius  habendus  est;  nimirum  propler  iliud  Evangeli- 


Dominum  post  baptisma  descendit  (Matt/u  iu; 
Marc.  i;  Luc.  iu  ;  Joan.  i),  ipse  cum  sacrameuto 
baplismatis  et  veri  sacerdoiii  jura  susccpit,  fuso  vi- 
delicel  super  euni  oleo  exsuitatiouis,  de  quo  Psal- 
misla  canit  :  (Ptal.  xliv)  «  Unxit  te,  inquit,  Deus, 
Deus  tuus  oleo  telitiae  prae  cousortibus  tuis.  >  Pro- 
batur  autem  Redemplor  noster  cum  baptisino  simul 
et  sacerdotii  suscepisse  minislerium  :  quia  baptiza- 
tus,  mox  prsedicare,  discipulos  eligere,  novisque 
coepit  miraculis  coruscare,  qitod  eatenus  profecto 
fecisse  non  legitur,  si  diligeuter  Evangelici  teitus 
scries  recensetur.  Hinc  est  quod  sancta  Ecclesia  ab 
ipso  suo  capite  hujus  normam  90  instituiionis 
arripuit,  et  fldeliter  servat;  ut  ad  instar  ipsius  Do- 


scendentem,  et  manentem  super  eum,  hic  est,  qui 
bapliiat  (Joan.i);  •  nH  omnino  causae  cst,  cur  nou 
et  in  consecrationibus  ad  eumdem  utriusque  sacra- 
menli  redeamus  auctorem,  ut  aeque  dicamus  :  hic 
est,  qui  consecrat.  Nunquid  enim  colnmba  iila  super 
wediatorein  Dei  et  hominum  cmn  virtute  bapti- 
zandi  vcnit,  et  cum  conseorandi  virtute  npn  venit? 
(Matth.  lii ;  Marc.  u)  Quid  enim  accipit,  qui  baptiza- 
lur,  nisi  Spiritum  sanctum?  Et  rursum,  quid  ille, 
qui  consecralur,  nisi  Spiritum  sanctum  ?  Si  ergo 
propterea  quis  a  quocunque  flagitioso  baptizatus, 
non  rebaptizaiur,  quia  Spiritum  sanctum  accepisse 
creditur,  91  non  per  illius  merituin,  sed  per  ejus 
officium  :  et  non  ab  illo,  sed  a  Chrislo,  de  quo  vi- 


mini  infra  tricennium  ad  sacerdotium  quemlibet  C  delicet  solo  specialiler  dicitur :  t  Hic  est  qui  ba 

ptizat  (Joan.  i) ;  >  cum  et  is  qui  const-cralur,  «ou 
aliud,  nisi  eumdem  Spiritum  sanctum,  et  ab  ipso 
ulique  Christo  suscipiat :  quae  inter  baptizalum  at- 
que  consecralum  sit  in  hac  parte  diversilas,  pcni- 
lus  non  videtur. 

Quorum  igitur  una  est  causa,  eadem  debel  esse 
senteutia,  nisi  forte  alius  essc  censendus  est  Spiri- 
tus  qui  in  consecrationibus  dalur :  alius  qui  in  ba- 
ptismo  tribuitur.  Sed  quis  hoc  sacrilega  temeritatc 
prxsumat,  cum  manifeste  clamet  Apostolus  :  c  Unus 
Deus,  uua  fides,  unum  baplisma  (Eph.  iv).  >  Et 
ilerum  :  i  Si  is,  qui  venit,  alium  Chrislum  pradi- 
cat,  quem  non  pradicavimus,  aut  alium  Spirituin 
accepit,  quem  non  accepistis,  aut  aliud  Evangelium, 


non  admitlat.  Nisi  enim  cerla  fnles  baberet,  cum 
baptismo  Dominum  simui  et  saccrdolium  suscepisse, 
4it  quid  tantopere  canonica  prohiberet  auctoritas, 
ante  iilius  aclalis  lempus,  quo  ipse  baplizatus  est, 
quempiam  ad  sacerdotales  infmas  aspirare?  Imo 
cur  ad  accipiendum  sacerdolale  fastigium  Dominicae 
aetatis  adhiberelur  exempluin,  si  minime  credere- 
tur  tunc  Dominus  non  sine  sacerdotio  suscepisse 
baptismum  ?  Sicut  eniin  baptismum,  ita  et  sacerdo- 
tiuin  ex  parte  huinaiiilalis  pro  noslra  salute  susce- 
pit,  cujus  videlicet  utriusque  Sacramenli  in  eo,  quod 
Dcus  est  auctor,  el  consecrator  existit.  De  quo 
Apostolus  dicil :  c  Ubi  pracursor  pro  nobis  intro- 
ivit  secundum  ordinem  Melcbisedech,  ponlifex  faclu3 


in  aelernum  (Heb.  vi).  >  Nam  et  ipsi  sancti  Apostoli  D  quod  non  accepistis,  recte  pateremiui  (//  Cor.  xi) 


non  reperiuntur  alihi  fuisse  a  Domino  consecrati, 
nisi  in  perceplione  baptismi  :  qui  tamen  non  aquae 
baptismatis  mauifesle  legunlur  immersi,  sed  injun- 
«tam  potius  exsecuii  sunt  obedicmiam  baptizandi. 
Qua  nimirum  jussi  sunl  baptizare  credentes  in  no- 
mine  Palris,  et  Filii,  et  Spiritus  sancti.  Pratcrea 
cuin  illis  dictum  slt  a  Domino  :  Joannes  quidcin  ba- 
ptizavit  aqua,  vos  autem  baptizabimini  Spiritu  san- 

«*Ia  itrtn  n/ict  mn)l«\c  Iiao  /Iiac  •   aaacIaI    aac   iimj»  «wkw 


Huc  accedit,  quod  sicul  canonica  tcstatur  auctori- 
las,  idcirco  prohibetur  rebaptizatio  fieri,  ue  san- 
ctae  Trinitatis  noinen,  in  quo  baplizatus  esl  videa* 
tur  annullari.  Quod  si  haec  est  causa  cur  rebapti- 
zari  quisque  nou  debeat,  cui  manifestius,  quam 
ordinato  cuilibet  a  Simoniaco  congruit,  qui  non 
moilo  in  sancue  Trinitalis  nomine  consccrat :  sed 
et  omnem  prorsus  ordinem  catholicae  consecrationis 


W5  OPUSC.  VI.  —  LIBER  QUl  DICITUU  GRATISSIMUS.  106 

dibgenter  inspicilur,  nec  ipsa  Simonis  fides  inno-  A  lutem,  aliis  quidem  proveniunt  ad  damnalionem. 


cens  invenitur  :  c  Pecunia,  inquit,  tua  tecum  sit  in 
perditionem,  qui  donum  Dei  existimasti  pecunia 
possideri  (Aci.  vin).  i  Nam  cum  dicit,  existimasli 
donum  Dei  pecunia  possideri ,  evidenter  ostendit 
talem  tunc  fuisse  Simonis  fldem,  ut  si  pretium  da- 
rct,  non  immerito  ad  facienda  miracula  Spiritum 
sanctum  negotiatus  acciperet.  v 


CAPUT  VI. 


Quod  ordinatio,  ti  $it  catholica,  tit  etiam  rata. 

Moderni  autem  temporis  Simoniaci,  quia  miracu- 
Hs  se  clarescere  posse  non  sperant,  non  Spiritum 
sanctum,  non  cjus  dotia  desideranl :  sed  obtinendt 
principatus  ambitione  succensi,  ad  culinen  tantum* 
modo  dignilatis  anbelant.  Itaque  quanlum  ad  fidem 


Id  lamen,  quod  datur,  omnino  bonum  est;  licet 
reus  sit  iile  qui  accipit.  ffeque  enim  bonus  me- 
dicus  venenum  pftpuTareH~aegroto.  Nunquid  enim 
buccella  illa,  quam  Judae  Dominus  porrexit,  bona 
non  fuit?  Scd  quod  erat  causa  saiutis,  iUifacium* 
est  materia  damnationis  :  quia  instrumentum  pacis 
non\>acatus  accepit.  Cuncli  etiam  liquido  novimus, 
quia  mysterium  Eucharistiae,  quod  de  sacrosancto 
altari  sive  justi,  sive  peccatores  accipimus,  utiqno 
boDumcst.  Nec  bonus  melius,  nec  malus  accipit 
pejus.  Et  laincn  dicit  Aposlolus  :  Quia  indignus 
c  judicium  sibi  mauducat,  ct  bibit,  non  dijudicans 
corpus  Domini  (/  Cor.  xi).  >  Si  ergo  ct  illud  corpus 
Domini  est  quod  indignus  accipit,  perspicuum  est 


inlegri  sunt,  tantum  vero  ad  moneta*  fabrilia  Simo-  B  qufa  res  bona  malo  verlitur  in  perniciem,  quse  bono 


niacae  damnalionis  laqueis  innectuntur.  Hujus  autem 
haeresis  duo  leguntur  auctores ,  aller  sub  prophe- 
tica  (IV  Reg.  v),  alter  sub  apostolica  pestilenter 
emersisse  doctrina  (Act.  viii) :  Gezi  nimirum,  qui 
magister  esse  vendentium  :  Simon  quoque,  qui  au- 
ctor  videtur  esse  emptorum.  Horum  igitur  sectato- 
res  sicut  non  sunt  in  errore  diversi,  ita  nec  in  da- 
ninalione  discreti :  quibus  tamen  si  catbolica  fiat 
ordinatio,  sacrse  dignitatis  oflicium,  ad  quod  non 


utique  provisa  est  ad  salutem  :  nec  tamen  res 
jnala  est  dicenda,  quia  nocet;  nec  ideo  esse  sacra« 
mentum  desiit,  quia  exsecrandus  accepit :  sed  po- 
tius  asserendum  est  quia  indigno  eadem  res  facta 
est  occasio  mortis,  quae  bonis  procurata  est  ad  rej 
medium  salutis.  Indubitanter  igitur  credendum  est 
quod  si  consecratio  cujuslibet  ecciesiastici  ordinis 
intra  catholicam  flat  Eccieiiam,  in  unilate  videlicet 
orlhodoxae  fidei,  ut  in  utroque  nimirum  recta  sit 


merentes  accedunt,  perfecte  suscipiunU  Ejusdem^  fides;  quidquid  bono  per  bonum  traditur,  hoc  etiam 

namque  virtutis  est  Spirilus  sanctus,  cum  ejus  gra-  malo  per  malum  efiicaciter  exhibetur  :  quia  sacra- 

tia  venditur,  cujus  est  et  cum  gralis  datur :  nec  mentum  hoc  non  ministranlis  vel  ministraturi  pen- 

propter  perversitatis  humanae  commercfum  divina  det  ex  merito,  sed  ex  ordine  ecclesiasticse  inslitu- 

potentia  propriae  potestatis   92  perdit  effectum—  tionis  et  invocatione  divini  nominls.  Et  quoniam 
Piaue  et  Salyator  noster  cum  venditus  esset,  et  pe-  G  sicut  unus  est,  qui  baptiiat,  ita  procul  duhio  unus, 

sliienttssimi  taientisumma  proditoris  jam  crumena  idemque  qui  consecrat;  hocest,  Targa  Christi  bcni- 


turgeret,  inter  ipsas  persecutorum  manus  praeci- 
sam  servo  Maicho  auricuiam  reddit  (Joan.  xvm; 
Luc.  xxut;  Matth.  xxvii;  Marc.  xv;).  Itaque 
quautae  super  eos  virtutis  esset,  quorum  manibus 
subjacebat,  aperte  monstravit.  Quod  autem  flagi- 
tanti  Herodi  miracula  non  exhibuit,  dispensationis 
fuit  ratio,  non  defeetio  potestatis.  Erat  enim  is, 
qui  oplabat,  tndignus ;  nam  ei,  a  quo  sperabatur, 
non  deerat  potestatis  effectus.  Porro  et  in  cruce  sus- 
pensus  postquam  spiritum  reddidit,  dum  terra  mo- 
vetur,  dum  sol  obscuratur,  Yeli  insuper  facta  divi- 
sio,  scissio  lapidum,  resurrectio  mortuorum;  cun- 
cta  haec  liquido  testantur,  quod  non  inferioris  po- 
tenlia  fuerit  inter  supplicia  positus,  quam  nunc  j) 
videlicet  in  dextera  palernae  gloriae  sublimatus. 
Eodem  itaque  modo  etiam  de  Spiritu  sancto  creden- 
dum  est :  quia  unius  virtutis  est,  et  cuin  venalitatl 
quodammodo  subjacere  cernitur,  et  cttm  gratuita 
nianus  impositione  prsebclur.  Sicut  igitur  Redem-  I 
ptor  noster  dum  venderetur,  dum  pateretur,  a  sua 

DOn  notnit  maipetJktA  Hp(Wi>a  (Jahh    trmV  ita  Attam 


gnitate  tribuitur  quod  is,  qui  accipit,  non  meretur. 
c  Qui  enim  oriri  facit  solem  suum  super  $3  to* 
nos  et  malos,  et  pluit  super  justos  et  injustos 
(Matth.  v) ,  >  quid  mirum  si  imbrem  gratise  suae  et 
in  arenosumlittuseffundat?  Quid  novum,  si  etiam 
ipsos  caecorum  oculos  splendoris  sui  radiis  ferial  l 
Ut  et  ipsi  merito  cantare  possint,  quod  infeiix  ille 
Baiaam  :  c  Dixit  homo,  inquit,  cujus  obturatus  est 
oculus  :  dixit  auditor  sermonum  Dei,  qni  novit  do- 
ctrinam  Altissimi,  et  visionem  Omnipotentis  videt» 
quicadens  aperlos  habet  oculos  (Num.  xxiv).  • 

CAPUT  YII. 

Quod  Bataam  Simoniacus  fuit,  et  lamen  prophetiaz 

spiritum  non  amisit. 

Eccer  unde  hic  avariliae  filius  tanta  potuit  magna- 

lia  cernere,  et  redeinptionem  mundi  longissime  post 

futuram  tam  expresse,  tam  lucide  nuntiare,  si  Spi- 

ritus  sancli  praesentiam  non  haberel?  Sicut  enim 

egregius  doctor  ait :  Quis  novit  quae  sunt  hominis, 

nisi  spiritushominis,  qui  in  ipso  est?  (/  Cor.  n)«  Ila  et 

,  auae Dei  sunl.  nemo  novit  nisi  Sniritus  Dei :  nraesertim 


107 


S.  PETRIDAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  VARIA. 


iOS 


ritus  gratiam  vendere  conabalur,  cum  ad  promissio-  A  credalur,  quia  per  Moysen  appellatur  hariolus,  vigi- 


nem  prelii  hariolatus  sui  depromcbat  oraculum  ?  Sic 
enim  Scriptura  testalur  quia  seniores  Moab  ,roga- 
bant  eum,  c  habentes  pretium  divinationis  in  maui- 
hus  (iVtim.  xxu).  >  Et  rursus  per  alios  nuntios  misit 
ad  eum,  inquit,  Balac  filius  Sephor,  dicens  :  i  Ne 
cuncleris  venire  ad  me;  paratum  habeo  honorare  te, 
et  quidquid  volueris,  dabo  tibi  (Ibid.).  »  Amore  qni- 
dem  pecuniae  succensus  sestuabat,  et  tamcn  per  eum 
Spiriius  sanctus  profunda  mysteria  loquebatur.  Ba- 
laam  denique,  et  Balac,  uterque  Deo  manifesle  coit- 
trarius,  uterque  Dei  populo  exstitisse  probatur  in- 
fesius,  donumque  divinae  graliae  alter  emere,  alter 
venditare  nihilominus  gestiebat :  attaroeit  prophe- 
licae  revelalionis  arcanum,  ct  iste  extra  merilum 


lanler  ejusdem  historiae  vcrba  percurre,  el  eodem 
Moyse  perspicue  teslante,  reperies  :  Quia  cum  vidis- 
set  Israel  in  tentoriis  commorantem,  protinus  fn 
illum  Dei  Spiritus  irruit  (Num.  xxiv),  el  ut  revera 
prophetam  in  vaticiniis  mox  oraculum  excitavit.  Et 
liariolus  ergo  appellatur  et  propheta  est;  quia  quem 
ad  propheticam  dignitatem  gratia  superna  provexe-  j 
rat,  obscoeno  hariolatus  nomine  propria  pravitas 
deturpabat.  Ubi  considerandum  est ,  quam  profun-  * 
dum  sit,  atque  subtite  Dei  judicium  :  mio  qoam 
terribilis  sit  Deus  in  consiliis  super  filios  homi- 
num  (Psal.  lxv)  ;  cum  videlicet  miserabilis  ille 
tir  neque  propler  realus  sui  neqiiitiam,  graliam, 
quam  semei  acquisierat,  perdidit :  et  tamen  proptcr 


protulit,  et  ille  utique  iudignus  andivit-:  atque,  nt  jj  ipsam  gratiam,  quam  usurpabat,  indignus,  divina* 


magis  largitatem  divini  muneris  admiremur,  male- 
dicere  nitebatur  Balaam,  et  tamen  invitus  e  contra- 
rio  benedicebat  :  c  Ad  benedicendura,  inquit,  ad- 
ductus  sum,  benedictionem  prohibere  non  valeo 
(Num.  xxiii).  i  Cbamus  quippe  divinae  virtutis  ori 
ejus  erat  innixus,  nec  poterat  aliorsum  impetum 
iinguae  dirigere,  nisi  quo  Spiritus  sanctus  prsesidens 
intorsissel.  Gnm  voluntatesiquidem  lingua  pugnabat, 
et  turbuientam  saisuginem,  quam  mens  praedamnata 
conceperat,  per  oris  alveum  effluere  non  valebat. 
Dnde  quoniam  sicut  pelebatur,  jaculari  in  popttlum 
Dei  malcdicla  non  potuit,  ad  deceptionis  se  argu- 
menta  converlit,  ac  Madianitidum  coram  efs  offen- 
diculum  posuit,  Si  ergo  iile,  qui  etram  maledicere 


ultionis  sententiam  declinare  non  potuit.  Quid  ergo 
mirum  st  omnipotens  Deus,  qni  semper  est  quod 
est,  et  mutari  non  novit,  nihilominus  adhuc  antiqua 
examinis  sui  jura  custodiat,  et  eamdem  assuelae 
discretionis  regulam  teneat;  ut  quod  in  Balaam 
fecit,  Lodieque  in  suis  sirmlibus  non  dissimililer 
operetur:  quatenus  et  pro  iargitate  clemenliae  dona 
sua  indignis,  et  pro  censura  jnstiliae  digtwe  eos 
ultionis  animadversione  percellat. 

CAPUT  VIII. 

Quod  reprobum  Saulem  curh  satellilibus  suis  propkeli~ 
cus  spiritus  occupaviL 

Hlud  quoque  obsctirum  non  est,  quod  cum  Satil 

direxisset  lictores  ad  rapiendum  David,  atque  illi 


concupit,  nequaquam  tamen  ut  maledicere  posset,  G  juxta   fkletn  hlstoriae   vidissent    cnm  eo  prophe- 


obtinuil;  quid  nisi  boc  ipsum  sentire  de  Simoniacis 
valeat,  ubi  certe  mens  cum  linguae  beuedictione 
concordat?  Sed  qui  propheiicsc  dignitatis  ofiicio 
irreverenler  abusus  est,  quo  tandem  collaiae  gratias 
praerogaiivam  94  fine,  conclusit?  Nam  po&l  di- 
geslam  Israeiitici  populi  victoriam  Scriplura  mox 
iutuiit,  dicens  :  c  Balaam  quoque  fflium  Beor  inler- 
fecerunt  gladio  (Num.  xxxi).  »  Sic  nimirum  sive  Si- 
moniaci,  seu  quilibet  criminosi  suscipien  iis  se  occie- 
siasticis  ministeriis  applicant  :  et  donum  quidem 
supernce  gratiae  ex  benignitate  largitoris  accipiunt, 
et  dignum  lameu  proprii  excessus  stipendium  non 
evadunt.  Uoc  enim  illis  verlitur  in  perniciem,  quod 
dignis  provisuin  est  ad  salutem.  Atque  inde  iJIi  in 


tarum  valicinanlium  cuneum ,  et  Samuel  8tan- 
tem  super  eos,  factns  est  etiam  in  iliis  Spiritus 
Domini ,  el  prophetare  coeperunt  :  cnmque  Saul 
secundo  et  tertio  alios,  atque  alios  mitteret, 
et  iiios  nihilominus  propheticus  95  Spiritus  invasis- 
set,  tandera,  nt  Scrip tura  lestatur (/  Reg.  xix,)  iralus 
ipse  Saul  abiit  in  Ramatba  :  sed  antequam  perve- 
nisset,  factus  est  etiam  super  eum  Spiritus  Dei,  et 
prophelavit  tola  die  nudus  cum  caeteris  coram  Su- 
miiel.  Quid  ergo  mirum  si  perversi  homines  dona 
Dei,  quibus  indigni  sunt,  ad  cumulum  suae  damna- 
tionis  accipiant;  cum  et  Sauii  isti,  quem  Deus 
abjecerat,  quem  jam  daemon  agitare  saepissime  con- 
sueverat,  non  modo  Spiritum  Dei  ad  horam  susci- 


aelcrnui  mortis  periculum  corruunt,  unde  et  alii  ad  D  pere,   sed  etiam  cum   suis  officiis  concessum  sit 

ditttius  prophetare?  Iraeundise  nempe  felle  commo- 
tus,  el  livoris  simui  et  odii  erat  ardore  succensus : 
atque,  ut  non  diutius  immorer,  Deo  vacuus,  malo 
spiritui  fuerat  irrevocabiliter  raanclpatus  :  tamen 
cum  ad  locum  chori  vaticinaniis  accessit,  repente 
super  eum  divinus  Spirttus  irruit,  et  velm  apposi- 
tam  materiam  ignis  insiliens  occupavit.  Non  ergo 


capesscnda  vilae  praemia  vegetius  convalescunt.  Certe 
qui  illam  sacrae  Scripturae  paguiam,  quae  de  prsefato 
ftataam  loquitur,  ocuio  vigilante  percurrit,  nuilale- 
Diis  dubitat  hunc  infelicem  virum,  ut  revera  per 
oinnia  Simoniacum,  excepto  quod  Simon  necdum 
fuerat,  ex  quo  detestabile  iilud  muluaretur  agnomen, 
*i  prophetiae  suse   gratiam  venaiem   habutsse,  et 


409  OWJSC.  VI.  —  UBER  001  DKHTUIt  GRAHSSMUS.  i  10 

accipfcntte  est  merittim,  sed  summi  largiteris  est  A  noftra  mtiudo  ingeril  qusestionem,  et  perapieufc  Inci 


beneflcium.  Non  enim  legftcir  :  Qotft  SpirlUis,  obi 
dtgnum  est  spirat ;  sed  ptiliif*  dfctum  esi  ^:  <  Ubi 
tuFi,  spirat  (/oflM.  m)  ;»  ut  pfofecto  spiiKuaUs  grafift, 
quae  ex  ecclesiastica  mstitutione  tribufttur,  dhrte 
potius  voluntati,  quam  bumanis  meritis  ascrifcatdr. 
Cnimvero  fcprritussanctos  non  pro  meritis  sempcr 
veaN^sedfro  meritis  in  quoUbet,  ad  saititem  vide- 
licet,  semper  manet.  Hinc  est  ittnd  {uod  Veritas 
dicit :  c  ffi  quis,  inqoit,  dfligit  me,  sermoaem  meum 
senrabit ,  et  Pater  meus  diligit  eum,  et  ad  eum 
veniemus,  et  mansionem  apud  eum  faciemus  (Joan. 
xiv).  »  Qui  enim  in  dilectorem  sutim,  postqoam 
Tenturum  se  esse  promisit,  mausionem  quoque  fa- 
i  protinus  addidit;  paactprot«al»»4U4*  ia  aHJs 


ftas  iatendende,  mioutque  vktewlo,  coaatur  inferre 
cabgihg*.  4ioa*do,  inqujttnt,  gratia  sancii  Sphri- 
Ins  vel  per  malos  datur,  Tel  a  malis  flecipilur  ?  non 
attendentes,  quia  gratia  aancti  SpirUps  jpse  ordo 
eedesiastic*  digniifltit  accipiuir  :  quem  videUcct 
sive  indignus  prsebeat,  feive  indignus  aocipiat,  Spiri-/ 
4us  saactus,  qui  Ecdesiae  suae  jura  ditpowt,  ratum 
esse  deoernit.  Ut  enim  ait  B.  HieroAyflNis  (iib.  i 
4uhenm  Jmniaimpt) :  <  fpiscopus,  prabyter  etdia- 
coous  nen  sunt  tnerildrom  noraina,  aed  offieiorum. » 
Ttuquam  si  veLiribunus  ipse  degeoersit,  veldege- 
«erew  quempiam  ad  militiiesaft  ordinem  pravebat, 
«d  conservaudum  lamen  mUkJft  stue  «rdinem  impe- 
rator  onme,  quod  faclum  est,  Atmm  esse  consti- 
habitat  Deus;  in  aliis  hospitatur.  Huic  etiam  ilhid  si-  B  i«il ,  oec  enim  tribuoilii  juris  oiaurta  comrellil,  qui 


mile  est  qned  ait :  <  Super  quem,  inquit,  reqfttescet 
Spiritus  meus,  nisi  superhum?Iem,etqvIeUim,et  tre- 
menlemsermonesmeos?»  (/**.  Livi.)AcsipafeMerdi- 
cat :  fct  super  alios  qoidem  veniet,  sed  auper  faunc  Vi- 
delicet  requiescet,  quia  dignus  est  Nam  sictft  et  ante 
nos  dictum  est,  Spiritus  sandtus  «tout  eoncillattts,  et 
placatus  requiem  pnetftirt  mitfeus  et  liumillbtjs 
corde  :  ita  cefttrarins,  et  a#r<*ftus  tottrttlbo*,  ac 
superbis  inquletudinnm  esagitat,  qnaim  sciUeet  in- 
quietudinem  sciniphes  ilte  brevtestmae  eigHiflcabartt, 
sub  quibus  magi  Pharaonis  defecerunt,  dkenses  : 
<  lKftittH  Dei  est  bic  (Exo4.  Tfir); » latenLos  srt>i  ad- 
versum  esse  Spiritum  stfnctum,  qui  eratln  Aoyse. 
Aplenimimmtertio  loco,ubi  scHiiplwm  plaga  poiritor 


ipsom  iribnnum,  quem  necdum  a  proprii  ordinis 
dignitaie  dejecit,  sed  dicitur  e  diverso,  eece  fivan- 
geitum  clamat  :  <  Qui  non  intral  per  -esikiin,  sed 
iijgredilur  alinnde,  iUe  for  est  et  latso  {Jwm.  x).  » 
Esto,  ut  ille,  qui  aliuude  ^landestinus  irrepsit,  furii 
et  lairocinii  constaoter  arguatur;  me  tamen,  qui 
per  ostium  inlromisit,  sui  precul  dubio  crimims 
panicipem  non  eflecit.  Ilie  iuque  pe^petrati  sceleris 
^upplicium  iuat,  dummodo  me  alieni  reatus  prsejti- 
>dicium  non  iavohrat,  nec  alterius  me  exhibeat  culpa 
4ttnnabil6m,  quem  proprie  innocentUe  pnritas  reddit 
Ammmm.  Porro  de  eo,  quod  dieitur,  quoniam  gra- 
tinm  sanoti  Spiritus  indignus  homo  accipere  ne- 
queat;  constat  pvocul  dubio,  quia  corpus  Domini, 


Spiritossanctus,  qiii  tertia  est  in  sancla  Trinitateper-  C  quod  in  sacris  altaribus  per  sancti  sacerdoiis  dedi 


sona,  Inquietis  horainibusfurssecontrariusperblbetur. 
Hanc  inqitietudinem  etpertus  est  Jehu,  qui  divino 
iek>  ductus,  ad  ulcisoendos  quidem  Dei  inimicos,  et 
praeciptie  cuitonss  Baal,  vehementer  lncsndult :  ipse 
tamen  eos,  quos  Jeroboam  coluerat,  4eos  aureos 
non  reHquit  (f  V  Beg.  i). 

secAPOTirx. 

Quid  doclores  de  baptismo,  et  Dominiti  eorporii 
EuckarHiia  aenHant. 

(4,  q.  4,c.  Sk  autem,  etc.  seq?  Nonne.)  Trla 

profecto   prsecipna    sacramenla    ln    sanota    fre- 

quentantur  Ecclcsia,  baptismum  videlicet,  corporis 

quoque  et  sanguinis  Dominici  salutare  mysterium, 

ei  ordinatio  clericorum.  Et  de  baptismo  quitletn 


catur  offlcium,  concepu  sanoti  Spiritus  virtule,  vi- 
vificatur,  et  sanctifteotur ;  ut  nos  vividcare  valeat, 
et  aanctiflcare.  Sicut  iu  ipsis  venerandis  raissa- 
rum  secretis  dioitur  :  Perquem  Iwc  omnia,  Domine, 
eemper  bona  tteae^  tunctifuat,  vivificas,  benedich. 
Neque  onim  aUter  vivificare  posse  creditur  nisi 
per  Spiritum  sanotum;  cuin,  Iestante87  Veri- 
tate  (Joan.  w),  Sptritus  «tt,  qui  vivificat.  Quaero 
ergo,  cum  sancius  sacardos  cmieste  illud  munus, 
quod  virtute  sandti  Spiritus  viviOcatum  est,  et 
aanotificaium,  atque,  ut  oonfidenter  ioquar,  ejusdem 
divini  Spiritus  gratia  veraciter  plenum ,  scelerato 
»forte  cuilibet  porrigit,  numquid  propterea  Spiritus 
«anctus  Dominicum   <5orpus  deserrtf   et  tanquam 


B.  Augoslinos  in  expositlone  Joannis  evangelistie;  D^quaioremsordidi  vasls  nauseatus  abscedit?  Sed  si 


de  Euchaf  islia  vero  Domiuici  corporls  in  Ubro  suo 
Paschasius  ita  concorditer  disputant,  utneque  per 
bonos  sacerdotes  meUora  iUa  mysteria,  neque  per 
malos  fleri  pejora ,  testentur.  fiimfrum  sive  per 
fures,  sive  per  adulteros,  sive  etiam  per  homioidas 
hac  sacmmenta  flani,  nii  prorsus  «b  fais,  quse 
sancti  dediettnt  saeerdotes,  inysieriis  dhlerantrquod 
qni  vrtedlctis  libris  oneram  dedit,  enoclealins  abso- 


itaest,  quomodoverum  est,  quod  per  Apostoium 
tkcilttr :  Quia  indigne  perciptens,  <  judicium  sibi 
mnnducat,  etbibii,  non  ilijudicans  corpus  Domini?» 
(/  Cor.  n.)  fti  enim  «bsoedente  Spiritu,  non  illud 
|am  oorpus  Domini,  sed  simpUdier  communis  est 
pants,  non  dnoidit  4n  judicuun,  qtii  nulitim  accipit 
saorameDtum :  quodsi  absurdiun  videiur  et  impiom 
propter  rindigne  nuscipientes,   saoctum    Spiritum 


ifl  S.  W5TW  DAWANI  OPP.  TOMDS  SEU  PARS  10.  -  OPUSCULA  YAIUA;  ii* 

baiptisnram  et  malus  potest,  habere  prophetiam  et  A  minis  meritum ;  postremo  Spiritum  gratiarum,  non 


malus  potest.  i  Invenimus  Saul  regem  habuisse  pro- 

phetiam,  qui  persequebatur  sanctum  David,  imple- 

tii8  est  spiritu   prophetiae,   et  prophetare  ccepit 

(/  Reg.  x,  xvin,  xix,  xxm).  Accipere  saeramentum 

corporis  et  sanguinis  Domini  etiam  malus  potest.  Nam 

de  talibus  dictum  est :  c  Qui  manducat  et  bibit  in- 

digne,  judicium  sibi  manducat  et  bibit  (/  Cor.  xi).  > 

Habere  nomen  Chrisli  et  malus  polest,  id  est,  Chri- 

stianus  vocari  et  malus  potest ;  de  quibus  dictura 

est :  c  Polluebant  nomen  Dei  sui  (Euch.  xxxvi).  > 

Ergo  habere  sacramenta  omnia  et  malus  potest : 

liabere  autem  chariiatem,  et  malum  esse,  non  po- 

test.  Si  juxta  tanti  doctoris  sententiam,  omnia  sa- 

cramenta  malus  habet,  quomodo  ridenda  fatuitas 

hominum  impudenter  biacterat,  quia  Simoniacus^ 

sacramenta  non  habet?  Audiamus  quid  idem  prae- 

darus  doctor  ex  eadem  re  alibi  (q.  ii,  1.  Quwst  novi 

et  vet.  Test.)  dical,  ut  nimirum  quam  sententiam  in 

hac,  quam  ventilamus,  |quaestione  tenuerit,  tanto 

liquidius,  quanto  frequentius  innotescat.  Nam  cum 

de  benedictionelsaac  in  fllium  (Gen.  xxn)  loqueretur, 

adjecit :  c  Justi,  inquit,  hominis  quanlum  ad  con- 

scientiam  pertinet,  voluntas  bona  est ;  quantum  au- 

tem  adpraescientiam,  immunis  est  ab  adversis;  Deus 

enim  solusest,  qui  de  futuris  judicau  Ac  per  hoc 

Isaacjustus,  quantum  ad  prasentem  humanitatem 

dignum  est,  mqorem  filium  suum  benedicendum 

magis  pu  tabat,  sed  Deus,  qui  occultorum  cogni- 

tor  est,  minorerabenedictionera  mereri  ostendit;  ut     iste  non  prorsus  extraneus  reperitur,  si  vigiianter 

inbenedictione non  bominis  ostenderet esse benefl-     veteris  Historise  series  recensetur ;  nimirum sicut 


personam  sequi,  ant  digniutem,  sed  ordinationem 
tradilionis.  Et  revera  quid  mea  interest,  cujus  me- 
riti  meus  sit  ordinator,  dummodo  quod  ille  forte 
mercatus  est,  mihi  gratis  jmpertiatur  :  et  quo  ipse 
clandestinus  irrepsit  ostiatim,  me  civem  exsul,  exter 
domesticum,  haeredem  mercenarius  introducat? 
Neque  enim  a  quo,  sed  ad  quod  provehor,  magni- 
pendo.  Constat  igitur,  quia  quod  duo  illa,  quse  su- 
perius  dicta  sunt,  baptismus  videlicet,  et  salutaris 
Eucharistiae  sacramentum,  neque  meiiora  per  bonos, 
neque  deteriora  per  malos  fiunt :  ita  nihilominus  et 
ordinatio  clericorum. 

CAPOT  X. 

Quod  Spiritus  sanctus  non  ex  tnerito  sacerdotum,  sed 
ex  ministerio  dalur. 

Nunquid  denique  et  Caiphas  iile  dignus  fuerat, 

per  quem  Spiritus  sanctus  vivificae  mortis  Cliristi 

mysterium  loqueretur  ?  Nam  cum  dixisset :  c  Expc- 

dit  ut  unus  moriatur  homo  pro  populo,  ne  tota  gens 

pereat  (Joan.  xi) ;  >  protinus  evangelisu  subjunxit : 

c  Hoc  autem  a  semetipso  non  dixit,  sed  cum  esset 

pontifex   anni  iliius  prophetavit  {Ibid.).  >  Pro- 

pheticum  plane  spiritum  ad  momentum  acc^)it,  non 

•t  ipse,  quod  vaticinabatur,  agnosceret;  sed  ad  hoc 

petius,  ut  conspiratores  suos  ad  acceierandam  mor- 

tem  Dominicam  avidius  incitaret.  Nobis  nempe,  non 

sibi  vidit,  et  occultum  sapienti»  thesaurum,  quem 

ipse  ignorabat,  aperuit.  Nam  et  a  Simoniacis  Caiphas 


cium,  sed  Dei;  quia  ofiicii  dignitas  est,  non  homi- 
nis  meritum,  quam  Dei  sequitur  benedictio.  Denique 
dictuin  a  Deo  in  Numeris  ad  Hoysen  et  Aaron  sa- 
.eerdotes  :  Vbs  ponite  nomen  meum  super  filios 
Israel;  ego  Dominus  benedicam  eis(/Vttm.  vi)  :  ut 
gratiam  traditio  per  ministerium  ordinatis  trans- 
fundat  hominibus ;  nec  voluntas  sacerdotis  obesse 
aut  prodesse  possit,  sed  meritum  benedictionem 
poscentis.  >  Quanta  autem  digditas  sit  ordinis  sa- 
cerdotalis,  hinc  advertamus  (i  q.  1  Dietum  e$t) : 
Dictum  esfautem  de  nequissimo  Caipha  interfectore 
Salvatoris  inter  csetera  :  <  Hoc  autem  a  semelipso 
non  dixit,  sed  cum  esset  princeps  sacerdotum  98 


Eusebius  Caesariensis  in  Ecdesiastica  narrat  histo- 
ria  (lib.  i,  c.  10,  et  Nicbph.  Uitt.  lib.  i,  c.  18  et  19), 
ut  eadem  hic  quoque  verba  ponantur :  c  Legalibus 
praeceptis  jam  per  iilud  tempus  vi,  et  ambitione 
cessantibus,  nuiii  quippe  pontificatus  bonor  viue, 
vel  generis  merito  reddebatur,  ita  ut  annuis  jam 
successionibus  mutarentur ;  >  deinde,  Josepho  in 
testimonium  deducto  (Antiq.,  c.  3),  per  unius  qua- 
driennii  spatium  quatuor  pontifices  annali  quousque 
sacerdotio  perfunctos  sibi  invicem  successisse,  te- 
statnr :  c  Valerius,  inquit,  Gratus,  Annae  sacerdo- 
tio  deturbato ,  lsmaelem  pontificem  designavit , 
filium  Baffl :  sed  et  hunc  non  multo  post  abjiciens, 


anni  illius,  prophetavit  (Joan.  n) :  >  per  quod  osten-  D  Eleaxarum  Anani»  pontificis  filium  pontificatui  sub- 

ditur  Spiritum  gratiarum  non  personam  sequi,  aut 

dignitatem,  sed  ordinationem  traditionis ;  ut  quam- 

vis  aliquis  boni  meriti  sit,  non  possit  benedicere, 

nisi  fueritordinatus,  ut  officium  ministerii  exhibeat: 

Dei  autem  est,  effectum  tribuere  benedictionis.  Haec: 

itaque  beati  viri  (B.  Petrus  Damianus  auctor  hujus ; 

libri)  verbatam  plana  sunt,  tamque  perspicua,  ut 

imisnnis   hau*  nnftlntmm    cAmAl  «MAnHAn»    nAt>»!naAi  •' 


rogavit.  Post  annum  vero  etiam  hunc  arcetofiicio, 
et  Simoni  cuidam  99  Camphi  fllio,  pontificatus 
tradidit  ministerium,  quo  non  amplius  et  ipse,  quam 
unius  anni  spatio  perfunctus,  Josephum,  cui  et  Cai- 
pbas  nomen  fuit,  accepit  successorem.  >  Eece  Caiphas 
neque  gratis,  neque  legaliter  inleliigitur  sacerdo- 1 
tium  suscepisse,  nimirum,  qui  deturbatis  aliis,  et 

iitAlAnlAM     aIaa»i0       iima      {n      IrtAiim      ftliAnn       AZ*mm*.il***Zm 


*I3  OPOSC.  VI.  —  LIBER  QUI  DIGITOR  GRATISSIMOS.  i!4 

Caipbam  anios  tantum  anni  ponliflcatum  ab Herode  A  ipsum.  S»pe  namqae  Deus,  ut  dictum  est,  et  illis 


pretto  redemisse.  Nam,  ot  iu  loqoar,  in  manu 
caeci  positom  est  lumen,  non  qood  ille  conspiceret» 
sedqoodjiliis  ministraret.  Non  enim  ex  merito  ille 
propEeticom  spiritom,  sed  ex  ministerio,  quo  fun- 
gebator,  aecepit  Regnum  namque,  et  sacerdotium 
a  Deo  coguoscilur  inslitulum  :  et  ideo  licet  admi- 
nistraloris  persona  prorsus  inveniatur  indigna,  offi- 
cium  tamen,  quod  utique  bonum  est,  competens 
aliquando  gratia  comitatur.  Binc  est  eniro,  quod 
Nabuchodonosor,  postquam  tres  pueros  in  caminum 
roisit  incendii,  quamvis  alii  plures  adessent,  solus 
tamen  quartum,  cujus  species  erat  similis  Filio  Dei, 
conspicere  poiuit  (Dan.  ni).Nam  Spiritussanctusocu* 
los  menti*  cjus  aperuisse  credendus  est,  ut,quod  alios 


Spiritum  suum  ex  largitate  suae  clementiae  praerogat, 
quos  tamen  per  meritum  pravae  conversationis  igno- 
rat.  An  non  et  illi  Spiritum  Dei  indubitanter  ha- 
buerant,  qui  venientes  ante  tribunal  Judicis  clama- 
bunt :  c  Domine,  nonne  in  nomine  tuo  propbetavi- 
mus,  et  in  nomine  tuo  daemonia  ejecimus,  et  in 
nomine  tuo  virtutes  multas  fecimus?  >  (Matth.  yii, 
22).  Quibus  videlicet  illico  respondetur  :  c  Disee- 
dite  a  me,  operarii  iniquitatis,  nescio  vos  (Ibid).  • 
Qui  niroirum,  dumseetpropbetiaespiritumhabuisse 
testantur,  et  tamen  repulsionis  sententiam  subeunt, 
patenter  ostenditur,  quia  in  quibusdam  neque  pro- 
pter  pravitatem  vitae  Spiritus  sanctus  excluditur , 
neque  propter  Spiritum  sanctum  quo  irreverenter 


latebat,  solus  aspiceret,  et  quod  aspexit,  ullroetiam  B  abusi  sunt,  vita  damnabilis  excusatur.  Sicut  enira, 


agnovisset.  Hine  Pbarao  somnium  vidit,  per  quod 
venturae  steriiitati,  ne  famis  impatiens  jEgyptus 
profligaretur,  occurrit  (Gen.  xli).  Hinc  Abimelech 
divirce  allocutionis  oraculum  meruit,  et  ut  Saram 
viro  redderet,  ne  repente  moreretur  audivit  (Gen.  xx). 
Reges  enim  et  sacerdotes  licet  nonnulli  eorum  re- 
probi  sint  per  notabilis  vitae  meritum,  dii  tamen  et 
cbristi  dici  reperiunlar  propter  accepli  ministerii 
sacramentum.  Hinc  est  quod  servus  Hebraeus  diis  ap- 
piicari  ex  iege  praecipitur,  hoc  est,  sacerdolibus  pra- 
sentari  (Exod.  xxi).  Hinc  aiibi  dicitur :  c  Ne  detrahas 
diis  (Exod.  xxn),  .» id  est,  ne  sacerdotibus  deroges. 
Hinc  Saul,  com  jam  divina  sententia  regalis  solii 
fuisset  arce  dejectus,  nihilominus  adhuc  christus 


testante  Domino  :  c  Nescis  unde  Spiritos  veniat, 
aut  quo  vadat  (Joan.  ni), »  sic  etiam  scire  non  potes, 
cur  aliquando  et  in  reprobos  homines  veniat ,  atque 
per  eos  suae  voluntatis  judicium  promat.  Nam  cum 
Apostolus  dicat  :  c  Quia  spirituaiis  homo  judicat 
omnia,  eta  nemine  judicatur  (/  Cor.  n);  i  quis  jo- 
dicet  ipsum  Spiritum  sanctum,  si  et  in  pravos  non 
abborreat  arcana  quadam ,  quam  ipse  novit,  discre- 
tione  descendere  :  qui  etiam  coessenlialem  et  co- 
seternum  sibi  Dei  Fiiium  noluit  ex  impiorom  mank- 
busUberare?  Onde  per  Salomonem  dicitur  :  c  Be- 
nignus  est  enim  Spiritus  saplentiae,  et  non  liberabit 
maledictum  a  labiis  suis  (Sap.  i).  >  Benignus  nam- 
que  Spiritus  sanctus  congrue  dicitur,  quia  mala  me- 


Domini  usquc  ad  obitum  dicebatur  (/  Reg.  xxiv,  ^  rentibus  bona  retribuit,  et  dignis  supplido  gratias 


xxvi).  In  lege  qooque  praecipitur,  ut.  omne  primo- 
geniium  mascuiini  sexus  sanctum  Domino  vocare- 
tur  (Exod.  xm).  Sed  si  meritum  eojosque  diligen- 
ter  attenditur,  nunquid  Esan  sanctus  jure  vocabitur? 
De  quo  nimiram  divina  voce  dicitur  :  c  Esao  odio 
habui  (Malaeh.  i ;  Rom.  ix).  >  Nunquid  Amnon 
sanctus  erit,  qui  dum  in  sororis  concubitum  impu- 
denter  exarsit,  fralris  Absalon  gladium  ultorem 
videltcet  incestuosi  criminis  proprio  sanguine  ma- 
defecit?  (//  Reg.  xm.)  Nunquid  Manasses,  nunquid 
Ochozias  recte  sancii  dici  possunt,  quorum  alter, 
Scriptura  teste,  omnem  coeii  militiam  coluit  (IV 
Reg.  xxi),  alter,  dum  Beelzebub  deum  Accaron  de 


suaemunus  imperlit.  Quis  autem  hoc  loco  maledicti 
nomine,  nisi  Redemptor  noster  debet  inteUigi,  qui  ut 
nos  a  maledictionis  vinculo  solveret,  ipse  non  respuit 
maledictionibus  subjacere?  Onde  et  Paulus  dicit 
(Galat.  iii)  :  c  Ghristus  nos  redemit  de  maledicto  iegis, 
factus  pro  nobis  maledictum,  quia  scriplum  est 
(Deut.  xxi)  :  Maledictus  omnis,  qui  pendet  in  iigno  : 
ut  in  genlibus  benedictio  Abrahae  fieret  in  Christo 
Jesu,  ut  poilicitalionem  Spirilus  accipiamus  per  ({• 
dem.  i  Benignus  ergo  Spirilus  sanctus  non  liberavit 
maledictum  a  labiis  suis :  quia  cuncta  dominicae  pas- 
sionis  mortisque  suppUcia,  quae  de  Ghristo  per  ora 
prophetarum  anie  praedixerat,  congruo  tempore 


vitae  diuturnitate  consuiuit,  miserando  exitu  vilam  -.  per  exhibilionem  operum   efflcaciter  adimplevit. 


in  perfldiae  suae  desperatione  conclusit?  (Ibid.  i.) 
Aiiud  namque  est  ex  vitae  meritis  sanctum  esse, 
aUod  ex  minislerio  conditiouis  dici. 

100  CAPOT  XI. 

Non  mirum  si  Spiritus  tanclus  ab  indignh  accipitur, 
cum  et  Dei  Filius  sh  ab  impiis  comprehensus. 
Etsanclitatisqoidemmerilum  in  alium  non  trans- 


Tunc  enim  quodammodo  a  suis  eum  labiis  H- 
beraret,  si  quod  de  illo  propheticis  enuntiaret 
oraculis,  per  rerum  ordinem  non  implesset.  Obi 
notandum ,  quam  profunde ,  quam  mystice  si  - 
mui  101  congruat  doctoris  utriusque  sentenlia. 
Quod  enim  unus  dixit,  quia  spirilus  non  liberabif 
malediclum  a  Iabiis  suis,  hoc  est,  quod  alter  asse* 


115  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  Bl.  -  ©PUSCULA  VARIA.  ltfi 

tor  jurc  Paicr  asseritur  :  cujos  nimirum  virtus  et  B  »t  mihi  obesse  valeat  mioistec  malus,  uW  prond 

dubio  bonus  est  Dominus,  aut  maliliosus  pnoco  ubi 


sapientia  ipseFilius  nulla  abeocreditur  inaequalitate 
diversus,  nulia  probatur  abjunctione  semotus.  Lin- 
guae  etiam  illius  auditor  es.t,  sicut  ipse  testalur: 
c  Pater,  inquit,  gratia&ago  tibi,  quoniam  audisti  roe, 
ego  autem  sciebam  quia  semper  me  audis  (Soan.  xi).i 
Jklcirco  igitur  spiritus  non  liberavit  maledtctura  a 
iabiis  suis,  quia  Deus  testis,  atque  scrulator  est  cor- 
dis  illius,  et  linguae  auditor.  Ac  si  patenter  diceret: 
ldeo  Dei  Filius  passionis  supnlicia  pertulit,  quia  ipse 
Filius,  cui  eum  Patre,  et  eodem  Spiritu  sancto  nna 
voluntas,  una  esl  providenlia,  id  fieri  pro  bumani 
generis  salute  decrevil.  De  quo  nirairum  Apostolus : 
cQai  dilexit  me,  inquil,  et  tradidit  semetipsum  pro 
meifiaiat.  n).i  Ui  ergo  ad  proposita  redeamus 


est  benevolus  judex.  flon  enim  exhorroat  coluroba, 
non  nauseat  sordentiom  quorumlibet  mioisterium, 
dum  ille,  io  quem  tota  descendit,  solus  consecratio- 
nis  teneat  principalum.  Per  boc  enim  unUas  Eccje^"! 
si»  stat,  quia  Chrislus  apud  se  consecrandi  virtutem 
lenuit,  et  in  neminem  ministrorum  coosecrationuin 
jttra  transfudiU  Nam  si  consecralio  ex  sacerdotis 
roerito,  vel  virtute  procederet,  ad  Ghristum  profccto 
nullalenus  pertineret.  Sed  quamvis  pontifex  manos 
imponat,  et  benedictioois  verba  per  injunctum  sibi  • 
minUtefium  proferat,  Christus  est  cerle,  qui  conse- 
crat,  et  arcana  majeslatis  siue  virtule  sanclilicat.   \ 
Uinc  est  quod  ad  Moysen  divina  vocc  pnecipitur : 


qnid  mirum  si  Spirilos  sanctus  aiiquando  io  repro-  B  cLoquere  Aaron*  et  filiis  ejus :  sic  benedicetis  filiis 
bos  veniat,  cum  ei  Filius  ejvsdera  cum  eo  naturae 
atque  potentis  impioram  se  manibns  tradidit»  etnon 
solum  se  eorum  verberibus  aflict,  sed  et  inferri  sibi 
mortis  atrociam  non  coniempsit? 
CAPUT  XU. 


Qutd  d§n*m  Bei  nulia  tmnislrortm  ce-ntagione  p#/» 
luilur. 


Si  enim  visibiiis  soiis  bujas  radius  nullas  caligi- 
nosae  cujuslibet  scrobis  tenebras  patilur,  nullis  cloa- 
carum  sordibos  inquioatur ;  quid  mirnm  si  summus 
et  incircuniscriptus  Spiritus  tenebrosa  vel  sordida 
quorumdam  pectora  suo  splendore  pcrstringat,  ipse 
tamen  nihilominus  in  mondilia  sua  ct  puritate  per- 
maneaL  Cojuscunque  ergo  criminis  reus  exstitcrit 
Ule,  qui  consecrat :  nimirum  sive  superbus,  sive  C  obsistal! 
luxuriosus,  sive  tiomicida,  sive  etiain  Simoniacus ; 
ipse  quidera  poUutus  est,  et  lethaii  procul  dudio 
lepra  perfusus  :  sed  donum  Dei,  quod  penillum  trans- 
it,  nuUius  labe  poliuilur,  nullius  contagione  fceJa- 
tur.  Purum  namque  est  quod  per  illum  fluit,  nmn- 
dum  et  liquidum  ad  terram  fertilem  transit.  Sancta 
namque  Ecdesia  hortus  deliciarum,  et  spiriuutlis 
est  paradisus,  charismatuin  videlicet  supemorum 
fluentis  irriguus.  Ponamus  ergo  ut  mali  sacerdoies 
quodammodo  iapidei  sint  eanales :  in  lapideis  autem 
canalibus  aqua  nil  germinat,  donet  per  eos  decur- 
rens,  in  fecaudas  se  areolas  fundat.  Lket  enim  plu- 
res  reprobos  sacerdotes  seriatim  temporum  vices 
attulerint,  videiicet  ut  et  consecrantes  et  consecrati 


Israel,  et  diceiis  eis :  Denedicat  tibi  Dominus,  et 
custodiat  le :  ostendat-Dominus  faciem  suam  tibi,  et 
misereauir  libi :  convertat  Dominus  vultum  suum  ad 
le,  ei  del  tibi  pacem  (Num.  vi) ; »  moxque  subjungi- 
lur  ;  t  Invocabont,  inquil,  nomen  meum  super  fiiios 
lsrael,  et  ego  benedicam  eU  (Ibid.).*  Sacerdotum 
ergo  est  divinum  oomcn  super  eos,  qui  conseccandi 
sunl,  invocare ;  sed  ipsius  Dei  proprium  est  interius' 
benedtcere.  Ministris  plane,  cxicnor  consecratioais 
ordo  tribuitur,  sed  soli  Doniino  ipsius  consecralioats 
eflicacia  reservatur.  Cnde  est,  quod  ipse  dixii-Jn 
Exodo  :  c  Ego  Domiuus,  qui  sanclifico  vos  (Exod. 
xx\i).i  Si  igitur  Dominus  est,  qui  sanctificat,  cur 
timendum  ne  pleciibilis   cujusquam   servi  realos 


CAPUT  XIII. 

Quod  sive  vertfi,  $ive  sacramenti  minisler,  Dei  doni$ 

nonpo.sit  obsistere. 

Conqueritur  aulexu  Apostolus,  quia  quidam 
(alsi  fralres  prQpter  invidiam,  et  contentionem  Chri- 
stuin  prxdic^enl  nou  sincerc  (Philip.  i).  Scd 
quid  ad  haic?  Nunquid  prohibendos  essc  deccmil? 
Autli  crgo  quid  sequitur  :  c  Quid  enim,  inquil,  dum 
omni  modo  sive  per  occasiooem,  sive  per  veritalem 
Clirislus  annuniietur;  et  in  boc  gaudeo,  sed  et  gau- 
debo  (Ibid.)t  Porro  aulem  habel  Christus  ministi-os 
verbi,  habel  miuistros  nihilominus  sacramenti  : 
utriusque  profecto  muneris  alios  fidelcs  et  bonos; 
alios  nequam  et  perfidos :  sed  tieque  a  bonis  melius, 


aeque  reperiantur  indigni;  fons  tamen  ille  vivus  non  nec  a  malis  accipitur  pejus.  Ministri  siquidem  sunt 

reslringitur,  quominus  usque  ad  finem  saeculi  per  diversi,  sed  unum  est  utique  quod  pnebetur.  Bonus 

nemus  Ecclesiac  profluat;  ut  non  soius  ille  sacerdo-  piane  est  auclor  munerum,  et  quod  dat,  nullas  con- 

lalis  ordo,  sed  et  omnes  in  Christo  renati  salutis  suse  trahit  maculas  ex  obsequio  minislrorura.  Pura  fluit 

noculum  hauriani.  1AO  Ppr  «pprHAtAc  cinni^m  vAna.  et  sunerfluo  leorosa  manus  oroninantis  atlen- 


417  0PU3C.VU.  —  LIBER  QUI  DICITIJR  CRATISSIMUS.  ifg 

spirttus  tmisio  me(/V  Reg.  n).  >  Quae  nimirum  pe-  A  spiritu  autem  Moysi  viris  dedisse  Dominus  dici- 

tur;  ut  ei  ordinatorcs,  et  ordinatos  ununi  deber* 
spiritom  habere  perspicuum  doceatur  :  quaienus 
rectores  Ecclesi»  nequaquam  inter  se  diversa  seo-. 
tiant,  unde  schismata,  quod  absit,  aut  baereses  pesti- 


titio  in  Eiisei  miraculis  Impleta  fcisse  dignoscitur, 
in  quibus  eerle  et  major  virtus,  quam  tn  Elia3  signis, 
tldupiex  numerus  invenilur  :  quod  qui  eorum  hisio- 
rias  studiose  considerat,*non  igoorat.  At  oon  io 
officiorom  gradibos  At  ista  diversitas i  neqre  eniio 
alios  atio  magis  est  presbyter,  sive  dmconus,  aut 
quodlibet  borum.  Illic  plane  fides  alque  devotio 
posiulantSs  attenditur ;  bic  solummode  ecclesiaslica) 
institiitionis  servator  ordo.  Audiatmis  quid  de  inalis 
praedicatoribiis  Dominus  dicat :  c  Super  cathedrain, 
inquit,  Moysi  sederunt  Scriba?,  et  Pharisei :  omnia 
qusocunqoe  dixerintvebis,  servateetfacite;  secundum 
vero  opera  eorum  nelite  facere  (Mauk.  xxm).  > 
Si  ergo  sacerdotis  cujusiibet  pravilas  non  prsejudicat 


lenter  emergant;  sed  unum  omnes  concorditer  do- 
ceant,  aique  in  uniiate  spiritns  unanimiter  vivant. 
Porro  autem,  sicut  septuaginta  illi ,  quos  Dominus  post 
apostolos  ordinavit  (Luc.  x),  lotidemquo  fere  isti, 
quos  cum  Moyse  sustenlare  populi  onus  voluii,  lypuin 
prxtendebantpresbyterorum;  itanibilominus  Moyses 
primum,  et  post  apostoli  dignilatem  videntur  obti- 
nuisse  pontificum  :  el  sicul  neque  iili  ab  aposlolis, 
neque  isti  a  Moyse  Spiritum  S3nctum  accipere  po- 
tuerunt ;  sic  eliam  de  episcopis,  caeierisque  eccle- 


verbo,  quod  per  illum  audientibus  datur ;  quo  paclo  b  siaslic3e  dignitatis  ordinibus  procul  dubio  scnliendum 


obesse  vaieat  sacramento  quod  npn  homine,  sed 
Deo  auctore  tribuilur?  Uterque  nimirum  et  is  qui 
pnedicat,  et  ille  qui  consecrat,  ininistrator  est,  non 
donator.  Unde  flt  plerumque  ui  una  quidem  sit  do- 
cloris  lingua,  sed  non  uno  modo  apud  audiiorura 
raentes  ejws  fruetificent  verba,  dum  alterius  cor 
velut  glaeiait  frigore  torpeat,  alterius  vero  spiritus 
aodtto  verbo  mox  divini  amoris  igne  fervescat.  Unde 
crgo  fii,  quod  verba,  qu*  ex  uuo  ore  prodeunt,  mul- 
tortitnque  aures  informiter  feriunt,  aou  uno  modo 
ad  cordiura  arcana  perlingunl;  nisi  quia  alius  est, 
qui  extrinsecus  ex  offieio  Itnguae  ministrat;  alius 
qui  propria  virtute  voees  pradicantis  per  interiora 
dispensat?  Sive  ergo  in  erogandis  doctrinae  verbis, 


est :  nimirum  quia  unus  omnipotens  Dcus,  qui  eos 
per  diversos  ordinum  gradus  raoderaininis  sui  dis- 
pensatione  distinxU;  solus  eliam,  prout  ipse  novit, 
Spiritus  sui  graliam  in  unumquemque  diffudit.  Ne- 
que  enim  in  illa  Spiritus  datione  aliud  sibi  Moyses 
arrogare  privilegium  potuit,  quam  quod  illi  vox  di- 
vina  prsecepit;  nimirum,  ut  viros  cligeret,  eosque 
ducens  ad  ostium  tabernaculi,  cum  eis  slaret :  h:ec 
esl  summa  operis  Moysi.  Quid  ergo  suse  virtulis  in 
hoc  Dei  munere  Moyses  recognoscere  potuit,  cum 
insuper  et  duo  ex  his,  qni  descripli  fucrant,  Scri- 
ptura  teste,  in  castris  positi,  ad  tabernaculum  non 
venerunt :  et  tamen,  eo  nescienle,  aeque,  ut  caUeri, 
Spiritum  perceperunt?  In  eo  sane,  quod  de  spirilu 


sive  in  ecclestasticis  conferendis,nequaquamsaceiv  C  M°ysi  tolli  dicitur,  atque  aliis  dari,  nullum  Moyse* 


dos  wm  virtutibus  otitur,  sed  solum  exsequilur  in- 
junctae  administrationis  officium,  quo  potitur  -.  alio- 
quin  si  ex  merito  «acerdotis  ista  procederent,  omnem 
profeetd  fidem  divin«  gratiae  vacuareot. 

CAPUT  XIV. 

Quod  de  sjrirHu  suo  non  per  $e  Mou$e$f  ted  Deut  de- 

dit  teptuagiuta  viri$. 

Neque  enim  homo  dat  quod  divinum  est,  sed  qui 
malis  bene  utitur,  unus  est  Deus,  qui  stve  per  bonos, 
sive  etiam  per  malos  solus  sua  dona  largitur :  atque 
ideo  divinae  graike  donum  neque  ex  malorum  admi- 
nistratioue  minuitur,  neque  per  bonorum  exsecutio- 
nem  prorsus  augelur.  Quod  nimirum  manifeste  co- 
gnoscitur,  st  ille  gacraa  tenor  hislorue  ad  memoriam 


dispendium  sui  spiritus  pertulisse  credendus  est; 
velut  ab  ardente  lucerna  Inmen  quselibet  materia 
muluelur,  nullo  propler  boc  lucerna  proprii  splen- 
doris  delrimenlo  minuitur. 

CAPUT  XV. 
Quad  ii  qui  consecrandi  accedunt,  j.am  habeant  Spiri- 

tum  sanctum. 
Enim  vero  ad  instar  seplem  donorum  Spiritus 
sancti,  septem  nibilominus  sunt  ordines  ecclesiasti- 
cae  dignitalis  :  quod  aulem  bis  omnibus  gradibus 
adhuc  el  alii  prseferuntur,  videlicet  ut  sunt  patriar- 
chx,  arcbiepiscopi,  vei  episcopi,  ab  his  non  tam 
novus  ordo  suscipi,  quam  in  eodem  ipsi  sacerdotio 
videntur  excellentius  sublimari.  Nam  cum  sacerdos 


revoeetur.  Diiit  enim  Dominus  Moyai : «  Congrega  D  »dcirco  dicatur,  quia  sacrum  det,  hocest,  quiaDeo  sa 


mihi  septuaginta  viros  de  seniQribus  Israel,  quos  lu 
nosti  quod  senes  populi  sint,  ac  magistri,  et  duces 
eos  ad  ostium  tabernaculi  fcederis,  faciesque  ibi 
stare  tecum,  ut  descendam,  ct  loquar  libi :  ei  aufe- 
ram  de  spirilu  tuo,  104  tradamque  eis  (Num.  xi).> 
I3bi  noiandum,  quod  non  ait,  auferes  de  spiritu  tuo, 
tradesque  eis;  sed  polius,  auferam,  et  tradam;  ut 


crificium  offeral;  quid  in  Ecclesia  sublimius,  quidemi- 
nenliussacerdotiopoterit  inyeniri,  per  quod  videlicet  ; 
myslerium  Domtnici  corporis  et  sanguinis  probatur  l 
offerri?  Licet  igitnr  illi  quibusdam  privilcgiis  prosuo  t 
quisque  105  ministerio  specialiter  potiantur,  quia  * 
lamen  id,  quod  omnibus  majus  est,  commune  cum  ; 
reliquis  sacerdotibus  babent,  cum  eis  etiam,  et  ipsi  non 


449  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  11«.  —  OPUSGULA  VARIA.  120 

qoos  jam  inhabitat,  per  ampliorem  gratiani  ad  al-  A  cumque  eadem  anima  null&tenus  sitdiversa,  diversa 


tioris  quoque  gradus  incrementa  perducal ;  aJioquin 
quomodo  quis  in  subeundis  honoribus  noviter  illum 
posset  accipere,  cum  et  ipsi  gradus  per  morosa 
temporum  intemlla  regulariter  conferantur  (dist. 
75,  c.  Ordinationez) :  et  baptismus,  cui  primitiae 
spiritus  ascribuntur,  longe  prius  susceptus  fuisse 
videatur?  Nam  et  in  apostolis  eadem  non  ambigi- 
tur  discretio  fuisse  servala,  videlicet  ut  Spiritum 
sanclum,  quem  jam  habebant,  rursus  acciperent ; 
cl  de  gratia  ad  gratiam  suis  aucti  provectibus  aspt- 
rarent.  Salvo  plane  mysterio,  quod  divina  providen- 
tia  primitus  occulte  in  eorum  cordibus  intelligitnr 
operala,  bis  manifesto  munere  Spiritum  sanctum 
suscepisse  leguntur :  primo  scilicet  lunc  cura  Domi- 


tamen  singulis  membris  injungit  officia.  Sic  etiam 
Spiritus  sanclusdum  universis  in  Ghristo  renatis 
fidem  tribuit,  quasi  vitam  cunctis  Ecclesiae  membris 
infundit,  sicut  divina  voce  dicitur  :  c  Justus  autem 
meus  ex  flde  vivit  (Heb.  x).  >  Gum  ergo  nonnullos 
ad  ecclesiasticae  dignitatis  roinisteria  provehit, 
velut  quibusdam  superioribus  roembris  specialia 
dona  concedit.  Praeterea  utrum  lucidi  sibi  sint  oculi, 
camurae  [f.  sonores]  aures,  sive  etiam  nares,  anima 
non  discernit;  sed  sive  honesta,  sive  fceda  sint  haec, 
proprii  juris  officium  cuique  distribuit;  ut  quodam 
raodo  non  magnipendere  videatur,  cujusmodi  ipsa 
sint  racmbra,  sed  loca  potius,  in  quibus  sunt  natu- 
raliter  constituta.  Ita  quoque  Spiritus  sanctus  ad 


nus  insufflavit,  et  dixit :  c  Accipite  Spiritum  san-  *  conferendum  spiritualis  gratise  sacramentum  non 


ctum  (Joan.  xx) ;  #  secundo  cum  super  eos  in  figura 
linguarum  ignis  apparuit  (Acl.  n).  Verumtamen  et 
ante  haec  tam  perspicuae  donationis  indicia,  inter 
ipsa  videlicet  vocalionis  primordia  divinitus  inspi- 
rati  fuisse  noscuntur.  Nam  quomodo  possent  cun- 
cta,  qua3  corporaliter  iniuebantur,  abjicere,  ac  sub 
unius  vocis  imperio  ad  invisibilia  festinare,  nisi  jam 
interioribus  eorum  oculis  gratia  Spiritus  sancli  in- 
fuisisset?  Unde  et  Paulus  ait :  c  Qui  Spiritum  Chri- 
sti  non  habet,  hic  non  est  ejus  (Rom.  vm) :  >  quae 
Bimirum  apostolica  senteutia  licet  necdum  fuerit 
scripla,  jam  tamen  erat  procul  dubio  vera.  Nequa- 
quam  ergo  ut  Ghristi  essent,  Ghristi  se  discipulatui 
tradidissent ,  si  jam  Spiritus  ejus  primitias  non 


tam  vitae  meritum,  quam  injuncti  gradus  attendit 
officium  ;  ut  non  magnopere  ad  roomentom  rei  hu- 
jus  allineat,  quod  Ecclesiae  membra  deformiter  sinl, 
honesteve  composita,  sed  id  potius  ubi  sint  posita ; 
ct  a  nobis  non  tam  merita  sint  consideranda,  quam 
loca,  praesertim  cum  Apostolus  dicat :  c  Posuit  Deus 
membra,  unumquodque  eorum  in  corpore,  sicut 
voluit  (/  Cor.  xn).  >  Sed  saepe  contingit,  ut  mem- 
bra  ipsa,  quibus  potiora  sensuum  praerogantar  offl- 
cia,  deformitati  reperiantur  obnoxia,  cum  caetera 
scilicet  conspicua  sint  venustale  decora,  quae  ni- 
mirum  illorum  oflteiia  communi  simul  utilitata  par- 
ticipant,  cum  tamen  in  se  nullum  prorsus  naevum 
eorum   deformitatis   admittant.  Unde  idem  dicit 


haberent.  Munus  itaque  divinae  largitatis,  quod  jam  C  Apostolus  :   c  Quae  inhonesta  sunt  nostra,  abun- 


fldelibus  suis  dederat,  iterum  atque  iterum  dedit,  ut 
frigida  atque  arentia  corda  suum  munus  ilerando, 
et  fervenlius  acccnderent,  et  afOuenlius  inunda- 
rent.  Sic  nimirura,  sic  humana  nalura,  quae  longt 
fueral  noxise  vetustatis  squalore  consurapta,  ad  flo- 
rem  novae  vitae  quibus  erat  incremenlorum  proces- 
sibus  reformanda.  Si  ergo  secundum  ea,  quae  su- 
perius  comprehcnsa  sunt,  non  modo  in  inferiori 
quolibet  gradu  quis  constilui,  sed  ne  baplizari  qui- 
dem  sine  Spiritu  sancto  potuit;  quisquis  ad  officium 
sacerdotale  provehilur,  non  noviter  Spiritum  san- 
ctum,  sed  ejus  utique,  quem  jam  habet,  suscipit  in- 
cremenlum.  Sicut  enim  una  anima  peromnia  cor- 


dantiorem  honestatem  habent  (Ibid.).  •  Ita  profeclo 
clerici  quod  specialiter  habent,  non  magis  sibi 
quam  usui  lotius  Ecclesiae  communiter  dcbent :  sic- 
que  flt,  ut  si  indigni  sint,  et  privilegium,  quo  prae- 
ferunlur,  aliis  debeant,  et  realus  quo  premuntur 
judicium  non  evadant.  Nam  si  pro  se  tantummodo 
ministerium  sacerdotale  susciperent,  uon  abs  re 
homines  de  iilorura  meritis  disputarent ;  sed  quo- 
niam  pro  communi  omnium  salute  gratia  illa  tri- 
builur,  non  attendendum  qualibus  dalur,  sed  pro 
quibus  datur.  Porro  autem  Yerilas  dicit :  «  Ego 
sum  vilis,  vos  palmites  (Joan.  xv).  >  Ex  hac  vile 
diversi  prodeunt  palmiies ,  alii  quidem  aliquando 


poris  membra  diffunditur ;  sic  uno  Dei  Spiritu  san-  n  prsecidendi ,  alii  germinandis  fructibus  perpetuo 


cto  universalis  Ecclesia  vegetatur.  Unde  ct  Paulus 
Corinlhiis  dicil :  «  Sicut  cnim  corpus  unum  est,  et 
raembra  habet  multa;  omnia  autem  membra  cor~ 
poriscumsint  multa,  unum  tamen  corpus  sunt;  ita 
et  Ghristus  (l  Cor.  xu).  >  Elenim  in  uno  spiritu 
omnes  nos  in  unum  corpus  baptizati  sumus.  At  vero 
anima  cum  sit  una,  omnia  quidem  membra  viviflcat, 
sed  non  unam,  eamdemque  vim  membris  omnibus 
administrat ;  quibusdam  nempe  quasi  quadam  prae- 


reservandi ;  sed  qui  praecidendi  sunt,  quandiu  falx 
evangelica,  vel  canonica  non  accesseril,  quidquid 
afferunt,  a  bonorum  palmitum  fructibus  non  secer- 
nitur,  scd  indifferenter  habetur. 

CAPUT  XVI. 

De  nequissimis  \epitcopis,  qnorum  tamen  ordinatio 
rata  fuerit. 

Hinc  est  enim,  quod  omnes  ordinationes,  quae  a 
Liberio,  haeretico  videlicet,  et  seditioso,  sunt  factae, 


• i»tf. 


iti  OPUSC.  VI.  -  LIBER  QUl  DICITUR  GRATISSIMUS.  ;    *  4M 

sacerdotes,  cl  clcrfcl  pcr  ejus  malitiam  sunl  pcr-  A  tem  invitus ,   dispensatio   mihl    credita    est   ( 1 


empti ;  residui  vcro  cathotici  non  ab  Ecclesiis,  sed 
etiam  a  locis  snis  prohibiii.  Liberius  itaqne  factus 
apostata,  sex  annorura  spatia  supervixtt :  quidquid 
tamen  super  ordinationibus  egit,  fixum  et  ratnm  in 
sui  vigoris  stabilitate  permansit.  Quiddepapa  Vi- 
gilio  dicani?  qui  nimirum  seeleratus  et  impius,  quid- 
qoid  ordinando  conslituit,  nemo  pontillcum  cassare 
praesumpsit.  Istum  denique  noveris  esse  Vigilium 
qui-priusBonifaciopapae  molitus  est  insidtas,  qua- 
tenus  eo  videnle,  aposlolicam  sedem  sscrilegus  ob- 
tineret ;  sed  resistente  senaiu,  conatus  illicilos  et 
nefarios  implere  non  potuit.  Poslmodum  vero  solilis 
machinationibus  Sylverium  papara  aggressus  cst 
apostolica  dignitate  privare,  quod  ille  mox  animad- 


Cor.  ix ).  i  Ac  si  dicat  :  Ulis  prodest,  qui- 
bus  dispenso;  non  mibi,  qui  facio.  Ideo  quoque 
108  doctor  egregius  in  expositione  beati  Joannis 
evangelistae  sic  loquitur  :  c  Jam  vos  mundi  eslis 
propter  verbum,  quod  iocutus  sum  vobis  (Joan*  xv).  > 
Quare  non  ail,  mundi  eslis  propler  baptismum, 
quo  abluti  estis,  sed  propter  verbum,  quod  locuiua 
sum  vobis  :  nisi  quia  et  in  aqua  verbum  muodat. 
Detrahe  verbum,  et  quid  est  aqua,  nisi  aqua  ?  Ac« 
cedit  verbum  ad  elementum,  et  flt  sacramentum 
eliam  ipsum  tanquam  visibile  verbum.  Nam  et  hoe 
uiique  dixerat,  qoando  discipulorum  pedes  Iavit : 
t  Qui  lotus  est,  non  indiget  nisi  ut  pedes  lavet,  sed 
est  mundus  tolus  (Joan.  xm).  i  Unde  isla  tanla 


vertens,  synodale  conciliura  congregavit,  ubi  au-  B  virtus  aquae  est,  ut  corpus  tangat,  et  cor  abluat 


ctoritate  Spirilus  sancli ,  et  apostolica  poteslate 
eum,  ut  rcvera  Simoniacum  et  invasorem  Ecclesiae 
vinculis  ablegavit.  Vigilius  tamen,  ut  sacrilcga 
menie  conccperat,  per  imperialem  polentiani  da- 
iamque  pecuniam  et  falsorum  adminicnlo  testium 
praedictunfpapam  Sylverium  nequiter  condemnavit, 
monachicis  vesiibus  induit,  et  ad  Pontias  in  exsi- 
llum  destinavit,  sustentans  cum  pane  tribulationis, 
et  aqua  angustiae :  ibique  felix  papa  ille  confessor 
factus,  defunclus  ac  sepultus  est :  ad  cujus  lumu- 
lum  nonnulli  sanabantur  infirmi.  Vigilius  autem 
dignis  anathematis  nexibus  irretilus,  reus  iusuper 
bomicidii,  nefariis  ausibus  se  papam  inslituit.  Sed, 
o  inaestimabilem  divinae  clementiae  pietatem!  Vigi 


nisi  facienle  verbo?  Non  quia  dicitur,  sed  quia  cre- 
dilur.  Nam  et  in  ipso  verbo  aliud  est  sonus  transiens, 
aliud  virtus  manens,  hoc  est  verbum  ftdei,  quod 
praedicamus,  ait  Apostoius  :  c  Quia  si  confessus 
fueris  in  ore  tuo,  quia  Dominus  esl  Jesus  .  et  credi- 
deris  in  corde  tuo,  quia.  Deus  illum  suscilavit  a 
mortuis,  salvus  eris.  Corde  enim  creditur  ad  justi- 
tiam,  ore  autem  confessio  fit  ad  salutem  (Rom.  x  ; 
Ua.  vui).  i  Unde  in  Actibus  apostolorum  legitur  : 
c  Fide  mundans  corda  eorum  (Act.  xm).  i  £t  in 
Epislola  sua  B.  Petrus  :  c  Sic  et  nos,  inquit,  bapli- 
sma  salvos  facit,  non  camis  depositio  sordium,  sed 
eonscientiae  bonae  interrogatio  in  Deum  (/  Pelr. 
in);  >  hoc  est  verbum  fidei,  quod  praedicamus,  quo 


lius,  qui  jam  despcralus  erat  ad  culpom,  scrvalur     sine  dubio,  ut  mundare  possit,  consecralur  et  bapti 


ad  posnilenliam,  Anlimum  scilicct  hxrelicum  pa- 
triarcham,  quem  reconciiiarc  spopondcrat,  inlhro^ 
nizare  noluit  :  propterea  longo  detrusus  exsilio 
dirisque  afflictionibus  maceratus ,  factis  digna 
reccpil,  et  sic  demum  procul  a  patria  expulsus, 
dcfunctus  quicvit  in  Domino.  Ordinationes  lamen 
ejus,  ut  diclum  est,  in  sua  perpetim  slabilitate  pcr- 
manscrunt.  Hscc  autem,  quae  de  Sylverio  Vigilio- 
que  relulimus,  partim  in  synodali  decreto  ejusdem 
Sylverii,  partim  in  pontificali  codicc  digesta  lcgun- 
tur.  Si  crgo  nec  tam  flagitiosorum  pontificura  sta- 
tuta  cassantur,  quo  paclo  innocenti  bomini  Simo- 
niaci  manus  officiant,  quem  propria  seiitcntia  non 
condemnat;  quomodo  alicna  pravitas  a  divina  gra- 
tia  separat,  quem  propria  vila  Deo  commcndal? 
Spiritus  cnim  sanclus  per  eum  dalur,  a  quo  procul 
dubio  non  habelur.  Sed  ut  nostrae  imbccillitalis 
asserlio  fidem  audienlibus  pracbeat,  bcatns  eliam 
Auguslinus  (contra  Panmniamim  I.  nf  cap.  ii)  ad 
medium  idoneus  suffragator  accedal ;  contra  Par- 
menianum  enira  Donatistam  his  alioquitur  vcrbis  : 


smus.  Christus  quippe  nobiscum  vilis,  cum  Patre 
agricola,  dilexit  Ecclesiam,  et  semetipsuin  tradidit 
pro  ea.  Lege  Apostolum,  et  vide  quid  adjungal : 
c  Ut  eam  sanclificaret,  inquit,  mundans  eam  lavacro 
aquae  in  verbo  (Eplies.  v).  >  Mundatio  igitur  fluxe  et 
labili  non  tribuerclur  elemento,  nisi  adderetur  in 
verbo.  Hoc  verbum  ftdei  tantum  valet  in  Ecelesta, 
ut  per  ipsam  credeulem,  offerentem,  benedicentem, 
tingentem,  eliam  lantillum  mundet  infantem,  quan- 
turavis  nondum  valentem  cOrde  credere  ad  jnstitiam 
et  ore  conflteri  ad  salulem.  Toium  hoc  flt  per  vcr- 
bum,  de  quo  Dominusait:  cJam  vos  mundi  estis 
propter  verbum,  quod  locutus  sum  vobis (Joan.  xu).  i 
Secundum  ergo  beati  hnjus  yiri  sententiam,  imo 
secundnm  ipsius  Redemptoris  nostri  salularem  do- 
clrinam,  sacramenti  cujusque  myslerium  non  ex 
consecrantis  cst  merito,  sed  in  consecrationis  est 
verbo;  ulnon  magnopcre  perpendatur  quid  in  conse- 
cratione  per  meritnm  lateat ;  sed  quid  in  eum,  qui 
consecrandus  cst,  pcr  vcrba  descendat.  idem  quoque 
ipse  in  cxpositione  decimi  psalmi,  sic  ait :  Justus 


•_       ■•!.-_       0« 


_-. i.io  c: 


r»-..*.     /vfflAAilil      C%%» 


193  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PAKS  III.  -  OPISCDLA  YARIA.  \U 

100  CAPUT  XVII.  Aavarus  HQ  aroisit,  poslmodum  largus  factus  et 


Ito  Antfo/fo  ,  ef  Potychronio,  qui  post  tcelerata  vrt- 
mordia  bene  eonverti  dignot  u  tuit  ordimbut 
otteuderunt. 

Curergo  van*  bominum  temeritas  jactat,  quod 
innocentis  munditiam  aliena  valeant  foedare  conla- 
gia :  et  eos  negotiatorura  crimen  obruat,  qui  contra- 
ctum  penitus  negotiationis  ignorant,  cum  hi  saepe, 
qui  raaJe  ccsperunt,  bene  consument  :  et  sinistra 
principia  ad  bonos  exitus  emendationis^vitse  satis- 
fectione  proveniant  ?  Sed  ut  quod  sermone  profori- 
mus,  firaiemus  exemplo,  non  obscurum  est,  quod 
S.  Fiaviano  CoostantiiiopoHiano  episcopo  ob  catholi- 
eam  finero  in  exsilium  destinato,  Anatolius,  eo  vi- 


bumilis  pristinac  sibi  dignitatis  infulas  reparaviL  Si 
ergoAnatoiium,  qui,  ut  superius  dictun\est,  et  vi- 
venie,  ac  depuiso  episcopo,  et  ab  haereticis  insuper 
ordinatus  est,  sancta  conversatio  poiuit  excusare, 
si  Poiychromum  perspicue  Simoniacum  una  potatt 
eleemosyna  honori  pristino  restttuere,  quo  pacto 
dicitur,  quia  promotus  a  Simoniaco  suscepti  bonoris 
fructum  nuliatenus  consequetur  ? 
CAPUT  XVUI. 

Quod  per  indignot  etiam  tacerdoUt  tospe  exhibenlur 
miracula. 

Imo  quid  mirum,  si  per  malos  minislros  omnipo* 

tens  Deus  in  Ecclesia  sua  propagari  officium  sacer- 

dotale  permiltat,  cum  per  eosdem  etiam  virlutum 


vente,  inlocoejus  ab  haereticis  ordinatus  est.  Ad  ,  ,        ...     .  ....       .... 

AnAm  *nn~....  1 i^  -.*  i      -.         ix        o  signa  frequenler  exhibeat,  non  videlicet  ob  rehgios» 

qocm  sanetus  papa  Leo  ita  loquitur  :  Decessore  •    °  ..  .  *    ,. 

1  vitae  meriium,  sed  propler  acceptum  sacerdotalis 

mysterii   sacramentuin  ?  Nam,  ut  ex  multis  pauca 


enim  loo  beal»  memoriat  Flaviano  propter  defensio- 
nem  catholica*  veritaiis  ejecto,  non  immerito  cre- 
debatur,  quod  ordinatores  tui  conlra  sanctorum  ca- 
nonuiu  eonstiiuta  viderentur  sui  similem  conse- 
crassc  :  sed  affluit  misericordia  Dei  in  hoc  te  diri- 
gens,  atquc  eonfirmans,  ut  malis  principiis  bene 
ulereris,  et  non  te  judicio  provectum,  sed  Dei  bent* 
gnitate  monstrares.  Quod  vere  ita  aecipiendum  est, 
si  haac  divini  mtuieris  gratiam  mala  eonfessione 
tion  perdas.  Prarterea  quid  et  de  Polyehronio  Hiero- 
soJymJUno  videJicet  loquar  episcopo?  Qni  profecto 
sicut  ia  gestis  ponttficaiibus  invenitur,  dum  Jerusa- 
leiu  primam  seden  superbus  assereret,  summumque 


perstringam,  Fesulanus  episcopus,  Raimbaidus  no- 
niine,  erat  manifeslissime  Simoniacus,  qnia  videli- 
cct  non  solum  ipse  per  pecuniam  pontificatus  cul- 
men  obtinuit,  sed  el  vix  aliquando  gratis  aul  clericos, 
aut  ullas  consecravit  Ecclesias.  Huc  accedebai,  quod 
praeter  alias,  unam  habebat  publice  ac  familiarius 
adhxrentem ,  el  lanquam  legilimae  desponsationia 
uxorem,  quorum  filii  et  filiae  adhuc  plures  exslanl, 
el  foederati  conjugio,  et  succrescenlibus  liberis  cu- 
mulati.  Per  hunc  itaque  talem  plura  perhibentur 
exhibita  fuisse  miracula,  ex  quibus  videlicet  uni- 
cum  hic  referre  sufficiat,  ut  in  uno  mens  colligat 


ponificem  se  eoDtumaciter  perhiberet,  in  Simoniac»  „     .,..,..  .  ,      .         .  , ... 

quoque  h«re*eos  voraginem  lapsus  est;  ita  ut  nec  C  qmd  eliam  ex  all,s'  qu*  fama  vu,*avU'  Probabl,ller 
clericos  sine  pecuoia  promoveret,  nec  ex  cujuslibefc 


delicalione  Ecclesi»  minus  quam  decem  *uri  libras 
male  mercatus  aeciperet.  Quid  plura?  Taodsai 
Sixtus  Roroanas  sedis  episcopus  colleeto  eonciiio, 
cum  septuaginta  sex  episcopis  depulsum  propria 
aede  damnavit,  eique  tria  duntaxat  Ecclesiaa  prsedia 
usufructuario  jure  constituit.  Locum  tamen  ejus  hv 
taciuiu  servari  pracepit,  ordinationem  suspendit,  et 
episcopum  quemdam,  Theodolum  nomine,  in  sede 
ejus  vicarium  dereliquit.  Post  menses  autem  novem, 
cuqi  Hierosolyaiitana  civitas  famis  inopia  premere- 
tur,  Polychronius  pradia  ipsa,  quae  fruenda  perce* 
perat,  veodidit,  eorumque  pretium  legaiiter  paupe- 


credat.  Rozo  namque,  qui  dicilur  magister  cantoruro, 
FiorentinoB  Ecclesioc  presbyter,  vir  apprimc  iittera- 
iibus  studiis  eruditus,  in  magno  clericorum  suorum 
cohventu,  prasenlc  quoque  reverendissimo  domino 
Gerardo  suo  episcopo,  hoc  mihi  per  ordinem  retu- 
lit :  Daemoniaca,  inquit,  aliquando  ducta  est  ad  no- 
slri  episcopatus  ecclesiam,  forte  tunc  Inventionis 
Dominicac  crucis  solcmnitas  agebalur ;  cum  vero 
ad  offertoriuro  perventum  esset,quod  nimirum  dici- 
tur :  Yeniens  vir  spteudidissimusad  Gonstantinum  i 
nescio  quo  casu  repentc  clcricis  oblivio  modulatio- 
nis  obrepsit.  Protinus  illa  tanquam  in  adjulorium 
lapsis  accurrens,  in  medium  festina  prosiluit,  in 


ribus  erogavit.  Quod  cum  Sixtus,  episcopo  accu-  n  organum  mox  excellentissim»  vocis  erupit,  et  tam 

-*..iA  «.  «^ —  ~-z i • —   -  i*_-^_  j.. W  naviter,  ut  omnes  mirarenlur,  suavis  melodisere- 

gulam  tenuit.  Adjuratus  autem  dxmon,  ut  exiret, 
rjspondit,  quia  a  Romulo  duntaxat  deberet  expelli. 
Hoc  audientes  miserae  mulieris  comites,  mox  ad 
Fcsulanam  properanl  festinanler  Ecclesiam :  ibique 
anie  altare  B.  Romuli  divinam  misericordiam  pra> 
stolantur.  Sed  et  illic  inquisitus  dsp.mon,  respondit 
ca  millatAnnfi  Mrredi.  nisi  Raimbaldus  adveniret  eoi- 


sauie,  e|  pium  crimen  impingente,  a  Prisco  diacono 
didicisset  (aiebat  enim,  quia  Ccclesiae  bona  distra- 
here  illi.non  licuit,  qu»  ad  tempus  duntaxal  utenda 
suscepit),  sanctus  papa  gavisus  est  valde,  et  mox 
Valentiniano  Augusto  pium  facinusintimavit.  Deinde 
cdngregata  synodo,  Romanus  pontifex  Yalentiniano 
pariter  considente,  tractare  coeperunt,  quiddignede 

C/\ltr/»Kr/kni/\      fiAfAt  4VIII      Sn       IIIOA      <lAIAMllA«lfl      M..M     AAII 


i25  OPUSC.  Y1.  —  LlBEIl  QIH  DICITUR  GRATISSIMUS.  116 

llt  Tandem  episcopus  veniens,  iavocaio  Christi  A  hhm  Marious  presbyter  baptixa  vetat,  fcipti»  rapuH, 


nocnine,  ab  obse6so  corpore  malignnm  spjritum  pro- 
tinus  expubt,  et  mulierem  ad  propria  hberam  taco- 
.  lumemque  remisit. 

Eodem  quoque  tempore,  cam  v idelicet  Suneninea 
pesiis  per  totura  corpus  Ecelesiae  lethabter  serperet, 
passimque  per  omnes  gradus  ecclesiasiicos  libere 
pulhilaret,  Marinus  quidam  presbyter  erat,  bojus 
videlicet  Eleucbadii  revereodissimi  atque  honetlis- 
simi  viri  paler,  qui  roonasierio  nunc  prteesi  beate 
Dei  Geni^ricis  semperque  Virginis  Marfcr,  juxta  Ea- 
ventirce  urbis  mcenia  coostilute.  Hic  itaque  hnjus, 
qoera  praediximus,  Eleuchadii  matrem  publice  tafr» 
quam  legitimam  possidere  non  reverebatur  uxereu. 
Uuic  presbytero  plane  taniam  divina  dispensalio 


«tque  in  ailvarum  condeusa,  saituwnqtie  secreta, 
nMiHis  insequentibus  asportavit.  HSCutnque  post 
*aro  et  inator  exanimata  eoncorreret,  repenle  Ma- 
rinum  presbyterifm  sibimei  obvium  reperit,  eique 
cum  magnis  egublibus  flebilis  queretee  slngultns  ex- 
prcssit :  Heu,  beu  Palcr,  inqult,  nunquam  suspi- 
eari  sic  potui,  ul  mtsera?  matris  mfelicwr  flHft, 
quam  de  sacro  fonte  ipse  traxistl,  cracnlrs  beNris 
rapina  fleret,  et  cibus  facta  hipis,  ferinje  rapacitaHs 
ingtaviem  satiaret ;  cui  preebyter  aH  :  Nbli  timere, 
wulier,  qui*  si  illa  veraelter  est,  quam  ego  bapti- 
ravi,  nunquam  bestia  devorandi  eam  aceipiet  pote- 
atatem.  Deiude  audax,  ac  temerarius  boc  etlam 
intipienter  adjecit  :   91  enim ,  ego  illam  ravaero 


comulerat  graiiam,    ui  eum  sanctiQcatam    a  seBs*eri  baptismatis  abiui,  et  eam  besiia  laceraverit, 


aquam  frugibus*per  agroa  aspergeret,  non  uiterius 
vermiculorum,  non  erucarom.  non  deoique  locusta- 
nuu  fruges  tesura  pestis  aliqua  reraanerei,  sed  mox 
agraine  uclo,  omoes  abscedereni,  poaiquam  eos 
aquae  sanctUicalio  eonspersisseL  Aliquando  autem 
qjupdem  Marini  ptesbyteri  dominua,  Jerenuas  oo- 
mine,  adversns  aemulum  suuui  geoeria  affiaitate 
propinqHum,  sed  vobintate  proraus  adversuro  gra- 
viseiwa*  siuiuliaiis  odto  laborabot,  qui  videlicei  in- 
ter  csetera  inimictiiarum  tiroens  ue  etiaro  venatfe- 
nibus  deditam  canum  suonnu  sagacitateoi  bostjle 
praoligtura  feacroaret,  pettit  a  Jam  dicto  presbylero, 
ut  aituiani  aqu*  pleuam  per  e*orciamum  sanctifica- 
ret,  sibique  deferret,  quia  suis  quibusa>m  ustbus 


jam  nou  rredam  quod  Deus  regnet  in  ccelts. 
Mlra  res,  posl  quatuor  fere  horas  ultra  octo  prope- 
mpdum  milliarb  inler  freteto  sitvarum  iHaesa,  et  In- 
columisL  reperta  esi,  juxia  quam  et  lupus  innocens 
stabau  Et  sieut  leoni  cadaver  propbeta&de  Samaria 
redeuutia  viowve  non  Ikuit  (///  Reg.  xin),  ita  et  ro- 
pus  iste  puelbro  non  ausus  est  laedere;  sed  quantum 
datur  intelligi,  uhro  etia»  visus  est  custodtre.  ln 
pueHa  itaque  nulia  penitus  besio  est  inventa,  ntai 
quod  crura  ejus,  et  bracbia  spinamm  ruborumqtte 
videbantur  aculeis  cruentata. 

Altua  quoque  njreebyter  nuper  in  bis  partibus  futt, 
kuj*is  sciiicet  revereBdissimi  viri  Gerardi  fraler, 
qui  nunc  praeest  monasterio  S.  Doaati  in  snburbio 


sati»  oeeeasariam  judiearet.  Cumque  ilte  simpiici  ^  Immolensis  oppidi  constituto ;  et  presbyter  ille  com- 

munia  quidem,  ac  pene  sascularis  erat  vitae,  sed  lau- 
tam  a  Domino  eonsecutua  erat  gratiam,  ut  si  quts 
sibi  nuntiaretur  a  serpente  percussus,  mox  sanefi- 
ficatam  a  seaquam  nuntianti  porrigebat,  ut  biberet; 
qua  bausta,  tanta  protinus  divin»  vrrttttis  efficacia 
clarescebat,  ut  is,  qui  biberat,  tanquam  si  eum  an- 
guis  specialiter  momordiaae^  emnea  vumerati  virus 
ovomeret :  et  iUe,  qui  percuestis  foerat,  funditus  ve- 
neuo  vacuus,  et  |etis  vlseetibua  bumore  pestifero 
defeeeatis  liber  et  iacohunis  remearet. 

Aliua  quoque  preabyter  erat  nuliitis  pene  momenti, 
ita  nt  Sfteubria  prudentiae  ne  tenui  quidem  calleret 
ingonio,  litteraa  autem  vix  syHabattm  ac  mstiee 
balbutiret ;  akqtiando  vero  gaHinam  ejua  hora  ve- 


anjmo,  quod  imperaluo»  fuerai,  peregisset,  Jereinias 
aapieus  qnioem  ut  mala  faeiat,  virtutem  vero  sacra- 
Mettti,  quia  proma  Ignorat,  margaritaa  ante  pov- 
eos  projicerenonformidat.  Namsanetificatam  aquam 
-cantabro  stultus  immiscuit ,  et  canibus  suts  pcr  ma- 
lefieium,  ne  incantari  possent,  ad  devorandum  ob- 
tulit.  9ed  aliter  sentiente  divina  providenvia,  in 
contrarium  verea  eat  ejus  sentenlia  :  maium  siqui- 
dem,  quod  mate  cavere  voiebal,  incurrit :  ct  dum 
brufis  animattbus  inconsuite  consuiere  studtiit,  snam 
potiujs  arfimam  latsit.  Nam  atl  vescendum  canes  ad- 
missi,  cum  ad  primos  impetns  avida  vix  dum  ora 
iaxarent,  et  ferales  eibos  necdum  lingtta  continge- 
retit,  primo  naribus  odore  pcrcepto,  protinus  in  ter 


ram  omnes  mortui  corruerunt.  Tunc  dupliciter  ille  n  apertma  raptitt  accipiter,  quae  sciitcet  mjuria  ama- 


confusos,  nimirum  et  peccatl  reus,  et  facultalis 
amissae  damno  percusBUs,  Marino  presbytero  omnem 
rei  seriem,  prout  se  hnbebat  verilas,  innotescit,  et 
lantae  audacias,  tantiqne  sacrtlegii  dari  sibi  pceniten- 
tiatn  flebiliter  quterit.  Abnegat  Marinus  tanti  cri- 
minis  sibimet  arrogare  Judreium,  nec  aKud  semper 
illud  statnere.  ouibustibet  hinc  inde  puisatus  preci- 


riasimo  eum  felle  iracundiao  oommovit,  et  Ha  plane, 
ut  minaretur  sancto,  in  eujua  nomine  dedieatam  re* 
gebat  ecclesiam,  quia  nisi  aihimet  allilesuura,  quod 
perdiderat,  reddetet,  nequaquam  aibi  de  caetero  ec- 
elesiasiica  oflicia  celebrarel.  Et  tanquam  Hnguae 
vesania  non  piene  sufficerel,  manibus  est  ausus  ex- 
citlere,  et  ipsum  altare  virgis  verberare  aggressus 


-    -w  • 


137  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  -  OPUSGULA  VARIA.  128 

cenltam    accipiler  non  accepit.    Et  quid    mirom  A  sancti  eipellunlur.  •  Unde  liquido  manifestuni  est 


sl  divina  dispeosalio  per  qualescunque  sacerdo- 
tes  ,  ortbodoxos  tamen  ,  miraculonim  virtutes 
ostendat ,  cum  per  ipsos  quoque  hoereUcos  saepc 
signa  suae  potentiae  manifestet?  Nam,  ut  decae- 
leris  U3  sileara,  quod  in  Tripartita  historia  legi- 
tur,  non  absurdum  videtur,  si  eisdem  verbis  simpU- 
citer  inferatur : « Interea,  inquit,  incendium  in  civi- 
tate  GonsUntinopoliuna  factum,  paulatim  pervenit 
ad  tbermas,  quae  vocantur  Aehiileae,  demum  ad  lo- 
cum,  qui  dicitur  Pekrgus,  ita  ut  Novatianorum 
comprehenderetur  ecclesia.  Tunc  fertur  Paulum  eo- 
rum  episcopum  inter  flammas  restitisse  ecdesiae, 
supplicanlem  Deo,  ne  ecclesia  pariter  concremare- 
tur.  Qui  locus  ereplus  est,  et  hactenus  stat  illaesus, 


quia  episcopus  iile  licet  indignus,  Iicet  fuerit  Simo- 
niacus ,  et  illecebrosae  luzuriae  spurcitia  maculatus, 
daemones  tamen  effugare  nullatenus  potuisset,  si  vir- 
tutem  ib  se  sancti  Spiritus  non  habuisset.  Nam  et 
Samson,  qui  conlra  legis  divinae  praecepta  alienigenae 
nationis  meretridbus  utebatur,  nunquam  tam  du- 
rissima  vincula  evadere  potuisset,  totque  114  ho- 
minum  millia  solus  trucidare,  nisi  eum  fortitudo 
sancti  Spiritus  roborasset  (Judic.  xiv).  Praeterea  et 
prophetes  ille  falsus  sine  prophetica  sancti  Spiritus 
revelatione  non  fuit,  qui  fallendi  artifex  virum  Dei 
Bethel  reverlentem  contra  divina  praecepta  comedere 
per  accurata  mendacia  persuasit ,  asserens :  c  Ange- 
lus,  inquit,  loeutus  est  mihi  in  sermone  Domini,  dt- 


in  quo  ioco  sepiima  decima  die  mensis  Augusti  apud  B  cens :  Reduc  eum  tecum  in  domum  tuam,  ut  come- 


Novatianos  coilectio  celebratur.  Hunc  itaque  locum 
non  solum  Ghristiani,  sed  et  pagani  ex  tempore  ve- 
nerautur.  •  Sed  haec  virtutum  signa,  quae  vel  per 
haereticos,  vel  per  indignos  rectae  fldei  sacerdotes 
operaiur  divina  dispensalio ,  sacerdotes  (quia  uon 
cujuslibet  eorum  merito,  sed  ministerio  concedun- 
tur)  nequaquam.eos,  vel  ab  his,  quae  merentur, 
suppliciis  liberant,  vel  apud  districtum  Judicem  per- 
petrati  reatus  excusant.  Unde  enira  aucupantur  glo- 
riam,  in  confusionis  dectdunt  ignominiam  :  et  quo 
roagis  extolluntur  favoribus  adulantium,  eo  procli- 
vius  in  damnationis  aeternae  praecipitia  demerguntur. 
Et  saepe  tales  terribili  morte  percussi ,  luce  clarius 
indicanl,  qufem  revera  reprohi  fuerint,  qui  specie 


dat  panem,  et  bibat  aquam  (III  Reg.  xm) ;  >  moxque 
Scriptura  sequitur  :  c  Fefellit  eum ,  inquit,  et  duxtt 
secum;(/frtd.) ;  i  et  pauio  post :  c  Gumquesederent  ad 
mensam,  factus  est  sermo  Domini  ad  prophetam,  qut 
reduxerat  eum,  et  exclamavtt  (Ibid.),  i  rei  videlicet 
ordinem,  quo  perimendus  erat,  quoniam  voti  Domini 
inobediens  fuerat.  Ubi  notandum  quod,  quem  fefel- 
lisse  fratrem  Scriptura  prius  evidenter  accusat,  ad 
eumdem  mox  sermonem  Domini  factum,  ac  verissima 
prophetasse,  indubitanter  affirmat.  Et  certe,  si  facti 
hujus  ordo  diligenter  pensatur,  deeeptor  iste  procul 
dubio  viri  innocenlis  homicida  fuisse  convineitur  : 
in  talem  umen  Spiritus  sanclus  venire  non  renuit, 
et  in  ipso  captiosse  deceptionis  articulo,  dum  curat 


tenus  quasi  mirabilea  apparebant.  Nam  et  is,  cujus  C  per  mendacium  fallere,  coactusest  per  Veritatisora 

culum  propheure.  (Vide  $cholia.)  Enimvero  quis  Heli 
sacerdotem  nesciat  reprobum ,  et  um  pro  leniute 
sua,  quam  pro  liberorum  effrenau  Iicentia  divinae 
anhnadversionis  sententia  condemnatum?  EJus  Umen 
benedictione  non  fuit  sterilis  uterus  Annae,  eui  ni- 
mirum  fecundiutemimprecatuseat  vulvae.  Ait  enim 
Scriplura  :  c  Benedixit  Heli  Elcanae,  et  uxori  ejus, 
et  dixit :  Reddat  tibi  Dominus  semen  de  muUere  hac 
pro  foenore  quod  commodasti  Domino;»  moxque 
suhjungit :  c  VisiUvit  ergo  Dominua  Annam,  et  con- 
oepit,  et  peperit  tres  flUos  et  duas  filias  (/  Reg.  u).> 
Hanc  itaque  benediclionem  efficacem  reddidit  non 
merilum  hominis,  sed  officium  sacerdolis  :  et  quod 
non  habebat  causa  ministri,  virtus  exhibuit  mini- 


paulo  ante  meminimus,  Fesulanus  episcopus  cum 
tantae  praviutis  esset,ut  et  iaicus  ejus  frater  ho- 
ncsUE  ac  modestae  vitae  cum  eo  familiaritatem  ha- 
bere  minime  dignaretur,  signorum  Umen  adeo  vir- 
tutibus  coruscabat,  ut  in  dedicatione  unius  dunUxat 
ecclesiac  quinque  coram  omni  populo  daemoniacos 
curasse  consUnler  a  perhibenlibus  asseratur.  Sed 
quia  non  suis,  sed  alienis  miraculis  claruit,  ad  obi- 
tum  vcniens,  ultrici  ante  ignem  igniti  corporis  anim- 
adversione  signavit.  Pabula  siquidem  pemiciosae 
urodinis  in  pede  ejus  pestilenter  exorU,  sic  totam 
plantam,  tibiam ,  coxamque  cum  inguine  simul  ac 
gcnitalibuscomprehendit;  ut  usque  ad  viulia  ser- 


pendo  procederet,  et  vclul  aridi  materiam  stipitis 

visccra  ejus  interna  depascens,  occultis  eum  vapori-  ^  sterii. 

bus  conflagraret,  quatenus  hic  jam  primitivus  igni  GAPUT  XIX. 

accenderet,  quem  flamma  postmodum  nunquam  de-       Quod  tafpe  $ini*lra  principia  ad  feUcet  proverdunt 

(iciens  absorberet.  Tam  quippe  intolerabiUs,  atque  exttut. 

immanissimi  languoris  nimicute  constrictus,  nec        Quid  denique  officiat  Simoniacus,  si  ordinandts 


I»  OPUSC.  VI.  —  LIBER  QUl 

nilur.  Ex  adulterino  saepe  conjugio  pulchra  soboles 
naecitnr,  el  ex  obscena  voluptate  parentum  specta- 
bilis  orilur  species  liberorum.  Alios  quidem  filios 
Jacob  ex  legitimis  uxoribus  genuit,  alios  ex  concu- 
binarum  servili  conditione  suseepil :  at  cum  ad  ca- 
pessendam  haereditatem  utrique  perveniuni,  parili 
ihter  se  distribuendaram  sortium  jure  ceduotur  (Got. 
m).  Phares  de  theristrata  et  exposita  in  bivio  na- 
scitur9  sed  non  minimus  inter  Israelitarom  115 
cognationum  principes  invenilur  (Gen.  xxxvin).  Sa- 
loroon  ex  ea ,  quae  /uit  Uriae,  cognoscitur  habuisse 
principium,qui  tamen  regalis  sceptri  tenui  t  incompara- 
biliterprineipatura  (II  Heg.  x ;  /  Pwt.  m).  Obed  certe 
ex  Ruth  Moabitide  duxit  originem,  sed  egregium  re- 
gem  David,  magnum  videlicet  meruit  habere  nepo- 
tem.  Booi  quoque  Rahab  meretrix  geuuit,  qui  tamen 
in  regali  Dominicae  gcneaiogi»  catalogo  meruit  nu- 
merari(Jf4JtA.  i).  ( Vide  tckoiia.)  Et  quid  alios  ntemo- 
rem  ?  Quandoquidem  et  ipse  Dei  mediator,  et  homi- 
num,depeccatoribu8  originemduzit,etdefermenuta 
massa  sinceritatis  azymam  absque  ulia  vetustatia 
infectione  suscepit :  imo,  ut  ezpressius  dicam,  ex 
ipsa  carne  virginis,  qua  de  peccato  concepta  est, 
caro  sine  peccato  prodiit,  quae  ultro  etiam  carnis 
peccata  delevit. 

Quid  ergo  mirum,  si  valida  manus  Domini,  atque 
ad  quodounque  voluerit,  eflicax,  hoc  faciat  in  Spiritu, 
qui  vivificat,  quod  agere  probatur  etiam  hi  carne, 
quae  non  prodest  quidquam?  (Joan.  vi.)  Qui  enim 
facit,  ut  sinistra  prindpia  ad  faustos  proveniant 
exitus,  et  hoc  in  rebus  utique  terrenis,  quomodo 
credendus  est  idipsum  propensiori  dispensalkme  non 
agere  in  spiritualibus  sacramenlis?  Nimirum  qui 
praecipit  arborem  sordidi  plantatoris  nescire  conta- 
gium,  cur  etiam  negetur  ab  his,  qui  consecrantur, 
omnem  scelerati  consecratoris  prorsus  habere  rea- 
lum?  Qui  roanseres  cum  legttimis,  ancillarum  fllios 
cum  herilibus,  in  consorlium  velut  nancisceudse  ha> 
reditatis  adscivit,  nec  aliqua  eos  ab  his  inaequalitale 
discrevit;  quid  mirum  si  et  eos,  qui  a  pravis  sacer- 
dotibus  sunt  promoii ,  cum  iis  simul ,  qui  a  bonis 
ordinati  sunt,  parili  faciat  sacerdolalis  officii  digni- 
tate  potiri?  Quod  plane  nequaquam  fil  per  mcritum 
consecranlis,  sed  per  verbum  potius  Dei  vivi,  et  per- 
manentis.  Verbo  denique  Dei  Patris  dictum  est  : 
i  Germinel  terra  herbam  virentem,  et  facientem  se- 
meny  et  lignum  pomiferum  faciens  fructum  juila 
genus  suum  (Gen.  i).  i  Et  ecce  hoc  verbum  ita  hodie 
permanet  illibatum,  ut  ncquaquam  diversitalem  agri- 
colarum  imitetur  proventus  fructuum ,  sed  juxta 
uniuscujusque  genus  proprium  semen  in   hcrbis, 

nwuiitSnm    w>Ar\nt>ifi(iip  in  nnmlo     ftnrvrf  TtYnfGPtn  CAmPTI 


DICITUR  GRATISSIMUS.  430 

Ajam  seminantis  imago  digne  requiratur  in  fructu, 
aed  sola,  ut  ila  dixerim,  seminis  simiiitudo  procc- 
dat  ?  Dixit  etiam  animalibus  Deus  :  c  Qrescite ,  et 
muitiplicamini  (IbM.).  i  £x  cujus  videlicet  eflicacia 
verbi,  cuacta  usque  uunc  creantur  animantia  :  non 
certe  principaliter  nova,  sed  ex  eodem  orfginali  sc- 
mine  per  traduoem  propagata. 
.  Gum  igitur  verba  illa,  quae  nimirum  semel  prolata 
sunt,  tam  immobiiiter  vigent,  quid  ex  illis  sacerdo- 
talium  benedictionum  verbis  est  sentiendum,  quae 
sacra  prorsus,  atque  divina  idcirco  semper  iu  pro- 
movendis  exterhis  repetunlur,  ut  mysterium  intrin- 
secus  operentur?  Nam  cum  11<$  incantatorum  ver- 
bis  inesse  tanta  virtus  asseratur,  ut  eis  tanquam 
lapidibus  injectis  serpens  percussa  frangatur;  quid 

B  mirum  si  sacerdotalis  benedictio  sacramentum  in  se 
virtutis  divinse  contineat ,  undc  ille  sacerdos ,  qui 
admotus,  est  fiat?  Nunquid  enim  majoris  sunt  vir- 
tutis  incantatoria  verba ,  quam  illa  efficacia  pror- 
sus ,  et  mystica ,  ac  divini  nominis  invocalione  sa- 
crata? 

CAPUT  XX. 

Quod  per  Simoniacum,  ut  Spiritus  sanclus  dari  bapti- 
xando  pouit,  consecrando  non  ponit,  ratio  non 
qdmittit. 

Illud  saue  mirandum,  cur  tanta  stolidilaie  desi- 
piant,  qui  Simoniacos  baptizare  efficaciter  posse, 
consecrare  aulem  nuliatenus  posse,  impudenter  affir- 
mant?  Et  quanquam  de  hoc  jam  superius  sit  bre- 
viter  disputatum ,  non  abs  re  vidctur  adbuc  enu- 

G  cieatius  disserendum.  Ponamus  ergo  in  roedium  Si- 
moniacum  baptizanlem ,  eumdem  quoque  nihilomi- 
nus  consecranlem ,  et  discernamus ,  si  possumus, 
cum  baptismus  per  eum  traditus  valeat ;  cur  conse- 
cratio  in  irritum  cedat,  ac  sicut  dicitur,  sacramenti 
vires  amittat?  Ecce  is,  qui  baplizat,  post  prima 
fidci  rudimenta,  quae  catechumenum  docuit,  juxla 
ecclesiasticae  inslitulionis  morem  mox  orationes  su- 
per  eum  dicit,  quae  vidclicet  in  hoc  ipsum  sacerdo- 
tali  sunt  aucloriute  composiUe,  sicque  per  exorcismi 
gratiam  malignum  hostem ,  qui  eotenus  in  eo  tyran- 
nidem  exercebat ,  expellit ,  et  Spiritum  paraclctum 
invocando  piis  in  eum  precibus  inlroducit.  Sed  quid 
aliud  etiam  consecrator  agit ,  quam  quod  oraliones 
nihilominus  dicendo  canonicas ,  eumdem  Spiritum 

D  sanctum  super  eum,  qui  provehitur,  invocat :  atque 
ut  in  eum  descendere  dignelur,  exorat ;  nisi  quod 
majus  quid  per  baptizantem  agitur,  quam  id  sit, 
quod  per  consecraloris  officium  exhibetur?  Plus  est 
enim  Spiritum  sanctum  in  eum,  in  quo  nondum  fue- 
rat,  nova  dignalione  descendere,  quam  eum,  cui  per 
fideni  iam  inerat,  ad  superioris  cradu»  ArHinAm  nm. 


ISi 


s.  petri  mmm  opp.  tomus  s©u  pars  iu.  -  opuscula  varia. 


m 


tem  non  malum ,  quod  jam  deletum  aoeese  videba-  A  cenYertittnr,  qoia  ad  hec  promovetur,  ntliatfretTcws 


tor,  expellitur ;  sed  honum  ,  quod  coHalum  fuerat, 
per  cumulum  graiiae  plenioris  augetur.  Credendumne 
est  ergo,  ut  unus  idemque  homo,  et  quod  majus  e«t, 
agere  :  el  quod  minus  est ,  iton  possrt  implere?  At 
fortassis  e  contrario  dicitur ':  Quia  n»Ha  vtdenlur 
taesse  illis  iniliandae  fidci  rudiraentrs,  quae  nequa- 
quam  adhibentur  consecralionis  peragendae  myste- 
riis,  utvidelicet  sal,  quo<i  in  neophyfos  mittttor; 
aqua,  cui  hapllzandus  immergitor;  christna  etiam 
quo  linitur.  "Sed  naec  quidem  per  se  considerata, 
nuda  sunt  elementa,  nullumque  habere  ftoscantnr 
myslicae  dignitatis  arcanum ;  ad  otationem  atitem 
sacerdotis,  H7  et  invocalionem  dhrini  nominis, 
virtutis  inlimae  concipiunrt  sacramentum. 


Aat.  i  Pnohaomnempe  sentemiaro,  nec  ab  ea  fes 
duciraes  diseentire.  IHe  «kjuidem  nialedicUts,  rlle 
tereticw  est ;  qui  male,  qnod  bonum  erat,  aecepH. 
Qued  acceptum  est  tittem,  in  te  quidem  bonooi  est, 
sad  acotpienti  factum  est  maliim  :  nam  et  buceeUa, 
JMa  videJicet  Jude  pemcta  {Ua*.  xm),  non  de  bona 
fceta  estmala  :  sed  iUi  fecta  edl  malum,  qui  boneni 
nen  nene,  uuia  indignesuscepit :  atque  ideo  si  eam- 
dem  buceettam  Jndas  aiti  iradtdisset,  nuUam  saerum 
nwnns  in  se  amcukai  e*  daniis  eujpa  conttaneie, 
nuUom  necesse  feemt  in  eecjpianiem  eonAagiun  re- 
dtmdare.  Hodieque  etiam  si  de  saeroaaneto  akart 
Dommkcum  eoiyns  quiiinet  indignns  ncctptai,  aUi- 
que  ooatradat,  U8  nnwdujn  est  procul  4ubto  qued 


Non  ergo  in  rebus  malerialibus ,  atque  lerrenis,  *  «^P1***  ■"  ***«*  gratie  mnnns  sordentls  mini- 


sed  in  precibus  sacerdotum,  et  invocatione  diviui- 
tatis ,  sive  consecrandi,  sive  bapiizandi  sacramenta 
consislunt :  quanquam  et  in  consecrationibus  sacer- 
dotum  sanctificatum  oleum  videalur  nihilominus 
adhtberi.  Gum  ergo  unus,  idemque  videlicet  Simo- 
niacus  utrobique  canoniearum  orationum  ordinem 
expleat,  utrobique  nomen  divinitalis  regulariter  in- 
vocet,  quando  per  eum  in  baptismo  Spiritus  sanctus 
datur,  quomodo  in  sacerdolali  promotione  non  detur, 
non  rationis  penetrat  sensus ,  non  humanus  discer- 
nil  inluiius.  Sed  dicitur  e  contra  :  quia  Simoniacus, 
quod  non  habct,  dare  non  potest. 

Age  ergo,  quid  est,  quod  in  faciem  cateehumeni 


stri  labe  tadaftur.  Et  ucet  nravus  quisrjue  sibi  ju4t- 
eittin  inanducet,  et  bibat  (/  Cor.  11) ,  illud  tamen* 
quod  mnndueatur  et  bifeUur,  gratia  Oei  est.  GraUa 
enim  Dei  gustavit  niortem  9  qw  est  bnmanitas 
Gbrinti.  Omnia  siquMem  rauntla  mumUa,  contamiaa- 
lis  anlem  etimmue4is  aibU  est  mundain  (Tti.  1). 

Si  ergo  qaod  mun^um  est»  idinsum  est  eontami- 
natis  immundum,  fatendum  est,  quia  sacerdolium, 
quod  bono  sciUcet  <jausa  «pirilualis  est  digniutis, 
Stmeniaco  factum  maieria  damaaiionU  :  ut  inde 
sit  iste  sacerdos  certe  eathoUcus,  inde  ille  veracker 
nsseratur  nmr eticas.  Nec  miram  hoc  in  «piriiualibus 
Aeri9  eum  et  iu  rebas  corporeis  facUe  possit  eadem 
«diversitas  inveniri.  Saepe  enim  cibus  9  qui  alterum 


sacerdos  insufflat,  dicens  :  Exi  ab  eo,  immundeSa-  ^  zl{mm         ^  ^  cx  ^^  ^  medid. 


lana ;  da  honorem  Deo  vivo  et  vero,  da  honorem  Spi 
ritui  eancto.  Quibus  utique  verbis  patenter  oslendi- 
tur,  quia  per  illam  bominis  insufflationem,  arcano 
nimirum  divinae  virtutis  agente  mysterio,  et  spiritus 
jnalus  eipeliitur,  el  Spiritus  sanctus  introire  digna- 
lur.  Quod  nimirum  totum  si  ita  per  insufllationem 
nihilomiuus  Simoniaci,  sicut  et  per  boni  sacerdolis 
impletur  officium;  cur  quod  in  uno  sacramento 
posse  concedilur,  posse  etiam  consequenter  in 
aiterodenegetur?  Nam  etsi  baptismus,  quod  absit, 
veualiter  praebeatur,  tametsi  sacro  canoni  sit  vehe- 
menter  adversum,  nequaquam  credendum  est  plenae 
atque  perfectae  regeneralionis  non  habuisse  mysle- 
rium  :  ideoque  is,  qui  baptismum  sub  hac  pecuniae 


naiis  antidiHo,  alius  iolerit,  aUus  convalescit.  Porro 
unus  est  tguis,  nuo  simui  et  cera  liquescit,  et  terra 
siccatur,  et  eadem  candela,  quae  igne  consumitur,  et 
quaaccedenlesuliliteriiiustrantur,  lumenque  quodad 
suum  pra?bet  iuterilum,  inler  tenebras  videndi  nobis 
faotum  est  instrumentum;  quid  ergo  mea  interest, 
quod  candela  in  cineres  vcrtitur,  dummodo  lumen* 
quod  ab  ea  mutuatus  sum  ,  mihi  indeficiens  perse- 
veret?  Ardeat,  ardeal  Simoniacus,  unde  catholicus 
illustratur  :  et  eodem  lumine ,  quo  aliis  ministrat, 
ipse  ad  defeclus  sui  tenebras  tendat,  quatenus  quod 
ardet,  intereat ;  et  quod  illuminatum  est ,  vivat. 
Sacerdotum  quippe  lumen  quaerentibus  lumen  est ; 
sestu  vero  ambitionis  ardentibus,,  incendium  est. 


pneslalione  «uscepit,  nec  digne  rebaplizandus  asse-  p  Qpod         ^       jdel  ad  .^  defecl|onig  ^. 

rUur,  nec  expers  divini  munens  jud.calur.  Quod  s.     ^^  ^  acd  .,  ad  ^^         ^  tafUm 

ad  tantaepervicaciaeprorumpaturinsaniam,ut  Simo- 
niacoram  etiam  bapiismus  irritus  judicelur,  hic  non 
nostra  fatigetur  instanUa,  sed  generaliter  occurrat 


Samson  uempe  de  ore  mortui  leonis  favum  mellis 
eduxit,  el  ex  arenti  mandibuia  asini,  aquis  se  pro- 

fliiAnliliiitt    fialiavit    tltifii/*    tiv\  ■    tt/ul    nai>    qcoIIi     in 


f  S3  0PU9C.  VI.  —  IiBER  QUl 

CAPUT  XXII.  A 

Q**d  N#ft'iY0i*tHMi  «i»<  deponendk;  ntc  Artori  denuo 
bapiimndu 

Sed  jam  sacros  eanones,  qoo  vacai  compenilio, 
peracrutemur  :  et  licet  manifosi*  propesii»  qoseouo- 
nis  crebro  uon  reperiauir  inesse  «mieotia,  qoid  le- 
nendam  sjt,  quibnsdam  rerum  coUationibns  appro- 
bemus.  Novimus  namqoeNicaeoo  staUUom  esse  con- 
cilio,  utCath»ri,iqoi  ad  Calholicam  revertunWir  Ec- 
desiam,  impositionem  sohMnmodo  inamis  accipien-  , 
tes,  in  sois  recipiantur  trdinibus.  Cur  faocv  nisi  quia 
iliud  hasreticorum  genus  in  cathoUca  4dei  integri- 
tate  persisterel,  licet  in  quibusdam  alil*  snpmtitio- 
nibus  oberrarent?  Noium  namque  110esl,qtiod 
Novatus,  cujus  ii  sequebanuir  errorem,  dogmaina- 
vcrat,  neque  bigamis  cominunicare,  neque  in  perse-  ** 
culione  lapsis,  etiam  post  poouiieiHiam,  veniam  dare 
eportere.  Si  ergo  et  hi,  qui  jara  ab  his  snnt  h*re- 
ticis  ordinati,  nequaqoam  suo  sunt  honore  privandi, 
ob  id  scilicet,  quia  eorum  conseeratores  in  fide  non 
tilubant,  quid  de  Simoniacorum  ordinationibus  sen- 
tiendum,  qui  et  omnia  fere  institutionis  ecclesia- 
stica?.  jura  conservant? 

At  fortassis  objicitur  quia  Simoniaci  nequaquam 
sunt  in  fide  perfecti,  nimirum  peccantes  in  Spiritum 
sonclum,  quem  arbitranlur  pecuniis  coemendum. 
Ad  quod  facile  rcspondemus,  quia  si  haec  districtx 
censunc  subtilitas  teneatur,  eliam  in  Novalianis 
conira  Spiritum  sanctum  quodammodo  cuipa  peifi- 
diae  reperiiur.  Nam  cum  per  Spirilum  aanctum,  qui  r 
est  remissio  peccatorum,  venia  pcenitentibus  conce- 
datur,  constat  procul  dubio  quia  contra  Spirilum 
sanclum  pugnat,  qui  lapsis  per  pcenilemiam  non 
communicat.  Sed  aliud  esl  in  fide  peccare,  aliud  esl 
a  fide  recedere.  Aliter  nempe  redarguendus  est  mi- 
les,  qui  in  belli  couflictibus  enerviter  eecidit,  aliter 
ille  pleclendus,  qui  abjuralis  militiae  sacramentis,  ad 
hosliumcaslra  dedilitins  transfugit.  Non  cadem  servo 
poena  debetur,  qni  in  domesticis  rebus  sub  doraini 
sui  imperio  peccat,  et  illi,  qui  jugum  servitulis  ex- 
ctissit,  ac  jus  extraneae  dominationis  elegit.  Licet 
enim  isti  in  regula  fidei  ex  aliquo  videanlur  oflen- 
dere,  non  lamen  eatenus,  ut  Spirhum  sanctum  ar- 
guendi  sint  haeretica  pravitale  negare.  Atque  ideo 
cnm  reverlunlnr,  quoniam  peccaverunl,  raanus  illis  n 
imponuntur;  quia  vero  minirae  negaverunl,  sacer- 
dolalis  gradus  offlcio  non  privanlur.  Al  conlra  Ariani, 
qui  adversus  Spiritus  sancli  divinitatem  manifesta 
prorsus  injpiclale  confligunl,  ad  calholicam  fidem 
redeuntes,  in  mali  accepti  ordinis  persistere  digni- 
late  non  possunt.  Credunt  enira,  sicut  eorum  sacri- 
lega  professio  manirestal,  quod  Pater  creator  sil, 
Fillos  crealora,  Spiritum  vero  $anctum  creaturain 


DiCITUK  GRATiSSIMUS.  134 

reliquerit.  hoc  etiam  sub  ejusdem  titteris  inseramus. 
Ariaaos,  mquiu  eaeterasque  bnjnsroodi  pesies  dcte- 
etamur  :  quia  eornm  laicos  conversos  ad  Domanom 
snbtmagine  pmnttentim,  ac  anncti  Spiritus  aanctiu- 
eatione  per  manns  impoattiouem  suacipimus  :  non 
fidetnr  c&ertcos  eorum  cum  oaeecdotlo  miitisierii  cu- 
joapiam  •uacjpere  digniiatem.  Quoniara  qutbus  sohim 
baptisnMim  ratum  esse  permiltunus,  qvi  utique  in 
nomine  Patris,  et  Filii,  et  Spiritus  saucti  perficitur, 
nec  saactum  Spiritum  eos  habere  ex  ilio  eorum  ba- 
ptismaie,  iilisque  roysteriis  arbitramur?  quoniam 
cum  a  cathoiica  fide  eoruaa  auctores  discederent, 
perfoctionem  Sphritus,  quam  acceperam,  amiserunt, 
nec  dare  ejus  pienitudinem  possunt,  qiue  maiime  in 
ordinatiomibua  operatnr;  qnoniam  per  impielatis 
suae  perfidiam  potius  190  *l**m  fi(tem  dixerim, 
perdiderunt ;  ncc  fieri  potest,  ut  eorum  profanos  aa- 
cerdotes  dignos  Christi  honortbus  arbitremnr,  quo- 
rum  iakos  imperfectos,  ut  dixi,  ad  sancti  Spiritus 
perciptcndam  gratiam  cum  poenilentix  imagine  re- 
cipiamus.  in  qttibua  nimirum  decretaiibus  verbis 
manifeste  datnr  inteUigi,  quia  in  promotiontbns  cle- 
ricorum,  non  immerito  fides  ordinantis  attenditur, 
ex  qua  udelicet  pendet,  ul  ordinatio  ipsa  sive  rala, 
sive  irrila  judicetur.  Quod  enim  lenet  ordinator  in 
fide,  accipil  ordinalus  in  munere.  Enimvero  si  Aria- 
nis  recta  fides  inesset,  etiamsi  eos  cujuslibet  diversae 
pravilatis  error  involveril,  facta  apud  eos  consecra- 
tio  non  perirel.  ( Vide  schol.)  Ubi  notandum,  quanta 
invocationi  divini  nominis  reverentia  debeatnr,  cum 
et  ab  eis  baptizali,  quos  tam  perfida,  ut  ita  dhterim, 
fides  daiunat ,  rebaplizari  tamen  omnino  non  au- 
deant.  Nam  quia  auctores  eorum,  ut  dicitur,  fidom 
rectam  non  habuerunt  ad  percipiendam  sancti  Spi- 
rilus  gratiam,  manus  illis  imponitur;  quia  vero  in 
aquam  sunt  sub  invocatione  sanctre  Trinitatis  im- 
mersi,  non  sunt  denuo  baptizandi.  Cum  itaque  soia- 
sine  fide  verba  sub  hseretica  Arianorum  supersti- 
tione  prolala,  non  audeant  irrila  judicari,  quo  paclo 
Simoniacorum  consecratio  robur  non  habeat,  in  qua 
cuni  fide,  et  c&lera  observantise  regularis  sacra- 
menta  concordant? 

CAPUT  XXIIL 
Quod  consecrationis  effectus  fidei  nitiiur  fnndamento. 
De  Donatistis  quoque  novimus  (Adg.  contra  Cresc. 
gram. ,  lib.  n,  c.  9.)  Gartbaginensi  concilio  fuisse 
concessum,  ut  cum  ad  unitatein  calholicam  quiiibet 
eorum  redire  disponerct,  si  hoc  paci  Chrislianae 
prodesse  videretur,  cum  suo  reoiperetor  honore. 
Sicut  autem  in  generali  haereseon  etHimetaiione  di- 
dicimus,  Donatist.ne  non  admodum  sunt  fldei  errore 
traducli,  sed  irati  polius,  quia  Ca&ciiianus  quidam 
contra  eorum  votum  in  Carthaginensi  inlhronitaU» 


l^ll^^*».  .^       ^^.«A^ 


IS* 


S.  PETRl  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  111.  —  OPUSCULA  VARIA. 


13« 


ijboratista,  qui  procul  dubio  schismaticus  cst,  el  dono  A  inveniri  non  potest.  Quid  crgo  causae  est,  ut  cum 


sancli  Spiritus  probatur  alienus,  in  percepti  honoris 
trdine  valeat  aliquoties  permanere ,  luce  clarius 
constat,  quia  consecralio  non  ordinali,  vel  ordina- 
toris  est  moritum  ,  sed  ad  ulriusquc  potius  fldem 
tolum  respicit  sacramentum.  Alias  sive  Donatista 
Donatistam ,  sive  Novatianus  Novatianum  ad  cleri- 
catus  jura  promoveat,  quae  est  in  utrolibet  dignitas 
merilorum,  ut  divinae  grali»  myslerium  vel  iste  dare, 
vel  istepossit  accipere?  Sed  inter  malum,  et  malum, 
dantem  videiicet,  et  accipientem,  bonum  versatur  in 
medio,quodneutrius  vitioa  suanovitgenerositatede- 
terrcri.  Nimirum,  si  leprosus  lcproso  prebet  aurum, 
quod  profecto  rutilat,  nulla  scabrosarum  manuum 
est  varietate  perfusum.  Si  caecus  caeco  lucernam  por- 


illorum  ordinatio  rato  esse  deoernitor,  istorum  fri- 
vola  judicetur,  praesertim  cum  nos  non  elaboremus, 
ut  Simoniaei  in  eo,  quem  male  mercali  sttnt,  bonore 
permaneant :  sed  id  pottes  ne  lii,  qui  ab  eis  gratuito 
ordinati  sunt,  locum  sui  gradus  ainittanl  ?  Ubt  no- 
tandum,  quanta  sit  in  eorum,  de  quibus  loquimur, 
conditkme  distantia;  nimirum  cum  Donalistae  Dona- 
listas,  Novatiani  Novatianos  etsdem  videlicet  errori- 
busirretitos,  ad  ecclesiastici  gradus  augmenta  pro- 
moveant,  Simoniaci  autem  non  Simoniaoos,  sed  in- 
nocentes  polius  ordinent  et  catholicos.  IHis  deniquc 
non  hoc  solum  valeat  opponi,  quod  fuerint  ab  liac- 
reticis  ordinati,  vemm  hoc  insuper  quod  et  ipsi  fuis- 
sent  indifferenter  haeretici :  isti  autem  nequaquam 


rigat,  121  lux  caecilatcm  nescicns,  ei  bapilorum  B  sunt  Simoniacae  haeresi  obnoxii,  eiiam  si  a  Simonia- 
manibus  tenebras  non  admillit.  Quapropter  si  recta 
Adcs  adsit,  videlicet  ut  in  Patrem,  et  Filium,  et  Spi- 
ritum  sanctum  recte  credatur,  indigni  etiam  cujus- 
libet  sacerdotis  consecratio  indiifcrenter  impletur  : 
nec  propler  indignum  ministrantis  meritum  divinas 
gratiae  munus  perfectionis  suae  patitur  detrimeuUim. 
Unde  pradictus  papa  Innocentius,  cum  de  duabus 
hxrcsibus,  Paulianistis  vidclicet,  et  Novatianis  com- 
muniler  disputaret,  cur  a  Paulianistis  venientes 
baptizandos  esse  dccerncret,  a  Novatianis  autem 
funditus  prohiberet,  causam  his  reddidit  verbis,  di- 
ccns  :  c  Quia  Paulianistae,  inquit,  in  nomine  Patris, 
etFilii,  et  Spiritus  sancti  minime  baptizant,  nec 


cis  122  omni  venalilatis  remoto  commercio,  regti- 
lariter  stnt  promoti  atque  in  eisdem  Ecclesiis  sor- 
titi  sunt  administrationis  officium,  ubt  et  sacri  ba« 
ptismatis  percepere  mysterium. 

Utrum  vero  lales  merito  a  suis  arceanlur  bonori- 
bus,  e*  B.  Leonis  facile  possumus  auctoritaie  per- 
pendere,  si  decretalem  ejus  senlentiam  suis  hic  vcr- 
bis  non  pigeat  annotare.  Ait  enim  (disl.  62,  c.  Nulla 
ratio) : « Nulla  ratiosinit,  ut  inter  episcopos  habean- 
tur,  qui  nec  a  clericis  sunt  elecii,  nec  a  plebibus  cx- 
pctiti,  nec  a  provincialibus  episcopis  cum  mclropo- 
iitani  judicio  consecrati.  Unde  cum  saepe  qusestio 
de  male  acceplo  bonore  nascatur,  quis  ambigat  ne- 


apud  istos  (videlicet  Novatianos)  de  unitale  Patris,  r  quaquam  ab  istisesse  tribuendum,  quodnec  docca 


et  Filii,  et  Spiritus  sancti  quaeslio  aliquando  mota 
est.  >  Et  ideo  de  omnibus  segregaiis  haec  sola  electa 
est,  cui  istud  crederent  concedendum  :  quia  nihil  in 
Patris;  et  Filii,  et  Spiritns  sancli  sacramento  pecca- 
rent. 

Haec  itaque  venerabilis  Innocentii  verba  ila  defl- 
niliva  sunt,  alque  perspicua,  ut  omnem  nostris  men- 
tibus  scrupulum  auferant,  nodumque  propositae 
quaeslionis  indubitauler  absolvanl.  Si  autem  per  Pau- 
lianistas  sacramentum  idcirco  dari  non  potest,  qttia 
fidem  sancte  Trinitatis  non  babcnt ;  per  Novatianos 
autem  ideo  potest,  quia  licet  aliotenus  haerclici  sint, 
orlhodoxae  lamen  fidei  pleniludinem  lenent :  constat 
profecto  quia  si  fides  slat,  consecratio  robur  obli- 


tur  fuisse  collatum?  Si  qui  tamcn  clerici  ab  istis 
pseudoepiscopis  in  eorum  Ecciesiis  ordinali  sunt, 
quas  ad  proprios  episcopos  pertinebant,  et  ordinatio 
eorum  cum  consensu  ct  judicio  prasidentium  facta 
est,  potest  rata  haberi,  ita  ut  in  ipsis  Ecclesiis  per- 
severent,  aliler  vana  habenda  est  lalis  ordinalio.  » 
Eccc  aulhentico  Leonis  papae  judicio,  quos  neqtie 
cleri,  neque  plebis  consensus  elegit,  nec  cum  me- 
tropolitani  judicio  provincialium  episcoporum  con- 
cordia  consecravit,  inter  episcopos  non  habentur :  et 
tamen  hi,  qui  ab  eis  sunt  in  propriis  Ecclesiis  jtidi- 
cio  pr&sidentium  ordinati,  nequaquam  sunt  injuncti 
gradus  honorc  privandi;  videlicel  ut  is,  qui  ad  epi- 
scopatus  oflicium  cum  tanta  usurpatione  prorupit. 


neat:  nec  aclionis  labefactalur  vilio,  qu»  fidei  niti-  D  ul  atlversus  eum  omnium  fere  vota  concurrant,  et 
lur  fundamenlo.  s,bl»  W0^  accepit,  prodesse  nil  valcat,  utpote  qui 

CAPIIT  XXIV  mitr  eP*SC0P08  non  n^betur,  et  aliis  prosit,  quate- 


Quod  mah  ordinati  episcopi  conseeralionis  gratiam 
aliis  habeant^  sed  sibi  non  habeant. 


nus  qui  ab  eo  promoti  sunt,  a  suis  nequaquam  ar- 
ceantur  honoribus.  Sed  quis  neget  poluisse  iilic 

AliAm    «AnnlitAlie      inla*VAnSvA     AAmmAi>Ainm       liKi     4Ml 


m  OPUSC.  VI.  —  UBLR  QUI 

CAPUT  XXV.  A 

Quod  ab  impiis  sa*pe  harelicis  ordinati,  a  sui$  non 
removeantur  offUii*. 

.  Quiil  dicam,  qnod  ex  his,  qui  ab  impiissimis  sunt 
h&rclicis  ordinali  ecclesiastica  videalur  subvenire 
ancloritas,  et  tn  promulgandis  super  hac  discepta* 
lione  judiciis,  non  tam  veterem  perfidiam  promoven- 
tium,  quam  novam  fidem,  et  resipiscentiam  conside- 
retpromotorum?  Qui  enim  decrelis  pontificum  so- 
lerter  incumbit,  non  ignoral  eumdem,  cujns  supra 
paulo  ante  meminimus,  Innocentium  papam  licen- 
liam  permisisse,  ut  omnes,  qui  ante  damnationem 
Bonosi  haretici  ab  eo  fueranl  ordinati,  si  reliclo  at- 
que  damnato  ejtis  errore,  ecclesiasticae  unitati  se 
sociare  disponcrent,  in  suis  honoribos  permnnerent. 
Et  quidem  Bonosus,  prout  in  ejusdem  decreiis  inve-  B 
nitur,  Photinianus  fuisse  dignoscitur.  Photiniani 
aulem  123  ncganl  Christum  Deum  anle  saecula  ex 
Patris  siibslnmia  genitum  extilisse.  Ii  nimirum,  quia 
cum  Judaeis  Dei  Filium  negare  non  metuuni,  cum 
eisdcm  quoque  participium  non  diversae  damnationis 
incurmnt. 

Cum  ergo  ii,  qui  non  modo  a  tam  pernicioso  con- 
secraii  rcfcruntur  hseretico,  sed  ejus  insuper  involuli 
erroribus,  m  acceptis  permancre  gradibus  permit- 
tunlur;  facile  deprehendilur,  quid  de  iis,  qui  a  Si- 
moniacis  non  simoniace  sunt  provecti ,  meritoque 
jndiceliir.  Cui  non  dissimile  eliam  illud  esi,  quod 
Anasiasius  papa  de  hxretico  Acacio  decrevit,  cujus 
nimirum  decrelaks  sententise  lam  elimale  digcsLe 
sunt,  nostrisqne  allegalionibus  per  omnia  congruen- 
tes,  ut  eliamsi  qoae  a  nobis  prolixius  exarala  sunt, 
cnncta  decssent,  ad  comprobandum  quod  in  pra> 
senti  dispiitationc  versamur,  plene  sufliciant.  Qua- 
propter  nec  nos  pigeal  de  siylo  ejtis  hic  aliquando 
productitis  recensere,  ut  quod  loquimur,  non  ex  pro- 
priis  adinventionibtis,  scd  ex  Patrum  rcgulis  videa- 
imtr  excerpere.  Ait  namque  inter  ccclera  (Dist.  19, 
c,  1)  Anastasio  imperatori :  c  Secuudurn  Ecclcsise, 
inquil,  calbolicse  cbnsnctudinem,  sacratissimum  se- 
reniutis  tuae  peclus  agnoscat,  quod  nullnm  de  his, 
vel  quos  baptizavit  Acacius,  vel  quos  sacerdoles, 
sive  levitas,  secundum  canones  ordinavit,  ulla  ex 
nomine  Acacii  porlio  Issionis  attingat,  quo  forsitan 
per  iniquum  tradita  sacramenli  gralia  minus  flrma  p 
videatur.  Nam  et  baptisma,  quod  procul  sit  ab  Ec- 
clesia,  sive  ab  adultero,  sive  a  fure  fucrit  datum, 
ad  percipientem  minus  pervenit  iiUbafum,  quia  vox 
illa,  quae  sonuit  per  columbam,  omnem  maculam  hu- 
manae  pollutionis  excludil;  >  quod  declaratnr  cum 
diciiur  :  c  Hic  est,  qui  baplizat  in  Spiritu  sancto  et 


DlClt UR  URATISSIMUS.  158 

dHrimenta  senserunt,  declarantc  hoc  ipsum  Domino 
manifestissima  voce  :  «  Sederunt,  inquit,  Scrihae  et 
Pharistti  super  catheoVam  Moysi;  quae  dicunt  vobis, 
facile;  quac  autem  faciunt,  noliie  facere :  dicunt 
enint,  et  non  faciunt  (Maith.  xxm).  > 

Quidquid  ergo  ad  bominum  provectum  quilibet  in 
Ecclesia  minisler  pro  officio  suo  videtnr  operari,  hoc 
lotum  comineri  implendo  divinitatis  effectu,  ila  ille, 
per  qtiem  Christus  loquitur,  Paulus  affirmat :  c  Ego 
plantavi :  Apollo  rigavit,  sed  Deus  incrementum  dc- 
dit  (/  Cor.  m),  >  et  paulo  post  idem  Anastasius : 
«  Ideo  ergo  et  hic,  cujus  nomen  dtcimus  esse  reti- 
cenditm ;  male  bona  ministrando,  sibi  tanlum  nocuit. 
Nam  inviolabile  sacramentum,  quod  per  ilium  da- 
tum  est,  in  aliis  perfectionem  suae  virtutis  obtinuil.  > 
Ecce  vir  aposlolicus  tanquam  pro  nobis  staret,  no- 
slram  in  se  causam  suscepisse  perpenditur,  ita  ut 
pene  nihil  nobis  dicendum  super  hojus  quaestioiiis 
materia  videatur  reliqnisse.  Eatur  ergo  et  tantae 
auctoritati  improbe  resistalur,  nec  sufficiet  censori- 
bus  novis,  quod  principibus  124  videbalur  anti- 
quis;  ut  dum  discrctio  non  lenelur,  etiam  pietas 
ainittalur.  Quidam  namque  dura  sancli,  plusquam 
sunt,  videri  appelunt,  sic  corrupla  conautur  abscin- 
dcrc,  ut  aggrediantur  etiam,  qiwe  sincera  sunt  lace- 
rare :  ulquc  ad  plausus  hoininum  videantur  in  ccn- 
sura  justiliae  districte  persisterc,  non  vercntur  a  pie- 
tatis  tramite  crudeliter  aberrare. 
CAPUT  XXVI. 
Qttod  ii  ttiam,  quos  posi  damnalionem  suam  ordina- 
vit  Acacius,  honoribus  non  privenlur. 

Quid  isti  dicturi  sunt,  audiant  de  his  quoque, 
qtios  post  damnalionem  Acacius  ordinavit,  quid  idem 
papa  decrevertt :  non  cnim  eos  arbilror  ista  legisse, 
quod  constat  ab  iis  temerario  dissonare  jtidicio.  Au- 
diant  igitur  ptctatem  apostolica?  sedis,  et  a  duritia 
proprii  emolliantur  examinis.  Post  illa  siquidem, 
quae  prsemisimus  et  ista  subjnngil :  Quod  si  aliquo- 
rum,  inquit,  in  tantum  se  exlenditcuriosa  suspectip, 
ul  imaginentur  prolato  a  papa  Fclice  judicio,  posiea 
rncflScaciter  in  sacramenlis,  qux  Acacius  usurpavit, 
egisse  :  ac  proinde  oportet  eos  mctticre,  qui  vcl  in 
consecrationibus,  vel  in  baplismate  mysteria  tradita 
susceperunt,  ne  irrita  beneficia  divina  videantur  : 
merainerint  in  hanc  quoque  partem  similiter  tra- 
ctatum  provalere  superiorem,  quia  non  sine  usurpa- 
tionc  sacerdotii  adjudicati  hoc  egil,  in  quo  virtulem 
stiam  obtinentibus  mystcriis  in  hoc  quoque  aliis 
rea  sibi  pcrsona  non  nocuit.  Nam  ad  illum  periinuit, 
quod  tuba  Davidica  ita  canilur :  c  Verumtamen  Dens 
conquassabit  capila  inimicorum  stiorum  ,  verticem 


— -»:n:  .«.M.Mk..iAM.t:. 


.  im   _4-_-J»_nf*a  enie   /D*/i/ 


m  S.  PETRI  DAIIIANI  OPP.  TOMUS  SEU 

ipiia  non  populus,  qui  in  mnisleriis  donum  ipsius  A 
sitiebal,  exclusus  est;  sed  anima  illa,  quae  peceave- 
ral,  juslo  judicio  proprie  erat  obnoxia,  quod  ubique 
numerosa  Scriplurarum  lestatur  instructio. 

Quid  jam  dicetur  ad  isla?  Quae  adversus  haec  po- 
terit  callere  versulia,  quae  veritaii  repugnantibus 
suppetere  potemnt  argumenta?  Ecce  de  una  bic 
persona  specialiter  agilur,  sed  universalis  est  causa 
quae  generaliter  defmilur  :  non  tamen  nos  tan- 
quam  pro  haerclicis  siantes,  ad  hoc  Ipsa  prasciibi- 
«ms,  ut  reliquas  sanctorum  Patrum  sententias,  quae 
in  eos,  eorumque  ministerium  severius  vindicant, 
«Jesiruamus  :  sed  ideo  plane,  ul  dum,  quae  in  priori- 
bus  sanctis  fuerit,  moderatio  discrctioiiisaltenJitur, 
ab  bis  quoque,  qui  nunc  sunt,  nequaquam  per 
immoderatam  justitiam  iimes  recti  examinis  ex-  D 
cedatur  :  ne  iis  etiam  illud  congruere  videaiur, 
quod  de  quibusdam  eorum  similibus  per  Apo- 
stolum  dicitur : «  Quia  zeium  Dei  habent,  sed  non  se- 
-cundum  scientiam  (Rom.  x).  i  Qui  igitar  ab  baeretico, 
125  eodemque  sedis  aposiolicse  aucloritate  da- 
innato,  promoti  sunt,  a  sui  gradus  administrattone 
non  corruunt :  el  qui  a  Simoniacis  non  Simoniacl 
«onsecrali  sunt,  bouoris  accepti  periculum  suslinc- 
liunt?  Dnra  ccrle  senlentia,  et  indiscrcti  examinis 
prorsus  inhumana  censura :  ulquos  cous<ientia  red- 
dit  innocuos  illata  redarguat  poena  pleclendos,  et  in 
eos  severitas  judicialis  extendaiur,  quos  prsesumpti 
piuculi  temeritas  non  accusat.  Ubi  eniin  non  esl  ad- 
uiissum  crimen,  cur  inferatur  pcenaie  supplicium  ? 
Ubi  nou  estreatus,  curinnocens  exhibeaturut  reus?  C 
Quod  p.'aejudiciale  censeretur  eliam  in  tribunalibus  ju- 
tiicum,  cur  rectum  videatur  in  sanclorum  concilio 
aacerdotum?  Solent  certepiiponlifices  ad  depositio- 
iiecu  unius  cujuslibet  sacerdolis  ex  intimis  visceribus 
suspirium  reddere,  uberibus  lacrymarum  rivis  iri- 
stia  ora  perfundere,  cunclique  astantes  piae  compas- 
«ionis  coguutur  studio  condolere. 

Ecce  nunc  tola  pcne  Christi  Ecclesia  ad  unius 
senleuliae  calculum  sacerdolibus  destituilur,  ct  ut 
tolerabiie  videatur,  sacerdolum  populus  in  commune 
deponiiur,  et  risus  habetur.  Cur  non  illud  saltem 
redueitur  ad  mcmoriam,  quod  per  Ezechielein  divina 
vox  ciamat,  dicens  :  «  Anima,  quae  peccaverit,  ipsa 
morietur  :  pater  non  portabit  imquitatem  fUii, 
iilius,  non  portabit  iniquitatem  palris  :  justilia  ^ 
justi  super  eum  crit,  et  iropielas  impii  erit  su- 
per  eum?  »  (Eiech.  xvm.)Isti  autcmfralernaecalamila- 
I  tis  avari  hoc  salagunt,  ad  hoc  enitunlur,  ul  auima, 
qu*  iioo  peccaverit,  intereat:  et  alieni  faciuoiis  m- 
nocens,  poenasexsoivat.  Anhelant  enim,  utfilii  addi- 
cantur  iniquilatibus  patruro,  et  iu«>>  " 


PARS  IH.  —  QPUSCULA  VARIA.  J40 

tissimi  regis  imperium,  praesulatumque  rcvcrendaj 
mcmoriae  Ciemenlis  papse,  Utiusque  bcalisstiui  Lto- 
nis  apostolici,  quo  nunc  videlicet  prsesuie,  saucla  se 
gubernari  graluiaturEcclesia,  per occidentalia  rcgia 
virus  Simoniacae  haereseos  letbaliler  ebuliisse,  iu  ut 
quod  passim  (iebal  iicenter  admissum,  ultorite  aiiim^-  , 
adversioni  nequaquam  duceretur  obnoxium ,  et 
quod  erat  fere  oronibus  consenlaneum,  pro  reguk 
teuebatur,  tanquam  legali  sanctione  decretum?  Quid 
ergo  commeruit,  quid  peccavit,  qui  malrem  suam 
Ecclesiam,  iu  qiia  nimirum  ex  aqua  etSpirilu  saucto 
renatus  e&t,  simpliciter  adiii,  alque  ubi  baplismum, 
iilic  etiam  graliam  consecrationis  accepil?  Suum 
quippe  non  eral,  ut  de  cousecraturi  se  persona  <!is- 
putare  debuerit,  propterea  queiu  apud  Ecclesiam 
suam  prxsidere  in  episcopali  cathedra  reperit,  ab  co 
ad  ordiuem  promoveri  inlcgrum  duxil.  Quid  enim 
faceret,  cui  et  nometi  dare  in  professione  sacrae  mi- 
litiac  126  necessitas  immiuebat,  et  migrare  lameu 
ad  alienae  diceccsis  episcopum  non  licebat?  Cur  uon 
antiqua  sanctorum  Palruin  gesta,  sive  praecepta  sub- 
tilius  pertractanlur :  ut  dum  judicii  censura  depro- 
mitur,  eadem  semper  discreli  modcraminis  iinea  te- 
neatur?  Nam  ct  is  qui  supra,  magnificus  Leo,  omnes 
clericos  ab  haereticis  venientes,  in  iis  quidem,  quos 
jam  adcpli  sunl,  praecepit  ordinibus  recipi,  ad  altio- 
res  autem  gradus  prohibel  promovcri.  Cujus  de- 
creti  nos  titulum  contenti  sumus  hic  breviter  adhi- 
here,  ad  texluram  autem  mittimus,  quibus  vacat  dif- 
fusiws  illic  exarata  pexlegere :  «  Quod  omnis,  inquit 
(i,  q.  1 ,  c.  Siqui$  huretkm),  cujuslibet  ordinis  clericus, 
qui  catholicam  deserens,  haereticae  commumoni 
miscuerit  se,  si  ad  Ecclesiain  reversus  fuerit,  in  eo 
gradu,  quo  eral,  sine  promotiotie  permaneat.  >  Po- 
namus  ilaque,  ut  Simoniaci  in  nulio  a  caeieris  haere- 
ticls  diflerant,  atque  per  schismaticam  seclam  si- 
militer,  cum  eis  ab  ecciesiaslica  cominunione  pro- 
cul  recedant;  in  sacerdotio  lamen,  vel  caeteris  gra- 
dibus  quicunque  jam  ab  eis  promoti  sunt,  Leoniano 
decernunlur  permanere  judicio. 

CAPUT  xxvm. 

Ilk  manifeste  probawr,  quia  per  simoniacot  Spiritttt 
sanctus  acci^itur» 
Sed  dicitur  e  diverso,  ecce  B.papa  Gregorius  cla- 
mal:  «  Si  quis,  inquil(ii,qusest.  i,  QuisquU),  adSt- 
mouiacae  baereseos,  vel  neophylorum  facinus  emen- 
dandum  officii  sui  consideratione  vehemenlcr  non 
exarseiit,  cum  iiio  se  non  dubilelhabere  portionem, 
a  quo  hoc  piacuiare  flagiiium  sumpsit  exordium.  > 
Concediinus,  inquam,  et  a  sancto  viro,  quod  absit» 
non  diversa  sentimus,  nimirum,  ut  unusquisque  fl- 


141  OFUSC.  VI.  —  LIBKR  QUl  DICITUK  CRATISSIMUS.  t« 

bere  profuemnr.  llaque  qui  Cregorium  ad  suae  pro-  \  vectos,  et  usquc  ad  obiium  novimus  offerendis  indc 
balionis  indicium  devocat  (Grec.  Hom.  iri  Evnng.), 
Cregorianum  quoque  tcstimonium  admiltere  reci- 
proca  vicissilndine  non  coutemnat,  et  non  quale- 
«cunque,  sed  pro  ipsa  re,  ut  dicimr,  ad  vivum  lan- 


gat,  ac  liligandi  lerminum  de  cselero  verbosis  jmpo- 
nat.  Denique  dum  in  homilia  quadam  deSiraoniacis 
loquerelur,  adjecit :  «  Qui  namque  sunt  in  templo 
Dci  hodie,  qui  columbas  vendunt,  nisi  qui  in  Eccle- 
sia  prctium  de  impositione  manus  accipiunt,  per 
quam  videlicelimposilioncmSpiritussanclus  coelilus 
daltir ?  i  Ecce  si  sancti  lmjus  viri  aucloritati  fides  adhi- 
bcnda  dccernitur,  non  est  cur  disceptationisconlrover- 
sia  ultcrius  proirabalur.  Quid  cnim  liquidius,  quid 
apcrtius,  quain  quod  dicilur,  quia  vidclicel  roanus  im- 
positione,  qui  venditur  Spirilussanctus,  ccelitusdatur?  rj 

Alque,  ul  idipsum  adhuc  arclius  inculcaret,  tar- 
dioremque  seusum  plenius  eo,  quod  dicebatur,  in- 
struerot,  quod  manifeste  praemiserat,  replicare 
127  non  pigui^,  dicens :  i  Coltimb*  igiiur  vcndi- 
tur,  quia  manus  impositio  per  quam  Spiritiis  san- 
tus  accipitur,  ad  preliuin  pracbetur.  >  Si  ergo  pcr 
illam  manus  impositioncm,  quac  ad  pretiuin  prxbe- 
lur,  Spirilus  sanclus  accipilur;  quid  minus  sacra- 
menti  in  Simoniacis,  quam  in  gratuito  promotis  sa- 
cerdolibus  invenilur,  nisi  quia  fonle,  quem  aliis  sn- 
lubriler  influunt,  ipsi  damnabililer  irrigantur:  ct  vi- 
perarum  more,  dum  filios  parinnt,  ipsi  moriunlur? 
Quid  enim  mirum,  si  in  ministeriis  spiritualibus  ex 
malis  ordinaloribus  boni  ministri  ttanl,  cum  et  in 
generatione  carnali  non  dissiraile  quid  saepe  contin-  Q 
gal?  Certum  namquc  est,  quod  videntes  filii  ex  cxcis 
geniloribus  prodeanl,  et  gibberosis  atque  debilibus 
integra  membris  soboles  et  procera  succedal.  Plane 
ncc  virtus  ordinanlium  eis  augmcnto  est,  qui  per  si- 
nistra  gradi  non  metuunl :  nec  rursus  eoruin  pra- 
vilas  illisofficit,  qui  per  lineam  reclae  conversalionis 
inccdtinL  Quid  enim  Samueli  pra?judicasse  cognosci- 
lur,  quia  Ueli  discipulus  fuit?  (/  Reg.  n,  3.)  Aut 
quid  profuit  Nicolao,  quia  apostolica  eum  electio 
in  gradum  Ieviticae  administrationis  assumpsit  ?  Ille 
siquidem  cum  Stephano  siraul  imposilionem  aposlo- 
licae  manus  accepit  et  periit  (Act.  vi) ;  iste  iu  Ophni 
et  Phinees  pravitale  convixit :  ct  quia  prophela  Deo 
fidelis  esset,  cunctis  innotuit.  Unde  par  fucrat,  ul  ii, 


sinentcr  sacrificiis  institisse ;  et  nunc  perspicue  vide- 
mus  insignibus  miraculorum  virtutibus  coruscare  ? 
Noslra  quippe  aetale  bcati  viri,  videlicet,  Rondaldns 
Camarinensis,  Amitus  Ramibonensis,  Guido  Pompo- 
sianus,  Firmanus  Firmensis,  el  quamplures  alii 
sanclac  conversationis  studio  floruerunl.  Super  quo- 
rum  videlicct  veneranda  cadavera  cx  saccrdotalis 
auctoritate  concilii  sacra  altaria  snnt  erecta,  nbt  ni- 
mirum  diviua  mysieria  miraculis  exigentibus  offerun- 
tur.  Evidens  crgo  clarescit  iudicium  ex  eorum  ma- 
nibus  sacrificium  divino  conspectui  quara  suaviter 
sit,  et  acceptnm,  atque  per  cos  divina  dispensatjo 
Iuce  clarius  iunolescit ;  quia  ncminem  caligo  alicna* 
perversitatis  obnubilat,  quem  fulgor  propriae  religio- 
nis  et  honestntis  illustrai :  nec  reatus  obruit  promo- 
vcntium  uhi  stat  puritas  et  innocentia  promolorum. 

Sed  dum  haec  aiiquando  cuin  religiosis  qui- 
busdam  IJgepiscopis  agerem,  ecce  nuno  in  me« 
moriam  redit  quod  Ubertus  Ariminensis  ,  reveren- 
dissimus  videiicet  et  honeslissimus  pncstil ,  attulit : 
c  JDquivocus,  inquit,  pr&dccessor  meus  Ubertos  epi- 
scopus  in  sacrse  sedis  acquirendae  comincrcio,  tcste 
provincia,  nongentas  Papiensis  mxnetae  libras  appen* 
dit,  qui  tamen  postmoJum  B.  Ardttintim,  per  quem 
omnipotens  tot  Deus  exhibet  stupenda  miracula,  in 
presbyterum  consecravil,  quem  cum  pcrquisissem  e 
vesligio,  utrum  beatrc  memorine  vir  ab  offerendo  in 
sua  incolumitate  perslilerit,  usque  ad  ultimae  decu- 
bationis  articulum  offerendo  salutaribns  hostiis  so- 
duium  instidasse  respondit.  >  Cum  igitur  omnes  isti 
quorum  supra  meminimus ,  et  consecrati  a  Simo- 
niacis  asseranttir,  et  tatnen  accepiis  usqne  ad  finem 
vilaeofliciispermanentes,  ila  divinoexaminiplacuerint 
ul  admirandis  eortim  merilis  miranda  teslimonia  si- 
gnum  perhibeant :  constat  procul  dubio,  quia  promo- 
vendis  coemptio  non  praejtidicat,  ubi  promotus  contra- 
ctus  venalitalis  ignorat :  nec  distractoris  in  eura  culpa 
transfunditiir,  qui  distractionis  criinine  non  lenetur. 

El  quidem  tolerabile  forlassis  ulcunque  videretur, 
si  felsitatis  asserlio  ordinem  tanlummodo  praesentis 
vitae  confunderel ,  nisi  et  praclerito  saeculo  omnem 
fundilus  spem  atque  materiam  Chrislianae  pielatis 
auferret.  Dicunt  enim,  quod,  quae  tunc  videbatur 
Ecclesia,  domus  erat  simplex ;  quod  credebatur  al- 


qui  omnes  aestuant  in  commune  deponere,  illud  sal-  D  tare,  purus  lapis  erat;  sacerdotcs,  et  qui  reliquis 


tcm  Innocentii  superius  memorati,  praelata  modera- 
miuis  dispensalione  servarent.  Nam  cum  de  his,  qui 
ab  haereticis  ordinati  sunt,  disputaret,  post  multa 
subjunxit,  dicens :  <  Quoties,  inquit,  a  populis,  aut 
a  turba  peccatur,  quia  in  omnes  propter  multitudl- 
nem  non  potest  vindicari,  inultum  solct  transiri.  i 
CAPCT  XXIX. 


cernebantur  ordinibus  constituti,  prorsus  laici  erant, 
cunclisque  spirilualis  sacramenli  viribus  alieni ; 
quod  corpus  el  sanguis  Domini  credebator,  simpli- 
citer  panis  erat  et  vinum ;  terrena  substantia  nulli 
sancti  Spiritus  virtute  suffusa.  Ctincta  ergo  falsa  fe- 
rebantur,  etfrivola,  el  a  Christianae  redemptionis 
veritatepcnilus  rcmota.  Unde  consequitur,  ul  patres 
fwvcfrL  siva  Ii.mr.  falsa  fuissA  rrumnwrunt.  sive  veri- 


U3  S.  PETRI  DAMIAM  OPP.  TOXIUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCLLA  VAIUA.  IU 

oberrare?  Solus  ergo  Simon  poluit  fluenta  restin-  A  siper  rcconsecralioncm  Spiritum  sanctumnon  timcul 
guere,  lauquani  obcx  meditis  intcr  Deum,  e(  homi-      abncgare. 


nes,  humanum  gcnus  a  Creatoris  sui  consortio  se- 
perare?  Absit,  absit,  ut  falsus  boino  rescindat  quod 
verus  Deus  el  bomo  confoederat.  Absit ,  ut  omnes 
Jiomines  obruere ,  ct  divina  bcneOcia  vaieat  perver- 
silas  biunana  dclcre. 

Sed  quid,  qua?so,  dicemus  de  bis,  quos  posl  nego- 
liationis  ncfandae  commcrcium,  pcr  quadragenos, 
vcl  quinquagenos  annos  usque  bodie  aspicimus 
ponlificales  infulas  obsidere?  Nam  ,  ut  de  eoriiin 
praedecessoribus  taceamus  sive  proximis ,  sive  lon- 
ginquis,  quos  idem  aliundc  fures  exhibuit ,  omnes 
qui  istis  obrcpefllibus  tunc  fuerunt  ordinati ,  veljam 
sunl  ex  bac  iuce  subtracti ,  vci  caliginosie  sene- 


Sed  si  cx  dccreto  Fclicis  papoe ,  ubi  nimirum  fo 
rebaplizalis  loquitur,  brevc  quid  apponere  non  gra- 
vemur,  illic  manifesle  possumus  colligcre  quid  dc- 
beaiuus  etiam  de  reconsccralionc  seniire.  Inier  alia 
siquidem  ila  prosequilur  (De  contecr.  dist.  4,  cap. 
Eos  quos):  i  Eos,  inquil,  qi:os  episcopos,  presbylc- 
ros ,  vel  diaconos  fuisse  constiterit ,  et  seu  optanies 
forsitan  seu  coactos  lavacri  illius  unici  clarueril  fc- 
cisse  jacluram,  ct  Christum,  quem  non  solum  dono 
regeneralionis,  verum  eiiam  gralia  percepti  bonorts 
inducrant,  exuissc,  cum  constei  neminein  ad  secun- 
dam  tiuctionem  venire  poluisse,  nisi  se  palam  Chri- 
slianum  negaverit,  et  professus  fuerit  esse  paganum. 


jclulis  obstaculo  ab  exercendis  officiis  sunt  rcinoli;  D  quod  cum  gcreraliter  sit  in  Cinuiljus  exsecrandum, 


unde  necesse  est-,  ul  in  corum  dicecesibus  ab  bis 
Jaraen  ciericis  sacra,  mysleria  peragantur,  qui  ab 
iis,  qui  adbuc  vivunt,  Simoniacis  ordinem  susrepe- 
runl.  Quid  ergo  de  iis  senlieudum  esl?  Quid  faten- 
4lum?129  Nunquidnam  sub  eis  lot  millia  homi- 
num  perire  credenda  sunt ,  qui  ab  eisdem  sacra- 
jnenli  gratiam  non  babeutibus,  vana  sacramenti 
specie  deiudunlur?  Dicendiimne  esl  populo,  ut  vcl 
aliarum  dioecesium  saccrdotes  acquirant,  vel  ipsi 
iransmigranles  ab  iis,  qui  non  a  Simoniacis  ordinali 
sunt,  sacramenla  percipianl?  Sed  ccce  sacri  cauones 
vebementer  obsistunt,  et  siue  forma  ponti6cis  paro- 
chiarum  limiiem  transcendentes,  a  communione  re- 
.pellunt.  Ilis  igilur  quandoque  consulii ,  quod  consi- 
lium  dabimus?  Quibus  niinirum  juxta  dispensato* 
riae  asserlionis  incriiam  nec  indigenae  possint  myste- 
ria  sacra.tradere,  nec  ad  exlraneos  canonica  per- 
jnitlatur  auclorilate  transire.  Ad  largissimae  ergo 
divinae  pietatis  injuriam  incvilabilis  pereundi  ncces- 
sitas  iliis  imponitur  ,  quibus  videllcet  undique  cir- 
xumclusis  nullo  saiutaris  confugii  remcdio  subveui- 
lur.  Yerum  nos  diutius.persequi  isla  poslponimus, 
nl  quae  audilui  sallein  pavenda  suut ,  inleUigenda 
potius,  qnam  Iegeuda  sauae  mcnlis  judicio  relinqui- 
inus;  ul  paucissobrius  leclor  agnoscat ,  dogmatis  hu- 
jus  auctores  quantae  impossibilitatis  error  mvolvat. 
CAPUT  XXX. 

Quod  rebaplizatio,  el  reconsecrutio  par  crimcn  est. 

Quia  igitur,  tit  de  reconsecraiionibus  loquerenmr, 


multo  magis  in  episcopis,  presbyteris  et  diaconibus 
audilu  sallem  diciuque  probatur  horrcndum.  Sed 
quia  idem  Doininus  alque  Salvalor  clemenlissimus, 
el  neminem  vuit  perire ,  usque  ad  exitus  130  su* 
diem,  in  poenitenlia,  si  resipiscunt,  jaccre  conve- 
niat.  Ncc  oralioni  non  modo  fidclium,  seJ  nec  cate- 
cbuinenorum  qui.lem  omnimodis  inlcresse  ,  quibiis 
communio  laica  in  mortc  redhibeuda  cst.  i  In  quibus 
profecto  verbis  illud  cst  solcrlius  intuoiidum,  quia  si 
rebaplizatus  idcirco  Christum  negasse  dicendus  est, 
quia  post  acccptum  baplismum  se  nogaveril  CiiFi- 
stianum;  isetiam,  qui  reconsecrandus  accedit,  ideo 
Spirilum  sanctum  uegasse  conviucitur,  quia  cum 
post  coiisecratioucm  Spirilum  sanctttin  se  uon  accc- 
pisse  testatur. 

Keconsecralus  crgo  a  rebaptizato  nequaqiiam  di- 
versa  damnalione  dividi:ur,  cum  nimirum  pari  im- 
pietalis  piaculo  socialur,  nisi  fortassis  cl  bunc  sccle- 
ratius  peccare  quis  asserat  proptcr  boc,  quod  Veritas 
dicit :  f  Quia  qui  peccat  in  Palrem,  et  Filium,  remit- 
titur  ei ;  qui  aulcm  peccat  in  Spirilum  sanctum, 
neque  bic  remiltiliir,  neque  in  fuluro  (Matth.  xu; 
Luc.  xu).  >  El  revcra  si  catbolicorum  edicta  ponii- 
ficum  propensiori  subiiiilaie  discutimus,  invenimus 
aliquam  liceutiam  in  rebaplizatione  permissam, 
quam  ccrte  videmus  reconsccrationi  funditus  dene- 
gatam  (i,  qua?st.  4  ,  Quod  quidam;  i,  q.  I ,  Si  qui). 
Nam  si  qucc  superius  dicta  sunl  memoria  non  palia- 


yuia  H5uui,  ui  uc  icuuiiacviaiiuiuuua  .u.jumvm.ui,      mur excidere,  aniinadverlimus a  Paulianislis,  aliisque 
xougruenler  occurriU  atque  id  solum  huic  noslrae      haerelicis  Spiritum  sanctum  non  habentibus,  bapi- 

zatos  rebaplizari  rcgulariler  oporlcre.  Ubi  tamen 
baplismus  ilerari  non  dicitur,  quia  baptismus  fuisse 
immunda  prior  ablulio  non  videtur.  Reconsecrari 
autem  a  quocunque  haerelicorum  genere  veniant, 
prorsus  nequetuit ;  quia  hoc  sacri  canones  omniuo 
refugiunt.  Quapropler  salis  miramur,  cur  tam  pro- 
digiosa  quidam  ccecitale  vesaniant,  ut  a  Simoniacis 
ordinatos,  denuo  consecrandos  csse  decerlent.  Itlud 


lucubratiuuculae  demum  reslat*  stmer  boc  etiaia 
ihemate,  vel  succincie  nos  tractare  non  pigeat. 
Plane  qui  sacri  eloquii  liinen  consuevil  aUererc, 
rebapiizationem  et  reconsecralionem  sub  ejusdein 
examinis  didicil  lance  pensare.  Sicut  enlm  rebapti- 
zalus  Cbrislum,  quem  induerat,  exuisse  convinciiur ; 
Ua  nimirum ,  et  reconsecralus  Spirilum  sancium, 
quem  acceperat,  evidenter  probatur  araisisse :  et 


-.1 . c:.~„ 


***  OPUSC.  Vf.  -  LIBER  QUl  DICITUR  CKATISSIMCS.  146 

recta  fide  carent,  et  ia  suo  persislere  honore  non  A     His  ilaque  verbis  evidenter  ostenditur,  quia  sicut 


debent. 

Et  quoniam  a  Simoniacis  hatrcseos  notam  propul- 
•are  non  possumus,  jure  qnibus  assignari  videanfur 
hereticis  perspicue  discernamus.  Aut  enim  rectam 
fldem  habere  dicendi  sunt,  sicut  Novaliani;  aut  per- 
fidi»  erroribus  detinentur,  sicut  Pauliauista? ,  vel 
Ariani.  Sed  si  rect#  fidei  cum  Novatiauis  sunt,  sicut 
a  Novatiauis  venientes  in  suis  praecipiunlur  honori- 
bus  recipi,  ita  etiam  ab  his  ordinari  non  debent  ab 
injuncti  gradus  officio  removeri.  Quod  si  cum  Arianis, 
sive  Paulianistis  perfidiae  involvuntur  erroribus  sicut 
ab  illis  egressi  reconsecrari  nullatenus  permiltuntur, 
quod  nimirum  Innocentio  papa  omnimodis  prohi- 
bente ,  paulo  ante  didicimus ;  sic  etiam  isli,  qui  a 


in  rcbaptizatione  Christus  exuitur ,  ita  et  in  recort- 
secratione  Spiritus  sancli  gratia  qui  male  provectus 
est,  evacuatur.  Quid  enim  sacrilega  illa  consecralib 
nisi  duplex  est  deposilio?  Qua  nimiruin ,  dum  unus 
exsecrahiiiter  consecratur,  uterque  jurc  deponitur. 
Unde  non  immerito  in  canonibus  apostolorum  legi- 
tur  (Distin.  G8,  cap.  Sicut  temel) :  c  Sl  qurs  episco* 
pus,  aut  presbyter ,  aut  diaconus  serundam  mauus 
impositionem  acceperil  ab  aliquo,  deponalur  el  ipse, 
et  qui  eum  ordinare  tentaverit.  Nam  eos,  quiab  h'u* 
jusmodi  baptizati  fucrinl,  veiordinali,  neque  fideles, 
neque  clericos  esse  possibiI6  est.  tQuod  si  quisquam 
objecerit,  post  depositioncm  reconciliatum  fuisse 
Formosum.Roman&videlicetsedis  episcopum,  nove- 


Simoniacis  suntpromoti,  nulla  possunt  ratione  denuo  B  rit  plurimos  sacerdoluin  reconcilfalos  quidem  fuisse, 


consecrari.  Restat  igitur,  ut  sive  recte  credant,  sive 
recte  non  credant,  denuo  consecrari  non  debeant. 
Necesse  est  itaque  secundum  ea  quae  dicta  sunt,  ut  a 
Simoniacis  ordinati,  aut  catholice  dicantur  credere, 
eljn  suis  debeant  ofliciis  permanere;  aut  perfidiae 
convincantur  obnoxii,  et  sic  quod  acccptum  est 
perdant.  Verum  quis  nesciat,  eos  non  solum  in  or- 
thodoiae  fldei  soliditate  persistere,  sed  plerosque  eo- 
rum  insuper,  131  ut  revera  caiholicos  per  omnia 
viros  sanctse  conversalionis  studio,  cunctarumque 
viriutum  honestale  florere?  Consequilur  igitur,  ut  in 
accepiis  bonoribus  jure  permaneant,  in  quibus  ni- 
niirum  cum  integritale  fidei  et  conversalio  sancta 
concordat.  Abjiciatur  ergo  blasphema  temeritas , 
ausus  illicitus  reprimatur ,  et  qui  arguunl  Christuin  C 
rebaptizatos  exuere,  exsecrenlur  etiam  reconsecratos 
pari  Spirilum  sanctum  impieiale  negare. 

CAPUT  XXXI. 
Quod  $icut  rebaptizari,  ita  et  denuo  cowcrari  quitque 
non  potett. 
Age  igilur,  qui  aslruunt  quomodolibet  consecratos 
cecandam  manus  impositionem  posse  sustipere,  non 
sua  coutenti,  canonicae  auclorilatis  id  studeant  lesli- 
moniis  approbare.  Dicant  ilaque  qui  sanctorum  Pa- 
trum  ista  prxsumpserint ,  qui  sallem  prasumenda 
dictaverint  ?  Et  cum  ad  probationis  indicium  authcn- 
tici  veterum  defecerint  apices,  necessarios  semetipsos 
novi  dogmatis  fateanlur  auctores.  Quod  nimirum 
cum  sanctione  doclorum  nusquam  reperiatur  esse 


qui  lamen  nusquain  Iegunlur  iu  idipsum  denuo  cotr- 
secrali.  Aliud  est  enini  quemlibet  per  synodalem 
sentenliam  in  amissi  ordinis  jura  reslilui;  aliud  per 
consecrationis  myslerium  ,  quod  ilerari  non  polebt; 
Spiritus  sancti  gratiam  promereri :  praeseriim  cum  in 
eo,  qui  deponitur,  quanquam  dignilatis  uieiiu*» 
perdat  cxstrinsecus  privilegium,  manet  tamen  ni- 
bilominus  semel  adepli  ordinis  sacrameniuro;  sicut 
eliam  manente  in  se  sacramento  132  regeneralionis, 
excbmrounicaturreuscujuslibelcriminis,  iieccareico- 
dem  sacramento,  eiiam  si  nunquam  recoucilieturDeo. 

CAPUT  XXXII. 
Quod  faltum  tti,  ut  quilibet  a  Simoniaco  consecralus, 
a  laico  niliil  diferat. 
Sed  de  reconsecralionis  impielate,  licet  nos  plura 
dixerimns,  ne  lamen  res  in  dubium  pendeat,  si  et 
gestorum  quoque  auctoritas  non  accedat,  de  eccle- 
siastica  historia  (Euseb.  lib.  x,  c.  15)  prabeanius 
exemplum,  ut  nonnibii  videatur,  ut  dicilur,  quorum- 
libet  consecratio  sacerdotum.  Nam  ut  eadem  hic 
verba  pouantur  :  Tempore  quo  apud  Alexandriam 
Petri  martyris  diem  Alexander  episcopus  agebat, 
cum  posl  eipleta  solerania  conveniuros  ad  convivium 
suum  clericos  cxspectaret,  in  loco  mari  vicino  videt 
eminus  puerorum  ccetum  super  oram  maris  ludum 
imitantium,  ut  fieri  solet,  episcopum  alque  ea  quai 
in  Ecclesiis  geri  mos  est.  Sed  cum  intenlu  diutiuo 
pueros  iuspectaret,  videt  ab  bis  geri  qucedam  etiam 
secretiora  et  mystica.  Perturbatus  illico  vocari  m\ 


praeceptum,  invenitur  eliam  ultro  prohibilum.  Nam  ^  se  clericos  jubet,  at(|iie  eis  quid  eminus  ipse  videret 

beatissimus  papa  Gregorius  Joanni  episcopo  Raven- 

natis  Ecclesia»,  sicut  neminem  rebaplizari ,  ita  etiam 

nec  ipsum  denuo  consecrari  posse,  bis  asseruit  ver- 

bis  {Regitt.  hb.  n  epist.  cap.  32)  :  t  Ilftid  autem, 

inquit,  quod  dicitis,  ut  is  qui  ordinatus  est  iierum 

ordinetur,  valde  ridiculum  est ,  et  ab  ingenii  vestri 

consideratione  videtur  extraneum ,  nisi  forle  quod 


ostendit.  Tum  abire  eos,  et  comprehensos  ad  se 
perducere  omues  pueros  imperat.  Cumqueadessent, 
quis  eis  iudus,  et  quid  cgissent,  vel  quomodo  pev- 
cunctatur.  Illi ,  ut  tales  liabet  setas,  pavidi  ncgare 
primo,  dein  rem  gestam  per  ordinem  pandunt,  ct 
baptizalos  a  se  esse  quosdam  catecbumenoa  confi- 
tenturperAthanasium,  qui  ludi  illius  puerulus  epi- 


447  S.  PETRl  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCUtA  VARIA. 

tegrls  interrogationibus ,  et  responsionibus,  aqua  A  CAPUT  XXXIII. 


14* 


fuerat  infusa ,  iterari  baplismum  non  i*cbere ,  sed 
adimpleri  ea  qu«  a  sacerdotibus  roos  est;  Athana- 
sium  vero  atque  eos,  quos  mrfus  ille  tel  predmeros 
habere  visus  fuerat,  vel  ministros,  coiwocitis  parcn- 
tibus,  sub  Dei  obtestatione  tradidit  EccJcsi»  uutrien- 
dos,  et  reliqua,  quibus  videlicet  narracur  Athanasius 
revera  episcoptis  faclus ,  sicut  a  puero  fuerat  simu- 
latus.  Quod  niinirum  aoliquiiatisexemplum  adversus 
eos  adbibere  curavimus ,  qui  consecrationem  a  Si- 
moniacis  factam  nibil  essc  penitus  asserunt,  alque 
ab  illis  ordinalos,  nibil  a  laicis  distare  contendunt. 
Si  enim  proludium  illud,  quo  videlicet  pueri  presby- 
teros  se  simulaverant,  vel  ministros  ,  tanli  est  ha- 
bitum,  ut  eos  episcopus  sub  Dei  obtestaiione  paren- 


Quid  Innoceiiliui  de  reconsecratione  cemeat. 
Yideanius  eiiam  quid  jam  memoralus  lnnoccn* 
lius  papa ,  licct  in  iransilu ,  senlire  de  reconsccra- 
(ione  signaveril.  Ail  enim  in  decreto,  quod  Nahi- 
sitano  scribit  episcopo  :  Superiori  tempore,  si  ta- 
men  ;ectc  reconlor,  memini  tam  ad  dilectionem 
tuam ,  quam  ad  fralres  et  coepiscopos  nostros , 
ftuium  et  caeleros,  hujusmodi  litterasde  clericia 
Nabisensibus  transmisisse ,  his  videiicet ,  qui  sc 
ante  damnalionem  Douosi ,  asserunt  ab  eodem  lam 
presbyteros,  quam  diaconos  ordinalos,  ut  si  relicto 
atque  damnalo  ejus  errore,  vellentEcclesiaecopulari» 
libenler  reciperentur,  no  fortc  qui  essent  digui  re- 
cuperandae  salulis  in  eodem  errore  deperirenl.  Ve- 


tibussuis  traderet  EceJesiae  nutriendos,  nec  integrum  B  rum  nunciuRavennali  urbe  mihi  constituto,  propler 


arbitratus  sit  eos  etiam  in  saeculari  ordine  perma 
nere,  qui  se  per  adumbralae  simulationis  speciem 
confixerant  clericos  exstitisse;  ut  illi  perbibentur 
a  laicis  non  distare,  quos  conslat  a  quibuscun- 
que  consecrationis  mysterium  juxta  morem  ecclc- 
siasticum  percepisse?  Sed  illos  a  laicis  sola  simula- 
tio  segregat,  quo  pactos  islos,  qul  revera  omnia  regu  - 
lariler  acceperunt,  ab  eis  nibil  «Jifferre,  falsa  bomi- 
num  133  vanitas  jaclat?  c  Qu$cunque  enim,  ut 
ait  Apostolus ,  scripta  sunt ,  ad  noslram  doctrinam 
scripla  sunt  (Rom.  xv).  >  Nam  et  in  Moralibus  suis, 
si  recle  teneo,  beatus  reperitur  dhisse  Gregorius, 
inter  duo  pericula  Simoniacum  constilutum  ,  uf  vi- 
delicet,sive  gregem  commissum  deserat,  sive  in 


Romani  populi  necessilates  creberrimas,  Gei  manius 
qui  se  e&se  asscrit  presbylerum ,  atqtic  Lupcnsius. 
qui  se  diaconum  dicit,  multorum  taliuin  quasi  ie- 
gationem  susceptam  prece  fusa  dolores  proprios  ex- 
primere  gesliverunt ,  asserentes  se  quidem  Ecclesias 
iu  dileclionis  luae  constitulas  parocbias  retinere; 
scd  luam  communionem  non  poluisse  mereri ,  ea 
videlicel  ralione,  qnia  Rusiicus  quidam  nomine, 
itcrata  ordinalione  134  preshyterium  suscepisset, 
et  non  levi  impedimenio  sit,  dum  aut  illi  dolent  hu- 
jusmodi  bominem  in  Ecciesia  retineri ,  aut  ille  sio 
peccare  debcre  in  alios  arbitralur,  quemadniodum 
in  sc  agnoscit  esse  peccatum. 
Ecce  bic  manifeste  agnoscitur ,  quam  habueril  In- 


, —  0.~D_._ ,_ w  —     r    —  

male  accepto  honore  permaneat,  peccali  laqueos      nocentius  de  reconsecralionc  sententiam,  cum  illos 


evadat :  nec  utramlibet  rem  expresse  definiens,  tan- 
tummodo  ubi  videtur  facilior  casus,  asserit  qnan- 
tocius  enarranduro. 

Si  ilaque  Simoniacus ,  ut  dicilur,  laicus  est ,  in 
quo,  quxso,  inquit,  delinquit,  si  sacerdotalis  di- 
gnitatis  oflQcium  deserit?  Si  sacerdolii  sacramen- 
tum  ulcunque  non  babel,  ut  quid  a  pastorali 
ministerio  cum  culp.i  dividitur,  cui  debilor  per  sa- 
cramenli  vinculum  non  lenetur?  Scd  dicite  mihi, 
fratres,  cumpace  vcstra  loquar  :  si  Simoniaci,  vel 
ab  eis  ordinati ,  a  laicis ,  ut  asserilis ,  nihil  diffe- 
runt ,  qnid  est ,  quod  sacri  canones  Simoniacos  iu 
synodaH  concilio  deponendos  csse  decernunt?  Nun- 


safage?et  in  sui  episcopi  communiouem  rcslilui, 
qui  aelo  justiliae  dolebant  reconsecratum  hominem 
in  Ecclesia  relineri  ^illum  perbibet  arbilrari,  quia 
sicut  episcopus  peccare  deberet  in  alios,  quemad- 
modum  et  in  se  pcccaverat,  qui  eum  denuo  conse- 
crarat,  familiari  qurppe  reproborum  studio,  ejusdem 
damnationis  laqueo,  et  alios  conabatur  inneclere, 
quo  seraeftpsum  primus  non  timuerat  irrelire.  Unda 
illi  non  immerito  arbitrabantur  hujusmodi  lanquam 
damnabilem  prorsus  hfereticum  de  Ecciesia  rcpel- 
lendum ,  qui ,  et  sibi  non  parceret ,  el  aliis  pericu- 
lum  provideret. 
Ne  quis  autem  nos  involuti  voltiminis  argnat, 


quid  si  laicus  sacerdotale  jns  usurpasse  convincitur,  j)  dum  admisceri  bis  prolixiora   canonum    fortassis 

exempla  conqueritur,  hanc  noveril  procul  dubio 
causam ;  quia  nimirum  hos  cum  quibus  agimus ,  ad 
inspiciendos  sacros  cauones  saepissime  suadendo, 
vel  exhorlando  compellere  non  valemus ;  atque  id- 
circo  hic  apponendas  sanclorum  Palrum  sentenlias 
difirnum  ductmus.  ut  vei  excerotas  delicatis  ac  tene- 


nynodali  eget  causa  conventu ,  ut  ille  solemntter  de- 
•ponatur?  Nunquid  non  satis  erit,  si  privala  qualibet 
dislrictione  corripitur,  ut  vel  simplicibus  vcrbis  a 
prarsumpta  temeriiaie  frangatur?  Nunqnid  post  de- 
posniioiiera  Simoniacus  reinedium  poenitentiac  per 
ra.imis  imnnKitinnem  snsr.inerft.  MPrnlArftm  militiam 


m  opusc.  vi.  —  liber;  qui  WCITUR  GRATISSIMUS.  45fr 

4em  conveni  homiueui,  Nunquid,  inqtiam,  jam  in  te  A  nere,  ut  cura  eis  simul  etiam  bonos  non  adjiciat  rc 


erat  aliquid  ex  hisgradibus,  quos  uuper  ab  episcopo 
suscepisli?  Nibil  prorsus„ait;  ut  quid  enim  accipe- 
rero,  si  me  habere  conslaret?  Et  adjeci :  Ergo  a 
taico  nihil  dislabas,  imo  laicus  prorsus  eras.  Eliam, 
iiiquit,  purus  profecto  laicus,  ut  puta,  qui  de  cle- 
rico  uihii  habuerim.  Sed  si  laicos,  inquam,  ipso 
die  quo  laicus  est,  ad  sacerdotii  jura  proruperit,  tuo 
quoque  judicio  fit  neophvlus,  ac  perinde  procul  du- 
bio  deponendus.  Ad  luec  iile  confiisus  erubuit ,  e( 
conclusiouis  uecessitatem ,  quia  labefactare  non 
potuit,  taccndo  flrmaviu  lllud  quoque  non  levioris 
videtur  esse  vesani»,  quia  reconsecratorcs  novi 
prefixa  canonibus  jejunia  curant,  non  Sabbata  con- 
ferendis  sacris  officiis  dedicata  conservant ;  sed  quo- 
cunque  meiise ,  vei  feria  munus  inordinalas  ordioa- 
tionis  indifferenter  usurpant,  tanquam  prhna  conse-» 
cratio  hanc  secunda  consecratiouis  licentiam  pra> 
beat;  ut  confusis  ordinibus,  ulpote  simul  datis, 
etiam  lemporum  statuta  confundat :  el  hofin  recon- 
stcrattone  flt  licitum,  quod  ipsi  etiam  in  conse- 
cratione  omnimodis  tesuntur  ausurdum. 

135  GAPUT  XXXIV. 

Epitcopot  alloqutiur%  ut  per  eo$  $umm&  sedi  dhcretio 

suggeratur. 

Unde ,  quaeso  yos  ,  o  pii  pontifices ,  adversus  im- 
pium  dogma  divino  sancti  zeli  fervore  concurrite,  el 
emergenti  iiunc  primum  novae  h&resi  nnanimiter 
obviale.  «  Obstrualur  os  iniqua  loquentium,  »  et 
peccatoruui  manus  apostolicae  fidei  non  quatiat  fun- 
damentum.  Servetur  ecclesiastica  in  sua  puritate  C 
doctrina,  nec  eam  vexare  penmltatur  terrena 
sapienlium  turbulenta  versulia.  Surgit  inunicus 
noctu  per  agrum  Chrisli  zizania  conspergere; 
vos  in  die,  quo  ambulatis,  sanae  doctrinae  &arcuio 
rnale  sata  radicitus  exstirpate  (Matth.  xin).  Noctu 
AUophyii  pulcos  ruderibus  implcnt;  in  ilie  Isaac 
evacuare  festinet  (Gen.  xxv:).  Sacrarium  Christi 
iiocturnus  fur  lenlat  irrumpere;  excitetur  lingua  ca- 
iium  ejus  salubriier  oblatrare.  Quod  si  ex  vestro  for- 
tassis  ordine  quisquam  prodeal,  qui  dogmatizare 
tam  nefanda  prasumat;  tanlo  iiluin  durius  debclis 
arguere,  quanlo  el  is,  qui  Ecclesiae  lutor  esse  de- 
buerat,  earo  nitilur  oppugnare. 

Suggerite  igitur  domiuo  nostro  papae  bealissimo , 
quatenus  $ic  in  reos  vigorem  ecciesiasticae  seve-  ^ 
ritatis  extenjat,  ut  juxta  indiscretorum  homimim 
vota ,  innocentes  quosque  eadem  sententia  non  in- 
volvaf  •  Yidelur  enim  luxuriare  judicium ;  quod  in  d- 
liorum  necem  pro  paterno  fuerit  crimine  prornulga- 
lnm,  ct  Simoniacos  quidem,  ut  jain  cccperat ,  divi- 
nis  animniue  virihnc    j|a<.i  ......  i  .  ~~a  ~*~  AM*AM..R    ... 


probare.  Dicat  ergo  hominibus  indiscretis,  quod  pa- 
terfamilias  dixisse  legitur  servis :  «  Ne  forte,  inquit, 
coiiigenles  zizania ,  eradicetis  simul  cum  eis  et  tri- 
ticum  (Ibid.).  >  Nimirum  ut  sic  postmodum  zizania 
ad  comburendum  in  fasciculumcolliganlur,  quatenus 
triticum  in  horreom  congregetur.  Nunquid  enim  bea- 
tus  apostolus  cum  Ananiam  et  Sapphiram  (Act.  v> 
dignas  animadversionis  sententia  perculit,  in  Alios 
quoque,  vel  necessarios  uJciscendum  esse  deerevit? 
ln  ipsum  quoque  Simpnem  vibrala  sententia  ♦  non  in 
eos  usque  pertransiit,  qui  aliquid  veritatis  ab.eo  po- 
tueruul  fortassis  eisculperc;  nam  eum  dicitur:  <  Pe- 
cunia  tua  tecum  sit  in  perditionem  (Act.  i) ,  >  pecu- 
nia  cuin  negotialore  percu.tiiiir  :  al  ubi  deest  pecu- 
B  nia ,  pcrcussio  non  timetur.  El  vos  itaque ,  venera- 
biles  Palres,  cum  bealissimo  summo  pontifice,  sic 
cuncta  sub  discreti  examinis  sequilate  disponite,  ut 
traditam  tanti  doctoris  reguiam  in  vestra  quoqua 
videamini  censura  servare,  quatenus  in  Ecclesiae 
corpore  sie  ferrum ,  quae .  corrupla  sunt ,  sentianl : 
ut  tamen  in  proprii  vigoris  robore  sincera  quceque 
p«rxaaneant;  sic  plectibilcs  puniantur  excessus,  ut 
dum  realum  130  severilas  legalis  persequilur,  sua 
ianocenlise  immunitas  reservettir;  sic  arbor  vitiata 
se.cu ribus  sit  obnoxia,  ut  planlaa  ab  illa  transpositse» 
in  sui  viroris  gratia  ruuicilus  coalescant. 
CAPUT  XXXV. 

Quid  de  hi$ ,  qui  gratis  a  Simoniacis  sunt  promoti , 
tandem  Leo  papa  ttatueriu 

Vcmmtamen  et  hoc  oliosum  esse  non  credimus  , 

si  quid  super  hoc  negolio  idem  venerabilis  Leo  papa 

siatuerit,  exponamus.  Nam  cum  omnes  Simoniaco- 

rmn  orduialioncs  synodalis  vigoris  auctoritate  cas- 

sasset,  protinus  a  Romanorum  roultitudine  sacer- 

dotum  magnae  scditionis  tumultus  exorlus  est,  ita 

ut  non  solum  ab  ipsis,  sed  a  plerisque  dicereiur 

episcopis,  omnes  pcne  basilicas  sacenlotalibus  offi- 

ciis  ilesiilutas ,  el  pnecipue  missarum  solemnia  ad 

subversionem  Clirislianx  religionis  el  dcsperalioneni 

omuium  circumquaque  (idcliuin  funditus  omitlenda. 

Quiil  plura?  Post  longa  sane  disceptationum  hinc 

inde  volumina ,  tandem  snggestum  cst ,  revercnda* 

memorise  nuper  ejusdem  sedis  episcopum  decrevisso 

Ciementem  :  Ut  quicunque  a  Simoniaco  consecralus 

esset,  in  ipso  ordinalionis  sikb  tempore  non  igno- 

rans  Simoniacum  cui  se  obiulerat  proinoveiuitim , 

quadraginta  nunc  dierum  poenitentiam  ageret,  el  sic 

in  accepti  ordinis  officio  ministraret.  Quam  nimiruiu 

sententiam  protinus  venerabilis  Leo  raiam  perccn- 

suit,  et  sub  hujusmodi  pcenitentia  oinnes  in  accepiis 


i.lnvil     IMom  Af  n/\it> 


151  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  -  OPUSCULA  VARIA.  152 

simoniace  ordinatum,  ordinatoremque  condemnans,  A  fuerant  a  Patribus  edita,  de  multoruin  memori* 


hic  protinus  judicii  metam  fixit :  nc$  senlentiae  cal- 
culum  in  eum  quoque ,  qui  ab  hujusmodi  promoveri 
potuisset,  extendit.  Nam  si  canonis  hujus  auclor 
proTectum  quemlibet  a  Simoniaco  dejiciendum  du- 
ceret,  ipsum  ordinatoremque  illius  nolans,  con- 
sequenter  etiam  de  his ,  qui  ab  eo  promoveri  pote- 
ranty  non  taceret  ut  nimirum  dicerel  :  Dejiciatur 
ipse  et  ordinator  ejus,  ac  praesto  subjungeret :  c  Et 
quicunque  fuerit  ordiuatus  ab  eo;  >  quod  proiecto 
quia  non  dixit,  nec  nobis  etiam  sentiendum  esse  si- 
gnavit. 

CAPUT  XXXYl. 
Ubi  imperator  Heinricus  gloria  digncelaudii  attollitur. 
Praeierea  dum  vengrabilis  papae  gesta  recolimus, 


longa  jam  videbaniur  oblivione  deieta.  Sed  hie  lan- 
quam  olim  insignis  ille  Josias,  mox  ul  librum  legis 
Domini  reperit,  vestimenta  scidil,  condoluit;  aras 
subruil,  idola  abominanda  dejeck,  omnesque  prio- 
rum  regum  sacrilegas  superstitiones  evertit  (/  V  Reg. 
ixin).  Et  quoniam  ipse  anteriorum  tenere  regulam 
noluit,  u t  aeterni  Rejys  praecepta  servaret,  hoc  sibt 
non  ingrata  divina  dispensalio  conlultt,  quod  ple- 
risque  decessoribus  suis  eatenus  non  concessit ;  ut 
videlicet  ad  ejus  nutum  sancta  Romnna  Ecclesia 
nunc  ordinetur,  ac  praeter  ejus  auctorilatem  aposto-» 
licae  sedi  nemo  prorsus  eKgat  sacerdotera.  Plane  si 
David  propter  Philislhaei  Golialh  stragem,  regis 
filiam   in    sponsalilium    sibi  fosderarc   promeruit 


consequenter  ratio  suadel  ut  ad  considerandum  quo-  B  (/  Reg.  xvn) ;  quid  mirum  si  et  Imperalor  iste  san- 


quemagni  hujus  Heinrici  regis  insigne  praconium  ani- 
roum  transferamus.Post  Deum  scilicet  ipse  nos  ex  insa- 
tiabilisoredraconiseripuit,  ipse  Siinoniacae  haereseos 
ut  137  revera  multiplicis  hydrae  omniacapitadivinae 
virtutis  mucrone  truncavit.  Qui  videlicet  ad  Cbristi 
gloriam  non  immerilo  potest  dicere :  Quolquot  anfe 
me  veuerunt,  fures  fucrunl  et  latrones.  Nam  usque 
ad  sui  tempus  imperii  sacerdotum  falsitatis  inexple- 
biles,  ut  ita  fatear,  Bahylonico  Beli  prasbebat  im- 
pensas :  at  postquam  hic,  auctore  Deo,  pateroum 
obtinuit  priucipatum,  draconteis  mox  faucibus  of- 
fam  pius  injecit,  et  sic  immanem  bestiam ,  quasi 
Daniei  alier  exstinxit.  Per  picem  uamque,  quae  ar- 
det  et  slringil,  nou  immerito  polest  amor  pecuniae 


ctam  Ecclesiam,  quae  nimirum  summi  Regis  est 
filia,  Simoni  haeresiarchae,  qui  veraciter  exprobra* 
aciein  Dei  viventis,  victor  accepit  ? 

Atque  %t  David  ex  aliqua  parle  non  immerilo 
comparetur,  ille  aquam  de  cislerna  Bethlehemitica, 
quae  inler  hostiles  habebatur,  cuneos,  concupivil; 
sed  cum  ab  obsequcnlibus  militibus  fuisset  oblata, 
hibere  nolens,  effudit.  138  Undemox  scriptum  est : 
i  Libavit  eam  Domino  (II  Reg.  xxm).  >  Si  igilur  in 
Dei  sacrificium  versa  est  aqua  contempta,  quam 
pretiosius  Deo  munus  fuisse  credendum  est,  pecunia 
recusata.  llle  nimirum  aquam  fundendo  libavit ;  iste 
nihiiominus  suave  Deo  sacrificium  obluiit,  dum  non 
aquam,  sed  aurum  pro  ejus  amore  contempstt.  Et 


dcsignari.  Qui  videlicet  sic  in  camino  avari  pectoris  C  quia  nou  defuerunt,  qui  regalibus  soliis  praediti, 


aestuat,  ut  ab  impendendae  misericordkr,  piaeque 
compasstonis  largitate  constringat.  Quid  estigilur 
offam  picis  in  draconis  ora  projicere,  nisi  manifeste 
cum  Petro  dicere  :  *  Pccunia  tua  tecum  sit  in  per- 
ditionem  ?  i  (Act.  viii.)  Quod  profecto  princeps  iste 
tunc  veraciter  protulit,  cum  cathedras  dislrahenlium 
columbas  evertit  (Matth.  xxi),  cum  trapezitas  expu- 
lit,  cum  in  templo  Dei  fieri  venale  commercium 
recusavit.  Nec  iliud  etiam  ab  hac  signiflcatione  dis- 
crepare  videlur,  quod  Daniel  cum  pice  eliam  adi- 
pem,  et  piios  admiscuisse,  describitur.  Quid  enim 
per  adipem  nisi  carnis  accipimus  voluplalem  ?  Quid 
per  pilos,  qui  corporibus  animalium  extra  sunt,  nisi 
exterior  subslantia  desiguatur  ? 

Cum  piee  ergo  rex  adipem,  piiosque  commiscuit ,  D 
el  sic  draconem  rupit,  quia  Simoniaeum  virus  om- 
nino  detestans,  non  solum  avaritiae  non  succubuit, 
scd  ad  nullas  carnis  illecebras,  vei  e^terioris  lucri 
quaestum  in  dispensanda  prorsus  ecclesiaslica  di- 
guilale  quaesivit.  Ul  jam  perempto  draconi  de  ccelo 

nMiAolA       Al    iii     dlivecA    nar      AnA&lnm     n<ilan«     liwwlrt 


coramissum  regimen  administrare  se  posse  diffide- 
rent,  si  Ecclesiarum  veiialitatibus  pubiica  aeraria 
non  augerent;  ecce  omnipotens  Deus,  in  cujus  ina- 
nu  est  vicloria  triumphaiilium,  sceptra  regnantium, 
absque  hujus  acquisitiouis  inhonestae  slipendiis  9 
fideli  famulo  suo  plerasque  nationcs  exteras  subdi- 
dit,  tyrannicam  adversantium  feritalem  sub  cju» 
ditione  perdomuit,  superborumque  hoslium  tumen- 
tium  sibi  colia  subslravit;  barbaras  debeilarc  per 
circuitum  gentes,  et  rebelles  iufideliter  subjectorum 
dedit  calcare  cervices.  Ut  liquido  pateat,  quia  victo- 
ria  de  coelo  est,  et  non  probatur  ex  donativis  pen- 
dere  pccuniae,  sed  ex  supernae  gratiae  descendere 
iargilale. 

Videtur  itaque  imperalor  isle  Conslantino  fresari 
adversus  calholicae  hostes  Ecclesiae  non  supparem 
obtinuisse  victoriam.  Ille  uimirum  Arianae  secUe 
dogma  orthodoxae  fidei  armis  altrivit ;  iste  Simonia- 
cae  haereseos  pestcs  avaritiam  calcando  delevit.  Ille 
fidei  propugnator  obslitit  ne  Arius  unitatem  scinde- 
t-oi  •    ki/»  ^^n^imicrpntinp  triumnhator  ocdurrit   ne 


IS5  OPUSC.  VI.  —  UBER  QUl  DICITUR  GRATISSIMUS.  154 

titudo  minuitur,  sed  omnis  Ecclesia  catholica  per  A  ti»  non  assurgitis,  et  inter  homincs,  quod  con- 


Romani  fines  imperii  circumquaqae  diffusade  vincu- 
lis  antiquae  daronationis  velut  ex  borrendo  ac  pro- 
fundissimo  carcere  liberatur;  ut  per  Augostum  di- 
vinilus  erepta,  libera  Deo  possit  voce  cantare  : 
«  Dirupisli,  inquiens,  Domine,  vincula  mea  9  tibi  sa- 
criflcabo  bosliam  laudis  (PsaL  cxxv).  > 

CAPUT  XXXVII. 

Jnvehilur  scriptor  in  Simoniacos. 

Queror  advcrsum  vos,  Simoniaci,  qui  gravem 
nobis  elucubrationts  hujus  molesiiam  intulistis.  Et 
quidem  noslra  defendimus,  sed  ita  duntaxal,  ut  vos 
perpeluo  eondemnemus ;  sic  ea,  quse  per  vos  agun- 
tur,  admitlimus,  ut  vos  abominabiles,  omniumque 


scientia  teste  comniissum  est,  non  ceiatis. 

Sane  si  nunc  etiam,  sicut  Patruin  lestalur  aucto- 
rilas  (i ,  q.  I ,  Quicunque),  benedictio  vobis  in  male- 
dictionem  tertkur,  cum  benedici  sacerdotis  ore  vi- 
demini;  quid  vobls  lunc  fiet,  cum  ipsa  vox  divina 
vos  maledictos  appellat,  et  reprobat;  et  a  conspectu 
suo  vos  judicis  furor  abjicit,  et  tortoribus  tradil? 
Tiinc  profeclo  discetis,  quanti  conslet  transacli  ho- 
noris  amara  coemptio,  cum  jarn  necesse  erii,  ut  vos 
tartarus  inflnile  patens  absorbeat,  et  gehennx  cru- 
delis  olla  concludat.  Tunc  ossa  veslra  medullis  pin- 
guibus  irrigala,  crepitans  stridensquc  flamma  de- 
pascel;  tunc  edax  incendiuni  velut  eructaus  de  cli- 
bano  per  ora  vobis,  pcr  oculos,  per  aures,  et  nares 
perditorum  extremis  dignos  suppliciis  arbitremur.  B  vaporibus  eructare  non  desinet.   Sic,  sic  dignum 


Nimiruro  Judas  Dominum  purum  hominem  credens, 
vendidit  {Matth.  xxvn) ;  sed  mox  pretium  sanguinis, 
digna  luiturus,  abjecit.  Tos  autem  nihil  de  divinitate 
sancti  Spiritus  ambigentes,  comroercium  Hli  venali- 
tatis  ascribilis,  et  perpetrati  sacrilegii  commodum 
possidetis;  quique  fueratis  ultione  pleclendi,  scele- 
ra  commissa  iucramini.  Quibus  ergo  vos  merito 
comparaverim,  qui  divina  munera,  non  vobis,  sed 
aliis  habetis;  et  quaeillis  adsalulisproveniunt  cumu- 
lum,  139  T°l>*8  in  judicium  perditionemque  ver- 
luntur.  Judaeis  plane  vos  similes  video,  qui  medulr 
litus  divinae  legis  ignari,  Chrisli  fidelibus  per  orbem 
nbique  facti  sunt  scriniarii.  Apum  quoque  formara 
propemodum  tenere  videmini,  quae  dum  obdulcandis 


erit  jam,  ut  cum  illo  duce  vestro,  bseresiarcha  vide- 
licet  Simone,  participium  sortiamini  :  cl  qitihus 
non  suffecerat  paradisus  gralis  a  Chiisto  proniissus. 
salisfaciat  infernus  a  diabolo  pecunia  comparatus. 
Quanquam  etipso  ve*stri  erroris  auclore,  el  pestl- 
lentis  cathedroc  praeside  vos  non  incongrue  damna- 
biliores  intelligam  :  ut  eum  videlicet  digne  proece- 
datis  in  poena,  quem  nequiter  excessistis  in  culpa; 
Ille  siquidem  cceleste  munus  duntaxat  emere  voluil, 
sed  voli  compos  ad  effectum  fulminandae  concupi- 
sceniiae  non  pervenil;  vos  autcm  et  voluislis  140 ei 
confecistis;  accessislis,  et  irrepsislis.  Strucla  est 
fabrica,  prodiit  el  moneta.  IUe  denique  dum  se 
Deum  simuial,  canis   oslendilur;    dum   elevatur, 


faucibus  hominum  elaborata   niella  transmitlunt,  C  obruitur;  dum  scandere  coelum  videtur,  in  tartarum 


Ips»  mox  perilurae  famis  inopia  conlabescunt. 

Denique  perpendite,  infelices  et  roiseri,  quam  im- 
inanissimo  perditionis  barathro  sitis  immersi,  quo- 
rum  non  solum  mala,  mala  sunt ;  sed  ipsa  etiam 
bona  a  vobis  facta  sunt  mala  :  quibus  nimirum  be- 
nedictio  in  maledictionem,  charismata  in  baeresim, 
sacramenla  in  sacrilegium,  houor  in  conlumeliam, 
provectio  versa  est  in  ruinam.  Huc  accedit,  quia  et 
de  lot  animabus  eslis  reddendae  rationi  obnoxii, 
quod  nunc  videmini  fldelibus  esse  prselati.  Affluite 
nunc  divitiis,  constipamini  tumescentes  obsequen- 
tium  cuneis,  prope  est,  ut  videatis  omnes  angeloruat 
exercitus  adversum  vos  vehementer  iratos,  aposlo- 
ios,  marlyres,  omniumque  sanctorom  agmina  c*n- 
tra  vos  lerribililer  insurgere,  et  in  damnalionis  D 
veatrae  sententiam  concordi  siroul  ac  parili  judicio 
convenire.  Illum  quippe  habetis  offenstim,  alque 
ideo  consequenter  infeslum,  cujus  offensio  neque 
bic  remiuitur,  neque  in  futuro.  Immanitate  porro  * 
cruenti,  ac  sceleratissimi  criminis  vestri  adulteros 
vincitis,  homicidas  exceditis,  raptores,  sacrilegos, 


labitur.  Consequenler  et  vos  dum  petitis  alta,  cor- 
ruitis ;  dum  sequales  videri  caeteris  hominibus  con- 
tenti  non  eslis,  divino  simulel  bumano  despecti  ju- 
dicio,  ad  immundorum  canum  similitudinem  fesli- 
natis.  Verum  nos  nugas  terimus,  si  ossa  arida  ad 
vitam  reducere  corripiendo,  quasi  vaticinando  len- 
temus;  solummodo  orandum  est,  ut  honore  deposi- 
to,  carnes  nervosque  reinduant,  et  sic  per  afflalum 
sancti  Spirilus  denuo  reviviscant.  Sed  jam  emenso 
pelago,  clavum  stringentes,  vela  subniitlimus  ;  quia 
duce  Christo  littus  aspicientes,  portui  propin 
quamus. 

CAPUT  XXXVIII. 

Ubi  in  Ravennatem  pontificem  peracti  operis  summa 
concludilur. 

Postremo  ad  te,  Heinrice  venerabilis  pater,  redeo, 

eta  quo  coepi,  jam  in  ipsius  opusculi  calce  recurro  : 

non  hic,  quaeso,  elucubratae  diclionis  phalerala  di- 

sculialur  urbanilas,  non  accuratae  dicacitatis  acri- 

monia  requiralur,  sed  rudis  simplicitas,  et  sermo 

pauperculus,  qui  vix  queat  explicare  qtiod  sentii. 

n.ArvAani     ahiia   cAriaa  miaci)«m     an   tin/*AC«arins  rftft 


«55 


S.  PETRl  DAUIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  UL  -  OPUSCULA.  VAHIA. 


156 


natis  verbis  iaserrianl,  qui  favorabiles  plausus  ho-  A  senlenti*  lolussimul  ecclesi.sticus  ordo  corrueret  • 


minum  aucupari  dcleuiflcae  loculionis  amoena  qtia- 
dam  vemislate  desudanl.  Nos  aulem,  qui  nudis  pe- 
cribus  ire  pracipimur,  colliuinati  scribere  non  de~ 
bcmus;  quibus  censura  taciturnilalis  indicilur, 
luxurianlis  eloquentiae  laciniosa  prolixilas  congruere 
non  videtur.  Quaproptcr,  charissiroe,  ha-c  rustica, 
ct  rudi  stylo  composita  luis  manibus  offero,  tanquam 
videljcet  viiia  poma;  quia  tamen  rus  mcliora  non 
'aliulit,  ne  despicias,  qtiaeso.  Plane  quia,  ut  ita  lo- 
quar,  unde  genus  duii  (6) ,  sumraum  conscendis  ho- 
norem,  te  potissimum  elegi,  cui  boc  munuscttlum  tra- 
derem,  et  utrevera  proprio  paslori  perexilis  ovicu- 
)a  fruclum  non  ventris,  sed  menlis  afferrem. 

Noyi  denique,  quia  Ecclesia  vestra  ad  inslar  apo- 
siolici  senatus  uon  lam  numeroso,  quam  voneran-  B 
6o  ac  myslico  sanctorum  episcoporum  pollet  ornata 
collegio ;  quorum  videlicet  studio  ita  rectam  apo- 
stolicae  traditionis  lineam  servat,  sic  in  puritate  sin- 
cerissim*  fidei  immobiliter  perseverat,  ut  omni 
hseretica  praviiale  remota ,.  novam  illam,  quae 
stib  apostolis  fueral,  hodieque  repraisentel  Eccle- 
siara,  sive  etiam  sedem  fidei  ipsam  videatur  ger- 
minare  Nicseam.  Ex  bis  ilaque,  qtios  visura  fuerit, 
sanclilas  veslra  consciscat,  el  cum  eis  simul  hoc 
opus  utcunque  calholicu;  AJei  san*que  doctri- 
naecongruat,  solerler  indagel,  prudenler  exami- 
net.  Qnod  si  liber  hic  venialiler  reprehensibilis 
141  invenitur,   vestra  eum  prudentia  corrigat, 

u't  f^TjS^r^9  Sl  ^  V°S  l^^Sie^it,  r  8UI8  ePISC°P,s  suPcr  a'"™"'m  •«■*  »«*■•  sacro- 
ui  uina  oispersit,  oslendat ;  ut  quod  ex  opificis  ine-  C  rumcanonumauctoritatedecernat(Anl.FLOR.CAro». 

hta  MmnAci.mn.  ^n:„:,..-    .-_.:    ,.,.    _,        ,  .  n    ...    tii    91.    Mn  7    ™ J  N  >  HoC.ill  loCO  ill  nia- 

>  osci- 


nec  pro  remissione  clementiae  Sitnoniaca  pestis  in 
conferendis  honorura  gradibus  vim  roboris  obtina- 
ret,  dispensatorio  quodara  jure  ;  utque  est  in  praj- 
teritis  ralum,  de  futuris  sit  omnino  probibitum.  Nos 
ilaque  non  preprias  allegaliones  pervicaciter  astnt- 
entes,  sed  synodalibus  decretis  humiHter  obtempe- 
rantes,  apostoltcae  sedis  edictum,  vel  quod  jam  pro- 
mulgalum  est,  sequimur  ;  vel  si  quid  adbuc  etima- 
tius  atque  salubrius  in  posterum  statuendum  est, 
obcdientiara  profitemur.  Ut  sicut  a  beatis  apostolis 
Evangelio  coruscaitte,  nascentis  Gdei  rudimenta 
percepimus  ;  ita  deiuceps  ab  apostoiicis  viris 
tradilam  omnem  vivendi  ,  vel  sentiendi  regulam 
teneamus. 

Porro  aulem  Ravennas  ille  episcopus,  cui  libeUus 
bic  prineipio  missus  est ,  quia  nuper  promotus  , 
alque  ideo  mjhi  crat  incognUus ,  Scripturarum  ha- 
bere  scientiam  puiabalur ;  sed  quoniam  ab  eo  super 
hac  qmeslione  ne  leniiera  quidem  scintillam  solu- 
tionia-exsculpere  polui,  auctoritale  sedis  apostoKc» 
me  contenlum  esse  decrevi :  ut  quid  ei  synodalis 
fuerit  censura  praeflxum,  hoc  mihi  procul  dubio  sit 
autheuticum,  boc  certe  canonicae  videatur  auctorita- 
tisvigore.subnixura. 

142  SCHOLIA. 

c  Caelerumet  ipse  pontifex  delinquenles ,  cum 
cansa  dictaverit ,  forensi  lege  coerceat ;  et  rex  cum 
suis  episcopis  super  auimarum  slatu  prolata  sacro- 


,    —  n..VM  v„    vf"tvio   tiio-    -■   *  uu.  vniiuuuiu  uuviui  iidic  UCWHiai  IA.III.  T  LUK.  Ui 

iilione  despicitur,  lanti  laboris  ohseqnio     P-  "'• liu  20»  cap.7,  paragr.  1.)  >  IIoc  in  loco  in 
lur.  At  si,  quod  non  credimus,  sic  litura      ?us<:nt,tis  «prtcHnis  librariorura  procul  dubio  w~ 
.__s.i—_.  ..       .     *-rCt,l,l,us'  blc  l,lurae      tantia  mendum  irrepsisse  omnino  credendum  esf. 

Quandoquidero  cum  sancti  doctoris  sententia  esset, 
cum  suinmi  pontificis ,  tum  regjs  vel  impcratori& 
munus  circa  poptilorum  regimen  oslendere,  non  est 
pulandum,  ea  qu»  sunt  ponlilicis  attribuere  regi 
voiuisse  ;  cuin  ambae  potestates  jure  divino  ab  iia— 
vicera  siut  disiinctae,  ul  patet  ex  c.  Duo  sunt ,  et 
distincl.  93,  cap.  Si  impemtor,  et  cap.  Soliue,  de 
majorilat.  et  obcdien.  Quamobrem  ubi  in  textu  Da- 
miani  dicitur,  et  rex  cum  suis  episcopis,  etc,  neces- 
sario  legendum  est ;  (et  pontifex  cum  suis  episcopis,) 
ut  cuivis  constare  potest  antecedenlia  cum  subse- 
qtienribus  accurale  conferenli.  Sed  el  texluin  modo 
ailatum  (ut  aliquid  amplius  hic  dicamus)  corniplum 
fuisse  ex  eo  potissimutn  apparet ,  quod  idem  ipse 

tinsciupulosaeambiguilatissuspensionedescripsi,      terno  semper  jure  praiemineat  ;  iste  velut    unicus 

aiiA  nt  in  poIaa  /iAA.n:n:i...   ~..~«~_:._»: «-!•__         a<»  aintnilaric  lilino  ln    am#v»:«    :ii:..m    .M^in.:u..M    -.-. 


pta  compos 

commendeltir  

usquequaque  videatur  obnoxius,  ut  corrigi  nequeat, 
antequam  in  publicam  noliliam  proferalur ,  edax 
eum  flamma  consumat.  Ut  illud  hic  non  incongrue 
possit  aptari,  habelis  Aaron,  et  Hur  vobiscum  ,  si 
quid  natum  fuerit  quoestionis,  referelis  ad  cos,  Non 
cnim  mihi  pudoris  est  oblitterare  quod  scribo , 
duon  non  erubescam  libere  confiteri  quod  credo ; 
«t  qui  notat  elinguem,  possit  compensare  itdelem. 
Stt  nomen  Domini  benedictum. 

CAPUT  XXXIX. 

Superiori  Optticnlo  iuperadditum. 


dam 

atque  ut  in  calce  conspicilur,  auctoritatis  aposlolicac. 
Tempore  autem  Nicoiai  (7)  venerabilis  paprc,  rursus 
ha»c  quaislio  moU  est,  acdiutius  venlilala  ;  verum 
post  plurimos  ceriaminum  fluctus,  post  tiutantium 
denique  quxstionum  perplcxa  ac  sinuosa  voluroina. 


ac  singularis  hlius  in  amoris  illius  amplexibus  re- 
quiescal. 

«  Ntsi  enira  certa  fides  haberet ,  cum  baptisrao 
Dominum  simul  et  sacerdotium  stiscepisso ,  >  etc. 
Qtioniaraceriissimtim  est  sacerdotium  Christo,  ut 
boinini  cotivenire,  et  ilii  omnia  dona,  et  charismata 


i97 


OPUSC.  VI.  —  LIBER  QUl  DICITUR  GRATISSIMUS. 


158 


revera  ex  parte  rei  sapientia  Chrisii  augerctur, 
qtiam  totam  siinul  accepcrat;  sed  quia  crescente 
sptate,  mullo  magis  clarescebnt.  Sanctus  quomte 
Thomas  ail  (i  p.,  q.  22,  art.  2  ati  3),  ipsam  Chrisli 
Itumanam  naturam,  cum  in  passione  Deo  offer«*etur, 
n<  vo  modo  sancti6catam.fuissc,  scilicel  ut  hostiam 
artaaliter  lunc  exhibitam  :  acqnisivit  enim  acrualem 
hostktsanctificationem  lunc  ex  anliqua  charitsie  et 
gratia  tiriftmU  liostiam  absolute  eam  sanctincanle. 

€  Licel  igitur  ilti  ^epincopos  inlelligit)  quibusdam 
privilegiis  pro  suo  q".is»«e  ministerio  specialiler 
potiantur,  quia  laroen  id.  quod  omiiiiws  majus  est, 
commune  cum  reliq>vs  sacerdotibus  habent ,  ciim 
eis  etiam  et  ipsi  non  immerilo  sacerJotii  nomcn 
lenent.  >  In  haec  verba  id  animadverteodum  censeo, 
sanctum  cardinalem  non  inficiari  episcopatum  a 
presbyteratu  jure  divino  diflerre.  tainelsi  prima 
fronte  videatur  dicere,  obaliqua  privilegia,  episco- 
pos  preabyteris  majoresesse.  Tantum  enim  discri» 
men  ponitur  inter  hos  et  illos,  quanlum  inter  subdi- 
tos  ctprincipes.  llinc  est,  143  Quod  s-  Ignatius  m 
tuis  omnibus  fere  epislolis,  principis  tituio  episcopos 
sappe  condecoret :  uude  el  ad  Trallianos  scribit : 
(Quid  enim  aliud  est  episcopus ,  quam  is  qui  omni 
principalu  et  noteslaie  superior  esl,  et  quoad  hoinini 
licel,  pro  viribus  imitaior  Clirisli  Dei  faclus  ?  Quid 
vero  sacerdottnm  aliuil  est,  quam  sacer  coeius  consi- 
liarii  et  assessoris  episcopo  :  qnid  vero  diaconi  , 
quam  imilaloresangelicarum  virtolum,  qtiae  purum 
et  inctilpntum  ministeriurn  illis  exhihent ;  ul  S.  Ste- 
phanus  B.  Jacobo,  Tiinolheus  et  Linus  Paulo,  Aua- 
clelus  etClemens  Pelro.  Qui  igitur  his  non  obedil, 
aiheus  prorsus  et  impius  esl,  ct  Chrislum  contemnil, 
et  constitutiones  ejtis  imminuil).  Et  ad  Philadel- 
phienses:  (Principes  obediant  Cxsari,  milites  prin- 
cipibtis,  diaconi  presbyteris ,  sacrorum  pra?feclis 
presbyteri ;  diacoui  et  reliquus  clerus  una  cum  po- 
pulo  uuiverso,  mililibus  ,  et  Cxsarc ,  ipsi  episcopo 
pareant ;  episcopus  Christo,  ut  Christus  Patri  obc- 
clivii.  Et  hac  ratione  pcr  omuia  conservabitur  uui- 
las).  Hoc  ipsum  confirmat  S.  IJieronynius ,  prout 
habes  ditt.  35,  c.  Ecclesice  principe».  Esl  ilent  ex- 
pressa  senlentia  Dionysii  Areop.  De  Eccles.  hierarch. 
cap.  5,  quibus  eliam  suXfraganlur  omues  scholastici 
in  4  sent.,  dist.  24,  et  pncsertim  S.  Tbom.  2-2, 
q.  181,  art.  6,  his  adde  el  canonistas,  ut  inler  alios , 
cardinalis  Turrecrcmata  recenset  lib.  i  Stiinm. 
eccU,  cap.  69.  Quarc  Aetiani  hxretici  habili  sunt 
apud  Epiphauium  haeres.  75,  el  Atigusliiium  hieres. 
53,  quia  negabant  episcopos  presbylcris  esse  supe» 
Tiorcs.' 

c  Nam  et  ipsi  sancti  apostoli  non  reperitinlur 
alibi  fuisse  a  Domino  consecrali,  nisi  in  perceptione 
baplismi ;  qui  tamen  non  aqura  baplismatis  mani- 
feste  leguntur  itnmersi,  sed  injunctain  polius  exse- 
culi  sunt  obedieDtiam  baptizandi.  >  Pro  declar.v 
lione  totius  liujus  periodi  usque  ad  iliius  capitis 
finem,  ut  confusio  evitetur ,  tria ,  quae  certissima 
auiit,  de  apostolis  dicimus  :  Primum  apostolos  fuissc 
haplizaios  juxla  formam  ac  modum  ,  quo  ipsi  post- 
mothim  caetcros  baptizare  jussi  stint,  ut  8.  Aug. 
(epist.  109)  (post  Tertultianum  lib.  de  Bapiismate) 
pluribus  oslendil.  Est  autem  velus  traditio  accepla 
ex  Evodio  episcopo  Amiochcno  ,  aposiolorum  suc- 
ccssore,  apud  Nicephorum  lib.  u,  Hist.  cap.  5,Chri- 
fitum  manibus  suisPetrum  tanlummodo  baptizasse: 
Petram  porro  Andrcam  el  filios  Zebedaei ;  hos  vero 
reliquos  apostolos:  Seoluasinta.  a,,,e!"  ?I!o?  Peirum 


j|  tionem),  ut  expres^e  docet  conc.  Tridcnt.  sess.  22, 
cap.  1.  Terlio  dico,  apostolos  fuisse  post  Resurre- 
ctiouem  a  Christo  creatos  episcopos ,  cum  iliis  In 
untim  congregatis  apparuisset,  ut  Joannes  habet 
verbis  144  jslis  :  Sicut  misil  "^  Paler  •  **>  ego 
mitto  vos  (Joan.  xxt).  Qnem  locum  ita  explicant 
Chrysostomus,  Cyrillus  Alexandrinus ,  et  Theophy- 
hctirc  atqtie  recentiores  multi,  tametsi  alii  opineu- 
tu;,  a  Christo  solum  Petrum  episc.  ante  Ascensio- 
oem  creaium,p9St  autem  sancti  Spiritus  missionero, 
Petrum  consecrasse  episcopnm  tantnmmodo  Joan- 
nem,  hosque  ambos  Jacobuin  Zebedaei :  ac  dernceps 
decretum  fuisse,  ne  ordinetur  episcopus  nisi  a  trihus 
aimiliter  episcopis,  tit  dicitur  in  cap.  Porro,  dist. 
66,  ac  fuse  demonstrant  cardinalis  a  Turr<»cremata, 
in  c.  In  novo,  dist.  21,  art.  3  et  summ.  Eccl.  lib.  n, 
cap.  54  ;  cardinalis  Jacobatius  de  concil.  lib.  x,  arl. 
7,  atque  alii. 

«  Liberiu»  perfidiae  deceptns  errore,  Arianx  bae- 
resi  subscripslsse  dignoscitur.  »  Quod  ait  hic  Da- 

B  mianus  Liberium  papam  haerelicum  fuisse,  declarn- 
tione  indiget,  lameUi  ille  excusari  possit ,  cnm  alii 
Palres  gravissimi  idem  ccnsueriut,  Athanasius  apo- 
log.  2,  et  epist.  ad  solilarios,  Hilarius  contra  Con- 
slantinum,  Hieronymus  De  scriptoribus  ecclesiast. 
in  Forlunaliano,  Nolkerus  anliqiius  S.  Galli  coeno- 
hila  in  suo  Marlyrol.  ad  xvm  Kal.  Sept.  El  revera 
ipse  Liberius  in  causa  fuil,  titde  haeresi  diffamare- 
tur  ;  qnoniam  in  suhscriplione  formuha  fidei,  qnae 
probe  intellccta  calholica  erat,  quia  tamen  reticuit 
voceiu  coiisubstanlialilatis,  qua  titiiur  conc.  Nicae- 
num  primuin,  in  Arianam  perfidiam  incidisse  vulgo 
existimatus  est.  Quem  tamen  nulla  prorsus  Arta- 
nismi,  nec  ullius  hieresis  nota  coritaiuiiiaium ,  vel 
ex  iis  potissimum  apparet,  quce  pro  catholica  fwJe 
conlra  Constantiuin  imp.  sic  invicle  disseruit  , 
egitque  cum  eo  tam  ante  suum  exsilium  ,  ut  habes 
apud  Hufinum  Hisl.  Eccl.  lib.  i,  cap.  21 ;  Socralcm 
lib.  ii,  c.  29  ir  line  .  et  lib.  iv,  c.  II  ;  Sozomenuni 

r  Hb.  iv,  cap.  10  et  U  ;  Theodorelum  lib  u ,  c.  15,  1G 
et  U,  quam  posl  exsilium,  dtim  scripsit  ad  cpisc. 
Macedonas  ;  apud  Socralcm  lib  rv,  c.  H  ci  12.  Sed 
et  has  in  Liberium  injurias  Actiaiiorum  cahunniis 
comtnenlas  fuisse,  diserle  scrihil  Sozomenus  lib.  iv, 
c.  14.  Quod  aulem  Damianus  ctiam  ,  inqtiit ,  eum- 
dem  Liberium  cxcilasse  perscctilioncs  in  clero , 
dexlre  inteiligeiidum  est.  Is  n.  decreto  Conslanlii 
imp.  cuin  ab  exsilio  in  Urbem  revocarclur,  ac  cie- 
rus  illum  recipere  nollet,  eo  quod  in  Orienle  mora- 
ttis  damnalioni  Alhanasii  susbcripstssel ,  magisira- 
tus  advcrsum  eumdem  Homana?  Ecclesi»  cleruin 
persecutionein  excitarunl.  Qua  de  re  Liberii  cuJp<e 
ascriptum  est ,  qnod  ejusdem  causa  faclum  esso 
viderelur.  Cxlerum  Liberius  quanUe  lainiis  ac  san- 
ctitalis  cliam  post  obilum  acslimatiis  sil  a  prjestan- 
tissimisquibusqueviris  docent  in  primis  Ambr.  I.  iu 
Commenl.  de  Virgg.;  Basilius  epist.  74;  Epiph. 
hxres.  75 ;  Beda  vero  in  Martyrologio  ad  vm  Kal. 
Oct.t  ct  Wandelbertus  ad  ix  Kal.  ejusdein  mensis, 

D  Libcrii  memoriam  ctim  aliis  sanctis  anniversario 
die  Nalali  pnblice  recolendam  lonteslantiir.  Alia 
pr;cier  ha?c  pro  Liberio  fuse  ac  discrte  conscripia 
prxscrlim  hubcs  apud  illustiissiinos  catdinales,  Ba- 
roniiim  iu  Annalibus  ,  el  Hellarminuin  in  Contro- 
versiis. 

c  145  Enimvero  quis  Heli  sacerdolem  nesciat 
reprobum,  el  lam  pro  lenitale  sua,  quam  pro  libe- 

poriim   effrenata    li^oniia     Hivin^R     ani^^^-lvapci^-"» 


159 


S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  Hl.  —  OPUSCULA  VARIA. 


160 


guin,  c  4.  El  forlasse  boc  ipsnm  Patres  sensere,  A 
quoniam  ex  eorum  verbis  mhil  amplius  coHigitur, 
quam  quod  Heli  ob  non  iucrepata  filioruiu  flagitia» 
eo  morlis  genere  periit. 

e  Animadveriimus  a  Paulianislis ,  aliisque  ha>re- 
licis  Spiritum  sanctum  non  habentibus  baptizatos 
baptizari  reguJaiiter.  »  Quod  asseril  1^6  noc  in 
loco  sanctus  doctor,  Laplizatos  a  Pauiianistis  et 
Cutaphrygibus  (quorum  meutio  iit  in  c.  Si  quis  i, 
q.  1)  si  ad  Ecclesiam  rediissent,  ex  concilii  Nicaeni 
ilecrelo  vcrum  est ,  quouiam  neque  Christum  cre- 
dehaut  esse  homincm,  necjuc  Spiritutn  saiiclum  con- 
hlebantur;  nc  proinde  cuui  eoriiui  baplismus  in 
noiniue  sanclaj  Triojtatis  non  conferretur,  merito 


ad  Ecclesiam  catholicam  redeuntes  baptizandi  erant. 
Non  lamen  generaliter  censendum  est  baptizatos  ab 
hsureticis  rebaplizandos  esse,  ut  Donatislarum  ha> 
resis,  contra  quam  sanctus  Augustiuas  strenue  de- 
ceriavit,  impie  affirmabat.  Porro  quam  vera  doclrina 
sit  ab  hsereiicis  eliam  baptizatos  iu  forma  Ecclesia?» 
non  esse  rebaptizandos ,  evidenter  demonstraut 
scholaslici  in  4  senl.  dist.  -I ,  qua?6L  unic,  el  san- 
ctus  Tfaom.  uart.  m,  quaest.  66,  arl.  9,  atque  etiam 
in  cap.  de  Arianis  ,  cap.  Ab  antiqua ,  De  consecr. 
dist.  4,  quam  sententiam  cardinalem  noslrum  am- 
plexatum  quoque  fuisse,  ex  ejus  verbis  certissimuiu 
redditur. 

Sit  nomen  Domini  benedictum. 


147148 


OPUSCULUM  SEPTIMUM 


LIBER  GOMORRHIANUS,  AD  LEONEM  IX  ROM.  PONT. 


Arcumentlm.  —  Nefandum  et  detestabile  crinien ,  in  quod  Deo  dicati  sui  lemporis  prolabebantur,  deplo- 
rat;  eos<|iie  utpole  indignos  a  sacris  ordiuibus  removendos  esse  contendil;  Leoncinque  pontificeiu 
Romanum  implorat,  ut  tam  foede  peccantes  sua  auctoritate  coerceau 


LEONIS  IX  EPISTOLA, 

Qua  hic  sancli  viri  libeUus  confirmatur. 
Leo  eptscopus ,  servus  scrrorum  Dei,  dilecto  in 
ChristofilioPETRO  eremila?,  selernac  beatiludinis  gau- 
dium. 

Ad  splendidum  nitentis  pudicitiae  torum,  fili  cha- 
rissime ,  pip  certamine  inteniionem  tua  meutis 
pervenisse,  libellus,  quem  contra  quailritnodam  car- 
nalis  conlagionis  pollulionem,  honesto  quidem  stylo, 
sed  honestiori  ratione  edidisli,  manifestis  documen- 
tis  commendat.  Subegisti  siquidem  carnis  barbariem, 
qui  sic  erexisli  brachium  spiriius  adversus  libidiuis 
obsccenitatera.  Exsecrabile  quidem  vitium,  longeque 
segregans  ab  auctore  virlutum,  qui  cuin  sit  mundus, 
nihil  admitfit  immundum;  nec  de  sorte  ejus  esse 
poterit,  qui  sonlidis  illecebris  subjacebit.  Clerici 
.  vero,  de  quorum  vita  spurcissima  flebiiiter  pariler- 
'  qus  ratic.n  i!)ililer  tua  prudeulia  dispulavit,  vere,  et 
omnino  vere  ad  funiculum  bxreditatis  ejus  non  per- 
tiuent,  de  quo  ipsi  voluptnosis  se  oblectationibus 
submovent;  qui  si  pudice  conversarentur,  non  solum 
templum  Dei  sanclum ,  sed  ipsum  etiam  sanclua- 
rium  dicerentur :  in  quo  niveo  candore  conspicuus 
ille  Dei  Agnus  immolatur ,  per  quem  foeda  totius 
orbis  lues  iavatur.  Tales  nimirum  clerici  etsi  non 
verborum  ,  tamen  operum  lestimonio  profitenlur, 

niun  nnn  ovielimi    smswl    /lAncanitm    An/\  An!m  mt\i1i\ 


B  lgitur  ne  coenosae  ribidinrs  impunita  licenlia  perva- 
geiur',  necesse  est  aposlolicae  severitatis  cougrua 
reprebcnsione  refeilalur ,  et  tamen  aliquod  tenta- 
mentum  in  austerilate  ponatur. 

Ecce  omncs  illi,  qui  quavis  qualuor  generum  quaj 
dicta  sunt,  foediiate  polluuntur,  prospecla  aequitatis 
censura,  ab  omnibus  immaculalae  Ecclesiae  gradibus, 
tam  sacrorum  canonum  quam  nostro  judicio  depel- 
luntur.  Sed  nos  huroanius  agcntes,  eos,  qui  vel  pro- 
priis  manibus,  vel  invicem  inler  se  egerunt  senten, 
vel  etiam  qui  inter  femora  profuderunt,  et  non  longo 
usu,  nec  cum  pluribus,  si  voluptatcm  rcfrenaverint, 
et  digna  poenitudine  probrosa  commissa  lueriot,  aJ- 
mitti  ad  eosdem  gradus,  in  quibus  in  scelere  manen- 
tes ,  non  permanentes  fuerant ,  divincc  miserattotii 

C  conflsi ,  volumus  ,  atque  eliam  jubemus;  ablata  aliis 
spe  recuperationis  sui '  ordinis  ,  qui  vel  per  longa 
tempora  secum  ,  sive  cum  aliis  vel  cum  pluribus  , 
brevi  licet  tempore  ,  quolibet  duorum  foeditalis  ge- 
nere,  quae  descripseras  maculali :  vel,  quod  esl  hor- 
rendum  dictu  et  audilu ,  iu  terga  prolapsi  sunl. 
Contra  quod  nostrum  apostolicx  sanctionis  decre- 
lum,  si  quis  ausus  fuerit  vel  judicare  vci  latrare, 
ordinis  sui  se  noverit  periculo  agere.  Qui  enim  non 
pungit  vitium,  sed  palpat,  cum  eo  qui  vitio  moriiur, 
ipse  quoque  mortis  reus  merito  judicaiur.  Sed,  o  fili 

inPivirmhililAP    tronHiVk       nnifl     AYAinnln 


/^lllPICGimA 


isi  orusc 

PRJEFATIO. 

149  Bealissimo  papae  Leohi,  Pctrus  uilimus 
monachorum  servus,  debitx  venerationi»  obse- 
qnium. 

Quoniam  apostolica  scdcs  omninm  Ecclesiarura 
mater  esso  e<  ipso  Yenlaiis  ore  cognoscitur,  di- 
gnum  esl,  nt  si  quiduspiam  dufrtaliotiis  cinerseril, 
quod  ad  auimarum  videaturpertinere  negotium,  ad 
ipsam,  velul  ad  magistram,  et  quodainmodo  foutem 
cceleslis  sapieuliae  recurratur,  qualenus  ex  ilio  uno 
capite  ecclesiasticae  disciplinae  lumen  prodeat,  quo 
discussis  anibiguitalum  lenebris,  totum  corpus  £c- 
ciesiac  perspicuo  veritatis  nitore  clarescat.  Quoddam 
autem  neiandum  et  ignomiiiiosuin  valde  vitium  io 
noslris  parlibos  inolevil,  cui  nisi  dislrictsc   auiraad 


VII.  —  LIBER  GOMORRIUANUS.  162 

A  nem  pcrdere  veiicmenlcr  pcrhorrescunt.  Quidam 
namque  rectores  Ecclesiarum  circa  hocvitium  hu- 
maniorcs  forsilau  quam  expedial,  absoiute  decer- 
nunt  propier  tres  illos  gradus,  qui  superius  enume- 
rati  sunt,  ncmiiiem  a  suo  ordine  debere  deponi ; 
hos  autem  solummodo  non  abnuunt  degradari,  quos 
ultimo  aclu  cecidisse  constiterit.  Unde  fit,  ut  qui 
cum  octo,  vel  etiam  decem  aliis  aeque  sordidis  in 
hanc  ncquitiam  lapsus  esse  cognoscitur,  nihilominus 
in  suo  ordine  permanerevidealur.  Qtiae  procul  dubio 
impia  pietas  non  vulnus  ampuiat,  sed  ut  augealur, 
fomitem  subministrat;  non  perpetrati  illiciti  actus 
prohibet  amaritudinera,  sed  perpetrandi  potius  tri- 
buit  libertatem.  Carnaiis  quippe  cujuslibet  ordinis 
bomo  magis  formidat,  et  expavescil  in  conspectu  ho- 


vereionis  manus  quantocius  obviet,    certum  est,  q  niinum  despici,  quam  in  superni  Judicis  exaniine 


quod  divini  furoris  gladius  in  multorum  perniciem 
iiumaniter  grassaturus  impeudet.  Ueu  t  pudetdicere, 
pudei  tam  turpe  flagilium  sacris  auribus  intimare ; 
sed  si  luedicus  borret  virus  plagarum,  quis  curubit 
adliibere  cauierium?  Si  is,  qui  curaturus  est,  nau- 
seat,  quis  ad  incolumitatis  statum  pectora  aegrota 
reducat  ?  Vitium  igitur  contra  naturam  velut  cancer 
ita  serpit,  ut  sacrorum  hoiuinum  ordinem  altingat ; 
el  interdum  ul  crueuta  bestia  inter  oviie  Chrisli 
cum  tatifce  libertatis  saevit  audacia,  ut  quampluribus 
nmlto  salubrius  fuerit  in  niuudanae  niililiae  jugo  de-a 
primi,  quum  sub  religionis  obtentu  tam  libere  fer- 
rco  juri  diabolicse  tyramiidis  inancipari,  praesertim 
cum  aliortim  scandalo ;  cnm   Veritas  dicat :  c  Qui 


condemnari ;  ac  per  hoc  mavult  quamlibet  distri- 
cte,  quamlibet  animosae  pcenitentiac  sustinere  lato- 
rem,  quam  sui  gradus  periculo  subjucere  :  et  dum 
per  indiscretam  discretionem  non  timet  statum  sui 
bonoris  amittcrc,  incitalur  et  inexperla  praesumere, 
elinhisquicinvilepresumpsit,  diutius  permanere; 
atquc,  ut  ita  dixerim,  duin  iliic  non  feritur,  ubi 
acrius  dolet,  in  eo,  in  quo  semel  corruit,  cccnosa 
obsccenilatis  voiutabro  molliter  jacet. 

CAPUTHI. 

Quod  utibus  immundiUce  dediti,  nec  ad  ordinem  pro- 
vehi,  nec  peniilere  debeani  jam  promoti. 
Sed,  ut  nobis  videtur,  valde  praeposterum  esl,  ut 
consucludinalilcr  hac  purulcnta  conlagione  fcedati, 


scandalizaveril  unum  ex  his  pusiilis,  expedit  ei  ut  C  veJ  ad  ordinem  provehi,   vei  in  gradu  persislcre  au- 


suspendatur  mola  asinaria  in  collo  ejus,  et  demer- 

galur  in  profundum  maris  (Matth.  xvm).  >  El  uisi 

quantocius  sedis  apostolicse  vigor  occurrat,  non  est 

dubium,  quin  effreuata  nequitia  cum  restringt  vo 

luerit,  a  cursus  sui  impetu  desistere  nequeat. 

CAPUT  PRIMUM. 

De  divertilate  peccantium  contra  naturam. 

Ut  autem  res  vobis  lota  per  ordinem  pateat,  ex 

knjiis  nequiliae  scelere  quatuor  diversitates  fiunt. 

Alii  siquidcm  sectim,  alii  aliorum  manihus,  alii  iuter 

femora,  alii  denique  consummato  aclu  conlra  natu- 

ram  detinquunt ;  el  in  his  ita  per  gradus  asceudi- 

lur,  ut  qmeque   posteriora  praecedentibus  graviora 

jndicentur.   Hajor  siquidem  pceniteniia  iliis  impo- 


deant  jam  promoti.  Quia  el  ralioni  coutrarium,  ct 
canonicis  Patrum  sanctionibus  probatur  adversum. 
lloc  autem  non  ad  lioc  assero,  ut  in  majestatis  ve- 
slrae  prnesenlia  defiuitivae  senlenliae  calculum  profe- 
ram,  sed  ul  propriae  opinionis  arbitrium  paudam. 
Hoc  nempc  flagitium  inter  cactera  crimina  non  im- 
mcrito  delerrimum  credilur;  quandoquidem  iilud 
omnipolcns  Deus  scmper  uno  modo  exosum  habnis- 
se  legitur.  et  cum  reliquis  vitiis  necdum  per  legale 
praeceptum  frena  posuerat,  jam  hoc  dislrictac  ullio- 
nis  aniinadversione  damnabat.  Nam,  ul  taceamus, 
qnod  Sodomam  ctGomorrbam  (Gen.  [xix),  duas  vi- 
delicet  egregias  civitates,  omnesque  Onitimas  regio- 
nes,  misso  ccelitus  sulpbure  et  igne  subvertit;  Onan 


nitur  qui  cum  aliis  cadunt,  quam  iis  qui  per  semet-  D  Judac  filium  propler  hoc  ncfarium  scelus  immatura 


ipsos  sordescunt;  et  districlius  judicantur  qui 
acturo  cODSitmmant,  quam  ii  qtii  inter  femora  coin- 
quinantur.  Hos  itaque  corruendi  gradus  artifex 
diaboli  machinalio  reperit,  ut  quo  altius  per  eos 
ascenditnr,  eo  proclivius  infelix  anima  ad  gehenna- 
lis  baralhri  profunda  mergatur. 

1BA   PADIIT  II 


morle  percussit,  teste  Scr.ptura,  quaedicit:  c  Sciens 
Onan  non  sibi  nasci  filios,  introiens  ad  uxorem  fra- 
trissui ;  semen  fundebat  iu  terram,  ne  liberi  151 
fratris  nomine  nascerentur  :  et  idcirco  percussit 
eum  Dominus,  eo  quod  rem  detestabilem  faceret 
(Gen.  xxxviii).  »  In  lege  quoque  dicilur  :  c  Qui  dor- 
mierit  cum  masculo  coitu  femiueo,  uterque  operati 


165  S.  PETM  DAMIANI  OPP.  TOM13S  SEU  PAUS  III.—  OPUSCULA  VAIUA.  164 

Passtvo  eplscopo  scribit,  dicens  :  c  Bene  novit  fra-  A  qualcmcuriquc   habet   haereditaiem,  qua  pnrsum- 


ternilas  vestra,  quam  longo  tempore  Aprutiurn  pn- 
storali  solliciludine  sil  destitulum  :  ubi  diu  quaesi- 
vimus,  qui  ordinari  debuisscl,  el  nequaquam  polui- 
mus  invenire;  sed  quia  Importunus  mihi  suis  in 
moribus,  in  psalmodiae  studio,  in  amore  orationis 
valde  laudatur,  et  religiosara  vilam  agere  dicitur; 
hunc  voltimus  ut  fraleruitas  vcstra  ad  se  facialvc- 
nire,  et  de  anima  sua  admoneal,  quatenus  in  bonis 
sludiis  crescat :  et  si  nulia  ei  criinina,  quae  per  lcgis 
sacrae  regulam  morte  mullata  sunl,  obviant;  lunc 
ordinandus  csl,  ut  vel  monaehus,  vel  a  vobfs  sub- 
diaconus  liat ;  et  post  aliquanlum  temporis,  si  Deo 
placucrit,  ipse  ad  pastoralem  curam  debeal  promo- 
veri.   i  Ecce  hic  aperlc  colligitur,  quia  quisquis  vir 


ptione,  qno  temcrario  fastu  in  Ecclesia,  quae  nihilo- 
minus  est  regnum  Dei,  obtineat  insupcr  dignitatem? 
Nunquid  qui  divinam  legem  in  facinus  cadendo  post- 
posuit ,  ascendendo  etiam  ad  ecclesiasticae  dignita- 
tis  oflicium  contemnere  non  timebit  ?  Et  nihil  sibi 
reservai,  quia  Deum  conlemnere  in  omnibus  non 
formidat. 

Sed  illis  profecto  haec  lex  specialiter  esl  indicta,  a 
quibus  exstitit  violatu,  teste  Paulo,  quj  ad  Timo- 
theum  scribens,  ait :  c  Justo  lex  non  cst  posita,  scd 
injuslis,  irnpiis  et  peccaloribus,  sccleralis  et  couta- 
minaiis,  patvicidis  el  malricidis,  homicidis,  forni- 
cariis,  ct  masculorum  concubitoribits,  plagiariis, 
mendacibos,  perjuris,  et  si  quid  aliud  sanas  doctrime 


cum  viro  labitur,   quod  nimirum  scelus,  ul  supra  "  adversalur  (7  Tim.  i).  >  Duin  igiturroasculorumcon- 

cubiloribus,  ut  ostensum  esl,  lex  ilfa  sit  pos:U,  tit 
sacros  ordines  temcrare  non  aiuieant,  a  quibus, 
rogo,  lex  ista  servabitur,  si  ab  his  praecipue,  quibus 
'indicta  est,  contemnatur?  Et  si  foriasse  persona  mi- 
)is  dicitur,  justum  est,  ut  qito  prudenlius  ingeniorum 
studiis  viget,  eo  cautius  autbenlicae  sanctionis  mau- 
data  conservet.  Unusquisque  cnim  quo  melius  sapit, 
eo  deterius  delinquit.  Quia  inevitabiliter  merebit  ir 
suppiicium  qui  prudenter,  si  voluisset,  potuit  evita- 
repeccatum.  Nam  ut  beatus  ait  Jacobus  :  c  Scienli 
bonum,  et  non  facienli,  peccalum  cst  jlli  (Jac.  iv).  i 
Et  Vcrilas  dicit  :  c  Cui  plus  commiltitur,  plus  ab  eo 
requiratur.  >  Nam  si  in  erudito  quolibet  viro  eccle- 
siasticae  disciplinae  ordo  confundilur,  rairum  si   ab 


docuimus,  per  vclusiaelegis  sentenliam  morle  mnl- 
talur,  eliamsi  honestis  nioribus  polieat,  si  psalmo- 
diae  studio  ferveal,  si  in  amore  oraliouis  enitescaf, 
et  omnino  reiigiosam  vitain  sub  approhalac  famce  te- 
siimouio  ducat ;  realus  quidcm  indulgentiam  plene 
potest  accipere,  ad  ecclesiaslicum  vero  ordinem 
nequaquam  permitiilur  aspirarc.  Nam  cum  de  illo 
venerabiii  viro,  videlicet  Importuno,  qui  primum 
tanto  fcrvore  laudis  allollitur,  tot  religiosae,  el  ho- 
nestse  vitae  iufulis  rediniilur,  tot  virlutum  praeconiis 
decoratur;  tamen  postmodum  dicitur  :  c  Si  nulla  ei 
crimina,  quse  per  sacrae  legis  regulam  morle  mul- 
tata  sunt,  objiciant,  lunc  ordinandus  est.  >  Patet 
profeclo,  quia  quem  digmim  morte  crimen  ahjece- 


,   ,  ...  -,  p  „..  ~..4 —  .  „ 

rat,  quaelibet  religiosa  vita  suhsequens  ad  suscipien-      ignoraute  servalur.  Si  enim   peritus  quisque  inordi- 


dum  ecclesiastici  gradusordinem  non  reformat.  Nec 
valet  ail  obtinendum  honoris  culmen  assurgere,  qui 
iu  mortalis  culpae  baralhrum  non  ambigitur  ceci- 
disse.  Luce  ergo  clarius  conslat,  quia  quicunque  di- 
cto  modo  lapsus  essc  convincilur,  quod  sine  duhio 
mortale  crimen  est,  omniuo  conlra  sacrae  legis  nor- 
mam,  omnino  contra  divinae  auctoritalis  regulam  ad 
ecclesiaslicum  ordinem  promovetur. 

CAPUT IV. 

Si  eccletiattica  necestilas  potcat,  ulrumtalibuthoc  o/"- 

ficium  peragere  liceat. 

Sed  fortasse  dicitur,  necessitas  imminet,  persona, 

quae  sacrum  in  Ecclesia  officium  peragat,  deest;  et 

congrue  sentenlia,  quae  prius  divina  justitia  dictanle 


■ale  ad  ordinem  ducilur,  videtur  quodammodo  se 
scquentibus,  et,  ut  ita  dicam,  simplicioribus  erroris 
semitam  sternere,  quam  ipse  aggressus  est,  tumido 
superbiae  pede  calcare  ;  et  non  solum  judicandus  cst, 
quia  pecoavit ;  sed  etiam  quia  propriae  praesumptio- 
nis  exempio  ad  aemuiationem  peccandi  et  alios  invi- 
tavit. 

CAPUT  V. 
Quod  i/i  reprobnm  tensum  tapti  tunl%  qui  po$t  hoc 
viiium  habere  tacrum  ordinem  concupitcunt. 
Quis  enim  surda  aure  praetereat,  imo  quis  non 
rcedullUus  conlremiscat,  quod  de  talibus  Apostolus, 
veiut  tuba  vehemens,  intonat,  dicens  :  c  Tradidit 
illos  Deus  in  desideria  cordis  eorum,  in  immundi- 


depromitur,  oblala  rerum  necessitale  moliitur.  Ad  ^  liam.  ut  contumeliis  afficiant  corpora  sua  in  scmel- 


liaec  ego  compendiose  respondeo  :  Nunquid  et  ne* 
nessitas  non  incubuerat,  cum  ponlificalis  sedcs 
pastore  vacabat  ?  An  pro  utilitatc  unius  hominis 
censura  debebitur,  quae  in  destitulione  unius  populi 
152  inconcussa  servator?  El  quae  non  solvitur  ad 
profectum  innumerae  mullitudinis,  vioiabilur  ob  per- 
sonae  commodum  singularist  Sed  jam  ipse  quoquc 
proedicalor  egregius  accedat  ad  meditim,  et  quid  de 
hoc  vitio  sentiat  expressius  inholescat.  Ait  enim  in 


ipsis  (Roni.  x).  i  El  paulo  post  :  t  Propterea  tradi- 
dit  ilios  Deus  in  passione  ignominiae.  Nam  femi- 
nae  eorum  iinmutaverunt  naturalem  usum  in  eum 
usum.qui  estcontra  naturam ;  similiter  autem  etmn. 
sculi,  153  relicto  naturali  usu  feminae,  exarserunt 
in  desideriis  suis  in  invicem  ,  masculi  in  masculos 
lurpiludinem  operantes  :  et  raercedem,  quam  opor- 
itiit,  erroris  sui ,  in  semelipsos  recipientes  :  et  sicut 
non  probaverunt  habere  Deum  in  notitia,   tradidit 


-i — 


„*  r • . _^ 


165 


OPUSC.  VII.  —  UBER  GOMORRHIANIJS. 


m 


dum  est,  nisi  quod  eos  Dcus  in  reprobum  sensum  &  ptionc  fruslraricogunlurpoiiusiu  exteriori  vestUmJ* 


tradidit  ?  Nec  ea,  quaj  illis  necessaria  sunl,  peccalis 
exigentibus,  videre  pennillit.  Quia  enim  iliis  occidit 
tol,  ilie  scilicet,  qui  ascendit  super  occasum  (PsaL 
lxtii),  amissis  inlerioribus  oculis,  nec  considerare 
pnevalent  quod  gravia  sinl  mala,  qua?  per  immun- 
diliain  perpetrarunt ;  neque  quam  deterius  adbuc  sit, 
quod  contra  voluntatem  Dei  inordinate  habere  con- 
cupiscnnt ;  et  hoc  ex  diviiue  justiiiae  reguia  consueto 
more  procedit,  ut  hi  qui  se  bac  perdilissinia  sorde 
commacuiant,  digna  perculsi  animadversione  judicii, 
ienebras  cxciutis  incurranl.  Sicut  de  anliquis  iilis 
hujus  fmdiUlis  auctoribus  legitur :  €  Gum  justo  Lolh 
vim  vehementissime  facereut.  jamque  prope  essent 
ut  effringerent  fores.  £t  ecce,  inquit  Scriptura ,  roi- 


remanerc.  Et  froutein  quidem  possuot  in  sacr\e 
Scriptur*  saxa  pcrouicre,  sed  per  divinae  auclorita- 
tis  adilum  hequaquam  permJUtwtur  intrare ;  atque 
dum  ingredi ,  qoo  non  sinunlur,  attcnunt ,  nAH ' 
aliud  faciunt,  quam  obteclum  parietem  inaniter  pal- 
pant.  Quibos  Mtn  immerito  congruit,  quod  per  pro- 
pnetam  dieitur :  c  Sicut  iu  nocte  ita  palpabunt  m 
meridie  (Job  v).  >  Etqui  recti  aditus  limen  transcen- 
derenequeuut,  pererrando  in  circuitum  insania  rotante 
volvuntur.  De  quibus  per  PsalmisUm  dicilur :  «  Deus 
raeu*,pone  iJlosut  roum  (Pm/.{lxuii).  >  Et  item  : 
i  Ju  circuitu  impii  ambuianl  (PsaL  xi).  >  De  qui- 
bus  etiam  Pautus,  cum  superius  memoiala  loquere- 
tur,  paulo  post  subdit,  dicens :  c  Qui  talia  agunt,  di- 


serunt  manum  viri ,  el  introduxerunt  ad  se  Loth,  B  %lli  sunt  morte,  non  soium  qui  illa  faciunt,  sed  qui 


elauseruntque  ostium,  et  eos,  qui  foiis  erant  percus- 
serunt  cftcitate  a  minimo  usque  ad  roaximtim,  iu  ut 
ostium  invenire  non  possent  (Gen.  xix).  Conslat  au- 
tem,  quia  per  iilos  duos  angelos,  qui  ad  D.  Loth 
venisse  leguntur,  persona  Patris,  et  Fiiii  non  incon- 
grue  designatur.  Quod  per  hoc  evidenter  oslendttur, 
quod  ad  eos  ipse  Loth  loquens,  dicit :  c  Quxso,  Do- 
mine  mi ,  quia  invenit  servu»  tuus  gratiam  coram 
te,  et  magnificasti  misericordiam  tuam,  qnam  fecisti 
mecum  ,  ut  sulvares  animam  mcaro  (Ibid.).  >  Qui 
enim  sic  duobus  quasi  tiui  singuJariler  loquilur , 
certura  est  quia  in  duabus  personis  unam  substan- 
tiam  veneratur. 
Sodomitse  ergo  ad  angelos  conantur  violenter  ir- 


consentiunt  facientibus  (Rom.  i).  > 

Plane  qui  ad  tam  terribile  apostolicae  inveclionis 
tonitru  non  expergiscitur,  (iic  projeclo  non  dortuitns, 
sed  mortuus  eongrue  judicatur.  Et  cum  Apostolus  non 
de  Jud&is  ulcunque  fideiibus,  sed  de  gentilibus,  et 
Deum  ignorantibus  lantosiudio  sentenliam  disiricts 
animadversionis  exaggerel ;  quid,  rogo ,  dixisset,  s» 
tale  hoc  vulnus  in  ipso  corpore  sanctas  EccJesi» 
fetere  conspicerct  ?  Praeseniin  quis  dolor,  qtiis  com- 
passionis  ardor  pium  istud  pectus  accenderet ,  si 
hauc  peremptoriam  pestem  grassari  et  in  sacro  or- 
dine  didicisset  ?  Audiant  desides  clericorum ,  sacer- 
doluroque  reclores  ;  audiant ,  et  licel  de  suo  securi 
siut,  alieni  rcalus  se  esse  parlicipes  pertimescant. 


ruinpere,  eum  iminundi  iiomines  ad  Deum  tenunt  C  Wi  nimirum,  qui  ad  corrigenda  subditorum  pecc.ila 


per  sacri  ordinis  oQlcia  propinquare.  Sed  hi  profecto 
cxciute  percutiuntur,  quia  juslo  Dei  judicio  iii  le- 
nebras  interiores  cadunt ;  ita  ut  nec  oslium  invenire 
pravaleant,  quia  a  Deo  peccando  divisi,  unde  ad 
eum  revertuntur  ignoranl.  Qui  enim  non  per  liumi- 
litatis,  sed  per  arroganlia\  et  tumoris  anfracius  ad 
Deum  accedere  gesliunt,  patet  profecto,  quia  unde 
ingressionis  aditus  pateat  iion  agnoscunt ;  vel  eliam 
quia  oslinm  Christus  est,  sicut  ipse  dicil :  <  Ego  sum 
oslium  (Joan.  x).  >  Qui  Christum  peccatis  exigenti- 
bus  amillunt,  quasi  intare  coclestium  civium  babi- 
toculum  non  possint,  ostium  nou  inveniunt. 

In  reprobum  ergo  sensum  traditi  sunt,  qnia  dum 
reatus  sui  pondus  in  proprirc  menlis  siatera  non  tru- 
tinanl,  gravissimam  plumbi  massam,  pamarum  ina- 
nium  Jeviutem  putant.  Quod  ergo  iilic  dicitur :  c  Per- 
cusserunt  eos,  qui  foris  erant  caeciuie  (Gen.xix);  > 
hoc  Apostolus  roanifesle  declarat,  cum  dicit :  <  Tra- 
didit  eos  Deus  in  reprobum  sensum  ;  >  et  quod  illic 
sobjungitur :  c  Ul  oslium  iuvenire  non  possent ;  > 


Iiaa   Aliam  n<tlanlan  AvnAnit 


*ti«m     ml    « 


llt     fatMinl 


connivent,  et  inconsiderato  silcntio  subditis  peccandi 
licentiam  prebent.  Audiant,  inquaui,  et  prudenter 
inteliigant,  quia  omnes  uniforiniler  digni  sunt  morte; 
videlicet  non  solmn  qui  ilia  faciunl,  sed  et  qui  con- 
senliunt  facieutibus. 

CAPUT  VI. 

De  spiritualibus  palribus  qui  cum  filiis  snis  coinqui- 
nantur. 

Scd,  o  scclus  inaudilum !  o  faciuus  toto  lacrymarum 

fontc  lugcndum  I  Si  lii  morlc  plectem  i  sunt ,  qui 

facieiitibiisisla  consentiunt,  quod  dignum  illis  poterit 

excogilarisupplicium,  quicumsuisspiritualibus  flliis 

baec  mala  extrema  damnatione  punienda  committunl  ? 

Quis  jam  in  gregibus  reperiri  valeat  fructus,  cum 

D  pastor  in  venlrem  diaboli  tam  profunda  sit  praecipi- 

tatione  tiemersus?  Quis  jam  sub  ejus  imperio  maneat, 

quem  lam  hosliliter  a  Dco  extraneum  non  ignorat  ? 

Qui  de  poenitente  facit  pellicem,  et  quem  spiritua- 

liter  Deo  genuerat  ftlimn,  ferreo  diabolicae  tyrnn:ti* 

dis  imperio  per  suae  camis  immunditiam  subjungat 

cAPvtim  V    fii    miiliAP<>m    nnifi    vinlat     miam  At*    cn<*i*/t 


167  S.  PLTRI  DAMIANl  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  .OPUSCULA  TARIA.  168 

sacrilega  commistione  corrnpit;  nisi  forle  in  hoc  A  metuii,  cum  co  sitnul,  qui  sequilur,  praesenlis  ruins 
ulriusque    criminis    qualitas 


criminis  quaiitas  discernatur ,  quod 
titerque,  licet  incestuose,  naturaliter  tamen,  quia 
cuin  niuliere  peccavil ;  iile  autera  sacrilegium 
commisit  in  filium ,  inceslus  crimen  incurrit  in 
masculum,  natitra  jura  dissoJvit.  El,  ut  mihividelur, 
tolerabilius  est  cum  pecude,  quam  cum  viro  in  luxu- 
rixflagilium  labi.  Quanto  videlicet  levius  judicatur 
quemlibet  solum  perire,  quam  sectim  quoque  alium 
ad  inleritus  perniciem  trahcre.  'Miserabilis  quippe 
conditio  est,  ubi  sic  unius  ruina  pendet  ei  aitero ; 
ut  dum  unus  exstinguitur,  alter  tn  mortem  necessa- 
rio  subsequalur. 

CAPUT  VU. 


foveam  non  evadit. 

CAPUT  VIII. 

Quod  sicut   tacrilegu$  virainis  violator ,  ita  auoque 
filii  spiritualis  prostitutor  jure  sit  deponenaus. 

Sed  jam  te  ore  ad  os,  quisquis  es,  carnalis  homo, 
convenio.  Nunquidnatn  idco  spiritualibus  viris  con- 
fitert  commissa  detrcclas  ;  quia  ct  ab  ecciesiaslico 
grauti  cessare  formidas  ?  Sed  quanto  salubrius  erat 
in  conspectu  hominum  temporaiem  perpeti  verecun- 
diam,  quam  anle  tribunal  superni  Judicis  aeternam 
subire  vindictam  ?  Dicis  foraitan  mihi :  Si  solummo- 
do  inler  femora  vir  cuni  viro  ceciderit,  poanitenliam 
quidem  aget,  sed  pia  humanitalis  inluilu  irrevoca- 


bililer  a  suo  gradn  dejici  non  debet.  Quaero  abs  te  : 
^eiUis,quieisdemtcumquibuslapsisuntfsuacrimina^^  quis  sacrilege  cum  virgine  periclitatos  fueril, 

rnuhranlnr  ■  " 

nunquid  in  suo  gradu  tuo  judicio  permanebit  ?  Sed 


coufi:entur. 

Ut  autem  diaboliese  machinalionis  arpumenta  non 
lateant,  sed  quae  in  officina  veteris  malithe  se- 
creto  fabricanlur,  in  luccm  me  pallificante  procedant ; 
illud  absconsum  iri  non  patior,  quod  quidam  hujus 
veneno  criminis  satiati,  dum  quasi  ad  cor  redeunl, 
ne  realus  ad  aliorum  notitiam  prodeat,  inter  se  iu- 
vicein  confitcntur :  et  dum  hominum  faciem  erube- 
scunt,  qui  realus  auciores  exislunt,  ipsi  judiccs  fiunt : 
et  indiscretam  indulgcntiam,  quam  sibi  quisque  af- 
fectat  impendi,  gaudeat  alleri  vicaria  permuiatione 
largiri.  Unde  fil,  ut  et  magnorum  cri;ui;ium  poeiii- 
tenles  sint,  et  lamen  nec  ora  jejunio  palleant,  uec 
corpora  macie  contabescant ;  et  dum  nullo  niouo 
venler  ab  immoderata  alimentorum  perceptione  re-  C 
slringilur,  in  ardorem  consuetac  libitiinis  animus 
turpiter  inflaramalur.  Quo  fit,  ut  qui  comrxissa 
nccdum  fleverat,  adbuc  delerius  lugenda  comroitut. 

Sedlegispraeceptumest,utcum  quislepra  perfun- 
ditur,  sacerdotibus  osleudatur  ;  lunc  autem  non 
sacerdotibus  sed  leproso  potius  ostenditur,  cum 
immundus  immundoperactamcommunem  ncquiliam 
confitelur.  Scdcumconfessio  ulique  manifcsiatio  si(, 
quid,  obsecro,  manifestat,  qui  auJienli  cognilum 
narrat,  aut  quo  pacto  confessio  illa  diccnda  es(,  ubi 
nibil  a  confilcnte  manifestalur,  nisi  quod  jampridem 
ab  audiente  cognoscilur  ?  Et  qui  sociali  vinculo 
peraclx  iniquitatis  astringilur,  qua  lege,  qtio  jure 
altcrum  poterit  iigure  vcl  soivere  ?  Fruslra  enim  quis 
aiium  solvere  nititur,  qui  et  ipse  vinculis  irrelilur.  D 
Et  qui  caeco  vult  fieri  dux  ituieris,  necesse  est  ut 
ipse  vidcat,  ne  sequemi  se  auclor  prxcipitalionis 
fiat,  sicut  voce  Veritalis  dicilur,  ubi  ait :  c  Si  caecus 
caicum  duxerit,  ambo  in  foveam cadunt  (Matih.  xv) ;  > 
et  iterum  :  c  Vides  festucam  in  oculo  fratris  tui, 
trabem  autem,  quae  in  oculo  tuo  esl,  non  consideras 
(\faith.  vu) :  Hypocrita  ,  ejice  primum  trabem  de 
ocuio  luo  et  lunc  perspicies,  ul  educas  fcstucam  dc 
oculo  fralris  tui  (Luc.  vi).  i 


non  est  ambiguum,  quin  hujusmodi  censeas  depo- 
nendum  ;  conscquens  igilur  est ,  ut  qtiod  de  sacra 
virgine  ratiouabihler  asseris,  de  filio  spirituaii 
eliam  inevitabiliter  fatearis  ;  ac  per  hoc ,  quod  de 
spirtlualibus  patribns  videris  asscrere  ,  idipsum  te, 
necesse  est ,  de  clericis  definire.  Hac  tameo  ,  tit 
dictum  est,  diversitate  servata  ,  quia  hoc  tanlo  per- 
pendilur  esse  deterius,  quanlo  pcr  identitatem  se- 
xuum  nnltiroe  probatur  adversum ,  et  lum  in  judi- 
candis  cxcessibtis  jure  ad  delinquentis  sempcr  -c- 
curralur  arbitrium,  qui  masculina  femora  polluit, 
si  naltira  permitlerel.  quidquid  in  mulieribus  agitur, 
totum  in  masculo  per  effrenalx  libidinis  insaniam 
perpetraret,  fecit  quod  poluit :  ad  haec  usque  perve- 
nicns  quoe  natura  negavit,  el  illic  invitus  metain 
criminis  fixit,  ubi  naturac  neccssitas  inlransmeabi- 
lem  facuitatis  terminum  collocavit.  Quia  ergo  eadem 
lex  esl  utriusque  sexus  viris  sacris ,  et  ciericis .; 
concluinmus  nccesse  est,  ut  sicut  virginis  sacriiegus 
violaior  jure  deponitur ,  ita  eliam  filii  spirittialis 
prostitutor  modis  omnibus  a  suo  nihilominus  ar- 
ceatur  oflicio. 

CAPUT  IX, 

Quod  ejusdem  criminis  reus  sit,  et  qui  cum  .  carnatiy 

vel  baplismaiis  filia  labitur. 

Et  ut  ad  sacros,  id  est,  exsecrabiles  confessores 
adbuc  se  dispulalionis  serrao  retorqueat :  si  quilibet 
canonicus  presbyter  cum  muliere  cecidit,  cui  pcc- 
nitentiae  judicium  vei  semel  indixit,  a  neminepror- 
sus  ambigitur,  quin  synodalis  censura  judicit  degra- 
delur  ;  si  autem  religiosus  cum  religioso  labimr, 
cui  videlicet  vel  in  danda  poenilentia  judex  exstitit, 
vel  in  accipiendo  judicatus  fuit ,  nunquid  non 
dictante  jtistilia  sui  ordinis  honore  carebit?  Ita  nam- 
que  vulgata  consuctudine  dicitur  filius  poenitentiac, 
157  sicul  filiu8  haptismi.  Unde  et  de  B.  Marco 
evangelista  lcgitur  :  c  Quia  Petri  est  in  baptismaie 
filius  (/  Cor.  f).  >  Et  egregius  praedicator  dicit:  ' ' 


m 


0PU9C.  VII.  —  LIBER  GOMOKRHIANUS. 


170 


adGalalas  ait  : «  Filioli  mei,  quos  iteruin  pariurio,  A  redeamus,  dtcilur  :  Quia  presbyter  non  prolaio  mo- 


donec  formetur  Ghrislus  in  vobis  (Gat.  iv).  >  Si  ergo 
ille  genuil,  ille  parturiit,  qui  non  est  missus  bapti- 
zare,  sed  evangelizare,  ac  pcr  hoc  pcenitentiam  pro- 
vocare,  congrue  dicitur  et  ille  filius,  qui  accipit ;  et 
Hie  pater,  qui  poenitentiam  imponit.  Jam  crgo  si 
superius  dicta  subtililer  ailenduntur,  luce  clarius 
constat,  quia  ejusdem  criminis  reus  est,  et  qui  cum 
carnali,  vel  baptismatis  fllia  fornicatur;  ct  is,  qui 
cumGIio  poenitenliae  turpiludinem  operalur.  Etsicut 
is,  qui  cum  ea  lapsus  est,  quam  carnaliter  genuit, 
vel  quam  de  bapiismo  suscepil,  vel  cui  poenitentiae 
judicium  posuit;  ita  etiam  qui  cum  filio  poenitcnlise 
per  immundiliam  labitur,  justum  est  ab  eo  cujus 
administrator  est  ordine  omnimodis  segregelur. 

CAPUT  X. 
De  apocruphis  canonibus,  in  quibus  quicunque  confi- 
dunt,  omnino  decipiunlur. 
Sed  quoniam  quaedam  naeniae  sacris  canonibus 
reperiuntur  admistae,  in  quibus  perditi  homines  vana 
praesnmptione  contidunt,  ex  ipsis  aliquas  hic  appo- 
nimus,  ut  non  solum  eas,  sed  et  omncs  alias  sibi 
similes  scriplas,  ubicunque  repcrtae  fuerint,  falsas 
ei  omnino  apocryphas  liquido  dcmonstremus.  Dici- 
lur  enira  inter  caelera  :  Prcsbyter  non  prolato  mona- 
chi  volo,  cum  puella,  vel  meretrice  peccans,  annos 
duos,  et  tribus  quadragesimis,  secunda,  quarta,  et 
sexta  feria  et  Sabbato  semper  cum  sicco  pane  poeni- 
leat;  si  cum  ancilla  Dei,  aut  masculo,  addalur  jeju- 
nium,  idest,  quinque  annos,  si  in  consueludine  est. 
Simiiiler  diaconi,  si  monachi  non  sunt,  duos  annos ;  C 
sicut  et  monachi,  qui  sine  gradu  sunt.  Paulo  post 
subditur :  Clericus  cum  puella  si  sine  voto  monachi, 
fornicatus  fueril,  dimidium  annum  poeniteat;  si  ca- 
jionicus,  similiter;  si  frequenler,  duos  annos.  Item 
si  quis  peccaverit,  sicut  Sodomitne,  quidam  dicunt 
decem  annos  poenitentiae  :  qui  in  consuetudine  ha- 
bet,  amplius  plecti  debet;  si  est  in  gradu,  degrade- 
ttir,  et  sicut  laicus  poenileat.  Yir,  qui  inter  femora 
fornicatus  fuerit,  uno  anno  poeniteat;  si  iteraverit, 
•duobus  annis ;  si  autem  iu  terga  fornicalus  fuerit, 
ires  annos  poeniteat ;  si  puer,  duos  annos  poeniteat; 
si  cum  pecude  fuerit  fornicatus  vel  jumento,  decem 
annos  poeniteal.  Item,  episcopus  cum  quadrupede 
peccans,  decem  annos  poeniteat,  elgradum  amittat; 


nachi  voto,  cuin  puclla,  vel  mcrctrice  pcccans,  an- 
nos  duos  pceniieat.  Et  quis  tam  hebes,  quis  ia:n 
insanus  reperiri  valeat,  qui  duorum  annorum  poeni- 
lcntiam,  deprehenso  in  fornicatione  presbytcro, 
idoneam  crcdat?  Si  quis  enim  quanlulamcunquc 
scientiam  canouicae  auctoritatis  vei  summolenus 
attigit,  ut  districliora'judicia  taceamus,  quia  lapso 
in  Jbrnicalione  presbytcro,  saltem  decem  annorum 
poenitentia  decernatur,  palenter  agiioscil.  Haec  au- 
tcm  duorum  annorum  de  fornicatione  pcenilentia 
non  modo  non  sacerdotuin,  sed  ncc  laicorum  esso 
perpenditur,  quibus  nimiruin  ex  hac  ruina  ad  sa- 
tisfaclionem  currentibus,  triennium  judicatur.  Deinde 
addilur  :  Si  cum  anciila  Dei,  uut  masculo,  subaudi- 
B  lur  presbyter,  peccaverit,  addatur  jejunium,  idesi, 
quinque  annorum,  si  in  consuetndine  est  :  similitcr 
diaconi,  si  monachi  nonsunt,  duobus  annis,  siculet 
monachi  qui  sine  gradu  suut,  poeniteant.  Unum  iu 
capite  hujus  insensatae  senlentiac,  quam  expono,  aia  - 
criter  video,  libenter  attendo ;  nimirum  quod  dici- 
tur  :  Si  cum  ancilla  Dei,  aut  cum  masculo.  Ecce,  o 
bone  vir  Sodomita,  in  ipsa  lua  scriptura,  quam  sin- 
gulariter  diligis,  quam  inhianler  amplecleris,  quam 
tibi  velut  clypcum  defensionis  opponis,  aperte  con- 
sideras,  quia  sive  cum  ancilla  Dei  quis  peccet,  sive 
cum  masculo,  nihii  differt ;  sed  aequale  peccatuin, 
par  decernilur  essc  jiuiicimn.  Jam  nihil  cst  unde 
mecum  confligere,  nihil  uude  a  meis  jure  possis  ailc- 
gationibus  dissentire. 

Sed  quis  tam  vesanc  dcsipiat,  quis  tam  profund;e 
tenebras  caccitatis  incurrat,  ut  dc  lapsu  cum  ancilia 
Dei,  hoc  est,  sanctimoniali,  vel  presbytero,  quinquc ; 
vel  diacono,  sive  monacho,  duorum  annorum  impo- 
nendam  poenitentiam  censcat?  Nontie  haec  est  insi- 
diatrix  tendicula  pereuntium?  Nonne  hic  cst  crran- 
tium  laqueus  animarum?  Hlud  aulem  quis  non  po- 
terit  improbare,  quod  dicitur  :  Quia  clcricus  cum 
puella  si  sine  voto  monachi  fornicatus  fuerit,  diini- 
dium  annum  poeniteat?  Et  quis  ita  sacrae  Scripturas 
scienlia  polieat,  quis  ila  vel  in  diaiecticae  subliiitati* 
acumine  arguinentosus  exislat,  ut  tam  ex  lege 
legem,  tam  laudabiliter  detestandae  aucioritatisjudi- 
cabile  praejudicium  condemnare  praesumat?  Undu 
laico  triennium  datur,  inde  clericus  dimidio  anno 


presbyler  quinque;  diaconus  tres;  clericus  duo*  et  ®  poenitere  praecipitur?  Beali  ergo  clerici,  qui  forni 


molta  aiia  mendosa,  atque  sacrilega  versutia  diaboli 
sacris  canonibus  reperiunlur  inserla,  qu&  nobis 
magisiibet  obliterare,  quam  scribere ;  magis  con- 
spnere,  quam  lam  vana  ludibria  scheduiis  inculcare. 
Ecce  his  deliramentis  carnales  homines  confidunt, 
his  velut  somniorum  portentis  fidem  attribuunl, 


cantur,  Sodomitarum  si  arbitrio  judicenlur  :  eadem 
quippe  mensura  qua  meliunlur  aliis,  remetiri  cupiunt 
sibimetipsis.  Satis  iste  auctor  erroris  ad  lucranda* 
diabolo  animas  avidus  exstitit,  qui  dum  monachos 
perdere  studuit,  usque  159  au*  ordinem  clericorum 
docrma   suae  nerversilaiis  extendit;  et  animarum 


171 


S.  PETRl  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  -  OPUSCULA  VARIA. 


172 


cus  poeniteat.  Vir,  qui  inter  femora  fornicatus  fue-  A  mergat :  non  te  saoclorum  conciliorum  pelagus  pro- 


rit,  uno  anno  poeniteat;  si  itcraverit,  duobus  annis 
poenileat;  si  autem  in  terga  formcaius  fuerit,  tribus 
aiinispoeniteai.  Elcumpeccare  sicut  Sodoraita,  ut 
ipsi  perhibelis,  nihil  aliud  sit,  quam  fornicari  in 
terga;  quid  cst,  quod  Vestri  canoncs  in  uno  pene 
versiculo  tam  mullifdrmes  invcniuntur  ct  varii ;  ut 
peccantibns  sicut  Sodomilae,  decennii  pondus  injun- 
gant;  in  terga  vero  fornicantibus,  quod  idera  est, 
infra  triennii  compendium  pocnitenlise  lamenta  coer- 
ceanl?  Nonne  haec  monstris  merilo  comparantur, 
non  natura  prolatis,  scd  induslria  humana  composi- 
tis,  quorum  quaedam  a  capitibus  equinis  incipiunt, 
et  in  hircorum  unguias  terminanlur?  Quibus  crgo 
canonibus,  quibus  Patrum  decrctis  ludibrio  ista  con- 


lata  forsitan  austeritate  perterreat;  non  te  vadosi 
syrtes  apocrypborum  canonum  promissa  lenitate 
flucluum  trahant.  Saepeenim  navis  procellososfugiens 
fluctus,  dum  littoreis  propinquaret  arenis,  naufragiu  m 
perlulit;  et  saepe  alla  pelagi  sukans,  sine  jactura 
oneris,  incolumis  enalavit. 

caput  xn. 

Quod  hdsc  ludibria  jure  a  numero  canonum  excludun- 
tur,  quod  cerium  habcre  non  videantur  auctorem. 
Vcrumtamen  quis  istos  canones  fabricavii?  quis 
in  purpureo  Ecclesiae  nemore  lam  spinosos,  .taui 
aculealos  paliuri  tribulos  seminare  pracsumpsii? 
Constal  nimirum,  quod  omnes  aulhenlici  canones, 
ant  in  venerandis  synodalibus  conciliis  suntinventi, 


quae  a  semctipsis  lam  dissona,  et  ullra  B  aut  a  sanctis  Patribus  sedis  apostolicae  poutificibus 


vcinant, 

comuta  fronle  resullant?  Quaequae  semetipsa  convcl- 
lunt,  quibus  auctoritatibus  fulciantur?  i  Omnecnim 
regnum,  ail  Salvator,  in  seipsum  divisum  desolabi- 
tnr,  el  domus  supra  domum  cadet,  et  si  Salanas  in 
seipsnm  divisusest,  quomodoslabitdoctrina  ipsius?» 
(Luc.  xi.)  Modo  enim  judicium  districtionis  inten- 
dcre,  niodo  crudelem  videnlur  quasi  mtsericordiam 
exhibcre  :  et  vekit  in  chimerali  monstro  hinc  minas 
leouis  specie  terribiliter  inlonat,  inde  viiis  capella 
humiliter  beat ;  et  hac  Velut  variarum  diversitate 
formarum  in  risum  polrus  excilant»  quam  ad  poeni- 
lenliae  lamenta  compungan^ 

Quibusquoque  in  errore  similia  sunt,  quae  sequun- 
lur:Qui  cum  pecude  fuerit  fornicatus,  vel  jumentu, 


promulgati  :  nec  cuiquam  soli  homini  licct  canoncs 
edere,  sed  illi  tantummodo  hoc  competit  privile- 
gium,  qui  in  B.  Petri  cathedra  cernitur  prasidere. 
Harc  aulem,  de  quibus  Ioquimur,  spuria  canonuni 
vitulamina,  et  a  sacris  conciliis  noscunlur  exclusa, 
et  a  decrelis  Patrum  omnino  probanlur  cxlranea  : 
scquitur  ergo,  ut  nequaquam  inler  canones  habean- 
tnr,  quae  nec  decretalibus  Patrum  edictis,  nec  a 
sacris  videnlur  prodire  conciliis.  Quidquid  enim 
inter  specics  non  annumeralur,  a  genere  procul  dubio 
alienum  esse  decernitur.  Quod  si  nomen  uuctoris 
inquiritur,  certum  non  valet  dici,  quia  nec  poterat 
in  variis  eodicibus  uniformiter  inveniri.  Alibi  enim 
scribitur,  Theodorus  dieil;  alibi,  Poenitenlialis  Ro- 
decem  annis  poeniteat;  item  episcopus  cum  quitdru-  G  manus  dicit;  alibi,  Canones  apostolonim ;  aliler  hic, 


pedibus  peccans,  decem  annis  poeniteat,  el  gradum 
amiltat;  presbyler  quinque,  diaconus  tres,  clericus 
duos ;  cum  prius  absolute  dicat :  Quia  quieunque 
cuin  pecude  vel  jumenlo  fuerit  fornicalus,  decem 
anuorum  salisfactione  mullabitur;  quomodo  conse- 
quensesl,  quod  subjiingiiur  :  nl  presbylero  quinqoe, 
dlacono  trium,  clcrico  duoruni  annorum  dc  pecuaii 
Concubitu  pcenilcnlia  indicelur?  Undc  quicunque, 
hoc  est,  quilibet  ctiam  laicus  et  decennalis  spatii 
aflliclione  conslringilur,  indc  preshytero  quinquen- 
nium  poniliir,  id  est,  dimidium  totius  poenilenliae 
relaxalur.  Quibus,  rogo,  sacri  eloquii  paginis  haec 
frivola  insomnia  congruunt,  quae  semetipsa  tam  evi- 
denter  impugnant?  Quis  non  pcrpemlat,  quis  apcrte 


aliter  titulantur  iliic  :  et  diun  unum  habere  non  me- 
rentur  auctorem,  omnem  perdunl  sine  dubio  aucio- 
ritatem.  Quae  enim  sub  lot  incerlis  auctoribus  nu- 
tant,  nuliumcerta  auclorilate  conflrmant.Et  necesse 
est,  nt  quae  dubietatis  caligfnem  legentibus  gene- 
rant,  a  luce  sacrarum  Scriplurarum,  remofa  onini 
dubietate,  recedant.  Jam  vero  his  scenicis  delira- 
mentis,  de  quibus  carnales  homines  praesumebant, 
ex  numero  canouum  eliminatis,  ac  perspicua  argu- 
mentorum  raUone  conviclis,  illos  canones  appona- 
mus,  de  quorum  fide  et  auctoritate  nulla  prorsus  * 
ambiguitale  diffidimus.  In  Ancyrano  quippe  concilio 
reperitur. 

CAPUT  Xfll. 


nonvideat,  quiahxc,  etliis  siimlia  sacris  canonibus  &  De  /iti,  qui  fornicantur  irrationabiiiier,  id  est,  qui 


fraudulenter  immisla,flgmenta  suni  diabolicn,  atque 
ad  decipiendas  simplicium  animas  callidis  machina- 
tionibus  inslilula?  Sicul  enim  melli,  vci  quibuslibet 
esculenlioribus  cibis  ve^enum  fraudulenter  immitti- 
tur,  ut  dum  ad  comedendum  alimentorum  suavitas 
provocat,  virus,  quod  latet,  facilins  in  hominis  inte- 
riora  se  transfundat ;  ita  haec  subdola  et  mendosa 
100  commenta  sacris  inseruntur  eloquiis,  ut  suspi- 
cionem  effugiant  faisttatis;  et  ouodara  ouasi  roelle 


miscentur  pecoribut,  aitt  cum  masculh  polluunlur. 
De  his  qui  irrationabiliter  versati  sunt,  sive 
versanlur:  quotquot  ante  vigesiinum  101  annura 
taie  crimen  commiserunt,  quindecim  annis  ex- 
actis  in  poenitenlia,  communionem  mereantur  ora- 
tionum  ;  deinde  quinquennio  in  hac  commu- 
nione  durantes,  tunc  demum  oblalionis  sacramenta, 
eontingant.  Discutiatur  aulcm  et  vita  eorum,  qualis'- 
temnore  ooenitudinis  exstiterit .  et  ila  mifiericordinm  ' 


474 


*75  OPUSC.  VII.  -  LIBER  GOMORRHIANUS. 

sufi^viglnliquinqueaiiiioruinpfleniiiidincaigcreiiies,  \  CAPUT  XIV. 

recipianlur  oraiionum  ,  in   qua      De  hh  quiin  pecudes,  vel  in  masculos  aut  olimpol 


ih  communionem  recipianlur  oraiionum ,  in 
quihquennio  perdarantes ,  tunc  deuium  oblationis 
sacramenta  percipiant.  Quod  si  qui  et  uxores  ha- 
benles ,  et  transcendenles  quinquagesimum  annum 
aetatis  ita  deliquerint,  ad  exitum  vilae  communionis 
gratiara  consequantur. 

Ecce  in  ipso  hujus  venerandae  auctoritalis  titulo 
manireste  perpendimus,  quia  non  solum  hi,  qui  con- 
summato  actu  contra  naturam  delinquuut;  sed  el  hi, 
qui  quolibet  ingetiio  cum  masculis  polluuntur,  con- 
cubitoribus  pecorum  per  omnia  comparantur.  St 
enim  ad  interjecta  verba  respicimus ,  caute  et  cum 
magnae  discretionis  libramine  posita  pervidemus , 
cum  dicitur  :  Qui  miscenlnr  pecoribus ,  aut  cum 
masculis  polluuhtur.  Nam  si  pcr  hoc,  qood  dicitur, 
qui  cum  masculis  polluuntur ,  eos  lantummodo ,  qui 
consummato  actu  contra  naturam  peccant ,  eipri- 
raere  voluisset ,  nequaquam  ei  necesse  fuisset  duo 
verba  proponere,  qui  cum  solo  eo ,  quod  est ,  mis- 
ccnlur,  poluisset  suae  intenlionis  dicta  complere. 
Sufficeret  quippe  ad  styli  comoendium ,  si   totam 
senlenliam  uno  verbo  comprehenderet,  dicens  :  Qui 
miscentur  pecoribus  ,  aut  masculis.  Miscentur  enim 
uno  modo  et  hi,  qui  pecora,  et  hi,  qui  masculos  vio- 
laau  Sed  eum  alios  misceri  pecoribus ,  alios  non 
inisceri,  sed  pollui  ctun  masculis  dicat;  patet  pro- 
fecto,  quia  in  flne  commatis  non  de  corruptoribus 
tanturamodd  masculorum,  sed  et  de  quolihet  modo 
poiiutoribus  sententiam  proferal.  Nolandum  autem  r 
hujus  constitutionis  edictum  praecipue  de  laicis  in- 
stitutnm,  quod  facile  perpenditur  in  eo,  quod  inse- 
quentibus  subiuferlur  :  Quotquot  autem    peracta   . 
vigimi  annorum  aclate ,  et  uxorera  habentes ,  hoc 
pOccato  prolapsi  sunt,  viginli  quinque  annorum  poeni- 
tudinem  gereutes,  in  communionem  recipiantur  ora- 
tiotium,  in  qaa  quinquennio  perdurantes  ,  lunc  de- 
mum  oblatiohis  sacramenta  percipiant, 

Si  ergo  quilibei  sascularis  hujus  facinoris  rcus , 
peracla  viginli  quinque  annorum  pcenitentia ,  in 
communionem  quidem  orationum  ,  necdum  autem 
ad  percipienda  oblaiionum  sacramenta  admittuntur; 
quo  paclo  religiosus  non  solum  ad  percipienda,  scd 
eiiam  ad  offerenda,  et  consecranda  ipsa  sacra  my- 
sleria  idoneus  judicabitur?  Si  vix  illi  permitlitur,  d 
ut  ecclesiam  cum  aliis  oralurus  introeat;  qualiter 
isti  dabitur,  ut  ad  allare  Domini  pro  aliis  inierces- 
surus  accedat?  Si  ille  aniequam,lam  prolixura  poe- 
nilenliae  spatium  transigat ,  non  merctur  audire ; 
iste  quomodo  dignus  est  sacra  missarura  solemnia 
celebrare?  Si  ille  qui  minus  peccavit ,  ut  puta  per 
latum  saeculi  iter  incedens.  IftO  inHltrnnc  *ct  ^«»- 


iuti  sttM,  aut  hactenus  hoc  vilio  labescunt. 
Eos  qui  irrationabililer  vixerunl ,  et  lepra  injusti 
criminis  nlios  polluerunt,  pracepit  sancta  synodus 
intcr  eos  orare,  qui  spiritu  periclitantur  iramundo. 
Plane  dum  non  dicit,  qui  lepra  injusli  criminis  alios 
corruperunt,  sed  polluerunt,  quod  eliam  cum  ipsius 
tiluli  praefutione  concordat ,  ubi  non  de  corruptis 
sed  de  pollulis  exorsum  est;  liquet  profecto,  quia 
quocunque  modo  per  ardorem  libidinis  vir  cum  viro 
poiluilur,  non  inler  catholicos  Chrisliaiios,  sed  inler 
daemoniacos  orare  praecipitur;  quatenus  si  carnales 
homines  cx  semetipsis  nesciuut  pensare  quod  sunl , 
ab  ipsis  sallem  valcant  edoceri ,  cum  quibus  sunt 
B  communi  orationis  ergastulo  deputati. 

Et  ce/te  satis  dignum  est,  ut  qui  contra  legem  na- 
lurae,  coutra  humanaerationis  ordinem,  carnem  suum 
pcr  tam  foeda  commercia  dsemonibus  tradunt,  com- 
munem  oratiouis  angulum  cum  daemoniacissorlian- 
tur.  Nam  cum  his  malis  ipsa  penitus  humana  nalura 
resislat,  difiicuitatem  diversi  sexus  abhorreat,  luce 
:lariusconsial,quianunquajn  lam  avei*a,  UimaTiena 
praesumercut,  nisi  eos,  ut  puta  vasa  ira!  aptaiu  inle- 
ritum,  iniqui  spirilus  pleniter  possiderent;#sea  cum 
eos  possidere  incipiant,  lunc  per  omne ,  quod  iin- 
pient ,  invusi  pectoris  tartureura  virus  suae  maligni- 
tatis  infundunl,  ut  jam  illa  inhianter  appelant,  non 
quae  naturalis  molus  carnis  efflagilet ,  sed  quae  sola 
^  diabolica  praecipitatio  subministret.  Nain  cum  vir  iu 
-  virwn  od  perpelrandum  immundiliam  irruit ,  non 
cst  ille  naturalis  impetuscarnis,  sed  tantum  diabolicas 
stimulus  impulsionis.  Yigilanter  ergo  sancli  Palres 
Sodomitas  cum  euergumenis  simul  orare  sanxcrunt, 
quos  eodem  diabolico  spirilu  invasos  essc  non  dubi- 
taveruut.  Quomodo  ergo  per  sacerdotaiis  officii  di- 
gnitatem  inter  Deum  et  populum  debct  mediator 
assislere,  qui  a  totius  populi  congregationc  scjunclus, 
nunquam  nisi  inter  daemoniacos  jubetur  orare  ?  Sed 
quoniam  duo  ex  uno  sacro  concilio  teslimonia  adhi- 
bere  curavimus ,  quid  etiam  magnus  Basilius  de  eo  , 
de  quo  nunc  agitur,  vitio  sentiat,  inseramus  :  ut  iu 
ore  duorum  vel  trium  testium  stet  omne  verbum  ; 
ait  enim  : 

CAPUT  XV. 

De  dericis,  vel  monachis,  si  fuerint  masculorum 

insectatores, 

Clericus,  vel  monachus  adolescentum,  vel  parvu- 
lorum  insectator,  vel  qui  osculo,  vel  qui  aliqua  occa- 
sione  turpt  deprehensus  fuerit,  pubiice  verberetur, 
et  coronam  araittat ,  163  decalvalusque  turpiter 
sputamentis  obliniatur  in  facie,  vinculisque  arctatus 


\ 


175 


S.  PETIU  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  -  OPUSCULA  VARIA. 


176 


nulla  prava  loculione,  vel  concilio  deinceps  juvenibus  A  evcrtere,  et  rediviva  exustae  Sodomae  satagil  moenia 
conjungendus. 

Hic  carualis  homo  sludiose  perpendai ,  utrum  ec- 
clesiasticis  officiis  tulo  minisirare  valeal,  qoem  sacra 
auctoritas  tam  ignominiosis ,  lam  turpibus  dehone- 
standum  contumeliis  judicat ;  nec  ei  eo  sibi  blandia- 
tur,  quia  neminem  corruperit,  cum  apertissime  scri- 
ptum  videat ,  quia  qui  so!o  osculo ,  vel  aliqua  occa- 
sione  turpi  deprehensus  fuerit,  omnibus  illis  pro- 
brosae  disciplinae  confusionibus  merilo  subjacebit. 
Quod  si  osculum  tam  auslerae  ultionis  supplicio 
pleclitur,  ipsa  cum  alio  contaminalio  quid  meretur? 
Ad  puniendum  namque  cui  crimini,  cui  immanissimo 
sceleri  non  sufficeret  publice  verberari,  coronam 
amittere,   turpiter  decalvari,   salivarum  spurcitiis 


reparare.  Hoc  est  enim,  quod  sobrielatem  violal, 
pudiciliam  necat ,  caslitatem  jugulat,  virginitatem, 
quse  irrecuperabilis  est,  spurcissimae  contagionis 
mucrone  trucidat.  Omnia  foedat,  omnia  maculat, 
omnia  polluit;  et  quantum  ad  se,  nihil  purum,  nihil 
a  sordibus  alienum,  nihil  mundum  esse  permiltit : 
«  Omnia  enim  ,  ut  Apostotus  ait,  munda  mundis : 
conlaminatis  aulem  et  infidelibus  nihii  mundum 
(Tii.i).i 

Hoc  vitium  a  choro  ecclesiastici  conventus  elimi- 
nat,  et  cum  energumenis  ac  daemonio  laborantibus 
orare  compellit,  a  Deo  animam  separal ,  ut  daemoni- 
bus  jungat.  Haec  pestilentissima  Sodomorum  regina 
suae  lyrannidis  legibus  obsequenlem,  hominibus  tur- 


obliniri ,  carceralibus  angustiis  diutius  comprimi ,  B  pem,  Deo  reddit  odibiiem ;  adversus  Deuin  nefanda 


ferreis  insuper  vinculis  coarctari  ?  poslremum  quo- 
que  hordeaceo  pane  feriari  prcecipitur;  quia  qui 
faclus  est  sicut  equus  et  muhis  (Psal.  xxxt)  con- 
grue  non  cibo  reOcitur  homiuum ,  sed  annona  pa- 
scilur  jumentorum. 

Porro  si  hujuspeccati  pondus  pensare  negligiinus, 
in  ipso  saltem  poenitentiae  judicio,  quod  imponitur, 
raanifeslissime  declaratur.  Quisquis  enim  canonica 
censura  publicam  subire  pceniteniiam  cogitur,  pro- 
feclo  ecclesiaslicis  indignus  officiis  perspicua  Patrum 
sententia  judicalur.  Unde  et  beatus  papa  Siricius 
inler  caelera  scripsit ,  dicens  :  lllud  quoque  nos  par 
fuil  providere ,  ut  sicut  pcenilentiam  agere  cuiquam 
non  conceditur  clericorum,  ita  et  post  poenitudinem, 
ac  reconciliationem  nulli  unquam  iaico  liceal  hono-  C 
rcm  clericatus  adipisci ;  quia  quamvis  siut  omnium 
peccatorum  contagione  mundati,  nulla  tamen  debent 
gerendorum  sacramenlorum  instrumenta  suscipere , 
qui  dudum  fuerant  vasa  vitiorum.  Cum  ergo  hujus 
peccati  obnoxium  non  solum  duram,  sed  et  publicam 
poenitentiam  B.  Basilius  subire  praecipiat,  poeniten- 
tem  vero  clericatus  ordinem  oblinere  Siricius  inter- 
dicat;  manifeste  coliigitur,  quia  qui  foeda  cum  mas- 
culo  libidinosse  immundiiiae  sorde  polluitur,  eccle- 
siasticis  fungi  officiis  non  meretur;  nec  idonei  sunt 
divinum  tractare  mysterium,  qui,  ut  dicitur,  dudum 
fuerant  vasa  viliorum. 

CAPUT  Xvl. 
Nefanda  twyitudinis  digna  vUnperatio 


bella  conserere,  nequissimi  spiritus  tmperatmilitiani 
bajulare ;  ab  angelorum  consortio  Separat ,  et  infeli- 
cem  animam  sub  propriae  dominationis  jugo  a  sua 
nobilitale  captivat.  Tirlulum  armis  suos  milites 
exuit,  omniumque  vitiorum  jaculis,  ut  confodiantur, 
exponit.  In  Ecciesia  humiliat,  iu  foro  condemnat,  foe- 
dat  in  secreU),  dehonestal  in  publico,  conscientiam 
rodil  ul  vermis,  carnem  exurit  ut  ignis;  anhelat,  ut 
voluptalem  expleat ;  at  contra  timet  ne  ad  medium 
veniar,  ne  in  publicum  exeat ,  ne  hominibus  innote- 
scat.  Quem  eniin  ille  non  timeal,  qui  et  ipsum  com- 
munis  ruinx  participem  pavida  suspicione  formidat? 
Ne  videlicet  et  ipse  qui  simul  peccal,  judex  sceleris 
per  confessionem  fiat,  dum  non  modo  quia  peccave- 
rit,  confileri  non  ambigat,  sed  etiam  cum  guo  pecca- 
vit  consequenter  adjungat :  ut  sicut  unus  in  peeeato 
mori,  nisi  ailero  moriente  non  potuit;  ita  ct  al:cr 
alteri  resurgendi  occasionem  prxbeat,  cu.n  reeurgit. 
Ardetcaro  misera  furore  libidinis,  tremilmensfrigtda 
rancore  suspicionis,  et  in  pectore  miseri  bominis  jam 
quasi  tartareum  chaos  exaestuat,  dum  quot  cogila- 
tionum  aculeis  pungitur,  quodammodo  lot  poenarum 
suppliciis  cruciatur.  Infelici  quippe  animaepostquam 
hic  venenatissimus  coluber  deutes  semel  iuftxerit, 
illico  sensus  adimilur,  memoria  loliitur,  mcntis  acics 
obscuratur;  fit  immemor  Dei,  obliviscilur  ctiam  sui. 
Haec  namque  pcstis  fidei  fundamenlum  evacuat,Jspci 
robur  enervat,  cbarilathrviucuiom  dissipnt,  juslitiam 
lollit,  forlitudinem  subruit ,  lemperantiam  eximif, 


Hoc  sane  vkium  nulli  prorsus  est  vitio  conferen-  ^  prudentiae  acumen  obtundit. 


dum,  quod  omniurn  immanitalem  superat  viliorum. 
Hoc  siquidem  viiium  mors  est  corporum  ,  interitus 
est  animarum,  carnem  poUuit ,  mentis  lUmen  exstin- 
guit ,  Spiritum  sanclum  de  templo  humani  pectoris 
fiirit.  incentorem  luxurte  diabolum  inlroducii,  lfi& 


Et  quid  ampliusdicam?  Quandoquidemomnem  vir- 
tutumcuneumdecuriahumanicordisexpelIit,omnem- 
que  vitiorum  barbariem,vehilevul6isportarumrepa- 
gulis,  intromittit.  Cui  scilicet  illa,  quse  sub  specie  ler- 
renai  Jerusalem  dicilur,  Jeremiae    sententia  con- 


177  ORUSC.  YU.  —  UfiER  GOMORRHIANUS.  178 

ut  qulsque  io  hanc  exlrem»  perdiUonis  abyssum  A  Sodomoram ,  quia  unusqulsque  nune  tanlo  deterius 


fuerit  lapsus,  a  supeFna  patria  exsul  efflcitur,  a 
Christi  corpore  separatur,  lotius  Ecclesiae  auclori- 
tate  confunditur,  omnium  sanctorum  Patrum  judi- 
^io  condeinnalur,  inter  homines  in  lerra  despicitur, 
a  ccelestium  civium  conlubernio  reprobatur ;  flt 
sibi  cceium  ferreum,  et  terra  aenea ;  neque  iliuc 
potest  pondere  crimiuis  gravatus  assurgere  ;  neque 
hic  sua  mala  ignorantiae  lalibuio  diuiius  occultare : 
non  hic  potest  gaudere,  dum  vivit ;  ncc  iliic  spe- 
rare ,  dum  deficit ,  quia  et  nunc  hunianse  derisionis 
opprobrium,  et  postmodum  aetero»  damnationis 
cogitur  perferre  tormentum.  Cui  videiicet  aniinae 
hene  congruit  illa  propheticae  lamenlationis  vox , 
qua  dicilur :  «  Vide ,  Domine ,  quouiam  tribulor, 


delinquit ,  quanto  et  ipsa  evangelicae  graliae  man- 
data  contemnit ;  et  ne  remedium  excusatoriae  ter- 
giversalionis  inveniat,  notitia  illum  divinae  legis 
iuslanier  accusat. 

Heu ,  heu ,  infelix  anima  !  cnr  non  conslderas  a 
quanlae  dignitatis  culmine  sis  ejecta ,  qnanto  splen- 
doris  et  gloriae  sis  decore  nudata  ?  Quomodo  obte- 
xit  caligine  in  furore  suo  Dominus  filiam  Sion, 
projecit  de  eoelo  in  terram  inclytam  Israel ,  egres- 
sus  est  a  fllia  Sion  omnis  decor  ejus  (Tnren.  n  ). 
Ego  calamilali  tuae  coropatiens,  et  ignominiaro 
tuam  amarissime  deflens ,  dico :  <  Defecerunt  prae 
lacrymis  oculi  mei ,  couturbata  sunt  viscera  mea  , 
effusum  est  in  terra  jecur  meum  super  contritione 


venter  meus  conturbatus  esl ,  subversum  est  cor  B  filiae  populi  tnei  ( Ibid. ) ;  •  el  tu  mala   tua  pensare 


ineum  in  memetipsa ,  quoniam  plena  sum  amaritu- 
dine  :  foris  inlerficit  gladius,  et  domi  mors  similis 
esi  (Thren.  i).  • 

CAPUT  XVII. 

FlebUis  latnentalio  super  animam  immundilim 

sordibus  dediiam. 

Ego,  ego  te,  infelix  aninia,  defleo,  atque  ex 
intiino  peclore  de  luae  perditionis  sorte  suspiro. 
Defleo  te,  inquam,  miser&biiis  anima  immunditiae 
sordibus  dedita,  toto  nimirum  lacrymarum  fonte 
lugenda.  Prob  dolor !  Quis  dabit  capiti  meoaquam, 
et  oculia  meis  fontem  lacrymarum  ?  ( Jer.  ix. )  Nec 
inconvenientius  haec  flebilis  vox  me  nunc  singultante 
depromitur,  quam  tunc  ex  ore  prophetico  fere- 


dissimulans ,  alque  animos  a  crimine  sumens , 
Sedeo ,  ais ,  regina ;  et  vidua  non  sum !  Ego  capti- 
vitatem  tuam  miseratus  exclamo  :  Quare  Jacob  du- 
ctus  est  ut  vernaculus ,  et  Israel  factus  est  in  prae- 
dam  ?  ( Jer.  n. )  Et  tu  dicis  :  Quia  dives  sum,  et 
locupletatus,  et  nullius  egeo.  Et  nescis  quia  tu  es 
miser,  miserabilis,  et  pauper,  et  Cff»cus,  et  nudus? 
(Apoc.  ni.) 

Perpende,  miser,  quanta  cor  tuum  obscnritas 
premat.;  animadverte,  quam  densa  te  csiigo  caeci- 
tatis  invoival.  In  virilem  sexum  furor  te  libidinis 
iropulil?  In  tuam  te  speciem,  hoc  est,  rirum  in 
virum ,  luxurise  rabies  incitavil  ?  Nunquid  liircus  in 
hircum    aliquando   libidtne   praecipilatus   insiliit? 


bainr.  Non  euim  lapidea  turritae  urbis  propugna-  C  Nunquid  aries  in  arietem  ardore  coitus  insanivit  ? 


cula ,  nen  manufacti  templi  subversa  couquerer 
aedificia ,  non  vilis  vulgi  agmina  laroentor  ad  Baby- 
lonici  regis  imperium  ducta  fuisse  captiva ;  nobiiis 
a  me  anima  plangilur,  ad  imaginem  Dei ,  et  simili- 
ludinem  condila  ,  et  pretiosissimo  Cbristi  sanguine 
comparata,  multis  ciarior  aedificiis,  cunctis  certe 
terrenae  fabricae  praeferenda  factigiis.  Insignis  igitur 
animae  lapsum ,  et  lempii ,  in  quo  Christus  babita- 
verat ,  iamentor  excidium.  Oeuii  mei  plorando  defl- 
cite ,  uberes  lacrymarum  rivos  effundite ,  continuis 
fletibus  tristia  lugubres  ora  rigale.  Deducant  cum 
propheta  ocult  mei  lacrymas  per  diero  et  noctem , 
et  non  taceant ,  quoniam  contritione  magna  contrita 
est  virgo  filia  populi  mei,plaga  pessima^vebementer 


Equus  uempe  cuin  equo  ad  unum  praesepe  blande 
et  concorditer  pascitur,  qui  visa  equa  in  senstbili» 
tatero  luxuriae  protinus  efferatur.  Nunquam  taurus 
laorum  amore  coeundi  petulanter  appetiit,  nun- 
quam  asinus  stimulo  concumbendi  cuin  asino  rudi- 
lus  emisit.  Hoc  ergo  perditi  homines  perpetrare  non 
metuunl,  quod  ipsa  quoque  hruta  animaiia  perbor- 
rescunt  :  quod  ab  humanae  pravitatis  temeritate 
committitnr,  irrationabilium  pecorum  judicio  con- 
demnalur.  Dic,  vir  evirate ;  responde ,  horho  effe- 
minate,  quid  in  viro  quaeris,  quod  in  lemetipso 
invenire  non  possis  ?  quam  diversitatem  sexuum  ? 
quae  varia  lineamenta  membrorum?  quam  roolli- 
tiem  ?    quain    carnalis   illecebrae    teueritudinem  ? 


-"„ r._r ^,r._D_      r^w.„.-.,.w-w— w..-w.  . ^- 

( Jer.  xiv  )•  Filia  quippe  populi'  mei  pessima  plaga      quam  lubrici  vultus  jucunditalem  ?  Terreai  te 


percussa  est ;  quia  anima ,  quae  sanctae  Ecciesiao 
fuerat  filia ,  ab  boste  humani  generis  telo  immun- 
dftiae  esl  crudeliter  sauciata  :  et  quae  in  aula  regis 
aeterni  lacte  sacri  eloquii  tenere  ac  molliler  enu* 
triebatur ;  nunc  veneno  libidinis  pestilenter  infecta, 
iu  sulpboreis  Gomorrhae  cineribus  tumefacta,  ac  ri- 


quaeso,  vigor  masculini  aspectus,  abhorreat  mens 
tua  viriles  artus.  Naturalis  quippc  appetitus  offl- 
cium  est ,  ut  hoc  unusquisque  extrinsecus  quaerat 
quod  intra  suae  facultatis  claustra  reperire  non 
valet.  Si  ergo  te  contrectatio  masculinae  carnis 
oblecut,  verte  manus  in  te  :  et  scito,  quia  quid- 


479 


S.  PETRl  DAMIANl  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  111.  —  OPUSCULA  YARIA.  180 

invenimus,  vidi-  A  taribus  reraoveri  non  paleris  ?  Si  ipse  dimisso  rcgiae 


cst  dies,  quam  exspeciabamus 
mus  ( Thren.  n  ).  i 

167  CAPUT  XVIII. 

Quod  ideo  anima  debet  plangi,  quia  non  plangit. 

Idcirco  ego  te,  o  miserabilis  anima,  tot  lamen- 
tationibus  defleo,  quia  le  flere  non  cerno ;  idcirco 
ego  pro  te  humi  prostratus  jaceo,  quia  te  male 
erectara  post  tam  gravem  lapsum  ultro  eliam  ad 
fastigium  ecclesiastici  ordinis  contendere  video. 
Caeterum  si  tu  te  in  humiiitate  deprimeres ,  ego  de 
tua  reslauratione  securus ,  totis  in  Domino  visccri- 
bus  exsultarem  ;  si  contriti  cordis  digna  compunclio 
pectoris  lui  arcana  concuteret,  ego  non  immerito 
ineffabilis  laelitiae  tripudio  jucundarer.  Idcirco  erga 
maxime  flenda  es ,  quia  non  fles ;  ideo  alienis  dolo- 


dignitatis  imperio,  habitare  168  m  domo  privata 
usque  ad  obiium  non  erubuit ;  tu  cur  a  sacerdolalis 
oilicii  confunderis  arce  descendere ,  ul  in  poeniten- 
tiae  sepultura  condusus,  te  inter  vivos  studeas  quasi 
mortuum  deputare  ?  Et ,  ut  ad  illara  Joab  mysticam 
recurramus  hisloriam ,  si  ipse  gladio  corruisli,  quo- 
modo  alium  per  sacerdotalem  gratiam  suscitabis?  Si 
ipse  exigentibus  meritis,  indiges  pane,  id  est,  a 
Ghristi  separatus  es  corpore,  quo  pacto  atium  po- 
teris  coelestis  mensae  dapibus  satiare  ?  Si  tu  Oziae 
lepra  es  percussus  in  fronte ,  hoc  est ,  infamise  nota 
dehoneslaris  in  faoie,  quomodo  atium  poteris  obdu- 
cta  perpetrati  criminis  alluvione  purgare  ?  Erubes- 
cat  crgo  tumefacta  superbia ,  nec  super  se  extoOi 


ribus  indiges,  quia  calamitatis  tuse  periculum  ipsa  ^  inanitcr  appelat,  quam  infra  se  proprii  reatus  sar- 

non  doles;  et  eo  amarioribus  fralernae  compassionis 

es  fletibus  deploranda ,  quo  nullo  perpenderis  pro- 

priae  tristilise  moerore  turbata  ;  ut  quid  damnationis 

tuae  pondus  pensare  dissimulas  ?  ut  qtiid  te  modo  in 

peccatorum  profunda  mergendo,  modo  in  superbiam 

elevando,  iram  tibi.  in  die  irae  thesaurizare  non 

cessas  ?  Venit,  venit  super  te  maledictio  illa ,  quae 

cx  ore  David  in  Joab,  et  in  domum  ejus  est,  fuso 

Abner  sanguine,  jaculaia,  Pesiis  illa  Gomorrhiana 

nunc  in  habitalione  tui  corporis  vivit ,  quae  domum 

Joab  crudelis  horaicidii  ultione  damnavit.  Percusso 

quippe  Abner,  ait  David :  «  Mundus  ego  sum ,  et 

regnum  meum  usque  in  sempiternum  a  sanguine 

Abner  filii  Ner  :  et  veniat  super  capui  Joab ,  et  su- 

per  omnem  domum  patris  ejus,  nec  deficiat  de  domo 

Joab  Gomorrhianum  sustinens  (//  Reg.  m).  i  Pro  quo 

secunda  translatio  babet :  Fluxum  seminis  susti- 

nens,  et  lcprosus  lenens  fusum ,  et  cadens  gladio , 

et  indigens  pane.  Lepra  quippe  perfunditur,  qui 

gravis  peccati  labe  foedatur,  Fusum  vero  tenere,  est 

virilis  vitae  fortia  facta  relinquere,  et  feminex  con- 

versalionis  illeccbrosam  moiliticm  exhibere.  Gladio 

cadit,  qui  furorem  divinae  indignalionis  incurrit. 

Pane  indiget,  quem  a  perceptione  Christi  corporis, 

proprii  reatus  poena  coercet :  liie  est  enim  panis 

vivus  qui  de  coelo  descendit  ( Joan,  iv ). 

Si  ergo  post  fluxum  seminis  leprosus  factus  pra> 
ceplo  legis  extra  castra  manere  compelleris,  cur 


cina  non  mediocriter  gravat ;  discat  mala  sua  subttli 
consideratione  perpendere ,  discal  se  inlra  mensurae 
suae  metas  humililer  cohibere ,  ne  dum  id,quod 
nullo  modo  praevalet  assequi ,  arroganler  usurpet : 
hoc  etiam  quod  vera  humililas  sperare  poluisset , 
prorsus  amitiat. 

CAPUT  XIX. 
*Quod  ruina  est  populi ,  officium  sacerdotis  indigni. 
Quid  est ,  quaeso,  o  damnabiles  carnaies  homines, 
quod  tanlo  ambitionis  ardorc  ecclesiaslicaB  dignitatis 
culmen  appetitis?  Quid  cst,  quod  tanto  desiderio 
vestrae  perditionis  nexibus  Dei  populum  illaqueare 
tenlatis?  Non  vobis  sufficit,  quia  vosmetrpsos  in  alta 
,  facinorum  praecipitia  mergitis,  nisi  ruinae  vestrae 
'  periculo  et  aiios  involvatis  ?  Si  enim  forlasse  qnis 
veniat,  ul  pro  se  ad  inlercedendum  nos  apud  po- 
tentem  quempiam  virum  qui  sibi  iratus ,  nobis  vero 
esset  incognilus,  dicat,  protinus  resppndemus  :  Ad 
intercedendum  venire  non  possumtis,  qnia  familia- 
ritatis  ejus  notitiam  non  habemus.  Si  ergo  homo 
apud  hominem ,  de  quo  minime  praesumit ,  fleri  in- 
tercessor  erubescit :  qua  mente  apud  Deum  inter- 
cessionis  locum  pro  populo  arripit ,  qui  familiarem 
se  ejus  gratiae  esse  per  vitae  meritum  nescit?  Aut 
ab  eo  quomodo  in  aliis  veniam  postulat ,  qui ,  utrum 
sibi  sit  placatus ,  ignorat  ?  Qua  in  re  est  adbuc  aliud 
sollicitius  formidandum ,  ne  qui  placare  iram  posse 
creditur,  hanc  ipse  ex  proprio  reatu  mereatur.  Gun- 


adhuc  in  eisdem  castris  etiam  honoris  primatum  n  cli  enim  iiquido  novimus,  quia  cum  is  qui  displicet, 


obtinere  contendis?  Nunquid  non  Ozias  rex  cum 
superbe  adolere  incensum  snper  allare  thymiamatis 
Toluisset,  postquam  se  plaga  leprae  coelitus  percus- 
sum  agnovit ,  non  modo  a  sacerdotibus  de  lempla 
expelli  patienter  tulit ;  sed  et  ipse  celeriter  egredi 
festinavit  ?  Scriptum  quippe  est :  c  Ctimque  respe- 
xisset  eum  Azarias  pontifex ,  et  omnes  reliqui  sacer- 

ffotAS.    viHpnint   lAnram    in    frnnf *  pina    At»fA«tinalA 


ad  intercedendum  millitur,  irati  animus  ad  dele- 
riora  provocatur. 

Qui  ergo  adhuc  desideriis  lerrems  astringilur, 
caveat,  ne  districti  iram  Judicis  gravius  accendens, 
dum  loco  delectalur  gloriae ,  fiat  subditis  auctor  rui~ 
nae.  Soierter  ergo  se  quisque  metiattir,  ne  locum 
sacerdotalis  officii  suscipere  audeat,  si  adhucin  se 

vilinm    HomnaKililAa*     ■•anrnnt  •    n£ 


niiAm  /inmMi 


|gi  OPIjSC.  VII.  —  LIBER  GOMORRHIANLS.  182 

itonis  obnoxii ;  quatenus  quo  lemperantius  nunc  A  ut  1ui  alienum  sanguinem  volens  cffudcrat,  digna 


169  P«ccando  corruiiis ,  eo  faciiius  quandoque 
porrecla  manu  peenttenttae  per  Dei  misericordiam 
*esurgatis. 

CAPDT  XX. 

Quod  de  manibus  immundorum  nolit  Deu$  accipere 

sacrijicium. 

Quod  si  ipse  omnipotens  Deus  de  manibus  vesiris 
«acrificium  dedignatur  accipere,  qui  vos  eslis,  qui 
nQlenti  importune  praesumaiis  iogerere?  Viclimae 
quippe  impiorum  abominabiles  Domino  (^Prov.  ixi). 
Sed  qui  me  slomachamini ,  atque  despicitis  auscul- 
lare  scribentero;  ipsum  saltem  audite  prophciieo 
vobis  ore  loqueniem.:  ipsum,  inquam,  audite  concio- 
nanlem,  intonantcm,  vestra  sacrificia  rcspuenteni, 


eum  pcena  percelleret,  170  s*  et  ^ur  sanguinls  pre- 
flnvium  nolendo  toleraret.  Sed  quia  diu  dispuiando 
ad  hoc  usque  pervenimus ,  ul  et  ipsum  Dominum 
immundorum  sacrificia  reprobantem,  et  contesla- 
torie  prohibentem  liquido  monslraremus :  quid  nos 
peccatores  miramur,  si  abbisin  nostra-admonitione 
cbntemnimur?  St  divinac  vocis  imperiura  parvipendi 
incrassato  reproborum  corde  conspicimus;  quid  mi- 
rum  si  nobisnon  creditur,  qui  terra  suraus?- 

CAPUT  XXI. 

Quod  nutla^  sonctilatis  oblatio  a  Deo  suscipitur ,  qua 
immunditice  $ordibu$  inquinatur. 

Jam  ergo  qui  sanctorum  Patrum  reverenda  con- 

cilia  despkit,  qui  apostolorum  aposloKcorumquc  \i- 


vestris  obsequiis  pubtice  reclamantem.  Ait  enim  b  rorum  pracepla  coniemnit ,  qui  canonieae  sanctionrs 


eiimius  propjieiariim  Isajas,  imo  Spiritus  sanctus 
per  oslsaiae:  f  Audite,  inquit,  verbum  Domini,  prin- 
cipes  Sodomorum,  percipite  auribus  legem  Dei  no- 
stri,  populus  Gomorrlioe.  Quo.  mihi  multitudinem 
victimarum  v^stwum,  dicit  Dominus?  Plenus  sum 
holocauslo  arietum,  et  aJipe  pinguium  :  et  sangui- 
nem  vitulorum,  et  agnorum  et  bircorum  nolui.  Cum 
veneritis  ante  conspeclum  meum,  quis  quaesivit  harc 
de  manibus  vestris ,  ut  ambularetis  in  atriis  meis? 
Ne  offeratisukrasacriAciumfrustra;  inccnsura  abo- 
minalHxest  mihi. :  neomenias,  et  Sabbatum,  et  fcsti- 
vitaies  aliasnon  feram;  iniqui  sunt.  ccetus  vestri; 
Kalendas  vestras,  et  solemniiaies  vesiras  odivit 
anima  mea  ;  facta  sunl  mihi  molesta ,  laboravi  susti- 
nens.  Et  cum  extenderitis  manus  vestras ,  averlam  C 
oeulosmeos.a  voJris:  et  cum  multiplicaveriiis  ora- 
tionem,  non  exandiam;  manus  eniro  vestrae  sanguine 
plenae  sunt  (Isa.  i). » Animadvertitisigitur,  quia  lice* 
omnia  vitiorum  mala  divime  correplfionis  senteniia 
<pmmuniter.  feriat,  in  principes  tamen  Sodomorum, 
et  populum  Gomorrhae  principaliler  jaculata  descen^ 
dal;  utsi  humanae  atlesialioni  credere  fortasse  dis- 
simulat,  quam  sit  hoc  morlale  vitium,  divino  saitem 
lcsiimonio,  litigipsorum  lcmcritas  acquiescax. 

Si  autem  ab  aliquo  nobis  opponatur,  quod  in  pro- 
phetica  locutione  subjungitur  :  t  Manus,  inquh, 
vestne  sanguine.  plenae  sunt ;  i  ut  videlicel  in  di- 
vinae  inventionis  oraculo  magis  homicidiitm  quam 
carnis  immundiiiam  velit  inlelligi,  noverit  in  divinis 


edieta  praelerire  non  metuit,  qui  ipsius  divinae  aucto- 
rilatis  imperium  floccipendit,  admonendus  esl  sallem 
ut  diem  vocationis  suae  anle  oculos  ponat ;  et  quo 
gravius  peccat,  eo  durius  se  judicandum  esse  non 
ambigat.  Sicut  sub  specie  Babylonis  ab  angelo  di- 
citur  :  c  Quantum  se  exalravit ,  ct  in  deliciis  fuit, 
tantum  dale  ei  tormenta  et  luclus  (Apoc.  xvm).  » 
Admonendus  est,  ut  considerel,  quia  quandiu  hujus 
vitii  morbo  laborare  non  cessat ,  eliam  si  aliquid 
boni  agere  cernilur,  suscipere  lamen  praemium  non 
mcrctur.  Nec  ulla  reiigio,  nulla  sane  mortificatio, 
nulla  vitae  perfectio  oculis  superni  Judicis  digna  de- 
cernilur,  qu»  tam.turpis  immunditiae  sordibus  in- 
quiuatur. 

Utautem  probetur  verum  esse  quod  dicitur,  ve- 
ncrabilis  Bedae  tcstimonium  in  medium  deducatur  : 
i  Qui,  inquit,  ita  eleemosynam  tribuit ,  ut  culpara 
nondimiuat,  animam  non  redimit,  quam  a  vitiis 
uon  compescit. »  Hoc  ille  eremita  suo  facto  probal , 
qui  cum  multis  virlulibus  cuin  suo  quodam  collega 
descrvisset ,  haec  illi  per  diabolum  injecta  cogitatio 
esl :  ut  quandocunque  libidine  litillarelur,  sic  semeu 
detritu  gcnitalis  membri  egercre  deberel ,  lanquain 
phlegma  de  naribus  projiccret;  qui  ob  id  et  dserao- 
nibus  moriens,  vidcntesocio,  tradilus  est.  Tum  idem 
socius  reatum  ejus  ignorans,  sed  exercitia  virtutum 
recolens  ,  pene  desperavit ,  dicens  :  0  quis  poterit 
salvusesse?  quomodo  isteperiit?  Cui  mox  angelus 
aslans,  dixit :  Ne  turberis;  iste  enim,  licet  multa 


eloquiis  omnia  peccata  sanguinem  nuncupari ;  David  D  fecerit,  tamen  per  illu4  vitium,  quod  Apostolus  vocat 

atlestante,  qui  ait  :  <  Libera  me  de  sanguinibus, 

Deus,  Deus  salutis  meae  (PsaL  l).  »  Verumtamen  si 

et  hujus  vitii  naturam  studeamus  solerler  inspicere 

et  physicorum  dicta  ad  memoriam  revocare,  inve- 

nimus  seminis  fluxum  ex  sanguinis  origine  procrea- 

tum.  Sicm  enim  agitatione  ventorum  aqua  maris  in 

spumam  convertitur,  ita  contreclatione  genilalium 

sanguis  in  humorem  seminis  excitatur. 

Non  ergo  a  sano  inteilectu  abhorrerc  merito  cre- 


iinmunditiam  (Rom.  i),  cuncla  foedavit. 

CAPUT  XXII. 

Quod  omnes  quatuor  illi  modi  superius  enumerati , 

conlra  naturam  sunt. 
Non  ergo  in  eo  sibi  quisque  blandiatur,  quia  cum 
nlio  non  corruit ,  si  per  semetipsum  his  luxuriautis 
illecebrse  contaminationibus  fluit;  cum  iste  infelix 
eremita  qui  daemonibus  in  morti»  arliculo  traditur, 
nnn  alium  nolluisse .  sed  semp.tinsum  ncrdidisftA  ner 


483  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  Ili,  —  OPUSCULA  VARIA  1*4 

oriuntur  :  ut  ex  quocunque  eorura  quis  pestiferum  A  deiilibus  infemi  delractos  IJJ  in  UrUrum  Ira- 

diJit  cruciandos,  in  judicium  reservari.  Et  civitates 


botryonem  carpat,  protinus  veneno  infectus  indiffe- 
renter  intereal.  Ex  vinea  enim  Sodomorum  vitis 
eorum ,  et  propngo  eoruin  ex  Goinorrha  :  <  Uva 
coruia  ,  uva  fellis ,  et  botrus  amariludinis  ipsis 
(Deuf.xxxu).  i  Serpensenimiste,quemnostrae  dispu- 
talionis  sude  frrngere  nitiaiur,  quadriceps  esl,  et 
cujuscunque  capitis  dentc  momordit,  lotura  mox  suae 
nequilice  virus  infudit. 

Sive  ergo  semeiipsura  quis  polluat,  sive  alium 
quocunque  modo  ,  licet  discretione  servata  ,  procul 
dubio  tamen  Sodomilicum  scelus  perpetrasse  con- 
vincitur.  Neque  eiiim  legitur,  quod  iJIi  Sodomorum 
incolae  soluminodo  aiios  consuminalo  aclu  corrupe- 
rinl;  sed  polius  creJendum  est  quod  juxta  effrenatse 


Sodomorum  et  Gomorrhaeorum  iu  cinerem  redigens 
(Gen.  xix),  eversione  damnavit,  exemplo  eorum  qui 
impie  acturi  sunt  (II  Petr.  u).  »  Quid  esl  quod  bealus 
apostolus  postquam  diabolicae  damnalionis  praecipi- 
liiun  retulit,  ad  Sodomorura  quoque,  et  Gomorrhaeo* 
rum  se  mox  convertit  exchiium;  nisi  ut  palemer 
ostenderet ,  quia  qui  nunc  suut  immunditiae  vilio 
traditi,  simuletiam  cum  immundis  spiritibus  aeterna 
sunt  ultione  damnandi?  Et  quos  nunc  ardor  Sodo- 
niitica?  libidinis  vexat,  postmodum  etiam  cum  ipso 
totius  iniquitatis  auctore  flamma  perpetuae  combu- 
stionis  exural?  Cui  senlentiae  etiam  Judas  apostolus 
aptissime  concinit ,  dicens  :  «  Augelos ,  inquit ,  qui 


libidinis  impetum,  diversis  modis  sint  in  se,  vei  in  B  non  observaverunl  suum  principatum  ,  sed  dereli- 


alios  lurpitudinein  operali.  Piane  si  quis  venioe  locus 
in  hujus  vitii  ruina  prsebereiur,  cui  propensius  re- 
missio  indulgenda  competeret ,  quam  illi  videlicet 
eremil.-e ,  qui  nesciendo  peccavit  ?  qui  per  simplici- 
talis  imperitiam  cecidit?  qui  sibi  boc  licere ,  velul 
naturalis  officii  debituin,  aeslimavil?  Discant  miseri, 
disoant  se  a  tam  detestabiiis  viiii  peste  compesceref 
lenocinanlem  libidinis  lasciviam  viriliter  edomare , 
pelulantia  carnis  inceutiva  reprimere,  lerrihile  divi- 
na3  districlionis  judicium  medullitus  formidare ;  ad 
memoriam  semper  revocantes  illam  apostolicae  com- 
minationis  sententiam ,  qua  dicitur  :  c  Terribile  est 
iucidere  in  manus  Dei  viventis  (Hebr.  x).  »  Illud 
etiam  formidolose  recolentes ,  quod  propbela  mina- 


querunt  suum  domicilium,  in  judiclum  magni  diei, 
vinculis  aeternis  sub  caligine  servavit :  sicut  Sodoma 
et  Gomorrha ,  et  finitimse  civilates  simili  modo  ex- 
fornicatae,  et  abeuntes  post  carnera  alteram ,  factae 
sunt  exemplum ,  ignis  aeterni  pcenam  sustinentes 
(Jud.  i).  »  Palet  ergo ,  quia  sicut  angeli  suura  non 
observaoles  principatum,  tartareas  caliginis  meruere 
supplicium;  ita  qui  a  sacri  ordinis  dignitate,  in  car- 
nalis  vitii  voraginem  corruunt,  in  perpeluae  damna- 
tionis  barathrum  merito  devolvunlur. 

Et,  ut  breviter  cuncla  concludam ,  quisquis  quo* 
libet  eorum  modo,  quos  supra  distinximus,  nefandae 
turpitudinis  se  contagione  foedaverit,  nisi  fructuosae 
paenitentiae  fuerit  salisfactionc  purgatus  ,  nunquam 


citer  inlonat,  dicens  :  <  Quia  in  ignc  zeli  Domini  C  habere  Dei  gratiam  poterit,  minquam  Ghristi  corpore 


devoiabitur  omnis  terra,  et  in  gladio  ejus  omnis  caro 
(Sophon.  i). » Si  enim  caraiules  homincs  divino  gladio 
devorandi  sunt,  ul  quid  nunc  ipsam  carnem  daniua- 
bililer  diiigunt?  ut  quid  carnis  voluptalibus  ener- 
viter  cedunt?  llle  nimirura  est  gladius,  quem  Do- 
minus  per  Moysen  intental  peccatoribus ,  dicens  : 
c  Exacuam  velulfulgur  gladium  meum  (Deut.  xxxu). » 
Et  iterum  :  <  Gladius ,  inquit ,  meus  manducabit 
carnes  (lbid.) ;  » id  est,  furor  meus  degluliet  in  car- 
nis  delectalione  viventes.  Sicut  enim  ii ,  qui  adver- 
sus  vitjorura  monstra  confligunt ,  supcrnae  virtutis 
auxilio  fulciunlur;  ila  e  diverso  carnis  immunditiae 
dediti,  soli  divinae  ultionis  judicio  reservanlur.  Unde 
et  Petrus:  <  ISovit,  inquit,  Dominus  pios  de  tenla- 


et  sanguine  dignus  erit ,  nunquam  coeleslis  palriae 
limen  intrabit ,  quod  aposlolus  Joannes  in  Apoen- 
lypsi  manifeste  declarat,  qui  dum  de  coeleslis  regni 
gloria  loqueretur,  addidil,  dieens  :  <  Non  intrabil  in 
illam  aliquis  coinquinalus,  et  facicns  abominalionem 
(Apoc.  xxi).  » 

CAPUT  XXIII. 

Exhortalio  lap$i  in  peccalo  hominis,  ul  resurgat. 

Exsurge,  exsurge,  quaeso,  expergiscere,  o  homo, 
qui  miserae  voluptatis  sopore  deprimeris;  revivisce 
tandem ,  qui  leihali  coram  inimicis  tuis  gladio  cor- 
ruisti.  Adest  apostolus  Pauius;  audi  illum  vocife- 
rantem,  puisantem ,  concutientem ,  clarisque  super 
te  vocibus  inclamanlem  :  i  Exsurge,  inquit,qui 


lione  eripere ,  iniquos  vero  in  die  judicii  reservare  "donnis,  et  exsurge  a  morluis,  et  exsuscitabit  le 
cruciandos  :  magis  autem ,  qui  posl  carnem  in  con- 
cupiscentiaiinmuiidiliseambulant  (II  Petr.n). » Quos 
etiamalibiincrepans,  air:  i  Exislimantes,  inquit,dici 
delicias  coinquinationes,  et  macul32  deliciis  affluenles, 
conviviis  suis  luxurianies  in  vobiscum,  oculoshaben- 
tes  plenos  adulterio ,  et  incessabili  delicto  (Ibid.)  » 
Nec  glorienlur,  qui  in  sacro  ordine  posili  sunt,  si 
exsecrabililer  vivunt :  quia  quo  altius  stantes  emi- 
nenl,  eo  profundius  corruentes  jacent  :  el  sicut 

aliAft  dphfirenL  nunc   in    snntLp  rntivArfiaLinnifi  vila 


Christus  (Ephes.  v).  »  Qui  Christum  resuscitatorem 
audis,  cur  dc  tua  resuscilaiione  diffidis?  Audi  ex 
ore  ipsius  :  <  Qui  credil,  inquit ,  in  me,  etiam  si 
mortuus  fuerit,  vivet  (Joan.  xi).  »  Si  vita  vivitica- 
trix  te  quaerit  engere,  tu  cur  ulterius  feras  in 
tua  morte  jacere?  Gave,  cave  ergo ,  netebara- 
thruin  dcsperationis  absorbeat.  Mens  tua  fiducia* 
lilcr  ex  divina  pietate  praesumat ,  ne  pro  magnitu- 
dine    criminis    impoenilens  obdurescat.   Non    est 

Antm    nArrikfnriim   ilAsnAr^rA.    saH    imninrnm  *    nCC 


185  OPUSC.  VU.  —  LIBER  GOMORRHIANUS.  iS6 

quanto  magis  te  virtug  Christi  poterit  ad  eum ,  A  pendantur  denique  nervi  rigidi,  denles  nudi,  ossium, 


J.73  de  quo  lapsus  es,  verticem  reYocare?  c  Nun- 
quid  qui  cecidit,  non  adjiciet  ut  resurgat?  »  (P$ai. 
xl.)  Cecidit  asinus  carnis  tuae  in  Juto  sub  pondere; 
cst  stimulus  pcenitentiae,  qui  pungal;  est  manus  spi  - 
rilus,  quae  viriliterextrahat.  Samson  ille  fortissiinus, 
quia  maic  Llandienii  mulieri  secretum  sui  cordis  ape- 
miil,  non  soium  seplem  crines,  quibus  virlus  aleba- 
tur,  amisit,  sed  etiam  pracda  factus  Allophylis,  ocu- 
los  perdidit :  postmodum  vero  capillis  jam  renascen- 
tibos,  Domini  Dei  sui  auxilium  humiliier  petiit, 
tempium  Dagon  stravjt ,  et  mullo  majorem  quaia 
prius  .hoslium  multitudinem  interemit  (Judic.  xvi). 
Si  ergo  te  iropu.Hca  caro  lua  mollia  suadendo  de- 
cepit,  si  septem  dona  sancli  Spiritus  abstulit,  si  lu» 


articulorumque  compago  divuisa„omniumque  mem- 
brorum  compositio  enormiter  dissipala.  174  Sic, 
sic  informis ,  atque  confusae  imaginis  monstrum  ex- 
trahat  ab  humano  corde  pnrstigium.  Pensa  igitur 
quam  periculosae  vicissiludinis  sit  permutatio,  quod 
per  momentaneam  delectationem,  qua  in  puncto  se- 
men  ejicitur,  pcena,  quae  sequitur,  per  millia  anno- 
rum  curricula  non  finitur.  Cogita  quam  miseruro 
sit,  quod  per  unum  membrum,  cujus  nunc  vo- 
luptas  expletur,  lotum  poslmodum  corpus  simul  cum 
anima  atrocissimis  flaromarum  incendiis  perpetuo 
cruciatur.  His,  et  hujusmodi  iinpeuetrabilibus  cogi- 
tatiouum  clypeis  imminentia  mala  propelle,  prselerita 
per  pcenitenliam  dele.  Carnis  superbiam  jejunium 


men  non  frontis  sed  cordis  exstinxit,  non  concidas  B  Irangat;  mens  assiduae  oraiionis  dapibus  saginata 


animo,  noli  funditus  desperare,  adhuc  te  in  vires 
collige,  viriliter  excute,  forlia  tentare  praosume,  et 
mc  per  Dei  misericordiam  de  iniiuicis  tuis  polcris 
triumphare.  £t  certe  Pbilislsei  crincs  Samson  potue- 
runl  quidem  radere,  sed  non  evellere,  quia  et  iniqui 
spiritus  licet  a  te  charismata  sancti  Spiritus  ad  tem- 
pus  excluserint,  nequaquam  tamen  praevalent  divin» 
reconciiialionis  remedium  irrecuperabiiiter  abne- 
gare.  Qualiter,  obsecro,  de  iargissima  Domiiii  va- 
leas  misericordia  desperare,  qui  etiam  Pharaonem 
arguit ,  quia  post  peccatum  ad  poenitentiae  rcme- 
dium  non  confugit?  Audi  certequid  dicat :  <  Bra- 
chia,  inquit,  Pharaonis  regis  JDgypli  contrivi,  et 
non  est  dcprecatus  ut  daretnr  in  eo  sanitas ,  et  red- 
deretur  ei  virlus  ad  comprehendendum  gJadium  C 
(/77  Reg.  xxi).  >  Quid  dicam  Achab  regem  Israel  ?  qui 
postquam  idola  fabricatus  est ,  postquam  Naboth 
Jezrahelitem  impie  trucidavit,  tandem  sicut  ex  parte 
humiliatus  esl,  ita  etiam  ex  parte  est  misericordiam 
consecutus.  Teste  enim  Scriptiira,  postquam  terro- 
rem  divinae  comminationis  accepit,  scidit  veslem,  ct 
operuit  cilicio  carnem  suam,  jejunavitque, et  dormi- 
vit  in  sacco  et  ambulabat  demisso  cnpite.  Quid  ita- 
que  posl  haec?  c  Factus  est  sermo  Domini  ad  Eliam 
Thesbiloni,  dicens  :  Nonne  vidisli  bumiliatum  Achab 
coram  me?Quia  igilur  humiliatus  estmeicausa,  non 
in  ducam  malum  in  diebus  ejus  (Ibid  ).  i  Igitur  si 
et  illius  pcenitenlia  non  despicilur,  qui  nequaquam 
perseverasse  cognoscilur ;  cur  tu  ex  divinae  misera- 
tionis  largitate  diffidas,  si  infatigabiliter  perseverare  ^ 
contendas?  Statue  quoque  libi  certamen  assiduum 
adversus  carnem,  armatus  semper  assiste  conlra 
ini  portunam  libidinis  rabiero.  Si  luxuriae  flamma  in 
ossibus  aestuat,  protinus  iiiam  memoria  perpetui 
ignis  exstinguat;  si  caliidus  insidiator  Jubricam 
carnis  speciem  objicit,  iiiico  niens  ad  mortuorum 


~~..i j»:„ 


jj  tiii^.  *._... 


piogueseat.  Hoc  itaque  modo  pr&sul  spiritus  subje- 
ctam  carnem  disciplinae  freno  coerceat,  et  ad  super- 
nam  Jerusalem  quotidie  fervenlis  desiderii  gradi- 
bus  festinarc  contendat. 

CAPUT  XXIV. 

Quod  ad  edomandam  libidinem  $ati$  prosint  ca$titati$ 
pramia  conlemplari. 

Operae  pretium  quoque  esl  ut  promissa  caslitati 
praeinia  incessanter  aspicias,  quorum  dulcedine  pro- 
vocatus,  quidquid  versulia  callidi  insidiatoris  oppo? 
nitur,  Hbero  fidei  pede  transcendas.  Si  euim  atten- 
datur  feiicitas,  ad  quam  non  sine  transilu  attingilur, 
leve  fil  quod  transeundo  laboratur,  et  conductus 
fossor  taedium  laborisalleviat,  dum  mercedem  ope- 
ris,  quac  debetur,  inhianter  exspectat.  Perpende 
ergo  quod  de  militibus  caslitatis  per  prophetam  di- 
citur  :  c  Hic  dicit  Dominus  eunuchis,  qui  custodie- 
rint  sabbata  mea  ,  et  eiegerint  quod  volui ,  et  te- 
nuerint  foedu*  meum  :  dabo  cis  in  domo  mea  et  in 
muris  meis  locum,  et  nomen  melitis  a  filiis  et  filia- 
bus  (lsa.  lvi).  »  Eunuchi  quippe  sunl,  qui  insolenles 
carnis  impetus  reprimunt ,  eflectuinque  a  se  pravae 
operationis  abscin^unt.  Plerique  autem  eorum  qtii 
voluplati  illecebra  carnalis  inserviunt,  memoriam 
sui  nominis  posl  se  relinquere  per  posteritatem  so- 
bolis  concupiscunt ;  et  boc  toto  mentis  afleclu  id- 
circo  desiderant ,  quia  nequaquam  se  huic  niundo 
roori  funditus  deputant ,  si  nominis  sui  titulum  per 
snperstiles  residuae  prolis  germen  extendant. 

Sed  multo  clarius  multoque  felicius  hoc  ipsum 
cselibes  munus  accipiunl ,  ad  quod  proletarii  tam 
fervidae  ambilionis  aestibus  inflammanlur,  quia  apud 
illum  eorum  memoria  semper  vivit,  qui  peraeterni- 
tatisslatum  nulla  lemporum  lege  pertransil.  Nomen 
igitur  eunuchis  melius  a  filiis  et  filiabus  divina  voce 
promittitur,  quia  roemoriam  nominis  quam  fiiiorum 

«~et*»;iAc  m»  Kmva   l^mnArk  RiHiliunt  noluisset  ex- 


187 


S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  m.  —  OPtJSCULA  VARIA. 


488 


i  Hi  sunt  qui  cum  mulieribus  non  sunl  cotnquinati ;  A  homicida  aliense  animae,  servala  censura  silentii,  di- 


^irgines  enim  smit,  qui  sequuntur  Agnum  quocunquc 
ierit  (Apoc.  xiv);  i  etquod  canticum  canlant,  quod  nemo 
tpossit  dicere,  nisi  illacenlumquadraginta  175  ^ua- 
tuormillia.  Singulare  quippe  canticum  Agno  virgines 
cantant,  quia  cumeo  in  perpetuum  prae  cunctis  fide- 
lilms,  eliam  de  incorruptione  carnis  exsultant.  Quod 
videlicet  alii  justi  diccre  nequeunt ,  licel  in  eadem 
beatitudine  positi  mereantur  audire ;  quia  per  cba- 
ritatem  quidem  illorum  celsittidinem  gratanter  aspi- 
ciunt,  ad  eorum  tamen  prxmia  non  assurgunt.  Qna- 
propter  pensandum  est ,  atque  in  mcnte  nostra  omni 
studio  revolvendum,  quantae  dignitatis,  quantaeque 
sit  excellentiae  iliic  fleri  summum  ,  ubl  summa  fe- 
licitas  est  esse  vel  nllimuro  :  illic  privilegii  celsa 


vinae  districtionis  audeam  ratiocinium  exspectare?et 
illius  reatus  fieri  incipiam  debiior,cujusnequaquam 
auctorexsliteram?  Et  cum  Scriptura  dicat :  cMale 
dictus,  qui  probibet  176  gladium  suum  a  sanguine 
(Jer.  xlvui);  i  hortaris  me  ut  gfodiuslinguaemeae  in 
taciturniialis  tbeca  repositus,  etsibimet  pereat,  dum 
offensionis  rubiginem  contrahit ;  et  aliis  non  profi- 
ciat,  dum  culpas  prave  viveniium  non  configit.  Gla- 
dium  quippe  a  sanguine  prohibere,  est  correctionis 
verbum  a  camalis  vitae  percussione  compescere.  De 
quo  gladio  pursum  dicitur  :  c  Ex  ore  enim  gladius 
ex  ulraque  parte  acutus  exibat  (Apoc.  i).  >  Qualiter 
enim  proxtmiira  mcum  sicut  roeipsum  diligo,  si  vul- 
nus  quo  eum  non  ambigo  crudeliter  mori,  negligen- 


conscendere,  ubi  beatissimum  est  patria  aequilatis  B  ter  fero  in  e}uscorde  grassari?  vidcns  ergo  vulnera 


jura  servare.  Nimirum  sicut  attestante  Veritate, 
iion  omnes  capiunt  verbum  hoc  in  hoc  sseculo  (Maith* 
xix) ;  sic  ad  illam  egregiae  remuneralionis  glqriani 
non  omnes  perveniunt  in  futuro. 

Hscc,  et  alia  multa  bujusmodi,  charissime  frater^ 
quisquis  es,  intra  mentis  tuae  secrcla  consklera ,  tor 
tisque  viribus  carnem  tuam  ab  omni  pesie  libidinis 
itnmunem  servare  festina ,  ut,*juxia  aposlolicae  do- 
ctrinae  senleniiam ,  scias  vas  tuum  possidere  ia 
snnclificnlione,  el  honore,  non  in  passione  dcsiderii; 
sicul  et  gentes,  quae  ignoranl  Deum  (/  Thest.  iv). 
Si  adhuc  stas,  praecipitium  cave  :  quod  si  lapsus  es, 
ad  uncum  pcenitentiac,  qui  ubique  praesto  est,  ma- 
num  fiducialiter  tende;  ut  qui  non  potuisti  cum 


mcntium ,  curare  negUgam  sectione  verborum?  Non 
me  ita  egregius  prsedicator  docet,  qui  eo  se  aproxi- 
morum  sangtiine  mundum  credidil,  quo  feriendis 
eortim  vitiis  non  pepercil;  dicit  enim  :  c  Gontestor 
vos  hodicrna  die,  quia  mundus  6um  a  sanguine 
omnium  t  non  enim  subterfugi,  quo  minus  annuntia- 
rem  omne  consiiium  Dei  vobis  (Act.  xx).  »  Non  ita 
me  Joanncs  instruxit,  cui  videlicet  angelica  admoni* 
tione  praecipilur  :  c  Qui  audit,  dicat :  Yeni  (Apoc. 
xxii).  »  Ut  nimirum  cui  se  vox  interna  insinuat , 
iUuc  etiam  clamando,  alios  quo  ipse  rapitur,  trahal ; 
ne  clausas  fores  etiam  vocatus,  inveniat,  si  vocanti 
vacuus  appropinquat. 
Sane  si  me  ratum  ducis  corripientero  corripere,  et 


,  _  ^.  —  r w  —  r_    , .. 

Abraham  procul  a  Sodomis  degere ,  liceat  vel  cum  ^  ut  ita  loquar,  prasumptoriae  argutionis   arguere, 


Loth  propinquae  combostionis  excidio  jamjam  ur- 

gente,  migrare.  Quique  navi  incolumis  subire  non 

valueras  porlum,  sufficiat  saltem  peiioti  fluctus  eva- 

sisse  naufragium  :  el  qui  non  meruisti  ad  liltoris 

sinum  sine  jactura  pertingere,  libeat  arenis  exposito, 

post  periculum  alacri  voce  illud  beati  Jonae  ce- 

leusma  cantare  :  c  Omnes  gargites  tui ,  et  fluclus 

tui  super  me  transierunt;  el  ego  dixi  .*  Abjectus  sum 

a  conspectu  ocuiorum  tuorum ,  verumtamen  rursus 

videbo  templum  sanclum  tuum  (Jon.  n).  » 

CAPUT  XXV. 

Ubi  $criptor  probabiliter  te  excu&at. 

Si  veroin  cujuslibet  manus Hbellus  isle  devenerit, 


cur  non  Hieronymum  corripis  qui  conlra  diversas 
haercticorum  seclas  tam  mordaciler  dispulal?  Gur 
non  Ambrosium  laceras ,  qui  in  Arianos  publice 
concionatur?  Gtir  non  et  Augustinum,  qui  in  Mani- 
C'iaeosatque  Donatistas  tam  austerus  Htigator  inve- 
hitur?  Dicis  mihi  :  Jure  illi,  quia  contra  hxrelicos, 
contra  blasphemos;  tu  autem  non  times  carper& 
Gbristianos. 

Ad  quod  ego  sub  brevhale  respondeo;  quia  sicut 
illi  nitebanlur  egressos  el  jam  erranles  ad  ovile  re- 
ducere ;  ita  etiam  nostrae  intentionis  esl ,  eos,  qtii 
qualilercunque  intersunt,  ne  cxeaut,  prohibere.  IIH 
dicebant :  c  Ex  nobis  exierunt ,  sed  non  erant  ex 


cui  conscientia  minime  suffragante,  snperius  com-  rj  nobis,  nam  si  essent  ex  nobis,  mansissent  utiquc 


prehensa  forte  displiceant,  meque  proditorem ,  deia- 
toremque  fraterni  criminis  arguat ,  noverit  me  favo- 
rem  interni  Judicis  toto  intentionis  studio  quaerere ; 
pravorum  vero  odia  vel  linguas  detrahentium  non 
timere.  Malo  quippe  cum  Joseph,  qui  accusavit  fra- 
tres  apud  patrem  criroine  pessimo,  in  cisternam  in- 
nocens  projici  (Gen.  xxxvu);  quam  cum  Heli,  qui 
filiorum  mala  vidit,  et  tacuit,  divini  furoris  uitionc 
mulctari  (IReg.  n,iv).  Gum  enim  per  os  prophelae  di- 

Vina   VAT    tArrillllitAi*  AAmmmalii»      /It/t/tne   .    m    Q.I    vlAa— 


nobiscum  (/  Joan.  n)>  »  Ei  nos  dicimus  :  Nobis- 
cum  quidem  sunt,  sed  male.  Sludeamus  ergo  si  pos- 
sibile  est,ut  deinceps  bene  sinl  nobiscum.  Ulud 
ctiam  addimus,  quia  si  pessima  est  blasphemia,  ne- 
scio,  in  quo  sit  melior  sodomia.  Illa  enim  facit  homi- 
nem  errare;  ista  perire.  Illa  a  Deo  animam  dividit ; 
diabolo  ista  conjungit.  Illa  dc  paradiso  ojicit;  ista  in 
tartarum  mergit.  Hla  mentis  oculos  caccat;  in  ruinae 
voraginem  isla  praecipital.  Et  si  subtiliter  indagare 

•  ittommne      ntt/\A  iila*iii9/¥iiA    /tniminii!   tn    elfttAM   iliumi 


489  OPllSC.  VII.—  LIBER 

Periuntur  incendio  dcvorati  (Gen.  xix).  Ncqoc  cgo  A 
sanctos  doctores  idcirco  proposui,  ut  fumigantem 
torrem  clarius  prasumam  conferre  sideritms ,  quippe 
qui  vix  indiguo  ore  tam  excelleniissimos  viros  sine 
afiensione  commemoro,  sed  hoc  dico,  quia  quod  ipsi 
vilia  cQrrigepdo,  et  confundendo  fecerunt,  hoc  ctiam 
juniores,  ut  facerent  docuerunt :  et  si  eoruin  tempore 
cum  tanta  impudentiae  libcrtate  h;ec  pcstis  fuisset 
olioria,  177  non  dubie  credimus,  quod  prolixa  ho- 
die  viderentur  contra  eam  volumina  codicum  exsf- 
rala. 

Nemo  me  eigo  dijodicet,  dum  adversus  mortale 
vitium  disputo :  ubi  non  opprobriom,  sed  provcclum 
potius  fraternae  salutis  inquiro,  ne  dum  corripientem 
persequitur,  delinquenti  favere  videatur.  Sed  ut  R 
Moysi  verbis  ular:  c  Si  quis  est  Domini,  jungatur 
mecnm  (Exod.  xxxii).  »  Videlicet  ut  qui  se  Dei  mi- 
litem  rocognoscit,  ad  confundendum  hoc  vitium  se 
fcrventer  accingat,  hoc  fotis  virihus  expugnare  non 
dcsinaCet  ubicunque  fuerit  repertum,  acutissimis 
verborum  spiculis  confodere,  et  trucidare  contendat; 
quatenus  dum  captivator  densa  cuneorum  acie  cir- 
ctimfundilur,  captivus  ab  bis,  quibus  servierat,  vin- 
culis  absolvatur;  et  dumadversus  lyrannumconsona 
vox  omnium  unanimiter  clamat,  is  qui  trahebatur, 
praeda  fleri  furentis  monstri  protinus  erubescat:  qui- 
que  ad  mortem  se  rapi  plurimoram  testimonio  per- 
hibente  non  dubitat,  in  semetipsom  reversus,  ad  vi~ 
laua  sedire  quantocius  non  pigrescat. 

CAPUT  XXVI.  C 

Ubi  ad  dominum  papam  sermo  reflectilur. 

Aunc  autem  ad  te,  papa  beatissime,  in  ipsius  Opu- 
sculi  calce  recurrimus,  ad  te  styli  hujus  articuium 
revocamus,  utcui  incipientisorigodirigiiur,  inipsum 
merito  peracti  operis  dausuia  lerminetur.  Petimus 
igitur,  el  humiliter  impioramus,  ut  clemcntia  vestra, 
si  dicere  fas  est,  sacrorum  canonum  decreta,  quaj 
lamen  vobis  nolissima  sunt,  solcrtcr  inspiciat ;  spi- 
rituales  et  prudenles  viros  ad  consultum  hujus  ne- 
cessaria  indagationis  asciscat;  nobisque  super  his 
capitulis  ita  respondeat,  ut  omne  de  nostro  pcctore 
dubielatis  scropulum  toilat.  Neque  hoc  dicere  idcirco 
praesumimus,  ut  ad  hoc,  Deo  auctore,  suflicere  solam 
profunditatis  veslrae  periliam  ignoremus;  sed  dum 
sacrae  auctoritatis  lestimonium  adbibetur,  dum  plu-  D 
rimorum  consensu  el  judicio  res  geritur,  perverso- 
rum  hominum  querela,  quse  fortassis  e  divcrso  mu- 


GOMORRHIANUS.  4U0 

tire  non  erubesccret,  sopialur.Noii  enim  facilc  patct 
qucrela,  quod  multonun  judicio  constiluitur.  Saepc 
auleni  senlentia,  qux  ab  uno  considerala  juris  aequi- 
tate  depromitur,  ab  aliispttfcjudictnm  deputatur. 

178Q,,at,,or  igi'*ur  hujus  vitii  diversitalibus,  quas 
superios  enumeravimus,  diligentcr  inspectis,  digne- 
tur  me  beatitudo  vestra  decrctali  pagina  clementer 
instruere,  cui  earumobnoxiusdcbeal  ab  ecclesiastico 
ordine  irretractabiiiter  adjici ;  cui  vero  prelalo  di- 
scretionis  intuitu,  possit  hoc  oflicium  misericorditcr 
indulgeri ;  qno  supradictorum  modo,  el  cum  quantis 
lapso  liceat  cuique  in  ecclesiastica  dignitate  persi- 
stere ;  qualiter  auiem,  et  cum  quantis,  si  foedatus 
fuerit,  compellendus  est  in  dicta  necessitate  cessare. 
Ut  ex  eo,  quod  uni  dirigitur;  mulii  eadem  laborantes 
ignoranlia,  doceantur,  quatenus  ambiguitatis  nostrae 
caliginem,  auctorilatis  vestras  lucerna  dimoveat ;  at- 
que,  ut  ita  loquar,  aposlolicae  sedis  ferrum  ex  agro 
nutanlis  conscientiae  totius  erroris  radicitus  germen 
evellat. 

Annuat  omnipotens  Deus,  reverendissime  Paler,  ut 
tempore  apostolatus  vestri,  et  hujus  vitii  monstrum 
prorsus  intereat,  et  jacenlis  Ecclesiae  status  undique 
ad  sui  vigoris  jora  resurgat. 

SGHOLIA. 

Legis  prccceptum  cst,  ul  cum  quis  lepra  perfundi- 
tur,  sacerdotibus  ostendalur :  lunc  aulem  non  sacerdo- 
tibusy  $ed  leproso  polius  ostendilur,  cum  immundus 
immundo  peractam  communem  nequitiam  confitetur. 
De  his,  quae  hoc  in  Opusculo  scribit  B.  Damianus, 
ejus  mens  polius  spectanda  quam  verba.  Neque  enim 
ille  signiGcat  confessionem  ejus,  qui  sacerdoti  com- 
plrci  confitetur,  ob  potestalis  defectum,  invaiidam 
esse,  si  ille  justum  tilulum  atque  jurisdictionem  ob- 
linet ;  sed  vult  dicere  hujusmodi  confessionem  fruciu 
carere,  ac  quodammodo  delusoriam  esse ;  quoniam 
verecundiae  ruborem  poenilens  nec  senlit,  nec  ad 
compunctionem  excitari  polest  ab  eo,  cujus  pravi 
exempli  specirs  anle  oculos  versatur.  Quse  omnia 
auclorexpendii,  ul  in  lextu  videre  est;  ubi  etiam 
ait :  Gonfcssionem  factam  complici  sacerdoti,  non  ea 
severilate  fieri  ob  facilem  poenitentiam  condonantis. 
Quare  omnes  Summistse  licet  confessionem  illam  va- 
Udam  esse  teneant,  non  tamen  laudant,  si  fiat;  nisi 
in  casu  exlremae  uecessitatis.  Sic  censentGlos.  in 
cap.  Omnet,  30,  quxst.  1 ;  Sylvesler  verbo  Conlessio, 
4,  n.  47,  atque  alii. 

Sit  nomen  Donnnt  oenedutum. 


191 


S.  PETFU  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  VARIA. 


192 


i7*i8o  OPUSCULUM  OCTAVUM. 

DE  PARENTELiE  GRADIBUS.  AD  JOANNEM  EPISCOPUM  CjESENATENSEM, 
ET  D.  D.  ARCHIDIACONUM  RAVENNATEM. 

Addita  ejusdem  argumenti  dissertatiuncula  alibi  ab  .auctore  kabita. 


Argumentuu.  —  Contra  juris  civilis  consullos  invehilur,  qui  gradus  consanguinitalis  ex  laleredesc€hden- 
tium  longissinieenttmerabaiit:  quos  tamen  canonica,  el  divina  lex  in  quarta  generatione  constituit.  Hac 
ilii  prava  opinione  imbuli,  noo  duhitubant  asserere.  inter  pronepotes  matrimonium  invicemlicile  conirahi 
posse.  Id  quam  sit  absurdum,  quamquecatholicaeEcclesiae  tradilioni  contrariuin,  mullis  probal,  et  adver- 
sariorum  sentcntiam  pluribus  rationilujs  coiifwtat. 


Reverendissimls  in  Chrtsto  viris,  Joanni  Caesenati 
episcopo,  etD.  D.  archidiacono  Ravennati,  Petrus 
peccator  monachus  digni  famulatus  obsequium. 

Ravennam,  ut  nost;s,  nuper  adii,  quam  mox  pe- 
riculosi  erroris  scrupulo  turbatam  vacillare  cognovi. 
Erat  aulem  de  consanguinitatis  gradibus  plurima  di- 
sceptatio;  atquejam  res  eo  usque  processerat,  ut 
sapientes  civitatis  in  unum  convenienles,  sciscitan- 
tihus  Fiorentinorum  veredariis,  in  commune  rescri- 
pserint,  seplimnm  generationem  canonica  auctoritale 
prseflxam  ita  debcre  intclligi,  ut  numeratis  ex  uno 
generis  latere  quatuor  gradibus,  atque  ex  alio  tri- 
]  us,  jure  j:im  matrimonium  posse  contrahi  videretur. 
Ad  astruendam  quoque  praeposterae  hujus  allegalionis 
inepliam,  illud  etiam  in  lestimonium  deducebant, 
quod  Juslinianus  suis  interseril  Institutis  (lib.  i,  tit. 
De  iVw/:l.f  paragr.  Inter  eas)  :  i  Sed  nec  neptem,  in- 
quit,  fratris,  vcl  sororis  duccre  quis  potest,  quamvis 
in  quarto  gradu  sit.  >  Ex  quimis  nimirum  verbis  in- 
ductoria  quxdam  colligcbanl  argumenta  dicentes : 
c  Si  neptis  fratris  mei  quarto  jam  a  me  gradu  divi- 
dilur,  consequenter  eliam  filius  meus  quinlo,  nepos 
item  sexto,  pronepos  autem  rneus  seplem  abea  pro- 
rul  elongatus  gradibus  invcnitur.  >  Et  quidem  ego 
ntidis  vcrbis  ista  dogmnliznnlibus  restiti,  ac  prout 
in  expeditione  licuerat,  emergentem,  ul  ita  fatear, 
hxresim  canonicae  teslimoniis  auclorilalis  altrivi : 
quo  lamen  vos  minimc  conlcnli,  dignum  esse  decre- 
vislis,  ul  quod  ore  proluleram,  apicibus  traderem; 
nlque  ila  non  paucis,  sed  omnibus  hoc  errore  nu- 
lamibus,  facili  compendio  responderem. 

CAPUT  PRIMUM. 

Quodinter  quos  est  lexhcsreditarmsuccessionis^nuUa 
sunt  jura  conjugii. 

Ego  atitem  vobis,  ut  in  omnibus,  etiam  in  hac 
panelibcnter  obtempero;  sed  huic  disputationi  nil 
prorsusadjiciendum  video,  itisi  quod  a  majoribus 
traditum  esse  perpendo.  A  quibus  nimirum  ita  est 


A  vkiae,  et  saeculi  leges  consangnineos  appeBant,  et  in 
hxrediiatem  suscipiunt,  nec  repeili  possunt.  >  In- 
terrogentur  igitur  qui  in  tribunalibus  judicant,  qui 
causarum  negotia  dirimunt,  qui  scrutandis  legum 
decrelis  insislunl,  nunquid  si  propinquiores  desiut, 
usque  ad  septimum  gradum  agnati  sive  in  h*redita- 
tem,  sive  in  tutelam  non  admittuntur?  in  cujus  au- 
tem  haerediutem  ex  jureconsanguinitatis  admitteris, 
quo  pacto  velut  exlraneus  ejus  conjugium  sortiaris? 
Ut  quid  etiam  tara  operosa  inler  sacros  canones 
figura  depingilur,  ul  non  modo  supra  vel  infra,  aed 
ex  utroque  etiam  latere,  sex  gradibus  terminelur,  si 
septima  generatio,  ut  asserunt,  tribus  hinc  enume- 
ratis  personis,  atque  illinc  quatuor  expleatur?  Neque 
enim  condiloribus  canonum  cavendura  fuit,  ne  trita- 

B  vus  avise,  quae  nimirum  sibi  trineplis  est;  vel  fllius 
trinepti,  cui  et  ipse  tritavus  est,  in  matrimonio 
181  jungeretur.  Ipsa  namque  rerum  natura  non 
patitur,  ut  suprema  persona  infimae ,  etiam  si  non 
esset  mhibitum,  copuletur. 

Sed  quod  sancti  doctores  humanae  consanguinita- 
tis  lineam  tot  gradibus  numeranl,  ad  hoc  enituntur , 
ne  personae  ex  latere  venientes  usque  ad  praeflxum 
lcrminum  se  invicem  jungant,  alioquin  postquam  ad 

.  abnepotem,  quse  vtdelicet  hinc  quarla  persona  est  a 
filio,  et  pronepotem,  quae  illinc  tertia,  ex  ordine  per- 
venitur,  cur  ad  enumerandas  adhuc  alias  frustra 
descendit,  si  nulla  eas  propinquitate  inter  se  alter- 
utrum  pertinere  noverunt?   Porro  satis  onerosum 

^  esset ,    atque  superfluum  in  genealogiae  gradibus 

^  describendis,  illas  extrinsecus  adhibere  personas, 
quae  nullas  inter  se  affinitatis  obtinent  consequen- 
lias.  Sed  cum  inferiores  grados  ab  eodem  videamus 
aeque  denominari,  a  quo  et  superiores  relationum 
suarum  vocabula  sorliuntur,  nimirum  ut  cujus  sunt 
isli,  filius,  nepos,  pronepos,  ahnepos,  idem  quoque 
uihilominus,  et  illi  sint  adnepos,  trinepos,  sicut  pos- 
sumus  genitos  a  progenitore  dividere »  sic  etiam 
nefas  ducimus,  ab  uno  utrinque  descendentes  con- 


195 


01  USC.  VHl.  -  DE  PARENTELjE  GRADIBUS.  m 

CAPUT  II.  a  terrae  secundum  species  suas  (Gen.  u);  i  inox  bo- 


Quod  mstar  humani   corporis  sex   gradibus 
consanguinitas  terminetur. 

Sic  enim  omnes  hi  gradus  ad  veterem  refcruntur 
origincm,  ul  commeantium  secum  novam  non  de- 
serant  affinilatem,  sed  ne  res  in  infinitum  prodeat, 
competens  a  sanctis  doctoribus  meta  praefigitur, 
scilicel  ut  quousque  est  successionum  reperire  vo- 
cabula ,  duret  etiam  niliilominus  parentela.  Unde 
mos  inolevit,  ut  sub  figura  humani  corporis  illa 
consanguioitatis  descriptio  pingeretur.  Sicut  enim 
corpus  hominis  sex  iufra,  totidemque  supra,  qui  et 
ipsi  dicuntur  ex  lalere,  articulis  constat ;  unde  et  f 
sexus  dicilur,  qui  in  medio  est,  quasi  sextus ;  quod 
nimirum  a  secundis  mamium,  sive  pedum  digilis 


minem ,  non  muitos,  sed  unum  condidil,  atque  ex 
ejus  latere  costam,  ex  qua  roulier  formaretur , 
eduxit. 

Ut  quid  enim  omnipotens  Deus  cum  ex  caeteris 
animautibus  plbra  creaverit,  unum  contentusest 
hominem  facere :  ex  quo  nimirum,  tanquam  deesset 
materia  figulo ,  muiiebrem  quoque  sexum  voluit 
propagare;  nisi  ut  cbaritatem  hominibus  commen- 
daret,  et  in  fraterni  amoris  eos  unitate  connecteret, 
quatenus  propriae  origini  congruentcs,  nequaquani 
diversi  resilirent  mente,  qui  unnm  probarentur  ex 
corpore?  Unde  et  Paulus  ait:  <  Unnm  corpus,  unus 
spiritus,  sicut  vocati  estis  in  una  spe  vocationis 
veslrae  (Ephes.  iv). »  Yerumtamen  cum  aifiniias  go- 


facile  est  inveniri :  ita  nimirum  et  illa  successionis  B  neris   elongata  discedit ,  bumanae  pravitatis  vitio. 


bumanae  figura  senis  utique  superius  et  inferius, 
atque  in  his,  qui  ex  iatere  veniunt,  gradibus  termi- 
natur :  quanquam  ad  propensionis  caulclae  gratiam, 
ei  septima  his  sit  generatio  consequenter  annu- 
merata. 

Quisquis  ergo  vult  inter  eos,  qui  ab  uno  ex  ulra- 
que  parte  descendunt,  usque  ad  uitimum  gradum 
cognalionis  jura  rescindere ,  fateantur  quoqne  ne- 
cesse  est,  dextera  hominis  membra  membris  sinistri 
lateris  minime  pertinere ;  atque  ut  quod  dicimns 
liquidius  eiucescat,  qui  trinepolem  ab  ea,  quae  al- 
trinsecus  est ,  trinepte ,  afllnilatis  vinculo  solutum 
judicat,  inter  digilos,  quibus  haec  scribo,  et  sinistrae 
inanus  articulos  communionem  deesse  contcndat. 
Sed  huic  pravae  assertioni  reclamat  Aposlolus,  cum  C 
dicit :  t  Sicut  enim  corpus  unum  est,  et  membra 
liabet  multa ;  omnia  autem  membra  corporis  cum 
188  sint  multa  ,  unum  corpus  sunt  (/  Cor.  xu).» 
Sicul  ergo  multa  membra  per  participalionem  sui 
tolius  simul  coeunt,  ut  unum  dicantur  irreprehensi- 
biliter  corpus ;  ita  niiniruin  diversae  personae,  quae 
ab  uno  progenilore  communiter  prodeunt,  unum 
sunt  procui  dubio  genus. 

CAPUT  III. 

Cur  Deus  in  principio  unum  solummodo  creaverit 

hominem. 

Idcirco  autem  matriroonii  lex  tanta  magisterii  arte 
sub  ecclesiastica  disciplina  componitur,  ut  mutuae 
charitalis  vinculum  inter  homines  necessario  tenea- 
lur,  videlicel,  ut  quousque  successionis  ordo  prolra-  D 
hilur,  vicarius  aroor  proximi  ex  ipsa  germanitatis 
necessitodine  praebeatur.  Cum  autem  deficientibus 
vocabulis  deficit  jam  genus  cognationis ,  occurrit 
protinus  lex  matrimonii,  et  jamjam  longius  abeun- 
tem  quasi  fugientem  revocat,  et  antiquse  diiectionis 
inter  novos  homines  jura  reformat.  Nec  mirum  si 

lw\  MiuiMnJIa   kAminiKne  i»liftril<kl!    ^nncnlitlir        fMlfYI 


quasi  submoto  fomite  amoris  flamma  frigescit.  Ad 

reparandum  ergo  mutuae  cbaritatis  igniculum  accur- 

runt  subinde  foedera  nuptiarum.  Enimvero  quia  sex 

aetatibus  el  mundi  tempus  evolvitur,  et  humanitatis 

vita  flnitur,  ipsa  naturae  vis  praebet,  ut  usque  ad  sex- 

tum  propinquitatis  gradum  germanus  amor  in  bu- 

manis  visoeribus  sapiat ,  et  quodammodo  odorem 

inter  se  genulnae  socielatis  emittaL  Ubi  autem  ma- 

mis  consangubilatis,  quae  captum  a  se  trahebat, 

deficit ,  illico  malrimonii  uncus,  quo  fugieus  revo- 

celur,  occurrit. 

CAPUT  IV. 

Quod  quibus  est  jus  h<erediiati$ ,  esl  et  affinitas 
generis. 

Sed,  ut  de  caelcris  sileam ,  miror  saltem  Icgis 
perilos  ita  potuisse  desipere,  ut  subjecta  183  fi" 
gura  ,  oculis  videantur  in  supputandis  gradilms 
caligare.  Qui  nimirum  dum  quarlu in  generis  gradum 
oclavum  faciunt,  quid  super  hac  parle  etiam  siue 
leges  definiant,  non  atlendunl.  Sed  ut  ad  exitum 
facilius  valeat  pervenire  quod  dicimns,  sacros  cano- 
nes  cum  ipsis  mundanis  legibus  conferamus.  Habet 
aitiem  hoc  Meldense  concilium :  i  De  affinitate ,  in- 
quit,  sanguinis  per  gradus  cognationis  placuit  usque 
septimam  generationem  observare.»  Nam  et  haere- 
ditas  rerum  per  legales  definitiones  sancitnr  usque 
ad  septimum  gradum  praetendere  baeredum  succes- 
sionem :  non  enim  succederent ,  nisi  eis  de  propa- 
gine  cognationis  deberetur. 

Secundum  boc  igitur  sententiae  synodalis  edictum, 
cui  compelil  jus  haeredilalis,  compelit  ctiam  propin- 
quitas  generis.  Neque  enim,  ut  dicilur,  in  haeredila- 
tem  succederent ,  nisi  ad  cognationis  propaginem 
pertinerent.  Al  hic  forsitan  respondetur ,  quia  quod 
his  verbis  septem  generaliones  observari  praecipitur, 
neqtiaquam  iJlis  altinet,  qui  ex  latere  veniunt :  sed 
<iH  pas  nnliuft.  nni  recta  linea  a  Riinremo  nroirenilorc 


495 


S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  lll.  -  OPUSCHJLA  YARIA. 


496 


inler  se  obtinent,  nuptiae  contrahi  non  possunt :  vcl-  A  eiiam  quid  Romanum  censeat  de  cognalione  conci- 


ul  inter  patrem  et  filiam ,  aviam  et  nepotem,  et 
usque  ad  infinitumL»  Resiat  ergo  ut  intelligamus, 
quia  in  his  personis,  quae  altrinsecus  veniunt,  septem 
generationes  ohservare  debemus. 
CAPUT  V. 

In  legis  peritbs  invehiiur ,  quos  et   de  propriii 
legibus  conveniL 

Nunc  igitur  inquiramus,  a  duobus  germanis  frar- 
tribus  descendentes,  quoto  gradu  sibi  inviccm  pos- 
sunt  in  haeredilatem  succedere?  Vos  dcnuO,  judices, 
alloquor,  vos  de  lege  vestra  convenio  :  vos,  ihquam, 
legis  periti,  qui  jura  scrutamini ,  qui  causas  perora- 
tis,  inquiro  :  Ulrum  is,  qui  sexto  loco  abuno  fratre 
descendit,  jure  vOcetur  in  hneredilalem  illius;  qui 


lium.  <Si  quis,  inqail,  de  propria  cognatione,  vel 
quam  cogualus  habuit,  in  conjugio  duxerit,  ana- 
thema  sit.  > 

CAPCT  VI. 

Quod  generationes ,  quce  utrinque  ab  uno  prodeunt, 

debeant  simpliciier  numerari. 

Debuerant  quidem  jam  haec  pauca  sufficere,  si  ii 
cum  quibus  ago ,  utpote  litibus  assueti ,  scirent  in 
controversiam  pauca  movere.  Illud  itaque  sub  ocu- 
los  revocemus ,  quod  causidicos  nostros  ex  suis  le- 
gibus  nobis  objecisse  supra  retulimus,  videlicet  quod 
neptem  fralris ,  vel  sororis  ducere  quis  non  potesl, 
quamvis  quarlo  gradu  sit.  Cumque  in  astruendis 
ptopriis  allegationibus  saepius  verba  haec  iierarent : 


el  altero  sexta  rursus  generationc  proccdit?  Sed  B  deindc  ratiocinando,  assumendo,  colligendo,  mulfi- 


cefle  negari  omnino  non  poiest,  quin  si  aller  dorum, 
quos  proposuimus  ,  intestatus  moritur  ,  cum  nulla 
exstet  pertona  propinquior,  alter  in  haeredilalcm 
ejus  legibus  admiltatur ,  alque,  ul  ipsi  debeatis  ap- 
probare  quod  dicimus ,  de  vestris  rursus  Instilutis 
teslimonium  proferamus.  Dicitur  enim  (lib.  m,  tit. 
De  legit.  agnat.  success.,  paragr.  Cwterunij :  «  Inler 
masculotf  agnalionis  jure  haereditas,  ettam  si  lOngis- 
simo  gradu  sint,  ullro ,  citroque  capiltfr.»  Et  paulo 
post :  «  MascuH  vero  ad  eorum  videiicet  mulierum 
haeredilates,  etiam  si  longissiroo  gradu  sint,  admrt- 
tantur.»  Si  ergo  longissimo  gradu  non  infra,  vel 
supra ;  sed  ultro  eitroque  haeredilas  capititr :  el, 
sicut  praemissum  est,  nou  potest  quis  in  baeredita- 
lem  defuncto  succedere,  nisi  quem  consiiteril  ad 
eamdem  progeniem  pertincre;  valde  pra?poslcrum 
est  atque  confusum,  ut  ii  qui  qoarlo  gradu  a  ger- 
manis  fralribus  prodeunl,  jam  inter  se  matrimonium 
contrahani;  cum  ii  qui  184  posteos  sunt,  necdum 
jushsereditariae  successionis  amitlant.  Unum  quippe 
jus  allerum  lollil,  ut  videlicet  cui  poles  bxredis  jure 
succedere,  eam  nefas  sil  conjugali  tibi  foedere  copu- 
lare ,  et  e  diverso  in  quam  competit  jus  conjugii, 
cessat  nomen  haeredis. 

At  fortasse  diciiis,  quia  iongissimus  gradus,  non 
incongrue  etiam  quarlus,  qui  apud  vos  octavus  est, 
possit  intelligi.  Quapropter  ad  vestros  codices,  quae- 
so,  recurrite,  el  utrum  hoc  limite  sit  contenta  pro- 


moda  cavillalionum  argumenla  componerent ;  m 
arcto  positus,  hac  quae  eo  toci  occurrere  potuit, 
voce  respondi :  Hanc,  inquam,  supputationem,  quac 
fratris,  vel  sorofis  neptem  a  patruo,  ve)  avunculo 
magno  quarlo  constiluil  gradu ;  fiiium  vero  ejusdein 
palrui ,  vcl  avuncuti,  slcul  dicitis,  qutirlo,  nepotciu 
sexto ;  pronepotem  aulcm  Cjus  ab  eadem  quae  prae- 
inissa  est,  neple  septimum  numerat;  forenses  qui- 
dem  leges  habere ,  qtiht  ad  id  tantopere  insistitis, 
possuut,  sed  eam  sacri  canones  non  admktunt.  Et 
revera  eas  progenies,  quae  per  diversas  lmeas  ab 
uno  generis  auclore  procedunt,  nequaquam  divina 
lex  dupliciter  numeral :  sed  licet  plnres  hinc  inde 
profluantgeniti,abunotamengenitore,  si  generaliter 
colligantur,  sub  una  reperiuntur  generationeconcludi. 
Sed  quia  cum  legis  peritoruin  faceta  urbani- 
latc  confligimus,  legis  perilum  quoque  in  no- 
slrae  partis  lestimonhim  producainus  r  Moysen 
scilicel ,  non  improbandum  sane  jumconsuituiit , 
185  sed  sive  *&  depromendosr  judicialis  sententiie 
calculos,  sive  elhtm  in  ipsis  legibus  promulgandis 
noit  vulgariter  emdilum.  In  magislro  siquidem  disci- 
mus,  quid  de  non  contcmncndg  indoiis  discipulo 
scntiamus.  Veniat  ergo,  et  iitem  inler  nos,  quae  ver- 
satur ,  de  generatione  dcftniat  :  ait  namque  de  io- 
seph  :  c  Vixitque  centum  annos ;  >  deinde  sub- 
junxil  :  c  Et  vidit  Ephraim  filios  usquc  ad  ler- 
tiain  gcnerationem  (Gen.  l).  i  Qui  nimirum   si  in 


genies,  quia  forsitan  excidit,  in  memoriam  revocale.  j)  gencralionibus  supputandis   cum  nostris  judicibus 


Ait  namque  ubi  supra  idem  Justinianus  (lib.  iii,  tit. 
De  success.  cogn.,  paragr.,  Hoc  loco)  i  i  Hoc  loco,  in- 
quit,  et  illud  necessario  admonendi  sumus,  agnatio- 
nis  quidem  jure  admilii  aiiqucm  ad  haeredilatem 
etsi  decimo  gradu  sit.  >  Cum  crgo  conslcl,  quia  in 
haereditalem  intestati  nullus  admiltilur,  nisi  aflinita- 
tis  illi  jure  jungatur,  quo  paclo  decimus  in  haeredi- 
tatem  agnationis  jure  succedit,  cum  jam  quartus,  ut 
dicitis,  cum  hujusmodi  nersonis  licito  matrimonium 


coucordaret ,  ad  Manassem  quoque  respiciens, 
Ephraim  prngeniem  non  jam  terliam,  sed  sextam  po- 
lius  astruxisset.  Nam  et  mox  sequittir,  dicens  : 
i  Filii  quoque  Machir  filii  Manasse  nati  sunt  in  ge- 
nibus  Joseph  (Ibid.).  i  Cum  igitur  terlia  progenics 
Ephraiin,  ilemque  tertia  Manasse  nequaquam  pro- 
pter  alterutrain  inler  se  habitudinem  tcndilur,  scd 
simpliciter  utrinque  tertia ,  testante  sacro  eloquio, 
ocrhibetur :  qua  auctoritale,  qua  novitate  doctrinac 


197  OPUSC.  VIH.  -  DE  PARENTELjE  GRADIBUS.  198 

tur  bnc  (Gen.  xv). >  Enim  vero  si  omnes  generatio-  A  mens  argumenlo,  Floreniinus,  puto,  verbis  mebeati 


nes,  quae  sub  Moyse  de  JSgypto  in  terra  Ghanaan 
reversae  sunt,  juxta  sententias  nostrorum  judicum, 
vox  divina  divideret,  non  generationera  quartam,  sed 
millesimam  poiius,  vel  uiteriorem  certe  numerum 
proluiisset.  Illud  etiam,  quod  per  Psalmislam  dici- 
tur  :  c  Memor  fuil  verbi  sancti  sui,  quod  mandavit 
in  miile  generationes  (Psal.  civ) ;  i  non  ad  iliarum 
refertur  generationum  muliitudinem,  quae  sub  uno 
tempore  in  hac  vita  subsistunt :  sed  ad  illas  potius, 
quae  sibi  invicem  per  saecula  prolixiora  succedunt. 
Nam  si  generationes  singulorum  parenlum  hoc  loco 
Propheta  voluisset  intelligi,  nulius  est  dies,  quo  in 
populo  Dei  miile  generationes  non  valeant  reperiri : 
atque  ideo  nihil  plus  esset  mandare  verbum  in  miiie 
gcncrationes,  quam  dare  iegem  ilii  populo,  ubi  es- 
sent  mille  patres.  De  bealo  quoque  Job  legitur  : 
i  Quia  vidit  filios  suos,  et  filios  flliorum  suorum 
usque  ad  quarlam  generalionem  (Job  xlii).  i  Nam 
cuin  Scriptura  non  dicat,  vidisse  scilicet  Job  filios 
filii  sui,  ab  uno  nimirum  progenitore  simplicem  li- 
iieam  descendentem  :  sed  filios  filiorum  suorum,  al- 
que  eos  omnes  non  ad  quartas  generationes,  sed 
ad  quartam  singulariler  generalionem  venissc,  co 
vivente,  pronunliet :  putet  profecjo  quia  auctori- 
tate  divini  eloquii,  generationes,  quae  a  fratribus  ve- 
niunt,  non  divisae,  sed  simpliciter  numerantur.  De 
Tobia  etiam  sic  dicitur  :  c  Vidilque  Tobias  quintam 
generationem  filiorum  suorum  (Tob.  xiv).  > 
Vidciis  itaque,  o  judices,  quae  dicuntur :  videlicel, 


Gregorii  insolenter  urgebal :  quibus  uimirum  prae- 
cepit  (Reg.  1.  ult.  ep.  31)  Anglos  jam  quarla  ,  vel 
quinta  deberegenerationecoujungi.  c  Licet,  inquiens, 
sanctus  ille  vir  hoc  neophylac  genti  dispensativecoa- 
cesscrit ;  tamen  si  consanguinita»  tantopere  esset  in 
matrimoniali  copulalione  cavenda,  nequaquam  inter 
tam  propinquos  couveniendi  licentia  fuisset  induha : 
constat  utique,  quia  super  hoc  conjunclionis  arliculo 
temperanlius  sensit ,  qui  licet  rudibus  quarlae  gene- 
rationis  conjugium  non  negavit.  i  Nos  aulem  ulram- 
que  senlenliam,  Jusliniani  scilicet,  et  Gregorii  con- 
feramus  :  et  tanquam  duos  lapides,  qui  in  nos  ex 
hoslili  acie  jaculati  sunt,  invicero  coliidamus,  qua- 
tenus  ex  eorum  repercussione  ignicuius  exeat,  qui 
B  eisdem  noslris  adversariis  non  dicam  caecutienti- 
bus,  utpole  reverentia  servaia,  judicibus  :  tamen 
lippicntibus,  et  caligantibus  lumen  ostendit. 

Audite  igitur,  judices,  utriusque  docioris  verba 
diligenter  attendile :  atque  illud  tumulluanlium  mur- 
mur,  quo  in  foro,  vel  tribunalibus  assueti  estis,  h;c 
in  Ecclesia  fieri  prohibele.  Litigium  nostrum  uon 
confusa  parlium  loquacilas  augeat,  sed  intcnti  cordis 
'  ratio  sequestra  componat.  Glamemus  ergo  simul  ad 
Dominum,  alque  illi  pars  utraque  dicamus :  <  Surgc, 
Deus,  judica  causam  tuam  (P$al.  lxxiii).  >  Age 
igitur  :  Dicit  nempe  Juslinianus  vester,  ut  saepc  su- 
perius  dicium  cst :  c  Quia  neplis  fralris  tui  quarlo 
jam  a  te  gradu  dividitur,  >  nimirum  tu  unus,  fraler 
tuus  secuudus,  filius  ejus  lerlius ;  nepiis  autem  ejus 


ct  c  geneiationem,  >  et  <  filios  filiorum  suorum.  >  C  quarto  a  te  distinguitur  gradu.  Ergo  si  ita  esl,  non 


In  filios  igilur  filiorum  plures  descendenlium  lincas 
consequenler  allendile  :  in  generationem  autem  quae 
dicilur,  omnes  simul  lanquam  unius  successionis 
ordinem  deputale.  Idioma  siquidem  est  Scripturae 
sacrae,  quod  diversorum  fratrum  sic  in  unum  gcne- 
ratio  comprehenditur,  tanquam  si  ab  uno  homine 
descejidemis  successionis  series  contexatur :  unde 
si  quae  in  sacris  voluminibus  reperiunlur,  veiim  hic 
186  cuncta  colligerc,  anle  lux  ad  occasum,  quam 
cxempla  perveniant  ad  effeclum.  Auimadvertilis  igi- 
tur,  o  judices,  quia  dum  male  numeratis,  numerosos 
adversum  vos  reclamautes  sacri  cloquii  lestes  in- 
curritis  :  el  dtim  sub  colore  coujugii  incestus  sordes 
inducilis,  ecclesiaslicae  castitalis  mundiliam  foedare 


tam  longius  faligemur,  utpote  qui  propius  invenire 
possumus,  quod  ad  hanc  rem  necessarium  judicamus* 
Gum  igitur  lu,  sicut  dictum  est,  a  filio  fratris  tui 
sis  lertius,  consequenter  eliam  filia  lua  ab  eodem 
fi! io  fratris  lui  quartus  est  gradus ;  salvo  scilicet  eo, 
sicul  asseritis,  quod  gradus  et  generatio  idem  sit. 
Quod  profeclo  si  verum  est,  tolum  illud,  quod  Gre- 
gorius  permiilit  quarta  187  generatione  conjungi, 
nihil  est  aliud,  nisi  quia  duorum  fratrum  germano- 
rum,  vel  duarum  sororum  fiiios  et  filias  ceuset  in 
matrimonio  copulari.  Sed  ubi  cst,  quod  idem  Grc- 
gorius  omnino  prohibet,  ne  duorum  fratrum  vel  so- 
rorum  fiiius  et  fiiia  misceantur?  An  censendum  est, 
ipse  sibimet  exstitisse  contrarius,  ul  quod  prohibuit 


tenlalis.  Erubescat  ergo  lerrenae  sapienliae  vanilas,  D  fieri,  iilico  decrevissel  impleri?  Sed  quis  hoc  dc 


nec  in  Ecclesiae  nemore  errorum  aculeos  spargat ; 
sed  repressa  pravi  spiritus  arroganlia  sacrae  se  au- 
ctoritati  humiliter  subdat  :  nec  protinus  credat, 
quidqtiid  sibi  luxurianlis  inlelieclus  petulantia  leno- 
cinante,  suggerilur;  sed  quod  a  sanctis  doctoribus 
dcfiniiuiii  esl,  hoc  sacrum  inlellectum  omnimodis  ar- 
lnlreiur. 

CAPUT  VII. 
Vbi  adversartos  inevilQbili  argumentatione  convincit. 

Pn«l    iUam     fllllem  VIT    AnAiAlkiLm  Juclinioni    fipn. 


Grcgorio  credat,  nisi  qui  alienala  mente  prorsus  in- 
saniat?  Verumlamen  ipse  Gregorianus  stylus  ad  me- 
dium  veniat,  el  ulrum  sibimet  constet,  ex  ipso  le- 
ctionis  ordine  clarius  innolescal  (Ibid.).  c  Qu&dam, 
inquit,  terrena  lex  in  Romana  republica  permillit, 
ut  sive  fratris  et  sororis,  seu  duorum  fratrum  ger- 
manorum,  vel  duarum  sororum  filius  et  filia  misccan- 
tur.  Sed  experimento  didicimus,  ex  taii  conjugio  so- 
bolem  non  posse  succrescere ;  unde  necesse  est,  ut 
vpI  nninta  crcneratinnft  fidelAs  licenter 


l^n-k     nim 


409  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS 

sunt,  dum  qtia  illi  prohibentur  auctoritate  connu- 
bere;  eadem  isti,  qui  in  quarta  generalione  sunt, 
conceduntur  in  matrimonii  foeriera  convenire.  Nam  si 
germanorum  filii  in  quarla  generatione  consisterent, 
quid  csset  aliud  dicere,  lilii  germanorum  fratrum 
non  junganlur,  et  lertium  in  quarta  generatione  ho- 
mines  socienlur,  nisi  tanquam  sic  sermo  procederet: 
consobrini  invicem  et  non  jungantur,  etjungantur? 
Quod  ulique  ridiculosum  potius  qnam  authenticum 
haberelur.  Unde  et  idem  venerabilis  doctor  post- 
quam  praemisit :  c  Necesse  est,  ut  jam  quarla,  vei 
quinla  generalione  fideles  licenter  sibi  junganlur;  » 
protinus  inliilil :  c  Nam  a  secunda,  quam  pradixi- 
mus,  omnimodo  debet  abstineri.  »  Ecce  jam  lapides, 
quos  hostilis  manus  intorserat,  vicaria  inler  se  im- 
paciione  contudimus,  scintillas  elicuimus,  lumen  ha- 
bemus.  Amhulemus  ergo  in  lumine  Domini,  ne  nos 
tenebra  comprehendant  (Joan.  xn).  Quod  si  me  for- 
lasse  consulilis,  qualiter  illa  iusliniani  sentenlia 
*  possil  absotvi,  nihil  nostra  interest.  Yobis  siquidem 
vestra  relinquimus,  nec  alieni  nobis  officii  periliam 
arrogamus.  Hoc  tantum,  quod  ad  nos  altinet,  non 
omitlimus,  quia  non  semper  ima  summis,  non  mun- 
dana  sacris,  non  concordant  humana  divinis.  Nam 
cum  ille  ncptem  fratris  in  quarto  gradu  asserat 
conslitutam,  B.  Gregorius,  ut  in  promplu  est,  duo- 
ruin  fralrura,  vel  sororum  filios  et  filias,  quod  uti- 
que  longinquius  est,  atque  reinolius,  secundam  ge- 
nerationem  vocat. 

CAPUT  VIII. 
Quod  seplima  generalio  in  pronepolibu*  non  habetur, 

Hoc  etiam  non  minimo  argumenlo  est,  sepiimam, 
el  octavam  generationem  in  fratrum  germanorum 
pronepolibus,  ul  asseris,  non  expleri,  quia  sacri 
prohibent  canones  :  ut  quandiu  linea  consanguini- 
talis  agnoscilur,  vel  in  memoria  retinelur,  nullus 
uxorem  de  propria  cognatione  prasutnat  accipere. 
Etcerte  nonnullos  hodie  in  carne  vivenles  aspicimus, 
188  Qul  ^  g^udeant  nepolum  suorum  adhuc  so- 
bole  fecundari.  Censeiis  igilur,  ut.senior  ille,  cujus 
posterilasjam  in  pronepotes  extenditur,  cum  ger- 
mano  suoaequevidelicetproavo  conjugii  fcedus  ineat, 
el  pronepolem  illius  suo  pronepoti  in  matrimonium 
tradat.  Quod  profecto  quam  sit  absurdum,  quamque 
ipsi  nalura  videatur  horribile,  atque  contrarium, 
nulla  indiget  exaggeratione  verborum.  Quas  autem 
progenies  lam  ignobilis  lateat,  ut  vel  inter  ipsos 
propinquos  memoria  ad  proavos  non  recunrat  ?  pra- 
sertim  cum  etsi  ipse  utrorumque  germanorum  paier 
adbuc  vivai,  quod  etiam  ipsum  vidimus,  omnes  illas 
personas  in  sua  potestate  jure  possit  habere,  om- 
nesque  legali  sententia  (ilios  appellare. 

Quae  aulem  rerum  est  species,  si  paler  inter  filios 
utcunque  longinquus  malrimonium  contrahat :  et 
quibus  inter  se  invicem  fratribus  ipse  pater  est,  in 

mtrwlioiom   Anmilam     illiioraf  9  Viftatic   icrifiti.  tom      rtiiio 


SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  VARIA.  2C0 

A  namque  esl,  qtiod  Anlichristus  venicns  judaizare 
homines  doceat,  et  vetusti  hominis  cxremonias  no- 
vis  evangelicac  gratice  legibus  anteponat.  Yos  autem 
non  sic,  sed  (Iicet  ignoranliae  caligo  ad  tempus 
obrepserit)  ad  sacri  eloquii  paginas,  vclut  perspi- 
cuum  lumen  prxsfo  recurtile,  proprii  sensus  crro- 
rem  cum  humilitate  deponite,  atque  ad  rcclas  inlel- 
ligentiae  tramilem  quantocius  repedale :  ut  qui  inier 
clientium  furbas  tenelis  in  gymnasio  fcrulam,  non 
vereamini  subire  in  Ecclesia  disciplinam ;  et  qui  tan- 
quam  docli  peroralis  in  tribunalibus  causas,  sufficiat 
vobis  sicut  doccntis  in  oratorio  Chrisli  audire  sen- 
tentias.  Honeslum  quippe  est,  ut  ipsi  etiam  in  mysli- 
cis,  ac  spiritualibus  causis  se  praebeanl  humiles,  qui 
humanis  negotiis  consueverant  pncsidere  censores. 
"  Quocirca  quisquis  es,  qui  cognationum  gradus  enu- 
merare  disponis,  noli  lineam  lineoe,  ac  si  licium  licio, 
in  longitudine  adjiciendo  subnectere,  sed  descen- 
denles  hinc  inde  personas  unimoda  tanlum  suppu- 
tatione  conclude :  nirairum  ut  non  dicas,  quatuor 
hinc  generationes,  el  quaiuor  inde,  octo  generatio- 
ncs  fiunt ;  sed  potius  dic,  quia  personsc  islse  in  quar- 
ta  sibimet  gcneratione  conSistunt. 

CAPUT  IX. 

Quoa  juxta  prcecedentit  personcs  gradum,  commuhit 
debet  afinitas  computari. 
Si  vero  impares  sint,  nimirum  ut  iste  sexto  inve- 
niatur  gradu,  ilia  septimo,  vel  deinceps ,  ad  prae- 
cedentem  gradum,  ut  mihi  videtur,  est  illico  recur- 
rendum  :  alque  illius  intuilu  decernendum  est,  in 
malrimonium  tales  convenire  non  posse.  Licel  enim 
quis  limitem  jam  cognationis  excedat,  non  expeJi- 
tum  videtur  illam  ducere,  quam  adbuc  propriae  ii- 
neae  mensura  coarclat.  Explealur  siquidem  prius 
totum  undique  parentela?  corpus,  et  sic  jani  foe- 
dera  redeant  nuptiarum.  Yerum  si  cui  super  hac 
senteniia  fortassis  arobigitur ,  sedes  apostolica 
consulatur.  Nos  eniui  honeslius  ducimus  inqui- 
rendo  189  cum  aliis  discere,  quain  soli  ncsciendo 
docere  :  et  in  quibus  ipsi  h;eremus,  firmare  alios 
lemerarium  judicamus.  Yerumiamen  quia  juxta 
praecedentem  linearum  gradum  debemus  gcnerationi 
calculum  ponere,  illud  eliam  dalur  indicio,  quod  su- 
perius  Abrahae  Dominum  promisisse  relulimus,  vi- 
q  delicet :  Quod  generatione  quarta  essenl  filii  ejus  de 
servilute  JDgyptia  liberandi  (Gen.  xxv).  Nam,  ut 
egregtas  Israeliiici  generis  lineas  appouamiis,  rcga- 
lem  videlicet  atque  sacerdotalem ,  Levi  progenies 
tunc  erat  quarta,  sed  Judae  generalio  jam  quinta 
praecesserat.  Cum  ergo  nrn  lougiorem,  sed  brevio- 
rem  successionum  lineam  divina  vox  posuit,  quo- 
dammoJo,  ut  conjicimus,  reguiam  nobis  in  suppu- 
taudis  gom  rationibus  sua  aucioriiate  pracfixil :  ut  in 
ea  quis  progenie  cum  alio  conslare  censealnr  , 
in  quo  videlicet  gradu  suae  linex  superior  invenitur. 


r»AniTT    v 


m  opusc.  vm.  -  dk 

rationilHis  nuuieraiidis  una  sempcr  deuet  abundare 
persona  :  nec  euini  ex  una  persona  potest  generalio 
..  Jicri.  Tune  siquidem  generalio  fit,  cuiu  geuilus  a 
gigncnte  processerii :  atque  ut  exemptura  extrinsc- 
cus  non  quasramus,  sufficiat  hoc,  quod  adhuc  prae 
manibus  tenemus.  Levi  namque  genuit  Caath , 
Caalb  genuit  Araram,  Amram  genuit  Aaron,  Aaron 
genuii  Etoazar,  Eleazar  autem  genuit  Piiinces  (/Vtim. 
xxm).  Caalh  cuin  patre  stio  Levi  ingressus  est 
J^yptum  ;  Piiinees  auteui  lerram  reproniissionis  in- 
travit.  Si  ergo  numeres  a  Caalb  ad  Pbinees,  qirin- 
que  personas  invenies;  cum,  testantc  divino  oraculo, 
quatuar  esse  debeant  generationes. 

El  quia  Moyscs  in  Exodo,  filios  Isrncl  cx  iEgjpio 
ujninia  geueratione  les:alur  egressos,  Jodaica?  quo- 
que  tribus  ordinem  videamus  :  i  Judas  scilicet  ge- 
nuit  Phares,  Phares  genuit  Esron,  Esron  genuit 
Aram,  Aram  genuil  Atninadab,  Aminadab  genuit 
ISaasson,  Naasson  genuit  SaJmon  (Malth.  i).  »  Pha- 
res  cum  patre  suo,  videiicet  Juda,  i£gyptum  petiit; 
Maasson  vero  princeps  tribus  Juike  fuisse  In  deserto 
describitur :  cujus  hlius  Saliuon  terram  rcproniis- 
sionis  iugressus  est.  Si  receuscamus  igitur  a  Pba- 
res  usque  ad  Salmon ,  sex  quidein  personas  esse 
-perpendimus,  sed  juxta  Moysen  generationes  qujntfue 
tantummodo  nuiueramus.  Si  qiiem  vero  inoveat, 
Moysi  nunieruin  illi,  qticni  Domimis  posueral,  non 
constarc,  quia  alterius  est  negotii :  salvo  quideui 
altiori  mystcrio,  iiitcrim  scirc  sufticint,  qu:a  utrum- 
que  veruni  cs.se  cognoscitur,  si  ad  divcr&as  iri!>us, 
sicul  diclum  esl,  refcralur. 

Id  autcm  quod  diciinus,  personas  plures  cs.^e 
quam  gradus  ,  in  ipsa  quoijue  caiioiiuni  fignra 
liquido  deutODstralur  ,  cum  dicitur ,  quia  primo 
gradu  superiori  linca  conlinelur ,  pater.  malrr ; 
inferiori ,  filius ,  filia*  Cuin  crgo  pater  ct  uTuis  in 
tuio  cotisliluaiilur  gradti ,  conslat  procul  dubin  iu 
coiisangtiinitatis  serie  el  gradibtis  190  plures 
esse  persouas.  Quod  autem  iliic  subjiuigitur ,  quia 
his  personis  nulkc  alix  junguiilur,  tale  est  ac  si 
diccret  :  ex  transverso  non  vcniunl.  Nani  avo  ct 
nepoli  ,  qui  in  secundo  suut  gradu  ,  ex  irans- 
icrso  vel  obiiquo  veniunt  ;  frater ,  soror  proavo 
\el  pronepoli,  similiier  ex  obliquo  veuiun»',  fra- 
tris  sororisque  filius  ,  filia  ,  atque  in  hunc  mo- 
dum  aliis  alia.  His  autem  personis  ,  quae  sunl 
patcr  et  fiiius ,  alise  non  jungunttir ,  quia  ulraquo 
uuum  faciunt  gra.lum  ,  ac  per  boc  nulloe  alix 
percona*  possunt  eis  siinilcs  inveniri.  Quod  cliam 
Psalmisu  testalur ,  cum  dicil  :  «  Fsanl  nali  ejus 
in  interitum,  in  una  generalione  deteutur  ncmen 
ejus  (Psal.   cvm).  >   Cujus  enim  tilios  iroprccwur 


PARENTEL€  GRADJBIJS  20* 

A  nouis  videlur,  necessarium  sibi  est  novem  utriu" 
que  persouas  xqua!iter  uumerare  :  oc.o  scilicet , 
quibus  septem  generationes  fiant ;  noaa  sii  iibi, 
qune  in  malriiiioniuin  tnsujcat. 

Si  quis  autera  juxta  a!iam  defin itionem  sexta 
elegit  es*e  generatione  con.cntus ,  aos  ausleriia- 
tcm  novam  antiquis  canoiajus  inducere  uon  jth. 
dkamus.  Verumlami  n  quia  alii  doctores  scxiam  v 
alii  septimam  generationein  oLaervandam  esse  de- 
cernuut ,  harc  in  talibus  est  tenenda  discretio  : 
ut  si  a  fiiiis  incipii,  in  sexta  generatione  sup- 
ptitatio  desinat;  si  vero  a  nepoiibus,  usqoe  ad 
septimam  tendat.  Sic  niuiirnm  pluriinorum  seo- 
teiitia  reperietur  uua  ,  qua?  iu  litterarum  vide- 
batur  iua>quaiilate  diversa. 

B  CAPUT  XI. 

Quod  aliud  $it  aliquando  grudus,  atiud  generalkf. 
llltid  autem  praiereuuduin  non  est  ,  qtiia  iu 
bis  scripiuris,  qu«  de  cogualioiium  aflimtate  lo- 
quuntur,  BOii  seuipei'  gradus  pro  geaeratietie  po- 
silus  inve.iitur.  Aiioquin  uequaquam  JosUuiaiius, 
quoi  superius  dielum  est,  neptem  fralris  quarto 
constituerit  gradti ;  prasserlim  cum  et  ex  quatuor 
solumtuodo  pcrsonis,  quatuor  generationes  fieri 
omnino  non  possent  :  et  frater  ad  frairera  ge- 
nerationem  non  halieal,  utpote  quornm  neuler  al- 
lerum  gignat.  Undet  ut  mibi  videtur,  disputa- 
tores  illi,  quos  supi*a  nominavimus9  hujus  uoiui- 
nis  diversitate  falluutur  :  quod  videlicet  atiquaiido 
generationem,  aliquando  iocuin  solummodo  inveui- 

^  nir  significare  persoiue.  Tauluuideiii  namque  est 
dicere,  neptem  fratris  esse  quarto  gradu,  tanquaiu 
si  dicerel  quarto  loco.  ^ui  nimiruin  iiligatores, 
mci  si  vix  dum  mitescere  nescii,  quod  tune  molie*; 
baiitur  objicere ,  nou  vereanlur  redirivis  adhuc 
iuvectionibus  ilerare,  non  sine  quodara  scilicet  jur- 
gii  tuiuore  dicentes  :  quid  lam  prulixas  alBnilatutn! 
liiteas  lexis,  doce  cliam  si  trinepos,  ut  assoris,; 
al  irincpiem  e  regione  descendcntcm  jus  cogna- 
(ionis  babet,  quo  inter  se  propiuquitalis  nomine 
ccnsebuntur?  Nunquid  191  sobrini,  sive  palrtieles» 
ant  amiliui  ?  Quod  si  nuilo  inlcr  se  hujusmodi  no- 
inine  confcruntur,  quo  pacto  suul  consanguiuei,  qui 
nulla  a  se  videnlur  altcrutrum  cogtiomiiiatione  rc- 

jv  lati  ?  Ad  quos  ego  :  si  de  nominibus,  inquam,  agi- 
iur,  taie  quid  sa?pius  iiivcnilur,  ut  quibusdani  et 
nccessitudo  propinquiialis  inlersit,  e:  afiinilatis  vo- 
cabulum  dcsit. 

Alque,  ut  quod  dicimus  sacrie  a.icloritalis  te- 
stiinonio  coinprobcmus  ,  prae.  ipilur  in  Levitico  : 
i  Turpitudinein  ,  irii\uit ,  sororis  uxoris  tme  ,  et 
filix  ejus  non   revelabis ;   filiam  fllii  ejus ,  et  fi- 


filS-m     tltine 


nt       PavuIad      t>rit#\i«i! 


«53  S.  FETiU  DAHIANl  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  lll.  —  OPUSGTLA  YAlUA.  904 

pncceptum  deberc  comungi,  cum  non  inveniatur,  \  ecssu  temporum  paulalim  sempcr  excretlt  :  m:*.» 
quo  propiiiquiiatit  possint  vocabulo  nuncupari  ?  Sed 
Vitlcte  quid    in   fine  sententiae   dicitur,  quia  talis 
coilns  inccsfis  cst.    in  Decretis  qnoque  Innocen- 


lii  pap»  legitir :  <  Relictam,  inquit,  oalris  nxo- 
ris  suse,  relicttnti  fratris  uxoris  sikc,  relictam  Alii 
~nxoris  suae,  relictam  consangiiiueorum  uxoris  suae, 
nsque  in  lertiam  progeniem  nemo  in  uxorem  su- 
nial.  »  Porro  antem  in  omnibus  his  personis  el 
affinitalts  eognomiua  non  rcperiuntur,  et  inter  eas 
tamen  contrahi  matrrmonium  prohibetur. 

Quod  si  necdum  Ins  acquiescitis,  atqne  adlitic 
«impugnare  teulatis  v  ex  vestris  profeclo  excdris 
munimen  arripimns,  quod  vestris  itidem  jaculis 
ffpponamus.   Vester  namqiic  Justinianus  postquam 


antcm  divino  y\m  irominenle  judicio ,  cttin  suo~ 
deudi  essenl  homines  omuino  carnis  vonplalcs 
ahscidere,  ultro  etiam  provocantnr  incesluosa  ma- 
trimonia  fosderare.  Adversus  ergo  bnjusmodi  ne- 
sics  sacerdotalis  se  auctoritas  erigaf,  et  improbe 
temeritati  ecclesiastiea?  disc  plinae  vigor  obsist»'. 
Noh  detur  cornu  peccatori,  iiulla  rrnnqualor  au- 
dacia  vanitali.  Vivat  adhtic  i.i  Ecclesi»  Christi 
i:ie  Mosaicus  s^rnens  (Sum.  xn) ,  qui  incanta- 
torum  colubros  sorbeat ;  vivat,  inquam,  spirita- 
lis  prudentia,  quae  carnaJis  versutia?  venena  con- 
suinat;  ut  quos  propfii  arbitrii  libcrtas  euYenata 
laxaverat  9  canouicae  severiutis  censura  compe- 
scal  :  el  quos  tanquam  celebris  fcinwe  '  lumor  in~ 


sex  undique  cognationum  gradus  enumerat,  mox  B  flaveral,  redditae   ralionis  gravitas   premai  :  quos- 


•addit  (frurif.,  lib.  m,  lit.  De  grad.  cogn.  perag.): 
~*  Ex  his,  inquit,  palam  esi  intelligere.  quemad- 
«lodum  uUerioris  qnoque  gradus  entimerare  de- 
•fceamus  ;  quippe  gcnerala  quseque  persona  gra- 
dmn  adjicial ,  ut  longe  facilius  sit  respondere 
quo  qiiisque  gradu  sit ,  quam  propria  cog^atio- 
nis  appellatioae  qiiemqtiani  denotare.  »  Si  ergo 
legislalor  ipse  illic  coAsanguiiiilatis  gralus  eno- 
ineral,  tihi  nomina  deesse  testalur%  quid  mirum 
si  nos  eadein  facientes  ,  et  inter  iMos  esse  jus 
propinquitalis  asserimus ,  qoorum  videiiccl  rela- 
liva  vocabula  non  habentnr?  Tanto  jam  de  pa- 
rentela  me  dixisse  solBciat  ,  ne  pauper  stylus 
modum  sibi  coiigrux  brevitatis  excedat :  q»;od  ta- 
•nen  ul  arbilror,  si  diligenter  allenditur,  omriis,  qiuc  G 
stiper  hoc  ncgptio  nuper  emerserai,  querela  sopitur. 
CAPUT  XII. 
ExciuMtio  longioris  opuwuli. 

Dixerit  mc  quispiam  verhis  Ifaeriits  evagatum  t 
scd  inihi  Ulnti  esl  proximomm  ittcorum  salus  , 
11 1  non  oliosum  credam  multorum  lignorum  py- 
rain  accemlcrc ,  qua  basilisciim ,  Jicct  exjguuut , 
incoluini  populo  necesse  sit  interire  :  nec  niuita 
-aqua  innniter  fundiliir  si  scinlilla  iguis,  qua  urba 
crcnianda  Aierat,  exslingualur.  Vilis  planc  sagilta 
-peclori  bellauiis  inngitur ,  sed  aniequam  excal  , 
inuilo  labore  sudalur.  Ycrumtamen  qui  me  ia- 
ciniosi  operis  arguil,  perpendal  cum  quibtis  mihi 
sit  in   hac  disceptalione   192  negoiium  :  et  mox  p  ilibus  dispulavi,  inter  csetera  dixisse  me  meinini  : 


que  fidei  unilas  congregat,  doctrimc  scissura  nou 
sparg;it.  Sic  sic  iiiuiirum  veslro  studio  ad  sobrii  iu- 
tellectus  concordiam  redeant,  et  jam  hunuies  fa. 
cti ,  uno  spiritu  cum  ecclesiastica  se  pace  coni- 
ponant  ;  quatenus  et  veteri.osus  coluber  desinal 
pravi  dogmatis  virus  effluete,  et  Ecclcsia  Cbristi 
de  caelero  integra  posstt  ia  sui  podoris  munditia 
permanere. 

DISSERTATIUNCULA 
DE  GRAWBLS  COGIfATlONfS. 
AitGCttENTUM.  —  Quemdam  presbyteruin  consoli(r 
quonam  pacto  cognaiionum  gradus  iumer«tri  de- 
beant  :  iiuii  enim  adco  luiuni  sibi  vitleri  com- 
muncin  morem  (co  scilicet  mo<1o  numersHidi  til 
prima  pcrsona  semper  abuudet)  ul  ab  eo  re- 
cederc  uefas  &il,  praeserlim  cnni  noimulh  Seri- 
ptiir»  loca  videantur  ohsiare.  Petit  igilur ,  ui 
m  hic  tUibitalione  suam  ^euleiuiam  patefaciat. 

Domno  S.  religioso  presbytero,  ^Petrus  pcccalor 
monachus  indissolubile  glulinum  charilalis. 

Admonet  fir  sapicns  :  <  Cum  viro,  hiquit,  re- 
ligiow  tracta  de  sanclitale,  et  cum  justo  de  justitia 
(Kccli.  xxxvn)  (8).  >  Qui  etiam  posimodum  dicit. 
«  Ctim  viro  sanclo  assiduus  esio ,  quemcunque  cogno- 
\eris  observantem  timorem  Dei  (Ibid.). »  Quapropler 
cgo  le,  vcuevabilis  frater,  agnoscens,  congruum  duxi, 
non  consilia  tecum  lerrena  conferre,  sed  de  spiri- 
t.li  polius,  et  ecclesiastica  quaestione  tractare.  h\ 
opusculo   siquide:n,  ubi   de  parenlela?    \9$  gra- 


necessitati  deputet,  quod  verbosilali  hactcnus  ad- 
.seribebat.  Necessirium  nempe  duxiinus  ista  con- 
scribere ,  ne  cancer ,  qui  in  dies  per  augmcnta 
«crpebat,  pcslilenlius  adhuc  se  per  Ecclesix  vi- 
^ccr^  dilatarct. 

Vos  aiilem.  sercnissimi  in  Christo.  et  venera- 


In  cognationum ,  inquain ,  generationibus  nuiiie- 
randis  una  semper  debet  abundare  persona.  Quod 
eiiam  approbans,  addidi :  Neque  enim  cx  una  per- 
sona  potesl  generatio  fieri.  Adhibilis  eiiam  testi- 
moniis  Scripluranim  quibus  hoc  disputatio  definivif, 
iilcuni  D?oDinnuomm  ccnenationes  fuerint  suoDula- 


f05  OPIJSC.  VIII.  —  DE  PAREISTEUE  GRADIBUS. 

cnumeratx  cognalionis  regulam  pcrsuasii;  pracser-  A  CAPtT  H. 


20« 


tim  cuui  pleriquc  sacculares  huic  definilioni  fcrain, 
atque  inhumanain  conuueranlur  inesse  duritiam, 
seseqtie  perhibeani  nobis  obtempcrare  non  posse, 
nisi  Tcl  nimirum  quid  acquieveriiMiis  ev.  Iiujus  legis 
rigore  laxare.  Hoc  quolidic  belhiiu,  hoc  sinc  fvederc 
lolerauius  oWoquium. 

CAPDT  PUIMtM. 

/»  generationibus  svppW.andis  tfuw  regnfa  servanda* 

Videldr  ilaqiie  nobis   infirmilalibus  liiibecitlium 

feine  culpa  non  posse  conscciiderc  [/".  condescenderc], 

ii l  decernaums  cognalionuni  simui  nc  pcrsonaruiti 

nuineriim  inviccni  convenirc;  qualctius  quol  sunt 

persona?,  tolidcm  quoque  <Jfoantur  cssc  generaiio- 

nes.  Ut  auieiii  Iioc  non  nostra  lemeritas,  sed  san* 

ctorum  Pairuin  vidcatur  auctorilas,  B.  Ilicronynuis 

dum  solvere  nilitiir  quxslioncm  Genesis,  ubfi  dici- 

tur  :  c  (jui  occidertt  Cain,  septem  vindiefas  cxsol* 

vel  (Gen.  iv) ,  »  septem  pcrhibet  esse  gcueralioues 

ab  Adam  usque  Laniech,  cuin  lanien  non  rcperiantur 

iiisi  totidcm,  hoc  cst,  septcm  esse  pcrsonae.  Et,  ut 

ipsa  potissimum   tauli   docloris  verba    jmnamus  : 

Majorum,  inquit,  nostrorum  ista  sententia  esl,  quod 

piitant  in  sepiima  generaliotie  Lamecli  interleclum 

Cain;  moxque  subjiingit :  Ailam  quippc  genuit  Cain, 

Cniii  genuit  Heiioch,  lleiioch  genuil  Cainan,  Caittan 

genuit  Malalctiel,  Malalehel  geitutt  Mathusalem,  Ma- 

ihusalcm  gcnuit  Lamech,  qui  septimus  csl  ab  Adam. 

El  paulo  post  :  Ilic  quidem,   inquit>  Cain,  quod  in 


Qnomotlo  a  transmigmtionc  Unhfonis  ad  Chrlstunt 
fuerinl  generaliones  'inatuordecim. 

Addamus  adhuc,  quod  gravioris  est  ponderis,  et 
inviotabile  tencl  robur  atictoritaiis.  Matilueus  wiira 
evangelista  postqttaui  gcneratioiiis  OitUti  lineani 
tcxuh,  hoc  in  concltisimie  subjiiiixit :  «  Omncs  ergo 
gcnerationcs  ab  Abraham  usquc  nd  David  genera- 
tiones  suiit  quatuordccim,  ct  a  David  iisquo  ;»d  trans- 
inigratiouciii  Bahyiouis  gciicralioncs  quauiordeciiM, 
et  a  traiisniigralioiic  Bahylonis  itsqnc  ad  Chrisuim 
gcneralioues  qua  uordecim  (Matth.  xi).  »  Cuni  ?ide- 
licet  nulla  tritim  ordinum,  qnj  digesti  siint  tessera, 
plusquani  f|Uaiuordecim  genilomni ,  sivc  gigneit- 
tium  iiivcniatur  ciiuineraro  persouas.  Iiuo  si  dih- 
p  genter  attendilur,  nonuisi  tredcclm  ctmiincre  per- 
sonas  ordo  tcrlius,  qui  esl  et  uliimiis,  inveuiitu. 
Super  quo  niiniruin  nonutilh  doclorum  divcrat  :i  so 
iuvicem  sciilientcs,  longis  argumeiitatiunibus  dispti- 
Uut,  ut  quatuordecim  el  in  .hoc,  sicnt  in  «\ciens 
habeutur  ordinihtis,  essc  generalioues  ostcimaii1. 
Sanclus  quippe  Hieronymus  duos  essc  perhibcl  Je* 
chonias,  patrcin  scilicct  et  Aliuin;  ct  palrciu  quifleju 
in  fme  secundi  ordinis,  fiiium  asscrit  |iosittim  iu 
capile  lertii.  At  bealus  dicit  Aug.  qtiia  uiius  Jccho- 
nias  bis  numeratur.  Quod  si  crcdendum  sit,  ncsciw 
quo  pacto  sancti  evangclislae  vcra  vidcri  possit  asscr- 
tio,  qua  dicil,  quoniam  a  traiismigratioiic  Hahtlimif 
usque  ad  Chrisittm  geuerationcs  suiit  qtialuonl(*«  im. 
Sane  sive  bis,  sive  qnoties  lihet,  u\%  quod  tmiiui 


scpiima  generalione  inleiTcclus  sil,  cl  juxta  aliam  ^  osl,  numeretur,  unum  nihilomiuus  pcimaiiere  •  ••• 


editionem  poenam  sui  sceleris  dedcril  :  ubi  niliil 
obsctiri  arbitror  remansisse.  In  quibus  utique  <h> 
ctissimi  viri  verbis  patenter  ostendilur,  quia  cuin 
ah  Adam  tisqne  Lamcch  scptem  lanliiinmodo  sunl 
personae  ,  septem  nibilominus  f.icimit  generalioncs. 
A  qua  gencratiouum  dinumeraiione  beatus  quoque 
Cregorius  non  discordal.  Nam  in  exposilione  B.  Jo!>, 
Euoch  seplimam  perhibel  esse  generationeni ,  cuni 
sex  tanltimmodo  pairum  ante  illum  reperianlur  esse 
personae.  Haee  niinirum  bcali  viri  verba  sunl  (Moral. 
x)  :  c  Eieclis,  ait,  Henoch  in  septima  gencraiionc 
nascilur,  »  quia  sui  dcdicationem  gaudii  in  cxtremae 
retributionis  gloria  rcquirunl.  Et  certe,  sicttt  sacra 
Gcncseos  liquido  teslalur  hisloria  :  c  Adam  gcnnil 


gnoscittir.  N:»m  eisi  sscpennmcro  quid  dicilur,  rei 
lamen  essenlia  non  atigetur,  nec  multipllcatiir  tm- 
merus,  licet  sermo  fueril  ilcraius.  Timeo  phuc 
sttper  ulriusqiic  docloris  scntentia,  qurc  inihi  ihihic. 
las  oboriatur,  exprimere;  ne  tain  ithisirihus  !!<clr- 
si;e  magistris,  cl  asscrtoribus  verilatis  videar,  qim.l 
abstt,  aliquaicntis  succeusere. 

De  itlorum  itaqtie  venerandis  delTnilioiiihus  cgn 
disputare  non  audeo,  simphcilcr  tauluui  qiitd  mihi 
vidcalur,  expono.  Ab  eo  sane,  quod  diciiur,  posi 
transmigrationem  Babylmis  Jechonias  gcuuii  Sala- 
ihiel,  usque  ad  ilhid,  Jacob  autem  geiiuit  Jo>epii 
virtim  Mariae,  tredecim  sunt  geucratioiics.  in  4os<pli 
siquidcm  duodecima,  in  Maria  intelligitur  tcrlia  do- 


Seth,  Seth  gcnuit  Enos,  Enos  genttit  Cainan,  Cainan  D  cima.  Si  enim  Maria  Joscph,  siciK  uxor  viro,  car- 


genuitMalalebel,  Ma!alehe)194gMinii  Tareth,  Ta- 
reib  genuilHenoch(6>/Mii).>  Sicut  ergo  perKneam 
Cain  srplem  solummodo  succedeiitium  sibi  rcpe- 
riuntur  esse  personae  ab  Adam  usque  Lamech;  ita 
quoque  per  electorum  seriem  septem  duutaxal  per- 
sonae  numeranlur  ab  eodein  Adam  u.,que  Ue::o,b. 
Sed  sicut  in  genealogia  Cain  a  healo  Hicrouymo 
Lamech  septimus  est  ab  Adam,  ita  B.  Cregorius 
seplimam  generationem  esse  lestalur. 


Si  ergo 


tantorum 
i . 


virorum  sequi  non  abhorrea- 


uali  comniercio  jungeretur .  jure  uua  duntaxal  iu 
195  ulroque  gcneralio  vi  ierelur.  Sed  cum  Maria 
Joscph  nullatenus  sil  conjuncta,  generationis  vim*o 
linea  usque  ad  Joseph  per  pneccdculium  scricm  sit 
pcrducia,  repeute  geueratio  in  Mariam  aUrtusecus 
posita«n  prosilit  :  et  dum  a  sna  rcfleclitur  liuea,  et 
in  aliain  transit,  queiudam  quasiangulum  facil.  Ille 
niniirttm  cx  ea  natus  est,  qui  el  juxta  Aposiolum, 
lapis  est  angularis  (Ephes.  u);  et  sicut  Psaimisla 
canit :  c  Factus  est  in  capul  anguli  (Psal.  cxvn).  » 


207  S.  PETRI  DAMIANl  OPP.  TOMUS 

-Porro  cum  'Joseph  \iinc  ex  rerta  propagata?  cogna- 
tionis  linea  pendeat,  iliinc  ex  ajtera  ejusdem  cogna- 
tioais  linea  Maria  descendal;  ipse  de  linea  in  iineara 
transitus  .gencrationis  est  mysticoe  sacramentum. 
Jfam  quia  Maria  Joseph  carne  non  jungilur,  non 
ulraque  una  esl  generatio;  sed  unam  Joscph,  alte- 
ram  Maria  generationera  facit.  Plane  cum  Scriptu- 
rarum  consuetudo  uon   leneat,   ul   per  niuUeres 

.  cognalionis  iineam  texal,  per  viros  Christi  genealo- 
gia  producilur ;  in  ejus  tamen  ortu  viritis  maleria 
non  miscelur,  ideoque  cum  ad  Joseph  pervenluin 
est,  successionis  ordo  non  ullcrius  in  inferiora  dedu- 
cilur,  sedper  transversum  protinus,  ei  ex  latere  in 
virginem  derivatur.  Sic  post  carnaies  gcneraliones 

-  tit  gcneratio  spiritualis,  ul  mox  sequaiur  res  inau- 
dita  prorsus,  et  singularis.  Spirilualis  siquidem 
ge.jeralio  fit  de  Joseph  iu  Mariam,  suigulaiis  de 
-Maria  in  Cbristum. 

CAPUT  m. 
Qnomodo  Ozias  genitus  a  Joram  dicattir. 
Sed  dteis  iuihi,  quisquis  cs,  qiioiuodo  inler  Joseph 

kel  Muriam-potesl  generatio  dici,  quam  videlicei  ipse 

-non  genuil?  EMu  mihi  rcciproca  consuliiis  inquisi- 
trone  respoudc  :  Cur  idein  bcalus  evangelisla  Mat- 
thseus,  de  cujus  nunc  senlentia  disputamus,  ait  inter 
csetera  :  <  Joram  gennil  Oziam  (Matth.  1);  i  cum 
nequaquam  sit  paler  Ozitt,  sed  potius  Ochozkb? 
Quisquis  enim  quarti  libri  Reguro  percurril  histo- 
riam,  indubitanter  agnoscit,  quia  Jorara  gentiit 
Ochoziain,  Ochozias  geuuit  Joas,- Joas  genuit  Ama- 
siam,  Amasias  genuit  Oziam,  qui  et  alio  nomine 
dicitur  Azarias  (IV  Beq.  vm).  Cur  igilur  Jorain 
non  Ochoziatn,  dicitur  genuisse  quem  genuit ;  sed 
potius  Oziam,  qui  jain  procul  ab  illo  quinlus  absi- 
stit?  Si  ergo  inter  Joram  et  Oziam  essc  generatio 
dicitur,  non  quod  Ozias  ab  Joram  sil  genitus,  196 
sed  quod  ab  illo  per  longam  coutinui  gencris  tradu- 
cem  sit  productus;  quid  prohibet  inter  Mariam  et 
Joscph,  qui  procul  dubio  consanguinei  sunt,  genera- 
tionem  dici  per  quamdam  scilicel  vim  et  mysteriura 
sacramenli?  Et  si  comprehendi  non  potcst,  quo- 
modo  Christus  cx  virgine  nascilur;  quid  mirum  si 


SGU  PARS  III.  -OPUSCILA  VARIA.  2W 

A  i»ter  parcntes  cjus  stupentfa  quaedam  ct  admirahitfs 
generatto  videalur,  cnjiis  videlicct  et  geueratio  sin- 
gularis,  el  conceptlo  nova,  ct  naliviias  deprehea- 
dilur  inaudita  ?  Hxc  lamen  dicimtis  salva  aucturilate 
sanctorum  doclorum,  quos  superius  nicmoravimus. 

Ul  igilur  ad  ea  quas  ccepimus  post  drverlicuIuHi 
revcrtamur,  in  hac  generalione  Domlnica  non  iHa 
conspicitur  regula  fuisse  servata ,  quam  videlicct 
alibi  prxfixiinus ,  ut  in  supputandis  generatiouibtis 
uua  providcalur  superesse  pcrson*;  :  quae  scilicct  si 
illic  servaretur,  uua  adhuc  addenda  persona  neccs- 
sario  videretur.  In  illa  quippo  cognalionum  linca 
trifaria  dinumeratione  digesta ,  uniuscujusque  ics- 
scra*  quatuordecim  tantummodo  sunl  personae,  sicut 
et  generationes.  Nec  gencrationum  numeruiu  perso- 

B  narum  multiludo  videlur  exccdere,  dum  nil  aliud 
ibi  generationes,  quam  siinplicjs  sint  persoiue. 

Considerauti  itaque,  ctrem  diligentius  perpen  'enli 
patenter  occurrit,  quod  B.  evangelista  dinunieraudo 
cognauonis  regulam,  quam  prcdiximus,  nou  modo  ■ 
non  tenuit,  sed  el  caule  vitavil,  studiosc  conlempsit, 
prudenter  exclusit.  Nam  cum  in  genealogia  Domini, 
cerli  causa  myslerii  trifurio  disjiosiltonis  ordine 
quatuordecim  decrevisset  geueraliones  altexere,  ut 
unainquamoue  personam  geiieraiionem  esse  nion- 
straret,  tres  quos  supcrius  diximus,  Ochoziain  vide- 
licei,  Joas  el  Amasiain  ,  de  narrationis  ordine  regcs 
abjecit :  et  lot  personas  apponere,  quol  generatioues 
euumerare  conlenlus  fuit.  Plane  cum  sibi  persona* 
ruin  mullittido  suppetcrel,  uoluit  ul  persona  genera- 

C  tionibus  superessel;  sed  ut  gencralionum,  ac  perso- 
narum  sibi  invicem  numerus  xqtialiter  conveniret. 
Uxc  itaquc,  venerande  frater,  et  ipse  pei vigil  mcdi- 
tare,  el  cum  sapicniibtis  luis  stude  conferre,  ut 
aiioruin  mihi  fultus  auxilio,  certuin  quid  valeas  re- 
spoudere.  Rescrihe  tgiiur,  si  in  supputandis  paren- 
lelac  gradibus  ,  vel  in  eo  pcrseverare  ('ebcatn,  quod 
anle  descnpsi;  vel  usurpare  potius  quod  nuper 
inveni,  ul  dufn  a  te  mihi  rnultis  ouerosa  dubieuts 
tolliltir,  a  inuliis  tibi  per  ine  digua  graliaruin  aclio 
rvfcralur. 

Sit  nomen  Domini  benedicium. 


197  iss  OPUSCULUM  NONUM. 

PE  ELEEMOSYNA.  AD  MAINARDDM  EPISCOPUM  URBINATEM. 


*03 


OMJSC.  IX.  —  DE  LLEEMOSYNA. 


210 


placerc  plurimunv  valcat ,  et  in  quo  st;  reperit  am-  A  exscf|iiendantf  Nunqttid   jejtinium?  Scd   coniinuo 


plkts  posse ,  ibf  se  satagit  enixius  exercere.  AHus 
sfqnidem  robusiiorest  in  bcllo,  alius  prudenlior  in 
tonsilio.  Ilie  dum  perorat  causas ,  luculenter  ac  le- 
piJc  concionalur  in  publico;  iste  dum  hunc  aequare 
facundiae  urbanilate  iton  possit,  dictandi  forte  slu- 
dio,  Teletiam  ancnpio,  sive  certe  venaiionis  arte 
praeceliit ;  et  ut  ad  noslra  veniamiis,  ait  Moyses  iiliis 
Isracl :  c  Separate  apud  vos  primitias  Domino:  omtiis 
voluntarius  et  proni  animi ,  offeral  eas  Donuno,  ait- 
wim,  argenlunv,  *s,  byacinlhutn  ct  purpuram,  coc- 
cnmqtie  bis  tinctum,  et  byssum,  pilos  caprarum ,  et 
pelles.arietum ,  ligna  seihim,  et  oleum  ad  ioininaria 
coneinnanda  (Exod.  xxxv).  i  Quae  nimiruro ,  qttia 
omnes  omnia  non  habebanl,  obtulit  unusquisque 
quod  poluit,  el  in  ea  re  largior  fuit,  quac  sibimet,  B 
exoberantius  abundavit,  ut  dum  omnes  offerrent 
quod  singuli  non  haberent ,  uuum  multi  Domino  ta- 
bemaciilum  fabricarent.  Nos  eiiam,  qni  nunc  in 
bujus  vitae  deserto  tabernacuhim  constituimus ,  ut 
ingressi  terram  lac  et  mel  manantem,  in  illa  coelcsti 
lerusalem  temptttm  sub  veri  Salomonis  imperio  de- 
dicemus :  tjaod  nimirum  non  sit  ex  insensibilibus 
quibusqoe  metallis ,  sed  ex  lapidibus  vivis;  et  non 
rfecusfttar  rutilantiura  nitore  gemmarom,  sed  spiritua- 
lium  radiat  decore  virlutum.  Omnium  quidem  bono- 
rum  Deo  largienie,  fleri  participes  possumus,  omnia 
vero  possidere  acqualitcr  non  valemus.  Nam  et  sancti 
Patres,  qui  nos  ad  coelestia  prcecesserunf,  licet  ont- 
irum  virtulum  ex  divina  fnerint  opilulatione  parti 


respondebis :  Si  immoderatis  corpus  meum  jejuniis 
attero,  imminentibus  tot  causarutn  discursionum- 
que  iaboribus  mox  succumbo.  Si  osalmodiae  medita- 
tiones  indixero ,  ab  199  oratioirts ,  inqtiics,  assi- 
durtate  prepedior,  quoniam  ad  respondcndum  salu- 
tatiouibus  amicorum,  ac  itiiscenda  colloquia  quotidie 
coactus  impellor.  Si  nudis  te,  juxta  mor-em  aposto- 
lorum,  pedibus  horlor  incedexe;  sLduris,  iuslar  Joan- 
nis,  membrn  tua  t-iliciis  edomare;  si  deniquc  le  in 
exsilium  proficisci;  si  carccrali  custodia  te  jubeam 
poeuileiitiuin  more  concjudi,  ijnniinentem  pracslo 
causaberis  apgtitudinem,  vcl  polius  non  le  posse 
pcrferre  lam  duraui  corporalis  incommodi  gravi- 
lajem. 

Qtji  ergo  membra  tui  corporis  adhuc  liincs  affli- 
gere,  imo  quia  temetipsum  per  acrimoniatn  poeni-. 
tenliae  necdum  vales  Deo  sacriGcium  cxhibcre,  ad 
ca,quaeso,  quas  circa  te  sunt,  manuin  porrigc, 
et  qtiia  non  lev  sahem  quac  lua  sunt,  itnp  rlire  : 
carne."!  scilicet  incisurus,  salis  tibi  prccsto,  si  lan- 
tum  capillos  allondeo ;  qui  majms  obtruncator  aiv- 
venerat,  pius  est,  siunguium  danlaxal  excrcmeut* 
praccidat.  QuanjUim  distat  inter  vulnus  humanae  cv,  - 
nis  et  vestis,  lantum  inter  honiinem  et  liominis  fu- 
cultalem.  Hoc.  modo  Abcabam  pecus  obiulit  (Gett. 
xxn)  ut  filium  conseryaret,  mactavit  arietem  tit 
cuslodirct  haeredem.  Hoc  modo  Michol  posuit  111 
Iccto  simulacrum  ul  a  palernae  vesaniae  gladiis  de- 
fendcrel  vjrum  (/  Reg,  xix)  :  et  ut  David  veracher 


cipes,  non  tamen  in  omnibns  ecstilisse  creduntur  C  viverel,  quasi  morientem  eumcaprina  studuit  p,elli- 


aeqnales.  Abrabam  siqtiidem  cscteris  fide  simul  et 
obedientia  praefuit;  Isaac  nittda  monogamiae  castilas. 
dccoravit;  c  Moyses,  sicut  ait  Scriptura,  vir  milis- 
simuserat  supcr  omnes  hominesqui  morabanlur  in 
tcrra  (Gen.  xv) ;  Eliam  libertatis  auctoritas  reddit 
msignem  (Num.  xn);  >  Phinees  zaii  fervor,  et  ultio 
jnre  perpetuo  constrluil  in  conspectu  Domini  sacer- 
dolem  (Num.  xxv) ;  Joannem  ad  recubitum  Dominici 
pccloris  virginilas  exlulil-  (Joan.  xm) ;  Pelrum  vero 
praecipuus  amor  in  Dominum  ad  perciplenda  priinL 
pastoris  jura.provexit(Jo«n.  xxi). 

CAPJIT  PJUMUM. 

Quod  ex  virlutiims  una  eligenda ,  cui  magis 
serviamus.  * 

Quamvis  ergo  unitsquisqne  sanctus  omnibus  flo- 
rcrc  virtutibus  nccessario  debeat  (neqtie  enim  sin- 
gula  qtiaeque  vere  virius  est,  si  misla  aliis  virtmihus 
non  est)  una  lamen  virtus  cuique  est  prx  caeteris 
eligenda ,  col  mens  familiarius  inhxrendo  deservial, 
atque  ab  ejos ,  ul  Ua  loqnar,  obsequio  non  recedat. 
Iu  cunctis  quippe  virtulibus  seqne  nos  exercerc  non 
possuinus ,  sed  dum  unam  arclius  custodimus ,  io 


cula  simulare  :  c  Pellem  enim  pro  |>clle,  et.  cuocja 
qtiae  habel  homo  dabit  pro  anima  sua.  (Jot>  u).  >  Tu 
quoque  tenxelipsum  propria  facultate  periuula,  et 
tua  fac  interim  sacrificium,  ul  ip.se  postmodum  sus- 
cipi  merearis  in,  holQcaustum.  Non  eiiiiu  Dcus  sic 
accipit  ohlalionem ,  ut  despicial  offercntem  :  ut  qui 
suae  facuilaiis  obialor  exstiterit ,  secura  cum  oxore 
Manue  valeat  voce  cantare  :  c  Si  Dominus ,  tnqujt  u 
oos  vellet  occidere ,  de  manibus  noslris   holocausla 
et  libanteiila  non  suscepisset  (Judic.  xiu).  i  Sjisctpit 
enim  Deus  per  manns  pauperis  elecmosyttain,  cainque. 
libi  recon  lilam  iu  illacoelcslispromptuarii  securilatQL 
couservat.    Unde  Dominus  in  Evangelio  :    «  Thc- 
saurizale,  inquil ,   vobis  thesauros   in  coelo,  ubi 
^  neque  aertigo,  neque  linca  dcmolilur;  el  tihi  fures 
non  cffodiunl ,  nec  furanlur  (Malih.  xvi).  >  Idcircoi 
ptane  Deus  omnipoicns  alios  paupettale  constringit, 
alios  diviliaram  copia  dilatavit,  ut  el.  illi  habcant 
nnle  proptia  dcbeant  pcccata.rediinere.et  isti  unde, 
suam  valeanl  inppiaQi  sustentarc.  Sicul  scriplum 
csl  :   c   Redemptio  anjmae  viri ,  divilix  sux  (Prov.. 
xiu).  i  Upde  ei  ad  Nahuchodonosor  ait  DanieK:,, 
i  Quamobrem,  rcx,  consilium  meum  placeat  tibi, 


m...j  ... 


fll  S.  PETIU  DAMIANI  OPP.  TGMUS  SEU  PARS  III.  -  OPUSCULA  VARIA.  913 

•:et  eitt  depulare  qnod  babent,  qtiia  non  ad  hoe  bona  A  pioitus  omtttat ,  quin  omnium  nccessitatmn  modis 


irausiloria  perceperunl,  ut  drliciis  aflluant ,  vel  in 
proprios  Iiacc  usus  insumaul ,  scd  ut  administratio- 
n is  fwngantur  oflicio,  duin  in  commisso  permanent 
villicalu.  Quapropter  qui  slipem  paopcribtis  eroganl, 
nliciia  reddunl,  non  sua  distributinl.  Uinte  cl  Do- 
niinus  clecmosynam  prajcepturus  ait  :  <  Attendite 
nejiistitiam  vestram  facialis  corarn  bominibus,  tit 
videamini  ab  eis  (Matth.w).  >  Non  enim  dicil,  mise- 
ricordinm  vestram,sedjiisliiiarc  vcslrai.i.llle  quippe 
f;lcu  200  misericordiam ,  q\ii  propria  tribuit;  ille 
vero  jusiiliam  facit »  qui  quod  alienum  est,  reddit. 
Unde  et  Psalmisla  cuin  pramisisset  :  <  Dispersit, 
«ledil  pauperibus ;  >  non  ail,  misericordia  ejus,  sed, 
c  Jaslilia,  inquit,  ejus  manet  in  s.TCulum  sacculk 
(Psat.  cxi).  i 

Cum  ergo  paupcribtis  subveuimus ,  atfcna  procul 
dubio  reddimus,  non  noslra  prncbeiuus.  Vertimla- 
uten  apud  pium  judicem  misericordcs  esse  dccemi- 
mur,  cuin  bsec  ipsa,  qure  non  nostra,  scd  comum- 
^ia  sunt,  fideliler  dispcnsamiis :  ci  eum  juslc,  quae 
aliena  sunt ,  reddimus ,  apud  cum  qui  cordis  inlima 
conspicit,  misericordia?  pramio  non  caremus.  At 
contra,  qui  nunc  pauperibus  snbvenire  cootemnunl, 
in  tremendae  discussionis  examiue  non  tain  accu- 
sanltir  avaritise  quam  rapinx  :  ucc  snorum  tenaces 
*ed  alienorum  polius  convineuiittir  fulsse  raptores. 
Quibus  tiiique  summus  arbitcr  dicturus  est  in  jtidi- 
cio  : «  Discedile  a  me,  maletlicii,  in  ignem  xteruum, 
qui  paralus  esl  dktbolo   ct  angelis  ejus.   Estirivi 


occurrat ,  cunclis  egeslatam  vulneribus  velul  me- 
dcndo  stibveniut. 

Porro  autem  dtmi  iiidigcntibns  in  ncecssfiaJc 
succiirrimtis,  vcritalem  simul  el  misericordiam  adim- 
plemus.  Misericordiam  scilicct,  dnm  inopibus  pie 
compaiimtir;  verilatem  vero,  id  esl  juslitiam ,  dum 
Bon  ittisnosira,  sed  quae  sua  stml,  ministramtts* 
Hinc  cst  quod  iu  Proverbiorum  libro  Salomon  ait : 
i  Misericordia  et  veriias  non  le  deserant :  cirettmd» 
eas  gutltiri  luo  »  el  describe  in  tabulis  cordis  liti,  el 
rnvcnies  gratiam  ct  disriplinam  bonam  coram  Deo 
et  bbminibtis  (Prov.  m).  >  Rursumqtiescripltuiirst  : 
<  Misericordia  cl  veriias  praparanl  bona;  in  omui 
opere  bouo  ei  itabtindaniia  (Prov.  xiv).»  Et  nepietatis 
B  201  °P,,S  segnilies  ignava  depreeiet,  seddevotio  ce- 
lcris  ac  prompta  commendel,  alibi  dicit :  c  Ne  dicas 
amico  tuo,  vade  et  reverlere,  ei  cras  dabo  libi,  cum 
statim  possis  dare  (Prov.  nt).  »  Tremil  enim  manus 
avari  etnn  tribuit :  et  sicul  rrger  exberrens  arnare- 
scenlis  antidoti  differt  poeulum,  sie  istedaturnsali* 
quid  differt  in  posterum.  llle  siquidem  exasperantia 
potns  nauseat  amaritudincm ;  iste  si  dederil  aliquid 
raeluit  egestatem  :  ideoque  licct  vel  in  bibendo,  vet 
in  pracbendo  necessilatis  tempus  immineat,  tttcrque 
tamen  iu  posterum  qnod  abliorret,  inierjecta  diia- 
lione  reservat.  Plane  largus  et  libcralis  animus  facit 
divitem,  pavor  atque  tenacia  reddit  egenlem.  Unde 
scriptum  est  :  <  Sobstanlia  divitis  urbs  fortittidinis, 
pavor  pauperum  egeslas  eorum  (Prov.  x).  »  Pavor 


eniin,  ct  non  dedislis  uiibi  manducare;  sitivi,  et  C  euim  degenerem  animum  compellil  egere,  bcet  divi* 
non  dedistis  mibibiberc  (Matth.  xx\).  »  Ac  si  dicat :      tiarum  copiis  videalur  afllnerev 


«iuia  noluislis  ea  minisirare  conservis,  quai  pro  il- 
lorura  refrigerio  percepislis,  voracis  gebcnnae  vos 
olla  deglutiat ,  quos  per  eupiditatis  ardorem  alieno- 
rum  l^oiM>rum  rapina  condeiunat.  Et  cum  alienum  a 
uobissil,  quod  in  bac  vila  dispensanduin  suscepi- 
liitis ;  noslra  vero  sil  cceleslis  gloria,  quam  speramus^ 
coinpeienter  bis  Ula  senlentia  congruit,  qnam  Do- 
minus  in  Evangelio  dieil :  c  Qui  in  alieno  fideles  non 
fuislis,quod  veslrum  cstquis  dabil  vobis? » (Lnc.ixi.) 
Hle  cerle  fidelis  in  alicnis  exstilcral,  qui  de  se  con- 
fidcnler  aiebal  :  <  iJeuediclio  periturt  snper  me  ve- 
nicbatf  ct  cor  vidua?  consokin  s  sum  :  ocultis  fui 
c;eco ,  et  pes  ctaudo  ;  palcr  eram  paupcrum 
(job  xux).  » 

0  qtiain  fcjeUs  in  alienis  exsiilernl,  et  quam 
firma  spe  de  p^ro^riis  couliderc  poterat,  cum  cl 
alibi  se  denotamlo  clamabat  :  <  Si  ncgavi,  inqtiil, 
quod  volebnnl ,  pauperibus^  el  oculos  vidux  exspe- 
clare  feci;  si  comedi  buc^cllam  meain  solus,el  non 
comedit  pupillus  ex  e:i ;  quia  ab  infantia  mea  crevit 

iriPAIim  miftPralin       M      Ip   nlnrn  ninlric   mn<n    nnrMc» 


CAPUT  II. 
Eleemosynce  prwmium  quodnam  $it+ 
Tu  autem,  dileetissime,  noli  fralrem  tmint  in 
presenti  necessitale  dcspicere,  si  Deum  tibi  dcsido 
ras  iu  uhiiihne  necessilalis  ariicuto  siibvenire:  <  Beati 
siqtiidcm  misericordes,  quoniam  ipsi  misericordiam 
eonsequenlur  (Malth.  v).  »  Porro  si  dederis  homini 
pecuniam  luam  in  fenus,  ccntesimam  recipis :  st 
vero  pauperibus,  secundum  divina  maadata  centu- 
plum  consequeris  :  quod  si  boc  parum  videttir,  et 
vila  libi  cumulaiur  aclerna.  Non  ergo  melius  est  lo 
recipere  cenlnplura  quam  centesima  esse  conlentum? 
Noli  ergo  dcspicere  proximum,  si  non  vis  Deo  de- 
P  spicabilis  apparere.  Unde  ct  Salomon  ait  :  <  Qui 
despicit  proximtim  stium,  pcccat;  qui  autem  inise- 
retur  pauperi,  bealus  erit  (Prov.  xiv).  »  Ubi  mnx 
addilur  :  <  Qtii  credit  in  Domtuo  misericordiam  dtli- 
git  [Ibid.).  »  Plnne  si  is  qtii  credit  in  Domino  niisc- 
rtcordiam  diligil,  dicendus  cst  ilJe  non  credere,  qui 
convincilur  misericordiam  non  amare:  Gtir  autcm 

tcl<»  nnn  *»rA*faf      nliii  nincfl^m    lihri    e«nl«nii4  <ln.iU 


$13  OrtbC.  IX.  —  DE  IXEEMOSYNA.  2U 

«fcposkum  non   timoret  :  ile  cttitts  autcro  Cde  qui  A  ceiiitiplum  (G«t.  xivi).  >  Sed  qnain  rdicius  seminat,. 


ilttbiUU,  eum  procul  duMo  non  unnora: ;  ctim  scrt- 
lAunt  sit  i  i  Konora  Dominuiti  t)e  tua  subsltntia 
<Prat».  m).  t  Ei  alias  dioilur  :  c  Qnt  calumuiatur 
egentem,  exprobrat  factori  ejus  :  bonoral  autem 
eum  qui  miseretur  pauperi  (Pror.  xiv).  •  Et  itc- 
rirm  :  c  Facece  miserioonHam  el  judicium,  magis 
placet  Dco  q«am  vicrim*  (Prow.  xit).  i  Eleemosy- 
naritis  enim  quisque  nihericordiam  facit,  dum  indi- 
gfiilibus  in  oecessitaie  corr.patitur ;  judicium  vero, 
clum  eis  uon  propria,  sed  eorum  bona  largitur.  Sed 
ei  bis  dum  alienam  in  prxsenti  svstentat  iuopijm, 
xternas  sibimet  in  futttro  divitias  paral.  Unde  scri- 
ptomesl :  c  Qui  datpauperi  non  indigebit :  qnidespi- 
dtdeprecanten^sustinebitpcnnriam  (Prot.  ixviiij.  » 


qui  dum  subsidia  indigentibus  subminisfrat*,  pro- 
avena  triticum,  pro  pugillo  chortim,  pro  grano  metit 
acervuru :  tcrrtsiis  plane  cceleslia,  transitoriis  mer- 
catur  wlerna.  Dicit  Scriptura  :  c  Qtiis  polesl  dicere : 
Mundum  est  cor  mettin,  purus  sum  a  peccalo  (Procv 
xx);  >  qnis  enim  gloriabitur  cnstnm  se  haberecor?* 
Sed  eleemosynis  solerlcr  insiste,  et  mundum  te  cx. 
divina  pielate  contidc.  Unde  Salvator  :  c  Quod  su-- 
pcresl,  inquit,    dale  rlcemosynain,  c(  ecce  oinuia 
munda  sunt  vobis  (Luc.   xi).  i  Sicul  euim  ardor 
igtiium  metalli  cujuscunque  rubiginem,  sic  cleemo- 
syna  consucvit  anima?  purgarc  squulorem.  Undc  ct*. 
virsapiens:  c  Ignem,  ail,  ardenlem  exslinguit  aquat 
et  eleemosyna  resistit  peccalis  (Eccle.m);  »  ubi  pra> 


DeponiteniindivesquoJ  indigentibiis  tribuit,  ctnimc  D  sto  subjtingit :   c  Et  Dcus  prospector  esl  ejus,  qui. 


quasi  niutuac  202  pccunix  depositum  credit,  quod 

iti  aeterna  vila  mullipticatis  fenortbtisrccipit.  Et  qui 

■pnc  (k  per  liiiaericordiam  creditor,  in  rctribuiione 

}:oslmodum  felix  erit  exactur.  Unde  scripttim  est : 

«  Paiiperelcreditorobviaverunt  stbi,  utriusque  illumi- 

iiatorcstDominus  (Pvov.  xxix).  •  Et  de  mulierc  forli, 

perqitam  vel  sanctauniversalisEcclesia,  vel  tma^ux- 

qnefideliset.pia  inteUigiturauima,  in  Proveroiis  diri- 

tur  :  c  lbnum  suam  aperuit-inopi,  et  palinas  suas  ex- 

tendit  ad  paiiperein  (Proc.  xxxi);  »  ubi  mox  apte 

subjnngitur  :  c  Non  timebit  don.ui  suaca  frigore  ni- 

vis;  Qmnes  euirn  domcstici  ejus  vestiti  stinl  duplici- 

bns  (Ibid.).  i  Quisquis  enim  nunc  operimento  ge- 

niina»  cbaritatis  induitur,   lanquam   duplici  veste 

coutectus  nequaquam  fulurae  nivis  frigore  constrin-  C 

getar :  et  qtiein  nunc  cbaritatis  ardor  inflatnmat, 

uinc  podnalis  algorcm  nivis  ignorat.  De  qua  videlicet 

iiive  futuri  snpplicii,  cl  per  B.  Job  de  reprobo  viro 

dicitur  :  c  Ad  nimiutn  calorcm  transeai  ab  aquis  ni- 

vium,  et  usque  ad  inferos  peccatum  illius,  oblivi- 

fccatur  ejus  misericordia  (Job.  xxiv).  >  Dignum  quippe 

est  ui  qui  in  bac  vila  pcr  ardorein  concupisceit'*e 

carnalis  eiarsit,  a  calore  vero  misericordix  fi  igidns 

et  constrictus  obtorpuii,  illic  ad  calorem  nimitiin 

iranseat  ab  aqttis  nivium ;  ut  situt  hic  duabus  deli- 

quil  offensis,  ila  geminis  crucietur  in  gelienna  snp- 

pliciis  :  et  illic  ejus  versa  vice  miscricordia  oblivi- 

scatur,  qui  nequaquam  hic  miscricordi»  memor  ex- 

sti  isse  convincitur.  Prxmitte  ergo  libi,  frater,  opcs 


reddcl  graliam,  meuiinit  in  posterum,  el  in  tcmporo 
castis  sui  inveniet  firmamenluin  (EccU).  »  Deindo  . 
stihjicit :  c  Fili,  elecmosynam  pau^eris  ne  fraudcs, 
et  oculos  luos  ne  trahsverlas  a  paupere  (Ibid.  iv).  » 
Et  rursus :  c  Animam  esurienlem  203  nc  dcspcxc- 
ri»,  el  non  exasperes  patiperem  in  inopia  sua.  Cor 
inopis  m  aflliieris,  et  nou  perlrahas  datum  u.^..- 
stianti  (fbid.).  »  Et  multa  alia,  qux  vir  isle  propho- 
ticus  de  praeroganda  pauperibus  pietale  conlexit :  et 
Evangelio  nccdum  illuccscente ,  tanquam  sacerdos 
in  Ecclesia  prolixt  sermonis  seriem  protrahit :  qtim 
nos  hic  omnia  simul  ciaggeranda  non  ducimus,  no^ 
fastidium  legentibus  generemus. 
CAPUT  III. 
Quarnam  eleemotyna  major  $it. 
Sed  cum  per  omnes  sacri  cloquii  paginas  elceino-. 
syna  pnedicctur,  et  misoricordia  cxtcris  viriutibu» 
anteceilai,  ac  palmam  inler  opera  pietatis  oblincat : 
illa  tamen  misericordia  snpereminet,  qu%  de  copia 
ntiper  ad  inopiam  devolutis  auxilium  proebcl.  Sunt 
namque  nonnuili,  quos  bonesiioris  quidem  geucria 
ordo  nobilitat,  sed  indigentia  rei  familiaris  angusiat. 
Plerique  eliam  equestris  prosapiae  litulis  adornanttir, 
sed  domesticsu  uecessiUlis  inopia  deprimunlur  :  exi- 
gerae  generis  dignitale  compeilunlur  SDectabilium 
interesse  colloquiis,  consessti  quidem  pariles,  longa 
facuhatibus  inxqttales.  Sed  licet  eosdomesticx  pati- 
perlatis  soliiciludo  discruciei,  eliam  si  cogente  nc- 
cessiiate  ad  eitrema  perveuianl,   alimenia  peterc 


lnas,  unde  |iosimodum  vivas;  praecedant  lefaculla- ^inendicanles  ignorant.  Eligunl  enim  potitis  mori, 

quam  publice  mondicare,  coiiftindtiiitur  agnosci,  ve-   ' 
renUir  inopiain  confitcri :  ercum  alii  suam  pnciliccnt 
egestatem,  imo  nonnunqtiam  inodum  exaggerando 
paupertatis  excedant,  ul  uberioris  stipem  consolatio- 
uis  accipianl;  isliquo  potiuiitur,occultando  dissinw- 
lant,  ne  turptter  in  oculos  hominum  slgnum  atiqueiL 
suae  paupcrtaiis  erumpat. 
Ilorum   igitur  indigeulia     potius  valet   inlelligi 


les  tua>,  quas  in  illa  semper  immortalitate  possideas. 
Hemcnto  qtiodscriptum  est :  c  Dives  cum  dormierit, 
itihil  secum  anferet:  aperiet  oculos  suos,  ct  nihil 
invcuiet;  apprehendet  eum  quasi  aqua  inopia,  nocie 
opprimet  eum  teinpeslas  (Job.  xxvn). » 

Placeat  ergo  tibi  consilium,  quod  per  Salomonem 
datur :  c  Milte,  inquit,  panem  tuum  super  trans- 
cuntcs  aquas,  quia  posl  multa  tempora  recipies  il- 


»15  S.  I>ETM  DAMIANl  OPP.  TOMU3  SEU  PARS  III.  —  OPISCCLA  VAIUA.  2i* 

pa.iperc.n  (Ps.il.  xi).  »  Snper  paupcrcs  quippc  pnn-  A  ciem  loam  ab  ullo  paupere  :  ita  enim  fiel  al   nec 

a  te  averUiur  facies  Domlni  (To6.  iv) 


nosos  ci  bulglolos,  pcrasque  gestautcs,  intellcclu 
non  indigcmus,  quos  ulique  manifesta  visione  eon- 
spicimus  :  supcr  ipsos  aulem  pauperqs  debemus  in- 
trinsecus  inlelligere,  quorum  in  superficie  non  pos- 
sunins  miscriam  pervidere.  c  Bcatus,  enim,  qui  iu- 
lelligit  super  egenum  el  pauperem;  »  el  qcarebea- 
ius?  i  ln  die,  inquit,  niala  liberabit  eum  Cominus 
(Ibid.).  »  Felix  isla  promissio,  ul  postuiodum  in  di- 
vino  liberettir  examitie,  qui  nunc  subveoit  indigen* 
tihus  in  nioerore;  tunc  a  miseria  calamitatis  eripi- 
lur,  qiti  ntodo  miseriam  pntirtitibus  miserelur. 

Sed  audiamus  adhuc  quid  Psalmisla  proscquilur  : 
f  Dominus,  ait ,  conservel  eum,  et  viviflcet  eum, 
el  bcalum  faciat  cum,  et  emundel  in  terra  ani* 


»  Ubi  etiain 

dist  retionis  modum  ponit,  et  aulhenlicam  procul  dti- 
bio  regulam  in  qual.bet  possessionis  alque  sub- 
slanliae  quantitate  pnefigit;  aitenim  :  «  Quomodo 
potueris,  ita  esto  misericors ;  si  mullum  tibi  fuetit, 
abundanter  tribue ;  si  exiguum,  eliam  cxiguum  H- 
benlcr  imperliri  stude  (Ibid. ).  » 

Cur  autcm  hoc  facere  debeat,  apcril,cum  sulyun- 
gil :  i  Pnemium  enim  bonum  tibi  Ihesaurizas  in  die 
necessitatis  :  quoniam  elecmosyna  al)  omnipcccato, 
et  a  morte  libcral,  ct  non  palietur  aniinam  ire  in 
tenebras  :  fiducia  magna  eril  coramsummoDcoelee- 
mosyna,  omnibus  facicntibus  eam  (Ibid.  )•  » 

CAPUT  IV. 


mamejus,etnontradateuminmanusinimiciejus:  *  Qtt0d  qui  eUcmosynam  vel  effectu,  vel  affectu  non 


Dominus  opem  feral  illi  (Ibid.).  »  0  quam  gloriose 
incrcatur,  qui  pro  misericordia,  quain  paupcribusex- 
liibel,  toliusChrislianilalisoraiioncm  continuampro- 
v.eretur!  Omnis  enim  univcrsalis  Ecclesia  toto  tcr- 
ranim  orbediffusa,  pro  illoDcum  quotidie  supplical, 
204  (ill7e  videKcel  hunc  psalmum  quotidiana  jugi- 
icr  dcvotione  frequentat.  Adde  quod  haec  oratio 
iiunquam  in  divinx  clemcntias  valel  defmire  con- 
temptiim»  qtiae  vidcliceta  Spiriiu  sanclo  facta  est, 
qui  est  ipsa  reinissio  pcccaloniiii.  Quo  cnim  paclo 
orationcni  a  semetipso  compositam  non  admitlat? 
Quomodo  quod  orare  docuit,  non  exnudiat?  Beatus 
ergof  el  vere  bealus,  qni  inlelligit  sitpcr  egcuuni  et 
paupcrem.  Unde  Moyses,  imo  Dominus  pcr  Moyscn 


prcctlat,  charus  Deo  ette  non  potest. 
Euimvero  ut  hujus  rei  summam  brevi  complectar 
eloquio,  nunquam  Deo  charus  erit  qui  vel  effectum  vel 
affeclum  eleemosynae  nonhabucrit:  scilicclutqui  non 
habel  rem,  205  habeal  volunlatem :  et  duin  dome- 
slicae  facultatis  aflluentia  non  exuberat,  libcralis  ani- 
mis  divitias  non  amiltat.  Nam  qui  non  habet  cibum  , 
habet  forsiian  teclum  ?  non  valetesurientem  aliinento 
reficere,  valetsaltem  lassescentem  hospitalis  huma- 
nilatis  officio  recreare.  Memorans  semper  iliud  apo- 
stolicum  :  c  Charitas  fraternitalis  maneat  in  vobifv 
el  hospilalilalem  nolite  oblivisci  (tiebr.  xiu) ;  *  per 
banc  enim  placuerunt  quidam  angelis  hospitio  rece- 
ptis.  Nonnulli  sane  dum  pauperibus  Chrisli  januam 


■       r  J ' r~ J r*  r         r      r * 

c  Si  uniis,  ait,  de  frntribus  tuis,  qui  moratur  inlra      cttin  visceribus  daudunt ,  furandi  crimen  ohjiciunt. 


porlas  civitatis  tunc,  in  lcrra  quam  Dominus  Dcus 
tuus  dat;trus  esl  li!>i,  ad  patipcrtalcm  vcnerit,  non 
obdurabis  cer  tuutn,  ncc  contrahes  manttni,  sed 
aperics  eam  pnuperi,  et  dabis  muluiiin,  qno  cum 
indigerc  prospcxeris  (DeiU.  xv).  i  El  alibi  :  c  Non 
deerunt  paupercs  in  terra  iinbitalionis  luae,  idcirco 
pnccipio  lilnV  ut  aperias  manumfratri  tuoegeno  et 
paupcri,  qui  leeum  versatur  in  lerrn  (Ibid.).  »  Scit 
euini onuiipoleus  Dcits,  quoiiiam  humana  fingiiilns 
pro  soia  sua  j.usiilia  nunqnam  pervenire  possit  ad 
viiam  ,  scdscinperindigerc  misericordia :  atque  ideo 
per  onines  sacrarum  paginas  Scripiuraniin  elcemo- , 
synaui  laudal,  misericordiam  predicat,  visccra  pie- 


ct  dum  eis  bospilalitatis  humanitatcm  per  avarjtiam 
subtrahunt,  cleptem  suspicari,  jacturamque  rebut 
domcsiicis  se  formidare  confingunt  :  modo  scilicct 
obesam  faciem,  modoora  rubenlia  subsannantes  op- 
poniint,  et  torosa  bracbia,  robustosque  lacertos  agri- 
ciillune  fossionibus  idoneos  criminantur  :  Deum,  qtii 
talibus  solatianlur,  offendere,  qui  nimirum  posscnt 
elalios  sui  iaboris  cxercilio  suslenlarc.  Quibus  pro- 
fccto  valde  formidandtim  est,  qttod  in  Deuteronomio 
per  Moyscu  Israelitico  populo  dictum  est :  c  Ainmo- 
niles  et  Moabites  eliam  post  decimam  generaiionem 
non  intrabunl  iu  Ecclesiam  Domini  iu  seternum,  quia 
tiolueruiil  vobis  occurrere  cum  pane  et  aqua  in  vin. 


lalis  cxhiheniia  paitperibusindesiiieuterinculcal :  ut  n  quando  egressi  estisde  jEgyplo  (Deut.  xxm).  »  Nain 


duin  homo  hominis  miseretur,  &uh  etiam  merilis  a 
Deo  miscricordiam  coiisequalur  :  el  dum  suslcntat 
proprke  naluras  consortem,  stistentat>lem  se  habere 
Eierealur  aiiclorcm  :  ct  quod  exliil  el  proximo,  ipsc 
qitoque  consequalur  a  Dco  :  Sicut  euini  Condiior 
hominuniel  omi.es  ctcclos  ad  rcgnum  ab  ipsa  mundi 
praDileslinavit  originc,  et  lamen  eos  pro  ipsius  ac- 
riuis:lione  rccrni  nrapc^nit  infaliff.iliiliter  defiiidarft.  ut 


si  genles  iline  legcm  ulique  non  habentes,  idcirco  ab 
Ecclesia  Dei  irrevocabilitcr  excliidunlur,  qiioniam 
inimicis  ctiam  suis  pcr  humanilatisoflicium  occurrcre 
neglexerunt ;  quam  lcrribili  senlcnlia  digni  suut  qtii 
vUcera  sua  ab  indigcutibus  proximis  claudtint?  qui 
cbaritatcm  fratribus  nou  impendtint?  1 1  i  niinirum 
sunt  exsacrosancli  baptismatis  fonle  congeuili,  ctim 

Ilifi  AX    nlArn  malric  IiV/»la«Sa«  ••••»*   ■■  —  ■■^*  *  -*-  — 


217  OPUSC.  IX.- 

tituui  mundum  fucrant  vclut  in  hella  congrcssi ,  in 
lnijtis  gratia?  studio  leganturexslitisse  solliciti?  Nam 
si  liceret  aliis,  illi  potuissent  non  inconvenienler  ab 
bac  sollicitu dine  feriari :  qui  nimirum  et  ad  spargen- 
dum  novae  fidei  semen  intenti,  et  in  tam  acerrimo 
conlra  mundi  pcrfidiam  laborabant  ccrtamine  con- 
slituli.  Sed  nullus  perseculionJs  labor  ab  evhibenda 
fratribus  humanilate  compescere,  nulla  praedicatio- 
nis  instantia  potuit  eos  ab  impendenda  pauperibtis  mi- 
sericordia  cohibere.  Unde  Paulus  »d  Galartas  :  c  Pc- 
trus,  inqnil,  et  Jacobus,  et  Joannes,  qui  videbanlnr 
coIumna3  esse,  dextras  dederunt  mihi ,  et  Barnabae 
societatis ,  ut  nos  evangelizaremus  in  gentibns  :  ipsi 
autem  in  circumcisione,  taiuum  ut  operum  memorcs 
essemus  :  quod  etiam  sollicitus  fuihoc  ipsura  fa- 
ccre  (Gatat.  n).  >  Ad  Corinthios  quoqne  dicit :  «  De 
colleclis  autcm,  quae  fiuot  in  sanctos  sicut  ordinavi 
Ecclesiis  Galatix,  ita  et  \os  facite  per  unam  Sabbnti : 
tinusquisque  veslrum  apud  se  ponat,  recondens  quoJ 
ei  bene  placuerit,  cum  autem  pr&sens  fuero,  quos 
probaveritis  per  epistotas,  hos  roi:iam  perferre  gra- 
tiam  istam  in  Jerusalem  (/  Cor.  xvi).  »  Tantaque 
fuerat  erga  pauperes  in  apostolis  liberalilas,  ul  in 
eorura  Actibus  legalur  :  c  Qui  frangebant  206c>rca 
domos  pnnes,  et  sumebanl  cibum  cum  cxsultalione  et 
simpHcitate  cordis  collaudantes  Dominum  (Aci.  n).> 
Circa  domos,  inquit,  non  intra  domos ;  qtiorum  sci- 
licat  vesligia  non  sequuntur,  qui  pransuri  pcssulos 
ac  rcpagula  foribus  clausis  ohjiciunt,  vectes  seris 
inuectunt  :  sicque  se  contra  pauperes  tanquam  ad- 
vcrsus  circumfusas  hostium  acies  in  obsidione  pra> 
muniunt. 

CAPUT  V. 

Quod  parentum  eleemosynis  filiorvm  res  crescxt. 

Gcrardus  certe  de  Farvaldo,  ex  Ravennac  urbis 
primoribus  fuit,  quem  grandaevce  jam  et  persenilis 
aiatis  olim  pnerulus  vidi :  dc  quo  nimirum  referri 
frequemer  audivi  :  quia  cum  aliquando  populus  ino- 
pia  laborarei,  adeo  ut  nonnttllos  etinin  valida  fames 
exstingticret,  ille  ctim  succcssura  sibi  nepoluni  quo- 
que  jam  soboles  nou  deesset ,  accisis  friigibus  eiinm 
prxdia  nonntilla  distraxit,  el  alimenta  qtiae  poluii, 
iiufigcmibus  erogavit  :  ip<;e  quoque  tunc  patentibtis 
fnrihus  pauperum  valfolus  agmine  comedebal,  cibis- 
q  :c  consumptis  adhuc  esuriens,  cum  vcl  sibi,  vel  il- 
lis  qnid  adderel  non  habcret,  eorum  compassione 
lacrytnans  flebat  :  cujus  hodieque  progenies  di- 
Vuiis  floret,  ei  plura,  quam  avita  fuerinl  palrimo- 
nia,  possidel. 

Waldcricus  practcrea,  qui  dtim  advcrsushaereticos 
(limicaret,  insignis  effectns  esl  marlyr,  sicut  Andrcas 
vcnerahilis  Spolelanac  Ecclesiac  nobis  cpiscopus  re- 
tulit,  dum  aliquando  domum  matris  inviserei,  pau- 


DE  ELEEMOSYNA.  2lS 

A  corripuit,  et  pcr  ptatcam  ad  malris  injuriam  sparsfl 
dicens  :  illucl  non  debere  comedi  prorsus  a  Chri- 
stiano,  qtiod  per  avaritiam  negalum  est  Chrislo.  Se«l 
paulo  post  diem  vas,  qtiod  reposuerat  vacttutn,  non 
sine  stupore  miraculi,  sale  repertum  est  ptenttm. 

Mainfredus  quoque  marchio,  qui  in  itltimis  Ligu- 
riae  priucipalus  est  finibus,  ferventissimo  cnm  uxore 
sua  studio  in  sustenlatione  patiperum  claruit :  de 
quo  nimirum  (  ut  caetera  taceani)  itlud  unum  cclebrl 
solet  redolere  memoria  :  quoniam  in  ipso  sacrosan- 
cte  Resurrectionis  die  cum  domus  ejus  aulaeis  ac 
blathinis  ornatibus  tanquamregale  palatium  rcsplcn- 
deret ,  copiosi  sumptus  aflluerent ,  eumque  non  mo- 
dica  candidalorum  ttirba  clientium  consliparet,  in- 
strui  magnifice  convivium  fecit,  et  ordinalig  per 

B  omnes  mensas  diligcnti  cura  panperibus,  ipsc  cum 
suis  servis  dapifer  ministravit  :  qtiibus  stifilcienlcr 
impletis,  ipsc  cum  stiis  qnod  cibum  residuttm  fuernt, 
quasi  privalus  accepit :  ut  Paschalis  illa  solcmnilns 
in  paiiperibus  enitcsccret,  patremfamilias  vero  do-' 
mus  privata  refectio  suslentarct.  De  quo  etiam  vir 
Dei,  Dominus  meus  Lco  venerabilis  eremita,  qul 
per  conlinuum  jnm  fere  viccnnium  in  cellula  rc- 
clustts  audivit,  hoc  insigne  perhibuit :  quia  cum  in 
pnefaii  marchiouis  eremo  ipse  207  cum  nonnullis 
fratribus  habitarei,  hanc  sibimel  legem  uior  ejtis  in- 
dixerat,  ut  qtiodcunque  sibi  necessarium  eremitn- 
rum  nttniitis  petcret,  ipsa  protinus  aticto  fenore  ge- 
minarel  :  videlicet  cum  isle  qtiinque  fortassis  exi- 
gerel  solidos,  tlia  deccm  traderct  :  cum  iste  deccm, 

C  illa  vigisiti  continuo  nuineraret.  Sed  quoniam  oblitus 
sum,  dubilo  cerie,  an  hoc  ipstim,  et  alibi  fortc  con- 
scripserim.  Tcrumtamcn  quod  aedificaiionis  esl,  me- 
Iius  est  relationibus  iterari,  qtiam  pcr  silculiiim  ohli- 
vione  deleri.  Cum  ilaquc  tam  largus  ad  erogandas 
indigeotibus  slipes  exsliteril,  cum  set,  sive  septcm, 
si  tite  leneo,  non  minima  monastcria  in  pruprii  jtiris 
posscssioue  condjdcrif,  pracdiis  el  ornamenlis  nm- 
nifica  libcraliiale  dilavcrit,  niiuqiiiil  propierca  sibi 
progcnies  egena  siicceditur?  Absit.  Yideiuus  enim 
nepotes  cjus  mirainlac  sciliecl  indolis  pueros  inaxi- 
tuatn  parlem  etiam  regni  Burgtimlkc  possiderc  : 
quorum  instiper  soror  imperaiori  nostro  sponsali 
cognoscilur  jttre  dotata.  Ctir  ergo  timemiis  Deo  t^kU 
hibere  quod  contulil ,  quod  et  in  hac  vita  nobis,  vel 

"  noslris  haeredibus  restiluitur,  el  in  illa  ccelcstis  rcgnl 

gloria    sub   fenore  mulliplicatae    retributionis   au- 

gctur  ? 

CAPUT  VI. 

Quod  bonorum  tempornlinm  aflluentia  ex  eleemosyna 
oriatiTr. 

Iloc  etiam  nossc  opcr«  prelium  dcputo,  qtiod  Be- 
rardus   marchio,   qui  homo  dciunctus  est,  saepius 


219 


S.PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  fARS  III.— OPUSCULA  VAMA. 


220 


uuius  posscssioms  haerediiatem  inler  lot  dividercl  A  nc,  feei  quod  prcecepisli;  adimple  quod  promisistu 


cohxredes.  Dicebat  eniin  :  Egoquidcm,  qtii  tolum 
hoc  solus  habeo,  suflicicntcr  el  pacificc  vivo;  sed 
nbi  lol  divisores  emerserinl,  quis  eorum  siinullates? 
quis  orientia  inlerillos  livoris  et  odii  jurgia  suslinc- 
bit?  Non  eniin  illic  esse  poleril  unitas  volontatis, 
ubi  lam  mullifaria  fuerit  divcrsitas  factillatis.  Coioui 
preterea,  qui  uune  uni  parere  domino  sunt  conleiili, 
uou  sine  gravi  suoe  quielis  injurta  tot  dominorutn 
populo  stuit  responsuri.  Tibi  ergo,  Dctis  omnipotens, 
qtiidquid  esl,  mei  juris  allodium  Irado,  le  solum 
hseredcm  raece  possessionis  eligo;  fiiios  aulem  meo3 
libi  commeudo;  fac  eis  quod  in  oculis  tuis  bencpla- 
citum  fuerit.  El  hoc  diclo  guanlum  sutim  sagilise 
protinus  alligavit,  eamque  curvato  forliter  arcu,  in 


Nimirum  in  vinea  constituttis  reposcebal  nummum, 
quia  patrisfamilias  se  noverar  implesse  praeeptutn; 
et  Iicet  undcctma  fuisset  hora  condueius,  exigebai. 
requiem  post  luborem,  et  expleio  reposcebal  opera- 
ralione  mercedem.  Non  ergo  dubitemus  nunc  Deo 
vel  nos,  vel  nostra  prabere,  ut  ea  poslmodum  lota 
v-aleamus  auctorilate  reposccrc.  El  ditm  comodiinus». 
non  compcllamtis  egenos  pareius  minislrando  lan- 
quam  sobrios  ligtirire,  dtim  ipsi  turritre  laneis  edu». 
liutn  non  gravcmur  absumere  :  nec  cis,  siculaqtiU 
busdam  fit,  cochlearis  est  adhibcnda  mensura ,  cun> 
nobis  ollae,  vel  cacubi  vix  suniciaiit. 

Fulcranus  ncmpe  cujtisdam  Gallicac  regionis  epi- 
scopus  (ul  niihi  reverendus  in  Christo  llugo  Clunia- 


vasli  aeris  superiora  conjeeit.  Sed  mox  sagiita  siue  B  censis  abbas  rctulit),  dum  a  suo  requireretur  oecono- 


guanlo  in  lerram  relapsa  est  r  ut  evideuti  monstra- 
retur  indicio,  quia  donum,  quod  Gdei  obtulil,  cle- 
incntia  div;na  sttseepit.  Tunc  ille  de  sui  muneris  ot>- 
laiione  fidenlior  el  alacrior  faclus,  possessioncm 
suam  ctiidam  Ecclesiae  tradidil,  eamqne  sibi  perpe- 
tuo  jurc  perslipulationes  ac  rata  firmavit.  Brevi  vcro 
posihacc  filiiejustanlabonoriim  aflltienlitim  suntabun- 
danliapraedili.tot  praediorum  ac  censuum  copia  sunl 
magnificediIatali,uteorumquisquesummampaternx 
208  facultatis  eicederel,  cisque  circumflua  mtindi 
prosperiias  in  omnibus  arriderel.  Sic  sic  qui  inve- 
stiluram  guanti  de  manu  palris  in  coelo  recepil,  sti- 
per  fllios  ejus  imbrem  suae  benedictionis  cxuberanier 
influxit.  Quod  igilur  in  tcrra  Deo  datur,  in  coelo  re- 


mo  quid  sibi  parari  veliet ,  aiebat :  Juxta  ntimertim 

convcscenlium,  proul  tibi  visum  fueril,  prscpara  t 

pro  me  vero  solo  porcnm  opiimum,  pinguem  nimis 

ct  grandem  opipatoribus  exhibe,  ut  ne  tenuem  qui- 

dem  lenliculam  ex  co  quisquam  debeal  absque  mea- 

persona  gustare..  Discumbens  itaque  e»m  convescen- 

libus  ipse  pauperibus,  totam  cum  eis  omntno  victi- 

mam  consumebat ,  nec  cuiquam  prrcier  eos  vel  ini-- 

■imam  carnis  officulam  porrigcbat. 

209  CAPUT  VII. 

Eleemosyna  defimctis  prodest,  darmombns  uwisa* 

lilem  mihi  6anctus  abbas  ilcrum  retulit  qnia  vir 

quidam  dum  oralionis  studio  diversa  wundi  loca  per- 

currerct,  impegit  in  eremum,  ubi  sanclus  qtiidam . 


cipiiur  :  et  inde  sperandum  est  pramium  quo  prav  C  frater  in  cellttla  morabalur  :  qui  post  aliqua  pere- 


cessil  muniis  oblatum.  Hinc  est  quod  niigelusDomini 
Cornelio  dixii :  <  Orationes  tua%  et  eleeinosynae  ttix 
ascriideruiil  ih  memoriam  in  conspeclu  Domini  (Aci. 
x).  >  0  felix  tale  commercium,  ubi  homo  fenerator, 
el  Deus  fit  omnipolens  debilor :  et  fldcnler  ei  possti- 
mus  compensationis  noslra  debita  digna  reposcere, 
si  unstris  eum  satagiinus  muneribus  pravenire. 

Nam  et  tempore  Gregorii  papae  (ejus  nominis  sex- 
lus),  qui  Gratianus  dicebalur,  recolo  conligisse  qnod 
nnrro  (sicut  enim  mihi  Bonizo,  grandaevus  videlicet 
vir,  rcctor  monasterii  sancti  Severi  juxta  tirbem 
veterem  conslituti ,  retulit).  Scoligenarum  rcx 
prinuevo  tunc  ndolescenlia?  flore  pubcscens,  qtiia 
pater  obiil,  ei  mox  in  regalis  fasligii  jura  successit; 
sed  cum  sollicite  considerarel  qtiam  fragiie  sil  quid- 
quid  in  hoc  sajculo  tumel,  quain  labile  quod  super- 
eminel,  qiiam  velociler  exsiinguibile  sit  omne  quod 
splendel,  cum  coujugatus  jam  esset,  decrevit  regalcs 


giiuum  subtiliter  inquisivit,  ulrum  Cltiniacense  mo- 
nasterium  nossel.  Cui  subsequenter  et  hoc  intnlit  :. 
Quieso  le,  inquit,  per  charitalem  Dei,  frater  ini,  ut 
si  locum  iHum  venerahilem  le  forlassis  adire  conli- 
gerit ,  denunties  fralribus  et  abbati ,  qiialenus  ab 
cleeinosynarum  studio  non  tepescant ,  sed  pielalis. 
opcribus,  sicnt  assueti  sunt,  perseveranti  constanlia 
vigilanter  inferveanU  Hic  enim  gehenna  flammis 
vaporaiitibus  aestnat,  el  hinc  aniniK  damnatoruiii, 
me  frequcnlcr  andicnle,  cum  magnis  cjulatibus,  fle- 
tttumque  slridoribus  mergitnlur  in  tarlarum  :  sed 
orationes  el  eleemosynae  pnrfali  monasterii  malignis 
spiritibus  valenier  obsistnnt,  ct  lanquam  pradam  ex. 
eorum  manibus  multos  eripiunl.  Peregrinus  itaque 
"  longo  post  temporu  ad  mcr.astetitim  venii,  et  qu;e 
sibi  mandata  fuerant,  fratribus  per  ordinem  nun- 
tiaviU 
Illud  praterea  salis  indignamtir,  qtiod  a  qtiibus- 


iufulas  regni  coelestis  amore  deponere;   coronam      dam  fieri  non  ambigimtis  :   ul  ipsi  videlicet  inni- 


2ii  opusc.  x.  —  de  iioms  canonicis.  si* 

CAPUT  VIII. 

Laut  eteemotyna*. 

0  virlus  c.ecmosyna»,  quae  velul  fluenttim  fontif 

irrigui ,  el  pccca:orum  inquiuamcnla  delergis,  et 

Rsliiaiiliiiin  vilioruiu  flammas  exstinguis?  0  feiix 

eleemosyna  ,  quas  <!c  gehennac  barathro  tenebrarum 

filios  cxtrahis,  et  ailoplaios  luci  perpeluac  rcgnis  cos* 

lestibus  introdticis!  Tu  dc  manibus  pauperuin  volas 

in  coelum ,  et  iltic  tuis  amatorihus  paras  hospilium. 

Si  vinuin  cs,  non  coacescis;  si  panis,  non  emittis 

mticorcnt ;  si  caro,  vel  piscis,  non  verteris  in  putrc- 

dineni;  si  veslis  pncterca,  nullam  conlrahis  velu- 

slntem  :  recens  jugilcr  servaris  el  nova,  et  inox  ul 

tuus  ohlalor  obierit,  ad  eum  illico  nmltiplicala  re- 

,„....  .       *  .  .  .  vcrleris.  Tu  dc  jaccnlibus  sub  criminum  squaiore 

nccduiu  fidei  riidimcrtla  pcrceperat,  jam  fidci  fru-  n  ,     .     .         .....  a    .   .     . 

.     .       ..       ...  r  '.    .  D  conspicuos ;  tu  dc  damnabihluis  sanclos,  tu  facis  do 


poslmodum  pneliis  Carolus  superavit ,  eumque  po-  A 
slrcmo  captum  victor  obtinuil.  Aliquando  sane  dum 
Cnrohis  idem  cxcclsa,  ut  assolct,  inthronizatus  arce 
ilisciimbercl,  patipercs  rcro,  quos  alebal,  sololenos 
igttobilttcr  restdcrcnt,  rcx  qui  remota  procul  ab  im- 
perafore  mcnsa  prandehat ,  fc»i:a  per  nunlrum  legata 
«tircxit :  Dum  vcster,  inquit,  Christtis  sese  perhibeat 
in  patiperihiit  rccipi ,  qua  fronle  pcrsuadetis  nostra 
sibi  colla  stibiuitli,  quem  vos  ita  despicitis ,  eique 
iiullam  iKMioris  reverenliam  cxhibetis?  Ad  quod  iin- 
perator  cordc  compitnctus  crnbuit :  et  cx  orc  gen- 
tilis  hominis  cvangclicam  prodire  sententijni  vehe- 
inemcr  cxpavit.  Ait  enim  Dominus  :  c  Quod  tini  ex 
minimis  iueis  fecislis,  mihi  fccislis  (Mallh.  ixv).  » 
Lxtatus  ergo  rcx  dum  a  lali  corrcptus ,  ulpotc  qui 


clum,  niiscricordto  scilicel  opera  pracdtcabat 

lllad  prwterea  stimmopere  notandtnn  est,  qtiia  pc- 
des  lavare  pauperibus  saliiberritnum  cst.  Unde  Do- 
miiius  ait  discipulis  :  c  Si  crgo  Doniiniis  ct  magistcr 
vcsfer  lavi  vohis  fiedcs ,  quanto  magis  vos  dcbef  is 
altcr  altcriiis  lavarc  pedcs?  i  (Joait.  xm.)  Kt  ut  hoc 
mandatum  firmiori  adhnc  nticlorilatc  sialttcrct.  co- 
nimqiie  mentibns  hoc  arctins  inculcarct ,  adjccit : 
4  Excinplnm  cnini  dcdi  vohis,  ut  qiicmadinodum  cgo 
feci,  ita  ct  vos  210  facialls  (Ibid.).  i  Nam  ctim 
patipentm  pedcs  in  ejus  qui  pncccpit  dcvotionc  la- 
vaiilur.  lavntttis  profccto  ct  anima  simul  ci  corpus  a 
peccatis  ahluiitir.  Undc  ct  Pctrus  ail  :  c  Doininc, 
i:on  laiitum  pcdcs  meos ,  scd  ct  inanus,  ct  capnt 
(Ibid.).  i  Cur  itaqtic  Pclrus  non  aiia  corporis  mcin-  C 
bra  c<im  pcdihns  prxlcr  mantis  ct  captit  obtulit, 
nisi  qttia  pcrh;rct  opcra  corporis  ct  cogilationcs 
mentis  cxprcssil?  Captit  cnim  pro  mcntc,  manus 
vero  pro  totius  ponilur  corporis  aclionc. 

Porro  Blainardus  vencrahilis  Sylvsc  Candidx  cpi- 
scopus  mihi  rctulit  quia  Nicolaus  papa,  pia?  inemo- 
ria»,  qui  ante  triennium  cx  hac  in  Domino  Iticc  mi- 
gravtt,  nimqunm  in  tolo  anno  pnctcrmitlchat  diem, 
qitin  pcdcs  duodccim  paiiperibus  scmpcr  ablnerct. 
Quod  si  fncere  per  toltim  non  occiirrcrct  «licm  , 
locidum  pietatis  optis  explehat  in  noctc.  Sed  qtto- 
niam  dc  privilegio  misericordi<c ,  el  clccmosynarum 
dignitate  plns  mihi  dattir  videre  quam  dicerc,  in  cjns 
prxconium  libet  breviter  cxclamare.  & 


gcnlilihus  Chrislianos.  Qtiod  nimirum  Cornelius  pro- 
bat,  cnjus  elcemosynac  ad  divini  conspcctus  culinen 
asccnderant  (Act.  x). 

0  dives  clccmosyna ,  qttae  tuis  amatorious  praeocs 
iKcreditatcm  inimarccscibiicm ,  ct  coclcsiis  curia:  di- 
giiitatcm!  0  iniranda  miscricordkc  virtus,  quas  pcc- 
caloruin  oinuium  rubigincm  purgal ,  frcmcnlium  vi- 
lioruni  inciiauicnta  roorlificat  9  cl  splcudore  coelestis 
graiicc  leiicbrosas  hominum  incntcs  illustrat!  IIa*c 
Dcuin  facit  honiinibus  dcbilorcm ,  ul  rcgnuiii  sibi 
cacioriuii  iion  jam  quasi  quod  aliciitiin  csi,  quarant : 
scd  vcl  uti  quod  stii  juris  csl.  audaclcr  invadanl.  0 
felix  niisericordia,  qu;e  de  miscria  qiiidem  nasccris, 
scd  vcrani  luis  cxscctiloribtis  lieatiludinciu  paris ! 
Tn  negutialrix  oinni  mangonc  priideulior,  que  lcr- 
rcnis  nietcibus  coiles».i«  comparas,  ct  transiinriis 
ttterna  permuias.  Kelicos  immlinx  lu;c,  in  quihtis 
datur  hospitium,  siiscipitnr  habiiaculuiii,  pncUiur 
panis csiguus,  recipiiur  rcgnuiu,  poriigitur  imnum.st 
comparattir  auia  cccioruin. 

Inter  cxleras  crgo  virtulcs,  vcncrabilis  fralcr, 
qttibtis  sanriiiati6  tux  iton  .♦mhigimus  fiorcre  prtw 
deitliam,  hnnc  speci.>liler  arripc,  in  opcribus  lc  pie- 
tatis  cxerce,  iniscricordi»  seniper  visccribus  afiliic  : 
tit  qui  nunc  Christi  pauperibtis  misereris,  a  Christo 
postmodum  inisericordiain  consequaris* 
Sit  nomen  Dotnini  benedictum. 


211212  OPUSCULUM  DECIMUM. 

DE  HORIS  CANONICIS.  AD  T VIRUM  CLARISSIMUM. 


*ft5 


S.  PETRl  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  VARIA. 


*u. 


suggcrercm,  atqne  ad,  rcligionis  sltidium  quibusdam  A  fra  sit,  vcl  exccilal.  Maluiinum  deniqite  quinque 


te  exhortaiiunctilis  provocarem,  tandem  ad  hoc  pro- 
ccssil  oralio,  ut  assererem  canonica  sepiem  horarum 
ollicia  ab  omnibus  Chrisiianis  fidelibus  Deo  quotidie 
quasi  quoddam  servilulis  pensum  dcbere  persolvi. 
Sed  quod  tunc  lingua  decurrcnie  prolatum  est,  api* 
cibus  tradere  necessarium  tluxi;  ne  quod  ad  mo- 
nientum  simplicibus  \erbis  audisti ,  facilius  cxci  lat, 
sed  subjectvm  oculis  per  styli  currentis  aTliculum 
mcmorix  lenacius  inbacrcscat. 

CAPUT  PRIMUM. 

Peccalorum  e/fectus. 

Scplem  phtne  sunl  principalia  viiia  (Consule  sclwlia 

cd  calcem  opuseuli),  ex  quibus  caelerae  vilioriim  pc- 

stes  oriuntiir  :  qmc  nimirum  sunt  superLiat.avariiia, 


laudibus  constat,  qnatuor  videlicct  psahnis  el  iiuo. 
cantico.    Et  congrue   dum   diurna  lux    erumpjt , 
Deo   213   laudes,offerimus,  quia  sub  cxterioris 
lucis  specie  solem  juslitioc    Christumrjioslris  dilu- 
ccscenlem  cordibus  exspectamus,  el  Uoquara  adve- 
nienti  jam  sponso  tota   gaudens  alque  Iripudians 
occurrit  Ecelesia.  Sic  quinque  laudibus,  ac  si  toli- 
dcm  acceptis  lampadibus  adornata,  et  velut  ultinue 
jain  excitationis  clamore  in  eordis  aure  coocepto :  1 
ecce  sponsus  venit,  exite  obviam  ei,  consequenter  L 
iUud  evangelicum  specielenus  impleatur  :  «  Tunc  • 
surrexerunt,  iuquit ,  omnes  virgine*  ilhe ,  et  orna>- 
veruulJampades  suas(/6to'.).  > 
Quod  autem  in  hujus  matutinae  laudis  oflicio  can-  • 


vaji»  gloria,  ira ,  invidia ,  luxuria,  rristilia.  ll:ec  ita-  B  ticum  quoiidie  psalmis  aojungilur,  uiriusque  viuc, 


que,  quia  causa  biml  omnium  ei  origo.  maldrum, 
sub  eodem  numero  suos  habcre  noscunlur  elfcclus  : 
scptem  videliccl  critninafia  pcccala,  id  est,  adulie- 
riuin,  homlcidium,  furliini,  perjbrium,  falsum  lcsli- 
moniiim,  rapinam,  et  blasphemiam.  Ih  quibus  vidc- 
llcet  tam  cerla,  tam  manifcsta  mors  est  animorumr 
lit  qnisquis  in  qiiolibel  hontm  deprehensu»  obierit, 
cYadcre  damnatioms  aternae  scntentiam  iinllaieinis 
possit.  Rtirsus  seplem  sunt  levia ,  minimaque  pec- 
cata,  in  qutbus  non  soluin  peccalor,  sed  et  Jhsiiis- 
qursque  quolidie  hibitur,  etiamsi  in  excelso  jem  per- 
fectionis  culmine  stare  videalur.  Qua?  profecio  sunl, 
cogittlio,  ignoraulia,  inconstantia ,  necessiUts,  inflr- 
mitas,  oblivio,  obreptio  :  per  qute  videltcel  in  quoti- 


contemplalivje  scilieet.  eU  activa*,  mysterium  redo- 
lere  videtur.  Psalterium  quippe,  vsa  videlicel  in 
modum  deJta  faclum,  per  decem  cordas  plectro  pul- 
sanie  crispaitir ;  canlicum  vero  solo  dunlaxal  organo? 
vocis  expriuiilur.  Quapropter  illud,  quia  manibus 
indiget,  operaliouem  ac  pcr  hocactivam  denoiat. 
vitanv;  islud  vero  quia  ad  jubilum  perlinet,  contein- 
plativam.   £t  quouiam  contemplationi  paulisper,  et, 
rnptim  vix  ad  roomentum  insislere  possumus,  jtigi  - 
ter  aulem  iu  acliva?  conversalionis  adminislralione* 
versamur ;  jure  ploribus  psalmis,  unum  Unlummodo* 
caniicuin  inlerponimus.   Sicut  enim  a  piac  opera- 
lionis  exercitio  ad  conlemplationis  culmen  ascendiV 
raus,  et,  ppst  speculationis   inlimae  brevissimuiu 


drana  scmpcr  convcrsatione  delinquimus,  atquc  ideo  C  punclura,  mox  ad  ejusdem  aclivae  vilae  mioisteritim. 


contra  peccati  vulnera  qtiotidianse  curationis  neccs~ 
*tlo  remediis  indigemus.  Unde  scriptum  est :  <-  Se- 
ptiesin  die  cadil  justus,etresurgit(Prov.xxiv).  >  Qui 
nimiruin  ct  seplies  cadere,  el  tameu  justus  esse  de- 
scribilur  :  quia  juslus  csse  eliam  peccando  non  de- 
ttiiit,  dum  non  ex  proposito,  sed  ex  htimanitaii* 
fragilitate  delinquit. 

Propier  ha?c  igitur  seplem  levia,  parvaque  pec- 
cata,  qiue  pro  fragilitatis  humanae  debilitate  cavcre 
nou  possumus,  hoc  ex  magisterk)  Spirilus  sancli  a 
piis  Ecclesia»  doctoribus  inslitutum  est,  ul  vota  no- 
6lra  Deo  per  unumquemque  diem  septies  pcrsolva* 
nms.  Ha?c  sane  seplem  canouicarum  horarum  officia, 
quasi  septem.baplismatum  lavacra,in  sanctx  Eccle- 
S133  sunt  gremio  constiiuia  :  ut  scptem  oRensioniim  ^ 
maculas*  quas  cx  quoiidiana  viiae  hujus  convcrsa- 
lione  cbnlrahimus,  totidem,  ut  ita  Ioquar,  orationis 
quotidianae  fluentis  expiare  cureinus;  quatemis  a.si- 
duum  corrupiibilis  vila?  pulverem  salisfaclioitis  aura 
dccutiat,  et  mundanse  conversationis  lutum  snper- 
fusae  oraiionis  frequens  tuida  detergat. 
CAPUT  II. 

Horae  aulem,  e  quibus  loquimur,  sunt  Iice  :  Matu- 

tifUB  vidtlicet.  Latides.  nii.-v   iitLpr  diliirnliim    inri- 


dccliuamus ;  niinirum  ul  conlemplalio  no9tra  et  ab 
activa  vita  incipiat,  ct  in  eadem  necessario  termine- 
tur ;  sic  psalmis  canticum  nec  prseponimus,  nec  ora- 
nino  sttpponimus;  sed  alLrinsecus  posilis  hoc  sempcr, 
penuhimuin  collocainus* 

Porro  aulcm  quia  per  quatuor  tolius  videlicet, 
auni  tempora,  coi pus  noslium  ex  quatuor  nihilomi- 
ims  composiium  elemenlis,  aciionis  cxerciiio  fali- 
gatnus,  idcirco  quatuor  psalmos  in  hujus  matulinn- 
lis  officii  celehratione.  concinimus.  Quia  vcro  in  spe- 
culationis  excessu  unum  solumiuodo,.  quod  procul 
dubio  Deus  est,  quacrimus,  umun  aeque  cnnticuuv 
non  iinmerito  decantamus.  Quod  autcm  ct  Zacharke 
canticum  in  finesynaxis  adjicilur,  cl  quia  desiuenle^ 
1  ct  imminenle  jam  Novo  Teslamento  facluin  futsse 
cognoscilur.  ipso  etiam  quod  dicitur  tempore  niy» 
slicc  tesiatur,  et  noctcm  prrnccssissc  vitiortim  et 
diem,  sicut  Apostohis  pcrlitbet  (Rom.  xm),  appm- 
pinquare  virlulum.  Et  lucc  qtiidcm  de  malnUnis. 
laudibus  compendiosins  prelibata  sulficiant. 
CAPUT  »U. 
€ur  in  prima  kora  reciteinr  tymbolum. 

Primrc  aulcm  horx,  tcrtia?,  sexUe  et  non:c  teniis 
rrnue  nsalmls  ronlinenhir  offiria.  spd   a  niodprnig 


225  OPUSC.  X.  —  DE 

origo  virlutum,  rccle  canticmn  fidci  pnnuc  ho- 
rse  conjunclum  quodammoJo  ilici  lotius  oi)tinct 
214  principatum.  Enimvcro  trium  horarum,  tcr- 
Xvm  scilicct,  sexLe,  vcl  nonae  ofDcia,  ex  DanicU 
prophelae  noscuntux  ad  nos  emnnare  doctriua  :  qui 
uimirum  sanctus,  sicut  ipsius  teslalur  historia,  in 
coeuaculo  suo  conversus  ad  Hiertisalem  tribus  horis 
in  die  prccum  vota  Domino  persolvebat. 

Aocedit  autem  tertiae  horac,  quod  ionge  est  exccl- 
lentius,  quia  in  ipsa  ftcdemplor  nosler,  jnxta  Mar- 
ctiiu,  legitur  crucifixus  (Marc.  xv),  ca.lcimjue  dki 
hora  aposlolorum  pectora  mirificus  sancli  Spirilus 
rccreavit  advenlus  (  Act.  u).  Sexta  quoquc  hora  hoc 
habere  privilegium  noscilur,  quod  in  ea  Petrus  su- 
pra  coenaculuro  nihilominus  coustilulus  oravit  (Act. 
x),  el  sub  diversorum  auimalium,  repiiliumque  h- 
gura,  omnlirm  saltitem  gentium  myslica  revelatione 
cognovit :  eademque  hora  Saivator  nostcr,  sicut  alii 
testantur  evangclistae,  revera  in  patihulo  crucis  est 
pro  omnium  salute  suspensus  (Maiih.  xxvu ;  Luc. 
sxi). 

Verum  ne  quis  forte  suspicetur  sanctos  cvange- 
lislas,  sicut  videnhtr  in  verborum  prolatione  dissi- 
flere,  ita  etiam  sensibus  a  semetipsis  iuvicem  dis- 
leniire,  hreviler  dicimus;  quia  Marcus  hora  tertia 
cruciflxum  Bominum  linguis  asserit  Judaeorom; 
caeteri  autem  evangelislae  sexta  hora  suspensum 
jterhibenl  afllxione  clavorum.  Hora  siquidem  lcrtia 
tfkrmavere,  dicentes  :  Crucifige,  crucifige ;  ac  pcr- 
iude  Judaei  crucifixcre  judicio,  quein  postmodum 
milites  affixerunt  suspendentes  iu  ligno.  Nona  qno- 
tqve  hora  proprii  honoris  (ilulo  non  privatur,  duin 
in  ea  Dominus  consummalo  passionis  suae  myslerio, 
spiritum  emisisse  describitur. 

Hae  igitnr  horse,  quce  inler  cacteras  diei  horas 
liabenlur  egregise,  et  sic  propriis  singukc  privilegiis, 
lauquam  primatcs  in  turba  specialium  dignitatum 
quodamriiodo  videnlur  infulis  insigniiae,  lernarii  a 
se  invicem  numeri  sunt  inlercapedine  scquestralae; 
ac  perinde  dum  in  earum  singulis  iaudum  vota  pcr- 
■solvimus,  eum  nos  colerc,  qui  unus  in  Trinitate 
permanet,  per  ipja  quoque  lemporum  curricula  de- 
monslramus.  Quod  autem  pcr  has  quatuor  horas  non 
iidem  psalmi  apud  diversos  Ecclesiae  ordines  depro- 
muntur;  ut  nlmirum  apud  clericos  quidem  ociavus 
decimus  post  cenlcsiinum  sub  incisionum  suarum 
descriptionibus  currat ;  io  monasteriis  autem  can- 
tiea  graduum  consuetudinem  teneanl ;  si  rem  dili- 
genter  inspicimus,  eougrucnter  utruraque  fieri  li- 
quido  reperimus.  Nam  cum  prolixus  ilie  psalmus 
gpecialiter  gradientium  iter,  non  modo  per  mysu- 
cum  dirigat  sacramenlum,  seJ  in  ipsa  ctiain  verbo- 
rum  superficie  viam  frequcntius  sonel;  canticum 
vcro  graduum  ejusdem  via;  gradus,  salvo  profundi- 
talis  suae  inysterio,  ipsa  eliam  perspicui  nominis 
expressionc  coinmendat:  ad  ncraaendum  in  Eccle- 


IIORIS  CANONICIS.  «26 

\  com  dum  cantatu;,  a  rccla  concordia?  Hnca  nou 
aberrat.  Prima  vero  monachorum  praeler  Dominicum 
(!iem  convenientcr  a  capite  videlur  iuclioare  psal* 
lerii,  ut  cum  libri  principio  apte  concordet  diei  quo- 
que  nasceulis  origo. 

215CAPUT  IV. 
Cttr  a  cUricis  quinque,  a  monachis  quatuor  ptaltui 
dicanlur. 
Vcsperum  aulcm  nou  eumdem  psalmorum  moduni 
apud  diversos  ordincs  habel  :  nam  apud  clericos 
quidem  quinque  psalmos  ampleclitur;  apud  mona- 
chos  aulem  qualuor  solis  explelur.  Neutrum  taincn 
ralioue  vacare  cognoscilur,  si  dignae  discussiouis 
indagine  perquiratur.  Nam  de  quinqiie  vespcrae 
psalniis  haec  eadem  nou  absurde  ratio  reddilur,  quae 

U  et  superius  absolula  de  macutinis  habclur.  Nam  quia 
huinani  generis  judex  nocte  venlurus  sit,  ipso  do- 
ceute  cognoscimus  (/  Thess.  v),  sed  qua  noclis  hora, 
videlicct  utrum  media  nocte,  an  galli  cantu,  an  ma- 
ne  vcniat,  quia  perhibcnte  ipso,  sicul  fur  venluru* 
cst,  ignoramus ;  recle  ergo  sicut  in  maluliua»,  ita 
nihiiominus  in  vespertinae  laudis  ollicio,  sponsuin 
suumsancta  electoruin  Ecclcsia  pracslolatur,  quaeper 
numerum  cst  quinque  prudentum  virginum  congrua 
designala  :  cui  nimirum  dum  quinque  psalmos  bo- 
nis  operibus  ornala  conjubilat,  accensis  quasi  to- 
tidem  lampadibus  in  ejus  occursum  Iaetabunda  fesli* 
nat.  Qui  vero  quatuor  psalmos  instituil,  ad  hoc,  nisl 
fallor,  spectasse  credendus  est,  quia  sicut  quatuor 
sunt  vigiliae  niiiitares,  ila  nihilominus  et  quatuor 

C  principales  noscuntur  esse  virtutes,  justitia  scificel, 
fortitudo,  temperantia  atque  prudentia.  In  quibi.s 
utique  per  nocturnam  morlalis  hujus  vilae  caligiiiem 
jugiter  vigilandum  cst,  et  in  procinctu  spirilualis 
mililiac,in  cujusarma  juravimus,  pro  caslris  nostris 
longanimiter  slandum,  et  infatigabililer  decertan- 
dum.  In  hoc  igitur  vesperlinae  laudis  officio  pcr 
quatuor  quos  modulamur  psalmos  inslruimur,  ut 
erga  quatuor  virtulum  custodiam  pervigiles  excu- 
bemus. 

Canticum  quoque  B.  Dei  Genilricis  non  incongrue 
vespertino  copulatur  officio.  llla  siquidem  velut 
emenso  jara  longo  praeterili  saeculi  die,  sub  ipso  sci- 
licet  mundi  vesperascenlis  occasu,  mox  ul  lumen 
aeterni  Yerbi  feiicis  vulvae  flore  concepil,  protinus 
in  vocem  divinae  laudis  erupil  ;  c  Magnifical,  in- 
quiens,  anima  mea  Dominum  (luc.  i).  >  Ad  instar 
ergo  illius,  quae  mater  est  Christi,  et  tota  universa- 
lis  Ecclesia,  quae  Chrisiianorum  ulique  maler  est, 
quae  et  idipsu  n  lumen  porlat  in  mente,  quod  di*» 
dum  gesiavit  in  ventre,  advesperascente  jasn  die, 
digna  Deum  bude  magnificat,  et  de  collalis  bencu> 
ciis  gralias  agens,  spiritus  ejus  in  Deo  sahiUri  suy 
gratulabnndus  exsultat. 

CAPUT  Y. 

C.ur  trts  naabni   dir.nnr*tr  n  ntnnnr.hit. 


«27  S.  PETR!  DAMIANI  OPP.JTOMUS  SEU  PAltS  ISL  —  OPUSCULA  VAMA.  «3 

eadcm  nihilominus  ralio  est  rcddcnda,  quae  et  de  A  videlicel  oOicia   qux    descripla   siinl,  ita   possir.t 


vespei  tinaj  laudis  oflicio  esl  sitpcritis  absoluta  :  vi- 
dclicci  tit  per  quadrtfldae  psalmodto  niimerum  do- 
ceamtir  216  arripcre  lotidem  consequenter  arma 
viriutuin  :  quibus  accincti  et  latrocinanlium  vitio- 
ruin  terga  perfodere,  et  liostiles  insidiatorum  spiri- 
tuum  valeamus  impetus  propulsare.  Hiijusmodi 
nettipe  cnarrat  excubias  Scriptura,  ctun  dicit :  «  E11 
Ieclulum  Saiomonis  scxaginla  fortes  ambiunl  ex 
fortissimis  Israel  :  unicuique  cnsis  suus  super  fe- 
nitir  propter  timores  noclurnos  (Cant.t  1).  1  Ex  de- 
bilo  autem  reddcndae  ralionis  super  tribus  psalmis 
sancta  uos  Trinitas  expedit;  sub  cujus  niinirura 
signaculo  peraclum  diem  compietorium  claudit. 
Sicut  enim  priuuB  horae  officium,  ut  prxtaxatum 
cst,  S.  Trinitatis  fldei  dcdicalur,  ila  et  conapleto-  B 
rium  in  ejusdem  S.  Trinitatis  asscrtione  concludi- 
tur,  ul  ctii  lotitts  diei  cursiis  mililarc  dignoscilur,  in 
euin  peracLe  tantlem  lucis  clausula  tcrininetitr.  Haec 
itnque  de  diurnis  horartim  officiis  sticcincle  pcr- 
strinximus,  ut  ad  quid  institutae  siui,  vel  cur  9ub 
praeflxo  psaluiorum  calculo  terniincnlur,  enuclca- 
tius  pandereinus.  Quisquis  itaquc  septem  haec  ca- 
nonicornm  borarum  oflicia,  quotidiana  Deo  devo- 
tione  persolverit,  si  a  gravibus  illis  criminibus 
omiiiniodis  alienus,  a  levibus  quoqtie  septem,  quae 
snperius  enumerata  sunt,  in  quantum  bumana  fra- 
gilitas  patitur,  cum  Dei  subvenientis  auxilio  tempe- 
ravit,  ab  his  qu*  cavcre  non  potcst,  ut  confidenler 
dicam,  in  examine  tremcndi  judicii  absolutus  eril; 


aqua  parililate  distribui,  ut  ex  liis  nocti  qtiatnor 
ctiain  diei  competcnter  videantur  aptari;  quatcnus 
vesperum,  couipletoriiim,  nocturnnm,  malutina  iaus 
ad  noclein;  prima  vero,  terlia,  sexta  et  nona  con- 
grue  conferantur  ad  diem.  217  ^U1  vLlelicet  asser- 
tioni  ipsa  vcsperae  ac  priutae  videutur  astipulaii 
vocabuh,  dum  et  vesperum  a  steila  bespero,  quae 
sub  ipso  noctis  initio  clnrescil,  denomiuetur;  et 
prima,  quod  a  se  dies  incipiat,  perspicua  nihilomi- 
nus  stii  nominis  cxpressione  teslelur.  Cumque 
vespera  noctis,  prima  vero  dici  pandat  initiuin, 
couseqiiens  est,  ut  ab  ahero  nocturna,  ab  allcro 
diurua  incboare  perhibeanlur  officia. 
CAPUT  VII. 
Mensuram  refectionis  excedentium  pcena. 
Ikec  plane  est  quadriga  duplex,  in  qua  nunc  ad 
ccelcstia  regna  feslinans,  sancla  vectatur  Eccle*ia  : 
111  bac  deniqne  quadriga  iter  diei,  uoctisque  percttr- 
rciiS,  illis  qui  dicti  sunt  :  Ctirrus  Dei  diceni  millia 
multiplex  (Psa/.Lxvn),jam  Deum  laudandojnngitur, 
quem  postinodum  videudo  per  speciem,  eorumqtie 
felici  consorlio  perfruelur.  De  quibus  profecio  per 
propbetam  dieitur  :  <  Quia  11011  cessabunt  nocte  ac 
die  clainare,  dicentes  :  Sancnis,  sauclus,  sanclus, 
Dominus  Deus  Sabaoth  :  Qui  esl,  et  qui  erat,  et  qui 
vcuturus  est  omnipotens  (Apoc.  iv).  1  Quaiiquan 
igitur  tota  justi  vila  oratio  sit  rationabiliter  asse- 
rcndo,  laincu  etnosiuJirmi  mandatum  seinperoiatdt 
a  nobis  iinpleri  jure  coiifldjmus,  si  canonica  Laec 


et  quia  ntinc  Creatori  suo  uon  negligit  itijuncta  suae  C  ecciesiastice  inslhui.onis  oflicia  quolidie  per>olTa- 


•ervitutis  obsequia  reddere,  tunc  Jibera  conscientia 

cum  B.  David,  atque  alacri  poteril  voce  canlare  : 

Septies,   iuquiens,  in  die  laudem  dixi  tibi,  Domine 

Deus  meus,  ne  perdas  me  (Psat.  cxiu). 

CAPUT  VI. 

Quod  eontinua  Ecclesia?  oralio  esse  debeat. 

Et    quouiam    ad   continuac  orationis  instantiam 

excilat  nos  evangelica  tuba ,  dicens  :  c  Qtiia  oportet 

semper  orare,  et  nunquam  deflcere  (Luc.  xvin).  » 

Et  Apostolus  :  «  Sine  inlermissionc,  inquit,  orate 

(1  Thest.  v).   1  Et  hoc  non  solum  die,  sed  et  in 

nocte  praeceplum  ecclcsiastica  impleat  disciplina, 

diligentissime  procuratum  est,  tit  duodenis  psalmis 

nocturnue  vigiliae  transigantur.  Durum  quippe  fue- 


inus.  Apud  Gallias  autein  ( ul  specialis  viri  relatioue 
didichnus)  religiosi  coeiiobiorum.  Patres  videnles 
plcrosque  fratrum  traditam  a  B.  Benedicto  (cap.39) 
mcnsuram  refectionis  excedere,  nec  se  posse  iutra 
pnesciiptum  regularis  diarii  liniilein  cohibere,  cau- 
tiuii  duxerunt,  ut  coustiuilis  quibusque  borartim 
olflciis.  etalios  adhuc  psalmos  apponerenl;  qu  tenws 
victus  reiuissioris  excessum  augmenlo  valeanl  com- 
pensare  psalmorum. 

Ar  hic  fo/te  btomachalus  inquies  :  Quid  mihi, 
quaeso,  cum  regu?a  monachorum?  Quid  ad  uic  et 
i!la  condiscere,  quae  nou  expedit  nossc?  Sed  qtti 
q  lanuToet  suscipit  tractare  materiam,  non  illi  duu- 
Utxat,  ctii  mitlit,  debet  personaliler  salisfacere,  sed 


rat,  ulaegroti,  stve  prsegnantes,  acqtixlibet  aetalum  D  reui  ipsam  vemiiaiis  uiidique  partibus  explicare 


Bcxtiumque  diversitas,  sicut  in  dic  pcr  noclurna 
quoque  horarum  inlervalla  consurgeret,  atque  ad 
Ecclesiam  feslinaret. 

*  Ut  ergo  laborem  Ecclesiae  magislra  discreiio  tem- 
perarct,  exqtiisitum,  atque  altioris  consilii  dispen- 
satione  slatittum  ,  nt  juxta   noclurnarum   horarum 

iiiMiiA»iini  niltilnminiia  tfcsl  viiriJino  rttt/tftniitt;  rl«*/»ii*t»f»^ol 


ti<.  sic  unus  edulium,  quod  concupiscit,  inveniat,  1  e 
frustratus  altcr  stomacbo  vacante  rfiscedal.  Ila  c 
i^itur  ecclesiaslicac  institulionis  officia,  vir  nobih- 
situe  et  prudentissime,  uoli  unquam  qualibet  oLli- 
vione  negligere,  uoli  cerltim  aniiuae  tuae  reme.  iwui 
quanlislihet  causarum  sneculariumoccupatus  negoii  s 


2*9  . ..^.., .     .  OPUSC.  X.  -  DE  IIOO  CANONICIS. 

Quod  ti  expers  cs  onmimodo  litlerarum,  sola  ora-  A  CAPUT  IX. 


's;o 


ttone  Domintca  poleris  imnlere  quod  optos.  Itac 
itaque  Chrislianae  servitutis  otticia,  dilectissime,  non 
obseqnium,  sed  debitum  deputa ;  el  non  volunlali 
sed  neeessitati  prorsus  ascribe  :  ut  sicut  Christia- 
ntim  te  profileri,  signum  tibimet  crueis  imprimere, 
nomen  Domini  218  quotidie  non  desinis  invocare ; 
ila  el  ba?c  aliquando  nullis  occasionum  obicibus  au- 
deas  pralerire 

CAPUT  VHI. 

De  viro  quodam  pio   el  canonicarum  horarum  ttu- 

dioso. 

Ut  aulem  salutiferis  exhortationibns  facilius  ac- 
quicscas,  quod  in  ipso  nuper  ad  vos  itinere  gradiens 
didict,  breviier  expitcabo.  In  Fanensi  namque  subur- 


Urationis  efficacilas  quanla. 
Alio  quoqne  tempore  idem,  de  quo  loquimnr,  vir 
ad  praediclum  monasierium  noclurno  silenlio  pro- 
pcrabat,  ad  rivum  aulcm  219  Q1»  inlerfluebat  per- 
veniens  (cui  scilicet  Argilla  vocabulum  esl),  quia 
aquis  tunc  excrescentibus  inlumuerat,  transvadare 
non  pottiit  :  qui  se  protinus  iti  oralionem  dedit,  el 
qua  completa,  mira  res,  in  ultcriori  ripa  se  transpo- 
sitiim  reperit.  Haec  aotem ,  vir  prudentissime,  id- 
circo  tibi  refercnda  per  ordinem  duximus,ut  quatiia 
stiper  eos  cura  omnipotens  Deus  invigilet,  qui  ecck- 
siasticis  occurrunt  reverenter  ofliciis,  liqoido  mon- 
straremus.  Pudeat  ergo  prudenliam  tuam  canonicas 
horas  negligenter  omitlere,  quas  et  sanctain  rustict- 
bio,  tertio  videlicet  a  moenibus  lapide,  vir  quidam  B  latem  audis  cum  tanta  gloria  celebrare  :  imo  cnjus 


fcabital,  et  ordine  simul  et  facultate  mediocris  :  qui 
nimirutn  casu  fllit  me  adesse  cognoscens,  festinus 
accessit,  et  inler  caetera  castilatis  quoqtie  suae  mnn- 
diiiam,  quamcum  uxoreservabatsecretius  indicaviu 
Monachus  enim  quidam  cjus  utique  patruus  uxorem 
illius  sibimet  perbibuit  aliquando  pertinere ,  qui 
taraen  prae  siinplicilate  nitnia,  nonnullos  etiam  ex- 
iraneos,  propmquos  oonsaeverat  appellare.  Twic 
llle  verbum  hoc  laeius  arripuit,  et  deliberans,  ait  : 
Uelius  esl  denique  cerlae  castitalis  nitore  clarescere, 
quam  sob  incerti  sentper  incestus  formidine  palpi- 
tare.  Hic  itaque  canonicas  horas,  et  ecclesiastica, 
cum  potest  non  facile  omittit  officia  :  consuevit 
etiam  per  annoruni  jam  plura  curricula  ad  monaste- 


spiritus  in  amore  Dei  paulo  fervenlius  inarrfescit,  ari 
hoc  etiam  extendilur,  ut  horas  beaiae  Dei  Genitric» 
audire  quolidie  non  gravelnr.  £t  quia  se  orcasio 
praebuit,  quid  etiam  ex  bae  fraterna  relatione  di.fi- 
ccriin,  milii  qttidem  non  pigriim  cst  scribere,  si 
modo  te  non  pigeat  aodire. 

CAPUT  X. 
Horarum  B.  Virginit  eficacia  quanta. 
Clericus  enim  qnidam  muttis  erat  peccalis  obno- 
xius,  et  prsecipue  cartialis  illecebrae  fetoribus  inqui- 
natus :  qui  tandcm  languore  correpins,  atque  ad 
extrcma  pervcniens,  tremefactis  visceribus  expa~ 
vescere,  et  accusante  conscientia,  divinum  coepit 
jihlicium  medullilus  formidare  :  cumque  spem  iu  se 


riuui  S,  Paterniani  quod  prope  muros  ejusdem  urbis  ^  uullius  boni  operis  inveniret,  totum  sc  protinus  ad 


posilum  est,  pnecipuis  festivitatibus  properare ,  et 
iiocturnas  illic  audire  vigilias.  Qtiod  nimirum  tam 
«onslanler  agil,  tit  nec  pluviarnm  imtndatio  ventuosa 
contpescere,  nec  biemalis  possit  asperitas  retemare. 
Siepe  aulein  maligni  spirilus  eum  in  ipso  itinere,  ut 
terreatur,  inclamant,  el  strepittim  quidem  dir%  vocis 
einituint,  sed  ctyuslibet  corporeae  fornia?  speciem  non 
ostenduni. 

Anle  annum  autem  nocte  quadam  dum  ad  praedi- 
ctnra  monasterium  properarel,  ecce  lupi  simul  et 
canes,  furenUumque  animalium  diversa  portenta 
facto  agmine  iitsurrexemnt  in  euin ,  et  ululantes 
undiqoe,  el  oblatrantes  rabidis  eum    aggressi  sunl 


poslulandunt  B.  Mariac  semper  virginis  auxiliam 
conlulit,  et  sub  cjus  patroctnium  imporlona  cordis 
anxietate  confugit,  hujtismodi  fere  verbis  insistens  : 
Non  ignoro,  inquit,  o  beata  regina  mundi !  quia  .te 
in  multis  oifendi,  et  castilalis,  atque  virginitatis, 
cujus  tu  mater  es,  ego  in  meo  corpore  signacoram 
violavi ;  innumeris  etiam  peccaloruiii  sordibus  invo- 
iutus  sum,  nec  dignus  invenior,  te  totius  mtinriitto 
principem  pollutis  labiis  invocare  :  vertitniainen,  p 
jantia  coeli,  fenestra  paradisi,  vera  Maier  Dci  et 
hominis,  tti  mihi  teslis  es,  quki  septies  in  die  lau- 
dem  dixi  tibi,  el  quamvis  peccator,  quamvis  indi- 
gnus,  omnibus  lamen  canonicis   horts    luae   laudis 


morsibus  attrectare.  At  ille  vix  tandem  ex  eoriim      ohsequium  non  fraudavi, 


denlibus  paliio  siinul  et  pileo  nudatus  evasii. 
Necdom  autem  ad  vigilias  signa  sonuerant;  cura- 
que  perveniens,  clausas  adhuc  fores  monasierii 
reperisset,  ame  limen  se  protintts  in  oratione  pro- 
stravit.  Diutius  auiem  oralione  protracta,  tandein 
surrexil,  et  quod  ami6erat  pallium  simul  et  piieum 
juxta  se  jacere  projectum  vehementer  expavit.  Quod 
niminnn  utrum  per  angelos  factum  sit;  an  ip*e 
cruentus  praedo  diabolus,  quod  abstulerat,  reddidissel 


Cumqtie  bujusmodi  verba  clericus  protutisset, 
220  decumbenti  postmodum  piissima  Dei  Geniirix 
aslilit,  et  blande  consolala,  peccata  sibiu.et  dimissa 
ex  largiiale  divinae  misericordiae  nuniiavit.  Quod 
tamen  nos  trepidando  proferimus,  quia  utrum  jux:a 
relationis  fidem  vere  conligerit,  iguoramus.  Hoc 
tamen  procul  dubio  novimus,  quia  quisqtiis  quoli- 
diana  prsedictis  horis  officia  in  ejus  laudibus  f«e- 
quentare  studucrit,  adjutricem  sibiutet,  ac  patroci- 


***IA*L~1*V+ 


:«.»:...    t..Aijxle> 


noi»accil4ltd 


231 


S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  ffl;  —  OPUSCULA  VAIUA. 


«32 


notius  intclligenli»  dctcclare.  Pradiclam   liorariim  A  nimnim  doctrina  (quod   virum  doctissimnm  eilam 


dbedicntiam  Dco  jugiier  exhibc,  in  rcliquis  eliain  tc 
sancla:  conversalionis  studiis  vigilanter  exerce; 
qualenus  si  nunc  sub  leni  jugo  ejus  tanquam  servus 
ccrvicem  cordis  allriveris,  inter  lilios  postmodum 
luereditatis  superna»  funiculum  cuua  gloria  sorliaris. 

SOHOLU. 

£eptem  ptane  tunt  principalia  vilia ,  ex  quibut  cat- 
terce  vitior\m  pettes  oriuntur  %  quce  nimtrum  tunt, 
superbia,  avaritia,  van.1:  gloria,  irat  invidia,  luxuria, 
trittitia.  Non  esi  mirandum  saiictnm  cardinalem  in- 
tcr  vtiia  capitalia,  guhin  non  recensuissc,  quani  ex 


laleie  non  }H>tuit)  commemorare  oportebnl.  Puto 
tamcu  gulae  non  meii.fhisse,  quoniam  inferius  inter 
levia  pcccata,  in  quac  eliam  juslum  qucmque  quoti- 
die  Iabi  aii,  enumerat  necessitatem  et  inflrmilatem  : 
sub  quibus  gulam,  quae  ex  genere  suo  nou  esi  nec- 
catum  morule,  comineri  constat.  Patet  vero  omnes 
modos,  quibus  in  guia  delinquimus,  ex  fraeililnte 
oriri,  duin  pratextu  nccessitatls  voluptas  nobis  in- 
sidiatur;  ut  tiunt  JoannesClimachus,  Grad.  14  ei  4$; 
Joannes  Gassianus  iib.  ix  cap.  7  De  spirilu  gaslri- 
margiae ,  qui  huic  sententiae  nosirae  favere  videtur, 
dmn  ait :  <  Infirmitas  carnis  ad  puritalcm  cordisnon 
officit,  si  bau  tantummodo,  quae  fragilUas,  non  qutt 
voluplas  exigil,  usurpentur.  > 

Sil  noinen    Domini    benedictum. 


221  222 


OPUSCULUM  UNDECIMUM 


LIBER  QUI  APPELLATUfl,  DOMINUS  YOBISCUM.  AD  LEONEM  BRKMITAU. 


Arccuextum.  —  Leoncni  mirae  sanctitatis  eremitnm  super  quadam  dubitationequid  sentienilum  sit,  consu- 
Jit ;  an  scilicet,  i»t  nonmillis  videbatur,  ciim  quis  in  ce.lla  solus  officiiim  recilaret,  iiias  uarciculas,  Domi- 

.  nut  vobitcum,  et  Jvbe  ,  domne,  beuedicere,  laiiqiiam  tiiiius  personue  non  convcuientes,  oniillere  deberel; 
ipse  contra  senire  se  ait  inuhis  raiiouibus,  ad  ejus  Umen  seuleiiliam  confugit.  Au  exuemuni  in  solilu- 
diuis  laudes  effundittir. 


Domno  Leoni  amore  supcmne  libertalis  inchiso,  B 
Petrus  peccator  inouacbus  quidquid  scrvus,  e(   fi- 
lius. 

Non  ignorat  sanctilalis  vesirae  prudentia,  dileclis- 
simc  Pater,  quia  te  uon  qualemcunque  compiicein, 
vei  amicum;  sed  te  patrcin,  tedoctofein,  ie  magi- 
struin,  et  dominum  clcclum  niihi  prae  cunctis  pene 
mortatibns  babeo;  meqtie  tuai  oralionis  instaiilia, 
apud  divinasaures  miscricordix  locum  invenirecon- 
lido  Et  quid  amplius  dicam?  Quandoquidem  meum 
le  aiigilum  esse  cousliiui,  ut  in  dubiis  rebusquod- 
ctinqtie  hxsitaiili  ac  sciscilanti  mibi  consilium  cx 
iuo  ore  procederel,  ita  proliuus  iudubitanter  acci- 
percm  ac  si  vox  mihi  cceleslis  oraculi  angeiitus  in- 
tonaret :  alqne  ideo  si  quando  scrupulosae  cujusli- 
bel  ici  u.ifii  subrcpit  articulus,  antequam  te  consul-  C 
turus  acccJam,  boc  apud  uie  divinain  imploro  cle- 
inciitiaiu;  ut  te  quasi  suacvolunUiis  orgauum  faciens, 
iuo  mibi  ore  praecipiai  quid  ine  faccre  in  objecta 
aunbiguitale  deceruat :  quamet  nunc  quoque  consue- 
tudincm  lenens,  boc  a  le  docendus  inquiro,  quod  a 
mullis  saepe  quasi  responsurus  inquircnlibus  extgor. 
Nonnulli  enim  fratres  eremilicae  sectatores  vita?  fre- 
quenter  imerrogant,  cum  singulares  in  cellulis  com- 
luorantur,  utrum  illis  Hceat  dicerc,  Dominut  vobi- 
$cum:  Jube.  domne.  benedicere :  alque  ipsi,  ul  sunt 


peccarc,  tanquam  qni  pensum  divini  scrvitiiminuaxt, 
perlimescunt.  Unde  nobis,  dum  soluiio  qnaeritur,  ad 
percunctationcm  potius  mens  ajque  nescia  piovoca- 
tur.  His  itaque  quaeslionum  vallatus  angustiis,  ad 
angelum  meum  juxla  consuetudincm  redeo,  adfon- 
tem  uon  Tuliianx  eloquentiae,  scd  diviux*  poiius  sa- 
pieutue  triio  cajle  rccurro. 

CAPUT  PRIMUM 

Quod  tancta  timpliciiat%  mundi  philotophlt  jure  pras- 
feriur. 

rfatonem  latentis  nalurcesecreta  rwnantcm  respuo, 

plauelarum  circuiis  melas,   astrorumque  meatibus 

calculos  atligentem  :  cuncta  etiam   spbxrici    orbis 

climata  radio  distinguenlem  Pylhagoram  parvipen- 

do  :  Nichomacum  quoque  tritum  ephemeridibus  di- 

gitos   abdico  :  Euclidem  pcrplexis  geomelricalium 

flgurarutij  studiis  incnrvum  aeque  declino  :  cunclos 

saue  rhetores  cum  suis  syllogismis  et  sopliisiicis 

caviiiationibus   indignos    hac   qusestione  decerno. 

Tremant  gymnici  suam  jugiter  amore  sapientia?  nu- 

dilateni  :  quaerant  peripaletici  latcntem  in  profun- 

do  putco  veritalem.  Ego  suinmam  a  te  quxro  veri- 

tatcm,  iliain  videlicet,  qnae  de  terra  orla  esl,   non 

jam  in  puteo  ignbbiiiter  latitantem,  sed  omni  mani- 

festatam  mundo,  perpetua  in  coelis  majestate  re- 

gnanlem.  Quid  enim  insanientium  poetarum  fabu- 


£53        ^  OPUSC.  XI.  —  LIBER  QUl  DICITUR  DOMINUS  VOBISCUM.  *'  '*  234 

▼erba  :  non  Demosthenici  rhetores  223  captiosae  A  ce,  inquit,  ego  vobiscum  sum  (Maith.  xxvni).  >  Qui 
snadelae  argumenta  versula  componant  :  cedanl  in  nimirum  salutationis  sermo  non  moderno  humanae 
Buas  tenebras  omnes  terrenae  sapientiae  faecibus  de-  adinventionis  arbilrio  conslilulus  :  sed  ex  antiqua 
liboti  :  nil  mihi  conferant  suiphureo  caliginosae  do-  sacri  eloquii  auctoriiale  probatur  assumptus.  Ubi  si 
ctrinae  splendore  caecati.  Ghristi  me  simplicitas  do-  diligenler  inquirilur,  saepius  singulariter,  et  piura- 
ceat,  vcra  sapientium  rusticitas  ambiguitatis  roeae  liier  apposilus  invcnilur.  Singuiariter,  sicul  ad  bea- 
vinculum  solvat.  c  Quia,  >  enim,  juxta  Pauli  vocem,  .  lam  Dei  Geniti  iccm  angelus  ait  :  c  Ave,  gralia  ple- 
4  non  cognovit  mandus  per  sapientiam  Deum,  placuit  {  na,  Dominus  tecuro  (Luc.  i).  i  Ad  Gedeonem  quoque 
Deo  per  stullitiam  praedicationis  salvos  facere  cre-  nihilominus  angelus  ait:  c  Dominus  lecum,  virorum 
denlcs  (/  Cor.  l).  >  *  fortissime  (Judith.  vi).  >  Piuralilcr  autem,  ut  in  li- 

Liltera  igitur,  qtiae  occidit,  abscedat ;  spiritus  vi-  /j  bro  Ruth,  Booz  salutando  messoribus  suis  ail : 
vificalor  assislal  (//  Cor.  m).  c  Prudentia  enimjj«  Dominus  vobiscum  (Rutli.  n),  >  et  sicut  in  libro 
carnis,  >  ul  idem  dicit  Aposlolus,  c  mors  esi(fiow."  Paralipomenon,  prophela  a  Deo  missusinvenilur  sa- 
vin) ;  >prudentiaautemspiriius,  vitaetpax:quoniam  lutassc  Asa  regem  Juda  cum  ciercitu  suo  viclorem 
prudenlia  carnis  inimica  eslDeo  ;  legi  enim  Dei  non  de  pnclio  revcrtentem,  quibus  ait  :  <  Dominus  vobis- 
subjicitur,  nec  enim  potest.  Si  ergo  carnis  pruden-  B  cum,  quia  fuistis  cum  Domino  (//  Paral.  xv).  > 
tia  nequit  legi  Dei  colla  submittere,  quo  pacto  suf-  Ecclesia  ergo  salubri  salutatione  sacerdolis  ac- 
fusa  oculos  fumo  superbiae  legem  Dei  praevalet  pe-    '  cepla,  et  ipsa  resalulando  orat,  el  orando  resalutat: 


nelrare?Age  igitur,  paler,  nodum  mihi  proposilae 
quaestionis  ocius  solve  :  necpatiarishumilitalis  Ghri- 
sti  discipuium  grandiloqua  tumenlium  philosopho- 
rum  gymnasia  circuire.  Dicat  mihi  angelus  meus, 
quod  imperilum  diaieclicorum  vulgus  ignorat :  dicat 
sapiens  imperitia,  quod  stulla  sapientia  non  appre- 
hendit.  Haec  igilur,  quae  proposila  sunt,  pator  cba- 
rissime,  prudenter  edissere,  ut  postquam  ad  divi- 
nam  pervenlum  est  sapientiam,  nulli  ulterius  in  his 
quaeslionem  expediat  ventilare. 
CAPUT  .II. 
Quare  dicitur,  Jube,  Domne,  benedicere. 


postulans  ut  sicut  ille  Dominum  esse  cum  eis  opta- 
\il,  iia  et  cum  eo  essedignelur,  diccns:  Et  cum  spi- 
rituluo,  id  est,  cum  anima  tua  sit  omnipoteus 
Deus,  ut  eum  digne  pro  nostra  salute  possit  orare. 
Et  notandum  quod  non  dicit,  tecum  ;  sed,  cum  spi- 
riiu  tuo  :  ul  tolum,  quod  in  ecclesiasticis  officiis  ge- 
ritur,  spirilualiter  fieri  perpendatur.  Et  bene  cum 
spiritu  hominis  esse  Deus  optatur,  quia  iii  menle 
«t  spiritu,  ad  imaginem  et  simililudinem  Dei  homo 
rationalis  est  conditus,  atque  ibi  divinae  graliae  et 
illuminationis  esl  capax. 
Sed  et  illa  saiutatio  episcopalis  ad  populum,  qua 


Sed  hujus  quaestiouis  nodum  qualitercunque  a  me  u  dicitur  :  Pax  vobiscum,  sive,  pax  vobis,  non  ex  hu 


prius  solvi  forlasse  praecipies,  et  sic  poslmodum  pro- 
prii  inlellectus  sententiam  promes  :  schoiasticorum 
scilicet  more  doctorum,  qui  sciscitantur  a  pueris 
ex  quacunque  propositi  thematis  difficultale,  quid 
sentiant;  ut  dociiitatis  iiidoiemcx  corum  priuspro- 
lalionc  deprehendant.  Ego  ilaque  te  jubcnie  moror 
exprimere  super  hac  dubietale,  quod  senlio,  salva 
scilicet  (ide :  ut  vel  ineple  prolala  corrigere,  vel 
gnaviter  absolula,  tua  dcbeas  auctorilate  probare. 
Sed  non  ab  re  videtur,  si  quo  studio  ha_c  Ecclesiis 
in  consuetudinem  venerint,  primo  nilamur  ostende- 
re  :  deindc  quid  nobis,  super  hisqure  propositasunt, 
videatur,  prout  slipernae  gratiae  facultas  tulerit,  ex- 


mani  sensus  sludio  prodiit,  sed  dcsacrae  Scripturae 
similiterauctoritate  profluxit.  Nam  el  in  Veteri  Te- 
fitamento  dixisse  Danieli  angelus  invenitur  :  c  NoII 
timere,  vir  desideriorum,  pax  libi,  confortare,  et 
esto  robuslus  (Dan.  x);  >  et  in  Novo  penesemper  ita 
Dominus  saiutasse  discipulos  iegilur  :  c  Pax  vobis 
(Luc.  xxui,  Joan.  xx).  >  Quibus  nimirum  discipulis 
eamdem  salutationis  formam  commendavit,  dicens  : 
«  In  quamcunque  domum  intraveritis ,  saiulale  eam, 
dicentes  :  Pax  huic  domui  (Maiih.  x).  >  Merito  ergo 
aposloiorum  successorcs,  id  est  Ecclesiarum  prae- 
sules,  hujus  forma  salulalionis  utunlur;  domum 
scilicet  Dei  salutantes,  ubi  oinnes  oportet  esse  fiiios 


pcdire.  Lecturus  namque  magnae  humililalis  gratia      pacis,  ut  salutalio  pacis  super  eos  requiescens,  et 

_     _ !__._[__        __.__._J    __.  1«_     __.__.        _■>••£    _»4_  a_*m_*1_-__*    iii00Aml        ______    *^     .M|__A_kMltl_._ih     _»-A     _*_»  1__  A __.  I  _  _•>    »._-_j«ai_>     _r__*_%_n_   rniiAtnAAA 


non  a  sacerdote,  sed  ab  co,  cui  sacerdos  jusserit,  se 
postulat  benedici,  dicens  :  Jube9  Domne,  benedicere. 
Sacerdos  aulem,  ut  lanlae  humilitali  vicem  reddat, 
non  subjecto  cuiquam  benedicendi  delegat  officium ; 
non  per  semctipsum  benediclionem  dare  praesumit, 
scd  poiius,  ut  a  Deo,  qui  est  super  omnia,  benedi- 
clio  prxrogctur,  exposcit. 

CAPUT  III. 
Unde  ortum  silt  Dominus  vobiscum. 
Uaulem  iiuod  dicitur,  Dominus  vobiscumt  sacer- 


saiutantibus  et  saiutalis  possit  esse  fructuosa. 

CAPUT  IV. 
Quod  sicut  aita  sacra  Scriptura  non  subjacel  mutabi» 
l  iilatiy  ita  ei  Dommus  vobisccm. 

Jam  igitur  ex  iis  quae  prcemissa  sunl,  patet,  quia 
sicut  prophetica  scriptura,  psalmorumque  modula- 
tio,  vel  etiam  evangelica  gratia  divinilus  ad  noslram 
noiiliam  prodiit ;  sic  etiam  id  quod  dicilur,  Domi- 
nus  vobiscum,  non  ex  humani  sensus  arbitrio,  scd 
a  Yeleris  Noviquc  Testamcnti  auclorilate  descendit. 


255  S.  PETRl  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  II!.  -  OPUSCULA  VARIA  K* 

rerum  casibus  est  obnoxia,  ut  modo  proferri,  modo  A  ut  et  ipsi  m  nobis  unum  sinl,  ut  mundus  crcdat,  quia 

tu  me  misisti :  et  ego  claritatem  quam  dedisti  mihi 
dedi  eis,  ut  sint  unum,  sicut  et  nos  unum  sumus 
(Joan.  xvii).  > 


debeat  silentio  praeteriri;  sed  etiam  si  plures  de- 
sint,  illicitum  est  ut  ecclesiastica  traditio  permu- 
tetur. 

CAPUT  V. 

Quod  tancta  Ecctesia  etuna  in  multisy  et  tota  videa- 

tur  in  singutis. 

Eeclesia  siquidem  Gliristl  tanta  charitatis  inviceui 
inter  se  compage  conneciitur;  ut  et  in  pluribus  una, 
et  in  singulis  sit  per  mysterium  tola ;  adeo  ut  et 
omnis  universalis  Ecclesia  non  immerito  una  Chrisii 
perhibeatur  singulariier  spo;:sa,  et  unaquaeque  aui- 
ma  per  sacramenli  mysterium  plena  esse  credatur 
Ecclesia.  Nam  et  prophelicis  Isaac  naribus  tota  prae- 
sens  redolebat  Ecclesia,  cum  super  unius  fllii  sui 


Si  ergo  credentes  in  Christum  unum  sont,  ubi- 
cunque  videatur  essc  per  corporalem  speciem  mem- 
brnm,  ibi  etiam  per  sacramenti  mysierium  tolum 
est  corpus.  Et  qmdquid  est  quod  competat  toii,  quo-; 
dnmmodo  congruere  videlur  etiam  parli  :  quatenus 
et  quod  conventus  Eoclesiac  communiter  sonat,  non 
absurdum  sit,  si  unus  homo  stjtgtilat  iter  dical :  et 
quod  ab  uno  recie  depromitur,  a  plurihus  eliam 
irreprebensibililer  proferalur.  Hinc  est  enim  qttod 
in  conventu  positi,  recie  omnes  dicimus :  <  Inclina, 
Domine,  aurem  tuam,  et  exaudi  me  :  quoniam  ege- 


persona  dicebal :  cEcce  odor  lilii  mei,  sicut  odor  B  nus  et  pauper  sum  ego;  custodi  animam  meam, 


agri  pleni  (Gen.  xxxvn).»  Et  debitrix  illa  mulier, 
quae  ex  praecepto  Elisei  parum  olei  quasi  semen 
sparsit,  et  uberes  mox  fruges  eodem  per  vascula 
redundante  permessuit  (IV  Reg.  iv),  Ecclesiam 
utique  flguravit. 

Quod  si  per  sacrae  Scriptnne  campos  diligcnter 
inquiritur,  unius  viri,  vel  mulieris  persona  dcsignari 
Ecclesiam  crebrius  inveniiur.  Licet  enim  multiplex, 
videatur  Ecclesia,  propler  numerositatem  gentium: 
uua  tamen,  et  simplex  est,  unitts  fidei,  et  divinae  re- 
generationis  confcederata  mysterio.  Et  quanquam 
septem  mulieres  acceperint  virum  unum,  virgo  ta- 
men  et  una  coelesli  illt  viro  dicitur  desponsata  (ha. 
iv).  De  qoa  nimirum  Apostolus  :  <  Despondi,  inquit, 
vos  uni  viro  virginem  castam  exhibere  Christo  C 
(/  Cor.  xi).  » 

Ex  his  ergo  manifeste  colligitur,  sicut  soperius 
Jictum  est,  qnia  com  in  una  hominis  persona  tota 
designefor  Ecclesia,  et  ipsa  consequenter  Ecclesia 
una  dicatur  virgo,  sancta  Ecclesia  et  in  omnibus  sit 
una,  et  in  singuiis  tota  :  nimirum  in  pluribus  per 
idei  unitatem  sitnplex,  et  in  singulis  per  charitatis 
gkitinum,  diversaque  dona  charismatum  muilipiex*, 
quia  enim  ex  uno  omnes. 

CAPUT   VI. 
Ittm  de  unitate  universatis  Ecctetice. 

Sancta  namque  Ecclesia,  licet  personarum  stt 
mukiplicitate  diversa,  in  unum  tamen  est  sancti 
Spiritus  igne  conflata  :  atque  ideo  etiam  si  per  cor 


quoniam  sanctusfsum  (Psat.  lxxxv).  i  Ei  singulariler 
constiluti,  non  incongrue  decantamus  :  <  Exsultate 
Deo  adjutori  nostro,  jtibilateDeoJacob  (Psat.  lxxx).» 
Nec  abs  re  est,  quod  multi  simul  dicimus  :  <  Bene- 
dicam  Dominum  in  omni  tempore,  semper  laus  ejus 
in  ore  meo  (Psat.  xxxut).»  El  sofi  ssepe  plurali  voce 
proferimus  :  Magnificate  Dominum  mecum,  et  exal- 
temus  nomen  ejus  invicem  :  et  mulla  id  genus.  Quia 
nimiruni  neque  hic  pluralibus  verbis  ttnius  personae 
soljtudo  prsejudicat :  neque  illic  mtillitudo  fidelium  a 
singulnritale  discordat  :  quia  per  vtrtutem  sancli 
Spiri*us,  qui  et  singulis  inest,  et  omnes  replct,  et 
hic  solitudo  pluralis,  et  illic  multitudo  intelligitur 
singularis. 

CAPUT  VII. 

Quod  si  Domincs  vobiscum  pro  singularitate  non  di- 
citur,  mutta  atia  uecesse  est  dimittanlur. 

Jam  vero  Uli  qui  dicunt,  nunquid  lapidibus  aut 
labulis  cella3  petenda  est  benedictiot  aut  illis  dicen- 
dum  est,  ut  Dorainus  sit  cum  eis?  Respondcant  mihi 
et  dicant,  cur  singulares  in  eisdem  cellulis  positt 
dicunt :  <  Venite,  exsultemus  DominoT  >  (Psal.  xciv.) 
Dicite  mihi,  fratres,  dicite,  quaeso,  pace  vestra  lo- 
quar,  cum  soli  estis,  quos  exhortaminiT  quos  ad 
divinae  laudis  excubias  invilatisT  cum  dicitis  :  Fe- 
nite9  exsultemus  Domino;  vei  illud :  Hegem  marlyrum 
Dominum  venite  adoremus  t  Invitatorium  namque  hoc 
dicitur,  et  ob  id  prpcul  dubio,  quia  per  hoc  ad  Dei 
laudes  fldelium  populus  invilatur.  Si  autem  vos  a 


poralem  situm   partibus  videatur  dividi,   unitatis  "  nullo  tunc  prorsus  audimini,  quos  ad  exsultandum 


tamen  intimae  sacramentum  nuilatenus  a  sua  valet 
inlegritate  corrumpi.  c  Charitas  enim  Dei  diflosa  est 
in  cordibus  nostris  per  Spjritum  sanctum,  qui  datus 
est  nobis  (Rom.  v).  >  Iste  itaque  Spiritus,  qui  est 
procul  dubio  et  unus,  et  multiplex ;  unus  in  majes- 
tatis  essenlta,  multiplex  per  diversa  charismatum 
dona,  dat  Eccleai»  sanctae,  quam  replet,  ut  et  in 


Domino  exhorlatoriis  vocibus  excitatisT 

Agite,  inquam,  fratres,  dicite  adhuc  mihi,  si  non 
ad  sacramentum  respicitis  eccletiasticae  unitatis,  sed 
ad  numerum  potius  praesentiae  corporalis,  quibus 
dicilis  :  Nocte  surgentes  vigitemus  omnes?  Quibus  et 
illud  :  Somno  refectis  artubustsurgamus  omnes  ocius! 
Cur  certe  non  omnes  hymnos,  omnes  denique  ora- 


2S7  OPUSC.  XI.  —  LIBER  Qli  DICITUR  DOMINUS  VOBISCUM.  238 

mones  legilis  :  quibus  nimirum  eogente   leciionis  A  Ecclesi»  nmtatem  Apostolus  manifeste  declarat,  cuui 


modo,  populum  aUoqui  videmini,  et  velui  ad  secun- 
dam  personam,  sciucet  auditorum,  omnia  verba 
vestra  dirigiiis;  atqueut  ipsa  boDiiliarum  verba  po- 
namus,  quibus,  quaso,  dicitis :  Audite,  fratres  cha- 
rissimi,  et  Ctttera,  qua  sequuntur,  cum  ibi  fratres 
nulli  sint.  Quae  videlicet  si  vullis  ad  vestram  singu- 
lariutem  stjlo  reclamante  violenter  inflcctere, 
quia  id  prersus  impossibile  est,  his  omtssis  necesse 
jam  vobis  erit  nova  dictare.  Gur  eliam  cum  ad  ora- 
tioaes  perventum  fuerit,  dicitis :  Oremus ;  cum  nemo 
illic  sit,  qui  orare  vobiscum  debent?  quem  ad  com- 
muiiionem  oratioois  invitaiis,  qui  nulluin  adesse 
conspicilis?  Cur  etiam  in  expieli  officii  clausula  ex 
more  subjungitis :  BenedicamusDomino ;  cum  pirato 
nulius  assistat,  qui  vobiscum  Dominum  benedicat?  B 

Haec  igitur  et  aiia  multa  quae  longum  esl  enume- 
rare,  perpendite,  et  ecclesiastica?  traditionis  regu- 
lam  sive  aoli,  sive  cnin  piuribus  uniformiler  obser- 
vate.  Si  enira  doctores  Ecclesia*  id  expedire  decer- 
nereut,  in  ecclesiaslicis  officiis  alium  singuKs, 
aiium  mullis  ordinem  iradidissent ;  sed  unum 
contenti  rewoia  diversitate  componere ,  unum 
no*  dociierunl  ordinem  inviolabili  semper  observa- 
lione  tenere.  Providerunt  enim,  quia  quidquid  in 
divinis  obsequiis  a  quolibet  Ecclesise  meinbro  reve- 
renter  oflertur,  id  etiam  fide  et  devotione  cuncto- 
rum  universaliter  exhibeatur.  Unus  est  enim  Eccle- 
sia?  Spiritus,  quo  viviflcatur  unum  corpus,  quod  a 
Cbristo  videbcet  suo  capite  praservatur.  Tota  igi- 


dicit  :  c  Unum  corpus,  unus  panis,  mulli  sumus  (/ 
Cor.  x).  >  Tanta  est  enim  Ecclesiae  unitas  in  Christo, 
ut  unus  ubique  in  toto  orbe  terrarum  sit  panis  cor- 
poris  Christi,  et  unus  calix  sanguinis  ejus.  Quoniam 
sicut  divinilas  Verbi  Dei  una  est,  quce  totum  implet 
mondum :  ita  licet  muitis  locis,  multisque  diebus 
illud  corptts  consecretur;  non  sunt  tamen  multa 
corpora,  sed  unam  corpusChristi.  Et  sicut  ille  panis 
et  sanguis  fn  corpus  Cbristi  veraciler  transierunt : 
ita  omnes,  qui  illud  in  Ecclesia  digne  percipiunt, 
unum  absque  dubio  Chrisli  corpus  iiunt ,  ipso  te- 
stante,  cutn  ait :  i  Qtii  manducal  carnein  meain,  et 
bibit  sanguinem  meum,  in  me  inanet,  et  ego  in  eo 
(Joan.  vi).  i 

Si  ergo  omnes  unum  Chrisli  corpus  sumus,  et  ii- 
cet  per  corporalem  speeiem  vicleamur  abjungi,  spi- 
ritu  tamen  ab  invicem  separari  non  possumus,  qui 
in  eo  maneiuus;  quid  noceat,  ego  non  video,  si  couv 
muneni  Ecclesiaj  consuetudinem  et  singuli  leneamus, 
qui  per  unilalis  iiidividua?  sacramenlum  ab  ea  nuii- 
quam  recessimus.  Cum  enim  communia  Ecclcsiae 
vcrba  solus  profero,  cum  ea  me  esse  unum,  ac  per 
praesenliam  spirims  in  ea  me  veracitei  inanere  de- 
monslro  :  el  si  ejus  sum  veraciter  membrum,  nou 
inconvenienter  adimplco  meae  universitalis  officium. 

CAPUT  IX. 

Quod  officium  membri  cujuslibet  spectale,  toli  corpori 
sit  commune. 
Porro  in  bumano  corpore  aiiud  oculi,  aliud  lin- 


lur  Ecclesia  diversorum  quidem  constat  compage  C  gua,  aliud  pedes,  aliud  manus  habent  naturaliter 

proprium.  Sed  neque  manus  solae  sibimet  langunt, 
nec  sibi  pedes  inceduiil,  aut  lingua  loquilur,  vei  si- 
bimet  oculi  contemplanlur :  sed  quidquid  potesi  una- 
quaeque  pars  corporis  specialiter  agere,  hoc  proba- 
lur  omnibus  in  commune  conferre.  Et  quod  unicui- 
que  membro  singulari  jure  naturse  conceditur,  boe 
ab  ipso  corpore  (quoil  esi  loluin  ejus)  fieri  judicatur : 
ut  non  incongrue  el  pars  lolius,  et  lotum  suae  parti 
exhibere  dicalur  oflicium.  Hinc  est  euim  ulet  lingua 
Pauli  veraciter  dicat :  c  Laboro  in  Evangelio  Christi 
usque  ad  vincula  (//  Tim.  u) ;  >  cum  lingua  ejus  li- 
gala  non  sit.  Nam  ul  illic  sequitur  :  c  Verbum  Dei 
non  est  alligatum  (Ibid.).t  Et  Pelrus  ad  sepuicrum 
Chrisii  cum  Joanne  cuctirrerit,  cum  soli  pedes  cur- 


nienibronun,  sed  unum  est  procui  dubio  corpus, 
unius  Gdei  souditate  fundatum,  una  vivifieantis  Spi- 
ritus  virtute  perfusum.  Unde  el  Apostolus  ait  : 
c  Unum  corpus,  unus  spiritus,  sicut  vocati  estis  in 
una  spe  vocationis  vestra  (Ephes.  iv).>  Dignum  ergo 
est  ut  quidquid  in  sacris  officiis  a  quibuscunqne  flde- 
libus  particulariler  agitor,  hoc  ipsa  Ecclesia  per 
unitatem  fidei,  et  charitatis  amorem  unanimiler 

agere  videalur. 

CAPUT  m 

Quod  sacrificium  quod  altoribu*  superponitur  t  a  vi- 

ris  simul  et  mulieribus  oferalur. 

Hinc  est  enim,  quod  in  ipsa  celebratione  missa- 
rum  cui  dicitur :  Memento,  Domine,  famulorum  fa- 


mularumque  tuarum,  paulo  post  subditur  :  Pro  qui-  D  rendi  subeant  minislerium  (Joan.  xx).  Et  Stephauus 


bus  tibi  o/ferimut,  vel  qui  libi  offeruni  hoc  sacrificium 
iaudi*.  hi  quibus  verbis  patenter  ostendilur,  quod  a 
cuoctis  fidelibus,  non  soium  viris,  sed  et  mulieribus 
sacrificium  illud  laudis  offertur,  licet  ab  uno  specia- 
liter  oflerri  sacerdote  videatur ;  quia  quod  ille  Deo 


viderit  ccelos  apertos,  cum  Videre  proprium  sit 
oculorum  (Act.  vu).  El  Isaac  fiiium  suum  Jacob  pai- 
pando  teligerit,  cum  tangendi  vei  palpandi  facultas 
manibus  sil  specialiter  attributa  (Gen.  xxvu).  Quod 
ergo  membrum  quodlibet  agere  cernitur,  boc  ab  ipso 


:-«^ i .«:K:i:f~ u:i.< 


239  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  -OPUSCULA  VARIA.  240 

tantis  ac  resalutanlis  Ecclesiae  solus  expleat,  dicens:  A  «on  ambigilurcommunia  totius  Ecclesiae  sacramenia 


Dominus  vobiscum  ;  suhindeque  respondens  :  Et 
eum  spiritu  tuo  :  rursumque  benedictionem  solus  pe- 
tat '  et  reddai ;  cum  per  unilalis  inlimae  sacramen- 
tum  lota  spirilalitersitEcclesia,  ubi  ejusdem  fidei  ac 
fraternac  devotionis  fucrit  una  persona.  Ubi  nimirum 
unitas  iidei,  nec  in  uno  solitudinem  recipii,  nec  in 
pluribus  scissuram  diversitatis  admiltil.  Enim  vero 
quid  praejudicat,si  ex  uno  ore  vocum  diversilas  pro- 
deat,  quas  et  si  perplures  lingua,  una  tamen  fides 
&lternat?TotanamqueEcclesia  (sicutjam  dictum  est) 
unum  procul  dubiocorpus  est.  Nain,  lesle  Aposlolo : 
c  Sicut  enim  corpus  unum  est,  et  membra  habet 
multa,  omnia  autem  membra  corporis  cum  sint 
multa,  unum  tamen  corpus  sunt  :  ila  et  Chrislus. 


susciperc,  cur  prohibeatur  communia  Ecclesiae  solus 

verba  proferre,  cum  videlicet  mullo  majoris  n»o- 

menti  sint  Sacramenta  quam  verba? 

CAPUT   XI. 

Quod  populus  hrael  ad  ostendendam  societatem 

altaris  exstruxere  congeriem. 
Quod  si  quis  adhuc  his  etiam  nostris  disputalio- 
nibus  calumuiator  cxstiteril,  dicens  :  Utique  non  de- 
bere  a  singulis  usurpari,  quae  communi  fldelium 
sunt  inslitula  conveniu,  ut  non  lam  verbis,  quam 
rationibus  acquiescat,  exemplum  damus  quod  ex  sa- 
cri  cloquii  auctoritate  didicimus.  Notum  nam- 
que  esl,  sicut  Josue  libro  testanle,  narralur: 
quod  filii  Ruben,  et  Gad,  et  dimidia  tribus  Manasse 


Etenim  in  uno  spirilu  omnes  nos  unum  corpus  bap-  £  redeunles  a  filiis  Israel  de  Silo,  ul  intrarent  Galaad 


tizati  sumus  (/  Cor.  xn);  i  et  alibi :  <  Cum   cor- 
pore,  inquit,  suo,  quod  est  Ecclcsia  (Colo&t.  i).  i 

Si  ergo  lota  Ecclesia  unum  Chrisli  corpus  est,  et 
nos  Ecclesiae  membra  sumus ;  quid  obest  si  corporis 
nostri,  id  est,  Ecclesiae  singuli  quique  verbis  uta- 
mur,  qui  cum  ea  unum  veraciter  sumus  ?  Nempe  si 
multi  unum  sumus  in  Christo,  totum  nostrun  sin- 
guli  possidemus*  in  ipso  :  atque  ideo,  licet  remoti 
procul  ab  Ecclesia  videamur  per  solitudinem  corpo- 
rum,  in  ea  tamen  praesenlissimi  semper  assistimus 
perunitatis  inviolabile  sacrainentum.  Sicque  fit,  ut 
quod  est  omnium,  sit  etiam  singulorum  :  et  quod 
quibusdam  esl  singulariter  speciale,  onmibus  quo- 
que  sit  in  fldei  et  charitalis  integritate  commune; 


terram  possessionis  suae,  aedificaverunt  altare  infi- 
nitae  magniludinis  in  terra  Chanaan  :  cumque  iratus 
graviter  populus  Israel  adversus  eos  arma  corripe- 
ret,  interrogali,  cur  altare  construere  praeter  altare 
Domini  lemere  praesumpsissent?  Responderunl,  non 
boc  praevaricationis  causa,  sed  pro  fuluri  testimonii 
fecisse  cautela.  <  Ne  quando,  inquiunt,  dicerenl  filii 
veslri  filiis  nostris :  Quid  vobis,  et  DominoDeo  Is- 
rael  ?  Terminum  posuit  Dominus  inter  nos  et  vos 
Jordanem  fluvium,  et  idcirco  partem  non  habetis  in 
Doitiino  :  et  per  hanc  occasionem  avertent  filii  ve- 
stri  filios  nostros  a  timore  Domini  (Jos.  xxu).  i 

Cur  autem  historiae  hujus  articulura  ad  medium 
deduxerimus,  si  cui  forlasse  non  pateat,  breviter 


ut  et  populus  recteclamet :  i  Misercre  mei,  Deus,  C  aperiinus.  Poterat  nempe  quorumdam  simplicilas 


tniserere  mei  (Psat.  lvi).  i  Et  :  <  Deus  in  adjuto- 
riummeum  intende,Domine,  ad  adjuvandum  me  fes- 
tina  (Ptal.  lxix).  i  Atque  unus  homo  jure  pronun- 
tiet :  <  Deus  misereatur  nostri ,  et  benedicat  nos 
(Psat.  lxvi).  i  Quam  videlicet  fidelium  Christi  ne- 
cessitudinem,  et  communionem  sancti  Patrcs  noslri 
tantae  certitudinis  esse  debere  decrevere ,  ut  hanc 
symbolo  calholicx  professionis  apponerent,  et  fre- 
quentandam  nobis  inter  ipsa  Christianae  fidei  rudi- 
menla  mandarent.  Nam  mox  ut  dicimus  :  Credo  in 
Spiritum  sanctumt  sanctam  Ecclesiam;  protinus  ad- 
dimus  :  Sanctorum  communionem ;  ut  ubi  Deo  fidei 
noslrae  teslimonium  reddimus  :  ibi  etiam  commu- 
nionem  Ecclesiae,  quae  cum  eo  unum  est,  consequen- 


fratrum  tentari,  ut  quodammodo  segregatos  se  a  so- 
cietaCe  fidelium  ducerent,  si  in  solitudine  posili, 
etiam  communia  Ecclesiae  verba  depromere  in  suis 
orationibus  non  auderent.  •  Uluntur  igitur  communi- 
bus  verbis  Ecclesiae ,  ut  in  ecclesiaslica  se  commu- 
uione  doceant  permanere,  atque  ipsa  verba  anin.o 
satisfaciant  fluctuanti,  quae  testimonium  perhibent 
praeseuliae  fidelium  spirituali.  Porro  aufemilli  altare 
aedificaverunt,  non  ad  usum  libaminum,  sed  ad  vi- 
cariae  cum  Israelitica  plebe  societalis  indicium,  si- 
cut  et  ipsi  quasi  jam  ex  persona  filiorum  suorum 
dieunl :  <  Ecce  altare  Domini,  quod  fecerunt  palres 
noslri,  non  in  holocausta,  neque  in  sacrificium,  sed 
in  testimonium  nostrum  ac  vestrum  (Ibid.).  i  liJi 


ter  adstruamus.  Sanctorum  siquidem  haec  est  in  fi-  D  nimirum  id  fecerunt  ad  lestimonium  Israeliticae  s^- 


dei  unilate  communio,  ut  in  unum  Deum  credenles, 
uno  baptismale  sint  renati,  uno  sancto  Spiritu  con- 
flrmali,  ad  unam  vitam  aeternam  sint  per  graliam 
adoptionis  adsciti. 

Sicut  aulem  bomo,  Graeco  cloquio  dicitur  Micro- 

cosmust  hoc  esf,  minor  mundus,  quoniam  per  inale- 

rialem  essentiam  eisdem  qnaluor  elementis  homo 

constat,  quibuset  univcrsalis  bic  mundus ;  ita  ctiam 

---.:  -».ir»»Hi»m  minor  videtur 


cielatis,  nos  ista  dicimus  ob  signum  ecclesiastictc 
veraciter  unitatis.  Illi  ne  despicerentur  a  fralribus 
suis ;  nos  ne  remordeamur  a  cogitationibus  nostris. 
lili  terreni  allaris  exstruxere  simililudinem ;  nos  spi* 
ritalis  concordiae  oslendimus  veritalem.  1111  ad  os- 
tcndendum  sui  generis  testiinonium ;  nos  ad  tenen* 
dum  novae  regenerationis  ct  fraternae  communionis 
inviolabile  sacramenlum. 


AA«       nkTklirn     vir 


*4i  OPtJSG.  XI.  — LIBER  QUI  DIGITUR  DOMINUS  VOBISGUM.  24* 

flua  quidem  videntur  quanium  ad  humanae  rationis  A  rigat;  Dominus  tecum,  necesse  esl  stngulariter  dicat. 
iagenium 


divina  autem  sunt,  si  ad  virtutis  intimse 
respicias  sacramenlum.  Quis  enim  non  mirelur  ca- 
nonicis  promulgatum  esse  sententiis,  bigamum 
quempiam  nullatenus  posse  ad  sacerdotium  promo- 
veri ;  in  fornicationem  vero  lapsum  etiam  sacerdo- 
tem,  peracta  poenitentia,  ad  pristini  juris  officium 
revocari?  De  fornicatione  siquidem  manifesta  est 
apostolica  sentenlia ,  qua  dicilur  :  c  Quia  neque 
fornicari,  neque  idolis  servientes,  neque*adulteri 
regnum  Dei  possidebunt  (/  Cor.  vi).  »  De  bis  autem, 
qui  secundas  contrahum  nuptias,  ila  sequitur : « Mu- 
lier,  inqutt,  alligata  est  legi  quanto  teropore  vir  ejus 
vivit,  quod  si  dormierit  vir  ejus,  liberau  est,  cui 
vuli  nubat,  tanlum  in  Domino  (/  Cor.  vu).  i  Qui- 


Quod  ulique  quantum  a  regula  Ecclesiasticae  insti- 
tutionis  abhorreal,  qui  limen  teril  Ecclesiae,  nullus 
ignorat.  Gerlum  est  enim  quod  neque  beatissimus 
apostolicae  sedis  anlistes,  cum  videlicet  obsequenta 
minislro  privata  Deo  reddit  obsequia,  neque  quis- 
quam  omnino  pontiftcum,  vel  catholicorum  aUjuis 
sacerdotum  his  verbis  ad  alterum  singulariter  utitur. 
Si  vero  venerabilium  sacerdotum  consuetudo  lau- 
dalur,  ut  soius  soli  recte  dicat,  Dominus  vobiscum : 
et  neque  sit  absonum,  neque  ab  ecclesiaslici  ordinis 
censura  semotum;  quid  officil,  si  et  singulariter 
quis  positus  id  ipsum  dicat,  dum  quantum  ad  litte- 
ras  sicut  uni  miniroe  congruit,  ita  nec  inter  duos 
pluralis  ille  serroo  procedit?  Gum  ergo  ecclesiaslica 


bus   nimirum   utriusque  sententiae   verbis   aperte  B  consuetudo  tantae  auctoriutis  sit,utsibiomnisarlifi- 


monstratur,  quia  et  bigami  divinae  legis  regulam 
non  offendunt,  et  fornicatores  a  regno  Dei  pro  suae 
carnis  intemperantia  damnabililer  praeciduntar 
(Hebr.  ix;  Ephet.  v). 

Quid  est  ergo,  quod  hi,  qui  non  peccant,  de  spe 
sacerdotu  fundilus  corruunt :  et  illi,  quos  a  regno 
Dei  reatus  eliminat,  ecciesiastici  gradus  flduciam, 
si  digne  poenituerint,  non  amittunl  ?  Nisi  quia  in 
bis  qui  secundis  nuptiis  copulanlur,  non  tam  ad 
peccatum,  quam  ad  Ecclesiae  respicitur  sacramen- 
tum.  Sicut  eniin  Ghristus,  qui  est  pontiiex  fuluro- 
rum  bonorum,  et  verus  .sacerdos  juxta  ordineui 
Melchisedech,  qui  videlicet  oblulit  agnum  proprii 
corporis  in  ara  crucis  Dco  Patri  pro  salute  mundi, 


ciosae  eloquenlise  facullas  humiliter  cedat,  nec  ilii 
magnopere  habeatur  verborum  cura,  sed  sensuum, 
si  inter  duos  ilia  grammaticalis  regula  jure  despici- 
tur,  consequitur  etiam  ut  ab  uno  irreprehensibiiiter 
contemnatur.  Sicul  igitur  ecclesiasticae  auctoritatis 
est,  ut  inler  duos  recte  dicatur,  Dominus  vobiscum : 
sic  eidem  auctoriiati  non  est  conlrarium,  si  ab  eo, 
qui  solus  est,  aeque  dicatur  ipsum. 

Denique  et  de  responsione  ejus,  quse  est  videlicet, 
Et  cum  spiritu  tuo ;  nec  non  et  de  lecloris  benedi- 
clione  singulariter  petenda,  atque  reddenda,  ideni 
esl  nihilominus  senliendum.  Non  enim  hic  digue 
numerus  personarum ;  sed  ecciesiasticae  potius  uni- 
tatis  attendilur  sacramentum  :  ubi  sciiicet  nec  uni- 


vir  est  unius  sponsa3,   totius  sciiicet  sanclae  Eccle-  C  tas  excludit  multiludinem,  nec  mullitudo  violat  uni- 


siae,  quse  procul  dubio  virgo  esl,  quia  lidei  integri- 
tatem  inviolabiliter  servat;  iu  quilibet  sacerdos 
unius  uxoris  vir  esse  praecipilur,  ut  iliius  summi 
sponsi  prseferre  imaginem  videatur. 

In  bigamis  iUque  non  mensura  peccati,  sed  forma 
potius  inquiritur  sacramenti,  atque  in  eorum  repro- 
batione,  non  reatus  ulciscitur,  sed  roystica  veri  sa- 
cerdotii  regula  custoditur;  alioquin  quoinodo  inter 
crimina  non  meretur,  quod  licenler  fieri  apostoiica 
doctrina  permittitur?  Sed  et  sacri  canones,  eos 
qui  secundas  nuptias  improbant,  intra  Novaliano- 
rum  haeresim  nount.  Ul  ostendarous  ergo  nos  ec- 
clesiasticae  semper  unitalis  tenere  mysterium,  irre- 
prehensibiiiter  utiraur,  et  si  non  adeo  necessaria 
proiatione  verborum. 

CAPUT  XIII. 

Quod  st  Dominos  vobiscum  inter  duo$  recte  proferlur, 

a  $olo  etiamjure  dicatur. 

j     Jam    sane  et  hoc    a    fratribusj   meis   servau 

chariute   perquiro  :  si  duo   simul  sint   fralres, 


talem  :  quia  et  unumvcorpus  per  multa  membra  di- 
viditur,  et  ex  diversis  membris  unum  corpus  impie- 
tur.  Nec  in  unitate  corporis  membrorum  muititudo 
confunditur,nec  inpluralitatemembrorumunius  cor- 
poris  integrius  violatur. 

CAPUT  XIV. 
Quod  populut  Israel  eccleeiastica  inter  se  unitatie 

regulam  tenuit. 

Et  quid  mirum ,  si  de  sancla  Ecclesia  dicitur, 
quod  et  multiplex  in  unUate,  et  una  credalur  in 
muliiludine;  cum  et  ilie  carnaiis  Israel,  quia  socius 
erat  genere,  jam  tonc  hujus  uniutis  videatur  inter 
se  regularo  lenuisse?  Nam.et  regi  Edom  nuntios  di- 
rigit,  qui  dicant :  c  Haec  mandat  frater  luus  lsrael 
(Num.  xx).  >  Et  alibi  cum  Ghananaeus  rex  Arath 
pugnaret  adversus  Israel,  atque  sublau  ex  eo  praeda 
victor  existeret,  tesUnte  Scriptura,  Israei  voto  se 
Domino  obligans,  ait :  <  Si  tradideris,  inquit,  popu- 
lum  islum  in  manum  meam,  delebo  urbes  ejus 
(Ibid.).  >  Quod  nimirum  et  in  libro  Regum  mani- 


ft~_* « 


ISiTaa  tts^^xl/v   tkA     n!iMa 


*45  S.  PETRI  DAMIANl  OPP.  TOMUS 

originem  duceret,  vel  ob  id  polius,  quia  unius  Dei 
cultum  teneret ,  tanquam  una  persona  singulariter 
loquitur,  ut  in  multis  se  unum  esse  testetur :  quid 
Bimirum  si  sancta  Ecclcsia,  quae  uno  Dei  Spiritu 
sanctifieatur,  et  regitur,  uniuti  Fidei  et  Baptismi 
sacramentis  imluitur  ad  eamdeni  baereditatem  ca- 
pessendam  per  adoptionis  graciam  convocalur,  tan- 
tam  inter  se  habeat  commnnionem,  ut  et  singuti 
verbis  oranium,  et  ontnes  verbis  uli  valeanl  singu- 
lorum  T  Hinc  est  etiam,  quod  divinis  insislentes  of- 
ficiis ,  scepe  tn  unius  sancti  veneratione  cantamus , 
quod  toti  simul  Ecclesiae  convenire  cognoscimus : 
quod  videlicet  qui  canlus  beatae  Dei  Genitricis  alio- 
rumque  sanctorum  diligenter  inspicit,  indubitanter 
agnoscit. 

CAPUT  XV. 

Quod  quccdam  fe$tmtate$  non  $uo  tempore  cele- 
branlur. 

Ecclesia  siquidem  Cbristi ,  quae  est  columna  im- 
mobilis,  qua3  regni  coelorum  claves  accepit,  nequa- 
quam  casibus,  numerisve  deservit,  sed  omnium 
loculionum  modbs  inlra  suae  legis  jura  constringit. 
JSec  ancupatur  verba,  sed  animas.  Non  itaque 
magnipendit  praesentiam  corporum,  vel  articulos 
teinporum,  sed  ad  devotionem  potius  et  unita- 
tem  respicit  animorum.  c  Ipsa  nempe  judicat  om- 
nia ,  et  a  nemine  judicatur  ( /  Cor.  u ).  >  Hinc  est 
enim ,  quod  in  sacrosancta  solemnitate  paschali  di- 
cimus  :  Deu$  qui.hodierna  die  per  Unigenitum  tuum 
wternitalit  nobi$  aditum  devieta  morte  reserasti ; 
dum  cuncli  liquido  novimus ,  quia  ( juxta  calculan- 
tium  supputationes)  Hebraeorum  Pascba  praecedat ; 
circa  quod  Doroinus  passus  est,  et  resurreiit; 
deinde  ubi  prius  quotuslibet  Dominicus  dies  oecur- 
rit,  Pascbaiis  nobis  feslivitas  illucescit.  Nam  et  in 
Asceusione  Domini  et  sancto  Pentecoste  sub  eodem 
sensu  dicimus ,  bodie :  cum  et  istae  festivitates  con- 
sequenter  juxta  rationem  paschalis  temporis  dispo- 
nantur.  Decollatio  quoque  beati  Joannis  Baplistae 
mense  Augusto  celebratur,  cum  tamen  tempore 
Dominicae  passionis  trucidatus  abHerode  fuisse  mi- 
nime  dubitetur. 

Etdem  quoque  ratio  est  et  de  festivitate  sancti 
Jacobi ,  nec  non  et  B.  Petri ,  quae  dicitur  a  Yinculis. 
Cum  enim  Actus  apostolici  Scriptura  dicat :  i  Quia 
Herodes,  postquam  occidit  Jacobum  fratrem  Joan- 
nis  gladio,  videns  quia  placeret  Judaeis,  apposuit 
apprebendere  et  Petrum  ( Act.  xn ) ; »  deinde  sub- 
jirngat :  c  Erantautem  dies  Azymorum,  >  atque  pro- 


SEU  PARS  III.  -  OPUSCULA  VARIA.  Ul 

A  si  tota  Testamenti  Veleris  scries  recensealur :  sed 
quia  in  solcmnitale  paschnli  venerari  digne  non  po- 
terant,  ad  earum  cultum  alind  tempus  est  Ecclesia- 
slica  disposilione  provisum. 

H*c  autcm  idcirco  de  sacris  solemnitalibus  juxta 
compendium  dixerim ,  ut  manifeste  clarescat ,  quia 
sancta  Ecclesia  non  tam  constringitur  lege  tempo- 
rum ,  quam  ipsas  temporum  vices  ad  suum  cohihei 
nuium.  Neque  enim  sub  elemeniis  servit  Ecclesia , 
sed  ipsi  potius  subjecta  sunt,  et  obtemperant  cle- 
menta.  Unde  et  Magister  gentium  clicit :  c  Omnia 
cnim  vestra  sunt,  sive  Panlus,  sive  Apotlo,sive 
Ccphas ,  sive  mundus ,  sive  vila ,  sive  mors ,  sive 
prresentia,  sive  futura.  Omnia  enim  veslra  sunt,  vos 
autem  Christi ,  Chrislus  autem  Dei  (  /  Cor.  v  ) ,  t 

B  atque ,  ut  ostendat  quantae  auctoritatis  praerogaiiva 

sancla  praecellat  Ecclesia ,  rursus  ad  eosdem  Corin- 

tbios  :  c  An  nescitis,  ait,  quoniam  sancti  de  hoc 

mundo  judicabunt?  Et  si  a  vobis  judicabitur  bic 

mundus  :  indigni  estis,  qui  de  minimis  judicelis  : 

nescitis  quia  angelos  judicabimus  ?  quanto   magis 

saecularia  ?  >  (/  Cor.  m.) 

CAPUT  XVI. 

Quod  in  Ecclaia  recie  aliu$  $upplet  verba 
alterius. 

Igitur  ut  ad  superiora  redeamus ,  quid  mirum  si 

sancta  Ecclesia,  cui  lanla  polestas  divinitus  est 

concessa ,  verba  sibi  famulantia  ita  ad  suum  con- 

vertat  arbilrium ,  ut  vel  singuli  plurium,  vel  plures 

eioquia  proferant  singulorum  ?  Aut  quid  obest ,  si 

G  ea,  quae  aliis  specialiter  congruunt,  ab  afiis  profe- 
runtur  ?  Certe  non  ignoramus ,  quia  cum  pueri  ca- 
techizanlur,  Sacerdos  interrogat :  Quid  petis  ?  Ubi 
non  puer,  sed  alius  reddit  ejus  vice  responstrm , 
dicens :  Fidem  el  cxtera ,  qua?  proprie  ad  puerum 
pertinent,  alius  ejus  in  persona  respondet.  Si  ergo 
in  ipso  regenerationis  nostrae  mysierio,  ubi  scilicet 
totius  humanae  saiutis  constat  origo,  recte  airas 
verba  reddit  alterius :  quid  pmhibet ,  si  et  in  iHrs 
ecclesiasticis  saiutationibus,  vel  petendis  benedi- 
ctionibus  alter  respondendo  stippleat  locum  iilius, 
qui  vacat?  Nam  ut  alter  pro  altero  respondere  m 
Ecclesia  valeat,  non  moderna  temeritas  reperft , 
sed  ab  apostolica  potius  aucioritate  dcscendit. 
Unde  et  Paulus  ad  Corinlhios  :  t  Caelerum,  fnquit, 

**  si  benedixeris  spiritu.  ouis  supolet  locum  idiotae?» 
(/  Cor.  xiv.) 

Huc  accedil ,  quod  si  propier  absenliam  quis  per- 
sonarum  timet  dicere  :  Dominut  vobiscum ,  vei  eliam 


OPUSC.  XI.  —  LIBERJQUI  DICITUR  DOMINUS  VOBISCUM.  *4C 

se  profitetur    specialiler   membrum,   nonAtepor  eloquentiae  suppetit,  dum  palentes  Scripturae 


145 

cujus 

6e  a  Boo  corpore  divisvm  asserat  prolatione  vcf- 
borunj ;  sed  curo  Christi  Eccleaia  est  veraciter 
mium,  confidenter  expleat  su»  unhrersitaus  offi- 
ciam,  roagisque  i*  uis  Ecclesiastici  sacramemi 
servare  virtulera  studeat,  quam  congrueniiain  do- 
mesUcae  coaiabulationis  atiendaL 

CAPUT  XVII. 

Quod  quidquid  pene  in  divinit  of^ciis  agilur,  sub 
fifurit  mwsticis  disponatur.  . 

Sicul  enim  superius  dictuiu  est,  nonnulla  iu  ec- 
clesiasttcis  observationibus  flunt ,  que  in  superficie 
quidem  frivola  videntur  et  levia  ;  considerata  vero 
subtilius  magnae  virltitis  reperiuntur  gravitate  sub- 
nixa.  Ut  enim  pauca  perslringamus  e  plurimis,  quis 


campos  effrsenis  lingua  percurrit,  populari  favori 
cor  deditum  spiritus  elationis  invadit :  et  dutn 
alios  per  recti  itineris  tramitem  dirigit,  ipse  di- 
verticulum  erroneae  confusionis  incurrit.  Hinc  est 
eiiam,  quod  mensae  lectoribus  ex  more  dicitur  : 
Auferal  a  (e  Deus  spiritum  elationis.  Ut  ergo  imini- 
nenti  forsitan  arrogantiae  jain  in  ipso  lectionis  exor- 
dio  liuinilitas  apponatur,  recte  tanta  subjectionis 
arte  benedicUo  petitur,  ut  lecturo  non  Sacerdos.  sed 
cui  ipse  jusserit,  benedicat. 

Sacerdolalis  aulem  salutatio  idcirco  fit  in  Eccle- 

sia ,  ut  se  sacerdos  pacem  habere  cum  tota  plebe 

fidclium  doceal.  Praecipit  enim  in  Evangelio  Domi 

nus,  dicens  :  c  Cum  stabitis  ad  orandum ,  dirailtite, 

cum  sacerdoUiia  couspicit  indumenta ,  admiratione  B  si  quid  habelis  adversus  aliquem,  ut  el  Pater  vester, 


diguura  inesse  illis  aiiquid  credat,  nisi  quid  in  eis 
figuraliter  innuatur,  inteiligat  ?  At  si  spirituahs  cla- 
rescat  intuilus,  animadvertit  cur  sandalia  clerico- 
ruro  pedes  quidem  a  terra  dividunt,  pedum  autem 
superiora  ex  parte  tegunt,  ex  parie  non  tegunt. 
Considerat  etiaro ,  cur  poderis  usque  ad  lales  de- 
fluat,  car  superhumerale  ex  lini  materia  semper 
fiat;  perpendit  eliam,  quid  cingulum,  quid  desi- 
gnat  orarium ;  scrutatur  quoque  nibilomiuus,  cur 
in  modiim  crucis  sit  quadrata  dalmatica  ;  cur  reli- 
qers  induroentis  sit  superponenda  casula,  cur  etiam 
manipuhis  in  sinistra  parie  gestetur,  quo  nimirum 
gpiriiualiura  potius,  quam  carnaliom  ocuiorum, 
vel  narium  piluiu  detergitur, 


qui  in  coelis  esl,  dimittat  vobis  peccata  vestra 
(Marc.  xi).  >  Et  iterum  :  c  Si  offers,  iuquit,  munus 
tuum  ad  altare,  et  ibi  recordatus  fueris,  quia  frater 
tuus  habet  aliquid  adversum  te ,  relinque  ibi  munus 
tuum  aute  altare ,  et  vade  prius  reconciliari  fratri 
tuo,  et  lunc  vcniens  offeres  munus  tuum  (Matth.  v).  > 
Sacerdos  ergo ,  ut  hoc  Domiuicum  praeceptum  non 
solum  corde  cuslodiat,  sed  etiam  per  exterioris  spe- 
ciem  ritus  oslendat ,  antequam  Deo  fundendae  ora- 
tionis  offerat  sacrificium,  per  muluae  salutalionis 
indicium  ostendit  se  in  fraterna  charilate  unanimiter 
foederatum.  Quapropter  sive  praesto  sint,  sive  desint, 
ipse  spiritualibus  oculis  praesentes  allendat,  pro 
quibus  orare  disponit;  nec  abessesibi  per  spirituale 


Nec  iilad  etian  sine  cansa  decernit  fieri,  eur  C  conlubernium  credit ,  quos  in  oratione  secmn  pari 


diaconus,  qui  daimatica  non  est  indulus,  easula 
drcuntinctns  legat;  cur  etiam  ipsa  dalmaticS  in 
sinfstra  sui  parte  fimbrias  habeat  Porro  autem  nee 
iUa  consuetudo  inaniter  tenuit,  quod  paliium  pon- 
Uficaiibus  indumenlis  apponitur,  ut  lamina  in  fronte 
Pontiticis  ad  decorem  et  gloriam  anliquilus  pone- 
batur :  in  qua  niinirum  lamina  nomen  Domini  te- 
tragrammaton  scriptura  erat  (Exod.  xxvui) ,  quod 
sanctum  Domini  vocabatur,  paucis  quidem  litteris 
eonstans,  sed  magni  inteUectus  virtutem  interius 
continens.  Sed  quid  nos  infinita  persequimur,  dum 
.  quuiquid  snb  Veteri  vel  sub  Novo  TesUmento  in 
dhrinis  agilur  otficiis,  totum  pene  per  figuras  my 


ter  comprehendit.  Obtutus  itaque  fidei  salutationis 

ejus  verba  iutendil,  et  accipit  quod  adesse  cominus 

per  spiritualem  praesentiam  cernit.  Quisquis  ergo 

frater  in  celiuia  singulariler  habiut,  communia  Ec- 

clesiae  verba  proferre  non  timeat,  quem  videlicet  1 

conventu  fidelium ,  et  si  locale  spalium  dividil,  eu* 

omnibus  tamen  unitas  fidei  in  charitale  conjungil : 

qui  licet  absint  per  moles  corporum ,  praesto  sunt 

tamen  per  unilatis  ecclesiaslicae  sacramentum. 

CAPUT  XIX. 

Laus  Eremiticte  vita. 

Sed  inter  haec  libet  de  singularis  vilae   merilis 

pauca  perstringere,  et  quid  de  praefatae  vilae  culmine 


sUcas  et  senigmaU  fieri  videalur  ?  Quid  enim  lota  ~  sentiam,  laudando  potius,  quam  disputando ,  bre 

ilia  tabernaculi  compositto,  quid  nuroerus  levita-  viter  iutimare.  SoliUria  sanc  viu  ccelestis  doctnna 

rom,  quid  oeremonise  sacerdotum,  quid  denique  schola  est,  ac  divinarum   arlium  disciplina.  Wic 

vel  moderni  sancue  Ecciesue  rilus  exigunt ,  nisi  ut  enim  Deus  est  totum ,  quod  discitur;  via,  qua  ten- 

virtus  in  eis  spiritualis  intelligenti*  requiratur?  ditur,  perquam  ad  summae  veriutis  noiitiam  per- 

Alque,  ut  iu  loquar,  mysterium  latet  in  ministerio,  venitur.  Eremus  namque  est  paradisus  deliciarum , 

-w  MlMu^«  iH.h.M  ^rar^iiin  a^m.m  aii^Ari^  ubi  Unauam  redolentium  species  pigmentorum,  vet 


247 


S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  JTOMUS  SEU  PARS  III.  -  OPUSCULA  VARU. 


34* 


Quandoquidcm  omnia  illic  sanctamm  virlulum  ger-  A  sui  in\ic(a  protectione  Iripudiant,  et  de  hostiuni 


mina  diversis  venusta  coloribus  rutilant,  et  perpe- 
tuae  viridilatis  gralia  incomparabililer  vernant.  0 
eremns  sanctarum  inentinm  deleclalio,  et  intimi 
gustus  inexhausla  dulcedo !  Tu  caminus  ille  Cbal- 
daicns,  ubi  sancli  pueri  furentis  incendii  vires  ora- 
lionibus  reprimunl,  et  ardore  iidei  crepitaniium 
contra  se  flammarum  globos  exstinguunl;  ubi  scili- 
cet  et  nexus  uruniur,  et  ardorem  membra  non  sen- 
tiunl;  quia  el  peccata  solvuntur,  et  in  hymnum 
divinae  laudis  anima  provocatur,  dicens  :  <  Dirupi- 
sli,  Domine,  vincula  mea  :  libi  sacrificabo  hostiam 
laudis  (Dan.  m;  Psal.cw).  >  Tu  fornax,ubi  superni 
Regis  vasa  formaniur,  et  ad  perpetuum  nilorem 
malleo  poenilentiae  percussa,  ac  lima  saluliferoe  cor- 


suorum  dejectione  jam  cerli  triumphant.  Quibus 
nimirum  dicitur  :  c  Dominus  pugnabit  pro  vobis,  et 
vos  tacebitis  (Exod.  xiv).  »  Vel  si  unus  est :  t  Noli, 
inquit,  timere,  plures  enim,  inquit,  nohiscum  238 
sunt,  quam  cum  iilis  (IV  Reg.  vi).  i  0  eremus  inors 
vitiorum,  ac  procul  dubio  fomes,  et  vita  virtulum  ! 
Te  lex  altollil,  le  prophetia  miratur  :  et  quicunque 
ad  perfectionis  cumulum  pervenerunt,  tuum  novere 
praeeonium.  Porro  libi  Moyses  debet  bis  acceplae  le~ 
gisDecalogum  (Exod.  xxiv,  54) ;  per  te  Eiias  co- 
gnovit  Domini  pertranseuntis  excursum  (///  RegJ 
xix  ) ;  per  te  Eliseus  duplicem  magistri  sui  sortilus 
esl  spiritum  (IV  Reg.  n). 
Et  quid  amplius  dicam  ?  Quandoquidem  Salvator 


rectionis  erasa,  pervcniunt  :  in  qua  nimirum  obsoe  B  mundi  in  ipso  redemptionis  humanac  primordio  pre- 


letae  animae  rubigo  consumilur,  et  scabrae  peccato- 
rum  scoriae  deponuntur.  c  Vasa  siquidem  figuli 
probat  fornax,  et  homines  juslos  lejitalio  tribulatio- 
nis  (Eccli.  xxvn).  > 

0  cella  negotiatorum  coelestium  apothcca,  in  qua 
videiicet  illarum  mercium  summa  recondilur,  qui- 
bus  lerrae  vivenlium  possessio  comparatur !  Felix 
commercium,  ubi  pro  terrenis  coeleslia,  in  transi- 
toriis  commutanlur  aeterna.  Felices,  inquam,  nun- 
dince,  ubi  venalis  aelerna  vila  proponilur,  ad  quam 
emendam  eliam  minimum  quid  solum  suflicil,  quod 
habetur  :  ubi  brevis  afflictio  carnis  emit  coefeste 
convivium,  et  exiguae  lacrymae  risum  pariunt  sem- 
piternum ;  possessio  terrena  distrahitur,  et  ad  reter- 


conem  suum  tui  accolam  fecit :  qualenus  sub  ipsa< 
jam  saeculi  venienlis  aurora  cx  te  iucifer  veritalis- 
erumperet  :  post  quem  plenus  soi  veniens,  mundi 
caliginem  splendorts  sui  radiis  illustraret.  Tu  scala 
illa  Jacob  (Gen.  xxvm),  quae  homines  vehis  ad  coe- 
lum,  et  angeios  ad  humanum  deponis  auxilium.  Tu 
via  aurea  ,  quae  homines  reducis  ad  patriam.  Tu# 
stadium,  quod  bene  currentes  provehis  ad  coronam- 
0  vita  eremitica,  balneum  animarum,  mors  crimi- 
num,  purgatorium  sordidorum.  Tu  mentium  secrel» 
purificas,  squalores  diluis  scelerum,  atque  ad  ange- 
lieac  nilorem  munditiae  pervenireanimas  facis.  Cella: 
nempe  est  conciiiabulum  Dei  el  hominum,  compitunft 
in  carne  degentlum,  et  supernorum.  Illuc  siquidem 


1)33  haereditatis  patrimonium  pervenitur.   0  cella  q  superni  cives  ad  coiloquia  humana  conveniunt,  ubi 


spirituaiis  exercitii  mirabilis  officina,  iu  qua  certe 
humana  anima  Creatoris  sui  in  se  restaurat  imagi- 
nem,  et  ad  suae  redit  originis  purilatem !  Ubi  sensus 
obtusi  ad  subtilitatem  sui  acuminis  redeunt,  el  vi- 
tialae  nalurae  azyma  sincere  reparantur.  Tu  das,  ud 
jejuniis  videantur  ora  pallenlia,  ct  mens  divinse 
graliae  sit  pinguedine  saginala  :  tu  das,  ul  homo 
mundo  corde  Deum  conspiciat,  qui  suis  involottrs 
tenebris,  seipsum  prius  ignorabat.  Tu  hominem  aoT 
suum  facis  redire  principium,  et  de  exilii  ejectione 
ad  antiquae  dignilatis  revocas  celsitudinem.  Tu  fa- 
cis,  ul  homo  in  menlis  arce  constilulus,  cuncta  sub 
se  videat  terrena  defluere,  semetipsum  quoque  in 
ipsarum  rerum  labentium    prospiciat    decursione 


non  tam  linguae  carnis  verba  componunt,  quam  stoe 
vocis  strepitu  fecunda  mentium  arcana  patescunL 
Ceila  namque  conscientia  est  secreti  consilii,  quod 
habel  cum  hominibus  Deus.  jO  quam  pulchra  reruo» 
species,  cum  frater  in  cellula  constitutus  nocturnas 
peragil  psalmodias,  et  quasi  pro  divinis  castris  mfa 
litares  custodit  excubias  :  contemplatur  in  ccele 
cursus  siderum,  decurrit  etiam  per  os  ejus  ordo 
psalmorum.  Et  sicut  praecedentes  ac  subsequente» 
stellae  ad  diem  suas  vicissitudines  alternando  perve- 
niunt,  ila  psalmi,  qui  ex  ore  ejus  lanquam  ex  quo- 
dam  oriente  procedunt,  ad  suum  finem  paulatim 
velut  pariii  cum  sideribus  conviatione  decurrunU 
Tste  sune  servitutis  exhibel  minislerium ;  illae  dele* 


transire.  0  cella  sacrae  mililiae  tabernaculum,  pro-  D  gatum  sibi  exsequuntur  officium  :  iste  psallendoin- 


cinctus  triumphatoris  exercilus,  castra  Dei,  c  tur- 
ris  David,  quae  a^dificata  est  cum  propugnaculis ; 
millc  clypei  pendent  ex  te,  omnis  armatura  for- 
tinm  !  ►  (Cant.  iv.)  Tu  campus  divini  praelii,  spiri- 
tnalis.  arena  cerlaminis,  angelorum  spectaculum, 
palaestra  forliler  dimicantium  Iuctatorum,  ubi  spiri- 
tns  cum  carne  congreditur,  et  forlis  ab  infirmitale 


trinsecus  ad  lucem  tendit  inaccessibilem,  illae  sibi 
invicem  succedendo,  ejus  exlerioribusoculisvisibi- 
lem  reparant  diem.  Et  dum  ulraque  ad  suum  finem 
diverso  tramite  properant,  servo  Dei  quodammoti» 
et  ipsa  elementa  subserviendo  concordant.  Celte 
siquidem  testis  est,  quando  divini  amoris  igne  cor 
ferveat :  el  ulrum  perfectae  devolionis  instantia  qui»4 . 


..<%•%     pnnAvntnn 


■Kl^-.lt.     ~ .^^_ 


24»  OPUSC.  XI.  —  LIBER  QH  DICITUR  DOMINUS  VOBISCUM.  280 

incidentiae  non  colligiiur,  in  ipsa  humidi  cordis  vi- A  mal ;  quod  obliquum  est,  dirigat;  quod  deforme, 


reniis  semper  radice  servatur.  Suflicit  enim  si  mcns 
sit  flebilis,  eiiamsi  jugiter  flere  non  possit.  Cella  esl 
ergastulum,  ubi  preliosi  lapides  poiiunlur,  quatenus 
in  struclura  lempli  postmodum  sine  ullo  cudenlis 
nialici  sonilu  disponanlur. 

0  cella  Dominicae  sepulturae  propemodum  aemuia, 
quae  in  peccato  mortuos  suscipis,  et  per  afllatum 
sancti  Spiritus  Deo  reviviscere  facis  !  239  Tu  es 
ab  hujus  Tilse  lurbida  vcxatione  sepulcrum,  sed 
coelcslis  vitac  pandis  introilum.  Te  porlum  tranquil- 
Uiatis  inveniunt,  qui  naufragium  mundani  fluclus 
evadunt.  Te  potenlis  medici  conclave  decernunt, 
qui  vulncrali  in  praelio  bostiles  manus  effugiunt. 
Mox,cnim  ut  in  tui  ciilminis  umbram  perJecto corde 


componat.  Tu  nuptialis  es  thalamus,  in  quo  sancti 
Spirilus  arrha  tribuitur,  et  coelesli  Sponso  felix  ani- 
ma  foederatur.  Recti  diligunt  te ,  et  qui  te  fugiunt, 
verilalis  luce  privati,  quo  gressus  ponere  debeant, 
non  agnoscunt.  c  Adhaereat  lingua  mea  faucibtis 
meis,  si  non  roeminero  tui  (Psal.  cxxxvi),  si  non 
proposuero  te  in  principio  ketitise  mese.  »  Illud  etiara 
de  te  cum  eodem  Propheta  alacri  libel  voce  can- 
tare  :  c  Haec  requies  mea  in  saeculum  sseculi :  hic 
babitabo,  quoniam  prseelegi  cam.  Quam  pulchra  es, 
et  quam  decora,  charissima,  in  deliciis !  »  (PtaL 
cxxxi.)  Sub  flgura  240  iVil  Bacheiem  decor  ve- 
nusti  vuitus  ornavil  (Gen.  xx) :  et  Maria  optimam 
partem,  quae  ab  ea  nunquam  auferatur,  elegit  (Luc. 


secedilur,  omnis  sauciatae  anhn»  livor,  omnis  cerle  '  xix).  Tu  areola  aromatum,  fons  hortorum,  t»  ina 


inlerioris  hominis  piaga  curatur.  Te  Jeremias 
aspexcrat,  cum  dicehat :  c  Bonuin  est  praesloiari 
cum  silentio  salutare  Domini.  Bonum  est  viro,  cum 
portaverit  jugum  ab  adolescenlia  sua  :  sedebit 
solitarius,  et  tacebit,  quia  levabit  se  super  se 
(Jerem.  n).  i  Habitalor  etenim  tuus  elevat  se  super 
se,  quia  Deum  esuriens  anima  a  terrenarum  se  re- 
rum  obtutibus  erigit,  et  in  divinae  se  contemplatio- 
nis  arce  suspendit,  a  mundi  se  aclionibus  segregat, 
alque  se  in  altum  coeiestis  desiderii  pennis  iibrat ; 
cumque  illum,  qui  est  super  omnia ,  conspicere 
satagit ,  semelipsum  quoque  homo  cum  reliqua 
mundanae  vailis  dejectione  transcemlit.  0  cclla  spi- 
ritualc  prorsus  habitaculum,  quae  de  superbis  humi- 


lum  punicum.  Licet  enim  nescientibus  amara  videa- 
ris  in  cortice,  sed  magnum  est,  quod  intrinsecus 
latet,  cum  perventum  fuerit  ad  suavitalem  meduli». 
0  eremus  mundi  perscquenlis  effugium,  laboran- 
tium  quies,  moerentium  consolatio,  ab  aestu  saeculi 
refrigerium,  peccandi  repudium,  libertas  anima- 
rum  !  Te  David  peliit,  cum  mundi  mala  perferret ; 
et  cum  timidi  et  tenebrosi  cordis  taedium  susline- 
ret :  c  Ecce,  inquit,  elongavi  fugiens,  el  mansi  in 
solitudine  (P$al.  uv).  » 

Et  quid  alios  memorem?  Quandoquidem  ipse  Re- 
demplor  hominum  in  exordio  te  su«  manifcslaiio* 
nis  invisere,  ac  propria  te  dignalus  est  babilatioue 
sacrare.  Postquam  enim  baplismatis  aquam,  qua 


les,  de  gulosis  sobrios,  de  crudelibus  pios,  de  ira-  ^  iotus  est,  lavit,  ut  Evangelista  teslatur,  slatiin  spi 


cnndis  mites,  de  odiosis  reddis  in  fraterna  charitale 
fervenlesl  Tu  otiosae  linguae  frenum,  tu  luxuriosis 
renibus  nitidae  castitatis  adhibes  cingnlum.  Tu  facis 
ut  leves  quique  ad  gravitatem  redeant,  ut  jocosi 
scurrililatibus  parcant,  ut  vaniloqui  se  sub  distri» 
cta  silenlii  censura  constringanL  Tu  jejuniorum  ac 
vigiiiarum  nuirix,  lu  palientiae  custos,  tu  purissimae 
simplicilalis  magislra,  ac  omnino  fraudulentae  du- 
plicitatis  ignara.  Tu  facis  ut  vagos  quosque  Christi 
,catena  coerceat,  ul  indisciplinati  moribus  a  sua  se 
pravitate  compescant.  Tu  nosli,  homines  ad  perfe- 
ctionis  culraen  evehere,  atque  ad  consuntmatae  san- 
clitatis  fastigium  sublimare.  Tu  facis  ul  homo  sit 


rilus  expulit  eum  in  dcscrtum  :  <  Et  erat  in  deserto 
quadraginta  diebus,  el  quadraginta  noctibus  :  et 
tentabatur  a  satana,  eralque  cum  besliis  (Marc.  i). » 
Debitorem  ergo  se  tibi  mundus  agnoscat,  unde  prae- 
dicalurum,  ac  miracula  faclurum  susccpisse  se 
Deum  non  ignorat.  0  eremus  terribile  maliguis  spi- 
ritibus  liabitaculum  !  ubi  cellae  monachorum,  velut 
tentoria  ordinata  caslrorum,  quasi  tures  Sion,  et 
quasi  propugnacula  Jerusaiem  eriguntur  adversus 
Assyrios  et  contra  faciem  Damasci ;  imo  cum  in 
eisdem  celiulis  uno  spiritu  diversa  geranlur  officia, 
dum  videiicet  hic  psallitur,  iiiic  oratur,  in  alia  scri- 
bitur,  in  aliis  vero  variis  inanuum  operibus  insuda- 


teres  atque  rotundus,  ac  nulla  semetipso  sit  inae-  ~  tur;  quisnonhaec  divina  verba  eremo  congruere  vi- 

nnnlitnlA   Jiiiamiiii      ~ P.«   At!«««    l*A._>!_t___    f_  _!_    * •  .1  -   _  -     "     •         .        «i J?_;« .      _      /\.«_.m      •«•«l>*l._n    InnadnaAnlt 


quaiitate  diversus.  Tu  etiam  hominem  facis  lapidem 
quadrum,  construendis  videlicet  coelestis  Jerusalem 
moenibus  aptum  :  qui  nimirum  non  ex  levitale  mo- 
ruin  se  versatilem  praebeat,  sed  flxus  semper  in 
sanciae  religionis  gravilate  persislat.  Tu  homines  a 
jcmelipsis  exlraneos  reddis,  et  vasa  vitiorum  florere 
virtutibus  facis.  Tu  nigra,  sed  formosa,  sicul  ta- 


„i„    r*A«m 


deat,  quibus  dicilur :  c  Quam  pulchra  tabernacula 
tua  Jacob,  tentoria  tua  Israel  :  ut  valles  numerosae, 
ut  horti  juxta  fluvios  irrigui,  ut  labernacuia,  quae 
fixit  Deus,  quasi  cedri  prope  aquas?  >  (Num.  xxiv.) 
Et  quid  amplins  de  te  dicam,  o  vita  eremilica,  vita 
benedicta,  viridarium  animarum,  vita  sancta,  vita 
angetica,  exedra  gemmarum  coelestium,  curia  spiri- 


,.*.     A.ttiAlAPiim      n.— s\m4_ 


251  S.  PETRl  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  111.  ~  OPUSCULA  VARIA.  252 

sapis  in  inleriori  gnstu,  atque  in  inedulla  cordis,  A  nem  fraterna  pulsalus  inquisilione  proposui,  sed  et 


nunquain  pene  expiicuit  corporale  organum  vocis. 
llii  te  noverunt,  qui  le  diligunt :  iiii  praconia  tua 
laudis  agnoscuui,  qui  in  tui  amoris  amplexibus  de- 
leclabiiiter  requiescunt. 

Gaeterum  qui  lioe  ignorant,  non  pravalent  cogno- 
acere  te;  me  etiam  nihilominus  tua3  laudis  iinpa- 
rem  faleor,  sed  nnum  pro  cerlo  seio,  o  vila  bene- 
dtcta,  quod  de  te  indubitauter  aflirmo  :  quia  quis- 
q«is  in  amoris  tui  desiderio  perseverare  studuerit, 
ipse  quidem  habitator  esl  luus,  sed  ejus  inhabitator 
est  Deus.  Diabolus  illi  suis  tenlationibus  servit,  at- 
qne  illuc  eum  lendere,  unde  ipse  dejeclus  est,  ge- 
mit.  Vicior  itaque  dsemonum,  socitis  efllcitttr  ange- 
lorum;  exul  mundi,  hxres  est  paradisi;  abuegator 


ipse  interira  non  disluli  proferre  quod  sensi :  non 
videlicet  ut  alios  arrepta  doctoris  auctoritate  doce- 
rem,  sed  tibi  potius,  quae  imperitiae  meae  haberetur 
opiuio,  evidenter  exponerem  ;  atqne  ideo  quidquid 
est  pralibatis  dispulalionibus  comprehensum,  nou 
lam  242  asserlationis  sludio,  quam  sub  quadam 
tui  examinis  est  suspcnsione  prolalum,  ncc  est  dcfi- 
niliva  senieutia,  sed  disceplalio  ralionibus  ventilala. 
Quapropier,  charissime,  omnibus,  quac  a  nobis  ut- 
cunque  digesl.i  sunl,  diligenler  iuspeclis,  vel  si 
prave  prxbumpla  suul,  superducla  novacula  proli- 
nus  audcnler  obiittcra  :  aut  si  luis  forlasse  merilis 
sauae  doclrinae  sunl  congrua,  propriae  auciorilulis 
vigore  confirnia.  Polui  quidem  quae  lalius  dicla 


siii,  sectatoresl  Chrisli.  Et  qui  nunc  per  ejus  ve- B  sunl»   brevius  compreheudere;   sed  libuil,  fateor, 


stigia  graditur ,  peraeto  cnrsu  ,  sitte  dubio  ad 
841  societatis  ejns  gloriam  provchelur :  atque, 
ut  idipsum  fidentcr  dicam,  qtii  singulnrem  hanc 
vitam  usque  ad  finem  vitae  suse  pro  divino  amore 
tenuerit,  de  habitaculo  carnis  egressus,  ad  sedifica-, 
tioiiem  ineffabilem  perveniet,  domum  non  nianu- 
faciam,  selernam  in  ccelis. 

CAPUT  XX. 
Ctamula   dispulationis  per  apostrophen  ad  Leonem 
eremitam. 
Eccc,  Pater  charissime,  solvendam  libi  quaestio- 


accepla  occasione  tuae  dulcedinis  alloquium  prole- 
iare.  Libcnler  cniin  aromalum  diu  spccies  teritur, 
prsesertiiu  si  el  illiusodor  suavis  esl  cui  ministerium 
cxhibeliir. 

Omnipotens  Deus  servo  suo  Leoni  occulta  inspi- 
ratione  praecipiat,  ui  pro  me  misero  tres  per  singu- 
los  dies  sive  iacrymas,  sive  gemitus  fundat. 

SU  nomen  Domini  benediclum. 


243244 


OPUSCULUM  DUODECIMUM. 


APOLOGETICUM  DE  CONTEMPTU  S£!CULI.  AD  ALBIZONEM  EREMITAM 
ET  PETRUM  MONACHUM 


Argumentum.  —  In  hoc  libello  miserabilem  suo  tempore  religionis  statum  qnotidie  iu  deteritrs  prola- 
benlem,  ob  tnonasticae  disciplinae  conlemptum,  omni  animi  contenlione  deplorai.  Invehitur  in  monachos, 
qui  ctun  mundo  se  nunlium  remisisse  proliteantur,  mundanis  tamen  fluctibus,  et  negotiis  irretiti  tenean- 
tur.  Queritur  apnd  eos  nullius  auctoritatis  esse  ieges,  et  instituta  Patrum  :  quippe  cum  pecuniam,  quam 
seorsum  habere  sub  gravissimi  sacrilegii  poena  prohibenlur,  nihii  veriti  singuli  possideanl,  et  passint 
quaerant.  Exaggerat  eorumdem  levitatem  et  inconstantiam,  qtiod  non  in  cella,  nt  debent,  permaneant :  ee^ 
passim  ubiqne  evagentur,  unde  fiat  ut  in  gravissima  peccata  prolabantur.  Detestatur  snperbiam  et  ar- 
rogantiam,  quod  speciosis  vesiibus  utantur,  quodque  sint  popuiaris  aurae  per  fictam  probilatem  affecta- 
tores.  Tum  externas  occupationes  et  saecularium  negoliorum  moles,  quibus  se  implicaul,  graphice 
describit,  et  ante  oculos  ponil.  Tandem  concladit  eosdem  obsecrans,  tit  si  stise  salutis  curain  habenl, 
omnino  se  a  saeculo  subtrahant,  et  re  ipsa,  non  specietenus,  se  mundo  abdicasse  omnibus  palam 
faciant. 

CAPUT  PKIMUM.  C  collapsus  jaceat,*sed  etiam  ipsa  monastica  aisciplina 

Querilur  de  monasticce  diseiplbut  lapsu.  sololenus,  ut  ita  dixerim,  redinata,  ab  assueta  iila 

De  contemptu  saeculi  hujus,  fralres  charissimi,      celsitudinis  suae  perfectione  ianguescat.  Periit  pu- 

Albizo  videlicet  venerabilis  eremita,  et  Petre  de     dor,  honeslas  evanuit,  reiigio  cecidit,  et  velut  facto 

i>ui»wli  i*lt<ifA*a  i«m  fPk  •*!»••    nl>il/\«Ani%A    mmttwxA     ••»  .%«.  aarinina    nmninm    aanolanim    virtnfnm    turha  nrn»»il 


255  OPUSC.  XII.  —  DE.CONTEMPTU  SiECULI  «54 

qoibu»  uhro  quiescendi  locus  offertur,  supervacuo  A  fensionis  arte  purgabimus?  fluc  accedit  quod  illi, 

vacillanle  adbuc  fide,  in  nulla  videbantur  ecclesia- 
stica  posse  sustentalionc  confidere;  nimirum  dum  in 


!  laooris  studio  poenaliter  fatigautur. 
CAPUT  II. 

Be  monaehis,  qui  ad  ea,  quce  rmquerant,   rever- 
tunlur. 

Sed  estot  ut  fiiii  bujus  saeculi  in  fluctivaga  saecu- 
UrkimproceUarum  inundaiione  versentur,  et  nuac 
semioa,  quibus  propensius  oblectantur,  aspergant, 
ut  non  quas  voluerint,  postmodum  fruges  melarit. 
Quid  enim  mibi,  juxta  Apostolum,  de  bis  qui  in 
lnundo  sunt,  judicare?  (/  Cor.  v.)  Nos  autem,  qui 
inondi  abrenuntiationes  diciinur,  qui  terreni  fluclus 
Hanfragwm  evasisse  gioriainur,  cur  ad  iliud  denuo, 
velut24Squodam  verlice  violenterabsorbenterela- 
bimur?  Cur  ad  ea,  quae  pro  divino  amore  contempsi- 


ipso  Chrislianae  religionis  exordio  ipsae  quoque 
Ecdesiae  necdum  fuerant  per  maieriaJe  adificium 
fabricatae. 

Nos  autem,  qui  ubique  terrarum  tam  largissima 
ecclesiarum  palrimonia  ceruimus,  ut  quoiidie,  dum 
mundus  imminuta  posscssione  conlrahitur,  Ecclesia 
copiosissiine  dilatetur;  si  lanquam  de  futuris  ali- 
menlis  lucrum  carnale  reponimus ,  dum  uobis  in 
posterum  providendo  dilescimus,  thesauro  fidei  nos 
vacuos  esse  monstramus.  246  ^e  quo  Apostotus  : 
c  Habemus,  inquil,  tbesaurum  islun  in  vasis  Oclili- 
bus  (//  Cor.  iv).  »  Et  dum  cautionem  ,  quain  cum 


mus,  retrogradis  nitentes  gressibus,  male  aesluanti  B  Christo  pepi-imus,  frangiinus,  violalae  fidei  poiius      ^ 


desiderio  recalemus  ?  Cur  non  veremur  iliud  inbo- 
nestae  ambitionis  importunitate  repetere,  quod  ne- 
que  terrena  jura,  neque  divinae  legis  auctoritas  ve- 
ttierat  possidere?  Porro  nos  feciraus,  ut  a  nobis 
juste  possessa  jam  uostra  non  flerent,  et  quae  nostri 
juris  ennt,  in  alienum  dominium  translata  prodi- 
rent.  Quod  ergo  consilium  fuit  in  tam  periculosum 
nosmetipsos  certamen  adducere,  ut  contra  omnium 
humanarum  divinarumque  legum  decreta,  quarum 
videlicet  pace  fruebamur,  nunc  necesse  sit  dimicare? 
Nos  siquidem  ininime  lacessiti  ullronea  teinerilate 
bellum  moviraus,  et  nunc  oontra  sacrae  Scriptur»  * 
senlentias  confligere  non  timemus. 
CAPUT  III 


torinenla  metuere,  quam  praemia  possumus  de  no- 
stra  conversione  sperare.  In  convenlione  etenim 
pacti,  quod  inter  duos  fit,  sponsionis  vox  ex  utraque 
parte  procedit  :  ut  nimirum  uterlibet,  qui  condicia 
servaverit,  modum  deliberati  fruclus  accipiat;  e 
contra  qui  transgressus  fuerit,  jacturam  vioLuae 
sponsionis  incurraU 

In  paclione  autem  illa,  qua  cuin  Dco  nostro  cou- 
veniinus,  vox  nostra  hacc  procui  duhio  fuil,  quia 
Christum  sequentes ,  inundum ,  el  quaeque  sunt 
umndi,  abrenunliare  promisimus.  Divina  auleiu  vox 
cousequenter  ad  ista  respondil  :  i  Amen ,  inquit, 
dico  vohis,  quia  vos  qui  secuti  eslis  me,  iu  regene- 
ratione  cum  sederit  Filius  bomiuis  in  sede  majesla 


Quod  minus  peccaverunt  Ananias,  et  Saphira,  quam  C  *■»  ^uae,  sedebitis  et  vos  super  sedes  duodecim  ju 


monachi,  qui  pecunias  habent. 
Quis,  rogo,  Ananiam  et  Saphiram  rebus  propriis 
abrenuntiare  coegit?  (Act.  v.)  Sed  quia  parlenrpe- 
cuniae  uterque  pro  susiemanda  quasi  longa  vita  re- 
Hnuit,  repentinac  morlis  senlentiam  non  evasit.  Et 
quianeqtiaquitm  juxtaabrenuntiatorum  regulam  con- 
tenli  sunt  vivere,  juxta  praevaricatorum  aniraadver- 
sionem  coacti  sunt  immaturo  exitu  infeliciter  expi- 
rare.  Et  quiiiem  illi,  utpote  rudes,  el  ad  fidem  denuo 
venientes,  necdum  fortasse  ad  plenum  evangelica 
prsecepta  didicerant,  necdutn  sacri  novae  doctrinae 
eodices  ad  puhiicum  in  coinmune  proccsseraul ;  at- 
camen  qui  iu  ipso  udei  tirocinio  quodammodo  sim- 
piiciter  peccaverunt,  districto  quidem,  sed  pio  judi* 
cio,  soJa,  ut  credimus,  sunt  corporum  inorte  multati. 
Nos  autem,  qui  cuncla  sacri  eloquii  volumina  novi- 
mus,  qui  innumerabiliura  sanclorum  Patrum  vitas 
aiquepraecepta  post  iilud  aureum  aposlolorum  sae- 
culum  existentium,  prae  ocuiis  assidua  discussione 
versamus  ,  ante  tribunal  Cbristi  quid  excusalionis 
obtemlere,  quod  lergiversaiionis  argumentum  pote- 
rimus  invenire?  Ecce  ionge  nobiliores  quacsius,  el 
lucra  qnaeque  terrena  non  modo  reliquimus,  sed  et 

iW^rrWktiiAikk     OArnffl       atiMnnnlialiAiiain     nt\n     hnmini 


d.cantes  duodecim  trihus  lsrael  (Maiih.  xix).  >  Et 
boc  quidem,  si  proposilae  sponsionis  jura  servamus; 
alioquin  6i  post  terga  respicimus,  lerribile  mox  ora- 
culura  divinae  comminalionis  audimus  :  «  Nemo,  in- 
quit,  millens  manum  suaiu  ad  aratrum  ,  et  respi- 
ciens  relro,  aplus  cst  regno  Dei  (Luc.  ix).  >  Ecce 
audivimus,  qui  perfeclis  renuniiatoribus  non  qnajia-. 
cunque  jnunera  promiltunlur,  sed  sedest  quihus  vi- 
dclicct  praesidebuut  judices  facti,  qui  de  suis  olim 
limuerant  excessihus  juditfari.  Nimirum  decebat,  ut 
haec  dexlere  Excelsi  immutatio,,  fieret,  qualenus  qui 
amore  perfectionis  pro  Christo  effecti  suul  pauperes, 
jain  cuin  ipso  divites  facii  coromuniler  sedeant  cce- 
leslis  curia;  senalores,  sicut  scriptum  esl :  *c  Nohiiis 
in  portis  vir  ejus,  cum  sederit  cum  senatoribus  terrae 
(Prov.  ull.). 

CAPUT  IV.       • 
Quod  monachue  nequeat  Christum  simul  et  pecunias 
possidere. 

Qui  vero  ad  ea ,  quae  reliquit,  lerrena  quaelibet 
congerendo,  reverlitur,  sicut  alienus  est  a  saecuib,  « 
quo  se  dccrevit  exuere,  ita  etiam  regno  Dci  aptus 
uitra  nou  est,  quod  indubitanter  acceptum  noluil 


p.»t. 


nnilimn 


iim  oa  rAVArtl 


235  S.  PETflJ  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  -  OPUSCULA  VARIA.  25« 

sumus,  ut  et  ille  esset  poriio  noslra,  et  nos  peculia-  A  flla  maliiia  sarcinis  praegravatum,  et  lurpiter  atiie 

tempus  merito  subrogat  expeditum 


riler  haereditas  sua.  Dicimus  enim  :  «  Poriio  meaf 
Domine  (Psal.  cxviu).  i  Et  ille  nobis  :  c  Opus  ma- 
nuum  mearum  tu  es,  haeredilas  mea ,  Israel  (ha. 
xix).  i  Nam  de  baereditale  terrena  scriptum  cst  : 
«  Haeredilas,  ad  quam  in  principio  festinatur,  in  no- 
vissimis  benedictione  carebit  (Prov.  xx).  i  Si  ergo 
porlio  nostra  ipse  omnipotens  Deus  esse  dignalur, 
quod,  rogo,  diviliarum  genus  quispiam  valebit  ac- 
quirere,  quod  super  hunc  singularem  tbesaurum 
merito  debeat  cumulare?  Tbesaurus  namque  ille 
Inijiismodi  est,  ut  si  solus  sit,  omnes  in  illo  divitiae 
valeant  vcraciter  possideri.  In  pectore  namque  Jesu 
omnes  thesauri  sapientiae  et  scientiae  absconditi 
sunt  (Coloss.  n).  Si  vero  alias  247  at(l»e  peregri- 


Non  licel  iilie 
marsnpia  pendere  nummorum,  ubi  thecx  lanlum- 
inodo  vibrantium  cernuntur  armorum.  In  beilicosa 
scilicet  acie,,  inerli  pecuniae  non  luto  servitur,  ubi 
constipatis  cuneis  assidua  dimicalione  confligilur. 
Non  ille  solidoram  summam  securus  enumerat,  qui 
circumfusa  hoslium  roultitudine  telorum  missiiia 
indesinenter  exspectat.  Saepe  namque  in  talibus  dum 
talenlum  metalii  cujuslibet  trutinatur,  improvisa 
veniens  oeculti  hostis  sagitta,  stomacho  libranlis  in- 
Agitur;  sicque  fit,  ut  qui  solus  sibimel  sine  rei  fa- 
miliaris  adminiculo  minime  videbalur  posse  sufli- 
cere ;  jam  se  ct  sua  repentino  casu  lugeat  irrecupe- 
rabiliter  amisisse;  el  qui  pauper  cum  Ghristo  in 


nas  divitias  supcr  bunc  is,  qui  potitur,  constipare  B  liberiaie  248  dedignatus  est  vivere,  dives  absque 

voluerit,  illico  vilis  alque  ignobilis  copiae  dedignalur 

omnino  consortium ;  et  indigni  conlubernalis  impa- 

tiens,  dnm  relineri  pulatur,  amiititur;  alqne  hoc 

modo  cx  frustrati    avolat    manibus  possessoris  : 

«  Nemo  enim    potest  Deo  servire    et    mammon» 

(Malth.  vi).  i 

Qnapropter,  o  monache,  vis  in  tuo  loculo  recon- 
•dere  Chrislum?excule  prius  nummum;  nequeenim 
in  uno  rcceplaculo  congrue  socianlur ;  nam  si 
utrumque  simul  incluseris,  allerum  sine  alfero  va- 
cuus  possessor  invenies.  Qnanto  quippe  in  cgcnis 
mundi  lucris  copiosior  fueris,  tanlo  a  veris  divitiis 
aerumnosius  inanescis.  Nummus  ergo  si  est,  in  aliena 
protinus  jura  concedat,  ut  vacuam  tui  pecloris  ar- 


illo,  sed  servus  pecuniae  compellilur  damnabililer 

inlerire.  Audi,  quid  divilibus  vox  divina  promillat : 

«  Vae  vobis,  divites,  quia  recepistis  consolalionem 

vestram  (Luc.  xvi).  i  Nec  te  praelereat  et  boc,  quod 

Jacobus  dicit  :  «  Vac  vobis,  diviles;  divitiae  vestne 

pulrefactae  sunt,  vestimenta  vestra  a  lineis  comesla 

sunt,  aurum  ct  argentum    vestrum  aeruginavit,  et 

serugo  eorum  in  lestimonium  vobis  erit,  et  mandu- 

cabit  carncs  veslras,  sicut  ignis  (Jac.  nt).  i 

CAPUT    VI. 

Quod   avarus    nummicola   verius  quam  Christicola 
nuncupetur. 

Audisli,  obsecro,   nummicola  et  monacbe,  quid 

tibi   aeslus  avarilise  pariat?  Audisti  ad  quem   A- 


cam  Cbrislus  inveniat.  Magnus  ncmpe  hospes  in  di-      »cm  pecunia   congesta  perducat  ?  Justuro   quippe 


versorn  lui  quaerit  angusla  descendcre,  atquc  idcirco 
solus  vull,  et  sine  consortihus  habitare.  Quem  enim 
cceli  terraeque  non  valet  vastitas  capere,  quo  paclo 
in  cxiguo  tui  domatis  angulo  niteris  illi  peregrinos 
ad  cohabilandum  socios  adhibere?  Cedat,  cedat  ter- 
rcna  pecunia,  ubi  coelestis  thcsaurus  admillitur  : 
«  Quac  enim  socielas  lucis  ad  lenebras?  i  (//  Cor. 
vi.)  Quae  convcntio  Dei  ad  mammonam  iniquitalis? 
Abjiciatur  ergo  pecunia,  acrugini  lineaeque  et  furtis 
obnoxia.  Vacet  exedra  cordis,  quae  coelesti  merci- 
monio  possit  impleri :  «  Nolile ,  inquit,  thesaurizare 
vobis  thesauros  in  terra,  ubi  serugo  el  tinea  demoli- 
tur,  et  ubi  furts  eflodiunt  et  furantur  (Matlh.  vi).  > 

CAPUT  V. 

Quod  melius  est  habita  retinere  quam  aojecta 
repetere. 

Periculosior  namque  est  animae  pecunia  cum  ac- 
quirilur,  quam  cum  ullro  suppeditans  possidetur.  In 
ista  siquidem  terreno  more  est  justa  possessio,  in 
illa  vero  feralis  saepe  regnat  ambitio.  Salubrius  ergo 
fuerat  habita  quielo  animo  possidere,  quain  abje- 

*»la   iinn  cino  niiarlim  e/vlKntiS     ****** n.~io   nnvlAtniA  ^a 


est,  cujus  nunc  mens  amore  carnis  ardet  in  coa- 
cupiscentia ,  illius  postmodum  et  ipsa  caro  coni- 
buratur  in  poena.  Nunc  fornax  menlis  invisibili 
concbpiscentiac  ardore  succenditur ,  dignum  est , 
ut  lunc  quoque  caro  malerialis  incendii  flammam 
inexslinguibiiiter  depascatur.  Audi  adhuc  ,  num- 
micola :  quod  aulem  te  nummicolam  appello ,  a 
qualitate  tui  operis  vocabulum  traho,  non  con- 
tumeliae  in  te  nomen  usurpo;  nummos  enim  co- 
lis ,  qui  pecuniam  diligis.  Et  cum  Dominus .  per 
Propbetam  dicat  :  «  Vacate  el  vjdete,  quoniam 
ego  sum  Dominus  (Psal.  xlv)  ;  i  vacationis  qui- 
dem  cullum ,  qucm  Deo  debueras ,  nummis  ex- 
n  hibes,  circa  quorum  custodiam  vacas.  «  Ubi  enim 
est  thesaurus  luus,  ibi  est  et  cor  luum  (Matth. 
vi).  i  Quocirca  sicut  qui  Cbristum  coKt  ,  jure 
Cbrislicola  dicilur ;  ita  et  qui  nummis  per  cuslo- 
diam  servit,  non  immerito  nummicoia  perhibetur. 
Scd  adhuc  forlasse  proprii  cordis  sequi  arbitriuin 
judicor  ,  si  etymologiam  nominis  hujus  saciie 
Scripturae  leslimoniis  non  aflirmo.  Ipsa  nempe  Ve- 

riiio    /linti    •    i  Nnn    nnlAdic    Dpn  sprvirA    At     mnm 


157 


OPUSC.  XII.  —  DE  CONTEMPTU  SAICULL 


268 


Tot  ergo  criminibus  simplicilcr  enumeraiis  dum  A  Crccsus  et  Amyclas,  diversi  quidera  possessores,  sed 


solaiu  avaritiam  idoioruin  asserit  servitutem  ,  iuce 
clarius  doeet  avarum  non  Dei,  sed  nummorum,  ac 
per  hoc  daemoniorum  esse  cultorem. 

Sed  dum  ia  exponendo  nummicolae  nomen  diutius 
immoror,  ab  effundenda  ipsa  nummorum  congerie 
inanum  dispulationis,  imo  dissipalionis  averto.  Fa- 
cia  igitur  tibi  de  proprio  nomine  salisfactione  , 
nuramicola,  jam  quod  Jicturus  eram  vigilanter  au- 
sculta.  Audi  ergo  quid  de  te ,  tuisque  simiiibus 
Veritas  dicat  :  c  Difficile ,  inquit ,  qui  divilias  ha- 
bent,  inlrabunt  in  regnum  coelorum  (Matth.  xix).  i 
Et  haec  quidem  senlentia  de  iis,  qui  divitias  juxia 
morem  saeculi  possident;  cxterum  hi,  qui  rejectis 
oranibus,  denuo  ad  vomitum  sunt  relapsi,  nisi  re- 
sipiscant,  regnum  coelorum  nulla,  vel  cum  difficul- 
tate,  possuut  fiducia  promcreri. 

249  CAPUT  VU. 

Quod  etiam  parva  pecunia  monachi  animam  imma* 

niler  lcedal. 

Sed  ex  isto  nummicolarum  numero  ccrebrosus 
quisquam  forlasse  non  deerit,  qui  mihi  ad  ista  res- 
pondeat :  Divitiarum  me  cur  mordaciter  impetis, 
quem  perexigua  summa  contentum  vix  paucos  ba- 
bere  obulos  cernis?  cumque  hoc  proprisc  fragilitali 
eonsentio,  relevandae  tantummodo  fulune  necessitati 
prospicio;  non  affluere  divitiis  quaero.  Tesle  siqui- 
deni  totius  fraternilatis  meae  conventu,  a  filo  suble- 
gminis  usque  ad  corrigiam  caligae  de  monasterii 
inei  facullatibus  non  accipio :  et  si  propriis  me  qui 


non  diversas  circa  haec,  quibus  fruunlur,  exhibcnt 
volunlates.  Licet  enim   iUe  aureos  metiatur,  iste 

*  millium  nuraeret,  discreta  quidem  facultatum  quan- 
titate  caeduntur,  sed  non  dissimili  circa  iiJa,  quae 
cuique  viritim  suppelunt,  atnore  teneniur.  Porro  si 
exiguusmus,  vel  quodcunque  reptantium  in  quamlibet 
capacissimam  tunnam  casu  decidat,  nunquid  non 
protinus  cum  securibus  hinc  inde  concurritur,  to- 
tum,  quidquid  illud  erat,  effundilur,  cunclisque 
screantibus,  vomilum  minante  stomacho  nauseatur? 
Si  tenuissima  veneni  stilla  pando  oleris  abeno  dif- 
fundilur ,  nonne  lotum,  esculenlius  licet,  edulium 
prorsus  abominabile  judicatur? 
Si  ergo  perexigua  mala  largissima  saepius  bona 

jj  corrumpunt ,  quo  paclo  te  de  ienocinanle  conseien- 
tia  jaclas,  quia  minimum  est,  quod  contra  pro- 
fessionis  tuae  proposilum  privata  proprietate 
250  possideas  ?  Nam  juxta  Apostolum  :  «  Modicum 
fermenlum  totam  massam  corruropit  (/  Cor.  v).  » 
Et  alibi :  «  Qui  modica  spernit,  pauiatim  decidit 
(Eccli.  x).  >  Neque  enim  primi  parenles  nostri  ex 
illo  prohibilo  pomo  (Gene$.  m)  frequentibus  sunt 
conviviis  crapulati,  cujus  una  tanlum  ieguntur  in- 
fausla  perceptione  corrupti ;  sed  non  idcirco  mo- 
mentaueae  ultionis  perplexi  suni  poena,  quia  diutius 
non  perstilere  trausgressores  in  cuipa. 

CAPUT  YIIL 
Qualiter  ad  veras  possit  monachus  divitias  pervenire. 
Si  ergo,  frater,  quisquis  es,  sumptus  te  delectat 


buscunque  reculis  prorsus  evacuo,  qualiler  vivo?  C  acquirere,  unde  futurae  possis  occurrere  paupertati, 


Ecce  proprietarius  nosler,  sive  melius,  ut  ante, 
nummicola,  paupertatis  palrociuio  ulilur,  ut  ipse 
dives  irreprehensibHiler  videalur ;  et  quibus  argu- 
mentorum  fucis  mortale  vilium  palliat,  ut  quodam- 
modo  sepulcrum  foedis  cadaveribus  plenum  super- 
ductae  caicis  alborc  candescal  ? 

Age,  frater,  si  ex  monasterialibus  impensis  coin- 
modum  libi  sperare  licuisset,  nunquid  uon  vesies, 
quas  mox  ut  praberentur  indueres,  non  aulem  pe- 
cuniae  lucra  darentur,  quac  loculis  famulatura  serva- 
res?  Cur  non  eodem  compendio  uleris  in  his  etiam 
quae  ab  extraneis  conferunlur?  Videlicel  ut  percepto 
quolibet  munere  mox  uecessaria  redimanlur,  et  vi- 
rus  apud  te  pecuniae  non  moretur?  lloc  eniin  modo 


veras  providus  divilias  appele,  verse  etiam  pauper- 
Utis  inopiam  pertimesce.  lliius  namque  pauperlaiis 
intuitu,  faciliimepauperlas  ista  conlemnilur;  illarum 
comparatione  divitiarum  omnis  terreuae  substanli* 
copia,  tanquam  iiltorea  alga  despicilur,  quse  pedibus 
conculcalur.  Igitur  st  vere  contendis  inopiam  tae- 
diosissimcc  illius  paupertalis  evadere,  slude  in  agro 
cordis  tui  optimarum  frugum  sationibus  insudare. 
Tcstc  enim  Aposloio :  «  Qui  seminat  in  spiritu,  d« 
spirilu  melet  vitam  aelernam  (Gal.  vi).  >  Et  iteruin  : 
c  Bonum  aulcm  facientes  non  deficiamus  ;  temport 
enim  suo  metemus  non  deficienles  (lbid.).  >  lllud 
summum  et  unicum  granum  in  novalibus  tuae  men- 
tis  occulla  :  quod  videlicet  cadens  in  terra  morluum 


et  indigentiae  tuae  velox  consolatio  provehit,  et  lepra  D  fuit,  et  mullum  attulit  fructum  (Joan.  xn).  Hoc  tibi 


pecuoiae  foedis  le  maculis  non  aspcrgit.  Cur  autem 
libi  de  exiguitale  pecuuise  laaquam  securus  applau- 
dis,  qui  tibi  sic  chalcum,  sicut  et  ipsum  assem  pro- 
hibitum  esse  non  ambigis?  Cui  vero  tola  ei  cujuslibct 
universitas  inlercluditur,  excusationis  aufugium  de 
minuliis  non  iucratur :  et  cui  totum  cessit,  pars 
procul  dubio  non  remansil;  prsesertim  cum  hcec  sit 
uienlis  humanae  nalura,  ul  ila  occupetur  circa  mi- 


thesaurus,  hoc  tibi  sil  omnigenarum  uberlas  fru- 
gum.  In  illo  acquirendi  finem  constitue,  in  illo  om- 
nem  ulriusque  vilac  fiduciam  pone.  Dominus  enim 
omnium  est,  et  dives  in  omnes  qui  invocanl  illuni 
(Rom*  xxvi). 

Enimvcro  si  granum  illud  competenti  cura  ser- 
vare  sludueris,  videbis  apothecas  interioris  cellarii 
tui,  auri,  et  argenti  omniumque  divitiarum  talentis 


^m 


S59  S.  PETKi  DAOTANI  OPP.  TOMUS  SfcU  PARS  IU.  —  OPUSCULA YARlK.  m 

corum,  quae  tibi  fuerint  necessaria,  copia  poleris  A  cogilationum  epulis  refice.  lpse  tibi  sit  cibus,  ipst 
indigere.  In  illo  [quippe  possidebis  aurum  divinae 
sapientiae,  argcntum  aediflcatricis  eloquenlia?.  In  illo 
diversa  pallia  decone  et  honestae  eonversationis,  bis 


tmctum  videhcet  coccum  geminae  charilatis,  eoio- 
bium  nitidae  castitatis.  In  Hlo  byssum  patientise, 
flammeum  birolmum  divini  rimoris,  purpuram  regiae 
dignitatis.  Quia  enim  muriceo  sanguine  tingitur, 
ut  iti  purpureum  colorem  lana  vertatur,  quisquis  so- 
iio  recti  examtnis  ita  prapsidet,  ut  omnes  suae  car- 
nis  illecebras,  vitiorumque  barbariem  violento  iiB- 
perio  mortificare  festinet,  bic  rex  non  immerito 
dicitar,  et  spiritualis  purpura,  decore  vestilur. 
ln  iUo  diupisticum  virenlis  semper  spei ,  ni- 
nimirum  voeatus  in  haereditatem  ineonlaminatam, 


nihilominus  indumentum.  Si  coniigerit  autem,  ut 
etiaro  cujuspiam  commodi  exlerioris  indigeas,  nihil 
baesites,  nihil  de  ejus  fida  promissione  diffidas, 
qua  poiiicetur,  dicens :  c  Primum  quaerile  regiuim 
Dei,  et  haec  omnia  adjicientur  vobis  (Uauk.  vi).  • 
Qui  enim  sitientibus  Israehticae  plebis  aginiuibusex 
iilo  aridae  metalio  rupis  uberes  aquarum  rivos  jussit 
effluere  (Exod.  xvi),  qui  esiu  ienlibus  coeleste  manna 
per  annosa  teroporun)  potuit  spalia  iniuistrare,  qui 
innumerara  ortygooietrarum  uuiliiludinem  praecepit 
in  murmuraiilium  castra  dcsccudere,  uni  homun- 
cioni  suis  jugiter  obsequiis  insislenlt  non  poterit 
necessaria  providerc  ?  Et  qui  per  quadragiuta  circi- 
ter  auuorum  curricula  iiitinilae  illius  turbae  vesii- 


imroareescibilem,  couservatam  in  ccelis  (U  Pet.  1).  B  roeuta  servavit  iilxsa,  difiicile  sibi  esl  aitritis  vete- 


In  iHo  habebis  annulum  fidei,  armiilas  perfecti  in 
activa  vita  operis,  dextralia  etiam  speculativae  coa- 
templationis.  «  Leva  enim  ejus  251  su*>  capite 
tuo,  et  dextera  illius  ampiexabitur  te  (Cant.  n).  i 

El  quid  tibt  plura  poilicear  ?  quandoquidem  in 
iilo  omniuin  viriutum  gemmis,  cunctorum  perfrueris 
charismatum  margarilis?  Nec  tibi  deerunt  omnium 
mundorum  scilicet  immundorumque  animalium 
greges,  quae  sub  virga  tuae  transeant  disciplinae. 
Immunda  siquidem  vilioruro  armenla  sub  tuae  di- 
tiouis  imperio  domabuoiur ;  munda  vero  interioris 
lui  bominis  ventreut  suavissimae  refectionis  dapibus 
saginabunt»  Ovini  velleris  turma  delicatius  accurata, 
dulcU  innocentiae  praebebunt  tuis  ferculis  aijmenta. 


ribus  novas  tibi  exuvias  reparare  ?  Nos  certe  nos 
minimae  fidei,  compcltimus  Ghristum  esse  tenaccm. 
Ncmpe  pusillanimorum  diffidenlia  facit  pauperem 
Ghristum  ;  at  plena  fidcs  divitem  illum  ct  iargum 
in  exhibendis  expcritur.  Salage  tanlum  in  his  le 
252  exercere,  quae  jussil,  ct  nulla  prorsus  ex  his 
maneat  dubietas,  quae  promisit.  Sil  securus  exaclor, 
ubi  ad  reddendum  prompius  est  debilor.  Sine  causa 
difliditur,  ubi  ille  promissor  est,  qui  nunquam  nien- 
titur.  Securus  creditor  gradilur,  cum  simpiex  veri- 
tas  promissione  tenetur 

ltoc  aulein  de  proprictalem  habcntibus  monachfs 
brevi  perstringere  compendio  duximus;  nunc  autem 
:ul  eos,  qui  equinis  veclalionibus  assidue  deleclanlur, 


Doraeslicae  altiiium  carnes  non  cessabunt  in  tc  divini  0  disputationis  articulum  traiisferamus. 


araoris  augere  pinguedinem.  Universa  genera  vo!u- 
crum  super  roentis  tuae  mensam  sumptuosius  in- 
struent  spiritale  convivium  ;  at  vero  taurina  cervix 
superbiae  suppositum  tuaa  ditionis  emugiel  jugum. 
Equinae  Juxuriae  effrenata  libertas  sub  te  chamati 
oris  mandet  insatiabiiiter  ferrura.  Omnes  belluae 
vitiorum,  universa  portenta  reptilium  tremefacta 
pavebunt  tuae  dominationis  imperium.  Et  haec  qui- 
dem  omnia  in  hac  vita  in  tuum  cedent  ultro  pecu- 
lium,  si  pretiosum  iilum  ac  singularem,  quein  pra- 
diximus,  caute  studueris  cuslodire  thesaurum. 

Gaeterum  in  iiia  verae  beatitudinis  vita  quanta 
tibi,  et  quam  poliora  dabuntur,  non  est,  faleor,  no- 
strarum  virium  dispulare,  non  est  noslrae  faculta- 


GAPUT  IX. 
De  monachis  assidue  discurrentibus, 
Nec  reor  de  veslra  excidere  potuisse  memoria, 
fralres  cbarissimi,  quia  saepenumero  de  bac  quoque 
monachorum  pernicie  concordi  inter  nos  familiari- 
tate  doluiraus  :  cl  inquielis  fratribus  ac  vagationis 
vitio  pereuntibus,  fralernae  charitatis  affectu  com- 
passi  sumus.  Sunt  namque  nonnulli,  quibus  dum 
saeculi  mililiam  bajularenl,  perlaesnm  erat  sub  hu- 
manae  servilutis  jugo  huc  illucque  discurrere,  adeo 
ut  deliberarent  ad  monasteriale  otinm  libertalis 
amore  transire;  nunc  aulem  tanlo  sunt  pestiferae 
inquietudinis  ardore  succensi,  ut  si  quando  non 
prsebelur  oceasio  dictans  longius  progredi,  lenebroso 


tis  evolvere.  Hoc  tantum  ad  compendiosum  inexpli-  1)  carceralis    cuslodia3   videantur  horrore  concludi : 


cabilis  negotii  exitum  referre  sufficiat,  quia  hoc 
accepturi  sunt,  qui  muodum  perfecte  reiiquerunt : 
c  Quod  ocuius  non  vidit,  nec  auris  audivil,  nec  in 
cor  hominis  ascendit,  quae  praeparavit  Deus  diligen- 
tibus  se  (//  Cor.  u).  > 
Hunc  ergo  thesaurum,  Ghristum  videlicet,  Dcum 


quod  procul  dubio  fieri  antiqui  hostis  non  ignomtwr 
aslulia.  Quos  enim  adhuc  sessor  nequissiinus  equi- 
tat,  idcirco  importunis  vagandi  calcaribus  urget,  ut 
et  ipsi  ad  saeculi  vaniialem  redeuntes  pereant,  et 
alios  ab  arripiendo  tramite  verae  salutis  avertant. 
Sunl  enim  quamplures  iu  saeculari  habitu  conslituti, 


*•  TW\mtttiim  nAQtmim     svui   tisvKie  f*/tl«ie  Ast 


lA.lAmnlAn 


nni    nici 


iYinti«tcii/**n 


elilnltAnin      «w. 


«61  OPUSC.  XH.  —  DE  CONTEMPTU  SjECULI. 

nimc  ad  saeculaiium  negotiorum  tnrbinem  inhianter  A  velut  arbor  arida  denmfetor. 


redigi,  ct  in  ejusdem,  quam  evaserant,  coenosa  vo- 
Iutabri  faece  versari,  slupor  miranlibus  oritur,  su- 
spirium  ab  imis  visreribtis  trahitur,  et  in  eortim 
mentibus  desperatio  generatur.  In  semelipsum 
namque  nnusquisqtie  hiijusmodi  qnerelam  deponit, 
dicens  :  Vne,  va?,  ubi  ego  propriae  salutis  spem  po- 
sui?  Cur  autem  capitis  mei  periculo  ad  ordinem 
illum  transire  decrevi?  Paulo  minus  brevi  puncto 
corpus  simul  et  animam  perdidi.  Penetme  in  ignem 
apertis  oculis  propria  voluntate  conjeci.  Quis  enim 
illo  ferventior  aiiquando  monaslerium  petiit?  Quis, 
ut  videbatur,  animosiori  constantia  ad  Christi  inili- 
tiam  properavit?  Nunc  aulem  omnium,  quaepromi- 
sit,  ohlitus,  in  terrenis  se  negotiis  jugiler  versat, 


Et  tenquam  grossi 


llcnlnese  venlis  expositi  stare  nequetint,  sie  m  illo 
diversis  mnndi  tentationibus  hinc  inde  perflantihus 
bonorum  operom  fructibus  permanere  non  possmif. 
Roc  namque  vitium  tantae  violentiae  est,  nt  post- 
quam  sibi  in  peetore  monachi  semel  imperium  vin- 
dicaverit,  mox  ex  maxima  parte,  si  inest  virtmum 
chorns,  abscedat ;  nonnuih  vitiorum  portenta  verat 
ergaslulum  proprii  juris  irrumpat.  Nam  nt  pauca 
referantur  e  multis,  monachus  in  itinere  posilus  te- 
nere  jejunium  neqnit,  quia  hospitalis  ei  humanilas 
non  pcrmittit ;  non  sapienter  psaltit,  quia  obambu- 
Iantis  comitatus  eum  loquactias  impedit;  nocturni 
non  insistit  excubiis,  quia  secretura  deest  stngulari- 
tatis;  flectendis  genibus  non  insudat,  quia  sanctae 


saeculum  traclat,  s&culum  spirat  :   et  quem  mihi  B  devotionis  sludio  labor  itineris  non  concordat ;  ne- 


mortificationis  babitus  dissimilcm  rcddit,  mecum 
umndo  uon  253  dissiiniiiter  vivit.  Plane,  ut  perspi- 
cuuui  est,  mutare  corpus  exteriorem  speciem  potuit, 
sed  niens  in  eo,  quo  fuerat  siatu,  inale  fixa  perman- 
sii.  Qnid  mihi  conversionis  ejus  incentores  accu- 
sare?In  rebus  siquidem  bellicis  soiummodo  commi- 
lilanem  perdidi,  sed  in  reliquis  terrenis  actibus  so- 
cium  non  amisi.  Mecum  certe  forenses  tites  agiut, 
mecum  in  iribuualibus  judicum  perorare  non  cessat, 
mecum  imporlunus  atria  principum  penetrat,  me- 
cum  simui  eorum  auribus  consilia  terreuae  profun- 
ditalis  inslillat. 

Sed  qua  lemeritate  socium  nuncupare  praesumo, 
quem  jam  consuetudinaliter  socium,  sed  in  cunctis 


quaquam  sub  silentii  censura  conslringitur,  quia 
frequenter  emergentibus  causis,  invitus  etiam  per 
inulliloquia  diffrenatur. 

254  Qu'd  dicam,  quia  lectioni  vel  orationi  mi- 
nime  vacat,  quem  extra  semetipsnm  egredi,  et  ler- 
rena  quaeque  tractare  imminens  potius  necessitas 
dictat  ?  Charitas  in  eo  minuitur,  quia  mens,  quae  tot 
actionum  saecularium  ventos  recipil,  ab  amoris  in- 
timi  fervore  tepescit.  Suum  quoque  castitas  menlis 
dispendium  patilur,  quia  nonnunquam  mens  concu- 
piscenliae  telo  configitur  per  carnis  spcciem,  quam 
exterius  contemplatur.  ttobur  etiara  patienliae  fran- 
gitur,  quia  quodlibet  inceptanti  dum  saepe  contra 
votum  repenlini  casus  emergentes  obviant,  qui  suum 


tanquaoi  pedissequa,  vix  praeambulum  sequor?  Sane  ^  accelerabat  explicare  negotium,  non  aequanimiter 


lantum  a  populo  gloriam  de  sua  conversione  lucra- 
tur,  ut  superveiuenti  omnes  assurgant,  quidquid  at- 
tuJerit,  velut  prophetiae  oraculum  credant,  ei  devo- 
tionis  illi  ebeequium  reverenter  exbibeanl.  Sed  vi- 
debcet  quantum  ad  caruem,  nequaquam  iufructuosa 
ilUufi  erediUr  fuisse  eonversio;  quia  qui  saecularem 
veslem  non  cum  mente  deposuit,  saecuiarem  pompam 
caUiuus  perm*U4*r  plenius  acquisivit. 

Has  iuque,  atque  bujusmodi  murmurationes  dum 
detrecUtore*  effundunt,  quantU  sit  occasio  pereundi 
in  ssecolo  pervagaiio  monachorum  quis  enumerare 
sufficiat?  Factlius  enim  in  saeculari  babitu  etiam 
pertre  delibarant,  quam  perditorum  exempla  se- 
quendo,  utrumque  simul,  ul  aiuni,  sseculum  perdaot. 
El  revera  neaest  miraiMhui,  si  videntibus  hocscoa- 
daium  ntsciivr,  quod  et  Deo,  et  sacrae  aucloriuti 
probater  esse  contrarium.  Ait  enim  Apostolus  : 
c  Nemo  miliUns  Deo,  implicat  se  negotiis  saeculari- 
bus,  ut  ei  placeat,  cui  se  probavit  (II  Tim.  n).  •  Et 


D 


portat :  et  lalia  tunc  per  jmpalienliam  verba  pro- 
fundit,  quae  cum  ad  otium  revertitur,  ultricihus  la- 
crymis  graviler  punit.  Sobrietalis  rcgula  non  scrva- 
tur,  quia  dum  iautioribus  cibis  convivii  apparatus 
instruitur,  dum  hospitalisofficii  sedulitas  exhibelur, 
quia  inhumanum  putat  invitantium  precibus  non 
condescendere,  delectal  etiam  ventri  sub  charitatis 
specie  molliter  indulgere.  Iu  quo  nimirum  articulo 
in  mente  servi  Dei  saepe  dubieus  oritur,  ne  videlicet 
ttnde  sobrieUti  consulitur,  inde  quoque  bypocrisi 
(quod  abominabile  est  vitium)  serviatur.  Unde 
apud  quosdam  sobrietatis  modus  omnino  contemni- 
tur,  ut  bypocrisis  quoque  nota  procul  abesse  videa- 
tur.  Sed  boc  raodo  ineo,  quod  discrete  agi  creditur, 
discretio  non  tenelur.  Ille  enim  scit  recte  discer- 
nerere,  quifvirtuUm  novit  a  vitio  separare  :  qui 
aulem  cum  xixaniis  simui  etiam  triticum  eradicat, 
htc  procui  dubio  vim  discretionis  ignorat.  Quisquis 
ergosolo  supernae  remunerationis  intuilusobrieutis 


oa  ru«.!n...  «^MAAJki  «i»*4»:.«.*iji 


jlAMI    ttAB    A*4kJk/lSft      Aft       iV 


263 


S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSGULA  VARIA. 


2G4 


capitis  interius  gratia  largiente  non  concipit,  nullas  A  anima  discit,  quanti  sibi  constileril,  quod  sc  per  la- 


exlra  se  lacrymas  fundit.  Aliquando  fortasse  circum- 
fusis  audiloribus  praedicat,  sed  repente  vana  gloria 
subripit,  et  quasi  ex  itisidiis  prodiens,  eura,  qui 
aliis  raedebatur,  occidit.  Si  aulem  et  hoc  praecavens, 
sub  silentii  se  censura  constringit,  nihil  eorum 
posse  perficere,  quorum  gratia  vcnerat,  erubescit. 
Si  morosae  gravitatis,  ut  dignum  est,  speciem  ser- 
vat,  valde  pertimescit,  ne  et  hic  hypocrisis  notam 
simulator  incurrat.  Si  autem  a  suae  mortiflcationis 
rigore  quanlumiibel  se  in  lenitatem  resolvit,  hic 
eliam  multo  minus  securusest,  ne  videlicet  suo 
exempio  alios  destruat.  Si  quaudo  inter  dissidentes 
sequestrae  pacis  vult  reformare  concordiam,  si  di- 
slricte  veritalem  exsequitur,  reconcilialionis  inter 


titudinem  saeculi  inanitcr  relaxavit.  Tabescit  enim 
sicca,  obscura,  lapidea;  in  modum  namque  lapidis 
obdurata,  nec  in  lacrymarura  fluenta  prorunipere, 
nec  lumen  potest  tenebris  undique  circumfusa  vi- 
dere.  Psaimorum  quidem  mysteriis  intendere  nilitur, 
sed  tanquam  lippienlibus  oculis  intolerabili  lumine 
reverberalur.  Anhelat  virtule,  qua  potest,  ad  summa 
contendere,  sed  quodam  suo  pondere  praegravata, 
in  imis  cogitur  humiliata  jacere.  Cui  propheticum 
illud  non  inconvenienter  aptatur  :  c  In  lenebrosis 
collocavit  me  quasi  mortuos  sempiternos,  circum- 
sedificavit  adversum  me,  ul  non  egrediar,  aggravavit 
compedem  meum,  sed  et  cum  clamavero,  et  roga- 
vero,  exclusit  orationem  meam  (Thren.  iii).  i  Moe- 


eos  unitas  non  conflatur;  quod  si  uli  mendaciis  ac-  B  ret,  anxiatur,  anhelat;  et  quia  nec  ipsam  hanc  ejus 


quiescit,  peccati  laqueos  non  evadit.  Cum  vull  pec- 

cantes  argucre,  culpam  non  minimam  deputat,  lot 

proximorum  suorum  adversum  se  odia  concitare. 

Videre  autem,  ;et  conticescere,  quid  aliud  arbitra- 

tur,  nisiprave  agentibus  consentire?  Et  baec  quidem 

ex  illis,  qui  255  quanlolibet  calent  superni  fervo- 

ris  igniculo.  Caeterum  frigidi  quique,  qui  spretis  di- 

vinae  militiae  castris,  ad  mundanae  vertiginis  molain 

sinistro  postliminio  revolvuntur,  quam  judicabilitcr 

agant,  quam  inconsiderate  vivant,  referant  qui  vo- 

lunt.  Nobis  consullius  videtur,  eos  pia  compassione 

deflere,  quam  exsecrandae  conversalionis  gesla  con- 

scribere,  ne  quibus  solas  compaliendi  lacrymas  de- 

bemus  impeudcre,  his  videamus  censoriis  liltcris 

obtrectare. 

CAPUT  XII. 

Quce  mala  infelix  anima  monachi  paliatur,  cum  ad 
inferiora  revertitur. 

Hoc  autem  absolute  dicimus,  quod  tanlis  insidia- 
rura  tendicuiis  hoc  lempore  mundus  ille  densatus 
est,  ut  quisquis  hujus  sacri  ordinis  desiderat  inno- 
cenler  vivere,  ab  iilius  processu  cautissime  se  expe- 
diat  abstinere :  cujus  videlicet  iter  si  saepe  terit, 
procuratos  insidiarum  laqueos  non  evadit;  et  lan- 
quam  arbor  munientis  secorlicis  defensione  nudata, 
nec  virtulum  fructus  afferre,  nec  vitiorum  quasi  te- 
rendorum  scaturientium  cariem  poteritevilare.  Cum 
vero  ad  propriae  habitationis  claustra  revertitur, 

comiuus  ilium    quasi   quaedam    conglubata   lurba      w  ,.  r ,      , 

omnium  quae  viderat,  vei  audierat,  comitatur,  ut  D  Juslum  quippe  est,  ut  quod  quisque  volens  admisit, 
tumultuantium  negotiorum  strepitum,  quem  illic  to-  palialur  invitns.  Nimirum  ut  qui  noluit  se  intra 
lerabat  in  corpore,  multo  ingruentius,  mulloque  im-  secretum  sui  ordinis  cohibere,  cum  poluit,  ne- 
portunius  hic  patiatur  in  mente;  praecipue  si  ora-  quaquam  saeculo  carere  potuisset  eliam  cum  'reli- 
tioni  vacare  enixius  coeperit,  ecce  phantasmata  co-     quit. 


miseriain  sibi  Hcre  permittitur,  acriori  doloris  aroa- 
ritudine  repleta  turbatur.  Saltem  hanc  ploratus  vo- 
cem  cum  prophela  daretur  effundere,  qua  dicitur  : 
c  ldcirco,  inquit,  ego  plorans,  et  oculus  meus-  de- 
ducens  aquam ;  quia  longe  factus  est  a  me  consola- 
tor,  converlens  animam  meam  (Thren.  i).  i  Sed  in- 
felix  256  Uta  anima,  cum  et  se  flebilem  videat,  et 
tamen  flere  non  possit,  quam  procul  sit  a  salute, 
quasi  in  quemdam  lacum  devoluta  miseriae,  longius 
conspicit.  Nimirum  cum  flere  via  Untummodo  sitt 
ut  peccatorum  valeat  ad  indnlgentiam  pervenire  : 
ergo  cum  illa  reatnm  suum  plangere  nequeal,  vide- 
tur  sibi,  quod  necdum  eliam  in  viam  pedcm  posue- 
rit,  qua  pertingere  ad  indulgentiam  possit. 
C  Huic  simile  est,  quod  ex  imperfectorum  persona 
per  Propheiain  dicitur :  €  Concupivit  anima  mea 
desiderare  justiflcalioncs  luas  in  omni  lempore  (Pt. 
cxviu).  i  Qui  enim  legem  Dei,  quae  procul  dubta 
juslificalio  ejus  est,oinni  lempore  nondum  desiderat, 
sed  jam  desiderare  concupiscit,  jam  quidem  utcun- 
quo  eminus  suspicil,  sed  nequaquam  perfectionta 
alta  conscendil.  Fitergo  menti  miserae  tam  tene- 
brosa  confusio,  ut  qiiocunque  se  verterit,  se  versari 
in  saeculo  videat,  cum  saecuium  sine  se  esse  indubi- 
tanter  agnoscat.  Cum  illo  itaque  est,  quod  cum  ipsa 
non  est;  quiascilicet  mundum,  quem  corporali  di- 
gressione  deseruit,  secum  per  phantasticas  imagina- 
tiones  in  mente  depingit.  Enimvero  ista  in  humana 
mente  calamitas,  et  peccalam  est,  et  poena  peccati. 


263 

bai,  diceus  cum  propheta 


OPUSC.  XII-  —  DE  CONTEMPTU  SjECUU.  «66 

c  Bouus  esl  Dominus  A  suut,  nulli  dubium,  quin  omuis,  qui  eorum  parlici- 


sperautibus  in  eum,  aniwa»  quaerenli  illum.  ttonum 
est  pracstolari  cum  silentio  salutare  Douiini.  Bontim 
est  viro  cum  portaveril  jugum  ab  adolesceniiasua  : 
sedebit  solus,  el  tacebil,  quia  levavit  se  super  se 
(Threji.  m).  i  Quas  enim,  si  secrela  diligerct,  super 
semetipsam  gauderet  cvecta,  raoereret  nunc,  quia 
ad  publicum  exiens,  se  sub  se  vidcl  jacere  prostra- 
tam. 

CAPUT  XIU. 

Quod  ii  qui  foras  egredilur,  cum  excommunicatis 

communicare  cogatur. 

Est  eiiam  aliud,  qno.l  etsi  impedimcnta  deessent, 
soium  sufficere  poierat,  ut  monachos  a  mundi  vaga- 
tionc  compesceret.  Quis  enim  hoc  tempore  quoruin- 


pio  ulilur,  similem  damnatiouis  senlenliam  sortia- 
tur.  De  liis  autcm,  qui  pro  commissis  cnmimbus 
canonica  quidem  sunt  auctoritaie  damnandi,  ncc 
duin  lamen  vivis  saccrdotum  vocibus  ab  ecclcsiastica 
videnlur  unilate  pr»cisi,  a  nonnullis  ambigittr, 
ulrum  corum  luto  societas  admillalur ;  scJ  si  rem 
pcusiori  sublililate  pcrpcndtmus,  nullam  penc  inter 
eos  esse  dislunlinm  invenimus.  Sive  cnim  a  rnoder- 
nis,  sive  ab  anliquis  Palribus  quis  jure  damnctur. 
idcm  est :  uec  lemporum  diversitas  solvit,  quem 
eadem  perpclrali  piaculi  cau*;a  constringit,ct  ac:a- 
tum  varicias  judiciali  calculo  non  prxjudicat,  ubl 
una  limatac  oequilalis  rcgulu  scnlentiara  dictat. 
Scd  quod  approbare  volumus,  meliusos:endemus, 


libel  sxcularium  possit  invenire  convcntum,  ubi  non  jj  si  ipsa  cxcomiuunicantium  Palrum  et  antiqtiorum 


sit  hujusmodi,  qui  pro  sui  reatus  piaculo  excomrau- 
nfcationis  debeat  subirc  judicium?  Jam  dudum  cuim 
omni»per  mundum  crimina  communiter  emcrscrunl, 
nniversa  flagitiorum  mala  nunc  vigent,  atque  eo  se 
diffusius  quolidie  pullulando  diiatanl,qiio  vicinius 
mundi  terminusappropinquat.  Quapropter  iinpossibile 
esl  monacho,  qui  ad  publicum  egreditur,  ul  non  sive 
cumS57excominumcat's>  s've  cumexcoinmunican- 
dis,  quod  pene  lanlumdem  est,  communicare  cogalur. 
Cum  homicidis  enim,  cum  perjuris,  cuni  incesluosis, 
cura  inceosoribus  redium,  cum  aduheris  loquitur  : 
quibns,  etiam  si  adversus  exhorreat,  plerumque  la- 
inen  oscuio  jungilur,  simul  etiam  communi  fcrculo, 
proul  nccessilas  imminet,  convivatur,  cum  econtra- 


scilicct  el  novorum  vcrba  ponamus.  Sacri  siquidem 
canones  dicunl :  Qui  hoc,  vcl  illud  fecerit,  cxcom- 
muuicctur.  Moderni  quoque  pontifices  in  jaculanda 
excommunicalionis  scnlentia,  eadem  fere  verba  dc~ 
promunt,  dicentes  :  Ille,  qui  hxc  fccerit,  cxcommu- 
sicciur.  Quorum  igitur  sunt  eadem  verba,  eadeiu* 
nibiiominus  est  intelligcnda  senleulia,  258  el  ctl,n 
prscscnlium  sanctorum  pontificum  omuejudiciumab 
antiquorum  Palrttm  definilionibus  pendeal,  nuiluni 
isti  damnare  proesumunl,  nisi  quos  jam  ab  i!lisr 
damnalos  esse  noverunt.  Non  ergo  qucrnlibcl  islr 
noviter  damnaul,  sed  jamprolalammajorum  senten- 
liam  sequendo  confirmant.  Concludcndum  cst  igi- 
tur  (vide  schotia  ad  calcem  opusculi),  quia  sicut  ab  bis 


rio  Apostolus  clamel  :  i  Si  is  qui  frater  nouiinatur,  C  cavcndum  est,  quos  moderna  synodorum  concilia  ab 


esl  fornicator,  aut  immundus,  aut  ebriosus,  aui  ra- 
pax,cum  hujusmodi  nec  cibum  sumerc  (/  Cor.  v).  > 
El  certe  salis  formidoiosum  est,  nimisquc  contra- 
rium,  cum  his  qui  a  Deo  divisi  sunt,  babere  consor- 
lium,  praeserlim  monachis,  qui  Deo  itasunt  pcculiari 
quadam,  atque,  ut  ita  loquar,  domeslica  familiari- 
tate  conjuncti,  ut  abjurato  soeculo,  solis  sinl  divinis 
obsequtis  irrevocabilitcr  dcpulali.  Sicut  cnim  nb 
ipso  reproborum  capite,  ila  quoque  a  membris  illius, 
ntsi  causa  conversionis  exegerit,  studendum  est  de- 
dinare.  Uua  siquidem  hic  abominationis  repulsa  de* 
betur,  quibus  iilic  unus  ignis,  attestante  Verilate, 
paratur,  dum  ad  sinistram  posttis  dicitur  :  i  lle,  ma- 
icdicti,  in  ignein  aeiernum,  qui  paratus  est  diabolo 


ccclesiaslica  sociclate  repeiiunl :  ila  et  ab  illis  ni- 
hilominuc  declinandum,  quos  antiqui  Patrcs  elimi- 
nandos  esse  decernunt. 

Hacc  itaque  causa  non  minima  est,  quae  mona- 
chum  a  sa?culi  discursionibus  retrahat,  et  in  sui  re- 
ccssus  anguk)  stabilem  reddat;  quia  valdc  miserum 
est  a  propriis  quidem  excessibus  reprimi,  sed  alieni 
reatus  maculis  inquinari,  cum  aiiis  non  dclinquere, 
et  alieni  deiicti  supplicia  sustinere.  Malorum  nant- 
que,cum  incaute  amiciliis  jungimur,  culpis  ligamur. 
Unde  Josaphat  qui  tol  de  antcacta  vila  praeconiis 
allollitur,  de  Achab  regis  amiciliis  peneperilurus 
increpatur,  cui  a  Domino  per  prophetara  dicilur : 
i  Impio  praebes  auxilium,  et  his  qui  oderunl  Domi- 


et  angelis  ejus  (Mattk.  xxv).  i  Quos  ergo  ad  aiiam  D  num  amicilia  juugeris,  et  idcirco  iram  Domini  me- 


cernimus  palriam  tendere,  non  debeinus  cis  in  via 
noxise  societatis  glutinofcederari,  ue  quos  inordiua- 
tus  amor  associat,  simul  etiam  pcena  cxtrema»  ultio- 
nis  involvat. 

CAPUT  XIV. 

Qucd  sicut  ab  excommunicatis ,  ita  etiam  ab  excom- 

municandis  oporteat  declinare. 


rebaris,  sed  bona  opera  inventa  fcimt  in  (e,  eo  quod 
abstuleris  Iucos  de  terra  Juda  (//  Par.  xix).  i  Ab 
ikio  enim,  qui  summe  rectus  cst,  eo  ipso  jam  discre- 
pat,  quo  perversorum  amicitiis  vita  noslra  concor- 
dat.  Quem  enim  vox  illa  apostolica  non  terreat,  qua 
nobis  conlestans,  et  a  pravorum  contubernio  rcvo- 
cans,  clamat?  i  Denuntio,  inquit,  vobis  in  nooiine 


*••    onklnnlia 


«67 


S.  PETR)  DAMIANl  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  VARIA. 


268 


dine,  cum  quibus  absque  periculo  valcamus  conlu-  A  veslium  in   unam  prodigit,   et  proximum  suuro. 


bernitim  familiarilatis  babere !  Porro  aulem  qui 
aposlolica  tradilione  contempla,  aliam  doctriuam 
sive  dogmatizando,  sive  vivendo  superinducere  niii- 
lur ,  orthodoxi  et  religiosi  viri  perfrui  consortionou 
meretur,  apostolo  quoque  Joaune  attestante ,  qui 
ait :  c  Si  quis  venit  ad  vos,  et  kanc  doctriuam  non 
affert,  nolile  recipere  eum  in  doino,  nee  Ave  eidixe- 
ritis ;  qui  enim  dicililli  Ave,  communicatoperibusejus 
malignis(/i  Joan.  mi).  i  Quibus  nimirum  aposlolicx 
verilalis  inslructi  senlenliisevidenlissime  comproba- 
mus,  quia  qui  cum  sceleralis  hominibus  ca  rnaliter  ami- 
cilias  jungunl,  alieui  realus  parlicipes  flunt;  etcum 
Ulissimul  extremaeultionlscogunlur  subire  jtidicium, 
cuui  quibus  tamen  in  hac  vita  simul  non  admisere 
peccatum. 

CAPUT  XV. 
De  monachit  qui  pretiom  vettibu*  delectantur. 
Hoc  etiain  vitium,  quod  videliect  jaro  persecuti 
tumus,  discurrentem  monachum  familiariter  obsi- 
del,  quia  profecto  nunquam  sic  ad  purum  valet  a  se 
kpram  virosx  proprielalis  excutere,  quin  sibi  ne- 
cessarium  videatur,quamlumlibet  apud  se  occasione 
itineris259  relinere.  ilinc  eliam  preliosarum  amor 
veslium  nascilur,  ne  videlicet  in  publicum  prodiens, 
despicabilis  essevideatur.  Verumtamen  dum  exterio- 
risindumenli  pbalera  quaeritur,  cuncla  inlcrioris  ho- 
niiitis  coinposilio  dissipatur.  Haccautem  insaniafalsa, 
nescio  quopacto,  itaperversae  roenlis  oculos  caecal,  ut 
nec  quae  apud  homines  houestas  sit,  videat;  neqtte 


quem  sicut  semetipsuiu  amare  debuerat,  in  sua  nu- 
dilate  relinquit. 

Sed  hoc  distat  inter  istos  enccenialos,  videlicet 
monachos,elilios  hypocriias  quos  Evangeliumnotal; 
quia  illi,  lesie  Veritate,  veniunl  ad  nos  in  veslimeo 
tis  ovium,  inlrinsecus  autem  sunt  lupi  rapaccs 
(Matth.  vn);  isti  uutem  intus  vento  vana?  gluriae  cre- 
panlibus  ilibus  intumescunt,  foris  aulem  iu  veste 
rapinx,  sicut  probatum  est,  ac  per  hoc  in  veste  lu- 
poruin  arrogauter  incedunt.  Uaque  cum  Domiuus 
de  Joanne  dicat  Judxis:  c  Quid  cxisiis  videre?  ho- 
ininem  mollibusvestitum?  Ecce  qui  mollibus  vesii- 
unlur,  in  domibus  rcguin  sunt  ( Matth.  xi ) ;  >  pro- 
fecto  monachus,  qui  nitorem  preiiosae  vesiis  affectat, 
B  oon  superui  Regis,  sed  mundi  hujus  militiam  baju- 
lat  :  et  iicet  videatur  specictenus  Deo  suae  quasi 
obedienliae  munus  offcrre ,  sed  aperte  convincitur, 
humanum  captando  favorcm,  vanae  gloriae  veracitcr 
deservire.  Porro  autem  si  sub  obtentu  obedientiaa 
licet  mollibus  indui,  cui  potuit  haec  remissio  liberiori 
dispensatione  concedi,  quam  B.  Joanni,  qui  praecipue 
obsequeloe  donatus  oificio,  venerat  corda  patrum  in 
filios  nova  praedicatione  converlere,  et  perfeclam 
piebem  Christo  Domiuo  prxparare  (Luc.  i)?  Nun« 
quid  et  ipse  Dominus  provideresibi  cakeameuta  non 
potuit,  260  CUJUS  genlilis  perfidia  sola  inter  ge  ve- 
stimenta  divisil?  Nam  si  ei  minime  calceamenU  de- 
essent,  de  iiiis  etiam  sacrae  historiaeseries  non  taceroi. 
CAPUT  XVI. 


*inde  apud  Deum  quis  clarius  videri  possit,  altendat.  C  Quod  ticut  pretiosa  vettit  ad  iram,  ita  humilit  Deum 
El  revera  insania  est,  et  falsa  esl.  Insanum  quippe 
-esi,occulti  arbitri  judicium  superbiendoconlemiicre, 


et  humani  favoris  auram  molliori  veste  captare. 
Falsum  vero  estt  quia  unde  oculos  superni  Specla- 
toris  offendit,  inde  etiam  nihilominus  apud  buoianac 
exislimalionis  judicium  ^adit ;  et  ex  qua  re  homini- 
bus  videri  clarior  appeiit,  ex  ea  se  quodammodo 
dentibus  publicae  obtreclationis  cxponit;  cumque 
xiitor  indumenti  ad  intuendum  se  oculos  provocat, 
iinguas  etiam  ad  carpendum  hunc,  qui  induitur,  de- 
rogationum  spiculis  armat.  Quis  enim  monachum 
inoliibus  indulum  videat,  et  non  protinus  illum  di- 
vino  vacuura  spiritu,  terrenis  potius,  quam  ccelesli- 
bus  inhiare  decernal?  Quae  enim  sil  mens  ex  veste 


ad  indulgentiam  provocat. 

RcxNinivepurpura  indtilus  propriae  civitaiis  eici- 
dium  meruit;  coopertus  sacco  divini  furoris  mo- 
tumcontriticordisbumililatepiacavil(/o«.  m).  Eze- 
chias  quoque  cullu  regio  decoralus,  terribiles  regis 
Assyriorum  minas  tremefactus  audivit;  sed  mox 
ut  ipse  cilicio  tegitur,  cilicioque  conlectos  ad  pro- 
phetam  mittere  nuntios  non  erubuit,  propinquae  di- 
vinae  victoriae,  et  optatae  prosperitatis  oracuium  re* 
portavit  (IV  Reg.  xix).  Quae  niroirum  promissio, 
Scriptura  teste,  celerem  perveuit  ad  exitum.  Nam 
ecce  angelus  Domini  centum  octoginta  quinque 
millia  Assyriorum  una  nocte  percussit,  deinde  ip- 
sum   Sennacberib  regem  utcrque  Alius  parricidali 


colligitur,  et  juxia  exteriorem  cullum  quae  sit  inten-  D  quidem,  sed  digno  gladio  trucidavit  (ibid.) 


tionis  species  judicatur.  Quod  nimirum  cuin  evange- 
lica  auclorilale  concordal,  cum  dicilur  :  c  A  frucli- 
bus  eorum  cognoscetis  eos  (Matth.  vu).  >  Quanquam 
isti  nou  veniant  ad  nos  cum  vestiinentis  ovium ; 
quandoquidem  veslimenlum  ovium  vestis  est  humi- 
litatis  et  innocenljae,  non  arroganliac  vel  rapiuae. 
lila  autem  vestia  rapinae  esse  non  tmmerito  nuncu- 


Yides  igilur  apud  Deum  quantuin  vestis  fluxa  di- 
stet  ab  aspera.  Perpendis,  quia  quem  iiatum  expe- 
riri  delicata  merucrat ,  viiis  et  abjecta  vcstis  judicem 
placal ;  et  quem  picctibilem  illa  reddiderat,  veuia 
dignum  ista  commendat.  Cujus  autem  momenti  apud 
Deum  veslium  sit  ornatus9egregius  ille  propheiarum 
lsaias  evidenter  ostendit,    qui  nimirum  ad  diviux 


OPUSC.  XII.  —  DE  COSTEMPTU  SjECILI.  270 

ceoere.  2t  mfelix  homo,  quine  uflumqHidemrneruil  A  pe,   quasi  quaedam  negotianai  materia  m   medu> 


divinae  familiaritatis  indicium,  superslitiosum  laci 
aiosae  veslis  affeclat  ornatnm ;  et  dum  male  coloraiae 
vesiis  fucos  induitur,  lubricus  atpici  a  semetipso, 
supcrni  Speculaloris  oculosnon  veretur  averti.  Ha 
sane  dum  indumenlum  iilud  arrogantiae  sub  divina 
aestimatione  despicitur,  is  etiam  qui  induitur,  con- 
sequeuter  abominabilis  judicatur. 

Sed  esto,  videlicelul  Isaiasnudusinoesseril,  nun- 
quid  tunc  cum  vestitus  ire  consueverat,  indui  mol- 
lioribus  indulgebat?  lntcrrogemus  ergo  ipsam  pro- 
phelicae  narratiouis  historiam,  et  audiamus  quid  sihi 
voxdivinapraecipiat:  t  Locutus  est,  inquit,  Domi- 
nas  in  manu  Isaiae  fllii  Amos,  dicens:  Vade,  et  solve 
saccum  de  lumbis  luis,  el  calceamenta  tolle  de  pedi- 
busluis  (/ifl.  xx).  i  Quienim  non  aliud  quoddam  B  saepe  dignus  revercntia  judicatur, 
vestimenli  genus,  sed  saccum  de  lumbis  auferreprae- 
eip!tur,profectoquanli  sibi  veslium  liluraconslilerit, 
liquidodeclaralur.  0  quanta  tunc  erant  regum,  et 
principum  terrae  triclinia  deaurata!  quot  pictis 
circumfusa  tholis  purpurala  cubilia !  quanta  pnedi- 
vitum  ornamenta  gemmis  micantibus  insignita  2  quot 
laqaearia  cedrinis  et  cvpressinis  Instructa  sigillis! 
«t  tamen  omnibus  spretis,  despicabiliterque  contem- 
ptis,  hnnc  saccina  deformitate  contectum  dignaius 
esl  omnipolens  261  Deus  templum  sibi  rationale 
tonstruere,  et  per  eum  quasi  organum,  secreli  sui 
inysleria  mortalibus  revelare. 

Discat  ergo,  discat  encoenialus  monachus,  qunm 
male  mercatur,  quia  unde  clarus  apparere  humanis 


posiia  esl,  ad  quam  videlicet  diversi  mercalores 
accedunt.  Alii  viiia  indumenta  tanquam  pretium  de 
marsupio  proferunt,  alii  rcdhibere  preliosa  conleu- 
dunt.  Sed  dum  quique  pro  suis  partibus  salagunt, 
qui  viles  vesles  afferunt,  rcliquis  emptoribus  conti- 
nuo  praeferuntur.  Qui  enim  delicatis  vestibus  ulitur, 
sicut  superius  dictum  est,  saepe  unde  captare  au- 
ram  favoris  aestimal ,  inde  latius  oblreclatorutn 
morsibus  patel ;  qui  vero  viiis  indumenti  extremitate 
contentus  esl  (porro  de  monachis  loquor)  cujuscun- 
que  intentionis  stuillo  ,  scilicct  sive  prave  ,  sive 
recte  id  faciat,  sanciilatis  ilhim  opinio  conluenti- 
bus  plerumque  commendat ;  et  quo  in  exteriori 
habitu   deformior  quisque  conspicitur,  eo  majori 


c.\ruT  xvm. 

De  vera  humilitate  David. 


Ycrumtamen  quisquis  illeest,  qui  de  proprii  ba- 
bilus  vilitate  superhae  retrihutionis  praemium  speraf, 
necesse  esu,  ut  omnem  laudis  hutnanse  favorcm  sub 
pedibus  suoe  mentis,  ac  si  ccenosum  lutum  calcare 
nou  desinat;  quaiemque  se  spectantium  ohtulibus 
pra_bet,  282  talein  se  iiitva  conscientias  suac  se- 
crela  dijudicet.  Unde  David  cum  eum  Michol  filia 
Saul  objurg.irct ,  diccns :  c  Quam  gloriosus  fuit 
hodie  rex  Israel  discoopcriens  se  ante  ancillus  ser- 
voruoi  suorum  ,  el  uudatus  est,  quasi  si   nudelur 


ociriis  appetit,  binc  procul  dubio  in  superni  Jtidicis  C  unus  de  scurris  (i/  Reg.  vi;  /  Par.  xv);  i  ui  oslen- 


aestimalione  sordescil :  unde  impensius  ab  honiini 
bushonoratur,  inde  magisa  Deo  despicitur ;  cumqne 
in  admirationem  sui  intucniium  octilos  provocat,  ab 
obtulibus  se  divinae  graliae  contenebralus  elongaL 

CAPLT  XVIL 

De  hi$  qui  viliiatem  veiiium  vulgare  mercantur  ap- 
plaututn. 

Sed  quoniam  loquendi  dc  vanitale  vcstium  se  oc- 
"casio  praebuit,  sicut  de  his  qui  mollibus  deleclanlur 
pauca  perstrinximus,  ita  etiam  de  illis,  qui  eodera 
quidem  laborant  morbo,  sed  diversa  feruntur  insa- 
Bia,  breviter  disseramus.  Sunl  namijne  nonnulli, 


deret,  quia  eadem  humilitas  vigcbat  in  men!e,quam 
prandebat  in  corpore ,  non  iralus  efferbuit,  noa 
elationis  verba  respondit,  sed  humililer  dixit :  i  Vi- 
vit  Domiuus,  quia  ludam  ,  et  vilior  flam  plusquam 
factus  sum,  et  ero  hiunilis  in  oculis  mcis  (ibid.)  » 
lu  quibus  vcrbis  verce  bumilitalis  forma  proponi- 
tur,  dum  non  ininus  interior,  qttam  exlerior  humi- 
lilas  deinonstratur.  Nonnulli  enim  quo  se  deformius 
in  exteriori  compositione  dejiciunt,  eo  de  se  inlrin- 
secus  majora  decernuul.  Qui  profeclo  aliud  optant 
se  in  superticic  videri,  aliud  lalenter  inleliigi  :  ct 
unde  se  huinililer  in  publico  deprimunt,  indc  in  oc- 
cutto  elatius  intumescunt.  David  autem  ,  ut  extrin- 


qui  vilium  deformilate  vestiiira  favorabitem  vulgi  ft  secus  se  humilem  prebeat,  dicit:  i  Ludam  et  vilior 


mercanturapplausum  ;  et  hac  jucundius  delcctatioue 
pascunlur,  si  dum  pro  accuratas  deformilalis  indu- 
etria  videntur  abjecti ,  per  efferentium  populorum 
ora  volitant  gloriosi.  Caudent  de  se  inquirentiura 
discassiones  Aeri  ;  gaudent  se ,  velut  mirandum 
aliquid ,  digito  demonstrari ;  qui  niinirum  de  sua 
dcformitate  compositi,  de  obscuritate  conspicui ,  de 


flam  plusquam  laclus  sum.  i  Ut  vcro  humilita- 
tem  mentis  ostendat,  adjungit  :  c  El  ero  huniilis 
in  oculis  meis ;  i  ac  si  patenler  dicat :  El  exterius 
humiiiabor,  ut  aliis  exempluin  salutis  exhibeam  ;  et 
intus  humilis  ero,  ul  in  ejusdem  salutiferae  huniili- 
tatis  radice  el  ipse  persistam.  Qui  ergo  ila  simplici- 
ter  graditur,  ul  quulem  se  in  deformalione  sui  ha- 


271 


S.  PETRl  DAMiANl  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCl LA  VARIA. 


272 


CAPUT  XIX. 


\  tinus  virginitas  pertulit,  et  alicna?  libidini  turpiter 
prostituta  servivit  (Gen.  xxxiv).  Uxor  Levitae  cle 
JalercmonlisEphraim,  donec  in  penetralibus  posila 
curis  se  domeslicis  occupavit ,  conjugalis  ihalami 
pudiciiiam  cuslodivil;  ducla  autcm  relictae  cogna- 
tionis  aflectu,  pairiam  parentesque  revisit :  dehinc 
rcdiensmultiscorruplionibusfuriosae  libidinis  prada 
succubuit :  et  dum  in  carne  periclilanlis  pudici- 
tiae  nnufragium  perlulit,  ignominioso  vexala  ludi- 
brio  eliam  spirilum  exhalavit  (Judic.  x\x).  Thamar 
soror  Absalon,  dum  in  fraleruis  laribus  simpliciter 
habilat ,  intemeratae  virginilatis  genium  servat ; 
ctiin  vero  Amnon  filio  David  fralurnae  dependit  visi- 
talionis  oflicium,  proereptx  virginilalis  ploral  incur- 
risse  dispcndiuni(//  lleg.  xm) ;  ct  tandem  cxperla 


QuotL  mollia  indumenta  minus  perfccli  fastidiant  t 
piTfectiores  aliquando  indifferemer  admitlanl. 

Nonnulli  cliam  sunt,  qui  reclac  inienlionis  sludio 
vilibus  indumenlis  diulius  assueli,  si  conlingat  ali- 
quando,  ut  quantumlibel  mollioribus  conleganlur, 
liberae  humilitatis  supercilio  dedignanle  fastidiunt  ; 
cl  sicul  alii  foedis,  ila  isti  prcliosis  indui  vestibus 
erubescunt ;  dclicalos  sane  habilus  tolerant ,  dcspi- 
cabilium  asperitate  frutinlur;  Gunl  illis  omnia  corpo- 
rum  ornamenla  dcdecori ,  deformilas  honestaii. 
Ilorum  quidem  Eslher  speciem  tenucrat,  cum  dice- 
bat :  t  Tu  scis,  Domine,  neccssitatem  meam,  quod 
abominer  signum  superbiae  et  gloriac  mcae,  quod  cst 
super  caput  meum  in  diebus  oslenlalionis  meae ,  cl 
dctester  illud  quasi  pannum   mcnstrualae  et  nou  B  Quod  tulius  essel  manere,  quam  progredi,  licel  sero, 


portcm  in  diebus  silenlii  mei  (Esther  xiv).  i  Ui 
quidem  sancti  desiderii  ardore  fervescunt ,  adhuc 
tamen  adversum  passionum  suarum  tenlamenta 
confligunl.  Alii  autem  ad  lantac  morliOcationis  cel- 
situdinem  pervenerunt,  quod  jam  ad  utraquc  veiut 
insensibiles  facli,  sicul  vilibus  indui  consueludina- 
liter  expetunl,  ita  eliam  ubi  res  exigit ,  prcliosa 
quacque,  vel  nilida  nuilatenus  perhorrescunt :  ulra- 
que  scilicet  uno  contemplantes  aspeclu,  quos  nimi- 
rum  263  mollia  «on  resolvunt,  et  aspera  non  af- 
fligunl. 

lslorum  quoque  forma  Judilh  fucrat,  quoe  videlicet 
ciliciis  ealenus  usa,  cum  ncccssilas  peliit ,  diversis 
sc    corporeae   venuslalis  infulis  adoruavit  ,    sacra 


sccrclum  otium  noxiac  prsetulil  vagilali. 

El  lu  igilur  si  vis  animam  luam  in  suae  virginita- 
tis  integritate  persistcrc,  si  abominandum  ducis 
foedis  et  violcnlis  corruptoribus  subjacere,  secrelum 
appele,  recessum  singularitalis  inquire ,  aures  ct 
oculos  a  negoliorum  sxcularium  vanilalefirmiter  ob- 
slrue,  carnalium  hominum  colloquia  destructioni  ma- 
gis,  quam  sediflcalioni  profutura  contemne.  Nam  juxta 
Salomonem :  <  Qui  tangit  piccm,  inquiuabitur  ab  ea 
(ilccti.  xm).i  Intraconscientiaecrgotuae  tecubiculum 
264  collige.  Cunclis  doiuus  tuac  foribus,  cunclis 
videiicet  sensibus  censoriac  disciplinae  repagula,  uc 
quis  jngredialur,  appone.  Fons  enim,  cui  circum* 
quaque  ne  effundatur  occludilur,  undis  ad  aita  pro- 


teslanle  Scriptura,  quae  ait :  <  Abslulit  a  se  Judilh  C  flueutibus  clcvatur;  econtra,  qui  per  plures  rivos 


ciiicium,  et  cxuit  se  vcslimcnlis  viduilalis  suae  ,  et 
lavil  corpus  suum,  cl  unxit  se  myrto  oplimo,  et 
discriminavit  crinem  capitis  sui ,  et  imposuit  mi- 
tram  super  caput  suum,  et  induil  se  vcstimenlis  ju- 
cunditaiis  suae,  induitque  sandalia  pedibus  suis ,  ct 
nssumpsil  destrarioia,  ct  lilia,  et  inaures,  etannulos, 
el  omnibus  ornamentis  suis  ornavit  se  (Judith  x).  > 
Cum  his  igilur  ornameulis  sancla  feiniua  et  verae 
circa  se  humilitatis  cuslodiam  teuuit ,  et  eum, 
quo  locupletata  fuerat,  paupcrtalis  spiritum  non 
amisil. 

CAPUT  XX. 
Vagatio  multis  fuit  occasio  pereundi. 
Sed  dum  ego  monachum  pretiosis  indulum  exuere 


hinc  inde  deducilur,  mox  ut  super  eum  aestus  fer- 
ventior  incubuerit,  exsiccatur.  Dcnique  si  deambu- 
lanti  David  in  solario  domus  rcgiae  clausae  fores  ob- 
sislerent,  in  lavantis  se  Bersabcc  concupisccntiam 
nullatenus  cxarsisset  (//  Reg.  xvu) ;  sed  quia  ocu- 
lum  sub  cuslodia  disciplinae  non  lenuil,  ipse  quoquc 
post  eum  in  immane  hiantis  ruinae  barathrum  lotus 
in  praeceps  ruit.  Lubricatis  cntm  gressibus,  totius 
sui  expertus  est  lapsum,  dum  solius  frenum  relaxa- 
vit  oblutus ;  cui  videlicet  iilud  Jereiniac  aptissime 
congruit :  <  Deprcedalus  est,  inquit,  oculus  metis 
auiinam  meam  (Tliren.  m).  >  Si  ergo  tam  sublimis 
coeli  columna  propter  soiam  oculorum  vagalionem 
gravissiine  corruit,  quid  de  nobis  iufiraiis  ct  parvu- 


gestio  vagantem,  quem  arripueram  ,  de  inanu  pro-  D  Iis  senticndum,  qui  per  sacculum  discurrentes,  nos 
priae  dispulalionis  amilto  :  et  jam  procul  eiougantem 
vix  aspicio,  dum  solas  mibi  in  manibus  vcstes  re- 
mansisse  perpendo.  Abjectis  ilaquc  vesiibus,  ipsum 
perniciler  inseqtiamur,  et  comprehendenles,  si  fieri 
possit,  bislere  laboremus.  Noverit  ergo  roonachus 
vilio  vagationis  addicliis,  quia  nisi  a  saeculo  pedeui 
retrahat,  et  ad  serviendum  Deo  in  loco  reinotionis 
r ^-'w  accingat,  nec  perfectionis  culmen 


cxtra  nosmelipsos  prorsus    cducimus ;   et  visuin, 
alque  audilum,  oronesque  sensus  noslros  hauriendis 
mundi  vanilatibus  occupamus? 
CAPUT  XXI. 

Quod  Esau  vagatio  dejecit,  Jacob  stabilitas  exal- 
tavit. 
Quae  autem  distanlia  sit  intcr  monachos,  qui  se- 
creli  remotionem  diligunt :  et  eos  qui  se  per  cxte- 


«73  OPUSC.  XII.  —  DE  CONTEMPTU  SjECULI.  274 

benedictionem  patris,  provecius  sui  caulus  eiseculor  A  comedil  el  bibit,  et  abiit,  parvipendens  quod  prinio- 
accepit ;  ille  fatuilate  gnarus,  quia  in  gladio  vivcret,      genila  vcndidisset.  i 


et  fratri  sno  velut  doniino  famulus  serviturus  esset, 
audivit.  Attamen  iste  nisi  in  tabernaculis  rcsedisset, 
procul  dubio  primilivae  benedictionis  immunis  exi- 
sterel;  iiie  nisi  pervagus  se  in  exlcriora  projicerct, 
primatus  sui  privilegio  non  careret.  Iste  domeslicao 
quietis  otium  tenuit  et  divina  largiente  gratia,  in 
aliena  jura  subsiluit;  ille  venandi  labore  confcctus, 
et  hoc,  quod  sibi  jure  compelebat,  amisit. 

Ut  autem  superscdeant  scutum  excusaiionis  oppo- 
nere,  qui  saeculum  perlustranles,  jactant  se  obedien- 
tias  Icgibus  deservirc,  non  ignorent,  quia  et  Esau 
venatum  prodiens,  palernis  jussionibus  paruit;  et 


CAPUT  XXII. 

In  duobtu  hi$  (ratribus  patet,  quid  inter  vagos  mo* 
nachos  et  stabUes  dislet. 

In  bis  igltur  duobus  fratribus  (Gen.  xxvn)  raani- 

feste  deprebcnditnr  quanla  inter  rcsidentes  alque 

vagabundos  monacbos  esse  distantia  scntiatur.  llle 

enim  nisi  6e  instabilem,  ct  sui  prodigum  per  cx- 

teriora  diffunderet,  neqnaqnam  benedictionis  pa- 

ternae  myslerium  una  cum  primogenilis  amisisset ; 

iste  nisi  intra  domeslici  se  iaris  scpla  comprimerci, 

infra  prascriptum  subsccutionis  suae  limiiem  ju- 

nior  bumilitcr  descdisset.  Ille  gnarus  et  solers  a  suoc 


......  .  .     .       ..       praerogalivae  jure  dilabitur;  lsie  qutetus  et  snnplex, 

tamen  nec  patn  cbosofferre,  nec  optatae  benedi-  p r  .      .    -      .,  ,    .      ....       ... 

-•  *.ii*    -»*.,„:.   .x-:...:.:.»„  Au,L.A    n..:««..:«  A„:.«      subactis  fratnbus,  smgiilan  pnvilegio  pnncipaliir. 

Alter  saltus  ct  lustra  peragrando  defessus,  a  pri- 


ctonis  meruil  priinitias  obtinere.  Quisquis  onim 
rem  quae  ad  vitium  peninet,  consueiudine  ductus, 
propria*  voluntatis  instinctu  libenter  cxsequitur, 
peccat  etiam  si  alienis  imperiis  spccielenus  obtem- 
)>erare  videatur.  Nam  cum  dicitur  :  c  Qi.ia  Isaac 
ainabal  Esau,  eo  quod  de  venaiionibus  iilius  vcscc- 
relur  (Gcn.  xxvn) ;  »  constat  nimirum,  quia  Esau, 
ii t  patri  cl  os  studio  venationis  acquirerct,  non  ma- 
gis  paiernac  ju&sioni  per  obedientiam  paruit,  quam 
inoliUc  consuetudini  quodammodo  tributa  persolvit. 
Qiii  cigo  oLcurrendo  per  saeculum  proprix  libidini 
sat  sfacit,  et  tamen  obcdire  265  se  majorum  jus- 
sionibus  asserit ,  noverit  Dcum  non  lam  coloralis 
vcrbosilaiibus  credcre,  quam  de  occullis  boininum 
juxta  conscientiam  judicare.  I 

Notandum  aulcm  quod  nonnulli  quandiu  in  ipsa 
vagalione  sunt  positi,  non  graviter  corruunt  ;  rever- 
tentes  autem  quasi  quodam  negoliorum  saecula- 
rium  lemelo  cbrii,  in  immane  pracipitium  devol- 
vunlur.  Aclionum  quippe  saecularium  ftimo  suffusi 
ocuios  redcunt,  alque  idcirco  propriis  liminibus  red- 
diti,v  nbi  pedcm  operis  ponere  debcant,  non  atten- 
dunt.  Quod  profeclo  idem  Esau  patenler  insinuat, 
qui  dum  dc  agro  rediens,  oppido  se  conqucrilur 
lassum,  damnosum  valde  pepigit  cum  fratre  com- 
mercium ;  dumque  in  sc  immodcratam  famis  ra- 
biem  sscvire  permisil,  magnum  primogenitorum  de- 
cns  vili  parvae  lenticul»  coclione  distraxil  (Gen.  xxv). 


niatus  sui  diguitale  dejicilur  ;  alter  in  conclavi 
awoeno  frucns  otio ,  ad  capessendam  snper  po- 
pulos ,  tribusque  monarcbiam  divinilus  sublima- 
lur. 

Desinal  ergo  monachus,  quisquis  esl,  cum  Esa« 
ex  rcmotionis  suae  clauslris  frequenler  crumpcrc ; 
dcsinat  cum  eo  sub  obcdienlias  spccie  cauUs  sc 
saecularibus  implicare ;  ne  quandoque  se  cuni  ipso 
lugeat  divinae  benediciionis  exlorrem,  quem  noxirc 
vagalionis  sorlitur  auctorcm.  Cum  Jacob  igitur  se 
domesticum  praebeat,  cum  Jacob  in  tabcrnaculis 
simplicilcr  vivat,  qualcnus  Deum,  qul  vcrc  patcr 
,  csl  cleclorum,  266  ^oni  opcris  vesci  dapibus  cu- 
'  pienlcm,  non  sUveslrium  ferarum,  scd  domestici 
gregis  apparalione  rcGciat,  quando  non  dc  exlcrurc 
sanclitalis  superficie,  sed  suave  sibi  dc  conscicn- 
tise  suae  virtulibus  edulium  parat.  Neque  enim  Deus 
hostiarnm  pelies  in  sacrificio  sibimct  mandat  of- 
ferri,  sed  interiora  poiius  viscerum  cum  ipsis  qno- 
que  medullis  praecipit  exhiberj.  Undc  et  in  osleti- 
dendo  ipso  sacrificiorum  ritn  Moyscs  pnccipit,  di- 
cens  :  <  Subtracla  pellc,  hoslia;  artus  fn  frusta 
concidant  (Levit.  i) ;  »  cui  mandato  etiam  mysticti* 
intelleclus  inesse  deprebenditur,  si  subtilius  inda- 
gelur.  Pellem  namque  hostioe  sublrabimus,  cum  a 
mcnlis  noslrae  ocnlis  siipcrficiein  virlutis  amovcmus. 
Cujus  arlus   in    frusta   concidimus,    cum    disltn- 


Sic  nimirum,  sic  qui  exterioribus  dedilus,  semct-  .*  gucnles  subliliter  ejus  intima,  membratimque  cogl 


ipsum  deseruit,  ct  sua  postmodum  corpore,  non 
cordc  in  intcriora  revocalus  amisil.  Conlingil  eliam 
vagationis  vilio  laboranlibus,  ul  pulvcratis  inlerto- 
ribus  oculis,  sicut  non  prarcavent  ne  in  realus  fo- 
vcam  corruant,  ita  etiam  postmodum  quo  cecidc- 
rinl  non  adverlanl  :  itaque  dum  admissa  quxquc 
considerare  subtiliter  negligunl,  quidquid  illud  esl, 
quod  deliqucranl,  confuso  mentis  examinc  parvi- 


lamus,  ut  quac  foris  sincera  videntur  el  solida, 
inlus  non  babcantur  latebrosae  vanilalis  vilio  ca- 
vcrnosa.  David  autem  pro  magno  mnncrc  me- 
dullata  se  Dco  sacrificia  oblattirum  essc  poilice- 
lur  ,  dicens  :  i  Holocausla  ,  inquit  ,  medtillala 
offeram  libi  ,  cum  incenso  el  arietibus  ( Psal. 
lxviii).  > 
Quisquis  autem  se  per  ncgoliorum  saecuiarium 


1.1..«.1!l!l*ii 


_l.«stA«.eti      «f.i 


275  S.  PETM  DAMIANI  OPP.  T03IUS  SKU  PARS  IlL  -  OPUSCULA  VARIA,}  27G 

cuslodiat ;  nec  discurrcndo  per  lupanaria   sacculi  A  lum  appeilatur  quod  fuit.  Qui  apto  per  increpatio- 

nem  dicitur  divina  voce  :  De$cende.  In  alto  quippo 


immundis  corruploribus,  proslibuli  more,  suhsler- 
nat.  Ut  ergo  iuterni  sponsi  consf&ectui  placeal  , 
iion  ocrtlos  ioos  stibio  cum  Jezabelc  depingat  (IV 
Reg.  ix),  id  cst,  non.  se  fucis  pompae  saecularis  ob- 
ducat,  sed  cum  Judilh  myrto  opiitno  sua  membra 
perungat  (Judilh  x)  :  omnes  videlicet  menlis  suae 
sensus  immortalis  unguine  castiiatis  ohliniat,  ne  in 
morlcio  pcr  incontinentiam  corruens,  in  fclore  lu- 
xuri»  compulrcscat. 

In  conclavi  igitur  sanctac  Ecclesiac  ai.ima  se  pu- 
dica  concludat,  sicqtte  in  aeterni  Regis  thalamo  ju- 
gitcr  rcquiescat.  Non  carnalium  propiuquorum,  non 
complicium  quorumlibel  requirat  nffectus,  sed  so: 
lius  veri  Sponsi  dclectelur  amplexjbus.  Neque  enim 


lKWianus  animus  slat,  quando  supernis  retributio- 
nibus  inbiaL  Sed  ab  hoc  slatu  descendil,  cura  iiif  • 
piter  viclus  sese  defluentibus  mundi  desideriis  suIk 
jicit.  Gui  bene  moz  additur :  Sede  in  puhere.  Dc- 
scendens  enim  in  pulverc  residet,  quia  ccelcslia 
deserens,  terrenis  cogitationibus  aspersu&in  iii&oris 
vilescit. 

Ubi  adhuc  ingeminando  6ubjungitur  :  Sede  in 
terra.  Ac  si  nperte  exprobrans  dicat :  Quia  coelesti 
conversalione  noluisti  te  regere,  sub  temeiipso  pro* 
stralus  in  terrenis  actibus  humiliare»  Unde  et  ne- 
cessario  prolinus  additur  :  Non  e$t  svlium  filiat 
Chaldxorum.  Chatdsei  nanique  (erocet  inlerprelan- 


sine  causa  scriplum  est :  <  Audi,  filia>  el  vide,  et  B  tur.   Yalde  aulem  fcroces  sunt,   quia  volunlates 


iuciina  aurem  luam,  et  obliviscere  populum  tuum, 
cl  domum  patris  tui,  quoniam  concupivit  Rcx  spe- 
ciem  tuam  (Psal.  xliv).  i  In  hujus  igitur  Sponsi 
ciibiculo  anima  sancla  ah  omni  ssecularis  slrepitus 
turbine  dormilat,  super  hoc  suae  virginitalis  auctoro 
casti  amoris  facibus  inardescat ;  cantans  nimirum, 
et  dicens  :  cintroduiit  me  Rex  in  cellaria  sua, 
cxsultabimus,  et  laelabimur  in  te  (CanL  i).  1  Et 
iterum  :  i  Fasciculus  myrrhae  dilectus  meus  mihi, 
inlcr  ubera  mca  commorabilur  (ib.d.).  >  Si  vero 
cujuslihet  occasionis  articulus  accidat,  ut  egre- 
diendi  necessitas  irominere  videatur,  non  mox  ad 
vagandum  se  leviter  proruat,  non  colloquio  con- 
sanguiaitalis   aggliscat,  non  ad   saeculi   vanitatem 


proprias  sequentes,  nec  suis  parcere  moribus  sciunt. 
Ferocia  sunt  lerrena  desideria,  quae  non  solum 
conlra  praecepta  Condiloris,  sed  saepe  etiam  contra 
percussionum  verbera  duram  atqtie  insensibilem 
mentem  reddunt.  Sed  filia  ferocium  solium  non 
habet,  quia  mens,  quae  ad  amorem  roundi  ex  pravis 
desideriis  nascitur,  atque  eisdem  deeidcrHs  obdu- 
ratur,  in  eo  quod  se  lerrenis  concupiscenliis  sub- 
jicit,  sedem  judicii  amittit,  nulliqiie  apud  se  solio 
prosidet,  quia  examine  discretionis  caret  :  quasi 
a  judicii  sui  sessione  repellitur,  quia  per  exterioris 
desiderii  concupiscentiara  vagatur.  Liquet  enim, 
quod  mens  quae  inlus  consiKi  sedem  perdiderit, 
foras  se  per  desideria  innumerahiiiter  spargit ;  et 


fixus   mundo  animus  incalescat ,   sed  morose  ac  €  quia  agere  intellecta  dissimulat^  caecalur  etiam  ut 
graviter  inler  se  deiiberel,  dicens  :  c   Exspoliavi 
ine  tunica  mea,  quoroodo  induar  iilam  ?  Lavi  pedcs 
meos,  quomodo  inquinabo  ilios  (Cant.  v)?  > 

267  caput  xxui. 

Quod  divina  di$po$\J,io  tieut  bonis  $piriluale  otium 
.    tribuit,  sic  ei  pravo$  di/fnndi  in  exleriova  per- 


mttttt* 

Si  igitur  singularis  ilie  Sponsus  hoc  desiderium 
animse  sancue  inesse  perspexerit,  quia  procul  dubio 
princeps  esl  pacis,  libcram  sibi  spiriluaiis  otii  re- 
quiem  tribuit ,  et  omnes  emergeotium  causarum 
Iluctus  placida  circa  iliam  IranquiilUale  componit. 
Ilinc  est  enira  quod  in  Canlicis  caiuicorum  dicit : 
4  Adjuro  vos,  filiac  Jcrusalem,  ue  suscitelis,  neque 
cvigilare  faciatis  dileclam,  donec  ipsa  velil  (Cant. 
h).  i  Quo  contra  mcnti  reprobac,  negotiisque  sae- 
cularibus  iniiianli,  sub  Babylonis  specie  per  pro- 
phetam  dicilur  :  i  Descende,  sede  iu  pulvere,  virgo 
filia  Babylonis,  sede  in  tcrra,  non  esl  sclitim  fiHae 
Chaldseorum  (ha.  xlvh).  »  Iloc  enim  ioco  humana 
mens,  virgo,  non   incorrupia,  ut  arbitror,   diciltir, 

cAil      infprtiitil^.     Fl      nittn     Rohvlnn    mttftttin     liitAr. 


nesciat  quid  agat :  et  soepe  juslo  Dei  [udicio  in  sua 
voluntatc  relinquitur,  et  sub  ea  quoe  anxic  appetii 
laboriosa  mundi  minisleria  relaxalur.  Unde  et  apie 
illic  subditur :  c  Quia  ultra  non  vocaheris  mollis, 
et  tenera ;  tolle  molam,et  mole  farinam  (ibid-).*  268 
Conslat  nimirum,  qnod  tenerae  suse  ttliae  pareutes 
parcunt,  nec  duris  atque  serviiibus  haoc  operibus 
affligunt. 

Omnipotens  ergo  Deus  quasi  teneram  Gliam  vo- 
cat,  quando  dileclam  uniusciijusque  animara  a  la- 
boriosis  hujus  muudi  servitiis  revocat,  ne  dum  ex- 
terioribus  actibus  afficilur,  ab  internis  desideriis 
iiidurcltir.  Sed  Chaidaeorum  filia  mollis,  et  tenera 
non  vocatur,  quia  mens  pravis  desideriis  dediui  in 
co,  quem  anxie  appetil,  hujus  saeculi  labore  relin- 
quitur  :  ut  foris  mundo  velut  anciila  serviat,  quae 
iutus  Deum  ut  filia  nequaquam  amat.  Unde  et 
molam  lollere,  ac  farinam  roolere  jubetur.  Mola  in 
gyro  ducitur,  et  farina  profcrtur.  Unaquxque  au- 
tem  mundi  hujus  actio  mola  est,  quae  dum  multas 
curas  congerit,  humanas  mcnles  quasi  per  gyrum 
vAnit  •  ninnp    at    fij>  nnasi    farinas  nroiicit.    uuia 


«77  OPISC.  XII.  -  DE  CONTEMPTU  SjECULJ.  *7* 

opcris  turpittulo  denu;lalur,  dum   vilis  mens,  nbje-  A  oculos  per  diuturna  vagationis  spatia  ab  omni  mun* 


claque  in  actionis  ostenlationc  cognosciuir  ;  quae 
quieta  prius  magna  putabatur.  Huincrum  mens 
discooperit,  quando  opus  suoro,  quod  ignoraba- 
tiir,  ostendiu  Crura  revelat,  quia  quibus  deside- 
riorura  passjonibus  lucris  mundi  inbiet,  manife- 
stat.  Flumina  etiam  transit,  quia  actiones  hujus 
«eculi,  quac  quotidie  ad  terminum  defluuot,  in- 
desinenter  appctit  ;  dumque  alia  relinquit,  alia 
seqoitur,  quasi  semper  de  flumine  ad  flumen  ten- 
dit. 

Hjec  antem  diximos,  ut  meos  a  solio  saiicia*  in- 
tentionis  excussa,  et  vagationis  vitio  dedita,  in 
quo  jareat,  monstraremus  ;  quia  si  ad  ea  quae 
superna  sual,  inbiare  cessaverit,  sub  semelipsam 
etiam  iudesinenier    ruil.   In  aito  autem  figitur  ,  B  fucil  horribilem.  Vagantibus  celiula  carcer  est ,  per- 


danra  actionis  iabe  purgare ;   ne  dum  ad  summa 

speculanda  oculos  elevat„  tewenae  couversalionis 

pulvis  obsistat,   et  magis  lencbras  quas  rclique- 

rat,  videal,  quam  himeu  ad  quod  nilitur,  apprc- 

hendaL 

CAPI1T    XXV. 

Quod  celiam  eonsuetudo  duleem ,  vagatio  reddai 
horribilem. 

fluc  accedit,  quod  iis  qui  vitam  suam  suhltac  in- 
constantia  mutationis  alternant ,  eo  fit  vila  rcmotio* 
nis  austerior,  qoo  inolita  vagandi  consuetudiue  ne- 
trahuntur ;  ita  ut  eremitica  dictrictio  gravissiiuae  dif- 
flcuUati,  ceiia  ipsa  iliis  videatur  horrori.  Consuetudo 
enim  facit  monacho  cellulam  dulcem ,  vagatio  videri 


m  amorem  temporaliom  deserens ,  ad  spem  in- 
comir.uiabilis  aeternitatis  ligatur.  Nec  nos  his 
verbis  illud  astruimus  ,  ut  monachus  pervicaci 
proposito  in  sua  jugiter  remotione  permaneat, 
nec  aliquando  progredi ,  ubi  violeiita  poposcerit 
necessitas,  acquiescat ;  sed  hoc  potius  Miademus, 
qtialenus  id  tanto  parcius,  tantoque  nrius  agat, 
qnanto  scit,  quia  vagando  per  ssecuiuin ,  neque 
spirilualiler  vivere  ,  neque  ad  perfectionis  cul- 
men  valeat,  eliam  si  diligenter  invigilet,  perve- 
nire. 

CAPUT  XXIV. 
De  eremitis,  qui  in  vagatione  tuaj  yosiii. 
Sed  inter  omnia  hoininum  a  suo  proposito  de- 


manentibus  suave  cubicuhim ;  silenlium  perseve- 
rantem  monachum  vigilem  reddit ,  extrinsccus  ve- 
nientem  sopor  deprimit ,  assuetom  jejuniis  corpw 
sobrietas  roborat,  aflluentium  epularum  fluxus  ener- 
vat.  Vigilia  moderata  aciem  humanae  mcntis  exacuit. 
goroinatio  repetiti  soporis  obtundit.  Confabulutio 
crebra  in  mente  monachi  esuriem  paril,  sccreta  re- 
motio  animam  in  assuetae  continentke  rigore  custo- 
dit.  Saecularium  negotiorum  relatio  animam  passio- 
nibus  desiderii  facil  obnoxiam ,  sacri  eloquii  assiihia 
meditatio  mundo  reddit  exstinctaro.  Paupertas  mo- 
nachi  securitas  est  menlis,  securitas  maler  esl  puri- 
tatis.  Econtra  rerum  abundantia  aculeos  parit  soili- 
citudinis,  sollicitudo  radix  esl  anxielalis.  Pedes  illoli. 


vjaniium  genera,   illud  uon  mediocriter  displicet,  C  manus  neglectae,  inculla  cxsaries,  quasi  quaedam 

quod  etiam  ipsis  sanctissiinis  eremitis  quidam  vi- 

deniur  admisti,  quos  idem  pestiferae  vagalionis  raor- 

bus  exagttat :  et  (si  dicere  liccat)  quasi  Vertum- 

0U8,  quoddam  scilicet  dsemoniorum  genus,  vexat. 

Vertumni  siquidem  apud  autiquos  dicebantur  da- 

mones,  quorum  instinciu  horoines  in  vertigine  posili 

reddebantnr  instabiles.  Quibus  nimirum  ilii  non  im- 

ineritovidenlur  obnoxii,qui  solo  quadragesimali  lem- 

pore  269  m  ccMuJis  commorantes ,  toto  pene  anni 

circulobuc  iilucqite  discurruot,  et  sic  vitam  suam 

inaniter  spaliando  consumunt..  Qui  njmirum  dum- 

modo  summolenus  remotiora  seclantes,  modo  in 

publicum  crebrius  prodeuntes,in  ulramque  se  vitam, 

coDtemplativam  scilicet  et  activara,  gloriantur  exten- 


anchora  est  monachi  in  celia  jugiter  permaneudi ; 
e  diverso  accurata  delicati  corporis  compositio  tor 
mes  esl,  et  occasio  in  pubiicum  prodeundi. 

Quisquis.  ergovult,  ut  sibi  eremitica  vita.duke- 
scal,  profecto  necesse  est,  ut  in  ea  constantl  animp 
jugiter  perseverar«j  contendal;  nec  aiternet  vteibus, 
si  suave  jugum  Domini  vult  portare  quietus.  Viu 
namque  eremitica  conlinuata  quidem  est  refrigc- 
rium ,  intermissa  quoddam  270  ^ideUir  esse  tor- 
tnentum.  Remotione  quoque  conlinoa  illuminatiftt 
anima,  wtia  deteguntur,  et  quidquid  hominem  de 
semetipso  latuerat,  aperilor.  Cum  aqua  de  vivario, 
remotis  quae  opponebantur,  egerilur,  pisces*  in  sic- 
cum  remanentes,  humanos  patiunlur  aspectus  :  et  a 


,_  ,  D _       „ , r __r 

dere,  in  neutram  plenum  salutis  fractum  probantur     nobis  cum  terrenas  aclionis  fluctus  elabititr.  quidquid 


affeire  :.  cumque  sibi  applaudant  cum  Jacob  duarum 
conjugium  speciali  quadam  copola  fcederari ,  depce- 
henditar  illis  proprue  opinionis  sententia  in  conlra- 
rium  verti.  Quibus  nimirum  contra  consueludinem 
el  Rachel  lippa ,  et  Lia  redditur  infecunda ;  ailera 
siquidem  bcbetatione  visus  oblunditur,  akera  steri- 
hiatis  animadversione  feritur ;.  quia  videlicet  hujus- 
modi  homines,  et  per  publicum  discurrentes,  utputa 
sinislrae  opinionis  apud  populum  habiti,  noquaquam 


in  profundo  proceilarum  emergenliuin  subnatare 
consueverat,  denudalur.  Venator  quoque  oppilatis 
anfractibus,  densis  circumsepit  saltuum  lustra  fruti- 
cibus,  unumque  pro  multis  aditum  feris  fugacibus 
ex  arte  relinquit ,  atque  illic  se  vibraia  slringendo 
venabula  in  insidiis  ponit;  sicqtie  compendium  sibi 
laborios»  venaiionis  atlribuit,  dum  pernicium  fera- 
rum  vesligia,  quae  persequi  per  infinita  nequiverat, 
in  esrressionis  soio  vestibulo  negotioso  olio  quietus 


573 


S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  VAMA. 


280 


Sicque  vitiorum  nostrorum  bes.ialis  feriias  facile  A  falsitas  Herodiana  lcnuerat,  in  quem  tandem  exitum 

capitur,  dum  solum  cogilationis  hurnanac  pervium 

«ngulariter  custodilur.  Auceps  eiiam  cunctos  undi- 

que  gurghcs  ramalinm  densitatibus  operit,  aique  ad 

unum  hauriendae  dulcis  aquae  locum  confltiere  volu- 

cres  praescripta  necessilate  compeJiit;  dumque  solus 

ille  ad  bibendum  locti9  exponiiur,  circumposiia  mu- 

scipularnm   argumonia  felicis  aucupii  proventione 

ditantur.  Ut  ergo  dircrsis  animi  passionibus  facile 

possiinus  Inqueos  captionis  injicere,  oblrusis  nego- 

tiorum  soecularium  rivulis,  adversus  solos  cogiiatio- 

pum  impetus  sludcamus  viriliter  decertare,  ut  dum 

vitia  nostra  ab  actione  delcrrita,  solis  cogitalionum 

fl.ieluatonibus  advofoiit,  facile  iu  sanctac  prudentice 

laqueos  cadant. 

CAPUT  XXVI. 

i  Quod  scvpe  monachus  falsa  carnalium  promissione 

decipitur. 

Notanrium  autcm,  quia  sa?pe  servus  Dci  per  hujus 
mundi  membra  decipitur,  dum  ad  dirimendas  dissi- 
tlcntium  lites,  vel  ad  aliqua  peragenda,  ecclcsiasticis 
scilicet  usibus  profulura,  imponnnius  invitatur  :  im- 
mincns  namque  pericubim  multorumque  commune 
discrimen,  nisi  progrcdialur,  exaggerant.  Qu«d  si 
aecesscril,  cuncla  ad  suac  votunlaiis  arbitrium,  alque 
ad  felices  eiilus  proventura,  multipliciter  asseve- 
rant.  Anliqnus  cnim  hoslisvidens  militem  Christi 
in  procincta  sancli  ocriaminis  positum ,  non  alilcr 
pnsse  a  sui  proposiii  fcrvorc  lepcscerc,  machinalur 
nberioris  cujnsdum  fruclus  snperficietenus  bonum 
a.tambrare,  ut  dum  lucrnm  majus  atlcndilur,  honuin, 
quod  in  prscsenli  csl ,  ad  tempus  quasi  dispensalorie 
postponatur.  Sed  qui  mcndacis  mundi  consucludi- 
ne:n  frequenter  expcrMs  csl,  prudenter  novit  et 
vana  siifgerenlttim  commenta  respuere,  et  se  ab  in- 
frucluosi  laboris  exercilio  graviter  custodire.  Apud 
quosdam  namquc  abscnlis  monachi  auctoritas  gra- 
\is  cst ;  si  aulem  prscsens  adfucrit,  nullius  judicatur 
essc  momenli.  Srcpe  enim  cujnspiam  vcnerabilis  viri 
lilicris  revcrentke  honor  impcnditur,  271  Qu*  Per" 
sonm,  si  adsit,  inifcvolius  cxhibctur.  Apud  smculares 
nempe  religiosus  quisque  vciuti  pictura  est.  Piclura 
siquidem  si  procul  assislat,  inhianlcr,  ct  cum  avtdi- 
tate  prospicilur;  si  juxta  sit,  contcmplibilis  jndica- 
tur.  Et  spirilualis  quisque  carnalibus  absens  quidcm 


oblata  vivendi  facultalc  conchiserit.  Quod  nimirum 
manifcste  declaratur,  cnm  paulo  inferius  subdilur  : 
i  Sprcvit  attlem  eum  Hcr6des  cum  excrcitu  suo,  ct 
iilusit  indutuiu  veste  alba ,  et  rcmisit  ad  Pilatum 
(ibid.).  i  Ecce  quem  vulpes  illa  maliliosa  desidera- 
vcrat,  sprevit  :  quem  videre  cupiebat,  illusit;  et 
qnia  vitam  non  pro  vivendi  amore  qnacsivit,  remit- 
(ens  cum  ad  Pilatum  ,  in  impietatis  suae  morte  rc- 
mansit. 

CAPUT  XXVH.^ 
Ut  monachus  se  a  mundi  implicatione  custodiat. 
Quisquis  ergo  in  procinclu  ccelestis  mililirepositus 
ad  snpernae  pacrix  municiplum  propcrat ,  studeal 
male  blandicntis  mundi  promissa  respuere,  abhorreat 
B  $c  sub  quaJihet  spccie  aclionum  sxcularium  laqueis 
irrciire.  Habel  deputatum  sibi  propriae  servitulis 
olficium  :  sufficerc  sibi  credat,  si  indtcUB  sibi  obe- 
dienliao  pr?cscriplum  mnnus  possit  implere.  Illud  ad 
nicmoriam  rovocet  quo'd  scriptum  est  :  i  Cave  ne  iir 
multis  sint  aclus  lui  (Eccli.  xi).  i  Soeciilaribus  relin- 
qualur  swcularia  jura  componere.  Salis  sit  servis 
Dci  pcrituro  huic  mundo  se  mortuos  exhibere.  Sicut 
enim  absurdum  est ,  bonis  mala  pneferre ;  iia  etiam 
faluurn  ,  oplimum  bono  infcrius  judicare.  Maria, 
quia  optimam  parlcm  clcgit,  sufficere  sibi  credidil; 
nec  se  ad  bona  Marlhcc,  frequens  videliccl  ministe- 
rium  ,  reclinavit  (Luc.  x).  Moyses,  quia  ab  humaija 
conversaiion#rcmoius ,  bis  quadragenario  dierum 
numcro  jejunavil ,  bis  eiiam  legem  Domini  digito 
scriptam  suscipere  meruil  (Exod.  xxiv);  Aaron  au- 
tera  ,  qui  ad  cuslodiam  populi  dercliclns  cst,  cogno- 
scitur  idola  fabricatus  (Exod.  xxxn). 

Sic  nimirum  ,  sic  plerumque  contingit ,  ut  qui 
propria  non  contcnlus ,  aliense  progrcditur  saluti 
consulcre ,  sui  polius  cogalur  pcriculum  suslincrc  ; 
cumque  alii,  vclul  inlcr  proccllosa  naufragia  palpi- 
tanli ,  manum  porrigit ,  ipsum  quoque  prxcipilcm 
vorax  fluclus  involvit.  Tutius  ergo  cst  sub  bujus  vilas 
nocturna  caligine,  nos  272  'n  Kttore  positos  nau- 
fragantibus  lumcn  ingerere,  quam  ad  eos  compas- 
sionis  gralia  cum  propriffl  viue  pcriculo  pcrnalare  ; 
quatenus  ipsi  pcr  nos  dato  rccti  cursus  indicio, 
sinum  tuti  portus  allinganl,  non  aulcm  nos  ad  cos 
transfretantes  vorago  spumosi  maris  absorbcat.  In 


timori,  praesens  anteni  videtur  dcspeclui.  Quod  ct  ■*  vcrlicc  montis  Raphidim  Moyscs  orabat,  et  ducc  Jo 


Apostolus  sihimet  contigisse  testatur ,  cum  ail  : 
4  Epislolre  graves  siint,  cl  fbrles,  prscscntia  aulem 
corporis  inlirma,  ctsermo  contemptibXIis (II Cor.x).* 
Qtios  cnim  Epistolarum  fortiludine  ct  gravitale  ter- 
Tiicrat ,  his  corporali  prrcsenlia  despicabilis  apparc- 
ktt.  Quid  antcm  minim ,  si  juslis  quib lslbet  vris 


sue,  Israel  in  convalle  pugnabat.  Sed  si  Moyses  in 
adjuiorium  populi  sui  ad  campeslria  dcscendisset, 
Amalcch  procul  dubio  Israclitarum  casdcnlium  tcrga 
perculeret.  Si  ilic  manus  ad  corripicnda  arma  de- 
poncrcl,  facta  suorum  strage ,  facilem  victoriam 
advcrsar.iis  triumphanlibus  praibuisset.  Quod  nimi- 


281  OPUSC.  XII.  —  DE 

obtinebant.  Marum  quidein  ftiii  pugna,  sed  isfaruro 
non  ambigttur  fuisse  violoria ;  quia  ut  illis  daretur 
vincere,  tstx  meruerunt  divinitus  impttrare.  At 
contra,  Balaam  filius  Bcor,  qui  ad  praelitim  cum  Ma- 
riianilis  egreditiir,  cum  liis,  quos  jugulare  decrevc- 
rat,  gladio  trucidatur  (iVnm.  xxsi).  Et  jure,  qui  pro- 
prio  non  est  coRlenlus  ofiicio,  discrimini  redditur 
obnoxius  alieno.  Infelix  mcruit  inrer  bellantium  cn- 
neos  hostilibus  gladiis  confossus  occumbere,  qui  in 
pace  positns  per  prophetiae  oraculum  ipsius  belli 
potuisset  exitum  renuntiare. 

CAPUT  XXVIII. 
De  libertaie,  et  ditcretione  Elhei. 
Nequaquam  sic  Eiiseus ,  qui  nimirum  Joram  re- 
gem  Tsrael  adversus  Moab  properantem,  non  ad  bclla 
secntusest,  sed  tantum  suflicere  credidit,  qnod  ci 
successnm  belli  el  adfutnram  concisis  hostibus  victo- 
riam  praedixit  (IV  Reg.  m).  Sed  cur  dicimus,  quia 
nequaquam  in.prcelium  rega  caslra  secutus  sit,  cum 
ct  Naaman  de  remolis  Syriae  flnibnsvcniente,  et 
oslio  domus  suae  cum  eqnis ,  et  curri.ius  humiliter 
assistcnte,  non  limcn  egredi  dignum  duxit,  non  ja- 
nnam  nl  ingrcdcrctur  aperuit :  sed  pcr  nunlium  po- 
lios  quae  fuerint  facienda,  mandavit?  Et  cerle  Naa- 
uu.n  isii  mnliiplex  mundanarum  dolum  suppetebal 
copia,  quibus  honorandus  esse  vidcrelur.  Sicut  enim 
testatur  historia  :  c  Princcps  crat  militiac,  vir  quoque 
magnus  apud  domnum  sunm ,  el  honoralus  (ibid.). » 
Per  Ulum  enim  dedil  Dominus  salutem  Syriac.  Erat 
insuper,  sicut  scriptum  esl,  vir  forlis  et  dives.  In 
ipsa  etiam  expeditione  posiius,  subslantiae  facul- 
taie  non  crat  omnino  vacuns.  Tulerat  enim  secum, 
sicut  lcgiuir ,  decem  lalenta  argenii ,  et  sex  mille 
aureos,  decem  nihilominus  mutatoria  veslimento- 
r:im  •  quae  etsi  cujusmodi  fucrint ,  Scriptura  non 
dicat ,  gravibus  lamen  auri ,  argcntiqtie  connu- 
nierata  ponderibus  pretiosa  fuisse  quis  ambigat? 
Qnanli  sunt  hodie  qui  monasticoe  institutionis  profes- 
sionc  censcntur,  quibus  si  lampotcns,  tamque  famo- 
s:is  vir  pro  foribus  dignarelur  assislere,  mox  etiam 
273  festinanies  revercnicr  occurrerent,  ut  in- 
grederetur,  humiliter  obsecrarent,  el  non  lam  quse, 
utililcr  implerenlur,  quam  quae  libenler  audirentur, 
assentationis  verba  proferrenl?  Qui  etiam  si  tanto- 
pere  rogarentur,  nequaquatn  suscipere  oblata  renue- 
rent,  praeserlim  si  aliquantulnm  numerosior  alendo- 
rum  fratrum  sbi  convenlus  adesset.  EHscus  autem 
Spirilus  sancti  discipulus ,  spe  dives,  thesanro  fidei 
locuples,  lieet  cenlum  prophelarum  'filios  sub  disci- 
plinae  siue  magisterio  sustenlarct,  pecuniam  sprevit, 
niunera  repulit,  et  iuipensse  graliae  vicem  recipere 
liudabililer  recusavit,  ne  videlicet  quod  gratis  acce- 
perat,  ad  dantis  injuriam  vendere  videretur.  Ve - 
nicnti  autcm  Naaman  nequaquam  superbe,  sed 
prudenter  non  assurrexit,  ne  videlicet  alienigenae, 


CONTEIIPT  U  S_ECUL1.  28i 

A  stolus  gentium ,  ministerium  meum  honorificabo 
(Rom.  xi).i  Nunquid  enim  minisler  humilitatis 
exislimandus  est,  Naaman  snperbe  fixisse  pro  fori- 
bus,  qui  de  monte  Carmeli  in  quo  manebat,  a  fe- 
mtaa  se  passus  est  perlrabi,  el  Sunamitem  illam 
non  sohim  comitatus,  verum  insuper  est  sccutus? 
Naiu  cum  illa  diceret  (IV  Reg.  iv)  :  cVivit  Domi- 
nus,  et  vivit  anima  ttta,  non  dimittam  te ;  i  mox 
sequitur  Scriptura  ,  dicens. :  c  Surrexit,  et  secutus 
est  eam.i  Nunquid  etiatn  copiosa  munera  tumidi 
fastus  supercilio  rcspuit,  qui  a  viro  qtiodam  de 
Balsalisa  veniente,  viles  hordcaceos  panes  charila- 
tive  suscipere  non  despexit? 

Sed  hic  dum  prophetae  obslaculum,  nc  tumidae 
elationis  arguatiir,  apponimus,  iu  nosmctipsosexa- 

B  ctoriae  quaestionis  adilum  aperimus.  Potest  eniiu 
adversus  bxc  quoe  proponimus,  quaestio  hujusmodi 
fieri :  Si  tantus  propheta ,  et  pancs  de  manibns 
ofierenlis  aecepil ,  et  cxire  dc  eremo  feminea  sup- 
plicatione  consensit ;  qua  rationc  monachus ,  vel 
sacculum  frequentare  non  audeat,  vei  suscipere  mn- 
nera  difflcilius  acquiescal?  Ad  quod  nos  sub  com- 
pendio  respondentes ,  ncquaquam  quid  accipicndi 
licentiam  monacho  prorsus  abscidimus,  sed  qno  id 
temperatius,  el  ctim  discrctione  fiat,  cum  fralerna 
dcvoliopostulat,  suademus :  nimirum  ut  necessaria 
quaeque,  sicul  prophela  panes  quibus  indigcbat,  ac- 
cipiat,  et  quae  snperflua  judicaverit,  sicut  ille  pecu- 
nfam,  non  admitlnt. 
Quod  aulem  Eliseus  ad  resuscitandum  Sunamitis 

k  filium,  de  monlana  remolione  descendit,  Iiiijus  lem- 
poris  monachis  polius  est  vcnerationi  habcndttni , 
quam  imilandum.  Liceat  sanc  monacho  ad  sxculum 
ex  voluntate  recurrere,  quoiics  mortuum  hominem 
ad  vilam  poluerit  suscitare.  Illud  namque  propheti- 
cum  ilcr  omnino  cognoscitttr,  ct  virtute  plenttm  per 
resurrectionis  humanae  miracutum,  et  typicum  per 
signiiicationis  inlernae  mysterium.  Quid  autem  signi- 
ficet  non  otiosum  credilur  ,  si  breviler  apponalur. 
Sunamilis  nempe  filium  puer  ab  Eliseo  missus  cuiki 
baculo  non   restisciiavit   :   per   semetipsum   vero 

,  Eliseus  veniens,  scque  super  morluum  sternens, 
atque  ad  ejus  membra  se  colligens,  huc  illucqite 
deainbulans,  el  in  ore  mortui  seplies  aspirans,  hunc 

*  ad  redivivam  lucem  274  protinus  per  mysterium 
compassionis  animavil.  Auclor  siquidem  humani 
gcneris  Deus  quasi  mortuum  puerum  doluit ,  cufti 
cxstinctos  nos  iniquitatis  aculeo  miseratus  aspexit. 
Et  qnia  per  Moysen  terrorcm  legis  prolulil,  quasi 
pcr  piierum  virgam  misit.  Per  legem  quippe  Deus. 
virgam  lenuerat,  cum  dicebat :  c  Si  qnis  haec  vel 
iila  fecerit,  morte  morialur  (Exod.  xx,  xxi).i 

A  peccati  igitur  morle  lex  nos  suscitare  non  va- 
luit,  sed  ad  slatum  vitae  Deus  aspirata  mansuetudi- 
nis  gratia  clemenler  ercxiu  Scd  puer  cnm  bacuk> 


«83  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMliS  SEU  PARS  III.  -  OPUSCULA  VARIA.  2S4 

membra  se.collegil :  <  Quia  cum  in  forma  Dei  csset,  A  acquiescunl.  Quis  eliam   non  obstupescat ,  quoJ 
non  raptaam  arbitratus  est  se  esse  seqtialem  Deo,  sed 


scmetipsum  exinanivit  formam  servi  accipiens,  in 
similitudinem  hominum  faclus,  et  habitu  invcntus 
ut  honio  (Philip.  n).»  Huc  illucqiie  deambttlat,  quia 
et  Judseam  juxta  se,  et  longe  posiias  gentes  vocat. 
Super  mortuum  septies  aspirat,  quia  ad  perc^plio- 
ncm  dtvlni  muneris  gratia  septiformis  Spiriius  in 
peccati  morte  jacentes  inflammat.  Moxqtte  vivens 
erigitnr,  quia  is,  quem  terroris  virga  suscitare  non 
poiuit,  per  amoris  spiritura  puer  ad  vilam  redit 
(IV  Reg.  iv). 

Quis  ergo  propheticum  discursnm  jure  audeat  in 
exemplum  trahere,  cujus  nimirum  constat,  quia 
neque  virfutem,  neque  mysterium  possit  acquare? 


omnes  viri  Juda  et  Benjamin ,  quicunque  uxore* 
alienigenas  duxerant,  ad  prasdicaiionem  Esdre  sa- 
cerdotisnon  solum  illicita  connubia  dissoiverunt, 
sed  et  omnetn  sobolem  quae  ex  eis  genila  fuerat, 
abjeccrunt  (/  Esdr.  x)  ?  Quis  nesciat  quanlus  viro- 
rum  amor  circa  u.\ores  proprias  vigeat,  quanla 
circa  fllios  pietas  patcrnum  pectus  aslringat?  Quis 
ignoret  ad  dissolvendum  duplex  hujus  necessitudiuis 
vinculum,  quo  moerore,  qua  amaritndine  se  potue 
runt  viscera  humana  concuiere?  Quo  vehementis- 
simi  doloris  incendio  paternus  affoctus,  conjugalis 
animus  compulsus  est  aestuare?  Habentes  tamen 
Tcram  circa  Dcntn  pietatem,  ad  nihilum  redegemnt 
falsa  pielatis  imaginem  ;  atque  ut  essent  iu  spiritn 


Excubet  igitnr  assidue  hellaior  Chrisii  in  procinctu  ^  veraciler  pii,  facli  sunt  contta  carncm  et  sangut- 


ccelcslis  militke  lorica  munitus  fldei ;  pro  castris  sui 
imperatoris  ad  dimicandum  paratus  semper  assislat, 
ne  forlassis  exlra  castra  vagantem  reperiens  cura 
giaditis  hostilis  absnmal,  Donec  Abner  commilito- 
num  caslris  interfuit,  adversariorum  cuneis  terribilis 
exstitil;  postquam  vero  arina  deposuit,  rudioris 
adhuc  militis  gladio,  caesi  nuper  Asael  poenas  exsol- 
vit  (//  Reg.  tt).  Urine  quoque  si  propriae  domus 
hospitium  placuissel,  senlenliam  procul  dubio  rcgi» 
indignationis,  ac  frandis  evaderet.  Sed  quia  exlrin- 
secus  in  aiienis,  quam  in  proprio  dormire  cubiculo 
maluil ,  auctores  stue  mortis  litteras  ad  casirorum 
urbem  obsidenlium  principem  reportavit  (URtg.w). 

CAPUT  XXIX. 

Qnod  hoc  tempore  prtedicatio  non,  ticut  olitn, 
$it  admodum  frucluosa. 

Et  quidem  fuit  olim  tempus,  quo  bona  annuntian- 
libus  mundus  egebat,  sed  e!ap$a  sunl,  ac  evolula 
lempora,  quibus  religiosua  quisque  potuerit  saecu- 
laribus  fructuose  eonsiilere,  et  in  roenle  carnalinm 
apiritualia  non  itiuiiliter  seminare.  Nunc  infelices 
qniqoe  verba  vibe  fabulas  depuiant,  et  salutaribus 
moniiis  iicet  aures  adhibeant,  ca  tamen  servare  de- 
clinant.  Porro  si  fidei  oculos  ad  trausacia  reduci- 
mus,  velut  frucluosos  ramos  in  slerilia  degenerasse 
vitulamina,  prateritum  in  boc  prasens  ueculum  in- 
venimus. 

Quis  enim  non  miretur,  quodNinive,  spaiiosa  ni-  .,  ,  w ,  

mis  et  incomparabilis  civitas,  ad  vocem  unius  ho-  ^deslilil?  Aut  quis  insuper  ista  considerans,  ab  eo- 
minis  tam  facile  a  suapravitale275convcrlilur;*t  rum  se  familiaritate  removit?  In  omnes  itaque 
innumerabilis  poptilus,  non  solum  cum  parvulis  et  letbaiis  lepi-ae  contagium  scrpil,  quia  nimirum 
mulieribus,  sed  eliamcumjumentis  ad  pceniientiam  omnes  eorum  complices  aposlolicae  excoramooica- 
revocatur  (Jon.  m)?  Quis  hoc  tampore,  non  di-  tionis  nexus  astringit.  Enimvero  quisquis  conju- 
cam  inflrmae  aetalL  vel  sexui.  sed  in&is  etiam  viris      «ralia  nrnRADup.  OTA  Litiilis  inidfliiitiir.  aui<sauis  mate 


nem  laudabiliter  rigidi.  Armaverunt  se  contra  jura 
nalurae,  ut  naturarum  Auciori  fldeliter  militarent. 
Obliti  sunl  erga  fllios,  qtiod  fuerant  genitores,  ul  veri 
pairis  ipsi  ascriberentur  haredes ;  aique  ot  su- 
perme  pacis  sibi  foedera  resarcirent,  conjugalis  tori 
copulam  resciderunt.  Nescitint  servare  matrimoniis 
fidem,  ubi  fides  melior  ad  proprium  recalescit  au- 
ctorem.  Quibos  ulique  convenienter  aptator  quod 
per  Moysen  dicitur :  <  Qui  dixil  patri  suo  et  matri 
suae,  nescio  vos ;  et  fratribus  suis,  ignoro  vos,  et 
nescierunt  fiiios  suos  ,  ii  custodierunt  cloquium 
tuum,  et  pactum  tuum  servaverant  (Deut.  xxxui.)  » 

Quis,  rogo,  nunc  possit  incesluosa  conjitgia 
quantumvis  instanttssima  praedicaUoue  rescindere  ? 
C  Quis  valeat ,  non  dicam  popolum  ^  sed  vel  unum 
bomincm  ad  illiciti  malrimonii  repudium  provocare? 
Clamant  sacri  cauones,  humanae  in  lantum  scelus 
vindicant  leges ,  obsistunt  praedicatores  Ecciesisfr : 
et  cuncta  b«c  perditis  hominibus  velut  aniles 
naeniae  risura  potius  movenl ,  quam  ad  corrigendi 
piaculi  lamenta  compungant.  Ecce  insuper  boc  anno, 
sicut  nostis,  per  Romanse  sedis  antislilera  bis  con- 
gregatum  cst  synodaie  concilium,  ubi  denuo  omnes 
inccsluosi  juxta  canonum  decreta,  ecclesiaslica  sunt 
cotnmunione  prtvati. 

Sed  quis  ex  tol  niillibus  hominnm  sallem  unam 
vidit  ab  infausti  foederis  abominalione  divulsum  ? 
Imo  ne  profundiori  jusle  clamitanUs  absorberetur 
hiatu,  quis  eorum  post  haec,  Ecdesia?  limen  terere 


iS5  OriJSC.  III.  —  DE  CONTEMPTU  SjECULI.  2S« 

proavorura  nomina  per  mulla  argumenta  confingil,  A  futuras  Apostolus  enumeraret,  protinus  ut  devila- 


atque  senes  quosdam  in  hujus  allegationis  testimo- 
nium  advocat,  quos  tamen  pcr  vitae  ferminnm 
sublatos  e  medio  non  ignorat.  Ipse  itaqne  sibimet 
accusator,  et  reus  crimen  impingit,  scelns  exagge- 
rat,  atque  adminiculum,  quo  ex  (am  pericuioso  nau- 
fragio  enatare  possit,  inqniril. 

Eat  ergo  nunc  monachus ,  salutiferum  vitae  suae 
oiium  deserat,  vitamque  suam  sub  specie  lucrandi 
anifnas ,  inania  sectando ,  consumat.  Quis  enim 
Simoniacus  nosrrae  commonitionis  inslinctu  sua  se 
aliqnando  sponle  deposuit  ?  Quis  alieni  jiiris  violen- 
ler  invasor,  paterno  solo  depulsos  in  patrimonia 
sublata  restiluit?  Quis  in  campo  bellicosis  armato- 
rum  cuneis  constipatus,  si  ex  acquo  congredi  potuit, 


rel  arfjccit?  an  polius  in  unius  persona  discipuli, 
iilis  mandalum  hoc  communiter  indidit,  quos  adhuc 
deputatos  officio  juxta  flnem  saecuti  fore  praevidit? 
Igitur  dum  non  dicit :  His  pnedica,  his  verba  vitas 
d?nuntia,  sed  c  hos  dcvita,  i  profecto  modernae  te- 
meritatis  insoleniiam  arguit,  atque  ab  infructuosa 
tumidos  quosque  praedicatione  compescit. 

Quid  ad  haec  nos  monachi  dicimus,  qui  mensur» 
nostrae  metas  exccdimus,  atqne  jus  nobis  alieui  mu- 
neris  usurpatorie  vindicamus?SiPauIus  discipulum 
in  faoc  ipso  speciaiiter  constitutum  ab  incorriglbi- 
Ham  praedicatione  prohtbuil,  qua  nos  audaciae  nota 
corripimur,  qui  nequaquam  nobis  delegato  praedica- 
tionis  offlcio,  importunc  nosmelipsos  ingerimus,   et 


obstaculo  sequeslrae  pacis  ad  propria  nisi  fuso  san>  B  nostra  salute  postposita,  alienis  quasi  profcclibos 
guine  repedavit?  Quis  exactor  egeno  debitori  praefi-     inaniter  insudamos? 


xum  chirographo  fenus  indulsit  ?  Quis  debitor 
crediloris  haeredibus  honae  fidei  jura  servavit?  Om- 
nia  in  orbe  eonfosa,  cuncta  pieiaiis  ac  fldei  decreta 
convulsa.  A  judicibus  justitia  venditur.  A  iegispe- 
ritis  teritas  tenebroso  cavillatoriae  argumenlationis 
colore  fuscatur.  Yenales  sunt  siquidem  leges,  et  pe- 
cnnia  justiflcat  delinquentes.  Aurum  nunc  ipsis  se- 
natoribus  praesidens  in  tribunalibus  judicat,  et  velut 
imperator  quidam  pragmaticae  sanctionis  edicla 
promulgat.  Sicut  enim  rex  in  secretalibus  adytis 
de  regni  stalu,  de  rernm  summa  deliberat ;  quodam- 
modo  sic  aurum  et  latet  in  occuho,  et  sententiam 
depromit  in  publico.  In  sudario  angusto  concludiltir, 


Cedat  ergo ,  cedat  sterilis  cura  negotii.  Super- 
fluum  judicetur  infrucluoso  indulgere  labori.  In 
semetipsa  mens  totis  collecta  viribus  redeal,  ad- 
versus  infatigabiles  adversarios  pervigit  se  ad  certa- 
men  accingal.  Charitalis  quidem  visceribus  erga 
omnes  intrinsecus  affluat,  ad  exteriora  vero  se  causa 
aiienae  salutis  extendere  supervacuura  ducat.  Ad  se 
venientibus  monita  saiulis  impendat,  nullius  hortatu 
leviler  propriae  quietis  lucra  postponal.  Imperialis 
edicti  pagina  vcredario  discurrente  deferlur;  bul- 
latae  nobis  apochae  ab  auclore  sedis  apostoKcse  diri- 
guntnr;  synodus  congregatur,  religiosis  viris  lotiui 
concHii  summa  conimittitur.  Solotenus  illico  se  mo- 


et  decisis  ncgotiis  calculos  jndiciales  apponit.  Ple-  ^  nacbus  fleclat ,  honorem  sacris  litteris  reverenler 

exhibeat;  htijus  taroen  expeditionis  munus  a  se  alie- 
num  irretracubiliter  ducat,  repuUns  intra  se  :  Quid 
mihi  cum  regibos  terrae?  quid  mibi  cum  synodali 
convenlu?  Sufflciat  mibi  peccatis  meis  flendis  in- 
sistere;  satis  mihi  sil  me  huic  mundo  mortoum  ex- 
liibere. 

Nolite,  qnaeso,  monacfai,  nolite  sub  ecclesiastica 
compassionis  specie  regum  aulas  irrumpere;  noliU 
aures  principum  velut  saluuria  suggerendo  9  fasti- 
diosa  importunitate  pulsare;  crediu  experto,  cro- 
dite  in  hujus  graliae  slndiis  non  lcviter  fatigato. 
Imperatorias  namque  majesuti  saepe  quae  suggerenda 
videbantur  expressimus;  a  summis  ponliflcibus  invi- 
D  uti,  synodalibus  oonciliis  interfoimos;  sed  qui  hoo 
lempore  isu  prosequitur,  tanquam  si  semina  cre- 
deret  arenosis  litloribus  videatur. 
CAPUT  XXXI. 
Quod  in  eunodo  monachui  ad  episcoporum  invidiam 
tibere  toqui  non  audeat. 
Sarpe  namque  in   conciliis    synodalibus  potiti, 
quosdam  sibi  fcraliler  conscios  praesiderc  ¥1%  to 
niunero  sacerdotum  vidimus,  non  modo  su\  securoa. 


rumque  enim  quos  causa  condemnat,  mendax  pecu- 
nia  prsemio  dignos  procaciter  asseverat ;  econtra, 
quos  conscieutia  tesutur  innoxios ,  sutuit  impia 
coram  judicibus  reos.  Nummus  neinpe  momenta 
lcgibus  trihuit,  atqoe  ad  suum  inteilectum  oliscuras 
sententias  falsus  interpreiator  inflectit.  Nummus  cor 
judicum  circa  divites  oleo  impietatis  emollit;  erga 
panperes  vero  ad  exercendum  vigorem  rigidae  ani- 
rmidversionis  impellit.  Nunc  igitur  avarilia  malorum 
omniitm  radix,  uberius  ptiliulat,  et  lanquam  virosae 
propaginis  ramos  per  totum  orbein  feralium  vitiorum 
portcnta  dilaUt. 

CAPUT  XXX 

Quod  nune  omnia   tithrum   monstra  feralius  vt- 

geant. 

Haec  uimtmm  tempora  apostolicodeimntianturora- 
culo,dum  Timothco  futura  pracdicil:  i  In  novissimis, 
inqtiitv(!iebuserunttemporapericu1osa,cterunlhomi- 
nes  seipsos  amantes,  cupidi,  elali,  snperbi,  blasphemi, 
parentfbus  fnobedientes,  ingraii,  sceiesti,  sine  277 
affectione,  sine  pace,criminatores,  incontinentes,  im- 
mites,  sinebenignitate,proditores,  protervi,  tumidi, 


^Kamcm        :<Mina    ffefoniljhiwta 


287  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS 

nioniacae  haereseos  non  modo  dcfensores,  sed  vide- 
renlur  polius  assertores.  Quis  ad  islorum  invidiam 
inonachus  mutire  praesumerel  ?  Quis  ad  argucnda 
crimina,  vei  jusliiiam  declarandam,  vcudicare  sibi 
jus  libertalis  audcret?  lilico  sievireul,  iliico  in  nos 
durx  suggillalionis  arma  corripcrcnt,  et  praemisso 
jurgio,  silcntium  impcrarent,  inler  sc  scilicet  hoc 
modo  invicem  conquerentes  :  Ad  concilium  hoc  ju- 
dicaluri  convenimus. 

Scd,  o  nova  prxsumpiio!  morluorum  sententiis 
subjaccmus,  et  episcoporum  sunt  judices  facti,  qui 
legaliter  sub  eorum  fuerant  legibus  consliluti.  Qui- 
hus  aliqnando  respondetur  :  Venerabiies  Patres,  el 
domini,  sicut  vobis  spccialiter  prarogatum  esljudi- 
care,  ita  etiam  rninoribus  Ecclesiae  membris  com- 
petitquod  sentiunt  in  commune  conferre;  nec  ulla 
canonum  auctoritas  probibet  juniores  qu«e  Ecclesise 
ducunl  profutura  deproincrc,  dum  tamen  vcntilata 
ncgotiaponlificalis  judicii  debeal  clausula  terminare. 
Si  quando  crgo  hoc,  aut  aliquid  hujusmodi  illis  cum 
humilitale  suggeritur,  ncquaquam  palicnter  admit- 
tilur  :  sed  quidquid  a  nobis  in  synodo  dictum  est , 
totum  ad  invi  iiam  nostram  superbo  vocabulo  judi- 
rium  nuncupalur. 

Haec  breviler  idcirco  perstrinxerim,  ut  in  me  qui- 
libet  inexpertus  discal,  sibimel  eliam  a  lalibus  de- 
clinare  quain  diligenicr  expedial.  In  uno  siquidem 
pravadanle  colligilur,  utrum  a  subsequenti  cxercilu 
iguota?  aqoae  tuto  fides  habeatur.  Prolinus  se  ab  iin- 
petu  proprii  cursus  institores  venalium  reprimunt, 
cum  vel  unum  ex  suis  redire  a  nundinis  vacuumnon 
distraclis  mercibus  cernunl.  Quem  ruralibus  curis 
intenium  frequenter  scges  negala  delusit,  quamplu- 
res  aslerilis  arvi  cultura  compescuit.  Ciimscrulalor 
flucluum  lalore  frusiralus,  vacua  lassus  lina  repor- 
tat,  facile  jam  nudatos  a  perluslrandis  inopis  aquas 
finibus  revocat.  Sic  nimirum  me,  non  mihi  soli,  sed 
et  cunclis  fratribus  meis  talia  tentasse  sufficiat,  ut 
dum  unius  labor  inulilis  fuissc  pcrpenditur,  non  uni, 
sed  multis  a  supcrvacui  laboris  impendio  caulela 
prxbealur. 

CAPUT  XXXII. 

Quod  monaehus  se  a  mundo  cohibcal,  et  Dei  judiciutn 

suis  semper  octdis  anleponat. 

Quisquis  ergo  monachus  perfectionis  culmen  fes- 
tinat  atlingere,  intra  remolionis  suae  se  clauslra  co- 
hibeat,  spirituale  otium  diligat;  discurrere  vero  per 
srrculum,  velut  mersare  se  in  lacum  sanguinis,  per- 
horreseat.  Tot  enim  criminurn  magis  ac  magis  in 
dies  mtindus  contaminatione  polluitur,  ulquaelibct 
anncta  mens  sola  eiusconsidcratione  fosdetur.  OTa 


SEU  PARS  III.— OPUSCULA  VARIA.        «38 

A  Reprimatur  crgo  quilibet  frater  nunc  in  angusto 
suae  remotionis  ergastulo,  ut  infinilae  magnitudiuis 
domus  sibi  paretur  in  coelo.  Jerernias  ail  :  c  0  Is- 
raci,  quam  magna  est  domus  Dei,  et  ingens  locus 
possessionis  ejus  :  tnagnus  ,  et  non  habet  consum- 
mationcm,  excelsus,  el  immcnsus  !  >  (Baruch.  in.) 
Nunc  se  vinculo  divini  limoris  obstringat,  ul  post- 
niodum  jus  vera  libertaiis  obtincat.  Requicsccns  in 
Christo,  reputet  nil  sibi  cominune  csse  cum  mundq; 
ut  quod  Joannes  apostolus  jubel,  non  solitm  corde, 
sed  el  corpore  ipso  conscrvet :  c  Nolite,  inquit,  di- 
ligere  mundum,  nec  ea  quas  in  mundo  sunt.  Siquis 
diligit  mundum,  non  est  charilas  Patris  in  eo  (// 
Joan.  u).  i  Clarescat  servum  Christi,  nnlla  mundum 
affectione  cordis  diligere,  alque  ad  hoc  prohandum 

B  corporalibus  etiam  hunc  fastidiat  grcssibus frcqucn- 
tare.  Ipsa  porro  corporalis  abstinentia  piae  mentis 
odiumcomprobet,  ut  quo  quisque  a  noxia  mundi  no- 
tilia  magis  alienalus,  eo  arctiori  Deo  familiaritate 
jungatur.  Nunc  flebilis,  et  mcerens  defixos  in  lerraro 
oculos  leneat,  quos  ad  eum  vidcndum,  qui  vcnturus 
est  in  nubibus  coeli  cum  poteslale  magna,  et  majes- 
tale  (Matih.  26),  lunc  laetus  attollat,  sicut  scriptum 
est  :  c  Rcspicile,  et  levalecapita  vcslra,  quoniam 
pinquat  redemptio  vestra  {Luc.  xxi).  > 


D 


0  qnam  ad  pronuntiandum  hrevissima  verba  , 
quam  ad  pertractandum  medullilus  infinila  senten- 
lia  !  videlicet  cum  reprobi  ejulantes  tremefactis  vis- 
ceribus dicenl :  c  0  montes,  cadile  supcrnos,elcolles, 
operite  nos  a  facie  Scdenlis  in  throno  (Lnc.  xxiii).  > 
Cum  denicrae  c  sol  oscurabitur,  et  Juna  non  dabit 
lumcnsuuin,  cl  stcllre  cadent  de  ccelo  (Matth.  xxiy)  > 
Tunc  nimirum  cum  videbit  eum  omuis  oculus,  ct 
qui  cuin  pupugerunt,  et  plangent  se  super  sc  omnes 
tribus  terrx.  Quae  autcm  meus  humana  conciperc, 
quae  lingua  valcat  explicare  quantum  eril  tunc  ele- 
clorum  gaudium,  quam  iuenarrabilis  Uelitia  bcaio 
rum,  cum  pcriclilante  mundo,  ipsi  de  caetcro  suhja- 
cere  periculis  dcsinunt,  et  venienli  immortali  Sponso 
acccnsis  lampadibus  tripudiaiitesoccurruni!  (Slatth. 
xxv.)  Cum  membra  mundi  ad  perferenda  tartarea? 
combusiior.is  supplicia  corruunt,  ipsi  ad  percipicnda 
iuacccssibilis  gloria  pramia  felices  assurgunt!  Cuin 
illorum  vita  repenle  mors  immorlalis  intercipit,  is- 
torum  niortalitatem  virtute  resurrectionis  absorptam , 
iiicorruptio  gloriosa  constimit !  Hoc  cunctis  sseculis 
admirandum  singulare  spectaculum  incessanter  sibi 
rnens  sancta  proponat.  Hanc  tremcndam  venlurnc 
discnssionis  imaginem  assidua  pra  oculis  mcdila- 
tione  depingat.  Jam  se  vir  electus  ad  tribunal  rap- 


289  OPCSC.  XII.  —  DE 

quatenus  apparenle  Christo,  et  ipse  cutn  eo  apparere 
mereatur  in  gloria  (Colost,  m).  Amen. 

CAPUT  XXXUI. 

Bis  scripior  alloquiiur  venerabilez  monachos  Petrum 
el  Albizonem. 

Nunc  igitur,  fralres  charissimi,  alter  scilicet  (eres 
forma  coenobilarum  \  alter  imitandum  eremilicac 
conversalionis  exeraplum,  ad  vos  slyli  hujus  articu- 
lum  revoco,  ut  quibus  primordiura  incipientis  inlen- 
ditur,  in  eos  ctiam  consequenter  peracli  opusculi 
clausula  terminetur.  Videtis  igilur,  quam  celerilcr 
brevis  haec  vita  perlranseat,  videtis,  quia  mundus 
bic  vicinum  sui  terminum  indiciis  jam  evidentiori- 
bus  clamat.  Tellus  enim  genilalibus  effeia  humori- 
bus,  quodammodo  invita  aralrum  toleral,  dum  ferre 
fructus  suis  cultoribus  negat;  et  velut  anilis  alvus, 
dum  sanguis  in  corpore,  vuiva  marcescente,  frige- 
scit,  eliamsi  procreaudi  studium  non  defuerit,  ad 
gignendam  tamen  sobolem  non  assurgit.  Aqua  eliara 
nihilominus  slerilitatem  palitur,  ul  jam  piscaior  rc- 
Ubus  impcndium  deneget,  dum  inopis  capturae  quae- 
sius  duris  per  eiemeiUum  liquidum  laboribus  non 
respondet.  Nec  le ,  aer  olim  fecunde ,  practeream, 
qui  nunc,  dum  diversis  tendicularum  argumentis  in 
volucrum  captione  non  provenis,  nimirum  aucupes 
casso  laborc  fruslralos,  ad  exercilium  rurale  remit- 
tis;  et  quos  dudum  ad  sublimia  captandis  tuis  mu- 
neribus  faciebas  intentos,  jam  ut  meraitterint,  cui 
sustcndandae  vilae  adminiculum  acceptum  referre 
debeant,  alumnae  terrae  reddis  obnoiios  :  quique 
tunc  largus  quaelibet  grossiora  edulia  tuis  jubebas 
deliciis  cedere,  jam  nunc  ad  te  manum  relrahess, 
vilia  facis  oluscula,  veiut  accuratns  cpulas,  roensas 
divilum  infercire. 

Muudus  itaque,  ut  predictum  est,  quasi  iongo  las- 
satns  jam  senio  per  cuncta  sua  membra  probabiliter 
indical  quia  cursus  sui  lerminos  diutius  non  eloa- 
gat.  Huc  accedit  quod  bomines  nune  in  juvenlute 
senescunt,  et  juvenili  adbuc  decore  vernante  inlera- 
pestivis  C2nis  verticem  spargunL  Nimirum  quos 
propria  diclat  aelas  immaturae  venuslatis  adhtic  flore 
virescere,  senex  mundus  quodam  violentae  auctori- 
taiis  imperio  secum  praecipit  decrepitos  apparere. 
Quo  fit  ut  sicut  cavernosae  arboris  poma  mox  ut 
producta  fuerint ,  anle  maturitatem  corruunt  :  ita 
nitnirum  bomines  acerbo,  ut  ita  diierim ,  exilu 
priusquam  ad  aetalis  pienitudinem  veniant,  mo- 
riuotur. 

Cum  itaque  mundus  praecipilem  et  jamjam  pro- 
tinus  prse  oculis  imminentem  sui  cursns  minctur  oc- 
casum,  homines  etiaro  quolidie  immaturo  praventi 
rapiantur  interitu,  quid  restat  nisi  ut  hoc  brevi  pun- 
cto,  quo  vivimus,  lapsura  quaeque  velut  jam  lapsa 
dcspicere ,  et  ad  ea  quae  permanent,  pleoo  fervidac 
mcntis  studeamus  desiderio  festinare?  Ecce  non  levia 


contesptu  Sificuu.  m 

A  tat.  Quisque  jam  ad  promissa  munera  perspicacis  H- 
dei  oculos  dirigat,  et  a  brutis  [f.  abjecti>]  ignaviaor 
vincuiis  obviantia  quaeque  terrenae  pravitalis  obsla- 
cula  robustae  spei  penna  transcendat.  Ecce  enim  qui 
de  longinquo  vocaverat,  manum  jam  appropinquon- 
tibus  porrigit;  et  quasi  teneros  filios  vacillamibus 
nutantes  poplitibus  firmat,  blandeque  ac  ieuiier  in 
grcmium  suae  chariuiis  invital. 

Adeamus  ergo  cum  fiducia  thronum  gloriac  (UeLr. 
iv),  arripiatnus  tantae  insignia  pielatis ;  el  quod  te« 
meritatis  fuerat  quaerere  non  promissum,  pudoris 
sit  nolle  suscipere  vcl  obialum.  Dediguemur  jam 
coenosi  hujus  mundi  iulum  saepius  corporalilcr  tc- 
rere,  cujus  amorcm  Deo  inspirante  didicin  us  iibcro 
meulis  pede  calcare.  Ab  eo  itaque,  quem  non  d  ligit 

B  animus,  ipse  eliam  corporeus  rcprimatur  inccssus  : 
indignum  censeamus  visitationis  noslrae  frequeulia, 
qui  de  noslra  gliscit  triumphare  ruina.  Inimiciiias 
menlis  ipsa  quoque  lestetur  absenlia  corporalis,  nec 
crebro  noslros  mereaiur  illc  discursus,  quorum  Jo> 
dare  consuevil  oblulus ;  solusqucin  iusidiarum  sua- 
rum  fovcas  incidal,  qui  nosiris  assiduc  gressibus  dc- 
ceptionum  laqueos  parat.  Sic  sic  frusirstas  fraudum 
suarum  excubias  lugcat,  dum  nobis  in  pace  quies- 
centibus  nocturnae  nostrae  profectiouis  aditum  calli- 
dus  insidiator  exploral. 

Suflkiat  aulem  nostrae  discursioni  divini  campus 
cloquii.  Per  hunc  campum  jugiler  gradiamur,  iu  eo 
delectabiliter  spatiemur.  Licet  iilic  liburis  grcssftu* 
per  parilem  sacrarum  historiarumplaniticmcurrere. 

C  Possumus  etiam  per  mysticae  inulligeulias  profundi- 
tateiu  quodammodo  praeruptoruin  iiiic  montiura  cel- 
situdinem  repere.  lliic  perfrucmur  fideiium  araico- 
rurn  dulci  coiloquio,  iiiic  diversi  apparalus,  cpula- 
rumque  coelestium  juge  convivium.  Ilis  dapibus  in- 
hians  fideiis  aniraa,  assiduae  lectionis  aiimeuto  vc- 
getata  robur  ^ccipiat,  ct  purissiiax  oraliQiiis  adipe 
saginata  pi.iguescat.  Reiinquatur  fames  saeculi  fasU- 
dieulibus  conviviujn  mundi.  Nos  autem  iiias  didici- 
mus  epuias  esurire,  quae  et  fameiicis  saiietatein  as- 
soJeut  cum  jucundilate  tribuere,  et  Umen  satiaiis 
nesciunt  fastidium  gcuerare.  Quae  nimirum  epulae  et 
mentis  liostrac  stomachum  suaviter  replent,  et  tameo 
cloacarum  seccssibus  nihil  debeul.  Nihil  enim  de  s# 
prorsus  egestioui  rclinquunt,  sed  ad  pncbendas  virep 

D  per  otuuium  se  venarum  poros,  cunctorumque  visce- 
rum  peiutus  interna  diiTuudunt. 

282  M'5  itaque  coeleotis  mensae  dapibus  roens 
intenla  inexplebiltter  vacet,  his  oculus  solerter  in- 
vigilet;  lingua  articularis  si;,li  verba  percurrat;  cor, 
qu»  letfuntur,  intelJigat,  el  inyalerii  iatentis  arcana 
revolvat.  Ifoc  pabulum  sacra  animaiia  per  assiduje 
retractalionis  sludium  jugiter  ruroincnt,  quae  nimi- 
rum  a  ventre  scicntice  ad  roemorix  gutiur  saepius 
iterau  meditatione  redundent.  Has,  inquaro,  dapes 

man(<    IaTiIp.4     eAMnn*      ACIIVIfkt  nk    ltio     VAfA      flll  ll/llt  Q  IVt 


191 


S.  PLTIU  DAMIAM  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  -,-  OPU6CULA  YARIA. 


mus,  ul  cunclts  causaroni  saecularium  negotiis  in-  .  societale  repellunt;  kael  ab  HIU  ninUomims  decli- 
lensibiles  facli,  vere  mortui  mundo,  soli  vivamus     nandvm,  quosantiqui  Patres  eliminandos  esse  decer. 

nunt.  Hoe  loco  beatus  Damianus  loqui  videiur  juxta 
Ecciesix  morem,  qui  ejus  aeiate  servabatur.  Ante 
conciiium  enim  Constanliense  in  universtim  profaibe- 
balurfidelibusparticipare  cum  excommunicatis,  cap. 
Cautum  est  11,  qu.  3.  et  cap.  Cum  desideres.  El  alibi 
saepe.  Yerum  in  concilio  Constanliensi,  per  Marlini  V 
Conslitutionein ,  quse  incipit  :  Ad  evitanda  muUa 
scandala,  quam  et  Leo  X.  in  concilio  Laterauensi, 
sess.  14,  confirmavit,  eamque  refert  Martinus  Nava- 
rus  in  Summa,  cap.  27,  num.  36,  cujus  adhuc  memi- 
nit  Didacus,  Covarr.  in  cap.  Alma  mater,  i  par.  Re- 
lect.  paragr.  2,  decretum  est,  i  Licere  fldelibus 
communicare  excommunicalis,  exceptis  duobus,  iis 
videlicet,  qui  nominatim  fuerint  denuutiati,  aut  no- 
torii  clericorum  pereussores.  i  Juxta  quod  decretum, 
nostri  docloris  zeluin  elsenteniiaui  iuterpretabiniur. 
Sil  nomen  Domini  btnedicium. 


Deo ;  qualenus  ipse  auctor,  et  instruclor  felicissimi 
hojus  ferculi,  illis  suis  convivis  nos  dignetur  ascri- 
bere,  qui  exoreVeritalis  merebuntur  audire:  c  Ego 
dispono  vobis  sicut  disposuit  mihi  Pater  meus,  reg- 
num,  ut  edatis  et  bibatis  super  mensam  meam  iu 
regno  meo  (Luc.  xxn).  > 

Omnipotens  Deus,  qui  charitasest  (/  Joaw.iv),  fra- 
tres  cbarissimi,  sancto  cordi  veslro  clementer  inspi- 
rct,  ut  pro  me  peccatore  dignemini  semper  orare* 

SCROLIA. 

Concludendum  ett  igitur,  quia  sicut  ab  his  cavendum 
est9  quos  moderna  synodorwn  concilia  ab  ecclesiastica 


283-884 


OPUSCULUM  DECIMUM  TERTIUM. 


DE  PERFECTIONB  MONACHORUM.  AD  0.  .  .  .  ABBATEM  POMPOSIANUM 

EJUSQUE  CONVENTUM. 


AacimKNTU».  —  ln  hoc  libelio  praeceptoris,  ut  ita  dicam,  officio  fungitur.  Nam  cum  monacliorum  sui 
temporis  corruptos  mores  et  insiituta  deplorasset,  eosdem  saluberrimis  pr&ceptis  ad  perfeciionem 
inslituii  :  quid  fugere  debeant,  quid  amplecli,  ut  ad  optatatn  laborum  metam,  certaniinumque  palmata 
pervenire  possiul,  solerter  erndit.  Et  quidem  pene  totus  in  eo  esl,  ut  eos  postbabitis  terrenis  cupidi- 
tatibus,  non  ob  poeuarum  formidinein,  sed  sua  sponte  ad  Deum  arrieuter  amanduni  inviiet,  et  ad  ipsam 
virtutuin  arrem,  cbarilaiein,  quasi  manu  perducat.  Hac  regia  velut  semita  patefac(at  ad  reliquos  deinde 
virtutuin  calles  dlgredilur,  patientiam  scilicet,  humilitalem,  obedicntiam,  compunctionem,  posuileutiam, 
et  contemplationem,  quibtis  taiiquam  clarissimis  gemmis  monachi  cujusque  aniinus  ornatus,  non  ad 
externa  duntaxat  iniiientium  oculos,  sed  ad  ipsius  interni  spectaloris  conspectum  pulcher  el  furmosus 
apparet.  Ubi  generalim  ad  omnes  locutus  est,  tum  demum  singillalim  unumquemque  sui  oflicii  admonet, 
abbates,  prarpositos,  cacierosque  cujuscunque  aetatis  ad  bene  bealeque  vivendutn  juxta  pneserptam  a 
majortbus  normam  informans. 


DomnoO.  .  .  .  venerabili  abbali,  et  sancto  con- 
ventui,  Petrus  peccalor  monachus  devotissim*  ser- 
vilulis  obsequium. 

Pauperculo  debitori  Hcet  solverc  nequeat  omne 
qtiod  debet,  excusationi  tamen  est,  id  perexigutim 
offerre  quod  habet.  S.xpe  nimirum  rusticus,  qui  pe- 
cuniam  feneratus  acceperat,  exaclori  suo  olerom 
duntaxat  advexit  xenium,  et  mox  cautionis  suae  cfci- 
rographo  rediil  absolulus.  Ego  itaque,  qui  beneflciis 
ve&tris  magna  debeo,  viles  lilteras  mitto ;  viles,  in- 
quam,  mea  rusticitate,  non  suo  genere,  videlicet  quae 
etdivinae  voluntatis  indices,  et  veterum  novorum- 
que  gestorom  depositaria?  sinl  fidelcs. 
CAPUT  PRIMUM. 
De  remiseione  fervorie  sanctm  religioni*. 

lUquc  non  ignoratis,  fratres  mci,  quod  gemens 
loquor,  ad  quantum  sancti  fervoris  lapsus  sit,  imo 
proclivius  quotidie  labi  non  de&inat  noster  ordo  de- 
fectum,  ut  jam  omnium  pene  mandalorum  negligen- 
ter  oblrti,  sola  professionis  hujtis  videamur  veste 


Bpossidemus.  Ac  si  spurius  puer  palris  quidem  ae 
-censeri  nomiue  gaudeat,  sed  generis  sui  degenerata 
conditio  legibus  hunc  ab  bseredilate  repellal.  Nam 
etlsraael  el  filii  Gethurae  omnes  induTercHter  Abra- 
bae  fiiii  dicebantur.  Sed  cum  ad  successionuro  jura 
pervetttum  esl,  Isaac  legktmo  filio  tota  in  iotegrum 
hssreditastradilur;  concubinarum  autem  liiiis  un- 
tummodo  rounera  tribuuntur.  c  Spuria,  inquit  Salo- 
mon,  vitulamina  non  dabunt  radiccs  altas  (Sap.  iv).i 
Nec  vos,  quseso,  quod  ioquor,  in  vestram  vertatis 
injitriam.  Nofitis  enim,  quia  fomes  apte  congeritor, 
ubi  scintilla  sallem  ignis  superesse  videlur;  iliic 
aulem  qiiisinaniier  sufllat,  unde  caiorem  penitus  exlia- 
lasseconsiderat?  Egoetiam,  nisi  per  Chrisligratiam  de 
vobis  meliora  eonfiderem,  reliclis  aliis,  exbortatio- 

C  nis  285  stylo  vos  etiam  prosequi  6upervacuum Ju- 
dicarem» 

Quapropter,  charissimi»  in  vires  vos,  Chris;o 
auxiiiante,  coljigite,  ejusque  militiam,  in  cujus  arma 
jurastis,  non  segniter ,  non  enerviter ,  sed  fervide 


m 


OPUSC.  XIII.  —  DE  PERf  ECTIONE  MONACII. 


m 


liam  ad  perfectionis  eulroeii  excrescant.  Mementote  a  gioriam  perborrescimus,  niioreni  ssecularis  bM%m 


qtiod  angelo  Sardis  Ecclesiac  dicilur :  «  Eslo  vigilans, 
eicenfmna  caetera,  quae  moritura  eranl;  non  enim 
inveoi  opera  tua  plena  coram  Oeo  meo  (Apoe.  iu).  » 
Quia  enim  plena  coram  Deo  ejos  opera  non  invenerat, 
moritura  etiam  Hia,  qux  jam  bene  gesla  fuerant,  per- 
hibebat.  Sienim  qood  mortuum  in  uobisest  ad  vitam 
non  accendilttr,  hoc  etiam  exstinguitttr,  quod  qu:«si 
adhoc  vivum  tenelur.  Perdit  quippe  quod  egerat,  qui 
quod  faciendum  est  non  consummat.  Quid  eniui 
prodest  si  in  materno  utero  formari  corpus  incipiat, 
et  tamen  ad  naturalis  incrementi  pleniiudinem  non 
pertiogal  ?  Non  enim  vos  latet  de  qua  soboie  dicilur  ; 
i  Mitiier  cuin  parit,  trislitiam  habet,  quia  venil  bora 
ejus;  cum  autem  peperit  pueruro,  jam  non  meminit 


humili  veste  mutamus.  Magna  suut  baec,  ardtM  swit, 
faleor,  magisque  supernoe  retributtoftJi  mvneribus 
compensaoda ;  sed  adbuc  restat  oade  praefixuin  de- 
beat  pondus  impleri,  ut  in  ga2ophylacium  Regis 
selerni  merealur  admitii.  Qiweritis  quid  sit  hoc  :  Oo- 
currit  mibi  protinus,  ut  vobis  isla  respondeam  .  Obe- 
dientia,  cbarilas,  gaudium,  pax,  patientia,  caetere* 
que  virtutes,  quas  gentium  praedicator  enumerat 
(Galal.  v).  Sed  volo  compemliose  perstringere,  qtio 
menti  veslrae  valeat  facilius,  ac  per  boc  arctius  in- 
haerere.  Itaque  nibil  est  aliud  nisi  fervor  in  Deum  et 
mortiticalio  in  temetipso.  Si  enim  apostolica  iu  no- 
bis  sentenlia  viverei,  qua  dicitur :  «  Seinper  inorti- 
ficationem  Jesu  in  corpore  nostro  circuniferentes 


prcssurae  propter  gaudium  ,  quia  natus  est  bomo  in  B  (ILCor.  vi) ;  >quia  carnalis  amor  non  haberet  ubi  se 


niundo  (Joan*  xvi).  > 

CAPUTIL 

Quod  nm  qw$que  Uudeat  oeepta  perficere,  ad  amorem 

Dei  nequeat  pervenire* 

Abortlviim  ptaue  opns  Deus  noii  approbat,  qui 
personarum  et  offlciorum  ,  conditionum  et  ordinum 
actus  in  stalera  providae  discussionis  examinat ,  et 
diversas  liabet  lanccs  per  singulos  ordines.  An  ad 
trutinanda  regis  opera  stateram  babiiem  non  habuc- 
rat,  eaqtie  actus  illius  appenderat ,  cui  per  manus 
articulum  in  pariete  describebat :  «Regnum  luuiu 
appensum  ett  in  statera,  et  inventus  es  minus  ha- 
bens?  (Dan.  v.)  >  Atque  idcirco  praesto  subjunctum 
est : «  Divisum  cst  reguum  tuum,  et  datum  Medis  et 
Pcrsis  (ibid.).  > 

Si  ergo  regnum  simul  et  vitam  iilis  Dcus  omnipo- 
tens  abstulit ,  non  ob  aliud  crimeu  ,  nisi  quia  tam 
boni  operis,  quaie  regem  decueral,  in  eo  pleniludi- 
nem  non  invenil;  quid  de  nobis  est  sentiendum, 
qui  sub  professione  manastica  et  scandere  perft- 
ciionis  exceisa  promisimus,  et  adbuc  tamen  sub 
torpore  desidise  in  imperfectionis  nostrae  convaiie 
Jacemus?  Ut  quid  bomo  totis  nisibus  non  satagil 
tmplere  quod  instal?  Ob  id  saltem  ne  perdat 
omne  quod  praeterito  labore  qosesierat.  Nam  quao- 
tumlibet  itiiteris  quisque  perrexerit ,  quid,  quaeso, 
profieit  si  ad  locutn  proposttum  non  attingat?  Porro, 
si  quispiam  regi  vebeinenler  infensus ,  non  aliter 
redire  in  gratiam  possit,  nisi  cenjum  argenti  libras 


intra  nostra  diffunderet,  necessario  se  omnis  noslra 
delectatio  in  Deum  suspensa  transferret :  et  iliic  no- 
ster  ignis  exsilicns  viveret,  quia  intra  nos  diffundendi 
se  spatium  non  haberet.  Prudens  eteniin  vir,  ct  ad 
salutis  suae  custodiam  veltementer  intentus,  tanta 
reprimendis  vitiis  solliciludine  seinper  invigilal,  ut 
perfectae  mortiflcationis  cinguio  lumbos  suos  et  re- 
nes,  ventrem  una  cum  iateribus  undique  circum- 
slringau  Quod  nimirum  tunc  fit,  cuin  pruriens  gula 
reprimitur;  cum  lingua  procax  sub  silentio  cohibe- 
tur;  cum.auris  a  delractionibus  clauditur;  cuin  ocu- 
ius  aspectare  quae  sunt  iliicita,  prohibetur;  cum  re- 
tinetur  manus,  ne  creduliter  feriat,  pes  ne  vagabu:i- 
dusinaniter  pergat;  cum  resistitur  cordi,  ue  pro- 
C  speris  alienae  felicitatis  invideat,  ne  quod  sunm  non 
est,  per  avariliam  concnpiscat,  ne  se  ab  amofe  fra- 
temo  per  iracundiam  dividal,  ne  se  super  caeteros 
arroganter  extollat,  ne  litilianti  luxuriae  ex  delecta- 
tione  consentiat,  ne  se  vei  in  moerorem  immodera- 
tius  deprimat,  vel  laetilia  ienociuantem  resolvat. 
Quia  igilur  bumana  mens  penitus  vacare  non  valet, 
ut  cujuslibel  rei  se  amore  non  occupet,  cum  Loc 
virlutum  muro  uitdique  circumcluditur;  qtii  se  ciica 
se  nequaquam  dilatare  permitlitur,  supra  se  necesse 
est  rapiatur. 

CAPUT  IIL 

Quod  nueue  til  terram  nottri  cordie  excolere,  $i  de 

ampla  volumut  posseuione  gaudere. 

Hoc  itaque  modo  cum  rncns  nostra  in  suo  coepert 


jppcnderii,  certus  quia  post  solulum  exaciionis  regiee  D  auctore  quiescere,  et  ex  illa  jam  dulcedinis  iniiiuu* 


debitum,  non  solum  graliam,  sed  et  magnae  cujus- 
dam  dignilatis  erit  infulas  accepturus ;  nunquid  non 
ialous  erit  si  nonaginta  novem  libras,  quae  pubiicis 
serariis  illaUe  jam  fuerant,  perire  patitur,  nisi  sola  una 
;  quaede  rattoneremanserat,  persoivalur?  Nonne 


«IaI     nlstmA       #>svll 


suavitate  guslare  :  mox  quidquid  divinae  iegi  judical 
essc  contrarium,  respuit;  quidquida  superme  jusii- 
tiae  regula  discrepat,  abborrescit.  Hinc  plane  vera 
mortificatio  287  nascitur;  hinc  fit,  ut  homo  Re- 
demptoris  sui  bajuians  crucem,  mundo  morluusvi- 

<iA«ln«      IfamiA    iA»n      IkAD     r<kluilfkMratm      4*A11«IaI       innntita 


*9S  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  VARIA.  i96 

Hic  itaque  vir  postquam  urbes  itostium  subruit,  \  sulcaret.  Nam  ubicunquo  duriora,  vcl  quanlumlibel 


poslqtiam  regum  in  speiunca  latentium  colla  culcavit 
el  pordidit;  poslquam  inaritima,  cainpcstria  ac 
montana  regna  subveftit,  quid  jam  rcstat,  nisi  ut 
repromissionis  terrain  cum  triumphatore  Josue  tran- 
quilla  pace  possideal?  alioquin  quid  prodest,  quod 
deserentee-Egyptum,  diviso  mari  Rubro  Iransivimiis, 
si  \n  deserlo  nunc  per  quadraginta  annorum  spatia 
coarctamur,  et  nec  ad  ollas  carnium  redire  jam  pos- 
sumus,  nec  terrain  lacle  melleque  manantem  jure 
possessionis  iniramus?  Dormimus,  stertimus,  et  sub 
ignavto  torpore  marccmus. 

Merilo  ilaque  nobis  ad  opprobrium  dicilur,  quod 
septem  tribubus  necduin  possessiones  habentibus 
idem  Josue  dixisse  perhibctur  :  «  Usquequo,  inquit, 


ahiora  praecepta  conspicimus ,  iltuc  aratrum  nostri 
sudoris  immitleie  ,  vciul  in  prau-uptuin  montem,  vcl 
in  vivum  lapidem  formidainus.  Volumus  siquidem 
annumerari  intercuneos  mililum,scdiiisignianoncu- 
ramus  babere  vinutum.  Ad  oculos  quidem  bominum 
pratendimus  honestatis  imaginem,  sed  in  conspectu 
occulti  Judicis  habere  negligimusverilalem.  Nonmtlii 
namque  (quod  sine  gemiiu  dicere  nequeo)  sic  ad 
novae  religionis  transeunt  ordinem ,  ut  tamen  praeter- 
itae  vitaj  nunquam  deserant  velustatem  :  hi  nimirum 
GabaoniUe  sunt,  non  Israelila?.  Nolum  quippe  est, 
quod  Gubaonilae  mortis  timore  perterriti,  ad  israe- 
lilicum  popuium  cum  fratide  clcailiditaie  vcnerunt, 
ita  ut  se  veteribus  veslimenlis  mduerent,pauesctiam 


tuarcelis  ignavia,  et  non  iutratis  ad  possidendam  B  siccos,  utres ,  saccos,  calceamenta ,  atque  omuia  si- 


terram,  quam  Dominus  Dcus  patrum  vestrorimi  de- 
dil  vobis  (Josue  xvm).  >  Stultus  deniqne  miles  est, 
qui  satagit  vincere,  si  non  sluduerit  ante  pugnare; 
nimis  deiicaius  esl,  si  antc  nililuroblinere  victoriam, 
quam  cgrcdiatur  ad  ptignam.  Frustatur  agricola,  si 
anlequaju  desudavil  serere,  ambial  trilurare;  cum 
constct,  quia  quisquis  desideral  frumenia  colligcre, 
prius  necesse  sit  frutices  simul  cum  vepribus  exstir- 
pare.  Et  revera  divina  voce  peccatori  homini  dici- 
tur :  i  Terra  tua  spinas  et  tribulos  germinabit  (Gen. 
m) ;  >  ut  autcm  tcrra  ista  valeal  esse  ferax  segetum, 
patiens  sit  ante  ligonum,  el  vomerura;  quatcnus  di* 
versis  aflhctionibus,  perfcctaque  pcenitcnlix  disci- 
plinis  excuha,  veiut  uberum  proventu  frngum,  sic 
adornetur  omnium  fecuiiditate  virtutura.  C 

Ad  hanc  profecto  agriculturam  lypice  impellcbat 
Josue  filios  Joscph,  cum  eis  de  parvx  sortis  funiculo 
conquerentibus,  diceret :  <  Si  populus,  ?nquit,  mul- 
lus  es,  ascende  in  silvam,  et  succide  tibi  spatia  in 
terra  Pherezari,  et  Raphaim,  quia  angusta  est  tibi 
possessio  inoniis  Ephraim  (Josne  xvn).  i  Natn,  ul 
rem  ad  id  quod  propius  adjacet,  non  incongrue  re- 
feram,  in  angnsta  se  montis  Ephraim  possessione 
oohibuit,  qui  sola  B.  Benedicti  regula  contentus  esse 
decrevit.  Sed  audi,  quomodo  te  ad  moniem  Josue 
novus  impellat,  et  ad  latiora  possessionum  spalia 
festiuare  praeciptat :  c  Regulam,  inquit,  hanc  de- 
scripsimus,  ul  hanc  observanles  aliquatenus,  vel  ho- 
nestatem  morum,  vel  initium  conversationis  nos  de- 


mul  iuvcieraia  porlarent :  quibus  scilicct,  postquani 
impelralo  fuedere  vila  donaiur,  cousequentcr  ctiaiu 
fraus  patefacta  cognoscitur  :  quos  Josue  comperlo 
dolo  sub  malcdictione  damnavil  ,et  aquae  gcstalo- 
res,  lignorumquc  caesores  perpetuo  jure  constttuit 
(Jos.  ix). 

Qui  sunt  autem  Gabaonita?,  qui  ad  Israeiilas  mor» 
tis  formidine  transeunt,  nisi  ii  qui  ad  servitutis  di- 
vinae  mililiam  non  perfcctionis  amore  ,  sed  tremc- 
facci  scelcrum  suorum  immanitale  confugiunt?  Sed 
eortini  iionnulli  veste,  non  mente  mutati,  siccos  pa- 
nes  ad  csum  portant,  qtiia  azyma  adhuc  sinceriiatis 
el  veritalis  ignorant  (11  Cor.  v).  Veiustis  vestibus 
conlegunlur,  quia  in  veleri  adhuc  homine  conslituti, 
novum  induere  ncsciuut,  qui  sectindum  Deum  crea- 
tus  est  in  justitia  et  sanctitate  verilatis  (Ephes.  ivj. 
Poslremo  omnia  videutur  inveterata ,  quoe  gestam, 
quia  in  prateritae  vitas  vitiis  perseverant,  nou  oblcm- 
perautcs  praecipienti  Apostolo  :  c  Renovamini,  inquil, 
spirilu  menlis  veslrae  (ibid.)i  >  nec  ilia  eis  scntcutia 
congruit ,  qua  dicilur  :  c  Vetera  trauseunt ,  ct  eece 
facta  sunt  omnia  nova  (11  Cor.  1).  >  Ad  noviialein 
quippe  superflcietcnus  venieutes,  re  ipsa  in  velustate 
persislunt ;  quia  emcndationein  et  novam  conver- 
sationcffl  in  suis  moribus  non  osteiidunt.  Tales  ila- 
que  maiediclione  plectunlur,  nec  ad  sortiendam  cun 
Israelitis  baereditaiem  aliquatcnus  admittuntur.  Non 
enim  ex  illorum  numero  sunt ,  quibus  dicftur  :  i  In 
hoc  vocati  eslis,  jil  benedictionem  hasredilate  possi- 


monstremus  habere.  >  Ecce  mons  Ephraim.   Sed      deatis.  >  Aqua  aulem  insipida  est ,  et  ligua  dunu 


quoniam  angustam  hic  possessionem  esse  perpendit, 
mox  ad  altiora,  simui  et  latiora  transmittit :  c  Cac- 
ternm  qui  festinant,  inquit,  ad  perfeclionem,  snnt 
docuinae  sanclorum,  sive  collationes  et  inslituta  Pa- 
truin,  >et  caetera  :  quae  quoniam  vobis  notisstma  no- 
vimus,  hic  apponere  superfluum  judicaraus. 
288  CAPUT  IV. 
De  his  qtti  Gabaonitarum  imitantur  exemplum. 
Sed,  o  utinam,  quia  tepidi  atque  degeneres  nequa- 


Ligna  ergo  ca?dere,  et  aquas  vectare  jubentur;  qu  a 
gu&lus  intelligentioe  spiritualis  ignari ,  duris  atque 
insensibiiibusexterioris  cxcrcitii  negotiis  oceupanl.ir. 
Sic  igitur  aiiquam  quiJcm  in  exteriosibus  videntur 
ulilrtalem  Ecclesiae  serviendo  conferre :  sed  quia  ser- 
viliter  vivunt,  bxreditatcm  inter  Israelitas  ncqueunt 
possidere. 

CAPUT  V. 


/iiiaim  <kil  oll  t/wck  /muiI 


De  iis  qui  eorum  tenent  figuram,  qui  ad  maledicear 
dum  constiluii  sunt  in  HebaL 


»?  0PU9G.  XIII.  -  DE  PERFECTIONE  MONACH.  294 

iremendi  jodicfe  intentatur,  de  servitute  ad  libf  r-  A  abducat.  Viiidicemus  virliilum  armis  haereditatein 

nostram,  ul  possessionis  nostrae  terminos  assidu» 


tatem  veniunt,  et  ad  capessenda  cum  caeteris  jura 
haereditariae  possessionis  assurgunt.  Quorum  scili- 
cet  typum  tribus  illae  tenuerunt,  quac  et  prius  pra> 
cipiente  Moyse,  deinde  Josue  exsequenlc,  ad  male- 
dicendum  sunt  constituta?.  Sic  enim  Scriptura  lesla- 
tur  :  c  Omnis  populns,  et  omnes  majores  natti, 
ducesque  ac  judices  stabanl  ex  utraqtie  parte  arc» 
fn  conspectu  sacerdotum  qui  poriabanl  arcam  fcede- 
ris  Domini,ul  advcna,  ita  et  indigena :  media  eorum 
parsjuxta  montem  Garizim,et  media  jiuta  montem 
Hebal.  Porro  ii  qui  stabant  juxla  Garizim,  benedice- 
bant  factores  legis;  qm  vero  juxtallebal,  malcdicc- 
bant  transgressores  legis  (Deut.  xxvn;  Jos.  viii).  i 
Qnid  enim  designant  isti,  qui  benediclionis  fungun- 


cultunc  sudoribus  dilatemus.  At  fortassis  desides 
quiquc  respondeant,  quod  filios  Josepb  tuno  dixisse 
Scriptura  commemorat :  «  Non  poterimus,  inquiunt, 
ad  montana  conscendere,  cum  ferreis  curribus  utan- 
tur  Chananari,  qui  babitant  in  terra  campesuri 
(Jot.  xvu).  •  AJta  qnidem  petunt,  sed  eos,  qui  in 
jmis  babitani,  pertimescunt ;  quia  ad  arcem  nituntur 
festinare  virtutum,  sed  carnalium  viliorum  diffidunt 
superare  posse  conflictum ;  quibHS  lamen  ignobiliter 
requiescere  non  conccditur,  sed  illico  respondetur : 
«  Populus  mullus  es,  et  magnse  fortiludinis,  non  ha- 
bebis  sortem  unam,  sed  transibis  ad  montem,  et 
sncciilcs  tibi,  alque  purgabis  ad  habitandum  spatia, 


turofficio,  nisi  eos  procul  duhio,  qui  non  poenarum  B  ct  poteris  ultra  procedere  (Jo$.  xiii).  »  Imo  utauda- 


mctu,  sed  spe  caeleslium  premiorum,  et  perfeclioms 
amore,  ad  servitia  divina  confugttint,  et  jugiter  Deum 
sanctas  conversationis  operibus  benedicunt?  Quid 
autem  illi,  qui  ad  malediccndum  positi  sunt,  nui 
eos  qui  non  amore  perfcciionis  acstuant,  non  dcsi- 
derio  gloriae  cceleslis  anhelant,  sed  ad  hoc  tanlum 
quae  in  lege  praccepta  sunt,  servant,  ut  gebenn» 
poenas  evadant? 

Ad  maledicendum  itaque  missi  sunt,  ut  dum  ma- 
ledicunt,  ipsi  ad  conscientiam  redeanf,  et  perpen- 
dcntes  pcenas  in  Scripttiris  peccatoribus  constitutas, 
a  perversitate  peccandi  se  vel  timore  compescant. 
Hinc  est  plane  quod  illas  tribus  quae  ad  benedicen- 
dum  consiituta3  sunt,  nobiliores  sunt,  filii  videlicet 


ciam  timidis  prabeat,  ipse  Deus  omnipotens  ckmat : 
i  Ego  sum,  inquit,  qui  delebo  eos  a  facie  IsraeL  i 
Et  Josue  coelestis  militiae  bellatores  bortatur,  ae 
facilem  de  hostibus  victoriam  pollicelur  :  c  Nolite, 
inquit,  timere,  nec  paveatis :  confortaroini,  et  estote 
robusli;  dispcrdct  enim  Dominus  cunctos  hostes 
vestros,  adversum  quos  dimicatis  (Joa.  x).  > 

CAPUT   VI. 

De  his  qui  dum  perfectionem  in  sola  conversione  con&ti- 
ftitmJ,  conversii  pcemlentiam  non  imponuni. 
Praeterea,  dileclissimi,  ut  vobis  tanquara  compli- 
cibus,  et  unanimibus  in  Christo  familiariter  loquar, 
quamdam  in  plcrisque  monasleriis  tencri  consuelu- 
dinem  novimus,  quam  ut  vos  abdicetis,  bumiliter 


uxorum;  quae  autem  ad  maledicendum,  ignobiles,  C  suademus.  Nonnulli  namque  rectores  frairum  plus 


ntpula  ancillaruin,  id  est,  Gad  et  Aser,  Dan  et 
Nephtalim,  inter  quos  erat  Ruben,  qui  maculaverat 
torum  patris,  et  Zabulon  Liae  ultimus. 

Nolandum  autem,  quia  omnes  sletisse  circa  arcam 
fcedcris  rereruntur,  quia  omnes  tam  nobiles  quam 
ignobilcs,  acpcr  hoc  sive  lepidi,  sive  in  Dei  amore 
ferventes,  a  sancla  Ecclesia  non  recedunt.  Hoc  au- 
tem  a  Moysequidem  praceptum,  sed  longepost  Josuc 
est  exsecutione  coniplelum.  Quid  per  Moyscn  nisi 
lex;  quidpcr  Josue  nisi  Evangelium  figuralur?  Bc- 
nedictionem  ergo  juslis  debitam,  et  maleilicliouem 
pcccatoribus  irrogandam,  non  solum  lex  veiusla 
prccdixerat,  sed  evangelicae  novitatis  gratia  mani- 
festat  Sed  quanquam  isli  sint  nobiles,  ideoque  bene- 
diclionis  polianiur  officio  :  ignobiliores  illi  ac  per 
malcdictionis  formidinem  terreanlur;  quia  tamen 
advcrsus  hostcs  unanimiter  dimicant,  quia  communi 
laboris  inslantia  promissam  terram  sibi  vindicare 
desudant,  omnes  simul  admillunlur  ad  sorles,ctnon 
diverso  jure  fiunt  sibimet  invicem  cobaeredcs.*Vc- 
rumtamen  valde  clarius  cst,  ut  ferventes  aique 
robusti  nohilium  inveniamur  tiiulis  insigniri  , 
•  890  quam  iuoiles  in  aliquo  degencri  compelhmur 
ignobilitate  notari. 

Fuaianma  eriro  Hebai.  rnnl<>mn.tmiK  multo  m.iffis 


tribuenles  monasticae  rcgulae  quam  expediat,  qui- 
buslibet  a  saeculo  venientibus,  etiam  si  graviterlapsi 
sunt,  aiiam  poenttentiam  non  impomint,  nisi  tanlum 
communem  monisterii  ordinem  servare  praecipiuni  • 
quod  profecio  quam  sit  inconsideralum ,  quain 
inhumanum,  quam  penitus  indiscrelum,  quisquis 
sapit,  intelligit.  Hi  niinirum  audilores  suos  in  Heba- 
iitarum  ignobilitate  constituunt,  dum  poonilentiae 
fcrvorem  tollunl,  dum  non  posl  solulum  debilum 
ainore  perfecliouis  ad  alta  conscendcre ;  sed  prena- 
l'iim  scmper  terrore  conslrictos,  ct  cauiione  fcnoris 
obligalos  docent  sub  degeneris  ignaviae  torpore  lan- 
guere;  ut  non  cum  his  qui  juxtaGarizimsunt,secure 
Dominum  benedicant,  sed  circa  Hebal  potius  cum 
ancillarum  filiis  maledictionum  jacula  perlimescant. 
Qui  ha>c  eniin  agit,  quid  distet  inlcr  decem  millia 
lalenta  cl  centuin  denarios,  non  altendit.  Nam  st  jus 
discretionis  inspicilur,  unusquisque  quo  magis  gra 
vatur  offensis,  eo  majori  gravandus  est  pouderc  sa- 
lisfaclioiiis.  Facilius  quippe  debitor  solvilur,  qui 
inuluatus  est  unciam,  quam  ille  qui  libram  ;  nec  pari 
281  emendatione  piectcndus  est  qui  ovem  rapuii. 
el  ille  qui  bovem. 

Nam  si  diligenler  atiendimus,  ipsos  quoque  apo- 
stolns  disciDlinas  nostra  Drincines.    et   Christiani 


m 


S.  PETIU  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  VARIA. 


5oe 


(Aci.  vi:i),  plura  quam  caeteri,  passionum  suppHcia  \  necessario  confitere,  quia  sanctus  vir  non  sola  quae 


loleravil;  Pelrus  aulera  nupliarum  sordes  abluit 
cruore  marlyrii  (//  Cor.  xi)  [  Vide  schotia  ad  cal* 
cem  optuculi] ;  al  Joannes,  quia  virgo  eligilur  (Joan. 
xxi),  caeteris  omnibus  plus  amatur;  et  quoniam  in 
puerili  actate  mundo  sublractus  graviler  non  deiiquit, 
non  pcenas  marlyrii  patiendo  (/  Cor.  xv),  sed  suavi- 
tei*  et  quiele  quasi  dormiehdo  migravii.  Et  cuin 
proedicator  ille  egregius  dicat :  c  Ego  sum  minimus 
apostolorum,  qui  non  sum  dignus  vocari  aposlolus, 
quoniam  persecutus  sum  Ecclesiam  Dei  (/  Cor.  ix) ; » 
cuni  corpus  suum  casliget,  servitutique  subjiciat 
(I  Cor.  iv);  cum  quod  aliis  ipse  concedit,  de  Evan- 
getio  nibii  accipiat,  sed  de  manuum  suarum  labori- 
bus  vivat;  cum  iile  plus  omnibus  laborel,  et  lamen 


scripsit  observare  nos  voluit,  et  dum  sua  condidit, 
edicta  Patrum  praecedentium  non  castavit.  Sed  ne 
me  quis  temeritatis  incessat,  lanquam  qui  sacrum 
ordinem  derogando  dijudicem,  alque  dcprctiem,  nos 
sanctae  professioni  tantum  tribuimus,  ut  et  secun- 
dicerium  apostolici  ordinis,  et  secunduin  nihilominus 
fateamur  esse  baplismum.  Sed  dico  quod  dictum 
esi,  cum  princeps  aposlolorum  qnibusdam  ad  coi> 
versionem  venire  voleniibus  dicat  :  t  Poenitentiam 
agite :  et  baptizetur  unusquisque  vestruni(4rt.  n);  1 
qua  igitur  mente  securus  est,  qni  tran-aclas  culpds 
flere  negligit,  quando  ipse  suinmus  pastor  Ecclesiae 
buiceliam  sacramento  addendam  poenam  credidil, 
quod  principaliler  peccata  dimitlil?  sancta  niini- 


non  se  comprehendisse  formidet  (Philip.  m) :  si  ille,  B  nim  rc€uJa  illis  *&*  su,)  (a^la  discretionis  arte  dispo- 


inquam,  inter  tam  magnifica  virtutum  opera  non 
cohfidit  adhuc  in  apostolalu ,  quid  nos  infclices  et 
miseri  tantum  praesumimus  de  nostra  desidiae  mona- 
chatu?  Quisquis  sane  ad  religionis  hujus  ordinem 
confugil,  finem  malis  iroponil. 

Sed  quid  prodesl  a  peccatorum  perpeiratione  de- 
sislere,  nisi  el  haec  ipsa  quae  perpctrata  sunt,  slu- 
deat  quis  districtae  poenilentiae  salisfaclione  delere? 
3ed  quia  mihi  fortasse  non  credkur,  quid  cx  hoc  in 
Paslorali  libro  perhibeat  beatus  papa  Gregorius,  in- 
quiralur,  ubi  ail :  c  Admonendos  esse  qui  peccata 
deserunt,  nec  tamen  plangunl,  nejam  relaxatas  aesli- 
ment  culpas,  quas  etsi  agendo  non  multiplicant, 
nulli*  tamen  flelibus  mundant.  >  Quae  videlicet  tam 


sita,  illis  specialiler  sub  lautae  modcralionis  libra- 
iriine  temperala,  qui  spontaneo  dcsiderio,  et  per- 
feclionis  amore  gratis  saeculumdeserunt,non  propler 
eos,  qui  scelerum  immanitale  deterriti,  fugere  ne- 
cessario  compelluntur.  Ilis,  inquam,  qut  amore  ve- 
niuut  obcdientiae,  non  his  qui  trahunlur  timore 
gehennae :  desideranlibus  scilicet  augere  gratiam,  nec 
praecaventibus  vilare  vindiclam.  Quod  in  ipso  libri 
principio  manifeste  colUgilur,  si  ad  quem  sua 
verba  Spiritus  sanctus  dirigat,  sublililer  alten- 
datur. 

Spirilum  sanctum  dico.  Neque  enim  vir  san- 
ctus ,  tantaeque  cultor  humilitatis  protinus  ut  in 
verba  proruroperet,  magisterii  cathedram,  etpraeci- 


plena,   tam  evideoli  illic  sunt  ratione  digesla ,  ut  C  pue  pii  palris  silii  privilcgium  usurparet,  dicens 


quisquis  diligenter  iila  perlegerit,  ex  hac  re  de  <jae- 
tero  dubitare  non  possit;  nos  autem  liic  apponenda 
non  ducimus,  quia  prolixilatis  fastidium  devilamus. 
Et  revera  quoinodo  de  reatus  sui  rclaxatione  securus 
esl,  qui  ad  locum  poeiiitentiae  veuiens,  poenitentiam 
non  observal? 

Al  forlassis  objicilur,  quia  prater  id  quod  com- 
mune  est,  speciale  cuiquam  venieuti  desaecuJo  jeju- 
nium  in  regula  non  jubetur.  Ad  quod  facile  respon- 
denuis  :  quia  B.  Benedictus  sua  quidem  praecepla 
monachis  edidit,  sed  judicautes  de  peccatoribus  sa- 
cros  canones  non  destruxit,  imo  omnia  catholica 
scripla  firmavit  :  conversis  plane  dedit  praecepta 
vivendi ;  peccatoribus  aulem  poenilenliam  non  dona- 


(S.  Bened.  Iieg.t  cap.  4) :  c  Ausculta,  o  fiii,  praecepta 
magislri,  el  inclina  aurem  cordis  tui,  et  admonilio- 
nem  pii  palris  libenler  excipe.»  Sed  ilie  servum 
suum  propriac  vocis  organum  fecit,  qui  6imililer  in 
ipso  valicinii  incipientis  exordio  clamare  per  Isaiam 
coepit  :  c  Filios ,  inquit ,  enutrivi ,  et  exaltavi 
(lsa.  i).i 

Yideamus  ergo  cum  scribere  incipit,  quibus  verba 
dirigit,  ad  quod  hominum  genus  omnem  vim  secu- 
lurae  elocutionis  intendil ;  ait  enim  (S.  Benrd.  Reg., 
cap.  i) :  <  Ad  le  ergo  nunc  mens  sermo  dirigilur, 
quisquis  abrenuntians  propriis  voluplatibus,  Domino 
Chrislo  vero  rcgi  militaturus,  obedientiae  fortissima 
alque  praeclara  arma  assumis.»  Quantum  ergo  ex 


vit,  alioquin  murmurare  possunt,  et  jusle  conqueri  &  sancti   viri  verbis  coliigere   possumus ,  magis  ad 


tam  ii  qui  in  puerili  anate,  quam  qui  a  gravibus 
custodiii  ad  conversalionem  veniunt,  si  eumdem 
vivendi  modum  tenere  cum  his  qui  criminibus  gra- 
vati  sunt,  compelluntur.  Nam  si  aliter  jejunare  nun- 
quam debemus,  nec  aliam  agere  pcenilenliam,  ihm 
quae  in  eadem  regula  sancta  praecipilur,  cur  ibi 
jussum  esl  (S.  Ben.  Reg.y  cap.  53)  :  c  Ul  jcjunium 
a  priore  frangalur  propler  hospites,  nisi  praecipuus 
jejunii  dies  sit?  > 
Ase  nunc,  lece,  nercurre.  revolve  folia.  solerter 


discendam  obedientiam,  quain  ad  peragendam  poe- 
nilenliam  reguke  hujus  schola  cognoscitur  instiluta; 
non  ut  sive  peccalorcs,  sive  justos  excludat ,  vel 
unuiu  genus  hominum  respuat;  sed  quia  omnem 
vim  el  inlentionem  ad  edocenda  obedienliae  prae- 
cepta  constitual. 

Yerum  dum  haec  scribimus,  non  ignoramus  nos 
quosdam  fratres  offendere,  eos  videlicel,  qui  arbi- 
tranlur  et  absolutionem  criminum ,  et  virtutum 
clausulam  in  sola  duntaxil  convcrsione  constare ; 


301 


OPUSC.  Xlll.  -  DE  PERFECTIONE  MONACU. 


30* 


canius  (i  Cor.  yii).  Cur  auiem  haec  Untis  prolraham,  A  nes  *sse  sicul  metpsum ;  sed  unusquisque  proprium 

donum  habel  ex  Deo,  alius  quidem  sic,  alius  vero 
Sic  (Ibid.).  > 

294  Auu<*  ilaque  volebat  Apostolus,  et  aliud 
permittebat.  Yolebai  siquidem  omnes  homines  esse 
sicnl  semeiipsum,  hoc  est9  conjugalibus  negotiis 
aiienos  :  scd  quia  id  omnibus  persuadere  non  pote- 
rat,  neccssilale  coactus,  nupiias  permittebat;  melius 
esse  judicans,  ut  nuptiarum  lcclo,  velut  iufirmi  ja- 
cerent,  quam  ut  in  luxuriae  voraginem  decidentes, 
cervices  effringerent.  Sed  bealus  qui  audit  Aposto- 
lum  quod  vult  praecipientem,  non  quod  non  vult 
ignoscentem.  Sic  itaque  auctor  sanctae  regulae  libra- 
lo  discretionis  examine,  alia  ex  auctoritate  prseci- 
pit,  alia  propler  imbecillitatcm  fragilium  necessitate 


quia  non  alienum  videlur,  exponam.  Quidam  nempe 
frater  ad|nos  de  rconasierio  venit,quid  in  laicaiivita 
commiserit  293  confessus  esU  Porro  debebatur  illi 
septuaginta,  si  recte  leneo,  annorum  poenilentia, 
sicut  nobis  ex  sacroruro  canonum  sententia  videb?- 
tur.  Erat  autem  fere  jam  septennis  in  habitu  reli- 
gionis ;  cumque  quaereremus  pro  his  peccatis  quan- 
turo  jam  posnitentiae  peregi&set,  respondit  :  Domino 
quidem  abbati  se  cuncla  fuisse  confessum,  sed  euni 
praeter  communem  monasierii  observantiam,  nullam 
sibi  poenitenliam  indidisse;  quia  perbibuit  solam 
eonversionem  pro  omniura  peccalorum  suorum 
absolutione  plene  sufficere.  Quid  dicam?  Fateor,  rcs 
mihi  valde  displicuit ;  despexi,  horrui,  et  hominem 


deceplum  esse  clamavi  :  nimirum  qni  poenilentiaui  B  permittit.  Nam  cum  dicit  (S.  Bened,  Reg.9  c.  18)  : 
necdum  haberet  inceptam,  quaro  diversis  afflictio- 


nuro  modis  jam  habere  potuerit  consuinmatam. 

CAPUT  VII. 

Qufid  melitts  est  aqere  quod  ex  auctoritate  prcrcipitur, 
quam  quod  misericorditer  indulgelur. 

Vobis  aulem,  cbarissimi,  et  haec  et  alia  mulla 
displiceant,  quae  decepti  homines,  dum  se  recte 
agere  arbitranlur,  ignorant  :  atque,  ut  in  aliis, 
quae  non  agenda  sunt,  libera  possitis  auctoritatc  cor- 
rigere,  ipsi  cautius  evitantes  abominanda  mon- 
strate.  Ut  autem  ad  illud  redeam,  sancta  regula 
quasi  ampla  quaedam,  capax  et  spatiosa  domus  facta 
est  ad  omnia  genera  hominum  capienda,  puerosvide- 
ficet  et  senes,  fortes  et  debiles,  deliciosos,  multimo- 
da  morum  inaequalitale  diversos.  Noo  ergo  debemus  ^ 
vnna  nosmelipsos  securitate  decipere,  ncc  omnem 
clemenliam  regulae  nostris  quasi  licenler  usibus 
arrogare.  Licel  enim  via  publica  cunctis  ilineranli- 
bus  pateat,  indiscretus  ille  vialor  est  qui  totam  oc- 
cupare  divaricalis  gressibus  tental.  Singulorum  lo~ 
tus  esl  fons,  qui  in  medio  profluit;  sed  insolentcr 
agit  qui  totum  vindicare  propriis  usibus  concu- 
piscit.  Iti  nimirum  et  de  remissione  sanclae  rcgulne 
dicimus,  et  hortamur,  ut  unusquisque  frater,  qui  de 
sua  est  salute  sollicilus,  ad  possibilitatis  suae  con- 
scienliam  redeat ,  et  de  remissione  regute  non 
tam  quod  licet,  quam  quod  necessitas  postulat,  in 
proprios  usus  assumat.  Aliud  quippe  quod  ex  au- 
ctoritale  precipitur,  aliud  quod  misericorditer  in- 
dulgctur.  Sed  quod  praccipilur,  non  sine  peccato 
negligitur;  quod  autem  indultum  est,  bonum  estsi 
dimiltitur,  non  malum  est,  si  completur.  Sed  si  ip- 
sius  regulne  verba  diligenter  inspicimus,  quod  di- 
cere  volumns,  facilius  approbamus.  Nam  cum  dicil 
alicubi  (S.  Bened.  Reg.,  c.  41)  :  c  lnfirmorum  con- 
descendenles  imbecHlitati,  credimus  minam  vini 
sihgulis  sufflcere  per  dies ;  quibus  autem  donat  Deus 
tolerantiam    abstinentise,  propriam   se    habitnros 


c  Licet  legamus  vinum  monachorum  omnino  non 
esse ;  >  et  alibi  (cap.  49) :  « Licet  omni  tempore  vita 
monachi  Quadragesimae  debeat  observationem  ba- 
bere,  tamen  quia  paucorum  est  ista  virlus,  >  et  mul- 
ta  similia ;  quid  est  aliud  quam  si  dicat  :  alta  qui- 
dem  oslendo,  sed  poplitibus  teneris  adhuc  vos  clau- 
dicare  couspiciens,  per  plana  deduco ;  si  cui  autem 
possibililatis  vigor  accesserit ,  deserat  ima  quae  in- 
vitus  indulgeo,  teneal  aha  quae  volo  ?  Nimirum  me- 
lius  est  quidem  salvari  animam  in  Scgor,  quam  sul- 
phureo  in  Sodomis  igne  consumi.  Melius  cst  enim 
nubere  quam  uri  (/  Cor*  vn).  Sed  quam  gioriosius 
est  ad  montana  conscendcre,  quam  in  parvulse  Se- 
gor  obscura  ignobilitale  jacere. 

Et  ut  ad  id  quod  nostrum  est  redeam,  melius 
certe  est  in  spiritali  ordine  vel  scgniler  vive- 
re,  quam  funditus  in  mundana  conversatione  per- 
ire.  Sed  quam  elegantius  est  omnia  vitiorum  por- 
t  nU  festinanter  elidere,  et  ad  virlulum  culmen 
acsluanti  desiderio  feslinare,  quam  sub  tempore  de- 
sidiae  in  sola  suscepti  ordinis  securilate  dormire. 
Ac  si  promulgator  sanctae  regulae  suis  audiioribus 
dicat  :  Su&cipienles  uttidem  quod  indulgeo,  non 
peccatis,  scd  non  suscipientes ,  mercedem  babctis  : 
admissa  siquidem  misericordia  non  incurhtis  pce- 
nam,  sed  proptcr  Deuni  dimissa  pertingilis  ad  coro- 
nam  :  ethaec  quidem  speciali  criminenon  deprcssi; 
alioquin  quisquis  se  meminit  illicita  perpetrasse, 
versa  nunc  vice  debet  a  licilis  abslinere  :  ct  qui 
commisil  supcrbe  probibita,  debel  nunc  humiiiter 
nbdicare  concessa.  Plerique  euim  molliter  suavi- 
terqtie  viventes  si  aliquando  suadenlur,  ut  qoan- 
tiimtibet  vel  parum  saltem  arctioris  vi<£  arripiant 
instituliim,  mox  raliocinium  slbi  defensiouis  obten- 
dunt,  dum  quispiain  eorum  sic  ait  :  Vivo,  inquir, 
til  jubeor,  dum  rebus  concessis  ulor ,  legis  meae 
mandala  conservo  :  deinde  ut  tanquam  victor  do 
superiori  conlendere  videatur,  in  audaciam  prosilit. 


503  S.  Pfif  JQ  DAMlANf  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  I».  —  OPUSCULA  VARIA.  304 

mittil,  alia  secundiim  imperium  praecipi  non    co-  A  vidc.Ii.  el  ut  pcr  verbum  quod  audit,  scandat  ad  vi- 


jnovit. 

Hic  itaquc  in  deserio  moriturus  est,  quia  dum  in 

carnts  suae  voluptatibus  ignobiliter  habilat,  ad  obli- 

nendam  sui  juris  lcrram  pcr  laborum  certamina  non 

desudal;   sive  cum  Rubenitis  et  Galaaditis  ante- 

quam  Jordanem  transeat,  figitur,  atquc  ideo  ter- 

ram  lactis  et  mellis  295  possidere  post  triumphum 

cum  aliis  tribubus  non  merelur,  intenlionis    snae 

terminum  posuit :  et  quia  adhuc  in  cxpedilionc  po- 

situs,  jam  domi  sc  habitare  credit,  ad  hsereditatis 

suae  funiculum,  ubi    vera  cst  requies,  et  secura 

tranquillitas,  non  attingit. 

CAPUT  VIII 

De  vita  acliva  et  coniemplutiva,  sub  figura  Lice  el 
Rachelis. 

Omnis  denique  noslra  conversio,  ct  abrenunlialio 

saeculi  ad  nil  aliud,  nisi  ad  requiem  tendit;  scd  haec 

requies  sic  acquirilur,  si  prius  homo  diversis  cer- 

taminum  laboribus  exercetur,  ut,  cessanlc  postmo- 

dum  omni  perlurbalionnm  slrepitu,   pcr  graliam 

contemplationis  transferatur  animus  ad  indagandam 

speciem  Teritalis.  Scd  cuin  ad  hanc  requiem,  sicut 

dictum  est,  non  nisi  i>er  lnborcs  et  ccrlamina  per- 

venilur,   quomodo  quis  ad  rcquiem  pervcnit,  qui 

necdum  ad  cerlamina  ipsa,  quae  in  medio  sunt  con- 

stituta,  descendit?  Quo  enim  pacto  quis  valeat  au- 

lam  ingredi  regiam,  si  eam,  quae  prae  foribus  est, 

nondum  transivit  arenam?  Qui  propaginare  non  di- 

dieit,  qui  palmitum  sarmenla  non  secuit,  qui  gle- 


dendum  principium  quod  quaesivit. 

Sed  necesse  cst  ut  hunc  diversorum  cerlaminum 
labor  excrceat,  anlequam  ad  quieiis  intinitc  snavi- 
tatem,  quam  concupiscil,  atlingal.  Prius  servitutc 
deprimitur,  ut  jure  postmodum  ad  perfeclae  liberia- 
tis  lilulos  provehatur.  Septem  vero  aunis  sub  deal- 
balionis  gralia  servit,  cum  septem  ea  quae  ad 
proximi  dilcctionem  296  pcrtinent,  Decalogi 
mandala  custodil  :  vidclicel  ul  prime  timore  con- 
strictus,  atque  ideoservitulis  jugo  depressns,  sallem 
a  velustae  legis  incipiat  institulis  (Exod.  xx),  ut  ni- 
jnirum  parcntes  honorct,  ul  non  moechctur,  nou 
occidat,  non  furetur,  non  falsum  lestimonium  pro- 
ferat,  non  uxorem  allerius,  non  rem  proximi  con- 
B  cupiscat.  Quibus  ritc  scrvaiis,  nou  mox,  ut  spera- 
bat,  ad  conlemplationis  oblectamcnta  pcrducitur,  ut 
veitit  exspectala  diu  Rachcl  pulchritudinc  perfrua- 
tur;  sed  Lia  sibi  per  nociem  inopinata  supponitur, 
quia  inter  ltumanx  hujus  ignoranliae  lenebras  tole- 
ranlia  sibi  liboris  injungilur.  Ex  qua  lamen  jam 
numerosam  sobolem  suscipil,  quia  ubercs  spirituaUs 
lucri  pcr  hunc  laborem  fructus  acquirit. 

Hanc  itaqne  tolerat,  ut  ad  illam  quandoque  per- 
veniat,  quam  pcrseverantcr  amat.  Suadetur  ergo  ut 
alios  scptem  annos  servire  desudet,  quia  profeclo 
neccsse  est  ut  adhuc  alia  septetn  praeccpta  conser- 
vet,  scd  jam  aliquanlo  liberior,  non  legalia  lanqtiam 
scrvus,  scd  evangelica  sicut  gcner  :  videlicet  ut  sit 
paupcr  spiritu,  sit  milis,  lugeat,  esuriat,  siliatque 


bas  sarculis  uunquam  fregit,  qui  vomeribus  novalia  C  jnstitiam  (Matih.  \)\   sit  misericors,  mtindum  cor 


non  sulcavit,  quomodo  excussis  paleis  in  horreo 
frumcnta  rccouderc,  aut  plenis  musto  canalibus  vi- 
naria  poterii  amovere? 

Porro  non  obscurum  est  quod  Laban  duas  filias 
babuit,  quarum  juniorem  Jacob  in  conjugium  con- 
cupivit,  ad  cujus  lamen  amplexus  pervenire  non 
potuii,  donec  majorem  ignarus,  alque  ideo  invitus 
accepit.  Sed  quia  rem  scicntibusloquor,  non  miiii 
multis  eiaborandum  est  vcrbis.  Laban  quippe  deal- 
batio  interpretatur.  Quis  autcm  ad  Deum  converti- 
lur,  nisi  ut  deposila  pcccalorum  nigrcdine  per  re- 
niidsionis  gratiam  dcalbetur?  Sicut  ipse  poliicetur 
diccns  :  «  Si  fuerint  peccala  vcslra  quasi  vermicu- 
lus,  tanquam  nix  dealbabuntur  (ha.  l).  >  Quod  felix 


habeat,  sil  postrcmo  pacificus.  Enimvero  vellel  ho- 
mo  si  fieri  posscl,  nullas  quidcm  laborum  molestias 
agendo,  vcl  patiendo  pcrferre,  sed  protinus  in  ipsis 
sui  lirocinii  rudimenlis  ad  pulchne  conlemplalionis 
delicias  perveuire ;  verumUincn  hoc  non  in  lerra 
moricnlium  fil,  sed  in  lerra  viventium;  quod  si- 
gnificare  videtur  illud  quod  a  Jacob  dicitur  :  «  Non 
est,  inquit  Laban,  in  ioco  nostro  consuetudinis,  ut 
minorcs  anle  tradamusad  nuplias  (Gen.  xxix).  »Nee 
absurde  major  appellalur,  quae  prior  cst  tempore. 
Prior  est  enim  in  hominis  cruditionn  labor  boni 
opcris,  quam  requics  conlcmplaliouis.  Explctis  ita- 
que  duabus  hcbdomadibus,  allera  vidclicet  legis  an- 
tiquae,  allera  evangclicac  gratiae,  mox  ad  diu  deside- 


illepeccator  poslulabat,  cum  diceret :  <  Mundabor,  D  ratae  Rachelis  penrenitnr  amplexus;  quia  quisquis 


lavabis  me,  et  super  nivem  dealbabor  (PsaL  l).  > 
Lia  interprctatur  laborans ;  Rachel,  verbum,  sive 
visum  principium.  Sed  si  Scripturam  diligenter  at- 
tendimus,  nec  uno  quidem  die  servisse  Jacob  propter 
Liuj  desiderium  reperimus,  sed  per  totas  illas  anno- 
rum  hebdomadas  pro  sola  Rachel  servituti  subja- 
euit;  insuper  et  ipsam  Liam  ad  illius  intnitum  to- 
leravit.  Quis  enim  ad  Deum  idcirco  converlitur,  ut 
labores  et  aerumnas,  ac  tentalionum  certamina  pa- 


pertingere  ad  divinae  contemplationis  oblectamentft 
desiderat,  prius  necesse  est  ut  utriusque  TesUmenti 
peragere  mandaia  contendat. 

CAPUT  IX. 

De  Zelpha  et  Baia. 

Sed  quia  clectus  quisque  perfectionis  suae  limite 

non  contentus,  filios  etiam  Dco  gignere  spiviluali 

fecunditate  dcsideral,  postquam   conjugale  foedus 

Jacob  cum  duabus  sororibus  iniit,  ad  propagandum 


305  OPUSC.  XIII.  -  DE  PERFrXTlONE  MOJNACH.  506 

sunt  enuutiaU  figuris.   Nani    fiala    intcrprcLuur  A  plativae  vitae  perferant  fractum,  sed  ad  hoc  potius  ut 

inveterata.    Sane  quia  inteilectum  spiriiualis  sub-     proprii  arbilrii,  suaeque  voluniatis  expleant  appe- 

stantiae  nudis  verbis  humana  lingua  nequit  expri- 

mere,  quaudoque  doctrina  sapienliae  per  quasdam 

corporeas  similitudines    audieutem  nitilur  infor- 

inare.  De  veterl  autem  vita ,  et  carnalibus  sen- 

sibus  dediu,  corporeae  cogitantur  imagines  :  qua- 

mut  videlicet  ad  docendum  usus  assumiuir,  cum 

aliquid    ex    incompreheQsibili    et   incommutabiii 

essentia    diviuitatis   audilur.    Rachel  itaquc  nia- 

luit  297  utcunque  iilios  ex  ancilia  suscipere,  qtiam 

omnino  sterilis  permanere ;  quia  doctt  ina  sapieuliae, 

sive  gralia  contempiationis,  per  cxteriorum  scien* 

Uam,  vel  visibiliuin  rerum  formas,  audiloribus  inli- 

inat  quidquid  de  invisibiiibus  iutra  arcana  mentis 


tilum. 

Hi  sunt  denique,  qui  ad  quaelibei  peragenda  ne- 
gotia  buc  illuc  votiva  jugiter  vagalione  discurrum ; 
et  dum  quiescere  nesciunt,  videri  vebit  obedientes 
voiunt :  sicque  morbum  vitii  quo  laborant,  super- 
ducto  velamine  virtutis  obumbrant.  Hi  nimiram  non 
idcirco  laboribus  atteraniur,  ut  obediatit,  sed  ideo 
suis  praepositis  obedire  deliborant,  ut  laboratidi  ma- 
teriam  non  ainiltant,  otium  vitielicet  lolerant,  la- 
bore  fruuntur;  quia  vagaiionem,  quietem,  molam- 
que  negotiorum  volvere,  suavem  deputant  volu- 
ptatem.  Slint  enitn  quaethm  aninue  paralyticae 
^  qtiae  segaudent  crcbris  discursionibus  agitare. 


occultal ;   et  sic  quodammodo  per  ancillam  filios  ])  Quisquis  enim  corporeae  paralysis  languore   con- 


accipit,  dum  per  eam,  quae  sub  sc  csl,  scienliam, 
spiriluales  Deo  liiios  parit ;  Zeipba  vero  inlerprcta- 
tur  o$  hians. 

Haec  igitur  ancilla  ilios  Agurat,  quorum  iu  prasdi- 
catione  evangeiicae  fidei  os  quidem  bial,  sed  cor  non 
biat.  De  quibus  videlicet  scriptum  esl :  «  Populus 
liic  labiis  me  honorat,  cor  autem  eorum  longe  esl  a  me 
(Matth.  xv).  >  El  de  quihus  Apostolus  :  «  Qui  praedi- 
eas,  inquit,  non  furandum,  furaris  (Rom.  n).  >  Ve- 
rumtamen  ex  hac  ancilla  haeredes  fuiuros  aliis  Lia 
fiiios  accipit ;  quia  saepe  per  tales  etiam  praedicato- 
ses  acliva  vita  multos  regni  filios  adoptavit.  De  qui- 
bus  Veritas  :  «  Qua?  dicunt,  inquit,  facile  ;  quae  au- 
tem  faciunt,  facere  nolite  (Matth.  xxm).  >  El  Apo- 


stringitur,  saepe  minisirorum  vexatione  conculitur, 
et  sic  agitationibus  refovelur.  Ili  cerle,  spiriluaies 
videlicet  paralytici,  vel  solis  ancillis  dicendi  suni 
esse  conjuncli,  atque  ideo  eorum  filii  nullalenus  ad 
haereditalis  capesscmlae  jura  pcrveuitint ;  vcl  si  Jibe- 
ras  habere  se  putant,  non  ancillas,  ut  ita  dixcriu), 
proptcr  filias  Laban,  sed  perverso  ordine  filias  sibi- 
inct  fcederare  volunt  proptcr  ancillas  ;  quia  non  ad 
hoc  laborant,  ul  obediaut,  sed  ad  boc  potius  obe- 
ditint,  ut  laborent.  Ncc  more  Jacob,  ad  activam,  vel 
contemplalivam  vitam  frtictus  suoruiu  operuin  refe- 
runt ;  sed  sive  de  activa  qtiid  in  sua  operatione  de- 
monstrciit,  sive  de  conteniplativa  aliquid  verbis 
enuntienl,  non  iu  bis  spiritualis  utililatis  expetunt 


stolus  :  «  Sive,  inquit,  occasione,.sive  Christtts  ve-  C  fructutn,  sed  propriae  tautuininodo  voluntatis  aucu- 
riute  annunlietur,  et  in  boc  gaudeo,  sed  et  gaudebo     pauiur  arbitrium. 


(Philipp.  i).  > 

Sed  jam  sufficiat,  quod  sacrae  mentionem  hisloriae 
hucusque  protraxiinus,  qui  seriatim  Scripturas  ex- 
ponere  proposilum  non  babemus.  Hoc  tantum  in 
his  considerandum  esse  perpendimus,  quia  sicut 
Jacob  Rachelis  solius  intuilu  omnes  illas  mulieres 
accepil,  ex  quibus  filios  genuit,  sic  quisqtiis  sub 
deaibationis  gratia  constitutus,  fruclificare  Deo  spi- 
rituali  fecunditate  desiderat,  necesse  esl  ut  pcr  omne 
quod  agit ,  ad  conteinplationis  semper  gratiam 
tendat. 

CAPUT  X. 
fte  ku  qni  vagaiionibut  dediti  >  ignorant  tpirituate 

conjugium. 

Sed  qoid  ad  ha&c  dicimus,  cum  videamus  in  domo 
Laban  nonnollos  sub  tanti  torporis  atque  desidiae 
negligentia  vivere,  ut  neque  Racbelis  ambiant  pul- 
chritudinem,  neque  etiaro  circa  Liae  se  videantur 
exercere  laborem  ?  Hi  profecto  sunt,  qui  in  mona- 
steriisconstitoti,  neque  per  remoliorem  vitam,  sive 
per  assiduae  orationis  instantiam  ad  gratiam  cou- 


CAPUT  XI. 

De  monachh  qui  grammaiicam  ditcere  gettiunt. 
Ut  autem  cum  stomacho  loquar,  ex  istorum  nu- 
mero  sunt  ii,  qui  grammaticorum  vulgus  adeunt, 
qui,  relictis  spiritualibus  studiis,  addiscere  terifctae 
artis  ineptias  concupiscuut :  parvipendentes  siquidem 
regulam  fienedicli,  regulis  gatident  vacare  Donati. 
Hiporro  fastidientes  eccle3iasiicft  disciplinaepcri- 
tiam,  et  saecularibus  sludiis  inbiantes,  quid  aliud 
quam  in  fidei  tbalamo  conjugem  relinquere  castam, 
el  ad  scenicas  videntur  descendere  proslitulas?  Et, 
ut  ita  fatear,  meretricum  lenociniis  oblecuti  dant 
repudium  liberis,  ut,  violato  nupliali  foedcre,  socien- 
&  tur  aitcillis.  Deserunt  uxores  Laban,  videlicet  filias, 
el  ad  lupanares  transeunt  concubinas ;  ul  merito 
cum  Bala  veteres,  et  cum  Zelpha  vaniloquia  videan- 
tur  urbanitate  dicaces.  Sed  forlassis  objiciunl,  quia 
ad  hoc  exteriorum  arlium  nugis  insudant,  ut  locu- 
pletius  ad  studia  divina  proficiant.  Jacob  certe  peti- 
tionibus  uxorum,  concubinarum  toleravil  ample- 
xum  :  alioquin  qui  ex  eis  nali  sunl,  nullatenus  cum 


807 


S.  PETRl  DAMIANl  OPP.  TOKUS  SEU  PAKS  m.  -  OPUSCCLA  VARIA. 


308 


r onymus,  aliique  doctores  sancfi  h#c  funditus  abne- A  se  censuia  conslnngai,   ab  exienori    se   nogolio 


gant;  noverint  isli,  qoia  adulterino  pelhcum  ainore 
riecepti,  velut  contra  conjugale  foedus  sine  fuedere 
pertinaciter  pugnant.  Nam  non  solum  prohibemur 
posi  accepium  sacrum  ordinem  vanis  hujusmodi  do- 
ctrinis  intendere ;  sed  ex  iis  quoque  quae  ante  didi- 
ciinus,  superflua.  quaeque  praecipimur  detruncare. 
Unde  per  Moysen  lege  decernitur,  ul  mulieri  in 
belio  captae»  et  in  conjugium  victoris  electse,  corporis 
fiuperfluilas  abscindalur :  c Quae  radet,  inqiil,  caesa* 
riem,  et  circumcidei  ungues,  et  deponet  vestem  in 
qua  capta  est,  sedensque  in  domo  tua  flebit  patrem 
et  matrem  uno  mense ;  et  poslea  intrabis  ad  illam, 
299  dormiesque  cum  illa,  et  erit  uxor  tua 
(Deut.  xxi).  >    Mulieri  quippe  cacsariem  radimus, 


subtrahat,  os  suum  ab  otiosa  confabulatione  cuslo- 
diat,  mentis  suae  latibulum  pelat,  ubi  ad  videndanl 
Creatorjs  sui  faciem  totis  nisibus  inardescat :  ad  Ia- 
crymas  anheiel,  lacrymas  a  Deo  quotidianis  pre- 
cibus  flagitet*  Lacrymarom  quippe  mador  animam 
omni  labe  puritical,  et  ad  proferenda  virtutum  ger- 
mina  nostri  eordis  arva  fecundat.  Saepe  namque 
iniserabiiis  aniraa  velut  sub  pruinaH  glacie  comasv 
ct  foliorum  ornamenla  deponil,  et  recedente  gratia, 
ipsa  sibimel  derelicta,  tota  remanet  arida,»et  quasi 
decidentium  florum  videlur  decore  nudata.  Sed  mox 
ut  lacrymac  ex  munere  intimiinspectoriseruperint, 
protinus  haec  eadem  anima  revirescil,  torporis  ignavi 
frigoreSOO^vitur,  et  lanquam  arborverna,Austrt 


cum  ralionali  disciplinae  sensus  superfluos  ampula-  fj  fomite  recalescens,  redivivo  virtutura  saarum  flore 
inus  ;  ungues  etiam  circumcidimns,  cum  ab  ea  mor-     vestitur. 


tua  quseque  superstitionum  opera  desccamus.  Quae 
etiam  vestein  dcponere,  in  qua  est  capla,  praecipi- 
lur ,  ul  supcrduclam  fabularum  el  quoruiulibel 
iigmentorum  exuat  superficiem,  ac  soiidam  verae 
raiionis  exbibeal  veritatem. 

Patrem  vero  et  matrem  deflel,  quia  liberaiium 
auctores  artium  mens  noslra  mortuos  depulat,  et 
eos  in  errore  periisse  compatiendo  deplorat.  Con- 
suetuuo  autem  feminarum  est,  per  unumquemque 
mensem  sui  sanguinis  effusione  purgari;  posl  raen- 
sem  iuque  ad  bauc  mulierem  intrare  praecipimur, 
utartem  cujuslibet  disciplinae  omni  superstitionum 
contagio  defaecatam,  velut  in  conjugium  sortiamur ; 


Lacrymae  porro  quse  a  Deo  sunt,  dfvfaae  exaudr- 
liouis  tribunal  fiducialiter  adeunt,  et  impetrantes 
praeslo  quod  petunt,  de  peccaiornm  nostrorum  certa 
remissione  confidunt.  Lacrymae  sunt  in  foederanda 
inler  Deum  et  bomines  pace  sequestres,  et  veraces 
sunt  atque  doctissimae  in  quaiibet  bumanae  ignoran- 
liae  dubietate  magistrae.  Nam  dubitantes  ex  a!iquo> 
utrum  Deo  placeat,  neene,  nunquam  melius  cerliiu- 
dinem  capimus,  quam  cum  veraciter  lacrymantes 
oramus.  Tunc  enim  quidquid  agendum  mens  nostra 
decreverit,  super  boc  rursus  ambigere  necessariuin 
jam  non  erit.  Lacrymae  porro  dihiunt  omne  sptirci- 
liarum  in  meretrice  conlagium  (Luc.  vu),  et  imnimi- 


qualenus  jam   Israeiitica   facla,   consequenter  in  £  dis  manibus  tribuunt  (Matlh.  xxvn),  ut  non  soluiu- 


Israelitse  coj.jugium  trauseat,  et  beue  fecundam 
spirituaiiuin  operum  sobolem  reddal.  Ei  bxc  omnia 
illis  procul  duhio  congruunt,  qui  in  sacculari  milHia 
liberaltum  sludiorum  arlibus  iustruunlur:  caeterum 
quibus  non  licet  eliara  cum  hospitibus  loqui  (S.  Bk- 
ked.  Reg.t  c.  55),  iu  quibus  vidclicet  ipse  Giiristus 
aUoquilur,  et  suscipitur  :  qui  non  nisi  ad  interro- 
gationem  os  aperire  debemu»,  et  cuin  reficimur,  ex 
ipsa  etiam  sacra  ieclione  consulcie  non  audemus ; 
quomodo  iiceat  Ihealralia  grammaticorum  gymnasia 
insolenter  irrumpere,  et  veiut  inter  nundinales  stre- 
pilus  vana  cum  saccularibus  verba  conferre  ?  Haec 
aulem  advcrsus  monachos  nugis  exterioruin  artium 
impticalos  diximus,  ut  eorum  vanitas  quam  procul  a 
linea  rectitudinis  exorbitet,  monstraremus. 
CAPUT  XII. 
De  laude  lacrymarum. 
LUro  eiiam  expedil,  ul  quicunque  fraier  saeculum 
perfecio  corde  deseruil,  ea  ipsa  quae  sibi  jam  nota 
sunl,  si  noxia  probantur  esse,  dediscat,  et  oblivioni 


pedum,  sed  et  Dominici  capitis  mcreanlur  altactum. 
Lacrymse  tribuunt,  ut  negator  apostolus  non  modc* 
non  pereat  omnino  post  lapswn ,  sed  ullro  etiam  ut 
super  caeieros  coelestis  curiae  senatores  oblineai 
principatum.  Lacrymae  contulerunl,  ut  David  post 
adulfcerii  simul  ct  homicidii  (//  Reg.  xnj  proftindis* 
simum  barathruin  non  modo  regnum  cum  vila  non- 
perderet,  sed  ultro  eliam  proniissienem  haeredis  ex 
se  nascituri  cum  juramento  stisceptam  immobiliter 
obtineret,  qui  el  regni  sui  solium,  et  omnium  regna 
terrarum  perpetuo  possideret.  Lacrymis  esl  con- 
cessum,  ul  morituro  mox  Ezechiae  tria  annorum 
lustra  ad  vitam  Deus  omnipotens  adderet,  et  insuper 
se  el  tirbem  Hierusalem  de  regis  Assyriorum  mani- 
D  bus  liberarel  (IV  Reg.  xx).  Lacrymis  certe  divina 
pietas  conlulit,  ut  Saram  Raguelis  fliiiam  de  vin- 
culo  turpis  improperii  clemenier  absolveret,  el  ad 
digni  viri  thalamos  nuptiali  per  angelum  foedere 
destinaret  (Tob.  vn).  Lacrymis  impetrayit  Esther, 
ut  Israeliticum  popuium  Deus  de  communi  periculo 


309 


OPUSC-  XIII.  —  DE  PERFECTIONE  MONACH. 


510 


tionis  accessQin  :  moxque  deserens  genlilitalis  crro-  A  Intati  snnt  cum,  iia  ul  oniniiitis  ignotus  essct  locus.. 


rem,  ad  Christianac  regeneraiioms  translatus  cst 
novitalem  ?  Quid  Susannam  memorem  (Dan.  xm), 
qaae  niox  ul  ad  lacrymamm  palrocinium  confugU, 
protrous  de  mittilms  ad  mortem  se  trahcntium  ra- 
pitor,  in  falsorum  cnput  teslium  damnationis  sen- 
lentia  vertitur,  et  sic  per  spirilum  junicris  pneri 
sanguis  ionoxius  Hberatur?  Porro  autem  si  cuncta 
lacryroarum  pcrctirrere  dona  volucro,  prius  forle 
dies  claodelnr  quam  exempiorum  copia  sublraha- 
tur.  HaDC  sont  enim,  quag  et  animam  p  ccatorum 
kibe  purificant,  et  cor  vngum  in  ora:ionc  confirmant. 
Uxc  sunl,  qtiac  de  moerorc  pariunt  gaudium ;  el  dum 
pcr  oculos  carnis  ernnipunt,  ad  spem  nos  sup  mae 
beatitudini*  erigtiut.  Non  eniin  possnni  in  sua  pct',trone 


Ctun  pranerissenl  autcm  multi  anni,  pracuit  Deo  ut 
mittcretur  Nehemias  a  rege  Persidis  :  bic  misit 
nepotcm  sacerdotum  iltortim  ;  qui  abscondcrant,  ad 
rcquircndum  ignem,  et  sicul  narravernnt  nobis,  non 
invenertint  igncm,  scd  aquam  crassam  (//  Mach.  1). » 
In  quibus  onmibus  verbis  illud  uniim  spiritualiter 
attendendum  est :  quod  in  alto  et  sicco  vallis  puteo 
prius  ignis  absconditur,  el  postmodtim  non  ignis, 
sed  aqua  crassa  a  requirentibus  invenilur.  Mcns 
quippe  sinccra  atque  pcrfecta  Deum  intcnlionc 
quaerenlis  non  incongruc  pcr  pulrum  vallis  altum, 
et  siccum  dcsignatur  :  qna?  nimirum  et  a  fluidis  il!e- 
ccbrarum  carnalitim  voYuplatihus  arida,  ct  tcrrcnae 
concupiscentiae  ruderibns  alle  defossa,  ct  in  verae 


cootemni,  qua»  et  niagnas  voccs  liabcnl  in  auribus  B  humilitatis  cst  convalle  fnudata.  Iluic  itaque  putco 
Creatoris :  qnas  profectovocesillead  Detim  frcqiieu-      sacrificii  ignis  immitiitur,  cnm  in  eiecti  ciijuslibet 


teremiserat,  etqimrad  oblinendum  possent,  sublililcr 
301  noverat ,  qtii  dkebal :  «  Exaudi  orationcm 
meain,  Domine,  ct  deprecalionein  meam;  aurihus 
percipe  lacrymas  meas  (Psal.  xxwm).  >  Qui  enim 
non  oculis  altendi,  sed  auribus  percipi  lacrymas  po- 
stulat,  voces  inesse  iacrymis  manifeste  designat. 
Lacrymx  nempe  cum  in  conspectti  pii  judicis  sup- 
plicant,  niliil  b:esilant,  sed  sic  miscricordiam  l:m- 
quam  rcm  quamlibet  proprii  juris  sibimet  vindi- 
canl,  ct  iinpctrasse  se  quod  pelieraot  couQdenter 
cisultant. 

0  lacrymae  delioiac  spirituales,  super  mcl  vidciicel 
et  favumralque  omni  nectare  dulciores!  quae  mcn- 


mente  divini  amoris  flamma  concipitur,  ntque  ad 
cceleste  desiderium  pius  animus  302  inflammatur 
Sed  hic  tgnis  in  aquain  vcrtilur,  quia  ex  aqua  divini 
amoris  lacrymartnn  compunclio  generatur. 

Et  uolaiidum,  quod  non  pura  diiutaxa'  aqua,  scd 
crassa  aqua  narratur  illic  ftiisse  reperla.  Qtiid  enim 
crassa  csl  aqua,  nisi  lacrymarum  compunclio ,  di- 
vinac  procul  dubio  grariae  pinguedine  saginala  ?  Qua 
videlicet  pinguedine  saginari  Prophela  aesluabat, 
cmii  diceret :  c  Sicut  adipe  et  pinguedine  repleatur 
anima  mca  (Psal.  lxii).  >  Et  per  alium  prophetam 
lraec  endcm  promitlitur  crassitudo  ,  cum  ait  :  «  De- 
Icctabiltir  in  crassiludine  auiina  vestra  (hai.  lv).  > 


tes  ad  Deum  crectas  jucunda  saporis  inlimi  suavilate  C  Hinc  iterum  dicilur  :  «  Memor  sit ,  inquit,  Dominus 


reiichis,  et  arida  ac  tabescentia  corda  liaustu  su- 
pernaR  graliae  medullitus  irrigatis.  Terrenartim  nam- 
quc  dapura  sapores  atque  dulcedines  superflcie  qui- 
dem  palati  gusiantes  oblectant,  viscera  autem  inle- 
riora  non  peiietrant ;  sapor  vcro  divinae  contempla- 
tioois  omnia  interiora  nostrat  replet,  vcgetat,  ob- 
dulcat.  Lacrymantes  equidem  oculi  diabolum  ler- 
rcnt,  et.sic  lacrymarum  erumpentiiim  cxpavct 
impetum,  ac  si  procellosi  nimbi  grandincrn,  vel  ftt- 
rentiura  undiqtie  ventorum  eflugiat  tempcstatem. 
Nam  sicut  spumosi  torrcntis  cumulus  stipervcniens, 
cunclis  aivetim  sordibus  purgal;  sic  lacrymarum 
profluentiuin  cursus  ex  mente  flentis  ct  diabolicac 
versutiae  semina ,  el  omnes  sordentium  viliortim 
pestes  eliminat.  ' 

CAPUT  XIII. 

Qttod  ex  amore  Dei  compunclio  nascitur,  et  rursum 

ex  cumpunclione  divinut  amor  augetur. 

Sed  baec  aqoa  ex  igne  profluit,  ut  quisquis  affluere 
imbris  inundatioue  desiderat,  divini  anioris  ignem 


omnis  sacrificii  tui,  et  holocaustum  tuum  pingue  fiat 
(P$al.  xix).  > 

NecpraRlereundum^quodabscondentesbuncignem, 
contulati  qnidem  fuisse,  non  atitem  fundilus  exslin- 
xisse  rcferuutur  ;  quia  nimirum  iguis  divini  amoris, 
quem  in  ara  nostri  cordis  accendimus,  ut  cx  aro- 
matibus  bonortun  operum  suave  Dco  sacrificium  offc- 
ramus  in  ipso  noslrae  conversionis  inilio,  intus  quiT 
dem  debel  occulte  semper  ardere,  non  atiiem  foras 
se  per  vanae  gloriae  flammas  cxpandcrc.  Contutatur 
ergo  sopilis  flammis,  non  aulcm  vi  privalur  ardoris, 
ul  non  prorsus  intereat,  sed  sese  poslmodum  mira- 
bililer  ignis  iu  aquam  verlat.  Hjcc  porro  aqua,  com- 
punciio  videlicet  lacrymarum ,  non  solum  nos  a 
pcccalorum  coniagione  purifical,  sed  eliam,  ut  pla- 
ceant  ipsa  Deo  boua  nostra ,  commendat.  Omne 
namque  bonorum  operum  sacriflcium  in  conspecttt 
superni  judicis  suavius  reddittir ,  si  contrilae  mcnlis 
lacrymis  aspergattir.  Unde  illic  aple  subjtiugUur : 
«  Et  sacrificia,  inquic,  quae  imposila  erant ,  jussit 


51 1 


S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  YARIA. 


312 


serenitule  perfundit.  Quapropier illic  cum  praemilli-  A  vinum  autem  onjnino  diraisil,  cibo  quoque  seconlr 


tur :  c  Quia  jussit  haurire,  et  afferre  sibi,  et  sacri- 
licia  quce  imposita  erant ,  jussit  sacerdos  Neheniias 
aspergi  aqua  ipsa,  et  ligna  quae  erant  supposila;  > 
prolinus  hisloriae  serics  addidit:  c  Hoc  faclum  esl, 
et  tempus  adfuit,  cl  sol  refulsit,  qui  prius  eral  iu 
nubilo  :  et  accensus  est  ignis  magnus ,  ita  ut  omnes 
inirarcnlur  (Ibid.).  > 

Audivimus  ante,  qtiia  aqua  pro  igne  repcriaest, 
nunc  e  conlrario  dicitur,quia  per  aspersioncm  aquae 
iguis  maguus  accensus  est.  Ergo  et  ex  igne  aqua  na- 
scilur,  et  ex  aqua  ignis  invicem  procreatur.  Quia  vide- 
licel  e:ex  ignediviniamorisgratia  compunclionis  ori- 
lur,  et  rursus  excompunctione  lacrymarum  dcsiderii 
coeleslis  ardor  augelur.  Alterum  siquidem  pendet  ex 


nentissimo,  ac  permodico  sustenlabai;  somno  etiam 
summolenus  indulgebat.  Inlerea  suggerebat  ilii  dia- 
bolus ,  ut  remotioris  eremi  secessum  peterct ,  ubi 
videlicet  vel  raro ,  vel  nunquam  hominem  jam  vi- 
derct :  cumque  sibi  conclusionis  copiam  praebere- 
mus,  aiebat  se  concludi  quidem  nullatenus  velle, 
talem  autem  desiderare  locum,  ubi  dum  ingredereUir 
ct  egrederetur,  libere,  el  solitarius  a  nemine  vide- 
retur.  Obsistebant  autem  buic  obstiuationi  omnes 
unanimiler  fratres,  el  technam  banc,  versuliamque 
diaboli  probabiliter  asserebant.  At  ilie  pervicax  el 
obstinatus,  dum  lacrymis  exuberatitibus  Itdem  pra> 
bel,  in  voto  suo ,  quod  maligno  spirilu  suggerente 
couceperat ,  irrevocabilis  pcrmanet.  Pulo  quod  anli- 


altero  et  sibimet  utrumque  invicem  praestat,  dum  ct  B  quus  ho  lis  aptuin  deceptionis  suae  uaclus  articulum, 


ex  ainore  Dei  lacrymarum  compunclio  profluit ,  et 
rursus  per  lacrymas  ad  amorem  Dci  mens  nostra  fer- 
ventiusinardescit.  In  qua  autcm  mente  bujus  alier- 
uitatisreciproca  varietas  agitur,  ab  omniproculdubio 
realus  sui  squalore  purgalur.  Uude  iilic  non  incon- 
grue  poslremo  subjungitur :  c  Appellavit  autem  303 
Nehemias  hunc  locum  Nepbtbar ,  quoJ  interpretatur 
purificalio.  >  Locus  ilaque  nosier  ubi  sacriflcium 
offertur :  ubi  aquae  et  ignis,  ut  dictum  est,  varietas 
afternatur ,  fideiis  est  anima.  Quae  profecto  non  in- 
congrue  purificatio  dicitur;  quia  dum  nunc  superni 
amoris  igne  decoquitur ,  nunc  contriti  cordis  fle- 
tibus  mundalur,  velut  secundi  baptismi  fluenlis 
abluilur. 

Has  autcm  successionum  altenianlium  vicissitu- 
dines,  et  mutationum  spiritualium  variclates  Isaias 
profunde  inspexerat ,  cum  dicebat :  c  Orietur ,  in- 
quit,  in  tenebris  lux  lua,  el  tenebnc  tu;c  eruut  sicut 
meridies;  et  requiem  dabit  tibi  Dominus  semper, 
et  impiebit  splendoribus  auimatn  tuam,  ct  ossa  tua 
liberabit  (I$ai.  xvm).  >  Eccc  ignis  in  puteo  abscon- 
ditus.  Sed  audi  quomodo  ignis  hic  convcrtatur  in 
aquam;  nam  prolinussubdit:  c  Et  eris  quasi  horlus 
irriguus,  el  sicut  fous  aquarum,  cujus  non  deflcient 
aquse  (lbtd.).i  Postremo,  ut  noveris,  quia  haecrursus 
aqua  in  ignem  converlitur ,  et  per  lacrymarum  gra- 
tiam  divini  amoris  ardor  ferventius  excitatur  , 
paulo  inferius  addidit :  c  Tunc  delectaberis  super 
Doinino ,  et  sustollam  te  super  altitudiuem  lerrae  , 
(lbid.).  >  J 

CAPUT  XIV. 
De  Sylvettro  lacrymarum  inundatione  decepto. 

Hic  autem  quid  nobis  accidcrit,  silentio  prater- 
eundum  esse  non  ducimus.  Nam  hucusque  scriben- 
iibus  Dominica  festivitas  supervenit ,  cmergentibus- 
que  negotiis  a  scriplione  diutius  exteriorum  nos 


hoc  ejus  oculis  ingerebat,  quod  in  hoc  opusculo 
paulo  superius  Sylvester  ipse  conscripseral  :  ubi 
dicilur,  quia  dubitanles  ex  aiiquo,  ulrum  Deopla- 
ccat  necne ,  nunquam  melius  certitudinem  capimus 
quam  cum  veraciter  lacrymantes  oramus.  Non  enim 
attendit,  quod  huic  versiculo  pauio  ante  pranuissum 
esl;  quia  illae  duntaxat  lacrymae,  quae  a  Deo  suut, 
exauditionis  304  iribunal  adeunt;  non  iilac  certe 
quae  a  callidi  insidiatoris  proestigiis  suggerunlur. 

Hoc  eliam  oscitando  praeteriit,  quod  diclum  cst» 
veraciter  lacrymantes.  Non  enim  veraciter,  6ed  fal- 
laciter  iacrymalur,  cui  per  mendacem  ab  iuitio  spi- 
rtlum  falsus  fletus  immittilur:  nam  uec  dissimile 
quod  et  beatus  papa  Gregorius  in  suis  Moralibu» 
scrjbit,  dicens :  c  Sed  haec,  inquit,  vilia,  quse  sub 
virtutum  specie  antiquus  bostis  occultat,  vaide  sub- 
tiliter  manus  compunctionis  examinaL  Qui  enim 
veraciter  intus  dolet  quai  agenda  foris ,  quae  non 
agenda  sinl,  fortiter  praevidet.  Si  euim  nos  vis  com* 
puncliouis  in  inlimis  afficit,  omnis  mox  slrepilus. 
pravx  suggestionis  obmutescil.  Et  si  cor  veraciler 
inlus  dol«  t,  liuguain  conira  nos  vitia  non  habent.  » 
Ecce  hic  magniflcus  doctor,  cui  et  fatuitaljs  nosttae 
concordat  ineptia,  non  ait,  si  cor  intus  dolet,  sed  si 
cor  veraciter  iiittis  doiet.  Ut  patenter  insinuet  alium 
esse  dolorcm,  quo  mens  divinilus  afilata  compungi- 
tur ;  alium  quo  pcr  insidialoris  fraudera  quasi  con- 
triti  cerdis  lacrymas  imitatur  ;  alias  esse  lacrymas, 
quas  mendacii,  et  erroris  spirilus  simuiat ;  alias  au- 
tem,  quibus  verilatis  Spirilus  animarum  squalorem 
el  rubiginem  purgat. 

Ut  igilur  ad  relationis  ordiuem  redeamus,  quia 
dudum  in  alia  solitudine  babitare  perraissus,  semel- 
ipsum  temeraritis  abscidit,  nec  non  el  ad  aiia  ioca 
vagabundus  erravil :  ille  duntaxat  coniisus  in  lacry- 
mis,  aequis  consiUis  Dulialaoua  aeauieacefaaiDKehem 


315 


OPUSC.  XIII.  —  DE  PERFECTIONE  MONACll. 


3U 


abulas  ad  mensuram  fttringendi  codicis,  ne  ule  quid  A  augctnr,  noli  tuis  menlis,  sive  stndiis  arrogare,  sed 


suspicarerour ,  accuratissime  delruncavit:  deinde 
stinmlo  conscientke  lerritus,  ne  compedibus  vinci- 
relur,  prae  foribus  celiute  stans,  cultello  vulnus  in- 
fligere  vel  sibi,  vel  aliis,  si  quis  eum  contingeret, 
minabatur.  Tunc  liquido  patuil  bujusmodi  lacrymas 
non  de  coelesti  rore  descendere,  sed  ex  lartari  sen- 
liaa  sine  dubio  scaturire.  Hoc  autem,  fratres  mei, 
vobis  narrare  curavimus,  non  ut  delinquentis  fratris 
exaggeremus  infamiam,  sed  ut  vos  suspectam  sem- 
per  in  ipsis  etiam  bonis  stndcatis  babcre  caulclam. 
CAPUT  XV. 

De  dhersig  officvs  monasterii ;  primo  de  abbate. 

Libet  bic  divcrsa  monasterii  officia  succincte  per- 
stringere,  et  quid  adminislraloribus  eorum  qui* 
busque  servarc  conveniat,  summoienus  cxpedire. 
In  priniis  igilur,  o  venerabilis  abba,  fac  ipse  quod 
praecipis,  exerce  quod  prae.licas,  imple  quod  inandas; 
non  vita  discordet  a  lingua,  non  opera  videaniur  a 
sermone  discreta,  nec  aliud  doceai  aucloritas 
praesidentis ,  aliud  exhibeat  operatio  conversan- 
tis.  Raro  autem  progrcssurus  cgredere,  ut  semen 
verW,  305  quod  sparseras,  jugiier  valeas  excolen- 
do  rigare.  Non  itaque  hospitem  te  monasterii  fre- 
quens  discursus  exbibeal,  sed  habitatorem  potius, 
alque  domesticum  diuturnilas  morosae  gravitatis 
oslendat.  Commendel  inedia  jejunia  pradicantem , 
nec  loquentis  sentemias  comedentis  fauccs  im- 
pugnenl.  Melius  nempe  sobrietatem  docel  manus , 


beueliciis  dunlaxal  divrnis  ascribc.  Revoca  itaque 
anle  oculos  tcmpora,  quando  privatus  cras,et  recole, 
quia  tibi  uullatenus  ista  provenerant. 

Conslat  ergo  qnia  non  tibi,  sed  Christi  conferlur 
Ecclesiac,  quod  lu  sine  ilio  assequi  nequivisti.  Non 
mensam  fratrum  coenalunis  exborreas,  non  te  eon- 
vivia  privata  delectent :  et  eum  quibus  tibi  est  al- 
taris  mensa  comrounis,  non  Indignos  judices,  qui 
tibi  participent  etiaro  in  corporalibus  alimentis.  Non 
igitur  suspicionem  private  vescentis  absentia  gene- 
ret,  unde  ad  perniciem  murmurantium ,  sive  dctra- 
licntium  tua  quoque  fama  laboret.  Nec  magnopere 
cures  quam  pretiosum  sit  quod  iatrinam  compleat, 
sed  id  potius  unde  fraterna  cliaritas  in  Christo  per 
B  amoris  inului  glulinum  coalescat. 

Noli  monasterii  bona  prodigere,  nec  popularis 
aurae  favorcm  proprium  de  communi  velis  ulilitate 
captare.  Si  enim  crediinus,quod  diiantium  Ecclesias 
peccata  solvunlur,  credendum  esl  etiara  procul  du- 
bio,  quia  minuentes,  et  dilapidantcs  eas  gravis  sacri- 
lcgii  vinculis  iuncctuntur;  et  inde  sunt  isti  peccatis 
obnoxii,  nnde  reperiuntur  illi  peccalorum  nexibus 
absoluli.  Cave  dum  parcmium  sliparis  obsequiis, 
306  dum  verbis  asscntantium  suaviter  deliniris, 
ne,  quod  absit,  ipsa  in  mente  tua  praclatio,  vel  in> 
pensa  reverentia  lenocinetur,  el  quasi  dignus  sis, 
qui  ad  ista  perveneris ,  male  demulcens  eogrtalio 
biandiatur.  Villicus  quippe  qtianlo  in  commissa  lar- 


cum  ad  os  sub  moderamine  ducitur,  quam  si  vescen-  ,  giori  possessione  beatior,  lanlo  est  in  reddenda  ra- 
tis  iingua  loqualur.  Porro  vivida  satis,  et  efficax  in      tione  roiserior;  tantoque  debet  plura  cum  reddit, 

qtianto  glorialur  ampliora  cum  accipil.  Plane  limen- 
dum  esl  talde  quod  dicitur  (S.  Ben.  ReguL,  c.  2  et 
04) :  c  Quia  de  omnibus  sibi  commissis  animabua 
rationem  rcdditurus  est  abbas,  addita  el  suas  animae 
ratione.  »  Pensemus  ilaque  quanto  nunc  expedii,  ut 
sit  timore  perterrilus,  qui  in  tremendo  examine  ad 
sui  discussionem  venit  alienis  jam  raliociniis  fatt- 
galus;  sed  quia  doclori  magis  docendum  est,  quam 
discendum,  hasc  illi  pauca  sufficianl ,  qui  dum  sua 
conslilutus  sit  dicere,  aliena  forte  faslidit  audire. 
CAPUT  XVI. 
De  priore  monasterii. 
Prior  autem  monasterii  hoc  modo  sui  prioralus 
officium  naviler  administrat,  si  ab  abbatis  sui  volun- 
tate  non  discrepal,  si  omnium  fratrum  aniraos, 
quanlum  in  se  est,  in  ejusdem  abbatis  sincera  dile- 
ctione  confirmal.  Joseph  nempe  herili  praepositus 
domui  (Gen.  xxxix),  noluil  ad  ullimum  altenae  con- 
jngis  in  se  desiderium  trahcre ,  sed  in  amorc  viri 
proprii  docuii  permanere.  Nobilis  etille  servus  Abra- 
hain.  ut  uxorem   domino  suo  sinMr*  AiIa  nn»U 


discipulorum  meniibus  praedicatio  est  :  alii  os  ad 
mensas  impellere,  impellentem  vero  in  rigore  jejunii 
permanere.  Sic  intenta  deiinqtientibns  ferulam,  ut 
in  te  nolum  iracundix  sub  rigida  cobibcas  disci- 
plina. 

Interim  vero  dum  minaris,  dum  tcrroribus  culpa- 
bilem  concutis,  in  temethpsum  oculos  revoca,  mo- 
dum  bumanae  fragilitalis  attende,  et  teinelipsum 
corripi  posse,  si  censor  adcssel,  stibliliter  meditarc  : 
nec  mircris,  si  subjcclus  quispiam  forle  transgre- 
diens  cuncla  jttssionis  lusc  mandala  non  impleat,  cum 
tanta  sit  condilionis  humanae  fragilitas,ut  ipsa  eliam 
corporis  tui  membn  prorsus  in  omnibus  timibet 
obtemperare  non  possint.  Ut  autem  quod  dicimus,  rj 
evidenter  eluceat ,  prxcipc  oculis  luis,  nt  eis  acedia 
non  obrepat;  cordi,  ut  cogitationum  phantasmata 
non  amittat ;  indica  genitalibus  pudicitiam  ,  ut  ali- 
quando  incentiva  luxtirise  non  titillent;  giilse  sobrie- 
tatem,  ut  alimenta  esculentiora  non  prurtat;  postre- 
mo  toti  simul  corpori ,  ut  morbis  irruentibus  non 
natescat.  Et  cuin  liauido  Drobaveris  haec  a  temetipso 


315  S.  PETRI  DAMIAM  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  -  OPUSCULA  VARIA.  51G 

siucte.  t  unanimiter  confovere.  Non  itaque  rirca  de-  A  vcri,  cum  videlicet  castra  ad  bellorum  r.osoantur 


Inquemium  cidpas  se  exliibeal  mitem,  ul abbalem 
faeial  apparere  cruJelem;  sed  sic  illo  absente  prava 
quacque  rcdarguai,  ul  is  postmodum  rediens  velul  in 
tr.mquilli  porlus  sinu,  sic  in  spiritualium  fratrum 
jncuudantium  laetilia  requiescatt 

Teneal  igitur  rigidam  in  exeedentiura  correptione 
censuram,  necpatiatur  apud.se  consuelam  regularis 
propositi  tepescere  disciplinam.  Ille  sit  ad  juslitiam 
rigidus,  ut  abbas  videri  valeal  in  mansuetudine  pius; 
illc  iiislel  exigere,  ut  sit  quod  abbas  paterna  possit 
pietate  donare.  Moyses  quippe  ut  fidelis  famulus 
uudae  juslttia?  praecepta  tradidit ;  Cbristus  autem  ut 
vere  pius  Dominus,  auslcrac  legis  duriliam  lenipera- 
vit.  Aarou  vero,  qui  pncvaricanti  pnpulo  sc  quasi 


pertinere  procinctum.  Unde  ct  patilo  posl  dicitnr  $ 
i  Si  exierilis  de  terra  vestra  contra  bostes  qur  dimV 
eant  adversus  vos,  clangetis  ulukintthiis  tubis,  et 
erit  recordatio  veslri  coram  Domino  Dco  vestro ,  ut 
eruamini  dcmanibus  inimicorumvestrorum(/6M.).» 
Ad  pugnam  quipne  quasi  castra  contendimus,  cum, 
ut  ila  dicam,  psahuri ,  vcl  oraturi  ad  ecclesiam  fe- 
slinamus.  Hlic  enim  tenebrarum  princlpes  adversuut 
nos  feralitcr  dimicanlf  ut  per  illusioues  phantasma- 
tum  ab  his  quac  per  labia  deflmint,  vagabundas 
mcnles  avcrtant.  Kl  re  vera  qnam  pulchra  militiae 
spccics,  pracipue  nocturnishoris,  cutnfralresquasi 
tubarum  clangorihus  excitati  cuneum  faciunl ,  ct 
tanquam  direcla  acie  properantes,  atlonili  ad  pro~ 


tractabilem  praebuil ,  cum  co  simnl  ad  sacrilcgos  ri-  B  cinctum  divini  certaminis  concordiler  graditintur. 


tus  idola  fabricavit.  Sicul  appendcbalur  velum  ante 
arcam  focderis,  sic  prior  ad  exteriora  quaeque  nego- 
Vt»  quasi  quoddam  sit  tegmen  abbatis.  Ille  siquidem 
pulveribus  de  saeculi  via  snrgentibtis  semper  cxposi- 
tusobviet;  isle  velut  arca  Domini  in  sui  fulgoris 
munditia  jugiter  perseveret.  Ille  tanquam  Aaron  os 
abbalis  faclus  ,  ioqualur  ad  populum;  isle  sicul 
Moyses,  in  bis  qtiae  ad  Deum  periinenl,  divinis  allo- 
quiis  perfrualur.  Utcrque  igitur  in  307  unitatc 
spiritus  alterutrum  concurrenles,  talem,  si  possibile 
est,  Deo  sobolem  nuiriant,  cui  in  jus  coeleslis  haerc- 
dilatis  ascriptae  posteritas  nulla  succedat. 
CAPUT  XVII. 
De  significalore  horarum. 


Gum  videlicet  puerorum  ala  praecedit,  juvenum  vero/ 
tanqn&m  manipulorum  lurma  subscquitur;  post- 
rema  autcm  legenies  vestigia  seues,  beili  scili- 
cet  robur  ,  ne  subsidat  aliquis ,  ne  vel  hostis- 
furtivus  Miimergat,  lotius  exercitus  terga  custo- 
diunt. 

Adde,  qnod  laterna.  in  priina  belli  fronte  prac- 
ferlur,  ut  columna  ignis  per  deserlum  pracedcrc 
populum  aptissima  similitadine  videatur.  Stc  ni- 
mirum  ,  sic  centuriae  Christi  ad  comedcndum 
coeleste  manna ;  sic  ad  obtinendam  terram  30& 
lacte  melieque  manantcm  vcrce  Israeliiicx  properant 
legiones.  Clangentibus  namque  lubis  id  tabernacu- 
lum  foederis  properant,  ut  verbi  coeleslis  illic  epulas 


Noverit  autcm  significator  borarum,  quia  nulli  roa-  C  comedant,  et  sacriflcium  laudis  Deo,  ac  bonac  volun- 


gis  in  monasterio  esl  oblivio  fugienda,  quam  sibi.  Si 
enim  articulum  suum  cujuslibel  synaxis  hora,  vel 
pravenla,  vel  dilala  non  leneat,  omnem  procul  du- 
bio  borarum  succedemium  ordinem  turbat.  Non  ergo 
f.ibulis  vacet,  non  longa  cnm  aliquo  colloquia  mi- 
sceat,  non  dcnique  quid  a  saccularibus  agalur  inqui- 
ral;  scd  commissaesibi  curae  semper  intentus,seniper 
providus,  semperque  sollicilus,  voiubilis  sphxra  ne- 
cessilatem  quiescere  nescienlera,  siderum  transitum, 
et  elabenlis  temporis  medilclur  scmpcr  excursum. 
Porro  psallendi  sibi  Caciat  consuetudinem,  si  discer- 
nendi  horas  quolidianam  habere  desideral  nolioncm : 
ut  quandocunque  solis  clarilas,  sive  stellarum  va- 
riclas  nubium  densilale  non  cernilur,  illic  in  quan- 


tatis  vota  persolvant.  Unde  et  ibidem  non  inconve- 
nienter  additur  :  c  Si  quando,  inquit,  babebilis  epn- 
lum  ad  dies  festos  et  Kalendas ,  canetis  super  holo* 
caustis,  et  pacifieis  victimis;  ul  sint  vobis  in  recor- 
dationem  Dei  vestri  (lYtint.  x).  >  ln  his  igilur  et 
hujusmodi  verbis  signiflcator  horarum  prudenter 
adverlat,  quam  vigilem,  quamquc  sollicilum  in  as- 
signato  sibi  ministcrio  esse  scmper  oporleat,  ne  tan> 
tum  videiicet  opus  per  ejus  incuriam  sui  ordiuis 
statuta  confundat. 

CAPUT  XVIII. 
De  mensa?  lectore. 
Mensrc  leclor  soliicita  consideralione  pcrpendat, 
quam  disliuctc,  quam  aperle,  quam  dcnique  intelli- 


litale  psalmodiae,  quam  tenueril,  quoddam  sibi  vciut  "  gibiiiter  Icgere  debeat.  Quandoquidem  cum  refectk) 


borologium  metialur.  Enimvero  mos ,  ut  iiomiues  ad 
ccclesiam,  dum  pulsantur  tintinnabula  ,  congregen- 
tur,  ex  antiqucc  Icgis  mystica  traditione  descendit , 
jubente  Domino  Moysi :  «  Fac  tibi,  inquit,  duas  tu- 
bas  argcnteas  ducliles,   quibus  convocare   possis 


ne  corporum ,  ilie  pabulmn  exhibct  animarum. 
Dixil  Aposlolus  :  c  Esca  venlri,  et  venler  escis; 
Deus  aulem  bunc,  el  Ulam  deslruet  (i  Cor.  vi).  > 
Per  alios  igitur  oflerlur  esca  corporibua,  quae  mox 
in  putredincm  vertitnr  :  ner  hunc  divina  ministran- 


SI7 


OPUSC.  XIII.  —  DE  PERFEGTIONE  MONACH. 


318 


Edenlibus  etiam  snggercndum  est,  ul  sic  refectio-  A  tnr,  si  singulis  qoibusque  mcmbris,  non  qnod  volun- 


nem  sobrietas  temperet,  quatenus  commolentiom 
strepitus  fancium  meatus  aurium  non  obtnrel.  Sic 
mediatrix  inter  os  et  roensam  manus  scilicet  mode- 
rata  discurrat,  sic  se  sub  gravitate  freno  suspensa 
cohiheat,  ut  dum  terrena  per  faimes  esca  (rabitur, 
nequaquam  a  divinis  jejunare  dapibus  esuriens  ani- 
ma  coinpellatur. 

CAPUT  XIX. 

Quanta  cellerarium  oporieal  discretione  pollere. 

Cellerarius  autem,  quia  quasi  pater  conslitutus  est 
monasterii,  debet  officium  sibi  commissum  tanta  dis- 
pensationis  arte  peragere,  ot  manum  et  aperiendo 
substringat,  et  slringendo  discretus  aperiat ;  quaie- 
nus  in  eo  et  parca  sit  largitas,  et  parcitas  larga 


las  ambil     sed   quod   nccessitas  expetit,    imper- 
tiatur. 

CAPUT  XX. 
Admonitio  puerorum. 
Porro  autem,  quia  totum  sancti  hujus  coenobii 
corpus,  velul  extensis  quibusdam  fraterni  arnoris 
nlnis  amplectimur ,  ralum  ducimus ,  ipsa  quoque 
aetatum  momenla  distinguere,  et  lanquam  congru- 
enlia  quaedam  admonitionum  indumenta  singulis 
quibusque  membris  aplare.  Ut  igitur  ab  incipienli- 
bus  ordiamur  :  instruendi  estis,  o  pueri ,  quia  nunc 
aelas  vestra  cerea  est :  et  sicut  teneri  adhuc  estis 
in  pusillitate  membrorum,ita  etiam  utique  flexibilcs 
diversitatibns  morum.  Qoantumque  a  ramis  adhuc 


Summopere  qnippe  cavendum  est,  ne  parcitatem  te-  B  Pyihagoricae  litterae  procul  agitis  ,  tanto  faciliores 


nacitas,  largiutem  effusio  meniiatur.  Saope  enim 
vitium  virtulis  se  specie  paliiat,  quantoque  quasi 
bonum  esse  quoJ  malum  est  ccrnitur,  lanto  difli- 
cilius  eniendatur.  Bonus  aulem  administralor  sic 
dispensat  nccessaria  corporum,  ut  saluli  etiain 
consoiat  animamm ;  quia  et  parcendo  sobrie- 
tatem  nulrit,  et  largiendo  murmurationis  vitinm 
ne  oriatur,  obsistit.  Saepe  cnim  (ut  vir  pruden- 
tissimus  ail)  libcralilate  libcraiitas  perit,  309 
Videlicel  et  cum  res  el  non  indigentibus  iudiscrele 
profunditur,  ideoque  quid  vere  indigentibus  dan- 
dum  sil,  postmodum  non  habetur, 

Debet  itaquefnegari  superfluum  noslris,  ut  supcr- 
sil  unde  cbaritas   impenifetur  Textraneis.Nehemias 


cstis,  vel  in  dexteram  dirigi,  vel  in  sinistrae  parlis 
proclivia  detorqueri.  Sed  si  inter  manus  flguli 
plasta  vilium  laesionis  incurril ,  nisi  praesto  corri- 
gilur,  postquam  ad  instar  tapidis  obduruerit ,  non 
medetur.  Si  virguta  ex  prima  radice  succrescens, 
in  obliquuin  se  qualibet  occasione  retorqueat ,  ad 
rectitudinem  nunquam  rcmeat,  si  aliqnanto  diutius 
in  eadein  obliquitate  perdurat ;  et  quia  ut  bastite 
sit,  Indigna  decernilur,  flammis  edacibus  pabulum 
deputatur. 

Cavete  ergo,  ne  vitium  aliquod  vestrum  com 
310  incremenlo  corporis  simul  adoleat,*  ne  pra- 
viratis  cujuslibet  in  vobis  nodositas  obdurescat ; 
sed  sitis  vasa  non   iu  conlumeliam  ,  sed  in  ho- 


enim  ut  venientes  quosque  de  genlibus  per  cireu-  C  norem    facta  ,   atque  in   domo   Domini  in   omne 


ilum  in  convictum  propriae  mensae  suscipiat  (//  E$dr. 
>)•  gregibus  suis  parcere  inbumanum  putat  ;  sicque 
6uis  necessitatcm  siipendiis  temperat ,  ut  cbaritatis 
officiuin  et  in  alienos  exlendat.  Tobias  cuin  lanta 
laborarel  inopia,  ut  uxor  ejus  textriui  operis  quae- 
sium  conducla  suscipcret  (Tob.  n),  haec  ipsa  ,  quae 
habebat,  adjecit  parva  dividere,  ut  concaplivis  fra- 
tribus  qualecunque  saltem  solatium  exhiberet.  Pe- 
regrinus  itaque  pietulem  a  se  peregrinari  non  per- 
luiit,  el  rebus  pauper  opulentissimae  cbaritatis  di- 
vilias  non  amisit.  Abigail  dum  magnifici  convivii 
paitem  sublrahit  (/  Reg.  xxv) ,  a  viri  jugulo  gla- 
dium  David  in  ultionem  contuineliae  festinantis 
avertit ;  sicque  suis  cibum   bene  furala  subripuit, 


opus  bonum  parata.  Plane  si  vullis  adullorum 
probitate  nilescere  :  ci,  quod  aliis  impossibile  est; 
absque  laboris  taedio  virtuttbus  abundare,  amodo 
sobrietatis  arma  corripile,  et  adversus  aesluanlca 
carnis  illecebras  totis  viribus  decertate.  In  ipso 
j:im  tirocinii  vestri  primordio  ccrtam  vobis  viclo- 
riam  Deo  pro  vobis  stanle  promiltite,  et  prselato 
crucis  vexillo  cerlamen  infoederabile  cum  adver- 
sis  spiritibus  audenter  inite.  Calcate  superbiam , 
frenelur  ira  ,  frangatur  invidia  ,  teneat  silenlii 
lingua  censuram,  ruminatio  Scriplurarum  gulae  pru- 
riltis  exstinguat;  detraclionem  ut  lingua  non  pro- 
fert,  sic  et  auris  non  audiendo  condemnet.  cCum 
detractoribus,  ait  Salomon,  ne  commisceatis  col- 


quibus  utiqoe  vitani  eitraneis  minislrando  servaviu  u  loquium,  quoniam  repente  veniet  perditio  eorum, 


Paulus  etiam  monel  per  unam  Sabbati,  quod  pla- 
cuerit  apud  unumquemque  reponi,  ut  Hierosolymam 
sanctis  indigeotibus  Corinthiorum  possel  gratia  de- 
sttnari  (/  Cor.  xvi).  Sic  itaque  debemus  nostris  quo^ 
tidiani  viclus  slipendia  ministrare,  ut  meminerimua,- 
etiam  si  facultas  suppetat,  et  extraneis  in  necessitate 
succurrere.  Sit  autetn  Ecclesiae  dispensator ,  non 
acceptor  personarum  ,  sed  cousideralor  infirmita- 


el  ruinam  utrorumque  quis  novit  ?  (Prot>.  xxiv.) > 
Tam  videlicet  ejus  qui  detrahit,  quam  illius  qui 
aurem  accommodat  detrahenti :  et  quidem  non  de- 
trabendum,  verumtainen  peccatura  fratris  iili,  a  quo 
dcbeal  corrigi,  non  celandum. 

Quod  nimirum  tanlo  inUrdum  a  pueris  facilius 
deprehendilur  ,  quanto  in  eis  vel  noscendi  ,  vel 
deferendi  suspicio  non  habetur.  Accusavit  Joseph 


«9  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  IIL  —  OPUSCULA  VARIA.  520 

salon  quantocius  fugeret ,  iiuiiiium  delulerunt  (//  X  gere  vulnus  anlielanl.  Nam  aut  fugamTum  est,  aut 


Reg.  xvji)  :  et  hoc  Abialhan  et  Sadoch  fecere 
per  filios,  quod  facere  non  poterant  per  seipsos. 
Saepe  siquiJem  per  juniores  culpa  detegitur,  quae 
a  majoribus  salubriter  emendatur.  Nolite  autem 
jam  grandiusculi  derpriorum  vestrorum  perperam 
forte  vivenlium  merilis  disputare  ,  el  non  qua 
\ia  gradianlur ,  sed  cujus  vice  funganlur ,  atten- 
dentes,  illis  in  Chrislo  bumililer  obedite.  Patres 
entm  carnis ,  ul  Apostolus  ait ,  habuimus  erudilo- 
res,  et  reverebamur  eos,  quanto  magis  obtempera- 
bimus  patri  spirituum  ,  et  vivemus  ?  (flebr.  xii.) 
Samuel  namque  edoctus  est  ab  Heii ,  quid  vo- 
canii  se  Domino  responderet  (/  Reg.  111);  et  ille, 
quamvis  reprobo  sacerdoti,  quia   (amen  humiliier 


fugiendum;  aut  terga  vertendum  esi,  aut  e  coo- 
trario  terga  cedendum.  Hujusmodi  enim  pugna  est, 
ut  quicunque  non  dejicit ,  ipse  dejiciatur  ,  et 
qui  gloriose  non  viceril,  lurpiter  superetur.  Ubi- 
que  periculum  est ,  dum  boslium  cxercitus  cir- 
cumfunditur,  dissideniium  eis  civiHm  cuneus  ag- 
gregalur  ;  et  dum  acies  ad  conferenda  beila  dz<- 
rigitur,  castrorum  aditus  a  seditiosis  civibus  ape- 
ritur.  Viiia  quippe  quae  intra  nos  sunl  ,  tenta- 
toribus  in  teutatione  coneordant,  et  vires  iniquis 
spiritibus  administranU 

Quapropler,  charissimi,  sobrietalis,  humiiiUtis, 
patienlke  ,  obedientise ,  cas:itatis ,  ciiaritatis  om- 
niumque  virtutum  arma  corripile,  et  non  pro  agria 


paruit,  oraculum  mox  divinae  revelationis  accepii.  ^  ct  urbibus,  non  pro  filiis,  vel  uxoriJ>us,  sed  pro 
Superbum  Saulem   nequam  spirilus  vexat ,  el  ei 
David   obsequi    crispando   citbaram    non    recusal 
(/  Reg.  xvi). 

Ut  libidinis  autem  valeatis  aeslus  exstinguere , 
irrilamenla  guloc  tanquam  sluppac,  naphlae,  picis , 
et  maUeoIae  fomitem  declinate.  Qui  enim  inter 
tres  abslinentes  pueros  in  camino  ignis  quartus 
apparuii  (Dan.  m)>  et  vobis  tanquam  ventum  ro- 
ris  flantem  splritus  sui  refrigerium  ministrabit. 
In  omnibus  igitur  crepundias  infanlias  lactantis 
exuite,  et  rudimenta  tirocinii  vestri  Domino  per 
ingenuitalis  indolem  dedicate.  IUum  sequimini  inter 
tentationum  certamina  ducem  ,  illum  quaerite  in 
proHperitatis  pace  custodenn  Insuperabilibus  igi-  -, 
tur  virtulum  telis  accincti ,  Christo  propugnatori 
veslro  unanimiler  dicite  :  c  Judica,  Domine,  no- 
eenles  me,  expugna  impugnantes  me;  apprehende 
arma,  el  scutum,  et  exsurge  in  adjutorium  mihi 
(Psai.  xxxiv).  >  Hie  vos  in  311  virum  perfe- 
ctum,  in  mensuram  aetatis  plenittidinis  suae  per- 
ductos ,  sua  faciet  virtute  victores.  IUe  vos  bo- 
sUum  vcstrorum  triumphalricibus  plantis  dabit  cal- 
care  cervtces.  Legite  etiam  epistolam  quam  Marino 
fratrueli  nostro  direximus  (9). 
CAPUT  XXI. 
Exhorlatio  juvenum,  vel  adolesceniium, 

Vos  autem,  ephebi  adolescentes,  vos  etiam  pu- 
bescentes  juvenes,  tanto  properisioribtis  exhorta- 
tionom  auxiliis  indigetis»  quauto  duriora  carnalis 


animabus  vcslris ,  quae  omnem  aifectum  necessi- 
ludinis  superant,  dimicate.  Pracipue  ut  aetas  ve- 
slra  vim  scntiat,  jejunandum  vobis  est,  et  oran- 
dum;  quateuus  et  jejunium  carnis  robur  edoniet, 
et  oratio  ad  Deum  animam  ievet.  Nolandum  ta- 
men,  quia  nonnulli  dum  peragunt  indiscrete  je- 
junium,  jejunii  non  capiunt  fructum;  et  quidquid 
enim  uno  die  jejunant ,  altero  ad  votum  se  sa- 
tiando  compescant.  Sicque  fit ,  ut  jejunii  dies  se- 
quenti  militet  diei  ,  et  dum  externa  vix  hodie 
esca  digeritur ,  vacuato  stomacbo  craslini  appa- 
ralus  copia  comedilur,  dumque  praeter  communia 
singulare  aliquid,  et  lauljus  quaerii|ir ,  non  sine 
ministrorum'  taedhY  cftnetarfap&necarum  secrela  cu- 
rantur.  Hle  igitur  bene  jejunat ,  qui  in  die  refe- 
ctionis  communibus  contentus  esl  alimentis,  si  vi- 
deiicet  dum  non  escarum  genere  discrepat,  eliam 
modum  quotidie  prandentium  non  excedat.  Nec 
tameu  jejuniis  nimiura  tribuentes,  obedientiam, 
quae  aurea  ad  coelum  via  est,  relinquatis. 

Dicam  non  quod  aliena  relalione  cognovi,  scd 
quod  oculis  vidi.  Pomposiac  quidam  frater  erat, 
312  Raimbaldus  nomine ,  frater  videlicel  Petri 
reverenlissimi  viri,  qui  nunc  apud  Yiucentiam  ab- 
batisofficio  fungilur.  llic  itaque  adolescenliam  suain 
crcbris  consueverat  edomare  jejuitiis ,  et  sicut  in 
primis  auspieiis  famosae  indolis,  in  plerisque  speci- 
men  dabat.  Huic  kijunctum  eratofficium,  ut  cuidam 
Teutonico  minislraret  incluso  :  qui  nimirum  effos- 


incendit  ccrtamtna  toleralis.  ln  vos  siquidem  re-  D  sis  oculis,  et  abscissa  dextera,  juxta  ecclesiam  po- 


cto  cnrsu  omnis  bostiUs  impetus  irruit ,  vobis 
omne  belli  robur  incumbit.  In  vos  omnigenum 
lclorum  densissimae  grandines ,  et  constipatis  ad- 
vcrsum  vos  iuiquis  spiritibus  cum  vitiis  carnis 
turbulenlissimae  vobis  ingruunt  tempestales.  Fer- 
vent,  fervent  in  ossibus  bella,  et  tanquam  vagus 


situs  arduam  ducebat  vitam.  Eral  autcm  regula 
monasterii,  ut  nemo  claustrensium  egrediens  loque- 
retur.  Aliquando  autem  cum  Raimbaldus  in  capituio 
constitulus  graviler  querereiur,  se  nequaquam  posse 
pueris  imperitis  per  signa  praecipere  ,  ul  servo  Dei 
vestes  abluerent,  et  praesertim  quae  sibi  edulia  prae- 

noraront       nndrAmn    assArAns  .    alflllfe    denUfllianS  . 


521  OPUSG.  XIIL  —  DE  PERFECTIONE  MONAGH.  3S2 

est,  ui  ille  pracipere  inr  ab  administratione  cessare,  \  vox  contumeliosa  respondeat,  sed  aut  conviciantis 


sibique  quiescere.  Sed,  o  divinx  ultionis  accelerata 
severitas  !  vix  dum  dimidiac  borae  cursus  elabitur, 
el  ecce  Raimbaldus  superposito  dolori  digito  in  gut- 
ture  se  esse  percussum  lacrymabiliter  protestatur. 
Quid  plura  ?  Posl  dicm,  si  rite  teneo,  tertium  sa- 
tisfactione  facta,  el  acccpta  sancti  Palris  bene* 
dictione,  defuncius  est. 

Hoc  autem,  cbarissimi,  domesticum  vobis  idcirco 
retulimus,  ut  memineritis  sanciara  obedientiam  pro 
confldenlia  nuliius  pii  operis,  si  vc  religionis  aliquando 
negligendam.  Estole  praeterea  intcr  tentaiionura 
vestrarum  beila  sollicili,  undique  vigiles  ,  undique 
circumspecti,  ut  videlicet  tenlaiionis  horapertranseat, 
ne  quod  in  eogitatione  suggcrilur,  protinus  opere 


amaritudinem  modestia  respondenlis  obdulcet ;  aut 
si  hoc  facile  obtineri  non  potest,  ne  jurgium  fera- 
liter  effluat,  irali  Iinguam  Mlentii  salteu  ccnsura 
compescat.  Furentibus  uempeventis  navis  saepe  vcl- 
ficala  submergilur;  si  aufem  antenna  deponilur, 
omnis  ir.ox  flatuum  impetus  necesse  est  inaniier 
effuudatur.  iclum  quippc  convicii  sagtta  non  inve» 
nit,  cum  conviciaii  mens  sese  in  humilitnte  velut 
inclinata  deponit.  Tenlcl  noviiius  soepe  majora,  ut 
qu«  minora  sunt  reddanlur  corum  co>lalione  fa- 
cilia. 

Quod  diccre  geslio  lalc  csf.  Saepe  aqua  lurbid.i, 
vel  tepida  boc  studio  biLilur,  ut  conteinpta  vini 
concupiscenlia,  perspicua  solummodo,  vel   frigida 


consummetur.  Sxpe  enim  in  satcularibus  prseliisuno  1)  aqua  sufficere  judicelur.   SaRpe  canlabrilius   panis 


momenlo  coulingit,  quod  per  nulla  temporum  spalia 
postmodum  valeat  emendari.  Econtra  ,  qui  unius 
vulneris  caverit  ictum,  brevissimo  puncto  diuturnas 
Yitae  lucratur  augmentum.  Nostis  ipsi  quod  dicimus  : 
ssepe  quis  in  peccati  voragincm  subilo  labitur,  quod 
per  omne  vitrc  suae  spatium  flere  neccssario  coin- 
peiiitur.  In  omni  igitur  tenlationis  articulo  solerier 
esl  attendendum,  ne  tenlatio  ipsa  pervcniat  ad  ef- 
fectum  :  nam  si  brevi  puncto  operatio  prava  differ- 
tur,  evaditur  :  et  dum  momentaneus  ictus ,  ul  ita 
loquar,  effunditur,  diu  postmodum  incolumis  vita 
servatur. 

CAPUT  XXH. 
De  novittis. 
li  vero,  qui  ad  religionis  ordinem  noviter  con-  C 
vertuntur,  admonendi  sunt,  ut  prima  contra  gulam 
bella  suscipiant ;  uldum  sobriclatis  legibus  vcnler 
parare  compellitur,  consequenter  etiam  in  bis, 
quae  sub  ventre  sunl,  flamma  libidinis  temperelur. 
Refrenetur  Hngua  non  solum  a  sermonibus  oiiosis, 
sed  et  a  fratrum  plerumque  conJabulatione  collo- 
quii ;  ut  lanlo  liberius  in  oralionibus  se  vel  laudibus 
divinis  excrceat ,  quanto  hanc  per  ambagum  vi- 
cissitudines  313  »nan,s  verbositas  non  fatigat. 
Teral  oculus  assiduis  oblutibus  pavimenlum,  mens 
per  aesluanlis  desiderii  machinain  suspendatur  in 
coeium.  (Jtraque  substantia  suam  perpendat  origi- 
nem,  ut  et  caro  quem  cernit  pulverem  se  csse  non 
dubitel,  et  aniroa  ad  id  erecta  quod  perdidit,  in- 


npponilur,  ut  dum  communis  appetilur,  siligineus 
no«  quseratnr.  Gui  post  pulvinaria  cenlo  non  suffi- 
cit,  quovis  sibimet  stramine  salisfaccre  polcnt,  si 
nudum  prius  pavimentum  latcribus  terit.  Qui  post 
carnes  oleum  nauseat,  ut  eobrius  liquor  faucibus 
suaviter  sapiaf,  sallilis  aliquantiiu  leguminibus  vi- 
val.  Quem  insolila  dcleclal  eqnitandi  veclalio,  intra 
cellulae  se  anguslias  colligal,  et  claustrum  monaste- 
rii  postmodum  forum  putat.  Qui  post  gebcllinam, 
martorinamve  mollitiem  vervecmn  fastidit  compedi. 
tcm  [f.  compedem] ;  si  birros  induit,  iilrum  a  pere- 
grinis,  an  a  domesticis  foveatur  pellibus,  dc  ccelero 
non  discernit.  Moyses  quippe  ut  simpliei  mannae 
cibo  contentus  sit,  ne  cum  cocteris  lsraelilis  snlere 
super  oiias  carnium  concupisrat  (Exod.  xxiv),  ab 
oaini  cibo,  vel  potu  per  duplicem  quadragenarii  cur- 
sum  in  monte  jcjurial.  Filii  prophciarum,  ut  quxli- 
bet  ohiscula  non  abhorreant,  nmarissimas  coloquin- 
lidas  in  ollam  conchlcre  non  recusnnt  (IV  Reg.  iv). 
Daniel  dum  inlcr  rabidos  leomim  rictiis  coactus  est 
degere,  perversorum  dciuceps  bominum  didicii  insi- 
dias  non  timere  (Dan.  vi).  Nahiichodonosor  dum 
bruli  animalis  vecordiam  loleral,dum  fcrarum  more, 
saltuum  atqne  stlvarum  coudensa  pcrluslrat,  forma- 
tur,  ne  dc  regalis  imperii  dignitalc  superbial  (Dan. 
iv  ).  David  cum  a  proprio  filio  a  rcgnlis  solii  subli- 
mitate  dejicitur,  ne  in  Semei  exiraueum  videlicet 
liominem  vindicct,eruditur  (// /tep.  xv,  xxm).  Isaias 
poslquam  314  triennio  nudus,  et  discalceatus  in- 


hianti,  alque  indefessa  semper  cupiditate  suspirel.  ■*  cessit ,   omnino    credendum   est,   quia    supcrfluis 


Pannosas  et  bispidas  vestes  paucitas  altenuata  con- 
ciliet;  viiia,  ae  despecla  frigus  indumenta  commen- 
det.  Durum  cubile  diu  dilatus  raplimque  sopor  ad- 
missus  emollial.  Parvipendit  quippe  slrati  molli- 
tiem,  qui  solam  indultae  quieiis  cogitat  quantita- 
tem;  neccum  Sardanapalo  plumis  innatare  pensi- 
libus  inhial,  qui  pervigiles  cura  Machario  nocles 
ducere  in  orationibus  iutenlus  anhelat.  Deseratur 
publicum,  hominum  fugiatur  aspectus.  Scrutentur 


postmodum,  vel  mollibus  indui  non  quocsivit  ( luii. 
«). 

Quisquis  crgo  vull  facile  sibi  cujnsque  laboris  . 
exercilium  red  Jere,  aggrediatur  intrepidus  et  aliiora 
lentare;  quatenus  asperitatem  asperilas  leviget,  et, 
ut  ila  loquar,  tolerabiles  indicentur  urticae,  palliuris 
vel  hirsutis  vepribus  comparatae.  Neque  hoc  dici- 
mus,  ul  non  a  minimis  quis  incipere  debeat;  sel 
hoc  potius,  ut  dum  difficiliora  tenlanlur,  collaiione 


313 


S.  PETIU  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  YAR1A. 


321 


lenter  impingilur,   nisi  ex  discrelione  retrahilur,  A  vegeius  aiebat:  i  Hodie  octoginta  quinque  annorum 


necesse  est  utcoacla  frangatur;  si  aulem  sutor  enm 
more  cerdonum  et  impellit,  et  relrahit,  facile  quid- 
quid  solidilatis  obstiterit  penetrabit.  Sic  et  nos  in 
nosfrse  conversalionis  inilio,  dum  modo  nilimur, 
modo  remitlimur,  modo  per  dura,  modo  per  aspera 
violenter  insistimus,  modo  nos  remiuendo  laxatnus, 
paulatim  via  panditur,  ul  omne  quod  obsliterat,  in- 
genue  transealur. 

CAPUT  XXIIL 
Vos  etiam,  sancti  senes,  practerire  non  debeo, 
quos  utique  tanlo  necesse  est  fieri  cautiores  ad  prae- 
lium,  quanlo  conspicilis  ipsum  vobis  prcliandi  ler- 
minum  jam  propinquum.  Unde  constat,  quia  si  nunc 
perditis,  amissse  Yicloriae  titulos  recuperare  de  cae- 


sum  sic  valens  ut  eo  valebam  tempore,  quando  ad 
explorandum  missus  sum :  iliius  in  me  lemporis 
forlitudo  usque  hodie  perseverat  tam  ad  belianduin, 
quam  ad  gradiendum  (Jot.  xiv).  >  Hoc  est  scilicet 
tam  in  resistendo  vitiis,  quam  el  per  religionis  tra- 
milem  in  bonis  operibus  augmenlandis.  Et  in  Deu- 
teronomio :  <  Moyses  inquit,  centum  et  viginli  an- 
norum  erat  quando  morluus  est;  non  caligavit  ocu- 
lus  ejus,  nec  denles  illius  moti  sunt  (Deut.  xiv).  » 
Hinc  est  eliam ,  quod  in  benedictione  Aser  ipse  di- 
cit:  c  Ferrum  et  acs  calceamentum  ejus;  sicut 
dies  juventulis  tuae,  ita  et  senectus  lua  (Deut. 
xxxm).  » 
Nolile  'itaquc,  dileclissimi,  velut  exsiinctis  jam 


tero  non  potestis.  Nunc  igilur  ad  fortiler  iigeiiduin  B  viliis  jejuniorum,  vei  vigiliarum,  in  quantum  fas  est 


fervens  animus  incalescat,  et  senilis  ad  dcbellandam 
vitiorum  barbariem  robur  juvenile  concipial.  Jam- 
jam  profecto  in  limine  municipii  pedem  ponitis  ; 
jam  ad  felicissimae  quietis  olium  medianlibus  dun- 
taxal  foribus  propinquatis. 

Ahjiciatur  ergo  dcsidia,  deponatur  inertia,  et  n«n 
transacli  longi  forte  laboris  memoria  retrabat,  quos 
subjectse  poenae  jam  oculis  oblalio  mercedis  invilat. 
Rimalor  auri,  quo  profundius  terrae  venas  effodit,  eo 
robusiius,  alque  ferventius  se  ad  explenduin  id  opc- 
ris,  quod  reslat,  accingit.  Nec  lam  praeleritus  labor 
vires  enervat,  quam  spes  thesauri  jam  jamque  pro- 
pinqui  ad  egereudi  ruderis  studium  provocat.  Sine 
causa  jcnlaculum  inhiat,  qui  pronubus  ad  convivium 
nupliale  festinat.  Ecce  enim  tauri  evangelici,  et  al-  C 
tilia  occisa,  et  omuia  sunt  parata ;  insuper  et  vox 
praeconis :  cVenite,  inquit,  ad  nuptias(lfaM/<.xxii).» 
Cur  ergo  pracvenire  delicias  appelit,  qui  ad  nuptia- 
les  dapeg  epulaturus  accedit?  Cur  ructare  ante  vult, 
quam  discumbere?  Cur  porcorum  se  siiiquis  satiat, 
qui  ad  epulas  properal  angelorum  ?  Cur  se  non  ab 
omni  nunc  voluptatum  suarum  famelica  satietate 
coerceat,  quem  summa  ac  perfecla  beatitudo  gloriae 
coelestis  exspectat?  Cur  non  linguam  suam  a  fabulis 
nunc,  et  vaua  verbosilate  refrenet,  qui  Verbum 
ipsum,  perquod  facta  suntomnia  (Joan.  i),  praesen- 
lissima  in  perpeluum  conlemplatione  prospiciat? 
Cur  se  pro  disciplinse  ceusura  ab  aspectibus  non 
remoYeal  homiuum,  qui  ad  curiam  lendit  imperalo- 
ris  aelerni  et  cceieslium  senalorum?  315'Curaspe- 
ris  exhorreal  contegi  veslimentis,  qui  stola  induen- 
dus  esl  immorlaiilalis  ? 

Non  ergo  nos  pigeal  a  cunctis  mundi  deleU.:tu> 
nibus  jejunare,  ul  omnium  dciiciarum  coelestium 
cooiis  mereamur  affluere.  ne  mens  nostra  haereat 


arma  deponere :  nolite  duin  adbuc  in  stadio  curri- 
lis ,  quasi  jam  securi ,  deliciis  lenocinanlibus 
indulgere.  Familiare  quippe  est  senibus  jejunare,  el 
licet  cibos  saepe  debiliias  appetat ,  nalurae  voiunlas 
insita  cum  jejunio  et  sobrielale  coucordal.  Invitatur 
Berzellai  Cahadites  ad  requiem  :  c  Veni ,  inquit 
David  rex,  ut  requiescas  sccurc  mecum  in  Hierusa- 
lem  (//  Heg.  xix).  i  Sed  opponit  senecise  stuporeiii, 
et  excusat  epularum  regalium  voluptalem  :  c  Nun- 
quid,  ait,  vigent  schsus  mei  ad  discemendum  suave, 
aut  amarum,  aut  delcctare  polesl  servum  tuum  ci- 
bus  et  polus?  vel  audire  uhra  possum  vocem  cau- 
torum,  vel  cantatricum?  »  (/6?'rf.}.Unde'perpendiiiir 
quam  quiclus,  quarn  cerle  bene  tuoratus  fuerit  islc 
senex.  Quomodo  eniin  hon  essel  rei  familiaris ,  si 
conlingeret,  cgestale  contenlus,  qui  regalis  mensae 
dapes  despicit  invitatus?  Quomodo  delectaretur 
oliosa  vel  risibus  apla  verba  depromere,  qui  et 
aiienas  meiodiarum  voces  castis  auribus  dedignaba- 
lur  audire?  Ei  qui  illic  eiiam  deleclari  noluerat,  ubi 
aliquando  crisparentur  vasa  psahnorum,  quomodo 
quiescere  potuisset,  ubi  ludicra  el  saltationes  per- 
strepunt  hislrionum  ? 

Nonnuiii  plane  senum  sunl,  quod  praelereundum 
non  est,  qui  eliam  postquam  ad  religionis  ordinem 
venerint,  ila  fabuiosis  naeniis  occupanlur,  ut  et  sibi 
sint  noxii,  et  auditoribus  videanlur  esse  deliri. 
Modo  eniin  rerum  gestarum  lacinias  lexunt,modo 
q  regum  anliquorum  edicta  ,  vei  victorias  referunt  : 
sicque  diem  in  nugarum  anilium  inepra  recitalionc 
consumunt.  Ila  Ai ,  ul  per  Hngitam  Deo  dica.ain, 
quam  non  salutares  occupant  preces,  ricliculose 
vani,  ac  superslitiosi  recilentur  annales  :  qui  nimi- 
rum  dum  linguam  pestiferis  fabularum  dapibus  sa- 


S25  OPUSC.  XIII.  -  DE  PERFECTIONE  MONACll.  Rf 

quc  confovcnl  el  ministrant,  ei  sic  vix  uicunquc  sub-  A  mentis  vel  ad  momcuium  quidem  vagalionc  lahorat 

Crucilixus  igitur  huic  mundo  jam  pene  quae  sunl 


sislerc  valco;  quo  igilur  pacto  polero  spirilualis  in 
siituU  iter  arripcre,  qui  absque  ulla  disciplinae  sar- 
cina  me  ipsuin  pene  nequeo  saltem  pcdibus  susti- 
nere?  Yerumtamen  paulo  post,  quibus  adnitentibus 
ticscio,  ecce  factus  esl  monachus  :  qui  nimirum  jam 
senex  et  languidus  cum  lanlo  fervore  coepit,  ut 
grandrevis  atque  maturis  sani  scilicet  consilii  viris 
miraculum,  juvenculis  autem  monaslerii  lubricis 
alque  lascivis  fierel  in  derisuin.  Qui  profecto  lace- 
•rantes  eum  detractionibus,  et  vcrbis  mordacibus 
obrodentes,  nunquam  eum  a  sui  rigore  proposiii  in 
tantum  potuere  defleclere ,  quin  adhuc  per  dies  sin- 
gulos  psalteria  quatuor  expleat,  quatuor  nihiiominus 
per  bebdomadam  dies  absque  ullo  cibo  et  potu  tam 


huuiana  non  seuiit,  scd  lotus  azymus,  toiusquc  sin 
cerus,  ul  ila  fatear,  angelus  viviu 

Ecce,  dilcctissimi,  cum  mulla  suppetant,  duo  tan* 
tum  excmpla  proposui,  unum  communis,  solitaria 
alterura  vitae.  Quibus  nimirum  manifeste  colligitur, 
quia  ubi  fervidi  spiritus  ardor  incanduil,  seuilis  anas 
a  boni  opcris  sludio  non  torpescit  (Hebr>  xn):  scd 
sicut  serpentem  costis  duntaxai,  non  pedibus  iuni- 
tentem,  vivax  ad  currendum  spiriius  evehit;  sic 
scuilia  membra  per  spirituatis  roiiiliae  sludiumdivi» 
nus  amor  iinpelhl.  Qui  enim  nonduni  habemus  ma- 
neutem  civitatem,  sed  futuram  inquirimus  (G'en. 
viii),  in  qnalibet  hic  aelate  sperare  requiein  non 


cestivo,  qnam  hiberno  tempore  tnuisigal.  Hoctamen  B  debemus  :  iu  hujus  qtiippe  muudi  salo  justi  lalorai.t, 


adhuc  de  prisco  more  servalo,  ut  mensem  tinum- 
quemque  sic  dedicet,  quatenus  in  prima  cujusque 
inensis  bebdomada,  nisi  Dominica  die,  vel  quinta 
feria,  penitus  non  manducel  :  est  auleiu  jain,  nisi 
fallor,  in  sacrae  conversationis  habitu  dtiodennis,  et 
hic  quidem  in  conventu  fratrum. 

Est  autein  et  alius  intra  cellulae  scpta  conclusus, 
ct  Leo  videiicet  Prezensis,  quem  et  in  aliis  nostrae 
dictalionis  x>pusculis  nos  breviter  adnotasse  memini- 
inus  :  vir  videlicel  tam  decrepitus,  ut  qui  eorum 
o))itus  recolil,  quos  ille  parum  nascendo  prxccssil : 
quibusque  simul  vivetido  consenuii,  senex  sit.  Hic 
igitur  in  tam  cffeti  ac  tremuli  corporis  gravitaie  vi- 
num  nisi  duabus ,  vel  forte  tribus   anni  prsecipuis 


ubi  suam  reprobi  possidcnt  requiem.  Quam  videlicet 
diversiiatem  bene  conrus  ei  arca  dimissus,  et  co* 
iuinba  signiOcant  (Deut.  v).  Corvus  quippe  cadave- 
ribus  insidens,  ad  arcac  claustra  non  rediil;  coiurotm 
autem  reversa  est,  quia  ubi  pes  ejus  requiesccrei, 
non  invenit.  Hic  eniin  ubi  pravi  quippe  carnalibus 
se  voluptalibus  satiant,  sancti  viri  reperire  nequcui.l 
ubi  ad  quiescendum  desiderii  sui  pedem  ponanl. 
Hiuc  est  etiam,  quod  qui  peccasse  deprchenditur, 
quadragiuia  verberibus  atteri  per  legis  mandata 
jubetur.  Quadragenarius  qtiippc  numerus  (ouim  hoc 
tempus  per  mysteriuin  comprebendit,  quo  sancta 
Ecclesia,  per  quatuorparlcs  muudi  difTusa  sub  Deca- 
logo  legis  viv.t.  Quadragenario  ergo  numero  delin- 


,    __  _     ..      _.       r       p  w         -     w 

feslivitatibus  nunquam  bibil.  Anle   horam  nonam  *■  qtientcs   caeilimur,   si  in  hoc  tempore  pceniienllae 


praeler  Dominicos  dies  nunquam  comcdit;  duabus  in 
hebdomada  diebus,  quando  scilicel  indulgemius 
vivit,  puimenlum  praeler  untim  prorsus  aliud  non 
r.dmitliL  Sic  aulem  orationis  ejusordo  disponitur,  ut 
quotidie  sive  per  aeslalem,  sive  per  hiemem  unum 
psaiteritim  cum  canlicis,  el  litaniis  suis  ante  noclur- 
nas  Ecclesise  vigilias  expleat  :  secuudum  auiem 
psalierium  ah  aurorae  crepusculo  usque  ad  horam 
sexiam  pro  defunclis  cum  novem  lecliouibus  canal, 
terlium  Vero  psallerium  cum  Gloria  iteruni  cum  ipso 
advesperascentis  diei  Itne  concludat. 

Habel  auiem  hanc  graliam,  quam  in  nullo  un- 
quam  quaiilaevis  perfeclionis  viro  deprehendere 
potui,  vidclicel  ut  psallenii  nunquam  se  cogitatio  .* 
ingeral :  laiitaqne  cordis  in  eo  puritas  vigel,  ut 
absque  ulla  resislcmi  moleslia  nihil  omnino  mens 
cogiict,  quod  a  psallenlis  ore  discordel.  Illud  eliam 
valde  mirandam,  quia  nunquam  ejus  oculos  acediae 
taedium  deprimil.  Adde  eliain,  quod  cuin  prse  senc- 
ctulis  caliginc  faciem  hoininis  discernere  nequeat , 
litieras  disccrnit  ct  legit ;  quotidie  psalterium  bis 


verberibus  casiigamur.  Debet  iiaque  peccaior  quis- 
que,  sive  senex  sit,  sive  juvenis,  temporalibus  alteri. 
ul  purgalus  in  judicio  valeal  inveuiri.  Eos  enim 
nulia  iiiic  animi  adversio  affligere  poterit,  quos  hic 
ctijuscunque  astalis  condilionisvc  fuerint,  perfeclas 
pcenitenlia.  disciplina  percussit. 
CAPUT  XXIV. 

Vbi  pmnet  in  communi  ad  charitatis  studium 
provocat. 

Nunc  aulem,  fratres  chari.simi,  omncs  vos  gene* 
raliter  ailoquor  (Philip.u);  omncs  per  id,  in  quo 
oinue  flectitur  genu,  Cbrisli  iiomen  oblestor.  In  fra« 
terua  cbarilale  pcrsislite-,  in  mutui  amoris  studio 
adversus  auliqui  hostis  insidias  uuatiimiter  conspi- 
rate  (Gen.  vi).  Tota  sanclae  operaliouis  vestrae  n:a- 
china  in  charilalis  se  basibus  erigat ;  otnnc,  quod 
construitis  aedificium,  ex  vivis  virtutum  lapidiLus 
sincerae  diiectionis  giutino  coalescat.  Arcam  quippe, 
quae  octo  animas  inter  caiaclysmi  flu.iila  conlinuit, 
intrinsecus,  el  cxtrinsecus  liniri  biluwine  vox  divina 
praecepit.  Sancta  scllicel  Ecclesia,  qucc  ad  rcsur- 


_._.. i_;, 


327  S.  PETRl  DAMlANl  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  10.  -  OPOStiUU  VARIA.  S*g 

citiam  simulat,   sed   in  cordls   occullo  veritatcm  A  qtioque  juxta  vocabulum  tandiu  lineatim  congruunt. 


amiciliat  non  conservat,  damnabiliter  inlus  biat, 
cam  for»nsecus  superducli  biuiminis  simulalione 
cohaereat.  Quorum  videlicet  a  diluviali  naufragio 
netiter  eripitur,  quia  duplici  eharilatis  bitumine,  tit 
divinitus  praeceptum  est,  non  munitur. 

Qui  autem  se  et  foris  praebet  amabilem,  et  intus 
conservat  amantem,  foris  cum  ramis  Verbi  fructus 
exhibet  beneOcii;  intus  alte  radicem  figii,  quia 
meduLlitus  diligit;  hic  profeclo  et  intus  et  extra 
bitumine  linitur  (Gen.  vi),  quia  duplici  charitalis 
glutino  cum  proximis  fcederalnr.  Porro  autem  quia 
de  lignis  levigatis  prius  fleri  arca  prcecipitur,  et  sie 
deinceps  ut  bilumine  liniatur;  qualiler  ligna  vestra 
levigari  debeant,  et  dolabro  poenitentiae  ac   disci- 


qnousque  uniim  sequendo,  litlerarum  ulrinque  or- 
diuem  non  confundanl.  Romi  mox  ut  condila  est, 
duos  etiam  fratres  simulregcs  habere  non  poluil: 
ideoque  prima  surgenlis  slruciurae  moenia  parricidie 
dedicavil.  In  Rebeccsc  concupienlis  ulero  Jacob  et 
Esaii,  cum  necdum  praeler  onaierna  viscera  vestes 
induuut,  jam  velut  loricati  belia  committuiil  (Getu 
xxv). 

Rector  itaque  fralres  tanquam  filios  amplectatur» 
el  foveat;  ut  et  ipsi  tanquam  patri  a  filiis  defera» 
tur.  Scitum  quippe  esl  illud  oraloris  Domitii  (Cic. 
lib.  ii  De  orat.f  in  prooem.) :  c  Cur  ergo  te,  iuquit, 
habeain  319- ut  principem ,  cum  lu  me  non  babeas 
in    senatoreui?  i   Non   ut  haec  spiriiuaiibus  sint 


plinae  poliri  ulcunque  stipra  descripsimus  :  nunc  ut  B  taxanda  discipulis,  sed  ut  murmuralionis  occask» 


compactae  fabricae  bitumen  occcdal,  exigente  ralionis 
eonsequentia  suademus.  Enimvero  quandiu  mores 
hominum  asperi  suril  et  inculti,  inanitereischaritalis 
glulen  apponilur,  quoniam  ab  iuvicem  cilo  dissiliunl, 
dum  in  eis  polite  moralilaiis  aequata  confcederatio 
non  tenelur. 

Eslole  igilur  tevigali  per  spirilalis  exercitii  disci- 
plinam,  estole  bituminati  pcr  charitatis  fraternae 
concordiam.  Quae  tamen  confcederatio  congruere 
perfecte  non  poteril,  nisi  cum  arca  in  cubilu  con- 
sumaiur,  id  esl,  cum  inuhis  unus  Cbristi  vice  pro- 
ponitur.  Unilas  quippe  facit,  ut  muila  sibimet  invi- 
cem  congruant,  ut  divcrsae  hominum  voluntales  in 
eompage  charitatis,  et  communis  soirilus  unanimi- 
tate  concurranL  C 

Quapropter,  charlssimi ,  si  cupiiis  invicem  iu 
Chrisli  charitale  congruerc,  ei,  qui  vobis  Chrisii 
vlce  praeest,  bumiii  ex  corde  aiieiiiius  obedite.  Non 
inler  vos  sit  garrulus  ille  Cliam  (Gen.  ix),  qui  nu- 
data  parentis  vcrenda  denuntiet ,  qui  paleruae  offen- 
sionis  obscena  divuigel.  Qui  videlicel  in.er  dtios 
fratres  medius,  nec  in  primitiis  numeretur  Isracli- 
tarum,  nec  loctim  mereaiur  in  pleniiudine  genlium 
(//  Reg.  xx).  Non  ibi  sit,  qui  conlempto  pastorc, 
tnercenarium  qtiaerat,  qui  voces  alienorum  audiai, 
qui  in  odii  (ornace  discordise  -malleos  ludat,  qui 
regnum  krael  per  schismatis  seminarium  dividal. 
Non  est,  inquit,  nobis  parsr  in  David,  nec  haereditas 
in  fllio  lsiii.  Plane  landiu  apes  in  communi  mellift- 
eant,  quandiu  sub  uno  principe  perseverant.  Grues  & 


toHaiur  infirmis.  Omnes  itaque  diligat,  ut  jure  ab 
omnibus  diligatur.  Sic  igilur  paslor  et  oves  (/  Joau. 
iv),  dvx  et  militum  catervse  uno  spirilu  confcedc- 
renlur  in  exercitalione  virluluin  :  ut  charilas,  quas 
Deus  est,  individuae  uuitatis  in  eis  leueat  priucipa- 
tum.  Ecce,  dileciissimi  mihi  Patres  ct  domini,  ex 
sludio  vobis  styli  ctirremis  articulum  reprimo,  quia 
incultum  ac  rusiicum  esse,  quod  scribitur,  noa 
ignorq  :  ut  quod  absque  salis  condiineoto  jure 
despicitur,  brevitatis  sallcm  compendio  commendc- 
tur.  Quaeso  itaque,  ut  qui  Iiipinos  aiiquando  post 
marinas  delicias  editis,  hoc  qooqne  pitlacium  post 
sacra  tolumina  utcunque  respicere  non  spernatis. 

320  SCUOLIA. 

Pelrus  autem  nupliarum  sordes  abluit  cruore  mar- 
tyrii.  Cave  pulcs  sanclum  doctorem  nupiias,  quas 
constat  aChristo  Domino  sacramenli  honoreconde- 
coralas,  ullo  modo  vitiiperare;  unde  et  illud  Pauli  : 
i  ilonorabile  connubium  in  oiuiiibus,  et  lorus  imma- 
culalus  (Hebr.  xm).  >  Sed  el  ipse  beatus  Damiauus 
suis  in  scriptis  cun  occasio  se  prftbct,  laudat 
nuplias,  praesertim  lib.  v,  cpist.  II,  ad  clericos  Fa- 
venlinos.  Sordes  itaquc  niipliaruin  iilc  inlelligit, 
quas  aliquis  vilae  conjugalis  occasionc  conlrahit  :'in 
qua  cum  viri  rebus  divinis  minus  ferventer  vacarc 
soleanl,  el  ob  id  dicat  Apostoius :  <  Qui  autem  cum 
uxore  esl,  sollicilus  est  quae  sunl  rotuuli,  quomodo 
placeal  uxori,  el  divisus  est  ( /  Cor.  vu ).  i  Cum- 
que  crebrius  in  vana  delinqueiidi  offendicula  incur- 
ranl,  non  est  niirum  sordes  conlrahere,  ac  propter- 
ea  eas  expiare  teneri. 

Sil  nomen  Domim  benediclum. 


321-322 


OPUSCULUM  DECIMUM  QUARTUM. 


DE  ORDINE  EREMITARUM,  ET  FACULTATIBUS  EREMI  FONTIS  AVELLANI. 


3*9  OPtiSC.  XIV.  —  l)h  OKDIitt,  thfcVUl.,  UC.  33) 

tias  ago :  llle  enim  fons  esl  el  origo  virtutis:  Ute  A  cesBores,  sininiliilomimis  elconversaiioiustefe<)es: 


bona  inspirator  est  voluntatis.  Et  quid  mirum,  si 
fragilia  corporum  «vestrorutn  vascula  ad  poriandam 
post  se  crocetn  forliler  roborat,  qui  cuncta  iiHiniH 
borrea  in  levibus  culmoruni  aristis  mirabtliier  li- 
bralT  El  quorum  poodere  lapidea  saepe  ariificia  cor- 
ruunt,  ad  baee  ferenda  volatiles  spicarum  tlieca?,  te- 
nutbus  mistae  paleis,  non  succurobunt.  Quid  mirum, 
inquam,  si  debilibus  servoriim  suorum  mcntbris  vi- 
fes  attribmt,  qui  in  tenuissimis  uvarum  foiliculis 
omnium  ubique  regionum  vina  suspetidit :  et  qood 
«x  tunnis  operose,  et  cum  magno  labore  compactis 
«aepius  eflluii,  bocperexiliseortieis,  quasi  quoddam 
tidele  deposilorium  sinc  dimiiiutione  citsiodii :  iroo 
quod  iliinc  vel  guitaiim  frequenter  effundiiur,  bic 


et  quod  de  regulari  observautia  sui  loci  viderint  spe- 
ciaiiier  scriptum,  pudeat  si  de  sua  fuerit  aiiquamk» 
imiiatione  deietitm.  In  boc  nempe  loco,  qui  fotis 
Avellani  dkntur,  ptarumque  viginti  plns  miniia  mo- 
nachi  per  cellulas,  sivetn  assignala  cuique  obedien- 
lia  degimus ;  «t  omnes  simulcnm  conversis,  et  famu- 
Its  tricenarium  quinarium  nomerum,  aut  vix,  aut 
breviterexcedamus.  Vivendjautemreguia  uocnoUr» 
tcmpore  talis  esl. 

Ab  octavis  nempe  Dominicae  ftesurrectionis  usque 
ad  diem  sanctum  Pentecostes,  quatuor  323  dies 
per  uebdomadam  jejunatis,  praeter  Dominiciim  vcro 
diero,  de  cujus  reverentia  nullus  addttbi'.at,  tertia 
feria,  et  quinta  feria  bis  in  die  reficitis.  Iflo  euim 


4M>n  minuendo,  sed  augendo  potius  per  quotidiana  B  tempore,  ut  nostis,  non  proliibentur  monacbi  auclo- 

ritate  sacrorom  canonum  jejunare.  Ab  octava  autent 
Penlecostes  usque  ad  festivitatem  sancti  .Joannis, 
quinque  diebus  observatur  sub  bac  drscretione  jeju- 
nium  :  ut  tertia  feria  ad  horam  uonani  puimeiitum 
habeatis,  quinta  vero  feria  secunda  vice  reficilis. 
A  festivitate  vero  S.  Joannis  usque  ad  Idus  Septem- 
bris.  tertia  et  quinta  feria  ienetur  bina  in  die  refc 
ctio :  reliquis  vero  qualuor  diebus  servetur  solito  more 
jejur.iiim.  Ab  Idibus  vero  Septembris  usque  in  Pa- 
scha  Domini,  quinque  diebus  jejumum  sine  intermis- 
sione  tenetur»  salvo  ee,  quod  semper  infirmioribu* 
fratribus,  humorumque  inaequaliiaiem  patientibus, 
prout  necesse  fuerk,  misericerditer  subvenitur.  Ne- 


incremenu  servatnr. 

Quis  autem  divini  operis  magnitudinem  narrare 
sufficiat,  cnm  sive  in  palearum  culmis,  seu  in  uva- 
rum  botris  recondi  videai  ceilaria  potentom,  prom- 
ptuaria  regum?  Videarous  in  arbore  foiium  sub  ipsis 
nruinis  biemalibus  lapsabundum,  et  consumpte  au- 
tumnalis  clementiae  virore,  jamjara  pene  casurum, 
ita  ut  vix  ramuscuio,  citi  dependet,  inhsereat,  sed 
apertissima  ievis  ruinae  signa  prsetendat:  inhorre- 
«cu»t  flabra,venli  furenies  bic  inde  concutiunt,  bru- 
malis  horror  erassi  aeris  rigore  densatur :  atque,  ut 
magis  stupeas,  defluentibus  reiiquSs  undique  foliis 
terra  sternitiir,  el  depositis  comis  arbor  suo  decore 


nudaiur;  cum  illud  solum  nuHo  manenie  permaneat,     mo  autem  me  mendacii  temerarius  arguat,  dum  ine 

^m      .1..«       -    -  *-     -S  —     -- -  *. 1  __     faAlAmtfM    IIAi!OatfAIA m^^mm.       —  —  * —  —  -  —       Ia«m«!  aa  J      L!m  .mmmm  S  ma^a.        aam!i^   ^ama 


*t  velutcohaeredum  superstes  in  fraternae  possessio- 
nis  jora  snccedac.  Quid  autem  inleiligendum  in  hu- 
jus  rei  consideratione  relinquitur,  nisi  quia  nec  ar- 
boris  foiiuin  potest  cadere,  nisi  divinum  piaesumat 
iuipertum? 

Quidergo  mirum,si,  defluenie  jam  ex  maxima  parte 
monastico  ordine,  quosdam  servos  suos  omnipoieiw 
Deus  in  perferendo  diversarum  tentationum  labore 
corroborat,  qui  el  quae  vult  in  arboribus  foiia,  caete- 
ris  decidentibus,  ligat?  Unde  non  immerito  scrutator 
ille  divinae  .paiientiae  B.  Job:  t  Qui  facil,  inquit, 
magna,  et  incomprehensibilia,  et  mirabilia,  quorum 
non  est  numerus  (Job  xi).  i  Quapropter  immensas 
Creatori  meo  gratias  refero,  qui  me  indignuin  mh- 


non  exlraneis  loqui,  sed  his,  qui  rem  perite  nove- 
rint,  praesenlibus  baec  narrare  considerat :  et  certe 
non  tmiuerito  erubescereirs  si  inter  discipulos  ve- 
ritatis,  ipsis  scientibus,  commento  fallaciae  deser- 
vircm. 

Etsi  enim  eos,  qui  postmodum  audituri  suut,  hu- 
jus  rei  nlenitudinem  fraudare  non  debeam,  malo  ta- 
men  ex  eo,  quod  est,  salva  veritate  relinquere ;  qunm 
id,  quod  non  est,  vana  persuasione  jactare.  Ecce 
enim  de  duabus  iilis  quadrage*imis,  quae  *  el  Nata- 
lem  Domini,  vei  sancium  Pascha  prxcedunt,  licet 
ego  taceam,  vos  tamen  scilis,  quia  nonnulli  iiic  suni, 
qui  absque  diebus  Dominicis,  duplex  illud  quadrage- 
simaie  spatium  totum  jejunando  transcurrerc  so- 


nisterii  locum  habere  voluii  in  conveniu  non  mulio-  ~  leant,  exceptis  tribus  solemniialtbtts,  S.  videiicet 

rum,  sed  bonorum,  quos  mihi  necesse  sit  ad  pairiam      *    J —     '  !  n— ~*'":    "- .!-.!--*-■*- 

redeundo  praecedere ;  sed  gaudendum  est,  si  fraterna 
possim  vestigiapariliconvialione  lenere :  ut  fructum, 


qui  nequaquam  mihi  ex  spatiosa  terra  colltgitur, 
uberius  videat«r  angustae  ferfciiitalis  recompensiirc 
proventus. 

Volo  autem,  fralres  mei,  de  vestrae  coitvcrsat  oiris 
ordine  pauca  perstringere,  ui  quod  in  vcstris  nunc 
vivis  operibus  legitur,  eliam  ^aptcibus  tradilum  ad 
eorum,  nui  nobis  in  hoc  loco  successuri  suntf  noii- 


Andreae,  et  sancli  Benedicti,  et  Annuntiationis  Do- 
minicae.  Per  alias  autem  festivitates,  quas  magnai 
qiHdem,  sed  adeo  non  snnt  praecipua?,  sive  in  qua- 
dragesimali  iempore,  sive  per  totius  anni  ctirriculiim, 
celierarius  ctini  his,  qui  juxia  eccicsiam  coinmoratt- 
tur,  cum  duodccim  celebrent  lectioni)His,  alque  si 
priori  videtur,  aliqua  ilik  niisericordia  refectionis 
impendittm  Cxterum  hi,  qui  sunt  per  cellulas  con- 
siiiuti,  trina  leciioue  c^mteiui,  dum  foras  minime 
prodeant,  j«i  n  um  siium  ex  moreconserviint. 


331*  S.  PETIU  DAMJANl  OPP.  TOMUS  SEU  PAKS.  in.  —  OPUSCULA  VARIA.  53« 

utriusque  quadragesimae  coclionibus  abstioere,  quod  A  twr.  Dantur  aulem  ex  more  tria  millia  scoparum 


no6  ob  revereniiam  sacrae  diei  prohibere  curavinius. 
Famuli  auiem,  qui  nobiscum  suot,  per  lolius  anni 
circulum  tribu4  per  hebdomadam  diebus  tenent  ex 
inere  jejunium.  In  illis  auiem  duabus  quadragesimrs 
quatuor  dies  couvenienter  observant,  excepiis  his, 
qui  in  via  longius  diriguntur.  A  vino  autem,  ut  no- 
aiU,  aliquanto  tempore  eoniinuimus ;  ita  ut  neque 
laici,  neque  exlrinsecus  veoientes,  vei  eiiam  in  Pa- 
6cha  Domini,  aiiquid  hic,  praeter  aquam  biberenl : 
neque  vinum  hic,  nisi  pro  sacrificio  baberetur.  Sed 
quoniam  et  hic  manenies  cceperunt  aegrotantes  de- 
tfcere,  ot  quidam  ad  eremum  iransire  cupientes,  hu- 
jjis  rigoris  obscrvaniiam  penitus  abhorrere;  fiatcr- 
use,  324  sive> ul  vor»us  dicam,  coramuni  imbecil- 


pro  unius  anni  poeniientia,   sive  viginti  psalteria, 
ant  viginii  quinque  missae. 

De  psalmodia  vero  consueludo  est,  ut  cum  duo 
fratres  simul  commorantur  in  cella,  duo  persolvant 
in  die  psalieria,  unum  pro  vivis,  alterum  pro  defun- 
clis.  Et  iilud  quidem ,  quod  est  vivorum ,  cum  illis 
dicilur  addilamentis,  quae  beatus  Romualdus  appo- 
suit;  quod  vero  pro  defunctis  cum  novem  lectionibus 
diciiur,  iribus  nimirum  per  quinquageuos  psalmos. 
Qui  auiem  solus  moratur,  Psalterium  quidem  vivo- 
rum  totuui  per  singuios  dies  adiroplet :  defunctorum 
autem  sive  medium,  sive  lotum ,  juxta  quod  virtum 
possibilitas  administral.  Horarum  autem  psalmodia 
canonica  omnino,  sicut  in  roonasterio ,  ita  hic  per 


liiali  dispensatorie  condescendentes  indulsimus,  ui  g  ordinem,  lota  nihiiominus  adimpletur. 


-viiuimbic  servato  sobrielalis  inaderamine  biberetur 
ui  quod  ctim  Joanne  non  possumus  ex  toto  relin- 
quere,  saitem  cuin  TimotheoPauli  discipulo  studea- 
mus  infirmo  stomacho  sobrie,  et  humiliier  mini- 
slrare  (/  Tim.  v)  :  el  qui  prorsus  abslemii  esse  non 
possumus,  esse  saltem  sobrii  studeamus.  Yerumta- 
roen  in  pnediciis  duabus  quadragesimis  consueludo 
tenuit ,  ut  neque  monachis ,  neque  laicis  vini  vel 
cliam  piscis  perceplio  concedalur.  Pulmenium  quo* 
que  in  eisdem  quadragesimis  nuuquam  sii  prasler 
uuum,  nisi  his  qualuor  festivilatibus,  scilicet  B.  An- 
drecv,  S.  Benedicli,  in  Dominica  Palmarum,  et  Coena 
Domini,  quibusnimirum  sacratissimis  diebus  pisces, 
ei  vinuin  cum  graiiarum  actione  percipiunlur. 
Jn  Sabbato  auiem  sancto,  nec  non  ci  vig.iia  Na-  C 


325  lIoc  Autem  inler  ca?lera  praeiermitlendum 
non  est,quia  in  cellulis  coniinuum  tenetur,  aicui 
revera  in  oralorio,  ex  more  silentium  :  nec  praeter- 
mitlitur,  ut  iilic  aliquis  Yel  pro  confessione  loquatur; 
excepio  si  priori  visum  fuerit ,  ul  novitiis ,  eoruin- 
que  instiluioribus  ad  tempns  aliquaululum  loquendi 
licenlia  concedatur.  Si  quid  autem  loqui  indigenl, 
ad  ecclesiam  prodeunles ,  quaeque  sutit  neccasaria 
manifeslant. 

lilud  eliam  non  minima  pars  poenileutiae  est,  quod 
omni  lempore,  sive  aestate,  sive  hieme,  non  calceis, 
non  ocreis  utunlur  in  celiulis;  sed  nudis  semper  cru- 
ribus,  et  pedibus  consueludo  esi  pennanere,  exce- 
plis  his  qui  gravi  molesiia  infirmiiaiis  urgentur. 

Regulare  aulein  est  nionasieriis,  ui  hi  qui  in  viam 


tcrfis  Domini,  ut  labor  ecclesiastici  relevetur  officii, 
loium  panem,  qui  voluerinl,  comedunl :  alium  vcro 
cibum  sive  laici,  sive  monachi  penilus  non  admil- 
tunl.  Tres  autem  soluinmodo  octavae  per  aunum  iia 
celebrantur ,  ul  jejunare  hic  ncmo  cogatur  ,  id  csi, 
Domintcae  Resurrectionis ,  et  sauctae  Pentcco3tes , 
alque  Natalis  Domini.  Sed  quibusdam,  quia  propter 
desuetudinem  [f.consueludincm]graveest  toliusheb- 
domadae  binam  conlinuare  refeclionem,  quandoqui- 
dem  hoc  humiliter  expetunt ,  jejunare  aliquantuhim 
pro  misericordia  concedunlur.  Consuetudo  esl  aulem 
fralribus  in  diebus  Dominicis  omni  tempore,  praier 
quadragesimas  duas,  duohabere  pulmenta;  in  aliis 
vero  diebus  unum  solummodo.  Et  de  jcjuniis  quidein 
isla  sufficiant. 

In  caeteris  autem  spiritualis  exercilii  studiis,  quae 
silconlinui  fervoris  insiantia,  quae  sollicitudo,  quam 
vigil  et  operosa  frequentia ,  limeo  dicere  :  ne  mihi 
similtbus,  desidiosis  videiicet,  et  negligeniibus  vi- 
dear  onerosus  exislere,  alque  eorum  in  me  aliqua- 
lenus  invidiam  conciiare  :  hoc  lamen  mihi  liceai, 
quia  tanta  esl  diiigenlia  in  fleiionibus  geituum,  in 
disciplinis  scoparum ,  et  in  caileris  hujusmodi,  ut 
cum  quilibet  poenitens  inceriae  mentis  meiu,  injun- 


diriguntur,  foris  non  coniedanl ,  si  eo  die  sperunl 
reverti  -  cui  videlicel  observantiae  iliud  etiam  apud 
nos  addilur  :  ui  sive  ipso ,  sive  alio  die  fuerii  quis 
egressus ,  jejunus  semper  ad  eremum  reverlatur.  . 
De  caeteris  vero  mouaslicae  iiisiitulionis  observa- 
lionibus  quidquid  in  regulari ,  el  dislricto  monaste- 
rio  tenelur,  ideni  eliam  hic  caute,  et  solerler  nihilo- 
minus  cuslodilur  :  videlicet  de  promptissima  obe- 
dienlia,  ul  quodcunque  praecipitur,  fervenlissime 
peragatur :  de  non  dando  ,  vel  accipiemlo  sine  jus- 
sionekprioris  :  de  proprio  non  habendo  :  ul  dum  sunl 
in  clauslro,  quod  est  juxta  ecclesiam,  sive  in  feslivis 
diebus,  sive  omnibusiocompetenlibushorissilenlium 
tenennt :  ut  in  capiluio,  in  oralorio,  in  refectorio 
D  regularcm  consuetudinem  non  postponant :  ut  cum 
hospililms  uon  loquanlur,  atque  ideo  a  cellulis  us- 
que  ad  ccclcsiam  sive  venienies ,  sive  redeuntes,  a 
censura  silcntii  non  rccedant;  cl  multa  hujus  gene- 
ris ,  qure  nimirum  nos  idcirco  enumerare  postponi- 
mus,  quia  laciniosi  slyli  faslidium  deviiamus.  Taceo 
de  viliiate  spontanea,  ct  asperilate  veslium,  dc 
duritia,  de  austeritate  cujilium,  et  dedislricla  cen- 
sura  ailentii ,  de  amore  perpeluae  inclusionis. 
*     lllud  sane  cuncla  videiur  excellere,  iilud  omnibus 


535  OPUSC.  XIV.  ~  DE  OROINE  EREMIT.,  ETC  »1 

quod  alietoum  esl,  ipse  possideat:  et  quod  soum  A  his  qui  libi  sobditi  fuerint,  non  declines  a  bono 
est ,  in  omnes  extenso  amore  transfundat. 


Uoc  mihi  etiam  non  mediocriter  placet ,  fraires 
mei ,  quia  si  quis  inter  vos  debiiior  apparuertt,  roox 
omoes  ccrtatim ,  quid  palialor,  inquirilis ,  ut  se  de 
fcolito  rtgore  remittere  non  moretur,  instantes,  et 
noti  solum  necessaria  qtiaeque  suggerere ,  sed  etiam 
vosmetipsos  ad  ejus  custodiam  uitrooeos  gaudetis 
offerre. 

lllud  etiam  silentio  praeteriri  di(num  esse  non  du- 
cimus ,  quia  cum  frater  quispiam  ex  uoslris  obierit, 
unosquisque  pro  eo  seplem  dies  jejunat,  septem 
discipiinas  cum  roilienis  scoparum  ictibus  accipit» 
septingentas  metanaeas  facit,  triginta  insuper  Psal- 
teria  ex  more  decantat,  continuis  quoque  triginla 


tramiie ,  per  qnem  in  hoc  loco  nunc  incedilur,  non 
aberres.  Pudeat  vos  ab  illorum  nobilitate  fleri  vi- 
vendo  degeneres ,  qui  facti  estis  habitaculo  succes- 
sores,  Absit,  ut  divini  obsequii  census  veslro  tera- 
pore  videatur  imminui,  qui  Deo  ex  hajus  locfi  reditu 
solebat  anle  persolvi :  non  impar  quippe  pensum  de- 
biti  muneris  exigit .  qni  possessienem  suam  novis 
agricolis  antiqua  censitain  pensione  locavit. 

Non  ergo  vos  per  spatiosa  viae  latiludinem  dele- 
ctet  incedere,  qui  jubemini  per  anguslam  portam , 
quae  ducit  ad  vitam,  intrare  (Matth.  vn).  Strku 
namque  via  est  quae  ducit  ad  ccelum;  anipla  autem 
est,  quae  mergit  in  urtarum.  Non  itaque  ad  mona- 
sterialem  laxitudinem  ab  eremitica  vos  libeat  di- 


pro  eo  diebus  missarmn  solemnia  speciaiiter  cele-  B  slrictione  descendere:  et,reiicla  lege  spirilus,  carnis 


brantur.  Hacc  igitur  hujus  loci  regola  nulla  voti  va- 
rietate  postponitur :  haec  consuetudo  circa  defunclos 
dislricta  326  prorsus  et  inviolabHi  semper  obser- 
vatione  tenetur.  Si  quis  autem  fortasse  novilius,  vel 
quoHbet  modo  morte  praevenlus ,  injuncUm  poeni- 
tentiam  consummare  non  potuit,  mox  ut  ad  fratrum 
notitiam  res  palefacta  pcrvenerit,  cum  magno  fer- 
vore  tola  poeuiientia  parili  facta  imer  eos  diyisione, 
suscipilur  :  et  quantalibet  sit ,  brevi  spatio  per  di- 
versos  afflictiotium  modos  ovanter  explelur.  Felices 
nimirum  divitiae  charitatis,  quae  gralis  se  non  modo 
vlvenlibus  ingerunl,  sed  et  mortuos  prosequumur. 
Felices ,  inquam ,  quae  illic  nobis  ex  aliena  bonae  vo- 
hmutis  ubertate  succurrunt,  ubi  proprii  operis  sujh 


iilecebris  et  lenociniis  consenlire.  Et  quidem  bona 
sunt  illa ,  sed  ista  meliora.  Et  quid  est  aliud  a  me- 
lioribus  ad  bona  descendere ,  nisi  ab  excelsis  ad 
liumilia  deciinare,  a  recto  cursu  post  tergum  redire, 
ab  ardore  spiritus  in  teporem  noxinm  defervere, 
alque  sic  paulaiim  sublimibus  in  prsecipitium  ruere? 
327  Itec  igitur  pauca,  quae  scripsi,  successor 
ini,  sedulus  inspice  :  atque  ad  impriinendum  for- 
mam  tuae  tuorutnque  conversaiioui*  quasi  quoddam 
signaculum  lene.  Nunquam  apud  te  haec  depravetur 
iihago  :  nunquam  luo  lempore  haec  salutaris  forma 
per  incuriam  deteratur;  ne,  quod  absil,  paracbaraxi- 
mus  pro  nummo  monela  degenerante  procedal.  Et 
certe  non  ignoras,  quia  falsarius  trapexila,  qui  mo< 


plemeuU  deftciunt  :  et  cum  jam  districte  a  nobis  C  neUm  vioiasse  conviacitur,  plerumque  judiciali  caU 
non  habentibus,  quidquid  debemus,  eiigitur,  ex  fra-      culo  manus  abscissione  mulutur. 


ternae  charitatis  abundantia  debiti  noslri  iibra  com- 
pletur. 

.  Paoca  hacc  deca,  quae  nunc  est,  hujus  ereini 
conversatione  sunlciant ,  ut  per  baec ,  quae  breviter 
annoUntur,  valeat  colligi  quid  ex  his ,  quae  silentio 
praetermissa  sunt,  debeat  aeslimari.  Sed  ecce,  fra- 
tres  charissimi,  dum  de  veslris  virtutibus  aiiquid 
vobis  praesentibus  refero,  limeo  certe  siimil  et 
erubesco  :  timeo  scilicet  vos  offendere  ;  erubesco, 
ne  videar  assenUtionibus  deservire.  Sed  ad  boc 
scribendum,  teste  conscientia,  bonae  me  intcn- 
tionis  sludium  provocat,  fralernae  sahitis  amor  in- 
stigat  :  quatenus  non  solum  vobis  talia  scribendo 


Ut  autom  ad  haec  observanda  nullus  excusationi 
paleal  locus,  juxla  id,  quod  extguiute  loci  humilis 
competebat,  studuimus  eolenus  possessiones  acqui- 
rere :  ut  praediclum  fratrum  numerum  possis,  nist 
exercendi  cura  defuerit,  sustentare.  Librorum  quo- 
que  numerum  non  minimum  dereliquimus,  ut  fratri- 
bus  nostris,  qui  pro  nobis  orare  dignentur,  medi- 
Undi  copiam  praeberemus.  Bibliothecam  nainque 
omnium  Yeteris  et  Novi  Teslamenti  voluminutn,  licet 
cursim,  ac  per  hoc  non  eiacte  vobis  emendare  cura- 
vimus.  Ex  passionibus  quoque  beatorum  martyrum  ; 
ex  homiiiis  sanctorum  Patrutn ;  ex  commentariis, 
allegoricas  sacrae  Scripturae  sententias  exponeutium, 


consulere ,  sed  et  posteris  vestris  valeam  longius  D  Gregorii  sciiicet,  Ambrosii,  Augusiini,  Hieronymi, 
"        "'    '      ----■---«  ■  Prosperi,  Bedae,  Remigii, etiam  et  Amalarii,  insuper 

et  Haimouis,  atque  Paschasii,  divina  gralia  noslris 
aliubescente  laboribus,  plures  libros  habetis,  qui- 
bus  vacare  potestis;  ut  sanctae  animae  veslrae  non  so- 
lum  oratione  crescanl,  sed  el  lectione  pinguesrant. 
Ex  quibus  nimirum  codicibus  nonnuiios  pro  nostra 
possibilitate  correximus ;  ut  in  sacrae  dtscipiinae  stu< 
diis  intelligentiae  vobis  aditum  panderemus. 


providere.  Nimiruin  ,  ut  el  vos  isla  legentes  studea- 
tis  ei ,  quod  semel  coepistis ,  bono  operi  perseverau- 
ter  insistere  :  et  iili  in  his  discanl ,  quid  de  nostra 
dcbeant  imiutione  tenere.  Quia  cnim  in  hoc  loco, 
nisi  divina  providcntia  aliter  senserit ,  non  diu  post 
spero  me  habiturum  esse  sepuicrum  :  non  minus  sum 
de  futura  hujns  loci  religione  sollicilus,  quam  his, 
quae  sub  praesentia  versantur,  intenlus.  Unde  te,  o 


3W  S.  PETRl  DAMIANl  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  -  OPUSCULA  YARIA.  536 

lis.idoneamprocuravimus.  Ejusdem  quoque  inten-  A  familiaris  inopia  non  gravaret.  Underogo,  fratres 


tionis  studio  ,  imbeciliitati  fragilium  consulenies, 
ctjam  tintinnabula,  atque  bechinia,diversaquedivinae 
doiuus  uiensilia  comparavimus.  Calices  quoque  duos 
argcnteos  pulcherrime  deauralos  bac  vobis  ralioue 
providimus;  ut  cum  sacra  Dominici  corporis  et 
sanguinis  mysteria  vullis  accipere,  stannmn,  vel  vi- 
lius  quodcunque  metallum  vestris  labiis  nequaquam 
necesse  sit  adbibere.  Conspicua  nihiloininus  sacro- 
sancto  allari  tegroina,  et  celebrandis  missarum  so- 
lemniis  preiiosa  conluJimus  ornamenta. 
.  Haec  omnia,  fratres,  nos  non  sine  labore  quaesi- 
vinr.us,  ut  vobis  laboris  impendia  tolleremus :  tanlo- 
que  liberius  se  vester  auimus  ad  aita  sustolleret, 
quanto  minus  bunc  ad  providenda  sibi  infirma  rei  " 


charissimi,  quicunque  inibi  estis  in  bujus  loci  sacri 
habitaculo  successuri ,  utquivobis  ante  consului, 
quam  hujus  vilae  habereiis  ingressuin ;  vos  etiam 
me  pia  vicissitudine  veslris  adjuveiis  orationibus 
jam  defunctum  ;  et  qui  vobis  paravi  locum  reiigiose 
vivendi ,  vos  mihi  copiam  acquiratis  indulgeatiara 
promerendi.  Ecce,  fratres  mei,  fui  quod  estis :  ei 
emensus  sum ,  quo:i  transilis.  Praesio  vobis  sunt 
quae  deserui;  propinquum  est  quo  perveni.  Sic  igi- 
lur  compendium  vestrx  mortalitatis  excurrite;  ut 
elapsis  vanis,  quae  temporaliter  transeunt ,  ad  bona 
pervenialis,  quaehis  perpetuo  mansurasucceduni. 
Sit  nomen  Domini  beuedictum. 


329  380 


OPUSCULUM  DECIMUM  QUINTUM. 


DE  SUJE  CONGREGATIONIS  INSTITUTI8.  AD  STEPBANDM  MONACHUM. 


AacoucTiTUif .  —  Slephano  cutdam  quf  ei  coenoblo  ad  eremum  emigraverat,  eremittcae  vitne,  et  conver- 
sationis  praecepta  desiiieranti  depromit :  nec  non  ereniitaruiu,  quibus  ipse  praeerat ,  regulas,  et  vrvendi 
inslilutaexponit;  saluberriroa  interim  monita  immiscens,  ut  rudem  adhuc,  et  hujusmodi  viae  rationis 
inexpertum  ad  insidias  cacodaemonis  superandas  :  dura ,  et  aspera  quaeque  perferenda  :  et  deuique  ad 
-omnes  perfecti  eremilaenumeros  implendos  gradatim  perducat. 


Charissimo  fratri  StephAno,  amore  supernae  cha- 
rktatisinciuso,PETRDS  uliimus  crucis  Christi  servus, 
saiutem  in  idipsum. 

Honeslae  petitionis  tuae,  dileclissime  fili,  vota  sus- 
cepimus,  quibus  te  per  nostrae  admonitionis  apices 
eremilicae  viiae  reguia  postulas  informari.  Monaste- 
vialem  quippe  latitudinem  fugiens,  niox  fervido  spi* 
ritu  cellulae  te  carceralibus  angustiis  inciusisii.  Non 
contemnenda  plane  petitio,nec  otiosum,  vel  ineptnm 
negotium  :  sed  si  exsecutor  inveniretur  idoneus, 
etiam  posteris  non  mediocriter  profuturum.  Nos  au- 
tem,  qui  in  hujus  professionis  via  neminem  vivendo 
praimus,  caeteros  ioquendo  praeire,  velut  indiees, 
sive  judices  ilineris,  lemerarium  judicamus.  Prae- 
posterum  quippe  esl,  si  lingua  lanquam  magisterii 
super  aiios  arripiat  ferulam,  cujus  adhuc  vila  fla- 
geiiis  obnoxia  exhibet  clienleiam.  Sed  qui  caicato 
propriae  voluntatis  arbitrio  obedire  Deo  per  omnia 
decrevisti,  dignum  profecto  est  tuis  quoque  petitioni- 
bus  a  fraterna  charilate  non  segniter  obedire. 

Quapropter  in  anguslo  posili,  dum  et  tuis  deside- 
riis  satisfacere  cupiiuus,  et  tamen  propriae  raensurae 

«maIaa   a«aa,Iam  nAn  4iulamiie       fiifnnt  n/vkia    nt>kili*«_ 


C  gentibus  infructuosum  esse  non  credimus,  cum  ad 
perfectionis  cuimen  praecepta  quidem  moveant,  seA 
exempla  compellant. 

CAPUT  PRIMUM. 
De  toliarlm  vitas  laudibm. 
Vere,  frater,  ut  dicitur,  ipsius  rei  notam  fixisli, 
cum  ad  Deum  redire  non  per  qualemcunque,  sed 
per  auream  viam  laudabiliter  elegisti.  Nec  ad  boc  to 
prudentia  humanilatis  impulit ,  sed  divinus  procnk 
dubio  Spiritus  incitavit.  Hasc  est  enim  via,  quae  in- 
ter  reliquas  ad  summa  tendentes  eminens,  et  excelsa 
est.  Interim  per  se  currentem  jam  ponit  in  pairia  : 
et  eum,  qui  adbuc  versatur  in  labore,  jam  quodara- 
modo  recreat ,  et  cansolalur  in  requie.  Haec  nimi- 
rum  via  per  se  commeantium  gressus  neque  spinis 

D  sodicitudinum  pungil,  neque  luto  negoliorum  saecu- 
larium  impedit.  Porro  haec  via  spatiosa  simul  et 
angusta  :  sed  hoe  modo,  ut  quisquis  per  eam  co- 
mite  coelesti  desiderio  graditur,  et  propter  angustias 
noxie  non  impingat,  et  propter  latitudinem  a  recti- 
tudinis  linca  non  divertat.  Nam  etsi  incipientibtis 
plerumque  slricta,  Vel  difficilis  videatur,  non  tamen 


MICI     flllAi 


.1   akeit      (IAa*  ifaeit      in^nnelAfltl  nilciL 


337 


OPUSC.  XV.  —  m  INSTITUTIS  ORD.  ERKMIT. 


53fr 


cum  uxoribos  Jacob  vel  a  gignenda  sobole  sterilitas  A  Redemplor  noster,  illuceseenle  jam  videlicet  Evan- 


jrivet,  vel  a  venusiate  vultus  lippitudo  331  dede- 
coret;  sed  illam  profecto,  quae  sit  et  cuut  Lia  fe- 
cunda,  et  cum  Rachele  formosa.  Nimirum  ut  et 
tibi  clarescat  obtotus  ad  videndum  principium,  et 
plurimi  nobiles  tui  fervoris  imitentur  exemplum. 

H«c  profecto  est  mulier,  de  qua  dicitur  :  c  Quia 
Ibrtitudo ,  et  decor  est  indumeiitum  ejus  ( Prov. 
xxxi ).  i  Solitari»  nempe  conversationis  officium 
est ,  ut  sic  desodet  quis  in  magni  operis  fortitudine, 
quatenus  semper  soliicitus  sit  in  exhibenda  decori 
animi  poritate.  Haec  est,  inqoam,  de  qua  rursus 
dieitur :  Quia  c  manum  suam  misit  ad  fortia ,  et 
dtgiti  ejus  apprehenderunt  fusum  ( Ibid. ).  i  Quia 
videlicet  hujus  vitae  idoneus  exsecuior  sic  se  per 


gelii  gralia ,  eremum  consecravit.  Teste  Marco,  qui 
post  enanrationem  baptismi,  praesto  subintulit :  <  Et 
statim  Spiritus  expulit  eum  in  332  deserlum ,  et 
erat  in  deserto  quadraginta  diebus ,  el  quadraginta 
nociibus,  et  tentabatur  a  Satana,  eratque  ctim  be- 
stiis  ( Marc.  i ).  >  Baptista  quoque  Joannes  hujus 
professionis  assertor  non  mediocriter  exstilit,  qur. 
sine  humano  victu  in  deserto  vivere  non  humana 
virtute  decrevit  ( Ibid. ). 

fCAPUT  III. 

De  duplici  eremitarum  genere. 

Quapropter  et  ex  ipsa  naseenlis  hujus  institutionis 

origine,  et  posterorum  deinde  succedente  processti 

manifeste  colligitur,  quod  eremitarum  ordo  biparli- 


majora  opera  ex  desiderii  fervore  dilalat,  ut  eliam  B  tus  est :  quorum  videiicet  alii  cellulas  incolunl,  alii 


cautus  quae  sunt  minima  non  relinquat.  Haec  plane 
«trarumque  sororum  Lazari  sibi  vindicat  dignita- 
tem  :  quia  et  cum  Maria  sedens  ad  vestigia  Domini 
tjus  verbis  intendit,  et  cum  Martha  eumdem  Do- 
minom  diversis  sanctarom  virtolum  epulis  reficit 
( Luc.  xix  ). 

Sed  cur  in  describendis  hujus  sanctae  vitae  meritis 
diutius  immoror  ?  Piane  ut  compendiosius  eloqoar, 
multae  sont  viae  qoibus  itur  ad  Deum ;  diversi  sunt 
ordines  in  universitate  fidelium  :  sed  in  omnibus 
his  nulla  profecto  via  est  tam  recta,  tam  certa, 
tam  expediia,  alque  cunclis  supplantatoriae  impa- 
clionis  offendiculis  aliena  ;  quia  et  otnnes  fere  occa- 
siones,  quibos  peccari  possit,  elimhiat:  et  plurima 


passim  per  eremi  deserta  gradienles,  cerlasaedes 
habere  contemnunt.  Sed  qui  per  eremiun  spatiando 
discurrunt,  anachoretae;  qui  vero  cellulis  conlenti 
sunt,  ositalo  vocabuio  eremitae  dicuntur :  quibus  ni- 
mimm  nomen  commone  factum  est  speciale.  Quan- 
quam  hujus  temporis  fratres  superbum  ducanl  hoc 
sibimet  arrogare  vocabuhim,  sed  humilitatis  causa 
poenilentes  se  polius  gaudeani  appellari.  Anachore- 
tarum  autem  jam  tunc  filii  Jonadab  primitiae  fue- 
rant,  qui,  sicut  Jeremias  testatur,  vintim  et  siceram 
non  bibebant  (Jer.  xxxv).  Habitabant  porro  in  icn- 
toriis,  et  quas  nox  comptileraf,  sedes  habebant.  Ht 
denique  scribuntur  in  Psalmo  (Psal.  cxxxvi),  quod 
primi  captivitatein  sint  sub  hujnsmo:li  persecutione 


virtulum,  quibus  Deo  placeat,  incrementa  conver-  C  perpessi  :  quia  ab  exercitu  Chaldxorum  vastante 


tat :  ita  ut  quodammodo  facultates  adimat  delin- 
qtiendi ,  et  bonis  operibus  insistendi  vim  necessi- 
tatis  imponat.  Quod  nimirom  qui  non  dedignatur 
inquirere,  in  atiis  nostrae  parvilatis  opusculis  valel 
expressitts  invenire.  Huic  ergo  sanctse,  et,  ut  vere 
fatear,  vivificae  viue  illud  non  incongruenter  apta- 
tur,  quod  per  Salomonem  dicitur  :  c  Multae ,  inquit , 
filiae  congregaverunt  divitias ,  et  tu  supergressa  es 
tiniversas  (  Prov.  xxxi ). » 

CAPUT  II. 
De  origine  wtm  eremitiea. 

Yerumtamen  rei  ordo  postulat,  ut  antequam  ra- 
mos  conversalionis  attingam,  ipsam  radicis  origi- 
nem  solerter  inquiram :  et  qui  hujus  instilotionis 
auctores  fuerinl,  evidenter  expediam.  Dignum  sci- 
licet  arbitror  fonteni  prius  aspicere ,  ut  post  secu- 
rius  valeam  rivos  haurire. 

Hujus  iiaque  vitae  normam,  ut  anteriora  prse- 
teream ,  in  Yeteri  Tetamento  Elias  coepit ;  Eliseus 
vero  aucto  discipulorum  collegio  dilatavit.  In  Novo 


~ n i. 


Judaeam,  urbes  sunt  introire  compulsi.  Hac  vide- 
licel  ralione,  quod  oppida  carceres  ducerent,  et  dul- 
cis  hahitaculi  requiem  deserli  solitudinem  aeslima* 
rent.  Sed  nos  sanctis  anachoretis,  qui  hoc  tempore 
aut  rari  sunt,  aut  nulli,  solam  reverentiam  eihibe- 
mus,  ad  eremitas  autem  omnem  hujus  disputalionis 
arliculum  vertimus. 

CAPUT  IV. 

Qua  diligentia  resistendum  carnit  ac  diaboli  teata- 

lionibui. 

Quisquis  igilur  cellulam  cutn  diabolo  dimieaturus 
ingreditnr,  et  in  arena  spirilualis  praelii  fervenlis 
animositate  pecloris  incitatur,  ad  hoc  totara  suae 
mentis  intentionem  dirigat,  ut  delectalionem  carnis, 
vel  ad  momenlum  quidem  jam  ultra  non  sentiat; 
sed  sibimet,  simul  et  mundo  morluus  vivat.  Ad  to- 
lerandaS  itaque  calamilales,  alque  miserias  animura 
pracparet,  morli  se  pro  Chrislo  devoveat,  diversis 
virttitum  tclis  lumoos  mentis  accingat ;  omnia  sibt- 
met  aspera,  el  dura  praponat;  ut  cum  acciderint, 


539  S.  PETRI  DAMIANl  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  VARIA.  540 

Qiiisquis  ergo  nitilur    amnis  fluenta  restringe-  A  modcrale  repletur  cibis,  caetera  quaeque  membra  iuli- 

ciat  viliis\|Lingua  vero  reslringilur,  quia  kidiscipii- 
nale  laxata,  supernae  gratiae  vigore  animam  vacuat, 


re,  juxla  fontis  adilum,  necesse"  est  salagat  ob- 
stacula  conveclare  :  ut  ubi  nondum  ainnis ,  sed 
333  adbuc  rivuhis  cernitur,  illic  obicibus  impjclis 
facile  reprimalur.  Qui  ad  aulam  quoque  regiam  pro- 
perare  disponil,  in  fpso  demum  expedilionis  exordio 
cum  pnucfs  egredftur  :  confluentis  aulem  subinde 
numerus  socielaiis  augelur.  Quisquis  denique  Iiuic 
struft  insidias,  non  procul  a  doino,  uncte  egreditur, 
lalitat  :  ut  necdum  constipatus  multitudine  com- 
mcanlium  repenlinos  impelus  non  evadat.  Tunc  au- 
lem  veraciter  a«f  regem  nostnim  properantes  iler 
incipimus ,  cum  rudes  adhuc ,  novique  lirones  in 
spiritnali  militia  sacramenla  juramus.  Sed  quia  nec- 
dum  spiritualium  studiorum  agmine  circtimfundi- 
mur ,  necdum  perfectionis  virtulibus  roboramur ;  " 
tunc  vetemosus  hostis  anle  ipsnm  egressionis  nostrae 
vestibulum  insidias  praeparal ,  ibi  versuthe  suae  do- 
los,  fbi  malignilatis  arte*  et  laqueos,  ibr  deceptio- 
num  machinas,  et  omnia  pesliferae  calliditntis  argu- 
menta  concinnat  :  qualenus  rivum  adbuc  leniiem 
boni  operis  obslrunl,  el  gradientem,  antequam  com- 
meantium  agmiite  fulciaiur,  exstiuguat. 

Sed  inter  bas  jaculorum  ercbrescenlium  grandi- 
nes,  rnter  isras  bellorum  ingmenlium  lempcstaies, 
Cbristi  miles  ntm  formidine  contabescal ,  non  fra- 
clus  fabore  deficiat ;  sed  inviclae  fidei  clypeo  praemu- 
niius,  quo  acriora  infestantium  luctatorum  cerlamina 
toleral ,  eo  certius  de  vicina  Dei  auxilianlis  aspira- 
tione  confidal.  Nec  prorsus  addubitel,  quia  si  primae 


334  el  a  slatu  salutiferi  rigoris  enervat.  Verum- 
tamen  modus  atque  discretio  in  talibus  est  adhiben- 
da ;  ne  quod  indifferenler  agitur,  velut  onus  impor- 
tabile ,  per  intolerantiam  pusillanimiler  deponatur. 
Sicut  ergo  supra  promisimus  ,  quae  in  hac  eremo 
vivendi  regula  leneaiur  ,  breviter  expiicemus  :  ut 
dum  hanc  quasi  quoddam  vivendi  metrunt  eonside- 
rationis  tuae  oculis  apposueris  ,  sive  excedens,  sive 
inferius  gradiens,  ad  hanc  seduia  intentione  recur- 
rens,  errare  uon  possis. 

CAPUT  VI. 
Reguia  jejunii  ae  refectionis. 
Ab  Idibus  itaque  Septembris  usque  ad  resurrectio- 
nem  Dominicam,  quinque  per  hebdomadam  diehus 
tenetur  hic  ex  more  jejunium.  Ab  octavis  autem 
Pasehalis  festivitatis  usque  ad  sextum  diem  Pente* 
cotes ,  quatuor  tantum  per  hebdomadam  diebus 
jejunium  celebratur.  Hac  videlicet  discrelione  scr- 
vata  ut  propler  Dominicum  diem ,  de  cujus  speciati 
rcvcrenlia  nullus  addubitat,  etiam  tertia  et  quinla 
feria  bis  in  die  reficiant  fratres.  lllo  euiin  tempore 
licel  aliquanlo  remissius  vivcre  :  lametsi  minime 
prohibeantur  monachi  auctoritale  sacromm  cano*- 
num  jejunare.  Ab  oclava  vero  Penlecosles  tisque  ad 
Nativitalem  B.  Joannis,  terlia  quidem  fcria  pulmen- 
lum  fralribus  hora  nona  tribuitur,  quinta  vero  feria 
refectio  iteratur.  Porro  a  festivitate  &  Joannis  usque 


teniationis  arlieulum  illaesus  evaserit  :  paulo  posl  ^  ad  Idus  Seplembris,  tertia  et  quinta  fcria  bina  refe- 


robaratus,  et  validus,  terga  verlentibns  ac  succum- 
bentibns  suis  adversariis,  praevalebil.  Ideirco  nempe 
insidiator  spiritus  rolum  fc!  suae  nequitiae  eirca  novi- 
tios  evomrt.  Ideo-  omne  virus  artificiosae  ac  decepto- 
riae  ealhditatis  effundit  :  quia  non  ignorat ,  quoniam 
st  tunc  effectum  perversi  conatus  amiserit,  opporlu- 
nifatem  laedendi  postmodum  non  habebit.  Imo  qui 
supplantare  non  potuit,  ruinae  postmodum  turpiler 
stthjaeebit;  et  qui  rudi  non  praevafet,  exercitato  suc- 
cumbeu 

CAPUT  V. 
De  quiete,  silentio ,  et  jejunio,  eremitis  ptwcipue 

necessariis. 

Notandum  autem,  qu;a  cum  omnibus  ad  aeterna 
festinantibiis  universae  virltitcs  animi  sii.t  bubendae, 
solitarke  viiae  proposito  tria  sunt  praecipue  exteriora 
vWehcef,  congrua  speciali  prae  caeteris  observatione 
tenenda :  quies  scilieet,  siienlium  ,  atque  jejunium  : 
et  cactera  quidem  instiumenla  justitiae  in  sola  pie- 
rumque  devotione ,  vei  habitu ;  isla  autem  in  exer- 

«lllft       «lAllAnl       f<*WkiliA«*i       /fiiAilAin       .AitullfklA      «.amm»: 


ctio  in  die  teneatur  :  reliquis  vero  quatuor  diebu*. 
jejunium  ex  more' servetur.' Salvo  videiicei  co.quod 
si  quis  inler  fralres  infirmari  conspicitur ,  mox  illi» 
proul  necesse  fueril ,  misericorditer  subvenitur.  In 
fesiivitalibus  duodecim  leclionum  ,  quaecunque  vc- 
niunt  ab  Idibus  Septembris  usque  ad  Resurrectionem 
Domini,  seniel  tanlum  rettciant  fratres;  exceptis. 
videjicet  his  solemnitatibus ,  omnium  sanclorum, 
S.  Martini  etS.  Andreae,  hebdomada  Natalis  Domini, 
et  uno  die  Epiphaniae  ,  et  HypopanlL  Quibus  nimi- 
rum  diebus  iteratur  pro  more  refectio.  in  caeteris 
aute.m  feslivituibus  una  tautummodo  sint  refectione 
contentL 

.  Notandum  aulem,  quia  non  omnes,  quae  in  mona- 
sterio,etiam  in  eremo  celebrantur  festivitates.  Lt  Uae 
quae  illic  fiunt,  pleruraque  transmutantur,  ut  aut  in 
tertia,  aul  in  quinia  feria  celebrentur  ;  exceplis  ni- 
mimm  praecipuis  festivitatihus ,  quae  ob  reverentiam 
dignilalis  mulari  non  possunl.  Plerasque  aulem  fesli- 
vitales,  quae  non  adeo  sunt  praecipuae ,  sive  in  qua- 

.I.MiAoImnli    lomnnro       civA   n*r    fnllllS     Hnili    ClirriCU- 


541  OPUSC.  XV.  — DE  INSTITUTIS  ORD.  EREMIT.  3tf 

qui  p  nem  cum  sale  et  aqua  percipiunt.  Ubi  prmter  A  t  bus  t  sancti  scilicet  Andreae,  B.  Benedicti ,  et  Do- 

niinica  palmarum,  et  Ccena  Domini :  quibus  nimiruni 


haec  alud  quid  addilur,  in  erenio  jejunium  non  vo 
catnr.  i)ua!  us  auiem  illis  quadragesimis  335  q"» 
vel  N  tile  Po.mni ,  vel  sanctum  Pasclia  pracedunt, 
iionnulli  fratres  bic  sunt ,  qui  totam  hebdomadam 
jejunando  transcurrunt ;  et  quotidie,  exceplis  Doiiii- 
nicis,  in  pane  et  aquj  vivunt.  Quidam  cliam  fratres 
in  utriusque  qua  r.tgibimtt  non  soluin  quibusque 
fest  xilitibus ,  sed  et  Domin  cis  diebus  coqui- 
na.ibus  ab  tinenl.  Quod  nos  in  Dominicis  diebus 
primo  quidein  propier  exfcllentiam  sanclae  Resur- 
rectionis  curavbuus  proliibere ,  sed  rursus  coacti 
sumus  fraterna  supplicatione  permittere.  Vescunfur 
auleiu  pomis  ,  et  berbarum  radicibus  ,  ac  legumini- 
bus  infusis,  vcl  etiam  elixis. 

Nec  illud  plane  silenter  omillimus,  quod  in  qua- 
dragesimae  ulriusque  principio  omnes  monachi,  nec- 
noa  et  laici  triduanum  jejunium  districle  conser- 
vant :  ita  ut  qui  a  percipiendis  alimenlis  omnino  se 
compescere  nequeunt,  solo  tamen  pane  simul  et 
aqua  contenli  vivant.  Esl  aulem  consuetudo  fratri- 
bus  omni  tempore  duo  in  Dominicis  diebus  habcre 
pulmenta ,  propter  duas  scilicel  quadragesimas  su- 
perius  uominalas  :  in  quibus  per  omnes  ,  et  Domi- 
nicas  videlicet ,  et  sanciorum  festivilales  ,  uno  dun- 
taxat  probantur  esse  contenti.  Caeteris  autem  diebus, 
quibus  niroirum  temperatojejunio  remissius  vivunt, 
si  bis  in  die  comedunt ,  duo  illis  pulinenla  fiunt, 
prandentibus  unum,  coenaturis  alterum  eihibendum. 
Sin  autem  una  sit  refeclio  tantum  ,  unum  sit  nihiio- 


sacralissimis  diebus  pisces,  et  vinum  excellenlium 
solemnilatum  laetitia  invitante  percipiunt.  In  Sabbato 
aulem  sancto,  nec  non  et  vigilia  Nalalis  Domini, 
ut  labor  ecclesiastici  relevetur  oificii  totum  panem, 
336  qui,voluerint,  comedunt  :  alium  vero  cibum, 
sive  laici,  sive  monachi  penitus  non  admittunt.  Tres 
autem  solummodo  octavae  per  annum  ita  celcbran- 
tur,  ut  jejunare  hic  nemo  cogatur,  id  est  Dominicae 
resurrectionis ,  et  sanctae  Pcnlecostes,  atque  Nalalis 
Domini.  Sed  quibusdam,  quia  propter  desuetudinem 
grave  est  tolius  hebdomadae  binam  continuare  refe- 
ctionem ,  quoniam  quidem  hoc  humiliter  expetunt, 
jejunare  aliquantulum  pro  misericordia  conceduntur : 
B  quanquam  in  oclavis  Pentecostes  et  ecclesiaslica 
tradilio,  el  Palrum  deecrnat  aucloritas  jejunandum. 
In  reliquis  vero  oclavis  quarumlibcl  feslivilatnm, 
ecclesiasticum  quidem,  prout  regularis  ordo  poslulat, 
tenemus  officium,  tcnorcm  vero  consueli  jejunii  non. 
mulamus. 

CAPUT  vn. 
De  servorum  disriplina. 
Ut  autem  tota  domus  Dei  sub  regulari  custodia^ 
et  disciplina  teneatur ,  et  unumquodque  membrura 
operetur  in  corpore,  juxta  suas  proprietatis  oflicium, 
famuli  qnoque,  qui  huic  loco  deserviunt ,  ab  assi- 
gnaio  sibi  vivendi  ordine  non  recedunl :  qui  nimi- 
rum  per  lolius  annalis  spalii  cursum  tribus  per  he- 
bdomadara  diebus  tenent ex  more  jejunium.  In  ills 


miuus  et  pulmentum.  Quod  aulem  in   Dominicis  C  aulem  duabus  quadragesimis  quatuor  dies  jejunia 


diebus  duo  hic  fieri  solere  puimenta  meminimus, 
constat  exira  ereiniticam  reguiam  idcirco  fuisse 
permissum  ,  quia  perraro  huc  ab  exlraneis  obiatio- 
num  deferatur  exenium.  Caeterum  ubi  locus  fre- 
quenlatur  devotione  fidelium  ,  cessal  procui  dubio 
geminatio  pulmentorum. 

Unde  lit  ut  in  illa  eremo ,  quam  auctore  Deo  in 
lalere  Suavicinii  montis  ipsi  construxiuius,  pulmen- 
lum  pneter  unum  ,  cunctis  aeqne  temporibus  penilus 
ignorelur.  A  viuo  autem  aliquanto  tempore  conti- 
nuimusjta  ut  neque  laici,  neque  exlrinsecus  venien- 
tes,  vel  etiam  in  Pascha  Domini  aliquid  hic  praeler 
aquam  Liberenl :  neque  vinum  hic ,  nisi  pro  sacri- 
ficio  haberetur.  Sed  quoniam  et  hic  manenles  cce- 


dedicant,  exceplis  his,  qui  in  viam  longius  dirigun- 
tnr.  Porro  quocunque  prodeant,  oinni  lempore  car- 
nibus  non  vescuntur  :  proprium  eliam  aliquid  habere 
nihilominus,  sicut  et  monachi,  prohibenlur.  Non- 
nulli  quoque  ad  audiendi  Psallerii  vigilias  malurius 
surgunl,  cum  his  videlicel  fratribus,  qui  apud  eccle- 
siam  commoranlur.  Promissionem  autem  ingredien- 
tes  hanc  faciunt  :  Ego  frater  N.  promiito  obedien- 
tiam  et  perseverantiam  omniajts  diebus  vitoe  meai  in 
hat  eremo,  quce  ett  cedificata  ad  honorem  Dei,  el 
sanctce  Crucis;  pro  limore  Domini  nostri  Jesu  ChrU 
sti,  et  remedio  animce  mece.  Quod  si  aliquo  unquam 
.tempore  hinc  fugere,  vel  abire  tentavero;  Uceat  servis 
Dei  qui  hic  fuerint,  me  plena  sui  juris  auctoritate  re- 


perunt  aagrotaudo  deficere,  et  quidam  ad  eremiticam  D  quirere ,  et  coarcte  ac   violenter  in  suum  servitium 

vilam  transre  cupientes,  hujus  rigoris observantiam 

vLIebanur  peuitus  abhorrere,  fraternae  ,  sive ,  ut 

veiius  dicaiu  ,  communi  imbecillilati  dispensatorie 

condescendentes  indulsimus,  ut  vinum  sorvato  so* 

brieUtis  moderamine  biberetur.  Ul  quod  cum  Joanne 

non  possumus  ex   tolo  relinquere  (Luc.  i),  saltem 

cum  Timotheo  Pauli  discipulo  meminerimus  inflrmo 

StOmarhnnarrerp.pl  linmilifAr  minislr;iiWrimniA.i\* 


revocare.  Scriplae  ergo  huic  promissioni  siguum 
crucis  ipsi  praefigunt  :  el  ab  aliquo  fratrc  coram 
omnibus  leclam  ponunt  super  aitare.  Monachi  aulem 
nullam  promissionem  faciunt ,  praeler  eam  tantuin, 
quae  in  monasleriis  fieri  consuevit ;  solo  dunlaxat 
eremi  nomine  permutato.  Enimvero  et  monachis  et 
laicis  inlroire  volentibus ,   omnia  dura    el   aspera 

nrnnnntinlur  •  virfoHret  PXlrPmilnc.  vfil  etiam  nuditaS 


353  S.  PfcTRI  DAMIAJSI  OPP.  TOMUS  SEU  PAUS  III.  —  OPUSCULA  VARIA.  314 

eadem  in  monasteriis  fieri  regulari  iradilione  me-  A  nicalibtis,  nec  non  et  tolius  hebdomadae  canticis  cx- 

pleatur.  His  eliam  non  negleclis,  quae  in  fine  Psal- 


minimus. 

837  CAPUT  VIII. 

De  panis  mensura,  et  spiritualibus  exercitiis. 

Panis  autem  eadem  in  eceino,  quae  ei  in  monaste- 
rio  est  mensuraf  hac  tamen  discretione  servata ,  ut 
in  diebus  quidem  refectionis  sive  singtilae,  sivebinae, 
si  tolum  vult  fratcr  comedere,  reprehensioni  non 
cogilur  subjacere.  In  diebus  vero  jejunii,  quia  unus- 
quisque  fraier  lances  habet  in  cella,  illis  semper 
librat,  quod  sibimel  coenalurus  apponat.  Mensura 
autem  illa  bunc  habet  modum,  ut  superaddilo  qua- 
dr»  dimidio  diinidium  buccellae  totius  appendat  : 
qnadra  videticet  remanente  inlegra  semis.  Et  ut 
nulla  dubielas  super  bujusmodi  mensura  remaneat, 
novem  ornicum,  vel  tria  anserum  ova  libratis  lanci-  B 
bus  tanttimdem  pensant.  Etde  jejuniis  quidcm,  elde 
mensura  ciborum  isla  su0iciant. 

In  caeteris  aulem  spiritualis  exercitii  studiis,  quae 
sit  hic  conlinui  fervoris  inslantia ,  quae  solticitudo, 
quam  vigil  et  operosa  frequentia ,  timeo  scribere ; 
ne  et  meipsum  forsitan  cis  cohabilanlem,  etsi  non 
cooperanlem,  vana  videar  elatione  jaclare.  Hoc 
tantum  raihi  dicere  Jiceal,  quta  non  parva  hic  dili- 
gentia  cst  in  flexiouibus  genuum,  iu  disciplinis  sco- 
partim,  ei  in  caclorls  hnjusmoctt  :  qjiae  nimirum,  fra- 
tcr  charissime,  quia  eoriimdf  m  haec  satagentium  vi- 
vis  vocibus  clarius  potes  addiscere,  non  expedii  hic 
omnia  lilleris  adnotarc. 

CAPUT  IX. 
De  psalmodia. 

De  psalmodia  vcro  haec  consueludo  est,  ut  cum 
duo  simul  commorantur  in  cella,  duo  persolvant  in 
die  Psallcria ;.  unum  pro  vivis,  allerum  pro  defun- 
clis.  Et  iiltid  quidcm  quod  est  vivorum,  cum  illis 
dicilur  additamentis,  qtiae  B.  Romualdus  apponil, 
qux  etiam  nos  non  gravemur  inserere ;  ne  nos  con- 
qucratttr  forte  novilius,  quse  sibi  magnopere  no- 
Kccnda  sunt,  prceterisse.  Decursis  plane  qtiinque 
psalmis,  prolinus  subinfertur  :  Gloria  tibi,  Trinitas, 
a?qualis  una  Deitas,  et  ante  omne  saculum,  et  nunc 
et  in  perpeluum.  Orate  pro  nobis,  omnes  sancti  Dei9 
ut  digni  efficiamur  promhsienibus  Domini  Dei  nostri 
Jesu  Christi.  Pater  noster.  His  explclis,  mox  subdi- 
tur  :  <  Adjutorium  nostrum  innominc  Domini,  qui  jj 
fecit  coelum  et  terram  (Psat.  cxxni).  >  Et  evolutis 
aliis  quinque  psalmis,  tunc  dicilur  :  Te  Deum  Pa- 
trem  ingenitum,  te  Spirilum  sanclum  paraclelum,  san- 
ctam  et  individuam  Trinitatem,  toto  corde  et  ore 
confitemur,  laudamus,  atque  benedicimus,  tibi  glcria 


terii  videnluradjecta,  videlicet,  TeDeum  laudamus; 
Nunc  dimiltis ,  Dcmine,  servum  tuum ;  duobus  sym- 
bolis;  Gloria  in  excelsis  Deo;  Pater  noiter,  cum  flde 
catholica;  poslremo  lilaniae  cum  oralionibus  hac 
omnia  consueto  fiue  concludunt.  Psaherium  vero  pro 
defunclis  cum  novcm  leclionibus  dicitur,  tribus  ni- 
mirum  per  quinquagenos  psalmos  :  qui  aulem  solus 
moraeur  fraler,  Psallerium  quidem  vivorum  totum 
per  singulos  dies  adimplet ;  defunctorum  aulem  sive 
medium  ,  sive  toturo,  juxla  quod  ?irium  pbssibiiitas 
administrat.  Horarum  autem  psalmodia  canonica 
omnino  sicut  in  monaslerio,  ita  hic  per  ordinera 
nihilorrinus  lota  persolvilur. 

CAPUT  X. 
De  silentii  rigore 
Hoc  autem  inter  csetera  praetermiltendum  non  est* 
quia  in  cellulis  continuum  tenetur,  sicut  revera  in 
oratorio,  ex  more  silentium :  nec  permitlitur,  ttt  illic 
alter  alterum  vel  pro  cotifessione  loqualur,  exceplo 
si  priori  visum  fuerit,  ut  novitiis,  eorumque  instilu- 
toribus  ad  tempus  aliquanlulum  loquendi  licentia 
concedatur.  Si  quid  autem  loqui  indigent,  ad  Eccle- 
siam  prodeuntes,  quseque  sunt  necessaria,  manife- 
stant.  Est  enim  revera,  ut  experimento  cognovimus, 
animarum  magna  destruclio ,  ubi  passim  fieri  colio- 
quium  in  cella  permittilur.  Nam  dam  inflrmi  qnique 
fratres,  qui  sub  confessionis  specie  se  iirVicem  visn 
tant,  brevitcr  explcnt  quod  coeperant,  ad  alia  se  mox 
^  frivola  etoliosa,  data  semcl  procaci  linguae  libertale 
dilalanl :  et  obliti  repente  quare  convenerint,  mox 
fratribus  suis ,  vel  etiam  prioribus  detrahunt :  et 
qtios  amare  sineeriter,  el  pure  debuerant ,  dente^ 
ul  ita  loqtiar,  livido  mordaciter  rodunt.  Deinde  ad 
Sftcularia  iranseunl,  et  quidquid  esl,  quod  in  urbi- 
bus  agilur,  de  eo  in  cellula  disputatur.  Necdum  id 
ad  aures  vulgi  fama  pertulit ,  unde  plerumque  nion- 
tium  jam  secreta  coroplevit.  Adde ,  quod  absentibiis 
arbitris ,  quanto  reprehensionis  securiores  sunt , 
tanlo ,  quidquid  linguae  confluxerint ,  liberius  fun- 
dunt.  Sicque  fit,  ulqui  purgandi  sese  causa  conve* 
nerant ,  cumulato  linguae  contagio  a  se  invicem  sor- 
didiores  abscindant. 

CAPUT  XI. 
De  monastica:  institutionis  observatione. 
Illud  etiam  non  minima  pars  poenitenliae  esl,  quod 
omni  tempore  sive  acstate,  sive  hieme  noti  calceis, 
non  ocrcis  utuntur  in  cellulis;  sed  nudis  semper 
cruribus,  el  pedibus  consuetudo  est  permancrc,  ex- 
CAniis  liis.  nni  ffr.ivmri  mnle&iia  infirmitalis  111'ffenlur. 


515 


OPUSC.  XV.  —  DE  INSTITUTIS  ORD.  EREMIT. 


5ia 


tionibus,  quidquid  in  regulari  etdistriclo  monaslerio  A  hebdomadaro  jejnnando  facile  transigunl,  quidam 


tenetur,  idem  eliam  hic  caute  el  solerier  nihilomi 
nus  custodilur  :  videlicet  de  promplissima  obedicn- 
tia,  ut  quodcunque  prxcipilur,  humililer  et  ferven- 
tissime  peragalur;  de  non  dando,  vel  accipiendo 
sine  jussione  prtoris,  de  proprio  non  habendo ;  ut 
duin  sunt  in  clauslro,  quod  esl  juxla  ecclesiam, 
sive  in  festis  diebus ,  sive  omnibus  incompetenlibus 
horis  silenlium  teneant;  ut  in  capilulo ,  in  oratorio, 
in  refeclorio  regularem  consuetudiuem  uon  postpo- 
nant ;  ut  cum  hospitibus  non  loquantur ;  atque  ideo 
a  cellulis  usque  ad  ecclesiam  sive  venientes,  sive 
redeuntes,  a  censura  siIenliiiionreccdanl(S.  Bened. 
/fe£.cap.5,55,54;3,55,42,52ct55):enumerarepost- 
pouimus,  quia  laciniosi  slyli  fastidium  devitamus. 
CAPUT  XII. 
De  pietale  erga  defunctos, 

lllud  etiara  silontio  prscteriri  dignum  esse  non 
ducimus,  quia  cum  fraler  quispiam  ex  noslris  obie- 
rit,  qui  videlicei  nobiscum  degunt,  pro  eo  unusquis- 
que  septem  dies  jejunat ,  septem  disciplinas  cum 
millenis  scoparum  ictibus  accipil,  scplingenlas  me* 
tanoeas  facit,  triginta  insuper  Psalleria  ex  more  de- 
cantal,  el  unusquisque  sacerdos  seplem  missas  illi 
pro  sua  persona  persolvit,  salvo  eo ,  quo  I  continuis 
quoque  triginla  diebus  pro  eo  missarum  solemnia  in 
conventu  communiler  cclebranlur.  Hacc  tgiiur  hitjus 
loci  regula  nulla  voli  varietatc  postponiiur;  bicc 
consueludo  circa  defunclos  dislricla  prorsus  ,  et 
iuviolabili  semper  observalione  tenclur. 

Si  autem  qnis  foriasge  novitius,  v«l  quolibct  modo  ^ 
injiinclam  poenilentiain  morte  prseventus  consuin- 
roare  non  potuit,  mox  ut  ad  fratrum  notiliam  res 
palefacta  pervenerit,  cum  inagno  fcrvore  tota  poeni- 
lenlia,  parili  facta  inter  eos  divisione  suscipitur  :  el 
quanlalibet  sit,  brevi  spalio  per  diversos  affiicliouis 
modos  ovantcr  explelur.  Pauca  igilur  de  ea,quae 
nunc  est,  hnjusereini  conversalione  sufficianl  :  ul 
per  haec,  quae  breviicr  adnotantur,  valeat  colligi 
quid  ex  Iiis,  quae  silenlio  praelermissa  sunt,  debeat 
xstimari. 

CAPUT  XIII. 
Adhortatio.' 

llaec  ilaque,  dileclissime  fili ,  qure  de  fratrum  no- 


vero  etiam  bidui  jejunium  molestissime  ferunt  :  sed 
in  his  exhibendis  non  dispar  meritum  ulcrque  sor- 
litur,  et  robustus  videlicet,  qui  fortia  peragit;et 
debilis,  qui  ea,  quae  praevalet,  minima  non  re- 
linquit. 

Quapropter  diflicile  est  definili  vam  communernque 
regulam  super  jejuniis  conslituere,  ne  cogere  videa- 
murvel  forliores  a  sua  perfectione  languescere,  vel 
debiles  viribus  suis  majora  tenlare  :  Unusquisqtte 
enim  proprium  donum  habel  ex  Deo,  aliut  sicy  alius 
autem  tic.  Nam  et  apud  antiquos  Palres  nostros, 
plerosque  legimus  exstilisse,  quieliain  simul  incoin- 
mjmi  congregatione  vivcntes,  non  communem  vi* 
vendi  regulam  tenuerunt.  Yircs  ergo  suas  unusquis- 
B  que  considerans,  non  semetipsum  inaniter  fallat : 
non  se  simulatadebilitaie  decipiat :  sed  prout  vide- 
ril  se  posse,  sub  sobrietatis  iegibus,  et  abslinenliae 
se  rigore  constringat. 

CAPUT  XIV. 

De  iis  qui  arcliori  vivendi  genere  se  obstrinxerunt. 

Porro  el  inter  nos  qnoque  nonnulli  fratres  sunt, 
qui  longe  alia,  quain  bic  scriptum  est,  via  eonver- 
salionis  incedunt,  et  arctiori  se  non  minimum  vi- 
vendi  lege  conslringunl.  Alii  siquidem  nullo  unquani 
lempore  vinuin  bibunt,  vcl  acetum  quomodolibet 
hauriiinl :  alii  vero  ovis,  lacle  simul  et  caseo,  suwa 
quoque  pinguedine  non  vescunlur ;  plerique  malla- 
rum  velut  mollia  slrata  despiciunt,  ct  papyrinis  ad 
quiesccudum  conlenli  sunl  storeis,  ila  ut  palcarum 
quoque  stramenta  sobjici  prorsus  abhorreant :  alii 
asperrima  quseque  cilicia  tanquam  mollia,  ac  deli- 
cata  indumenla  conlemnunl,  el  loricis  ad  carncm 
ferreis  induuiilur.  Non  deest,  qui  totius  anni  lem- 
pore  per  singulos  non  modo  communes,  sed  eiiani 
fesiivos,  alque  Dominicos  dies,  dimidio  sit  pane  con- 
teutus.  II ic  idem  fraler  per  integrum  et  dimidium 
circitcr  annum  quinque  dicbus  bcbdomadae  cibum 
non  teligil,  solis  aulem  Dominica,  el  quinla  feria 
comedere  conlcntusfuil.  Nunc  eliani  Dominicis  die- 
bus,  ct  quiuta  feria  post  horam  videlicet  nonaui 
sic  uno  pulmento  reficitur,  ut  sccundum  prorsus 
ignorcl. 

Esl  cliam  qui  contincntiae  el  sobrietatis  amore 


strorum  libi  conversationcprolulimus,  diligemer  in-  p  non  modo  pomis,  sed  el  caepis  et  porris,  cunctis  vi- 


tuenda  prce  ocuiis  pone;  vires  etiam  luas  veiut  in 
statera  dislriclae  examinationis  appendc :  ut  sive  sub- 
sidas,  sive  magis  cmineas,  dum  trili  metam  jugiler 
contemplaris  itmeris ,  per  anfracluum  diverlicula 
prorsus  oberrare  non  possis.  Nam  etpiclor  imagincm 
340  compilationis  gratia  sibimet  pro  scheda  con- 
6iiluit,  qui  tamcn  ad  mensuram  tabulx,  quae  versa- 
tur  in  manibus,  omnia  redigit,  el  huic  coaplata  mu- 


deiicet  herbarum  acruminibus  se  decreveril  absti- 
nere.  Et  qui  ulroque  quadragesimali  lemporc  siu- 
gulis  quibusque  diebns,  alliis  geminalo  pugillocice- 
ris  vival,  quinla  vcro  fcria  semper,  tertia  aulem 
raro  pancm  solummodo  comedat.  Hic  eliam  iumbos. 
suos  ferrea  341  semper  calena  circumdal,  ne. 
quando  modum  sobriai  refcctionis  exccdat. 
Confessus  est  mihi  quidam  ex  senioribus  nostris, 


~.«:~_~    „!i.:i- 


317  S.  PETRl  DAMIANl  OPl\  TOMUS  SEU  PARS  IIF.  —  OPUSCULA  VARIA.  548 

uon  tam  resolveret  q'.nm  puuirci,  etrefectio  potius  A  segrotus  sil,  iia  ut  decumbat  quidem  fn  lectulo,  tolo 

auni  tempore  ,  sive  aeslale  videlicet ,  sive  liieme, 
tribus  per  hebdomadam  diebus  jejunare  in  pane  et 


▼,  e.clur  csse  dcenfa  defecio,  dum  non  dele- 
ctando  reficeret,  sed  affligendo  polius  casligaret. 
Corripui  adolescentem  noslrum  indolis  adhuc  ephe- 
bae,  acriori  insuper  verbere  castigavi,  quia  can- 
tibricii  [anis  quadra  vivebat  in  die,  et  ita  vix 
de.num,  ul  ad  medium  usque  relaxarelur,  oblinui  ; 
qui  nimiruin  tunc  ferrea  loricatus  interula  a  Do~ 
ininico  die  usque  in  quinlasn  feriam  nullum  peni- 
lusuhum  su.ipsirat,  liibus  vcro  rdqnis  hebdo- 
niadre  <iie  us  solo  pane  vivebal.  Habemus  inter 
nos  fratrjui  adhuc  el  aetatc  juvenculum,  et  con- 
versione  novilium,  qui  totum  implere  Psalterium 
exiensis  in  ailum  brachiis  consuevit ;  per  quinqua- 
geuos  videlicet  psalmos  brachia  fatigata  deponens 


aqua  cum  Dei  adjutorio  facillime  posse  :  et  quoniam 
Sabbalo  jejunare  eliam  canonicae  traditionis  authen- 
ticum  esi,  non  grave  videatur  fratri  eiiam  Sabbato 
refeclionem  ad  nonam  horam  usque  differre  ;  ut  se- 
mei  quidem  ipso  die  reficialur,  sed  lamen  vinuin 
atque  puimentum  percipere  ex  hujus  noslra  institu- 
lionis  indulgeiilia  non  vetelur.  Et  boc  quidem 
xsiate.  Nam  ab  Idibus  Septembris  usquead  Paschale 
gaudium,  quatuor  per  hebdomadam  diebus  novcrit 
jcjunandum  :  sed  elsi  aliquando  tanta  debililas  acci- 
derit,  hiberno  etiam  tempore  die  Sabbati  aut  lcguini- 
nibus  infusis,  aut  herbarum  radicibus,  sive  eliam 


sed  anteqitam    vel  unum  productiorem   psalmum  B  p0mis  solitum  licebit  aliquanlisper  lemperare  jeju- 


d.jcurrere  valeat,  iterum  subrigens.  Habemus  et 
aiiutn  incurvum  jain  senem,  qui  duo  Psalteria  sub 
una  brachiorutn  extensione  decantal :  unuin  vide- 
licet  cum  canticis  et  litaniis,  multisque  oratio- 
nibus  ;  alterum  vero  pro  dcfunclis  cum  novem  le- 
ciionibus. 

Dicam,  sed  quis  scial,  utrum  fides  assenioni  fi- 
ilclissim»  prrabeaiur  .  Sed  parvipendendum  est, 
si  bumana  leinerilas  argual,  quein  summa  Verilas 
falsilalis  excusal.  Idem  senex,  Dominicus  nomine, 
nonnunquam  uno  die  conlinualo  cum  nocte,  novem 
Psalteria  meditaudo  dccurrit,  et  iiiierim  pene  sem- 
per  utrnque  manu  scopis  armata  nudum  'corpus 
aflicit.  Noiandum  anlem,  quia  dum  peragere  satagit, 


nium.  Ita  tamen  ul  si  unum  quodlibel  horum  sumal, 
aliud,  nisi  verae  necessilalis  causa  diclaveril,  non 
adjiciat.  Poslremo  lamen  propler  pusillaniines,  si  hic 
nccessilas  omnino  poposcerit ,  quas  fieri  pcrmissa 
cst  in  aestale,  eadem  Sabbatorum  discretio  servetur 
in  hieme. 

De  feslivitalibus  quoque ,  quse  hiemali  tempore 
celebrantur,  in  quibus  nos  asseruimus  scmel  in  die 
solere  comedere,  liceal  geminare  cibuin,  sicut  mos 
est  coenobilarum.  Porro  in  duabus  quadrngesimis, 
videlicct,  quae  Dominicam  Nalivitalem,  Resurrectio- 
nemque  pracedunt,  tcrlia  quidem  feria,  et  quinta 
pulmenlura  sumat ;  Dominicis  autem  diebus  el  prae- 
cipuis  fcslivitaiibus ,  addita  insuper  quinla  feria, 


uocle,  vel  die  sibi  dormircnon  vacal,  sed  aiiquando  C  etiam  vinum  bibal.  Pulmento  aulem  uno  quadrage- 


genua  flectens,  duin  capul  terrae  deponit,  sic  nudo 
repcnte  somnus  obrepit,  quo  videlicet  solo  con- 
tentus  est.  Hic  mihi  aliquando  fralerna  familiari- 
tate  couqucslus  est,  quia  cum  novem  sic  Psalteria 
senc  moJulando  perlicerel,  ad  decimnm  nunquam 
potuerit  pervenire.  Novi  fralrem,  qui  se  fatere- 
tur  toties  psallenlo  geuua  flectere,  quot  in  se  ver- 
tus  lolum  rsaltcrium  contineret  ;  cuni  videlicet 
Psaltcriuin  quatuor  fere  niillia  versuum  baberc  di- 
«alur,  sicut  asserunt  qui  supputandis  operam  de- 
dcrunt. 

Sed   et  h;ec  prolixius  idcirco   non  prosequor, 
quia  et  eos,  de  quibus  loquor,  offendere   limeo : 


simali  tempore  contenli  sint  fralres,  quando  semel 

reflciunt;  quando  vero  refeclionem  geminanl,  alle- 

rum  prandenles,  allerum  coenantes  accipianl.  Reli- 

quo  aulem  anni  lempore  duo  semper  habeant.  Domi- 

nicis  quoque  diebus,  et  majoribus  feslivitaiibus,  sl 

facultas  affuerit,  etiam  tertiura  non  negamus. 

CAPUT  XVI. 

Discretio  prcelali  in  moderandit  tubditit. 

Discretionem  lamen  debilium  in  prioris  arbiirio- 

poniinus,  nimirum  ut  ipse  possibiiitalem  uniuscu- 

jusque  consideret :  et  prout  cuique  viderit  expedire, 

pie  illis  alimenta  dispensel.  Nain  et  nos  approbamus, 

quod  suis  ssepe  discipulis  B.  Romualdus  dixisse  per- 


el  illis  cohabitare,  quibus  non  cooperor,  aliorum-      hibclur  :  Dummodo ,  inquit,  fratcr  quilibct  cellara 

......    _  ^  _..-.  _-.     _*.*..... -.-»/*.»     fi.I«#»/1iie    ai*uKa»c/»/\     riianiim         j__..__«       .._•.„....     .._._._-._,    ___,_._.  :.i  _.«.■_.    _.•>    __._>st_»A_ 


que  narrare  fervorem  frigtdus  erubesco.  Dignum 
autem  credo  robuslis  ac  perfeclioribus  viris  ista 
relinquere  :  sed  et  haec  ipsa  mitiora  qua?  superius 
sciijta  sunt,  aliquantisper  sub  modeslo  discretionis 
libramine  lemperare  ;  ut  dum  valentiores  quique 
per  altum  virtuiuin  pclagum  citato  fervent  reraigio 
«•■■.••j-ra   imWiiiAc  o.;<_...  liitnri*   vir.ina  secanles. 


non  deserat,  etiam  carncs  permillaliir  ex  discre- 
lionc  comedere,  si  tam  inevilabiiis  videalur  necessi- 
tas  imminere.  Addebat  insuper  :  Tale  enim  prope- 
modum  est  de  eremo  ad  monasterium  reverti,  quale 
de  monasteriali  ordinc  ad  saeculum  asportari.  Unde 
necesse  est ,  ut  343  quicunque  eremiticae  prxest 

fr-fo-nif  «_li      rnl.nr   niniiuntiA  HilitfiktitAr   AY_.n.i-npJ.   fil 


3«  OPUSC.  XV.  —  DE  INSTITUTIS  ORD.  EREMIT.  53* 

Neque  enim  necesse  ett ,  quod  uni  casits  irrogat,  A  ingluvie  prandii  manifestutn  est  provenire.  Nam  si 

frugalilalis  metam  in  prandio  non  excederent,  ve- 


illico  regulare  omnibus  fiat :  cum  et  idem  fraler,  qui 
hodie  subveniri  sibi  per  humanitatem  postulat,  se- 
cunda  fortassis  coufortatus  hebdomada ,  ejusdem 
humanitalis  impendia  non  requirat.  Nam  et  idem 
B.  Romualdus,  ut  sui  consueverunt  referre  discipuli, 
sic*  acstivi  temporis  hebdomadas  alternabat,  ut  una 
quidem  a  Dominica  in  Dominicam  in  pame  et  aqua 
jejunando  transigeret;  alterius  vero  hebdomadae 
pulmentum  quinta  feria  manducaret.  De  conversis 
quoque  quaiitum  jejunent,  ejusdem  prioris  provideat 
diiigentia. 

CAPIT  XVII. 
De  tomni  ratione, 

De  somno  quoque  i.on  tam  dura  quibusdam  di- 
striclio  quam  modesta  discretio  necessaria  est.  Me-  B 
lius  quippe  est  somnum  canii  temprrata  quadam 
dispensalione  concedere,  et  fervenler  postmoduin 
in  Dei  laudibus  excubare,  quain  summoienus  sopo- 
ralum  dissoiutis  lola  die  iabiis  oscitare.  Eniinvero 
nuperriniis  etiam  praedec^ssoribus  nostris  consue- 
tudo  non  erat,  ut  aliquo  tempore  dormireni  in  die ; 
nos  autem  aestivis  diebus  dormimus  quidem,  sed  ut 
indubitanier  experti  sumus,  quidquid  proveclus  in 
die  dormientes  amillimus ,  hoc  ei  luaturius  nocte 
surgentes,  et  expeditius  divinis  insistenles  obsequiis 
compensamus. 

Notandum  autcm ,  quia  anle  noclurnae  synaxis 
officijm,  si  vel  pr«  fundior  adbuc  nox,  vel  quolibet 
modo  graves  videntur  esse  vigiliae,  repetere  accubi 


spertinam  mensam  non  tantopere  faslidirenU  U« 
ergo  coenare  quis  valeat,  ac  mox  quiescenti  sopor 
incumbat,  et  sobrie  prandeat,  et  dormitationis  ig- 
naviam  non  admiital.  Nonnuili  autem,  quod  prae- 
tereundum  non  est,  ut  nocte  securius  dormiant, 
et  usqtie  ad  salietatem  longis  profundi  sopoiis 
slerlitionibus  iulumescant,  dum  adliuc  dies  est, 
psalmoriiam  anticipare  festinant  :  quibus  nimi~ 
ruin  districte  probibendum  est  ,  ue  aiilcquarn 
suo  tempore  Complelorium  dicant ,  psalmos  inci- 
piant. 

CAPUT  XVIII. 

De  ptalmodia  privaia  ac  publica,  nec  non  aliis  ere- 

mitarum  exercitiis. 

Psalterium  aulem  unusqnisque  fraler  quotidie 
ununi  decantet ,  si  vero  pro  defunclis  vull  addere 
vel  loium  Psalleritim,  vel  medium,  sive  saltem  ter- 
tiam  pailem ,  aul  cx  tolo  dimitlere,  ejusdem  fratris 
relinqualur  arbitrio  ;  dum  tamen  meminerit  omnem 
psaimodiae  ordinem ,  vivenlium  scilicet  et  mor- 
tuorum,  sicut  in  monasteriis  aclilalur,  explere.  Qua- 
luor  aulein  illis  diebus ,  quibus  jejunandum  csse 
ccnsuimus ,  sileiilium  leneant ,  nisi  forie  necessitas 
superveniens  aliler  imperaverit.  In  ipsis  autem  cel- 
lulis  nunquam  loquantur  alicui ,  nisi  forte  aut  om- 
nino  morentur  inclusi,  aut  etiam  sint  juxla  mo- 
naslerium  constiluti.  Sed  nec  alium  cum  alio  fralrc 
s  ve  de  proprio  conventu,  sive  cum  extraneo  pra> 


tum  licet :  post  noclurnnm  aulem  omnino  non  Ucet.  C  sumat  aliquando  simul  in  cella  comedere ,  vel  ad 


Unde  nos,  ut  bacc  regularis  observantia  posset  faci- 
lius  custodiri,  hoc  insiituiinus,  ut  quolidic  signum 
primitus  ad  vigilias  sonel ,  deinde  cxpleto  ex  more 
Psallerio,  vel  quantuin  ratio  tempoiis  considerata 
permittit»  sonanle  iterum  signo,  noctornale  per- 
agalur  officium  :  ut  juxta  dilucuium,  quo  videlicel 
teinpore  gravius  incumbil  accidia,  slaiilcs  nos  et  ca- 
nonicis  inveniat  occupatos  officiis.  Absit  enim  lunc 
nossoporivel  ignavia*  cedere,  qua  videlicet  bora 
constal  Redemptorem  nostrum  destructo  mortis 
imperio  surrexisse;  ne  si  tunc  dormiamus,  quando 
oriente  solo  corporeo ,  etiam  inlerior  nosler  homo 
lucem  debel  inocciduam  exspeclare,  quod  absit,  irri- 
sio  nobis  videalur  illa  congruerc  :  c  Discipuli  ejus 


comedendum  alios  invitare ,  ubi  nimirum  non  H- 
cet  etiam  confessionem  cum  alio  fratre  verbis  vul- 
garibus  agere. 

Si  duo  simul  fratres  in  ceila  cobabitant,  unus 
semper  praesit,  et  alter  obediat,  juxla  communis 
videlicel  prioris  imperium :  quod  si  uterlibet  corum 
novitius  esl,  semel,  aut  bis  in  hebdoinada  post 
vesperam  colloquendi  licenliam  habeanl :  at  posl- 
quam  noviiiup  esse  desierit,  a.  mulua  dcinceps  col- 
iocutionc  cessabunl.  A  cellulis  venientes,  vel  aJ 
casdem  redeunles,  sicut  superius  diclum  esl,  sem- 
per  silentium  leneant.  Cum  siguuin  sonucrit  ad 
congregandos  fralres,  quicunque  intellexcrit,  nou 
habeat  licentiam,  dum  se  praeparal,  rcmorandi  in 


nocle  venerutit,  et  nobis  dormientibus,  furati  suut  D  cellula,  uilra  quam  quinque  psalmos  valeat  decan- 
eum  (Matlh.  xxvm).  »  tare. 

Cavendum  est  auiem,  ne  somno  quis  vel  ad  mo- 
mentum  quideiu  incompeien:ibus  horis  asseniiat. 
Nam  si  sedenti  quidem,  vcl  eliam  stanti  frequen- 
tcr  obrepseril ,  postmodu;n  cum  dormiie  vo- 
luerit,  344  aD  eius  oculis  sopor  abscedil.  Sic 
nimiruni  dormitatio   vigiliam,  et  vigilia  dormita- 


Caveat  aulem  ulilis  frater,  ne  res  suis  necessiia- 
tibus  depulatas,  seu  qnxlibel  utensiiia  deterere  pra> 
smnat,  vel  incaulc  tractare :  utpole  vestes,fcrramen- 
la,vasa,vel  bis  similia.  Praeserlim  libros  sanctos  Ua 
custoiiial,  ulnunquam  manum  super  liltcras  lencat, 
nunquain  furao  nigrescere,  vel  ignis  odorcm[f.ardo- 


531  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  -  OPUSCULA  VARIA.  352 

Super  metanoeis  vero  disciplinis  atque  palmatis,  a  tantummodo  frater  in  celJa;  ilia  habitatorem  suum 


sive  etiam  brachiis  extendendis  in  oralioitibus,  caete- 
risque  saftcti  fervoris  exercitiis,  nulia  fratrem  lege 
constringimus,  quin  polius  suae  committenda  provi- 
sionis  arbilrio  judicamus.  Suut  enim  quibus  horum 
aliqua  non  conveniunt,  atque  ideo  tulum  videtur, 
atque  liberius,  ut  in  talibus  magis  optio  proponatur, 
quam  definitiva  regulae  sententia  praescribatur.  Ra- 
4lant  autem  caput  per  menses  singulos,  exceptis 
quadragesimis  duabus,  quae  nimirum  sine  lavacro 
capitum  transigendae  sunt.  Balneis  vero  si  fueriut 
incolumes,  non  utanlur.  Ilaeo.  iiaque  nos  remoto 
omni  austeritalis  rigore,  ideo  sub  tam  modestae 
discretionis  libramine  constituimus,  ut  fraier,  qui 
<le  sua  est  salute  sollicitus,  iiislilulionem  salutife- 


omnem  vivendi  ordinem  plenius  edocebit. 

CAPUT  XIX. 
De  cogitationibut  vanis  et  nocuis  non  suscipiendisf 

vel  expttlendis* 
Nunc  autem  ex  bis  quae  versanlur  in  mente,  pro 
styii  compendio  breviter  disputemus;  ut  in  spiri- 
luaii  certamine  dimicantem  adversus  cogitationes 
proprias,  et  pugnas  diversas  quasi  quibusdam  telis 
insuperabilibus  instruamus.  In  primis  igitur,  flli, 
quicunque  manus  ad  confligendum  paras  cum  invi- 
sibili  hoste  conserere,  satage  mentem  tuam  ab  omni 
suggestionuro  obrepentium  impetu  pervigili  custodia 
communire  :  et  sicut  quisquilias,  et  quaeque  purga- 
menta,  quae  <Je  operibus  manuum  tuarum  decidunt, 


ram  non  abhorreat :  et  lamen  si  haec  fecerit  ple-  B  »n  i&nem  protinus  abjicis;   ita  nihiiominus  cogita- 


nissime  de  omnipotentis  Dei  miseratione  confidat 
Yerumtamen  haec  regnla  post  nostrum  teneat  ob- 
ituin  :  nam  dum  vivimus,  assuetum  minui,  Deo  lar- 
gienle,  non  patimur  inslitutuin. 

Iliud  plane  summopere  est  cavendum,  ne  sub 
colore  quis  eremhicae  vitae  juguin  detrectet  obedien- 
tia»,  imo  tanlo  se  arciiori  obedientiac  lege  conslrin- 
gat,  qoanto  banc  institutionem  superexcedere  coeno- 
bilarum  regulam  non  ignorat.  Saepe  enim  fraler  de 
ceila  ad  cellam  jubetur  habilaturus  abscedere,  nec 
aliquod  utensilium,  quae  suo  eliam  ipse  labore  para- 
veral,  pennittitur  asporlare.  Saepe  optantes  in  re- 
maiione  quiescere,  ad  peragendum  opus  compel- 
luntur  exire.  Aliquaudo  claves  cellarum  foribus 
subtrahunlur,  et  quam  longo  letnpore  nisi  per  sin-  G 
gulos  dies  Dominicos  non  reddunlur.  Aliquando 
disirictam  sibi  victus  contiiienliam  indicentes  co- 
gtmlur  remissius  vivcre ;  voienlesque  rellcere , 
compelluulur  e  couliario jejunare.  Saepe  post  sagma- 
rios  frater  procul  ire  prsrcipiliir :  saepe  dislrahendi 
vel  coemendi  gralia  ad  nundinas  deslinalur.  Sed 
haec  et  alia  qti&cunque  a  priore  mandanlur,  ila  pa- 
tienler,  et  humililer  sunt  servanda,  ac  si  fuertat 
divinilus  iinperala.  Obedientia  quippe  et  boia 
nostra  cominendat  el  negligenliae  offensas  excusat. 

Ut  ergo  nostra  sil  remotio  vel  afflictio  fructuosa, 
salutiferae  sit  semper  obedientiae  sale  condita  :  et 
quoscunque  boni  operis  vita  nostra  ramos  expandat, 
in  radice  semper  obedienti:e  necesse  est  coalescat 


tionum  luarum  motus  in  Deum  projice.  Et  quoniam 
ipse  ignis  consumens  est,  illi  superflua  cordis  tui  ad 
consumendum  trade ;  memorans  iilud  apostolicum  : 
c  Omnem  sollicitudinem  vestram  projicientes  in 
eum,  quoniam  ipsi  est  cura  de  vobis  (Hebr.  xu  ; 
/  Petr.  v). »  Et  Propheta  :  <  Jacta,  inquit,  oogilatum 
tuum  in  Domino,  et  ipse  te  enutriet  (Psal.  liv).  > 
Unum  quippe  virililer  decertanti  e  duobus  deesse 
non  poterit :  ut  videlicet  suggestionibus,  aut  ingredi 
tentanlibus  vigil  semper  obsislas,  aut  ingressas  eli- 
minare  conlendas.  Sed  facilius  esl  hostiles  impetus 
in  veslibulo  frangere,  quam  admissos  extra  moenia 
propulsare  :  tutius  est  arcero  prae  foribus,  quam  ia- 
ribus  inlromissos  in  lerga  compellere. 

Pone  ilaque  tentationem  quasi  serpentem.  Ser- 
pens  nempe  si  ab  ipso  adilu  praesto  repellitur,  saaa 
sunl  omnia  :  ntl  omnino  corrumpilur,  nii  eorom, 
quae  intus  sunt,  inquinatur.  Si  autem  semei  fuerit 
admUsus,  tainelsi  quavis  instantia  postmodum  co- 
gatur  abscedere,  de  veneno  tatnen  ejus,  vel  sqnam- 
mis  nccesse  erit  aliquid  vel  perexiguum  remanere. 
Ergo  sollicitus  esto  semper,  ut  tentationi  principio 
nascenti  velut  armatus,  et  expeditus  occurras  (// 
Cor.  x)  :  et  parvulos  orienlium  cogitationum  motus 
ad  petram,  qui  est  Christus,  ailidas.  Grede  frequen- 
ter  experto,  saepe  certe  tentationem  qttasi  delibe- 
rantes  admittimus,  nobiscum  videlicet  primitus 
paciscentes,  quod  eam  quanlocius  egeremus :  sed 
licct  suggestionem  illara  postmodum  per  egressum 


Enimvero  nos  omnia   hujus  institutionis  praeccpta  D  confessionis  emittimus,  iicet  pcenitentiae  nosmetipsos 


minutius  non  describimus,  sed  multa  quae  el  passim 
nobis  oocnrrunt,  cx  studio  praelerimns.  Quidquid 
onim  in  B.  Benedicti  Roguia,  quidquid  in  inslitutis, 
sive  in  collationibus  Patrum  est  diclum,  huic  com- 
pctere  disriplinaeperpendimus  ;  lamen  in  unmnhic 
cuiicta  colligere  superfluuin  judicamus.  Huc  accedit 
quod  ipsacellula,  etdiuturna  conversatio perseveran- 
lem  eflicaciterinstruit.etnernrocessum  teronoris  re- 


afllictione  punirous,  nescio  quo  pacto  quibusdam 
pollutionis  exclusae  reliquiis  diu  post  carere  non  pos- 
sumus;  et  justo  judicio,  qui  prius  volentes  vano 
phantasmalejactabamur,  nolentes  postmodum  acrio- 
ribus  mordacis  conscientiae  stimulis  pungimur. 

347  caput  xx. 

De  gulos  itlecebris  fugiendis. 
Et  auia  prima  omnium  cula  adversus  insibientes 


555  OPUSC.  XV.  —  DE 

cibos  appetere;  tn  post  pcractum  munus,  quo  cibi 
reponantur,  altende.  Si  enim  digne  perpendimus, 
ejusdem  fere  vesaniae  est  esculentiores  epulas  inhia- 
re,  et  anitergia  cum  eisdem  in  cuniculos  mergenda 
depingere  :  aeque  nimirum  ambitioutraque  ridenda 
est :  quia  sicut  egestionum  sordes  mclius  pictura 
non  tergit;  ita  etiam  venter  hominis  suaves  cibos 
a  grossioribus  non  discernit.  Porro  aulem  fauces, 
et  gula  eailent  quidem  suavitatem  ciborum,  sed  ea 
diulius  perfrui  nequeunt,  quia  venlri  protinus  quae- 
que  dentibus  alrita  transmittunt.  Sic  ilaque  alternis 
vicibus  et  guia,  cui  cibi  sapiunt,  ab  cis  in  momento 
deseritur :  el  venlri  non  sapiunt,  a  quo  diutius  ser- 
vantur.  Explorat  autem  diabolus  quid  nos  ad  vescen- 
dum  suavius  judicemus  :  hoc  igitur  oblalo,  suadet 
tenaciam  ,  ut  exacuat  gulam  :  nimirum  dum  hoc 
nulli  dare  disponimns,  el  tempus  edendi  congruum 
exspectamus,  interim  mens  noslra  crapulae  fit  medi- 
tatorium,  et  male  exundans  tebes  escarum. 

Ut  ergo  materiam  hujus  vexationis  amiltas,  pro- 
jiee  quod  male  servatur  :  et  protinus  mens  libera, 
deposito  omni  quo  premebatur,  erigilur.  Qtiidam 
vero  eum  lautiores  cibos  non  appelant,  obtentu  la- 
men  levali ,  levandive  jejunii  refectionis  frenum 
pnecipiti  libertate  relaxant.  Sed  certum  est,  quia 
ciborum  illa  immoderata  perceptio,  corpus  non  tam 
viribus  roborat,  quam  mole  gravat,  sensum  obtun- 
dit,  torporem  ingerit,  somoolcotiam  paril ;  et  dura 
ulique  ventositatem  frequenler  efflare  compellitur, 
cor  fixum  in  oralione  vel  psalmodia  tenere,  tumor, 
vel,  ul  ita  fatear,  languor  incolumis  necessario  pro- 
hibetur.  Si  ilaque  vires  insumendis  nlimentis  ex- 
spectas,  nunquam  modum  lemperalae  sobrielatis  ex- 
ccdas  :  quia,  quod  salubre  est  corpori,  conslaletiam 
corporali  amicum  inesse  virtuli. 
CAPUT  XXI. 
De  vettium  paupertate,  el  vilitate  amanda. 

Vestibus  quoque  vilibus  et  paucis  esto  conlentus. 
Assuesce  igitur,  ut  levi  ac  perexiguo  semper  indua- 
ris  amiclu.  Quod  quidem  in  iniiio  non  sine  lahore 
fit,  sed  procedente  consueludine,  dum  quasi  in  na- 
turam  vertitur,  incommoditas  frigoris  facile  miliga- 
tur.  Porro  extremitas  veslium,  ciborumque  pcnuria 
oronem  avariliam  de  cordc  monachi  prorsus  expellit. 
Ad  quid  enim  mihi  concupiscere  quod  nec  alimentis, 
necindumenlisaccrescat?Igilur  et  nudilatempedum, 
etexiguitaiem  vestium,lecti  duritiam,ciborum  aspe- 
rilatem,  348  a(lU0D  potum,  percipiendo  pulmenlum, 
el  caetera  hujusmodi,  incipienles  quidem  non  sine 
quadam  formidine  perborresciraus ;  pcrseverantes 
autem  ,  et  longanimiter  insistentes ,  faciiia  pror- 
sus,  el  tolerabilia  deputamus.  Asperitatem  qitippe 
frequenlia  miligat,  rigorem  consuetudo  commendal. 

CAPUT   XXII. 
De  nihil  vro  certo  definiendo*  et  de  Mniiatinnih" 


INSTITUTIS  ORD.  EREMIT  551 

A  placere  cognoveris ,  cum  quadam  videhcct  condi- 
tione  disponas,  omnemque  volunlalem  tuam  a  Dei 
voluntate  suspendas.  Sic  ilaque  ad  agendum  ali- 
quid  extrinsecus  salage,  ut  supernae  disposilionis 
arbitrium  assidue  verseair  in  raente  :  qualenu» 
si  conatus  tuus  obviante  cujuslibet  diflicultatis 
obstaculo  frangitur,  mens  tua  proiinus  ad  divinae 
providenliae  judiciura  revertatur.  Inicr  flucluanlea 
plane  cogilationum  inundantium  impetus,  mentem 
tuam  quasi  rete  constitue  :  quae  videlicet  recta 
consilia,  velut  pisces,  contineat;  el  vanas  cogi- 
tationes  effluere,  alque  elabi,  velul  repentia  quae- 
que  abominanda  permiitat.  Discerne  cogilaliones, 
et  non  solum  quae  ad  menlem  venianl,  sed  etiam 
unde  veniant,  vigilanter  atlende.  Animadverte  quod 

Bloquor;  s&pe  namque  malignus  bostis  praeterita 
peccala  ad  mentem  revocat  ,  ul  eisdem  rursum 
illecebiis  delecteris  :  s»pe  divinus  Spiriltis  id- 
ipsum  facit,  til  in  flctibus  compungaris;  et  cum 
una  eademque  ad  divcrsos  exiius  tendal,  plerum- 
que  mens  improvida,  quid  circa  se  agalur  igno- 
rat.  Saepe  a  bono  spiritu  bona  cogitatio  peragendae 
videlicet  pietatis  immittitur,  cujus  se  auciorem  cal- 
lidus  insidiator  astula  persuasione  mentitur  ;  ne  sci  - 
licet  bonum  fiat,  quod  decepta  mens  ab  adversario 
suggesttim  putat.  Saepe  dum  psailimus,  tanquam 
oiBciosis  cogilationibus  a  diabolo  vehenienliu» 
oppugnamur;  ut  dum  mens  nostra  quasi  pium  quitl 
cogitare  se  considerat,  ab  intelligendo,  quod  psallit, 
oculos  licenter  avertat. 

C  Porro  dum  psallimus,  Deo  noslro  sacrificium  lau- 
dis  offerimus.  Scd  huic  sacrificio  pestilenles  spiri- 
Uis,  velut  harpyiae  circumvolant,  et  pravas  ingerendo 
cogitationes  tanquam  injeclis  illuc  quibusdam  sterco- 
ribus  foedant:  aut  certe  omnino  diripiunt,  si  tenia- 
tiouibus  nos  infestando,  ab  oratione  compescunt. 
Sed  sicut  sacrificia  placare  Deum,  si  nobis  rapta 
sunt,  nequeunt ;  ita  et  quas  fuerint  inquinata,  au- 
ctori  munditiae  placere  non  possunt.  Unde  pari  mode 
carendum  est,  ne  vel  nos  acquiescamus  in  tentatione 
delicere,  vel  hostis  insiliens  sacrificium  noslrum 
cogitationis  fcedae  contagione  valeat  inquinare.  Sive 
autem  Scriplurarum  meditationi  dedilus,  fcive  opert 
cuipiam  sisinlenlus,freqtienteradoralionem  recurre, 
et  lerrae    prostrato    corpore,  mentem  ad  coelum 

D  crige.  Quo  fit,  ut  et  cor  tentatio  deserat,  et  ab  ocu- 
lis  acedia  diu  sedentibus  importuna  discedat  :  vc- 
rum  349  n0"'  diu  proslratus  jacere,  qtiia  tunc  dia- 
bolus,  tanquam  et  ipsa  mens  jaceat,  ad  lenlandun» 
acrius  infeslarc  festinat,  et  mista  somno  cogilatio- 
num  phantasmata  subininistrat.  Quoliescunque  enira 
occultus  hostis  dormitantis  oculos  palptlare  conspe- 
xerit,  niox  taedioso  cordijaculum  pravae  cogiialionis 
inOgit.  Quia  tunc  vidclicet  ooDnrinnnir 


553  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  -  OPUSCULA  VARIA.  556 

roerilo  apud  Crucifixum  vcniam  debcas  facilius  im-  A  dum  abjeclumque  pulverem  esse  consideras,  cervi- 


petrare. 

CAPUT  XXHI. 

Contra  omnes  tenlotiones,  mortis  sepulturaque  memo- 
riam  multum  prodesse. 

In  omni  autem  titillantis  pugnae  certaroine,  se- 
pulcrum  stude  semper  ad  memoriam  revocare.  Ira 
forlassis  effert  animura ,  dirige  prolinus  oculos  ad 
sepulcrum ;  mox  enim  omnis  amariludo  deponitur, 
dum  quo  furor  humanus  vergal,  mens  provida  con- 
lemplatur.  Superbiae  spirilus  inflat,  sepulcrum  ad 
mentem  redeat ;  necessario  etiam  illic  rigidae  cer- 
vicis  tumorem  premimus  :  ubi  cinerem  nos  procul 
dubio  pulveremque  pensamus.  Quid  superbis,  terra 
el  ciuis?  iiividiae  faces  inflainmant,  et  ad  sepul- 
crum  respice;  et  disce,  quia  qui  tam  cito  ab  hac  B 
vila  discedimus,  fnislra  bona  lcmporalia  aliis  iuvi- 
demus.  Incentiva  libidinis  aesluant,  scpulcrum  doceat 
quam  vclociter  liumani  corporis  viror  arescat,  et 
quam  superfluo  volupluosum  corruptibili  carni  cu- 
bile  substernitur,  quam  vidclicet  horrendae  domus 
requies  in  proximo  praeslolalur. 

Gulae  prurilus  illccebrat,  sepulcro  protinus  ad 
mentem  reducto,  considera  :  quia  dum  carnem  no- 
strara  delicate,  vel  tenere  fovendo  dislendimus,  ci- 
bum  prucul  dubio  vermium  saginamus  :  eoque  tit, 
ot  quo  plura  comedimus,  a  pluribus  coinedamur  : 
dumque  ventrem  molliter  aliinus,  ingratis  convivis 
pinguia  alimenla  nutrimus. 

Avariliae  stimulus  incitat,  ad   sepulcrum  praesto 


ccm  cordis  adversus  Conditorera  in  arrogantiam  non 
extollas  ;  dumque  te  conspicis  procul  dubio  moritu- 
rum,jam  te  pulsanlibus  vitiis  exbibeas  velut  mor- 
tuum.  Eslo  quoque  sollicilus,  ut  cum  pravam  libi- 
inet  cogilationem  adesse  persenseris,  exlensopollice, 
prolinus  cor  tuum  signare  festines :  quatenus  dum  in 
ipsam  carnem  signum  sanctae  crucis  imprimilur, 
coutinuo  interior  homo  ad  dimicandum  cuin  cogita- 
tione  perversa  totis  viribus  exciletur.  Sicque  mens, 
sublato  triumphali  vexillo,  hostibus  suis  viriliter  ob- 
viet :  et  propriis  sedibus,  dum  adhuc  in  vestibulo 
relardalur,  exturbet. 

CAPUT  XXIV. 
Quomodo  confiteri  debeas. 
Quod  si  aliquando  consistens  in  celiula  Ullcitum 
aliquid  cogiiandn,  vel  etiam  operando,  peccaveris, 
unde  te  quantumlibel  conscientia  pavefacta  remor- 
deat,  non  slatim  confessionis  gratia  prodeas,  vci 
propositi  silentii  rigorem  frangas ;  ipsi  autein  Deo 
Domino  nostro  Jesu  Chrislo  interim  confitere,el  fu* 
tura»  jani  confessionis,  velul  quasdam  ilii  arrhas, 
in  hnnc  modum  trade  :  <  Domine  Jesu  Christe, 
aeleme  Pontifex,  et  sanctorum  minister  (Hebr.  ix), 
ac  vcri  tabernaquli  sacerdos  juxta  ordinem  Mclchi- 
sedech,  qui  sanctum  el  immaculalum  proprii  corpo- 
ris  lui  agnum,  hosliam  saiutarem  obtulisti  DeoPatri 
in  odorem  suaviiaiis  pro  peccatis  noslris,  etsic  non 
sine  sanguine  semel  in  anno  in  Sancta  sanctorum 
intrasti,  hoc  est  in  ipsum  ceelum,  ul  appareas  vui- 


semper  recurre,  ibique  condisce,  quia  morlalilatis  C  |U|  pairisf  tibi  confiteorquia  cecidi  in  hocpeccaium, 


ejus  incassum  stipendia  plura  congerimus,  qui  iler 
ipsum  quod  pergimus,  lam  brevi  spalio  terminamus. 
Accedia  te,  vel  somnolentia  deprimit,  sepulcrum  te 
doceat  pro  aeternis  nunc  praemiis  vigilare,  in  quo 
videlicet,  te  necesse  est  diutissime  sine  ulla  postino- 
dum  remuneratione  quiescerc,  quateuus  qui  aeter- 
nam  requiem  gaudii  cceleslis  exspeclas  alacriler, 
nunc  cum  propriae  torpore  desidiae,  momentaneo 
labore  confligas. 

Yestium  te  uilor  oblectat,  ad  sepulcrum  recurre, 
atque  perpende,  quam  vesane  desipiant,  qui  exor- 
nare  vile  pulvisculum  vcslibus  ambitiosis  anhelant : 
qui  nimirum  idcirco  lutum  auro  contegunt,  sordibus 
rtiundiliassuperponunUquiaquaeverasunlornameiita 


quod  oculos  tuae  majeslatis  lalere  non  potuit  Unde 
et  propter  illud.et  propter  alia  inutimerabilia,elgra- 
vissima  peccata  mea  non  sum  dignus  infelices  oculos 
meos  ievare  ad  coelum,  vel  ingredi  in  sanctam  Ec- 
clesiam  luain,  aut  etiain  benedictuin  noraen  tuum 
pollutis  labiis  meis  exprimere.  Quapropler  lacryma- 
biliier  obsecro  immensam  clementiam  luam,  qui  pro 
peccatoribus  mihique  similibus  mori  dignaius  es,  ut 
hoc  mihi  clementer  indulgeas,  et  ad  veram  fructuo- 
samque  poenitentiam  uie  pervenire  concedas.  i 

Quod  si  adhuc  eliam  quaeris,  quomodo  sohis  ad 
horam  primam,  sive  completorium  debeas  coitfiteri, 
sic  dicito  :  c  Ego  miserrimus  et  infelix  confiteor  co- 
ram  Deo,  tibi,  sancta  el  gloriosa  virgo  Maria,  cl  vo- 


interiorishominisnoninteHiguni.Yanagloriafoilassis  u  ujSt  omnes  sancli  Dei,  mea  culpa,  peccavi  nimis  per 


elevare  te  nititur,  ad  sepukrum  respice,  et  quo  fine 
omnis  350  numana  gloria  claudalur,  altende :  c  Om- 
nis  enim  caro  fenum ,  et  omnis  gloria  ejus,  quasi  flos 
feni  (Isa.  iv).  >  Prurit  lingua  per  ventosa,  sive  scur- 
rilia  verba  dilfluere,  sepulcrum  ad  menlem  redeat, 
cl  sicut  a  criminosa,  sic  eliam  ab  otiosa  te,  vel  jo- 
cosa  nihilominus  ioquacilale  compescal.  Illic  nimi- 


superbiam,  in  suggestione ,  deiecutione,  conseusu, 
cogitatione,  351  verbis,  et  opere.  Proplerea  depre- 
cor  te,  piissima  Dei  Genilrix,  el  vos  omnes  sancti 
et  electi  Dei,  ut  orare  dignemini  pro  me  misero  pec- 
calore.  Intercedcnlibus  vobis  omnibus,  misereatur 
mihi  omnipolens  Deus,  dimiltat  mibi  omnia  peccala 
mea,  liberet  me  ab  omni  malo,  conservet,  confinnei, 


_i i . 


467 


OPUSC.  XV.  —  DE  INSTITUTIS  ORD.  EREMlT.  S58 

CAPUT  XXV.  A  bus  exponuniur.  Ut  crgo  levigctur  labor  itineris, 


De  hit  quce  ad  Uvandum  pondut  eremUkm  austerilatit 

valenl. 

Plane  omni  conalus  tuslanlia,  suromisque  viribus 
enitere,  ut  ad  lacrymarum  gratiarum  contempla- 
tionisque  perfeclionem  possis  attingere.  Quod  nimi- 
rum  non  ad  hoc  tantummodo  proflcit,  ut  in  illo  bea- 
titudinis  regno  gradus  superior  acquiratur  :  sed  ad 
boc  etiam,  ut  in  bac  ipsa  vila  quain  ducis,  omnis  ri- 
gidae  austeritatis  horror  abscedal ;  seseque  quidquid 
dislriclionis,quidquid  afflictionis  amarum  videbatur, 
in  dulcedinem  vertat.  Cum  videlicet  amor  timori, 
Wrtas  successerit  servituti,  tunc  necessitas  in  vo- 
luntatem  vertilur,  et  inenarrabili  cbariiatis  incendio 
suave  fit  et  jucundum  quidquid  ealenus  videbatur 
asperum  et  durum.  Porro  Israeliticus  ille  populus  in  B 
vastilale  eremi  constitutus,  cum  et  in  iEgyptum 
jam  redire  non  posset,  et  adhuc  promissam  terram, 
meritis  prsepedientibus,  non  intraret ;  laboris  et  ili- 
neris  laedium  ,  diversaeque  necessitatis  inopiam 
coactus  est  sustinere  (Exod.).  Sic  nimirum,  sic 
quisquis  tenebrosam  mundi  bujus  jam  latiludi- 
nem  sprevit;  sed  adhuc  tamen  ad  perfeciionii 
culinen  ,  torporis  astriclus  ignavia  non  aspirat : 
roultas  aerumuarurt,  laborumque  moleslias  necesse 
est  perferal:  uipole  inter  utrumque  consistens,  et 
mund.nae  prosperiialis  qualicunque  consolalione 
non  ulilur,  el  lamen  adhuc  supernae  contemplatiouis 
lumine  perfrui  non  rocretur.  A  mundo  siquidem 
avcrtit  oculos,  quem  rcliquit ;  el  lumen  necdum 
valetvidere,  quod  quaeril;  non  habel  jam  de  saecu-  C 
lari  delectaiione  quodgaudeat,  et  spiritualemiaeliliam 
non  degustat,  ad  quam  videlicei  non  ingenuo  fervore 
feslinat. 

Quapropter,  aut  ad  perfectionem  totis  nisibusela- 
borandum  est,  aut  muha  calamitalum  tentalionum* 
que  Uedia  perferenda.  Durum  sane  est  regalis  curiae 
nilliliam  suslincre  :  at  poslquam  graliam  Regis 
adeptus,  ejus  coeperis  lateri  familiarius  adhaerere, 
cubiculum  frequenlius  ingredi,  astare  conspectui, 
mulua  miscere  colloquia,  privatis  interesscconsiliis; 
totus  mox  ille  raililiae  labor  duicis,  ei  amoenus  eflici- 
tur,  inquietumque  negotium  quavis  quieie  suavius 
deputalur.  Nimirum  sine  labore  iaboras ,  sine  mo- 
lcslia  salagis,  sine  vexatione  discurris. 


tendendi  sunt  oculi  ad  requiem  mansionis.  Leve 
nimirum  (il  omne  quod  peragimus*;  si  prae  oculis 
meta  semper  habetur,  ad  quam  festiuamus.  Illud 
quoque  ad  allevanduni  districtionis  eremiticae  pon- 
dus  non  mediocriler  proticit  :  si  cibi  parcioris  in- 
opiam,  et  potus  aridilatem,  aliaque  nonnulla  carni 
contraria,  sibimet  quis  ad  lempus  indicit.  Nam  cum 
postmodum  ad  consueta  revertitur,  consuetudinis 
regulam,  remissionis  lassitudinem  arbitratur :  et 
collatione  quadam  facta,  lucrum  caro  non  minimum 
depuial,  his  aliquid  adjecisse,  quibus  tunc  contenta 
vivebat. 

CAPUT  XX\I. 
Quomodo  lacrymarum  gratia  postit  acquxti. 

Sed  quia  lacrymis  insistendum  esse  docuimus, 
conseqnenter  etiam  quomodo  ad  ipsam  lacrymarum 
graliam  possit  altingi,  prout  earum  largitor  infude- 
rit,  breviter  intimemus.  Quisquis  ergo  non  tam 
arido  corde  moerere,  quam  cl  lacrymarum  inun- 
dantia  quxris  affluere ;  non  modo  te  a  strepitu  ne- 
gotioruro  saecularium  remove,  sed  a  fraterni  saepe 
colloquii  mutua  te  fabulatione  compesce  :  omnes  a 
te  mundanae  actionis  curas,  et  soilicitudines  amputa, 
et  eas  tanquam  ruderum  moles,  et  meatus  obstacula 
ab  obstrucli  fontis  spiramine  submovere  festina. 
Sicut  enim  in  caverna  terrae  de  abysso  veniens 
aqua  colligitur;  sel  obicibus  oppressa,  non  effiuit; 
sic  iu  humano  corde  considerata  profundilate  divint 
judicii  tristilia  nascilur,  quae  tanien  pcr  fletum  la« 
crymis  erumpentibus  non  cmanat;  si  lerrenorum  ac- 
tuum  sufflamen  obsistat:  trislitia  quippe  lacrymarum 
materia  est :  sei  ui  hujus  fonlis  possit  ubertim  vena 
profluere,  satage  cuncla  negolii  saecularis  obstacula 
removere,  el  ut  quod  frequenter  expertus  suni,  non 
omitlam  ;  ipse  quoque  spiritualis  zclus,  disciplina 
commissorum  ,  correplio  delinquentium  ,  sanciae 
praedicalionis  alloquium,  haec,  el  his  similia  tamelsi 
sancla  siril,  et  divina  prorsus  aucloritate  mandaia, 
lacrymarum  lamen  procul  dubio  noscuntur  impedi- 
menta. 

Si  igitur  ad  Iacrymarum  gratiam  pia  vis  inten- 
tione  pertingere,  non  solum  a  lerrenis  negotiis,  sed 
a  quorumdam  tealiquandospirilualium  excrciliorum 
exsecntioneni  compesce.  Maiiiiam  quoque,  iram  et 


Festina  ergo  vitiorum  passiones  elidere,  ul  in  "  odium,  et  reliquas  viiiorum  pesles  deantro  tuicordis 


cubiculum  Regis  adinissns,  ei  valeas  lanquam 
domeslicus  adhaererc;  el  meniis  tuae  acies  eo 
Dberius  in  lucis  Auctorem  intendat ,  quo  lene- 
brosa  phantasmalum ,  vanarumque  cogitaiionum 
352  caligo  non  obslat.  Saepe  autem  dum  multiplici 
tentationum  obsidione  vallamur,  divinae  respectu 
clemenliae  repenle  in  conlemplalionem  rapimur.  Et 


elimiua ;  ne  si  te  accusalrix  conscieniia  /orle  re- 
mordeal,  mens  lua  intinii  roris  vacuefacta  madori- 
bus,  ariditaie  formidinis  coutabescat,  diceute Scriptu* 
ra :  c  ArcsceulibusboniL  ibusprac  timore  (Luc.  xxi).  i 
Sanctilatis  quippe  flducia.et  tesiis  innoceutiae  con- 
353  scientia  purain  mentem  quibusilam  coelestis 
graiia'  rivulis  irrigat,  et  resolvll  in  lacranas.  iU**i~ 


&9  S.  PETRI  DAI1UM  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  VAUIA.  366 

midinis  algor  obslringat,  et  lacrymarum  aqua  versa  A  facelae  dicacilatis  urbanitate,  Democritum  ostendas. 


in  glaciem  non  currat :  quanquam  et  meius  crum- 
num  compunctioncm  aliquando  pariat  lacrymarum. 
Sed  aliud  est  timor  servilis,  aliud  gralia  spiriialis, 
qua  videlicet  holocausta  meduliata  Deo  super  aram 
contriti  cordis  oflerimus  :  et  pingue  sacriflcium  in 
odorcm  suavitatis  salubriier  adolemus.  Quae  nimirum 
sancti  Spiritus  gratia  si  defuerit,  licet  roentera  ad 
supernam  gloriam  quis  sublevare  contendal;  licet 
gehennae  supplicia,  vel  praelerita  peccata  ad  memo- 
riam  reducat,  vel  etiam  Dominicae  passionis  mysle- 
ria  recolat ;  propler  haec  tamen  omnia  lacrymae  non 
erumpunl,  cui  mcntis  arcana  peccalis  exigentibus 
obdurescunl.  Tu  autem,  sicul  prudens  et  operosus 
agricola,  agrum  tuum  indesinenter  exerce,  terram 


«  Quis  enim  consensus  templo  Dei  cum  idolis?  Quae 
socielas  luci  ad  tenebras  ?  Deo  ad  Beiial  ?  » (//  Cor. 
vi.)  f  Modicum  »  enim  <  fermentum  totam  massara 
corruinpit  (/  Cor.  v).  >  Sic  igitur  ager  animae  luae 
virtutum  segetibus  floreat,  wt  nequaquam  veprium 
aculei  per  incuriam  inhorrescanl.  Sic  ex  una  parte 
rectiludo  videntes  sedificet  ;  ut  ex  aitera  vitio 
emergente,  velut  impacto  ariete,  qtiod  aediQcatum 
esl,  non  vacilJel.  Esto  itaque  gravis  incessu,  ma- 
turus  in  verbo,  piger  ad  vindictam,  veiox  ad  in- 
dulgendam  poenitentibus  veniam.  In  omnibus  te 
exhibe  consummatae  virtutis  exemplum,  et,  ul  di- 
citur,  undique  te  praebe  teretem,  atque  rotundum  : 
ut  malleo  nunc  discipltnae  contusus,  ct  lima  poeni- 


tui  cordis,  et  corporis  vomerc  sauctae  disciplinae  B  tentiae,  sanctique  certaminis  expolitus,  postmodum 

proscinde,  glebas  duritiae  minulatim  contere,  vitio- 

rum  vepres  exslirpare  contende ;  et  sic  paratus  quo- 

lidie,  tensis  in  coelum  oculis  superni  imbris  inun- 

dantiam  praeslolare.  Nam  summus  Arbiter,  ille  vide- 

licet  occultus  inspector,  qui  stat  post  parietem  110- 

strum,  «  respiciens  per  fenestram,  prospiciens  per 

cancellos  (Canl.  n);»  licetad  tempus  aquam  provida 

dispensatione  conlineat  :  si  te  sic  solerter  agenlem, 

ac   vigilem  esse  conspexerit ,  agrum   in   proximo 

uberibus  proprii  charismatis  imbribus  irrigabit ;  el 

ita  diversis  virtutum  floribus  ager  ornabjtur  :  ut 

qui  eatenus  squalidus  ac  sterilis  videbatur,  jam  pro- 

ventu  exuberantium  segetum  feraciier  cumuletur. 

CAPUT  XXVH.  , 


De  perteverando  in  eo  tiim  modo ,  quem  temel 
qui$  arripuerit. 

Praeterea  vitae  modum,  quem  semei  arripueris, 
perseveranter  lene ,  constanter  exsequere ,  ne  sce- 
nica,  quod  absit,  a  lemctipso  videaris  vertigine  dis- 
crepare.  Nolo  igitur  male  volanlis  Icari  sequaris 
exemplum :  qui  nimirtim  dum  modo  summa  pene- 
trat,  modo  dimissis  alis  in  ima  declinat,  inconstan- 
liae  suae  diffrenata  libertas  in  hiantis  eum  pelagi 
profunda  praecipitat,  ne  forte ;  quod  dicitur,  mul- 
ticolorem  le  nulans  mutabililas  reddal;  sed  uni- 
formem  potius  stalus  gravitalis  exhibeat.  Perse- 
vera  itaque  in  eo  quod  coeperis ,  et  rectam  con- 
suetae  vitae  lineam  lene ;  ne  te  novum  semper  va- 


sine  tinnitu,  vei  strepitu  ponaris  in  ordine  lapiduni 
ignitorum. 

CAPUT  XXVIll. 

Qualit  eligi,  et  qualii  esse  debeat  eremilarum  prior* 
Quia  igitur  pro  styli  compendio  quaiiter  conver- 
sari  debeat  eremita,  ulcunque  dcscripsimus ;  qualis 
etiam  esse  cremilarum  prior  expediat,  in  calce  opu* 
sculi  breviter  annectamus.  Nec  dicendus  est  ordo 
praeposterus,  si  is  qui  oflicio  fulurus  est  primus,  in 
descriptioue  regulae  ponatur  cxtremus ;  cum  et  prius 
deheat  in  eodem  proposito  vivere  >  quam  praeesse, 
omuiumque  se  pracbere  debeat  minimuin,  qui  in  re- 
gimine  \idelur  esse  praelatus.  Cavendum  itaque  esl> 
ne  de  monasteriali  ordine  prior  eligatur  inter  cre- 
mitas;  licet  prudens,  et  doclus,  vel  regularibus  di- 
sciplinis  videatur  instructus.  Sed  ex  ipso  proposiio 
spiritualis  frater  eligatur,  qui  videlicet  jam  cceperit 
eremitice  vivere ,  et  experimenlo  didicerit  contra 
spiritales  nequitiasdimicare;  qui  pugnas  alieui  cor- 
dis  ex  semetipso  domestice  colligat,  et  quod  ex  ore 
confilenlis  audierit,  cx  propria  conscientia  ,  veltit 
trita  manus  ad  praelium,  recognosc.it. 

Stiide  itaque  prior  ,  ut  te  coniiguus  alloquar, 
qualenus  quos  prioratus  officio  superas,  si  possibilc 
est ,  quantumlibet  eliam  vita  praecedas.  Vivida 
quippe,  el  eflicax  in  discipulorum  cordibus  praedi- 
catioest,  aliis  alimenta  providere,  providentein  veio 
in  jejunii  rigore  persislere.  Oplime  vigilias  praedi- 


riatae  vitse  diversilas  reddat,  sed  in  sanctae  constan-  n  cal ,   qui   posl  lougum    psalmodiae  dectirsum  ,  si 


tiae  fundamento  pracflxaB  rcgulae  consuetudo  slabiliat; 
ut  diuturnae  consuetudinis  ustis  obdulcet,  qtiod  lan- 
quam  amartim  prorsus ,  et  asperum  inflrmitas  hu- 
manae  fragilitatis  abhorret.  Exhibe  te  undique  virtu- 
tum  nitore  conspicuum,  et  uniformi,  ut  ita  loquar, 
veste  sanctitatis  ornatum ,  cui  videlicet ,  nullus  cu- 
354  juslibet  vitii  pannus  vidcatur  assutus.  Inhc- 
nestum  qutppe  videtur,  atque  ridiculum,  si  indutum 
te  veste  purpitrea,  sericis  ocreis,  calceis  deauralis, 


gnum  excitandis  fralribus  pulsat  :  eloqueniissime, 
dum  tacemus,  silentium  commendamus  :  frucluose 
de  extremitate  veslium  disputat,  qui  se  panno- 
rum  conscissione  deformat.  Indumeutorum  vero 
juxta  divilem  nitore  conspicuus,  frustra  cum  Joan- 
ne  pilos  praedicat  camelomm.  Uilor  injuriae  pa- 
tientiam  355  non  suadet.  Qui  cumulandis  pecti- 
niarum  quaestibus  inardescit,  ignem  avaritiae  in 
alieno  pcctore  non  exslinguit.  Qui  crebra  vagatione 


361 


OPUSC.  XV.  —  DE  INSTITUTIS  ORD.  EREMIT, 


m 


Yilas  tuae  sempcr  habeto  testero,  qui  et  occulta  A  metallo.  lngressus  autem  cellulam,  non  statim  om- 


fcona  tua  in  fraires  aedificaloria  debeat  relatione 
transfunderc,  et  famam  tuam  a  sinistra  possit  su- 
spicione  purgare.  Per  planiora  duc  gregem  tuum  ; 
sed  excelsa  interim  discvef.is  ductor  ostende  :  qua- 
lenus  dum  disptnsitioui  Uue  deputant,  quod  re- 
missius  vivunl,  el  auctorilali  Palrum  districta,  quae 
audiunt,  ad  conscendcndain  perfectionis  arccm  ex- 
peditius  accingantur ;  pudeatque  ipsos  igncbiliter 
in  imis  hebesct  r«>,  qui  per  excclsa  condiscunt  prne- 
vios  ingenue  commeasse.  Per  recia  gradientibus  te 
siipparem  pracbe  :  in  delinquentes  autem  disci- 
pliiiae  vigorciu  xelaius  excrce.  Pro  observanda  hilra 
conscieuliam  innocentiac  puriuitc,  noli  virgam  de- 
ponere  disciplin®  :  sic  tamen  correptionis  verbura 


nero  consuetndinis  regulam  permitiauir  implere  : 
sed  diu  quaerat ,  quod  difficulter  iiivenlum,  cbarius 
teneat.  Poslmodum  vero  processu  temporis  oinnes 
sancto  desiderio  relaxentur  habenae,  et  quidquid  ar- 
dui  mens  spirabat,  atteittet :  ut  in  ipso  fervoris  spi- 
ritu  semiue  sublimioris  iter  aggrediatur  iocedere,  a 
qua  postmodum  pudeat  ignobiliter  declinare  :  et  ini- 
tii  sui  rudimenta  pro  exemplo  semper  aule  oculos 
teneat,  ut  si  non  eminentiora  conscenderit,  ab  his 
saltem  dilabi,  quae  dwdiwo  coeperit,  erubescat. 

CAPUT  XXX. 
De  hit  ejui  ex  ccenobitica  convertaiione  ad  eremum 
accedunt. 
Si  autem  de  regula  monasterii  sit,  qui  ad  eremum 


ex  labiis  proferatur,  ut  fralcrni  amoris  in  pectore  g  properat,  supersiitiosas  quasdam  monasticae  disci 


dulcedo  servclur.  Sicut  plane  capicndis  avibus  de 
manu  stanlis  accipiter  auvolat :  sic  indignationis 
vox  sine  luae  mentis  iiidignatione  proccdat.  Nain  et 
sagitta,  cui  iuflgitur,  vuluerat :  sanguinem  tamen 
i*  a  qtio  prodiit  arcus  iguorat.  Notandum  tameii, 
quia  fragilis  mens  ab  eremi  perseveranlia  facilius 
frangitur,  ctiam  si  icvis  injuriae  sunnnotenus  oc- 
casio  praebeattir.  Nam  et  gravis  sarcina  tanto 
ininori  deliberatione  deponitur  ,  quanto  ct  ipse 
quodammodo  suadere  videtur  buinerus  qui  gra- 
valur. 

Facile  igitur  ab  illorum  cobabitatiotie  disccdi- 
tor,  ubi  quisque  quotidiana  frui  victus  inopia,  ra- 
rissimam  vero  copiarn  tolerare  jubctur.  Unde  tem- 


plinae  censnras ,  supervacuoa  tiulinnabiilorum  clan- 
gores,  cantilenarum  multiplices  hannonias,  ornaroen- 
torum  phaleras,  et  caetera  lalia,qu&dam  sobriae  repre- 
hensionis  arte  dijudica,  competenter  extenua,  sine 
damnatione  dcpretia,  infeiens  ilJud  Apostoli :  Quia 
c  in  Ghristo  Jcsu  neque  circumcisio  aliquid  valet,  ne- 
que  praepuUum,  sed  nova  creatura  (Gaiat.  vi).  i  El  ile- 
rum  :  Quia  t  Altissimus  non  iu  manutactis  babitat 
(Act.  vn).  »  Ulud  etiani  ad  Timolheum  :  c  Quia  cor- 
poralis  exercitatio  ad  fnodicum  utiiis  est,  pietas 
autem  ad  omnia  utilis  est  (/  Tim.  iv).  i  His  igitur  et 
hojusmodi  documenlis  existimaliouem  monaslerialis 
ordinis  quodam  rnodesiae  censurae  libramiue  sup- 
pvime ;  ut  dum  in  audieutis  mente  fabrica  consuetae 


perata  disciplina:  arte  utendum  ;  ne  quos  afllictio  q  viiae  destruitur,  praelatae  soiitudinis  aedihcium  con- 


privala  debililat,   injecta  durae  correptionis  aspc- 

ritas  sternat.  Cujuscunque  aulem  fortiter  agentis 

exemplum,  siquidcm  ex   tuis  est,  -suppressa  pcrso- 

na,  profer  in  medium,  si  autem  extraneus,  voca- 

bulum   exprimatur.  Efficacius   enim  motlernorum 

cohortanlur  exempia,  quam  veterum;  et  magnae 

con/usionis  pudor  esl,  si  cum  sanclis  viris  iu  una 

simul  aetate  viventes,  in  rectae  couversationis  slu- 

dio  eis  in  aliquo  non  reperianlur  aequalcs.  Quan- 

doquidem  illos  sola  mentium   ingenuitas  roborat : 

istos  autem  diversoruoi  lemporum  debilitas  uou  cx- 

cusat. 

CAPUT  XXIX. 

De  venientibut  ex  tceculo  ad  eremum. 


struatur  :  et  ad  standum  se  de  cxlero  constanter 
accingat ,  qui  se  hactenus  jacuisse  considerat. 

Si  vero  posl  peracti  laboris  diuturna  certamina 
post  edomatas  maceratae  carnis  illecebras,  cum  jam 
se  viderit  quorumdam  vitiorum*  veiul  totidero  ho- 
slitim,  cakarecerviccs,  coeperit  immoderatius  trans- 
ac2a  despicerc,  et  ea ,  quae  prseslo  sunt ,  liberiori 
laude  proferro;  tunc  coenobiorum  sunt  cfiferenda 
pwconia,  et  qtiaminqi:e  in  eorum  discipulis  agantur, 
ad  Dci  glorlam  rcfcreuda ;  ac  salularis  obedienliae 
pcrhibenda  suiit  sacriticia ;  quatenus  dum  professio 
vilae  communis  extollitur,  de  singulari  proposito,  si 
qtia  forte  subrepserat,  arroganUa  deponatur.  Et  ne- 
quaquam  quasi  do  perfeciioris  viUeprivilcgiottimeat, 


Si  quando  de  saeculari  babito  quis  ad  ercmum  ~  dum  pierosque  in  infcriori  gradu  lanto  sublimius 

incedenles  adhuc  forlasse  non  aeqtiat.  Admoncndus 
est,  ut  si  quid  agendum  fortassis  irninincat,  non  pro- 
pterca  quoxumdam  more  coenobitartim  ,  vclocitcr 
psallal  :  et  sic  de  Pfcallerio  ad  ncgotium  vice  per- 
versa,  tanquam  de  pelago  ad  lituis  enalare  conten- 
dat.  Anxictatem  quippe  spiritus ,  callidus  insidiator 
357  immiltil :  quietum  vero  et  hcmilem  animum, 


converli  voluerit,  uoli,  juxta  priorum  normatu,  ru- 
dimcnta  monastcrii  suadere  :  sed  si  devotio  vera  ac 
sincera  patuerit,  in  eremo,  quam  flagitat,  conver- 
sionis  adilum  praebc.  Eo  quippc,  ut  ivgens  loquar, 
pleraque  dcvoluia  sunt  monasteria,  ul  vitiosiores 
reperiantur  ab  eis  iugressi  :  quam  ii,  qui  nuper 
356  8unl  °^e  mundani  naufragii  fluctibus  erati.  £t 


565 


S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS.  III.  —  OPUSCULA  VARIA. 


584 


insislit,  utrumque  simul,  el  id  quod  miltilur,  et  eum  A     'ttto,  ted  leviora  quadam    hujut    convertationit 


qui  miseril  maledicat.  Adjiciat  quoque  verbis  eum 

terrere   minacibus,   dicens :   Me  infelix   dcsere,  ct 

tremendum  judicii  diem  ante  oculos  pone,  in  quo 

videlicct  jusle  damnandus  es,  et  perpeitiis  postmo- 

dura  flammis  ultricibus  exurendus.   Qui   nimirum 

terror  pluriumm  valel  ad  superandam   pugnam,  et 

ad  efiugiendam  versuii  insidiatoris  astutiam.  Ilinc 

est  eliam,  quod  pracmissis  oralionibus  exorcismi, 

semper  ex  ecclesiastica  traditione  subjungitur :  Qui 

venturus  est  judicare  vivos  et  morttios,  et  sacculum 

per  ignem  :  ut  dum  malignus  spiritus  tanla  formi- 

dine  in  tenlalione  percellitur,  a  creatura  Dci  terri- 

tus  expellatur.  His  et  hujusmodi  telis  commilitones 

tuos  subliliter  instrue,   et  in  acie  cum  adversariis 

jugilcr  dimicare  praevius  doce. 

CAPUT  XXXI. 

De   patienlicc   v\rtute%  illi   qui  prae$t  maxime  ne- 
cessaria. 

Planc  cum  omnibus  debeas  florere  virlutibus,  qui 

ad  virtutis  exemplum  es  super  alios  constitulus,  pa- 

tieniia  virtuti  propensius  sludeas  :  omnigenae  ad- 

versitalis  obstacula  per  patienliam  vincc.  Patienlia 

te  durum  iapidem,  imo  insecabilem  praebeat  ada- 

mantein.  Adamanlis  quippe  sigilium  formam  caete- 

ris  iapidil >us  imprimit :  sed  vicissim  in  se  nullius 

solidilalis  imagiuem  prorsus  admillit.  Mens  quoque 

tua  si  irruentibus  adversis  nulla  se  perlurbalione 

mutaverit,  velut  aiieni  in  se  lapidis  imaginera  non 

accipit :  imo  suum  aliis  characteretn  imprimit,  dum 


principia  in  hac  regula  conlineri. 

Obsecro  autem  ne  me,  Iratres  mei,  dislrictiori 
quam  hic  legitur,  lege  vivenles,  dissolutionis  ar- 
guant,  et  ausierilatem  eremi  (cmperasse,  auslerio- 
ris  forte  ccnsurae  quam  dcbeant,  suggillatiouibus 
reprehendant.  Nam  cum  lsraeliise  illi  camales  deci- 
denlibus  Benjamin  filiis  venialiter  parcunt,  unamqtie 
ex  lsrael  cecidisse  tribum  lacrymabililer  geimmt, 
et  amaris  fletibus  et  ululalihus  conqueruntur  :  quid 
nobis  agendum  cst,  cum  videamus  inler  ecclt  sia.- 
slicac  disciplinae  reliquos  ordines  ercmilicae  profts- 
sionis  numerum  ealenus  imminulum;  ut  in  pleris- 
que  terrae  provinciis  non  ambignmus  funditus  esse 
delctuin.  Parccudum  est  ergo  Benjimin,  egregiis 
*»  videlicel,  ac  robustissimis  inler  Israelitas  cxleros 
bellaloribus ;  quatenus  venialis,  el  moderata  discre- 
lio  per  posteritatis  incremcnta  multplicct,  quos 
ulique  districta  severitas,  vel  poiius  humana  fragi- 
litas  annullavit.  Et  sic  triluum  numerus  constet, 
dum  eara,  quae  periisse  videbatur,  ausleriias  lem- 
perata  conservet.  Nam  et  illud  quoqjie  non  excidit, 
quod  sancli  apostoli,  qui  missi  fuerant  crucem  Cliri- 
sli  humano  generi  prsedicare  (Act.  xv,  xxi),  oin- 
niumque  virttitum  adoplionis  filios  documenlis  im- 
buere,  inler  ipsa  nascemis  ftdei  rudimenta,  hoc 
solum  quibusdam  prreceperunl  gemilibus  :  ul  abs- 
thtereut  se  ab  immolalis  siinttlacrorum  ,  et  san- 
guine,  et  sulTocato,  et  fornicatione.  Imponentes  quippe 
minima,  non  prohibuere  majora ;  ut  qui  novae  do- 


quidquidadversilalis  acciderit,  in  salutem  sibi  suavi-  q  ctrinae  duritia   polerant  deterreri,    quandoque  ad 


tate  menlis,  et  animi  tranqttiilitate  converlil.  Aut 
nunqaam,  aut  raro  capilulum  cum  fratribus  cele- 
nrelur,  quo  missa  metanoea  le  11011  accuses;  uitro 
cliam  in  te  scoparum  disciplina  procedat,  htiraili 
salis  auctorilale  deposcc.  Si  vel  tuum,  vel  cujusli- 
het  fralris  laesura  adversum  te  animum  senseris, 
noli  quiesccre,  donec  studeas  vulnus  menlis,  prout 
causa  diclaveril,  vcl  corripieudo,  vel  mulcendo,  vel 
etiam  saiisfaciendo  sanarc.  Idcirco  autem  super 
prioris  officio  diulius  verba  prolrahimus,  quia  di- 
vina  gralia  pracduce,  omnem  subjectorum  perfectio- 
nem  in  ejus  pendere  magisterio  non  ambigimus. 
Quod  enim  slomachus  in  humano  corpore,  hoc  pro- 
pemodum  prior  est  in  fratrum  spirilualium  congrc- 


fortia  convalescerent  prseceptis  mitioribus  iiivitati ; 
et  a  parvis,  ac  levibus,  velut  pueri  adliuc  lacsentes, 
incipercnt,  ut  graviora  legis  divinae  mandala  in 
perfecta  postmodum  aeiatc  valenter  implerent.  - 

Nos  etiam ,  qtii  spiritalis  infantiae  crepundias 
teximtts,  et  laclanlis  adhuc  eremilae,  ut  ita  fatear, 
inctinabula  fabricamus;  dum  debiles  quosque,  no- 
strique  consimiles  per  planiora  deducimus,  expe 
dite  pracinclos  ab  ardui  monlis  ascensu  minime 
prohibemus;  quatenus  imbecilles  adhuc  sic  laclis 
liquor  enulriat,  ut  valentes,  ac  vividos  corputen- 
lioris  sibi  soliditas  non  repellal.  Hoc  autem  ex  di- 
vinie  clementiae  bouitate  confidimus,  quod  quisquis 
illa  peragere,  quae  in  hoc  opusculo  scripla  sunt, 


galione.  Sicut  enim  de  stomachi  receplaculo  vigor  D  augendi  proveclus  intenlione  sluduerit,  non  laedetur 


et  robur  per  omnia  corporis  membra  diffundiiur ; 
iia  nimirum  de  bcne  adminislrato  358  prsesiden- 
lis  oflicio  o:nnc  corpus  in  charitalis  coiupage  degen- 
(iuiu  vegelaiur. 

CAPUT  XXXII. 


a  morte  secunda,  nec  delebitur  nomen  ejus  de  libro 
viine,  sed  Agnus  iile,  qui  eum  post  se  crucis^  suae 
conspicit  gcstalorem,  in  ccelesli  Jerusalem  ascri- 
bel  sibimct  procul  dubio  cohxredem  {Apoc.  xx,  xxi). 
Amen. 


565 


OPUSC.  XVI.  —  CONTRA  EPISC.  MONACII.  AD  SJEC.  REV. 


366 


359300 


OPUSCULUM  DECIMUM  SEXTUM. 


RHKTHORICJB  DECLAMATIONIS  INVECTIO  IN  EPISCOPUM  MONACHOS  AD  SjECULUM 
REVOCANTEM.  AD  GISLERIUM  EPISCOPUM  AUXIMANUM. 


Arcumentdm.  —  ftedarguit  qucmdam  episcopum,  qui  ausus  fuerat  asserere  monachum  rcligionis  liabi- 
tum  semel  susceptum  posse,  propter  aegritudinem  aul  alias  causas,  deserere  ;  quod  quam  sit  iin- 
pium.  et  sacris  canonihus  conciliorumque  slatulis  contrarium  pluribus  ostendit,  et  firmissiinis  ra- 
tionibus  comprobat  a  religionis  proposito  recedcre  non  licere. 

Domno  Gislerio  Auximano  episcopo,  Petrus  ulll-  A  stolam,  hoc  etiam  opusculum  snscipe,  ct  sic  rcvera 


mus  monachorum  servus,  fcrventissimae  dcvotionis 
ohsrquium, 

Non  vobis  exeidit,  rcvercntissime  praesul,  quia 
de  reprobis  illis  viris ,  qni  spreto  religionis  ha- 
bitu  ad  saeculum  sunt  relapsi,  saepe  nna  conquesti, 
tappe  communi  sumus  tacdio  lamentali.  Nuper  autcm 
cum  te  corporali  valetudine  laborante,  Romanae  sy- 
nodo  me  interesse  contingeret,  hnjus  rei  nolitiam 
domino  papae  suggerere  congruum  judicavi :  Ule 
autem  utpote  vir  sanclissimus,  Jui&a  sincerissimae 
charitatis  viscera,  qiur.  in  templo  sui  pectoris  vigei.t. 
rem  valde  perdoluit,  et  mox  congruum  immanissimo 
vulneri  remedium  adhibere  curavit.  Itaqne  quia  ad 
exsectttionem  hujus  negolii  idontorem  in  illis  parti- 
bns  virum  nequit  addiscere,  suas  ad  tc-censuil  iit- 
teras  destinare,  qualenus  praevaricalores  iilos  lu 
secundum  prttdentiaD  tuae  facundiam  convenires,  et 
obedire  voienles  ad  suum  propositum  revocares  ; 
qui  vero  rebclles  exislerent,  perpetui  analhematis 
•ententia  ferirentur. 

Dominum  autem  Guidonem  Numanum  episcopum 
in  praedicto  concilio  reperi,  ct  quia  ille,  ut  nosii,  in- 
oitamenta  prxbere  huic  viiio  dicebatur,  fateor  pec- 
catum  nteum,  dure  illum  succensere  praesumpsi. 
iile  uimirum  vir  dignae  humilitatis,  et  patienliae,  el 
non  solum  sacris  eloquiis,  sed  etiam  liberalium  ar- 
tium  sludiis  eruditus,  insuggillantem  quidem  ine  pa- 
tienter  lulit :  objecti  vero  criminis  culpam  negando, 
detestando,  Dei  testimonium  implorando,  disertis- 


Benjamin  filius  ulraque  mann  bicipili  armatus 
gladio,  in  conslipafos  hostes  irrumpe,  quatenus 
ilJa  ac  si  validus  vomer  ad  virosum  aconilum  ra- 
dicitus  evellendum  zizaniati  pectoris  arva  proscis- 
dat.  Hoc  quasi  vilis  sarculus  subsequcns  glebas  fran- 
gat ,  imo  ut  exemplum  congrjienlius  profcralur, 
hoc  velut  orator  manifesti  criminis  reos  csse  con- 
vincat,  quos  illa  auctoritas,  vclut  arbiter  praesidenl, 
canonici  rigoris  censura  coerceat.  Sed  divina  gralia 
praedttce,  quem  aggredi  nitimur,  in  illum  protinus 
invehamur. 

CAPUT  PRIMUM. 

Quod  monctcho  ccgrolanli  non  liceat  ad  sccculum 
reverti. 
B  Cogor  adversum  te  ,  venrrabilis  episcope  Man- 
re ,  exigente  neccssitate,  non  modica  scriborc  : 
cempellor  ultra  mei  ordinis  metim  361  sacer- 
dolis,  sennonibus  non  scerdolalibus  obtiarc ; 
nndique  coarclor,  undique  prciror  :  videlicct  et 
contra  episcopum  loqui  superbum  cst,  et  ad  ta- 
lia  contfccsccre ,  coiisensiun  est  adhiberc.  Sed 
meliuses»,  ut  arrogans  sohis  appnream,  quam  ad 
muliorum  perniciem  mortale  vitium,  quod  nnnc  in 
primis  orittir,  inolescat.  Magis  eligendiim  est  de 
siinplicitale  locutionis  in  cpiscoporum  judicio  cor- 
ripi,  quam  anle  tribunal  superni  judicis  de  silentio 
condemnari.  Nempc  ante  hoc  fcre  biennium  dum 
inangnsto  ceilulae  meae  angulo  latitarem,  sinisirum 
quid  et  mccrore  plenum  ad   me  f;ima  discurrento 


sime  propulsavit.  Uliro  etiam  pro  me  coepit  vcibo-  C  pc;Iatum  est :  videlicet  quod  nonnnHi  perditi  ho- 

mi»cs  post  Satanam  conversi,  monachicum  habiuirn 
sacrilega  temeritate  deserercnt,  et  exsecrab.li  apo- 
stasia  ad  saecuJarem  militiam  denno  repedareot : 
qui  nimirum  in  tam  profundi  criminis  barathrum 
lapsi,  tnis  ad  audendum  exhortalionibus  iucirari,  tua 
ad  persistendum  dicebantur  auctoritatc  fulciri.  Fc- 
reharis  enim  dicere,  quia  nisi  quis  regulariler 
prolractus,  e;  per  longa  temporum  spatia,  sicut  mo- 
nastica  prscipit  regub,  sit  ;.ronatus,  si  aliler,  aut 
propter   segritudinein ,   aul  iruolibet  alio  mndo  ad 


rum  suorum  teia  dirigere,  qui  adversum  me  falso 
dicebatur  eatenus  dimicare.  Sed  licet  vcnerabilis 
ille  vir  innocens  repertus  sit,  ego  lamen  vihrali 
jam  jaculi  impeliitn  non  continui,  sed  verso  nomiue 
aliam  hue  personam ,  cum  qua  confiigerem ,  in- 
troduii :  ul  iiimirum  iile  se  hoc  vocabjtlo  noiamm 
non  ambigat,  quisquis  improbe  ad  hiijus  controver- 
siae  ccrtamen  aspirat.  Et  licct  auctor  hujus  flagjlii 
nunc  manifestus  non  sit,  tamen  dum  latere  ad  :em- 
pus  nitilur,  immunitatem  de  fugae  suae  lalibulo  non 


367  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU 

gessi.  Nuper  aulem  apuJ  Auiimum  constilutus,  a  A 
pluribus  didici,  quia  in  tua  adhuc  nihilominus  in- 
lenlionc  obstinalissime  perseveras,  et  contra  divinae 
legis  auctoritalem ,  conira  ecclesiaslicae  consueludi- 
nis  normam,  eadem  dogmatiztre  non  cessas.  Unde 
satis  miror,  quo  paclo  prudens  homo,  el  non  omni- 
no  a  litterarum  studiis  alienus,  lam  incautam,  tam 
perversam,  tam  noxiatn  possit  proferre  senten- 
tiain ;  quce  videlicet  communi  hominum  saluti  con- 
traria,  ad  nil  aliud  nisi  ad  claudendam  ccclestis 
regni  januam  peccatoribus  procul  dubio  videtur  esse 
prolata.  Dic  rogo,  quis  hanc  sententiam  reperit, 
nisi  iile  qui  primum  homiuem  de  paradisi  amoeni- 
tate  dejecit?  Quis,  inquam,  lam  crudele,  tam  ira- 
pium  promulgavit  edictum,  nisi  is  qui  Gain  fratrici- 
dam  in  desperationis  voraginem  mersit,  el  non  ad  B 
evadendum  ruinac  periculum,  sed  ad  profundius  cot- 
ruendum  dicere  docuit :  <  Major  cst  iniquitas  mea, 
quam  ut  veniam  merear?  »  {Gen.  iv.) 

Quae  est  euim  isla  dementia  ?  quae  vesania  ?  quae 
crudclitas?  Habel  bomo  disponcndarum  rerurn  sua- 
rum  liberam  facultatem ,  ut  semetipsum  Deo  offerat 
potestatem  non  babet?  Valet  bominibus  tradere  sub- 
slantiam  suain,  non  habet  libertatem  De  >  reddere 
animam  suam  ?  Licel  homini  lapsurum  animal 
ab  hiantis  putei  ore  propellcre,  ruituram  mox  in 
infernum  animam  non  licet  poeuiteiitiae  remedio 
liberare?  Porro  si  ipse  Deus  omnipotens,  qui  offen- 
sus  est,  paratus  est  ut  recipiat,  quis  est  bic  qui  vo- 
lentes  currere  ab  ipsopietatis  fonie  compescat?Si 
£reator  paratus  est  ul  peccatis  ignoscat ;  quis  est  G 
iste  qui  peccalorem  converti  prohibeat?  Quid  est 
enim  aliud  monacbum  Geri,  quam  converti?  Sed 
qui  bominem  non  posse  monachicum  subire  propo- 
situm  in  languore  corporis  362  conslitutum  dene- 
gat,  profecto  non  posse  converli  indubitanter  aflir- 
mat ;  quod  si  semel  admiltitur,  nulli  duhium  quin 
poeniteutia,  quae  spes  est  peccatorum,  el  unicuin 
salutis  humanae  remedium,  destrualur. 

Ecce  igitur  peccatoris  anima  pcrdita ,  irresera- 
bili  busseris  (tic)  janua  vitae  damnala,  et  omnis 
spes  humanae  reparationis  evulsa.  Sed  ciamat  e  di- 
verso  divina  pielas,  dicens  :  <  Quucunque  hora 
peccalor  conversus  fuerit,  vita  vivet  et  non  morie- 
tur  (Etech.  xvm) ;  »  el  iterum  :  <  Nolo  mortem  pec- 
•catoris,  sed  ul  convcrtatnr,  ei  vival  (lbid.  xxxv).  >  D 
£tcum  conversus  ingeinuerit,  lunc  saivus  erit.  Et 
nt  canonicae  aucloritatis  compendium  proferam  : 
Quicunque  negat,  etiam  in  ultimo  vitoe  spiritu,  pomi- 
Untiam  abolere  non  posse  peccata,  Novalianu*  ettt 
non  Chrittianut. 

CAPUT  II. 

An  crgrotus  habitum  religiotum  induere  pottit. 

Dum  ergo  monachum  (ieri  hoc  sit  utique  con- 
verti,  et  conversionis  remedium  nulla  hora  resmiiL 


PARS.  III.  —  OPUSCULA  VAKIA.  36* 

reclo  jure  conceditur.  Sed  cum  Jacobus  ifitat  : 
c  Qui  converti  fecerit  pecoatorcm  ab  errore  viae 
soae,  salvabit  animam  ejus  a  morle  (Jac.  v) :  > 
cujus  homicidii  reus  efilcitur,  qui  peccatori  dissua- 
det  e  diverso,  ne  convertatur?  Nempe»  nisi  falior, 
iliius  quod  non  quandoque  moriturum  corpus  occi- 
dilur,  sed  victura  in  perpetuum  anima  trucidatur. 

At  fors*tan,  inquics,  non  quidem  prohibetur  in 
corporali  molestia  posilus,  ad  portum  monachici 
ordinis  repente  confugere,  sed  licct  si  convaluerit, 
ad  pristinae  conversationis  habitum  remcare.  Sed 
clamat,  imo  reclamat  ipsa  Verilas  tam  perspicuae 
falsitati,  cum  dicit :  <  Nemo  miltens  manum  suam 
a  1  aratrum,  respiciens  relro,  aptus  est  regno  Det 
(Luc.  ix).  >  Diguum  quippe  est,  ut  sicul  quis  ad 
Deum  veniens  aplus  sit  regno  Dei,  sic  a  Deo  rece- 
dens,  non  aplus  sit  postmodum  regno  Dei.  Ii  quippe 
tales,  ul  experimrnto  didicimus,  non  in  eadem,  in 
qna  primitus  fueraut,  malorum  mensura  persistunt ; 
sed  poslquam  ad  vomitum  redeunt,  ad  iuiquitatum 
voraginem  profundius  devolvuulur.  Sicut  et  illi 
nuperrime  contigil,  qui  tuo,  ut  fcrtur,  hortatu, 
sanctae  conversalionis  habitum  deseruit  :  deinde 
vix  brevi  dierum  peracto  circulo,  innocentem  ho- 
minem  suis  manibus  interemit  ln  qno  videlicet  re- 
probo  viro  adimpletum  cernimus,  quod  dictum  ex 
ore  Verilatis  audivimus,  nimirum ,  quia  immundus 
spiritus,  qui  eum  ante  reliquerat,  postmodum  re- 
diens  septem  alios  nequiores  se  spiiilus  assumpsit 
(Luc.  xi),  et  cum  his  omnibus  in  familiari  suo 
vasculo  pestilenlius  habilavii;  fluntque  novissima 
horoinis  illius  pejora  prioribus. 

Sane  si  teirenae  militiae  transfugam  non  solum 
mundanae  legcs  abjiciunt,  sed  etiam  sacri  canones 
infaroes  appellant,  adeo  ut  eum  etiam  ad  reddendum 
in  contentione  testimonium  non  363  recipiant : 
qui  in  superni  imperatoris  arma  juraverat,  qui 
chlamydem  jam  luiiitiae  coeleslis  induerat,  qui  bal- 
teum  castitatis  accinxerat,  quj  donativum  sacri 
verbi  ab  ipso  miiilum  duce  susceperat,  quo  judicio, 
quo  jure,  qua  fronle  jam  potest  propriae  professio- 
nis  castra  dcserere,  et  suo  vomiiu  delectalus,  ad  ea 
qux  coulempseral,  qua?  abrenuntiaverai,  quaedain- 
naverat,  mundi  ludibria  animum  rcvocare?  Foedus 
mortale  cum  mortali  paciscimur,  et  servamus ;  Deo 
sponsionem  facimus,  et  fidem  frangere  non  tlmemus. 
Homo  homini  violatse  cautionis  lenetur  obnoxius; 
qui  auctorem  hominum  fallere  nititur,  innocens 
judicatur?  Fallax  debitor  ab  exactore  constringitur ; 
qui  scmetipsum  Deo  subtrahil,  immunis  habetur? 
Nunquid  servus  venia  dignus  est,  qui  violala  fide 
non  solum  recedit  a  Domino,  sed  uitro  se  ejus  so- 
ciat  inimico?  Nam  quod  Deus  huio  mundo  iniraicus 
sit,  audi  Jacobum  dicentem  :  c  Qui  vult,  inquit, 
amicus  esse  saeculi  huius.  inimicus  Dei  constitoitur 


369  GPUSC.  XVI.  —  CONTRA  EPISC 

na,  quam  uterqiie  meruerat,  in  unutn  capul  con-  A 
gesla  retundititr?  Praesertim  si  ejusmodi  fraudis 
ille  servus  impelitur,  qui  recloris  loco  positijs,  caetc. 
ris  praeesse  videhatur:  el  qui  debebat  extraneos  ad 
domini  sui  serviiium  traliere.  ipse  e  contra  domesti- 
cos  compellat  exire  :  et,  ut  ita  dixerim,  cujus  erat 
officium  violentos  incursantium  feranim  iinpetus  ad 
doraini  sui  gregem  compescere,  ipse  salagat  crucn- 
tis  luporum  deutibus  simplices  oves  offerre. 
CAPUY  III. 
Pr&lati   perniciosi  deplorandi. 

Quid  ad  haec  dicatn?  Qnod  dolori  meo  solamcn 
iiiveniam?  Compellor  exclamnre,  compellor  araari- 
tudinem  mei  cordis  effundere,  ut  videlicet  dicam  : 
0  tempora,  o  inores,  o  ferreiim  saeculum !  Ferreum, 
inquam,  saectilum,  in  qtio  aurum  in  scoriam  verli-  B 
lur,  et  argenti  speciem  vilis  stanni  vena  mentiiur 
{Isa.  ii  ;  Ezech.  ixx).  In  quo  projecti  sunt  lapidcs 
sanclnarii  in  capite  omnium  platearnm  (Thren.  iv), 
et  estsicut  populus,  sic  sacerdos;  sicut  servus,  sic 
dominus  ejus.  Nim  quis  tam  inveniri  possit  elin- 
guis,  qtii  non  ad  haec  saliem  in  voce  lamentationis 
erumpat?  Quis  tam  ferreus,  quis  tam  lapideus,  cu- 
)us  cor  vulnera  ista  non  sentiat?  Pervenit  enim  gla- 
dius  usque  ad  animam.  Niinirum  mundusse  ad  finem 
delapsum  ruinis  crebrescenlibus  indicat  :et  episcopi, 
qui  animas  ad  Deum  trabere  imporlune  debuerant , 
studenl  qualiter  homines  a  Dei  scrvitute  recedant? 
Judex  jani  vicinus  appropiat,  et  preco,  ut  cives  fu- 
giant,  clamat?  Ante  tribunal  stiperni  judicis  jamjam 
bumani  generis  summa  colligitur,  et  a  sacerdote  C 
praecipitur,  ul  homines  ad  saecularia  negotia  disper- 
gantur?  Proh  dolorl  huccine  sacerdotalis  ordo  re* 
dactus  esl,  ut  qui  constituti  sunt  mundum  sanclae 
praedicationis  itice  perfundere ,  ipsi  potissimum  co- 
nentur  homines  perversorum  dogmatum  tenebris 
obcaecare?  £t  qui  positi  sunt  364  de  a8ro  Ecclesiae 
cunctos  errorum  vepres  eveliere,  ipsi  non  verean- 
tur  acuieatoi  erroneae  pravitatis  tribulos  seminare? 
Olim  cum  florens  adhuc  mundus  biandiretur,  ho- 
minum  plurimos  ab  eo  subirahebal  docta  iingtia 
pastorum  :  nunc  autem  cum  jam  evidenlissime  se 
mundus  despicabilem  indicat,  Pastor  Ecclesiae  ut 
ad  eum  homines  revertantur  invitat. 

ViJemus  quotidie  homines  aiiena  diripere,  bello- 
rum  studiis  insudare,  egenos  opprimere,  machina-  D 
lionum  tendiculas  fraternis  gressibus  occullare  :  et 
ut  cuucta  mundi  maia  brevi  cinguio  locutionis 
astringam,  omnes  pene,  quae  sua  sunt,  quacrere,  non 
qitae  Jesu  Christi ;  nos  adversus  eos  nullo  zelo  chari- 
tatis  accindimur,  nuliis  correclionibus  obviainus, 
nulla  contradictione  resistimus  (Philip,  n).  Si  autem 
rarissimus  quilibet  ei  tanla  hominum  multitudine 
aut  flageliis  attrilus,  aut  divinae  inspirationis  gratia 
provocatus,  ad  Creatorem  suum  quandoque  conver- 


.  MONACH.  AD  S_€C.  HEVOC.  370 

posse  docemus :  et  sacpe,  quod  in  ipsa  lilteramm 
superfide  male  sentieniis  error  Lnlelligit,  subaliler 
perscrutata  intentio  doctoris  evertil ;  etquod  in  co- 
mace  recte  sentiri  pulabatur,  considerata  diligen- 
tius  coniimu  texms  serie,  error  fuisse  convincilur. 

Jamjani  ipsa  Scriptura,  quae  de  monachis  loquitur, 
procedat  in  meditun,  ne  noster  adversarius  con- 
queraiur  devictum  se  esse  sola  argumenlatione  ver- 
borum.  Non  mihi  dialeclica  syllogismorum  suorum 
circulos  offerat,  non  rbelorica  lepidos  deliniflcce 
suadcloe  colores  i.ofundal ,  non  aliqtia  saectilaris 
sapientia  pbalerata  mihi  suae  urbanitatis  leno- 
cinia  suggerar;  sola  se,  et  nuda  proferat  auctorilas 
Palrum,  iu  qtiorum  pectore  omnipolens  Deus,  velut 
in  tribunali  solio  pracsidens,  sauctioni  su®  voltiit 
promuIg:tre  decretum ;  quatcnus  qui  confligere  ni- 
titur,  non  jam  cnvillantium  verborum  commenlis, 
sed  ipso  potius  veritalis  oraculo  superari  videalur  : 
et  ut  omne  tergiversationis  undique  occlaudalur  au- 
fugium,  ipsos  conlra  se  in  movenda  lite  senliat 
oratores,  quos  universtis  orbis  habel  et  judices. 

CAPUT  IV. 
Quod  sponte  suscipitur,  sine  peccato  non  deseritur. 

Primus  itaque  magnus  Leo  suae  auctoritatis  figat 
arliculum,  et  ut  revera  insuperabilis  dux,  ipse  prae- 
ferat  in  prima  belli  fronte  vcxillum.  Ait  enim  inter 
caetera :  c  Propositum  monacbi  proprio  arbitrio,  aut 
voluniaie  suscepttira  deseri  non  polest  absque  pcc- 
cato.  Quod  enim  quis  vovit  Deo,  debet  reddere. 
Unde  qui  relicta  singularitatis  professione,  ad  mili- 
liam,  vel  ad  ntiplias  devolutus  est,  publicae  poeni- 
tentiae  satisfactione  purgandus  esl.  Quia  et  si  inno- 
cens  militia,  et  bonesttim  potest  esse  conjugium; 
eiectionem  meliorem  deseruisse,  transgressio  est.  » 
Ubi  notandum,  qtiod  vir  discrtissimus  non  ait,  ut 
noster  garrit  episcopus,  propositura  365  monachi 
longaraorositate  suscepltim.  «Sed  propositum,inquit, 
monachi  proprio  arbitrio,  atit  voltinlale  susceptum 
deserinon  potest  absque  peccato.  >  Nihil  ergo  virium 
temporali  reliquil  morosilati,  qui  totum  spontaneae 
tribuil  voluntati. 

Si  igitur  proposilum  hoc  negari  non  polcst  cum 
voluntale  susceptum ,  asseratur  necesse  est ,  cum 
peccato  relictum.  Cui  simiie  est  illud  eliam ,  quod 
de  virginibus  idein  vir  eloquentissimus  ait :  «  Puel- 
lae,  inquit,  quae  non  coacto  parentum  imperio,  sed 
sponlaneo  judicio  virginiiatis  propositum,  atque 
babitum  susceperunt,  si  postea  nuptias  eiigunt,  prae- 
varicantur,  etiam  si  nondum  eis  gratia  consecra- 
tionis  accesserii :  cujus  itaqtte  non  fraudarentur 
munere ,  si  in  proposito  remanerent.  >  Audis  igitur, 
o  episcope ,  quia  nibii  momenti  morosae  conversioni, 
nihil  ipsi  eliam  consecrationi  iribuitur,  sed  onine 
monasticae  perfeclionis  robur  spontaneo  judicio 
reservatur. 


filn*      ma 


-J     _,...__, !„ 


..___.   t!t  !*.«.•_._•_ 


571 


S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS.  ID.  —  OPUSCULA  VARIA. 


372 


silan  flectitur,  beatus  quoquc  papa  Gelasius  ad  le-  A  centur.  Quod  si  aliqni  per  poenitentiam  irrevoca- 


stimonium  deducalur ;  scrihit  enim  inler  alia  : 
c  Quamobrem  quisquis  virorum ,  vel  mulierum  lia- 
btlum  semel  ijiduerit ,  vel  induerunt  spon;anee  re- 
ligiosum,  aut  si  vir  deditus  Ecclcsia»  cho/o,  vel 
femina  fuerit,  aut  fuit  delcgala  pueJlarum  mona- 
sierio,  in  utroquc  sexu  praevaricator  ad  proposi- 
tum  inviius  reverli  cogaiur,  ut  vir  detondealur,  ct 
puella  monaslerium  ingredialur.  Si  autem  quolibct 
patrocinio  desertores  permanere  voltierint,  sacer- 
dotali  sententia  a  Clirislianorum  coetu  bafceantur 
eilorres,  ut  ncc  locus  eis  ulius  sit  communis.  > 
Singula,  obsecro,  verba  subtililcr  inspice ,  ut  m 
statera  mentis  appendens,  a  veriialis  slalu  nequa- 
quain  valcas  deciinare.  Perpcnde  ergo  quod  dici- 
tur :  c  Quisquis  habilnm  semel  indueril  spontanee  B 
religiosiun.  i  Ecce  juxla  Gelasiani  decreti  senlen- 
tiam  ,  quacunque  occasione  ,  ctiamsi  nulla  inter- 
veniat  mora  probationis,  quisquis  religioso  habitu 
seroel  induitur,  fundilus  sibi  redeundi  ad  saecuhim 
licenlia  denegatur. 

CAPUT  Y. 


An  filii  a  parenlibus  Deo  dicati ,  habilum  induti , 
in  religione  manere  teneaniur. 

Huic  etiam  non  dissimile  ccrnilur,  quod  in  Chal- 
cedonensi  concilio  reperitur,  ubi  qui  semel  in  clero 
deputati  sunt ,  aut  monachorum  vitam  expetive- 
runt,  statuimus  ncque  ad  militiam,  ncque  ad  digni- 
tatem  aliquam  venire  mundanam,  sed  hoc  tentan- 
tes ,  et  non  agentes  pnenitenliam ,  quominus  rcdeant 
ad  hoc ,  quod  propier  Deum  primitus  elegerunt ,  C 
anathematizari. 

Toletanum  quoque  concilium  teslimoniis  noslrae 
allegalionis  addat  auginenlum  :  c  Monachum,  in- 
quil ,  palcrna  devotio ,  aut  propria  professio  facial : 
Quidquid  horum  fuerit  allegatum  lenebit  ;  proinde 
his  ad  mundnm  revertendi  366  recludinius  ad- 
itum,et  omncs  ad  sacculum  inlcrdicimus  regressus.i 
Rursus  in  eodcm  concilio,  longe  superius,  inter  alia 
legitur :  c  Ideoque  si  in  qualibet  minori  selate ,  vel 
religionis  tonsuram,  vel  religionis  debitam  vestem, 
In  utroqne  sexu  filiis ,  aul  unus ,  aut  ambo  parentes 
dederint,  certe  vel  nolentibus,  aut  nescienlibus 
susceptain,  et  non  mox  visam  in  flliis  abdicaverint, 
vel  corain  se,  vej  coram  Ecclesia,  palamque  in 
conventu  eosdem  fllios  talia  habere  permiserint, 
ad  ssecularem  revcrti  habiium  ipsis  filiisque  quan- 
doque  penilus  non  licebit.  Sed  convicti ,  quod  ton- 
surara,  aut  reiigiosam  vestem  aliquando  habuerhtt, 
mox  ad  religionis  cullum  habilumque  revocenttir, 
el  sub  strenua  discretione  hujusccmodi  observanliae 
inservire  cogantur.  i  (  Vide  schotia  ad  calcem  opu- 
§cuti. ) 

Si  placet  etiara  Triburense  concilium ,  quid  de 


biies  sunt,  nec  admoniti  revertuntur,  vere  ut  apo- 
8'alae  coramEcclesia  analhematis  sententia  condcm- 
no.ntur.  >  Ecce  hic  expresse  doccmur,  quoniam  haec 
episcopis  cura  injungitur,  non  ut  permanentes  a 
moj.asteriis  exire  suadeanl,  sed  polius  ut  pncvari- 
canlcs  redirc  compellant.  Sed  quid  ex  iilis  causa- 
mur  hominibus ,  qui  spontaneo  convertunlur  arbi- 
trio,  cura  et  illis  post  tcrgum  redire  non  liceat, 
qui  tonsurantur  inviti  ? 

Unde  etiam  apud  Maguntinense  concilium  tale 
promulgatur  ediclum  :  c  De  clericis  vcro  hoc  statui- 
mus,  ut  qui  haclenus  inventi  sunt ,  sive  in  canonico, 
sive  in  monachico  ordine  tonsurati ,  sine  eorura  vo- 
lunlate,  si  Iiberi  suut,  ita  permaneant.  i 

Sed  respondebis  foi^sitan  mihi ,  et  contra  tot  ao- 
thenlica  sanctorum  Palrum  judicia,  contra  tot  ve- 
nerabilium  coucitiorum  ?latuta,  scutum  adhuc  vanat 
defeusionis  oppones  :  Esto ,  inquies ,  ul  qui  a  pa- 
rentibus  offerunlur^  ita  permaneant :  qui  voluntarie 
convcrtuntur,  ad  negotia  mundana  nou  redeant: 
qui  inviti  eliam  lonsurantur,  jam  saniori  consiiio 
perseverare  conteudant.  Nam  de  tam  perspicufs 
sanctorum  Palrum  diclis  ambigere,  quid  est  aliud, 
quam  niicanlium  astrorum  globis  opposilum  apertis. 
ociilis  nil  videre  ? 

Sed  dic ,  rogo ,  ferendumne  est ,  et  non  potius 
lileiis  vocibus  arguendum ,  cum  pravi  quilibet  mo- 
nasteriorum  rcclorcs,  qui  nec  Deum  dilrgnnt,  nec 
lucrum  animanim  quaerere  comprobanlur,  turpis 
lucri  stimulis  accensi ,  ita  simplices  quosque  blanda 
persuasione  dccipiant,  ul  eos  vanis  promissiontbus 
illectos ,  ad  monasterium  trahant ;  erilne  hujusmodi 
recta  conversio ,  quam  non  in  possessorem ,  sed  in 
possessione  prarcessit  inflammala  cupido?  Ad  ha?c 
ego  sine  cunctatione  respondeo,  el  istis  etiam  ut  a 
proposito  quod  coeperunt  dcviare  non  liceat,  con» 
stanter  affirmo  :  et  ut  argumenlalionibus  propriis 
ralio  non  inoigcat ,  rursus  ad  Maguntinense  conci- 
lium  sermo  recurral :  dicit  enim  post  mulla  :  c  Con- 
stiluit  sane  sacer  iste  conventus,  867  ul  episcopi, 
sive  abbates,  qui  non  nt  in  fructum  animarum  ,  sed 
in  avariliam ,  el  turpe  lticrum  inhiantcs ,  qnoslibet 
homincs  illectos  circumvcniendo  totondenuit,  et  res 
eorum  tali  persuasione  non  solum  acceperunt,  sed 
^  potius  surripuerunt,  poRiiitenlia3  cauonicwe,  sive  rc- 
gulari ,  ut  puta  lurpis  lucri  sectatores  subjaceant. 
li  vero ,  qui  vanis  promissionibus  illecti ,  vel  qui- 
buslibet  machinationilus  persnasi,  mentis  inopcs 
effecli,  rerum  suarum  doniini  esse  nescicntet,  co- 
mam  deposuerunt,  in  eo,  quod  coeperunt,  perse- 
verarc  cogantur.  i 

Scd  quontam  oninis  versuli  liligaloris  machtna 
lunc  cxacle  convincitur,  si  quidquid  ab  eo  otyfci 


573  OPUSC.  XVI.  —  CONTRA  EPISC 

immerlto  rcspondemos  v  quia  sagitta  m  lapidem  A 
missa  interdum  percuiil  dirigeniem :  et  srrpe  in- 
cautus  mlles  eodem  lelo,  quo  percutere  adversa- 
rtom  niliuir,  ipse  pobus  lelhalittr  vulneraiur.  Si 
enim  hoc  exeunplum  diligenler  mspicias,  pro  nobis 
slare  cernilur,  nostris  allcgalionibus  attesiari  inex- 
pugnabiliter  iuvenilur  :  ei  ui  quod  dicilur  ipsa  rci 
manifeslatione  clarescat ,  aJjqtiid  bic  de  Gregoriana 
epislola  intermiscere  non  pigeat :  i  Agalbora ,  in- 
quit,  latrix  prxscntium  quesla  esl,  marilum  smin» 
conlra  Yotuutalem  suam  in  monasierio  Urliici  abha- 
tis  esse  coaversum.  QuoJ ,  quia  ad  ejusdcm  abbalis 
culpam ,  et  invidiam  non  esl  duhitim  perlinere , 
eiperienlia-  ttise  prxcipimus,  til  diligenti  inquisi- 
lione  disctitial,  ne  forie  cum  ejus  voluulale  con- 
versus  sit,  vel  ipsa  se  mutare  promiseril :  et  si  hoc  B 
repererit,  et  illum  iu  monasterio  permanere  provi- 
deat,  et  hanc,  sictit  promisit,  mulari  compellat.  i 
Ecce  nihil  hic  dc  morosa  conversione ,  nibil  de  diu- 
lurnitale  probalionis  inquiritur,  sed  boc  tanlum  ju- 
betur,  ut  si  ille  cum  uxoria  volunlate  et  promissione 
couversus  fuisse  convincitur,  in  eodcm  persevcrare 
proposito  omnimodis  coropellalur. 

Quod  auiem  sejuilur  :  c  Si  vero  nihil  homm  esl , 
feoc  est  videlicel ,  si  neque  cum  voluntaie ,  neque 
cuui  promissioue  esl  uxoris  conversus,  ut  redda- 
tur.  >  Hoc  etiam  maxime  nostris  opitulari  partibus 
non  est  dubium ,  niniiriim  dum  euumeratis  causis , 
quibus  vir  uxori  reddi  praecipilur,  nulla  de  morosa 
conversione  mentio  reperiiur  :  quain  scilicet  lung* 
conversionis  moram  si  quid  momenli,si  quid  vi- 
rium  vigilanlissimus  vir  habere  decernerel ,  expli- 
catis  aliis,  nequaquam  hanc  silcmio  praeteriret :  sed 
quam  lacuit ,  tacendam  esse  sileoiio  clamanie  prse- 
cepit. 

CAPUT  VI. 

Quas  wtas  requiratur  in  contecrandii  virginibus. 

Verum  qui  tam  densissimam  lestium  nubem  op- 
positam  tuis  adinvenlionibus  conspicis,  ut  jam  more 
lubrici  anguis,  huc  illucque  te  vertcre  constrictus 
manu  validae  rationis  roinime  possis,  forlasse  tamen 
adhuc  de  his  368  °-ul  *n  xgritudine  posili  conver- 
luolur,  ralionem  libi  reddi  specialiler  quacris  ;  sed 
si  cnncla ,  quae  snperius  dicla  sunt ,  diiigentcr  at- 
lendas ,  per?picuum  cst ,  ie  superfluo  de  specie  il-  n 
lud  ambigcre,  quod  de  genere  cogeris  affirmare. 
Si  cuim  de  omnibus  non  soinin  sponle ,  scd  etiam 
coacte  conversis,  de  his  eliam  qui  despicinnlur , 
conversio  rata  decerntliir ;  qualiter  in  aegroiis  ad 
lioc  inenarrabtliler  xsttiantibus,  et  cum  roagno 
desiderio  flagiiamibus  non  eadem  praccipue  sen- 
tenlia  conserveiur  ? 

Nam  ul  de  viris  taceam ,  quibus  ad  conversionis 
remedium  nulla  prarjudicat  a?tas,  ntillnm  tempus 
obtistil,  ipsas  etiam  virgines,  quas  nisi  in  praci- 


;.C 


.  MONACH.  AD  SiEC.   REVOC.  574 

lestimonium  quaerimus ,  B.  Gclasius  memoriae  pri- 
mus  occurrit ,  qui  ait :  <  Devotis  quoque  virginibus 
nisi  aot  in  Epiphania ,  aul  in  albis  paschalibus,  aut 
in  apostoloruro  nalaliliis  sacrum  minime  velamen 
imponatnr,  et  non  ante  viginti  quinque  annos,  nisi 
forte ,  sicut  de  bapiismate  dictum  est ,  gravi  lan- 
guore  correptis ,  ne  sine  hoc  munere  dc  sseculo  ex- 
eant,  implorantibus  non  ncgetur.  >  Vides  ergo,  quia 
Ulam  etiam  convcrsionem ,  quam  inflrmare  et  irri- 
tam  redderc  sanitas  poterat,  infirmitas  roborat ,  lan- 
guor  excusal?  Et,  ut  iia  loquar,  unde  conversus 
corruit ,  inde  conversio  convalescit. 

Sed  si  forte  calumniaris  me  exemplum  de  mulie- 
ribus  reddidisse ,  cum  tu  de  viris  inquircres  ;  nolo 
te  lateat,  quod  in  Vernicriensi  conciliolegiiur :  i  Ea- 
dem,  inquit,  lex  erit  viro  et  femina?.  >  Et  si  quae 
dicta  sunl ,  siudiose  consideras,  ad  disputalionis  vim 
propcnsius  roborandam  boc  non  ex  necessitate,  sed 
ex  laedio  fccisse  me  non  ignoras.  Plane  si  cuncta 
sacrae  Scripturae  testimonia ,  quae  huic  assertfoni 
congrua  reperiunlur,  tenlaremus  apponere,  ante 
forlasse  dies,  quam  exemjriorum  copia  numerosa 
deflcerct :  quortim  videlicet  idcirco  scribere  plura 
postponimus,  qtiia  prolixitatis  fastidium  devitamus. 
Quapropter  impudenter  adbuc  tesiimonia  requi- 
rentem  ad  ea,  quae  superius  sunt  congesta,  remitli- 
mits ;  ubi  aegrotos  pariler  el  incolumes  eadem  re- 
gula  comprebcndil ,  quae  non  solum  volontarie,  sed 
eliam  violenler  conversos ,  ultro  eliam  decepioris 
machinationibus  persuasos  in  eodem  proposilo  per- 
severare  decernit. 

CAPUT  VII. 

An  viduce  velari  possint. 
Tanta  veneratione,  tanta  custodte  censora  mo- 
nachicum  habilum  sancli  Patres  dignum  esse  ccn- 
stieront,  ut  pene  qtiocunque  modo  illtim  quis  semd 
indueret,  relinquendi  postmodum  licentiam  non  ha- 
beret.  Et  ul,  quod  dicimus,  testimoniis  approbe- 
mus,  ntinquid  non  saepissime  in  sacris  canonibus  , 
interdicitur,  ut  vidua  non  veletur?  Unde,  ul  de  cne- 
leris  sileam  ,  Gelasius  ail :  «  Viduas,  inquit ,  velare 
pontiflcum  nullus  atlentct.  Haec  tamen,  quae  velari 
309  etiam  a  pontifice  probibctur,  si  quoiibct  im- 
ptilsu  ipsa  sibi  signum  sacri  velaminis  imposuerit, 
absque  ullo  retractatione  relinquere  ulterius  non 
audebit.  >  Unde  in  Aurelianensi  concilio  legilur  : 
c  Viduae,  quae  spoutanea  voluniale  ab  aitari  sacrae 
conversationis  velamen  susctpiunt,  dccrevit  synodus 
in  eodem  proposilo  eas  permanere.  Non  enim  fas 
esse  decernimus,  postquam  se  Domino  semel  sub 
velo  consecraverint,  iterum  eis  concedi  Spiritui 
sancto  mentiri.  >  Et  idem  alibi  post  multa  :  c  Nos 
autem  aucloritate  Pairtim  suffuiti  in  hoc  sacro  con- 
vcntu    sancimns,    et  libere  judicamus;   si    vidtia 


375  j5.  PETW  DAMIANI  OPP.  TOMCS  SEU  PARS  IU.  — OPUSCULA  YARIA  37« 

eu  lcnore  et  ratione  velamen  sibi  imposuisse,  ut  A  canonum  aucloriute  confunditur,  nostris  etidra  ra 


iierum  posset  deponere. » 

Liquet  igitur,  quia  et  illa  conversio,  qtiae  legali- 
ter  non  processit,  et  fieri  omninonon  debuit;  ta- 
men  propler  sacri  ordinis  reverentiam,  poslquam 
facla  esl,  jam  non  permitlitiJr  violari.  Si  ergo.iilam 
conversionem  sancli  Paires  roborani  factam,  quam 
et  ipsi  prohibuere  fuiiirain;  qnid  de  illa,  ohsecro, 
sentiendum  esl,  ad  quam  venienles  adhorlalionibua 
provocant,  in  qua  positos  obtestanlur  ut  perseve- 
rarenon  desinant?  SicelianUu,  si  quovis  pacto  subi- 
tanca  tibi  convcrsio  displicobat,  ut  a  satictorum 
Patrum  norma  in  nulio  te  dissidentem  ostenderes, 
poteras  forsitan  convertendis  quidem  aliquid  de 
mora    eonversionis    objioerc  ;    conversis    autem 


lionibus  probabiliier  superetur  :  quatenus  argumea- 
tationnm  circulus  sic  undique  labia  dolosa  constrtn- 
gat,  ut  a  tam  perversa  doctrina  necessario  in  per- 
petuum  conticescat ;  ut  et  de  nobis  merito  dicatur : 
quia  non  dedtmos  comu  peccatori ;  et  de  illo  Jttre 
cum  Psahnisla  cantelnr  :  c  Quoniam  obstructum  est 
os  loquenlium  iniqua  (PsaL  lxii).  > 

Age  ergo,  quid  est  quod  dicitur  :  «  Quia  nfci  qui 
regularitcr  protractus ,  ct  per  annale  spatium  sit 
probalus,  etiamsi  conversus  sit  per  segritudinem, 
absolutam  relabendi  ad  saeculum  habeat  liberla- 
tem?  »  Nunquid  qui  hoc  de  valentibus  censuit,  idem 
nihilominus  de  languentibus  judicavil?  Sed  quis 
vel  insanae  mentis  homo  non  videat  quia  quilibet 


absit,  ut  quod  irrevocabiliter   actum  est,    doceas  B  laoguidus,  v6l  jam  morti  propinquus  hanc  observa- 

tionem  prorsus  adimplere  non  valeat?  Sl  igitur 
omnes  stinul  homines  sanctus  Benediclus  hac  sen- 
tentia  comprehendit ,  patet  profecto,  quia  aegris  et 
oninino  debilibus,  qui  ad  perferendum  non  assur- 
guni,  conversionis  adilum  obseravit.  Sedquisferal 
hoc  de  sancto  viro  suspicari  aliquatenus  posse,  qui 
non  solum  ab  hac,  et  ab  omni  peste  haereticas  pravt- 
tatis  alienus  exstitit,  imo  Spiritu  sancto  plenus,  tot 
signis  attestantibus  evidentissime  claruit?  Quisillum 
fcrat  ner  Novatianorum  haeresim  homines  ad  despe- 
rationem  trahere,  qui  per  sacrae  doctrinae  since&ita- 
tem  lot  animas  hominum  videtur  quotidie  ad  spem 
jclernnc  vitsc  reducere?  Fateamur  ergo  necesse  cst, 
hujtis    pra?ccpti  normam  incolumes  tangere;   ad 


reiraclare.  Et  quia  sermo  se  de  mulieribus  intuiit, 
cur  ista  de  velatis  viduis  dixiinus,  cum  et  virgines, 
quae  nullo  adhuc  sacro  velamine  contegiintur,  si 
saltein  permanere  se  in  virginali  proposito  simuJave- 
rint,  districte  prohibenlur,  ut  nubere  non  praesu- 
inant?  Supcr  quibus  Innocentius  papa  sic  scribil : 
4  Hae  vero,  quae  necdum  sacro  velamtne  tecfce,  ta- 
men  in  proposito  virginali  semper  se  simnlaverant 
permanere,  licet  velatae  non  fuerint;  si  forte  nupse- 
riut,  revocandae  sunt,  etagenda  poenitentia  illis  est; 
quia  sponsio  earum  a  Domino  tenebatur.  »  Nam  si 
Apostolusillas,  quaea  proposito  viduitatisdiscesserant 
dixerat  habere  damnationem,  quia  primam  fiilem  irri- 
tam  fecerunt  (/  Tim.  v),  quanto  magts  hse  quae  fidetn 


frangere  conatae  sunt?  Et  nos  etiam,  ut  vetierabilis  C  aegrotos  autcm  nullatenus  pertiuere. 


lnuocentii  probatissimae  auctoritalis  dicta  sequa- 
nnir,  si  ilias  Apostolus  damnabiles  perhibet,  quae 
soiummodo  viduitalis  propositum  dissolverunl ; 
quid  de  iilis  dicendum  est,  quid  utiqne  perhiben- 
dum,  qui  saeculum  deserunt,  possessiones  abjiciunt, 
Crealori  suo  se  ultroneos  offerunt,  alienae  se  di- 
-tioni  subroittunt,  et  ut  mundo  funditus  mortui  vi- 
deantur,  mortificationis,  et  sanctitatis  habitum  in- 
duunt. 

Qnod  autem  nunc  etiam  de  feminis  loquimur, 
nequaquam  fieri  extra  Iineam  propositi  operis,  ar- 
bitramur.  Salvo  enim  eo,  quod  eadem  lex  erit  viro 
et  feininse ;  idcirco  etiam  ad  muliebrem  sexum  no- 
stra  se  extendit  oralio,  quia  vitium,  quod  male 
uasci  jam  in  viris  aspicimus,  puliulare  etiam  quaii- 
rioque  et  in  feminas  formidaraus  :  et  sicut  in  his 
ortum  invectionis  sarculo  370  studemtis  eveliere, 
Ha  etiain  in  illis  ne  oriri  valcat,  praecurrimus  na- 
seeodi  auditum  opilare ;  ut  velut  male  abortivum 
germen  prius  cogatur  mori,  quam  valeal  nasci ; 
ante  in  semetipso  marcescat  quam  in  gemmas 
erumpat. 

CAPUT  VIII. 


Sed  nuuquid  si  absqne  corporali  motestia  quis- 
quam  ad  nionachicum  ordincm  sine  probatione  de- 
vcnerit,  huic  nequaquam  redire  post  tergum  noster 
episcopus  probibebil?  Dic,  obsecro,  legisti  aliquando 
monasticae  vitae  propositum,  secundum  esse  bapli- 
smum?  Sed  quia  hoc  invenire  in  dictis  Patrum  per- 
tpicuumest,negare  licitum  jam  non  est.  Non  ignoras 
etiain  quia  decretali  rursus  antiquorum  sanctione 
praecipitur,  ut  ad  baptlsmi  gratiam  productiora  tem- 
porum  iutervalla  tendantur.  Ut  enim  ecclesiastic» 
institutionis  ordinem  breviter  tangam,  sicut  septem 
sunt  dona  Spiritus  sancti,  ut  etiam  septem  dona 
baptismi,  a  primo  videlicet  pabulo  sacrati  salis,  et 
ingressu  Ecclesiae  usqoe  ad  confirmationem  sancti 
Spiritus  per  chrisma ;  qux  omnia,  sicut  freqnentius, 
agtlur,  expedit  ut  per  diuturna  temporum  spalia 
compieanlur.  Sed  si  quis  postposita  moroeae  inter- 
capedinis  371  observantia,  ad  pleniludinem  ba- 
ptismi  repente  proruperit;  hunc,  rogo,  baptismtim 
invalidum  judicabis?  Docebis  bunc  hoininem  debere 
toium,  quod  acceptum  est,  parvipendere ;  et,  ut 
salvus  fieri  possit,  adhuc  ad  purifioationis  myslerium 
properare?  Loquere,  responde  :  censebis  ne  bonc 


~fj_«~ 


UvtAmim    SnrA    IIMIA 


577 


OPUSG.  XVI.-  CONTR&  EPISC.  MONACH.  AD  Sj£C.  REVOC 


573 


arabigo,  quio  oooslantcr  affirmeset  hunc  baptismum  A  egeWt.  Tolle  siqoidetn  dupliceraspirilum,  probatio- 


adeo  ratuui  essev  el  validuro,  ut  quisqnis  ex  ilio 
renascitur,  jam  procul  dubio  sacriiegura  sit,  et  oin- 
nino  nefarium,  si  ad  cjusdera  regeneralionis  sacrc- 
menium  denuo  revocetur.  Consequilur  ergo,  us  quod 
ex  primo  baptismate  sentire  compelleri»,  lioc  etiain 
de  secundo,  monachico  scilicel  instituto,  inevilabili- 
ter  fatearis.  Et  sicut  prior  semel  susceptus  nullate- 
nus  valet  rcpeti ,  ita  eliam  secundus  nulla  potcst 
juris  ratione  contemni. 

Veromtamen  dic,  obsecro,  qois  sanctorum,  quis 
anliquorum  Patrum  sub  hic,  quam  insolcnler  asse- 
ris,  probatione  couversus  est?  Nunquid  Autonius? 
Nunquid  Paulus?  Nunquid  Hilariou?  Nunquid  ct 
ipse  sanctus  Benedictus,  qui  ista,  sicut  tu  falleris, 


nis  continuo  cessat  experiinentura.  Ptilset  ille  Spiri- 
tus,  qui  dicit  :  c  Ego  sto  ad  ostium,  et  polso  (Apoc. 
i);  i  si  cognoscitwr,  huic  certe  nulla  mora  protrahi- 
tnr,  nulla  probalio  qu&rilur,  sed  pulsanti  protinus 
aperitur.  Denique  sicut  ex  apostolico  excmplo  col- 
ligilur,  quod  tllic  ponitur  :  c  Probate  spiritum,  si 
ex  Deo  est ;  >  probatio  isla  magis  suscipienti  esl 
necessaria,  quam  venienti  :vidilicetut  suscipieus 
iulernoscere  valeat,  quo  impulsus  spiritu  suscipien- 
dus  accedat.  Nec  jam  probalio  expedit,  nbi  qui  pro- 
bandus  est,  perspicacitcr  imioicscat.  Ibi  quippe  lu- 
cernam  acccndiiuus,  uhi  quod  occultum  est  non 
videmus;  si  autcm  quod  iatebat  aspicilur,  lucerna 
protinus  exstinguetur.   Sic  sic  nhnirum  de  cujus 


videtur  praecipere,  sub  bac  probationis  observantia  B  mente,  quo  spiritu  dncatnr  ambigiiur,  valde  necea» 


ad  monachicum  legilur  ordinem  pervenisse?  Pcr- 
curre,  quaeso,  cunctas  veridicae  anliquiiatis  histo- 
rias,  et  cum  non  possis  vel  unum  pcr  tam  longa 
teroporum  intcrvalla  probatum  ostenderc,  necesse 
est,  ut  coufltearfs  te  calcetenus  superatiim,  victoris 
insuhalionibus  merito  subjacere.  Sane  quo  pacto 
cuncta  excmpla  vetcruin,  omnia  gesta  Patrum  ar« 
roganli  supercilio  praeteris,  et  contemptis  omnibus, 
ad  tmiuste  senlentiae  centrura  obstinatus  aslringis? 
Nam  si  illi  procui  dubio  sancti  sunt,  necessario 
suntetiam  imitandi.  Quod  si  imitandi  non  sunl,  nec 
oinnino  sancli  sunt.  Cernis,  o  bone  litjgator,  qoor- 
snm  vergat  haec  tua  docta  senlentia  ?  Cogerisergo 
necessario  confiteri  vel  sanctos  P-tres  nostros  omni- 


sarium  est  ut  probetnr.  Ubi  autem  conscientia  raa- 
nifesla  daruerit,  probationts  exercitium  inanesdl* 
El  cum  (teste  cjusdem  libello  regolae)  cimcU  pene 
hujusmodi  negolia  in  abbalis  arbitrio  et  polesUte 
sint  conscituta,  com  quiiibet  eo  modo  ad  conversio- 
nera  venerit,  sicut  illi  ab  abbate  praecipitur ;  quam 
impndenter,  quam  inconsnlte,  quam  infrunile  quis 
asaeral,  ut  illa  conversio  irrita  judicetur?  Certo 
eadem  regula  praecipit,  ot  abbatis  mensa  cum  pere- 
grinis  et  bospitibus  semper  sil.  Sed  quia  modo 
propter  reprimendam  quorumdam  crapuiara,  et 
luxuriosa  convivia,  religiosi  coenobiomm  rectoret 
ntinime  faciunt;  te  judice,  ab  officio  soo  removen» 
di  erunt?  Qui  nimirum  dum  sancti  doctoris  inten- 


no  sanctos  non  esse,  vel  eos,  qui  noviter  converlun-  C  iionem  vigilanter  aspiciunt,  sequi  verborum  super- 


tnr,  magnopere  probationibus  nou  egere.  Erubescat 
ergo  lingua  phrenetica,  et  quae  nescit  esse  facunda, 
discal  esse  vel  muta.  Nescit  aliquid  utiiiler  dicerc, 
scial  saltem  sine  damno  tacere.  Scrpit  enim  sermo 
isle  perversos,  ot  cancnr,  qui  nisi  ab  uno  meuibro 
cisurgio  acutissima?  reprehsnsionis  abscidilur,  nulli 
dubium  quin  ad  sana  Ecclesiae  membra  peslife  e 
dilatctur. 

CAFUT  IX. 

Probatio  ad  religionem  venientium  cur  cxigatur. 

Sed  ad  baec  respondebis  fortassis,  et  dices  :  Cur 
ergo  probatio  isla  in  commune  praectpilur,  si  non 
etiam  generaliler  observclur?  et  egoabs  le  quacro  : 
dic  mibi,  qui  praecipit  ul  sub  bac  probalione  qiiis 


ficiem  parvipcndunt ;  dum  medullam  viviftcatoris 
Spiritus  ruminant,  occidentis  liiterae  paleas  calcanU 
Sed  sicut  et  liic  propter  saporem  inlelligentiae,  Utte- 
rarum  corticem  postponi  non  prohibes,  ita  etiam  de 
conversione  monachi  eadem  necesse  esl  conseqoen- 
tcr  ailirmes. 

Sed  quoniam  ex  quadratis  argumentationum  no- 
strarum  lapidibus  inexpngnabile  munimen  ereximus, 
consequens  est,  ut  hoc  in  ipsius  calce  opuscuii 
quadam  syllogismj  ciave  firmiler  obsereiuus.  Omnes 
namque,  qui  monachicae  professionis  habitum  susce- 
peruul,  aut  spontaneo  judicio  sunt  convcrsi,  anl 
vi  coacti,  aut  suasoria  caLliditate  decepti :  qui  auleia 
sponte  conversi  sunt,  vel  sub  probalione  ad  roo- 


«a>vr       ■■•■ui,    uui       irawbv.vi»    »■»     9UW     uhv       uivuhiiviiv    «■•*■*>     _^    «pvw>»w       w»-»  »  w- —■-       — T  —     -       m 

ad  conversionem  venial,  ubi  etiam  censuit.  ul  aliler      naslerium  venhwt,  vel  poslposila  probationis  diffi- 

cuilate  proruinpunl.  Sed  jam  superius  posiu  roul* 
tiptici  canonum  aucioritate  flrmauim  est,  ut  qui~ 
ctinque  aut  sponte  conversi  sunc,  aut  coacli, 
aiu  etiam  decepti,  sive  probali  sunt,  sive  non 
probali ,  excepto  si  uxoris  consensnm  et  pro- 
missionem  373  »on  habueruni,  omr.es  perseverare 
ineo,  quem  accepenint,  monachico  ordine  omni- 
modis  cotnpellaiitur.  Concludatur  ergo  necesse  cst, 
utomnesqui  monachica:  professionis  habitum  susco- 
nerimt,  excepiis  his,  qui  absque  uxoria  permiss'*one, 


veniens,  a  monachica  instilulionc  recedat?  Et  cum 
ostendere  372  noc  niinime  poteris,  competens  est 
ut  credas,  quia  propter  vagos  homines,  et  dupliccs 
animo  dictum  est  magis  cauicla  consilii,  quam  au- 
ctorfcate  praecepti.  Qnod  facile  dignoscitur,  si  vel 
itiitium  scntentiae  ipsius,  de  qua  agitur,  atlente  lc- 
gatur.  Dicit  enim  (S.  Ben.  Heg.%  cap.  58)  :  t  No- 
viier  qnis  veniens  ad  coiiyersioncm  non  tam  faci- 
lis  tribualur  ingressus,  sed,  sicnt  art  Apostolus, 
probate  spiritum,  si   ex  Deo  est  (lJoan.w).  i  In 


379 


S.  PETRl  DAMIAM  OPP.  TOMDS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  VARIA. 


389 


Ecce,  ut  opinor,  et  calholicorum  Patrum  testi-  A  «  Venite,  inqtiit,  el  argniie  me  (ha.  i).  i  Si  ergo 


monis  cinctus,  et  perspicuap.  veritatis  muUimoda 
ntione  vallatus,  ita  es  ex  omni  parte  constricius, 
u.  tti  contra  haec  tiiliil  prorsus  opponere,  nullo  pacto 
ac  rediviva  te  po.sis  ullerius  ceitamina  reparare. 
Quapropter  da  manus,  et  confuere  te  ignorasse  qu* 
iiixeris  ,  et  luum  tibimet  judicinm  per  omnia  displi- 
cere,  imo  adversus  ea,  quae  incante  protnleras, 
c>mni  sludio  retractalionis  accingere  :  el  ut  eos,  qui 
per  te  in  errorem  lapsi  sunl ,  auclore  Dco,  ad  re- 
clitudinis  viam  valeas  revocare.  Vertalur  docta  ma- 
nus  in  pralio,  et  pro  illis  stare  pruJcnter  sludeat, 
quos  oppugnare  perlinaciler  salagebat;  ut  de  le  ad 
laudem  Dei  cum  Pauio  mei  Ito  possit  dici  :  «  Nonne 
bic  est  qui  expugnabat  in  Jerusalem  omnes,  qui 
invocabant  nomen  istud  ?  i  (Aci.  ix.) 

Parce,  quaeso,  labiis  mcis,  quisquis  es  venerabilis 
presul  :  et  si  quid  in  te  asperum  blacteravi,  si  quid 
amarae  commolionis  effudi ,  non  typum  arroganti» 
credas ,  sed  zelum  justilhe  cleinenier  indulgeas.  Ego 
enim  dummodo  vel  una  erroris  spina  de  nemore  san- 
cueEcclesiaR  mea  opera  posstlevelli,  non  refugiocujus- 
libet  in  me  prave  sentientis  invidiam  provocari.  Nec 
le  pudeat  errorem  luumjunioris  fralris  redargutione 
corrigere;  dum  non  ignoras  apostolorum  miiiimum 
ipsi  apostolorum  principi  in  faeiem  restitisse  {Ga- 
lat.  u).  Et  si  forte  respoudeas ,  quia  Paulus ,  licet 
minimus ,  Umcn  coapostolus ;  374  e8°  autem  non 
coepiscopus;  audi  sallem  quid  Deus  hominibus  dicat: 


Deus ,  ut  ab  hominibus  redarguatur,  invitat ,  satis 
dignumest,  ut  homo  correplns  ab  hointne,  zelum 
fralernu?  charitatis  xquanirailer  ferat. 

SGHOLIA. 

Si  in  quatibet  minori  rtate  vel  religtom*  ton*uram9 
vel  religionis  dcbitam  vestem  ,  in  ntroque  sexu  /i/tit, 
ant  ttntis,  aul  ambo  parentes  deder\nttcerte  vel  nolen- 
tibus.aul  nescientibus  su$ceplam,et  non  mox  yisamin 
filiis ,  abdicaverint ,  vel  coram  se ,  vef  coram  Ecclesia , 
pafamquein  cottvcntu  eosdcm  filios  talia  habere  permi- 
serin: ,  ad  sa'cularem  reverli  habitum  ipsis ,  filiis*jue 
qnandoque  penitus  non  licebit.  Decretum  est  hoc  con- 
cilii  Toletani  x,  qtiod  S.  doctor  pro  rei  occasione 
ad  hunc  locum  referre  voltiit.  At  dtun  ille  videlur 
asserere,  oblatos  monasieiiis  a  pareniibus  pucros, 
"  cum  ad  annos  discrctionis  pervenerinl,  lenen  postea 
in  illis  perseverare;  intelligc  id  ex  debilo  rcvcrenliae 
quam  pareutibtis,  a  qiiibus  oblali  fuerc,  debenl.  Sic 
enin  deccre  videlur,  ut  in  coepla  vocatione  perma- 
neant  :  praserlim  cum  jam  sibi  veluli  habituoi  et 
religionis  disciplinam  paravcrinl.  Nam  de  rigore 
neque  parentes  ad  ingrediendam  religionem  lilios 
obligare  possunt  :  imo  el  filii  jam  oblati  cuin  ad 
annos  discrelionis  pervcncrinl ,  ut  ad  s;cctilum  re- 
deant,  reclamare  polerunt  10,  q.  i ,  cap.  1.  Cum 
simus,  De  regular.  S.  Thomas  quodlib.  3 ,  q.  5 ,  el 
2-2,  q.  189.  Cardinalis  Turrecremata  trncl.  123,  in 
Reg.  S.  Ben.  ad  cap.  59.  Sylvester,  verbo  Heligio, 
fl.  10.  Concilium  Trid.,  sess.  25,  cap.  15  et  deinceps. 
De  hac  eadem  re  plura  videas  apud  S.  Bernardum , 
Epist,  1  ad  Robertum  nepotem  suum. 

Sil  nomen  Domini  benedictum. 


375376  opusCULUM  DECIMUM  SEPTIMUM. 

DE  CvELlBATU  SACERDOTUM.  AD  NICOLAUM  SECUNDCM  ROMANUM  PONTIFICEM, 


Awouentgh.  —  PuMicam  ecclesiasticortim  virorum  lasciviam  ac  petulantem  vivendi  licentiam  compri- 
mendam  esse  ;  quanloque  nobiliores  simt  qui  peccant,  eo  majore  animi  ardore,  ac  libcrtale  reprehen- 
dendos,  exemplo  egregio  Phinees,  fornicarium  iilum  noilum  disrumpenlis,  denmnstral.  Qua?  res  adeo 
cordi  Deo  fuil,  ut  inler  caMera  ob  tantam  rem  bene  geslam,  collata  dona ,  quae  in  semel  Phinees  jure 
optimo  promereri  vohierit,  sempilerni  sacerdolii  foeiere  sit  cumulalus.  Contra  accidere  "dcsidiosis  re- 
ctoribtts,  et  flagiliissubditorum  connivenlibus,  Heli  saccrdolis  admonel  casus.  Demum  acriler  in  forni- 
carios  sacerdoles  atquc  episcopos,  ttim  validis  argumeulis,  lum  sacne  atictoritate  Scripturae  invcclus, 
Nicolanm  sunimum  poulificem  hortatur  canonica  indictione,  tit  male  pcccanles  coerceat;  nc  dum  ni- 
mium  pius  iudulgensque  in  aiios  sit,  alienam  ipse  in  sc  transferat  pcenam. 


Domno  Nicolao  sammo  pontifici,  Petbus  peccator 
monaohus  debilae  subjeclionis  obscquium. 

Muper  hahens  cum  nonnullis  episcopis  cx  vestrae 
inajestatis  auctorilate  colloquium,  sanctis  corum  fc- 
moribus  volui  seras  apponere,  lentavi  genitalibus 
sacerdotum ,  ut  ita  Ioquar,  continenlioe  fibulas  ad- 


KiltArA     Rf»/t  mmniam   Itoos»  oct   car»tt 


kinna  /»/\n_ 


C  essc  senlentia  propter  luxuriae  vitium  nonformidanl. 
Nostris  quippc  tcmporibus  genuina  quodammodo  Ro- 
manx  Ecclesia3  consuetudo  servatur,  ut  de  caeleris 
quidem  ccclesiaslics  discipiinx  studiis  examflp, 
prout  dignum  est,  moveat;  de  clericorum  vero  H* 
bidiue  propler  insullalionem  sxcularium  dispensa- 

Ia»!a  nrtr»li/»ncoo»       CliinA   /larlA     e«l!e    MrMiMinno    Ai  — 


381 


OPUSC.  XVII.  —  DE  CiELIBATU  SACERD. 


381 


coucubinarum ,  socerorum  quoque  voeabula ,  simul  A  proximos  suos  occiderent ,  pro  vindicla   fornica- 


cl  socruum,  fratrum  denique,  et  quorumlibel  pro-' 
pinquorum ,  et  ne  quid  his  assertionibus  deesse  vi- 
dcalur,  teslimonio  sunt  discursio  nuntiorum,  effusio 
munerum ,  cacbinnantium  joca ,  secreta  colloquia ; 
posirerao,  ubi  omi.is  dubielas  tollilur,  uleri  tumeu- 
tes,et  poeri  vagientes.  Ergo  prae  pudore,  nescio 
quomodo  snpprimatur  in  synodo,  quod  pubiice  vo- 
ciferatur  in  mundo;  ut  non  modo  peccantcs,  ut  di- 
gnuin  est,  notcntur  iufamia;  sed  et  biquoque, 
qui  ultores  esse  debuerant ,  videantur  in  culpa. 

CAPUT  PHIMUM. 

Quod  Phines  idcirco  fcedus  (uterni  meruit  sacerdotii, 
quia  in  zelum  se  extulit  ultionis. 
Nonhic  pudorfaciem  Pbinees  saccrdotisoperuil,  qui 


tionis  injtinxh.  Quid  in  bis  omnibns  dalur  intelligi, 
nisi  quia  reatus  adullerii  in  personis  clariorihus 
debet  durius  vindicari  ?  Et  qni  lales  commotus 
ulciscititr ,  paccm  superni  judicis  et  grnliam  non 
modo  sibi,  sed  et  populo  absqtie  dubio  promeretur. 
Unde  divina  vox :  «  Pbinees,  inquil,  avertit  iram 
meama  filiis  lsrael ,  quia  zelo  meo  commotus  est 
contra  eos ,  ul  non  ipse  delerem  eos  in  zelo  meo 
(1b\d.).\  Ecre  audivimiis  quomodo  propter  iram 
Pbinces  ptncata  es(  ira  Doruini  super  lsrael ,  audia- 
mus  etiam  nunc  qualiler  ipse  per  animi  sui  com- 
molioncin,  perpetuam  sibi  cum  Domino  statuerit 
paccm.  c  Ecce,  inquit,  do  ei  pnccm  foedcris  mci,  et 
crit  lam  ipsi,  quam  setniui  illius  paclum  sacerdotii 


mmirumcoeuntemcumMadiaiiilidelsraelilemcoram  »  scmpiternum  ,  quia   zclattts  est  pro  Deo  suo,  et 


omni  multitudine  in  locis  genilalibus  arreplo  pugione, 
transfodit  (Num.  xxv).  Porroautemnos  contra  divina 
mandata  personarum  acceplores,  in  minoribus  qui- 
dem  sacerdotibus  luxurix  inquinamenta  perse- 
quimur  (Deut.  x)  :  in  episcopis  aulem  ,  quod  niniis 
absurdura  est,  persilentii  tolerantiam  venerainur.  Sed 
ecce  hic  Phineesdivini  Spiritus  zelo  succensus ,  i:im 
377  l°lus  pene  Israelilnrum  populus  cum  filiabtis 
Moab  fornicaudo  corrueret ,  seseque  Beelpbegor  sa  - 
crilegis  oeremoniis  initiaret ,  non  in  despectos 
quosque ,  vel  inflmos  divinae  legis  propugnator 
insiluit;  sed  excelieniiores  et  clariores  in  populo, 
quos  ad    terrenlum    caelcros    trucidaret ,    clcgit ; 


expiavit  scelus  filiorum  Israel  (l  Machab.  n).  • 
Pacem  quippe  Dominus  ilii  sui  fcederis  dedit,  quia 
sedata  omui  carnis  molestia,  vivere  illum  usque  in 
finem  mundi ,  iu  parndisi  amoenitale  constituil. 
Ipse  siquidera  est,  nisi  falldr,  Elias  propheta,  qui 
videlicet  igncis  equis  et  curru,  Eiisco  suspicienie, 
est  translatus  in  ccelnm  (IV  Reg.  n).  Unde  mc 
quisquis  mentiri  autumat ;  divinae  legis  interprelem 
Hieronymutn,  qui  hoc  in  Hcbraicarum  qutestionum 
libro  testatur,  potius  reprchendat.  Porro  autem  et 
tempore  David  regis  bic  Phinces  superesse,  ac 
sacerdolale  officium  gerere  perspicue  reperitur,  di- 
cente  Scriptura  :    « iii  sunt,    inquit,  Coritae  supcr 


testante  Seriptura  qu«  dicit  :  <  Eral,  inquit,  no-  c  opera  ministerii,  cnstodes  vestibulorum  378taber 


men  viri  Israelilae ,  qul  occisus  cst  cum  Madiani 
tide ,  Zambri  filius  Salai ,  dux  de  cognalione  ,  et 
tribu  Simeonis  (Nnm.  xxv).i  De  mulicrfs  quoque 
nobilitate,  si  quxrittir,  hoc  in  sequentibus  inveni- 
tur :  i  Porro  mulier  Madianitis,  qu»  pariter  inler- 
fecia  est ,  vocabatur  Cozbi ,  fllia  Stir  prlncipis 
nobilissimi  Madianitarum  (lbid.).\  Sane  post  di- 
gcstam  fornicationis  et  dignae  ultionis  historiam, 
quid  opus  fuit  Moysi ,  ut  gencalogiam  fornicatoris 
vtriusque  cortexeret;  et  alterum  dticcm,  aheram 
nobilfssimi  principis  liiiam  fuisse  narrarct  :  nisi 
ut  doccret  rnrnales  illeccbras  in  eminenlibus  per- 
sonis  acrius  persrquendas  ?  Ilinc  est  quod  et  ipse 
Dominus,  cum  omnis  Israelilica  plebs  non  dispari 


naculi,  et  familiac  eorum  per  vices  castrorum  Do- 
mini  custodientes  introitum.  Phinees  autem  fiiius 
Eleazar,  erat  dnx  eorum  coram  Domino  (/  Par.  ix).> 
Cui  nimirum  Phinees  nomen  esl  a  parentibus  indi- 
tum,  Elias  vero  agnomen  est  accidens  per  eventum. 
Eiias  siquidem  interpretalur,  Deus  Dominus,  quod 
ex  hac  sibi  occasione  imposilum  fuisse  creditur, 
quia  cum  legationis  oflicio  fungerelur ,  missus  ab 
Israelitico  populo  ad  duas  semitribus,  Ruben  vide» 
iicet  et  Gad,  et  dimidiam  tribum  Manasse,  qiia» 
enormis  maguitudinis  altare  construxerant,  hoc  ab 
eis  responsum  excusationis  accepit :  <  Fortissimus , 
inquiunt,  Deus  Dominus,  ipse  novil,  si  praivarica* 
tionis  animo  hoc  altare  conslruximus  (Jos.  xxii).» 


crirnine    tenereiur    olmoxia  ,    de   populo  quidcm  D  Ab  his  ilaque  ralionem  reddenlium  verbis,  Elia» 

tacuit,  adversus  autcm  solos  principes  in  furorem 

se  dignae  animadversionis  erexit.  lraius  cnhn  ail 

Moysi :    c  Tolle   cunclos  principes  populi ,   el  sus- 

pende  eos  contra  solein  in  patibulis,  ul  avertatur 

furor  meus  ab  Israet  (Ibid.).  >  Plane   et    Moyses 

non  ad  alios  ,  sed   ad  judices  Israel  ail :  i  Occi- 

dat  tinusqnisqtie   proximos  suos,  qui  iniliali   suut 


nunctipalus  asscritur,  qui  Phinees  eaienus  diceba- 
tur ;  ul  illorum  rcsponsum ,  bujus  videatur  esae 
vocabuitim. 

Nolaudum  autcm  ,  quia  sicut  in  chronicis  suis 
solertissimtis  Beda  tcstatur ,  ab  egressu  filiorum 
Israel  ex  ^gyplo,  usque  ad  Eliae  in  coeli  culmeii 
ascensum,  scxcenlorum  viginti  annorum  sttpputari 


583  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  tOMUS 

CAPUT  II. 

Quod  Heli  ideo  periit ,   quia  filiii  peccanlibui 
male  piu$   indn!$it. 

Al  contra,  Heli  quia  filiorum  peccala  cognovit, 
sed  eos  invcciione,  qua  digni  eranl,  acerrima  non 
corripuit ,  cisdem  filiis  a  Philisihiim  in  bello  per- 
empiis ,  ipse  quoque  de  sella  retrorsum  cecidit, 
fractisque  cervicibus  exspiravil  (/  Reg.  iv).  Quin 
et  arca  Domini  ab  hoslibus  capta  est,  et  prius  qui- 
dem  quatuor  inillia,  deinde  triginla  millia  virorum 
sunt,  Philislhaco  trucidanle ,  prostr  Ua.  Et  qui.iem 
redarguit,  et  quidem  corripuit:  sed  lenitate  el  man- 
suetudine  Patris,  non  severitate,  vd  anctoritate 
pontificis  :  c  Quare,  inquit,  facilis  res  bujusmodi 
quas  ego  audio,  res  pessimas,  ab  omni  populo? 
Nolite,  filii  mei ;  non  est  enim  bona  fama  quam 
audio  (Ibid.  n).i  Audieralenim,  Scriptura  testan- 
te,  quia  c  dormiebant  cum  mulieribus  quas  obser- 
vabant  ad  ostium  tabernaculi  (lbid.).*  Porro  quos 
inimicos  Dei  vidit,  in  perniciem  suam  filios  reco- 
guovil :  et  quos  hostili  ferire  gladio  dehuit,  palernoe 
biandiliae  lenitate  palpavit.  Non  sic  ille  fidelis  in 
domo  Domini  famuhis  Moyses,  magister  videlicet 
ingenui  Phinees.  Stans  enim  in  porla  caslrorura, 
ait :  c  Si  quis  est  Domini,  jungatur  mihi.  Congre- 
gatique  sunl  ad  etim  omnes  filii  Levi,  quibus  ait : 
Harc  dicil  Dominus  Deus  Israel :  Ponat  gladium  vir 
sopcr  femur  suum ;  ite ,  et  redite  de  porta  usquc  ad 
porlam  per  medium  eastrorum :  et  occidat  unus- 
quisque  fratrem,  et  proximum,  et  amicum  suum 
(Exod.  n)  t  Cxsis  itaque  viginti  (ribus  millibus  ho- 
minum,  ait  Moyses  :  c  Consecrastis  manus  vestras 
hodie  Domiuo,  unusquisqtie  in  filio  et  fratre  suo, 
ut  deiur  vobis  benedictio  (lbid.).*  Plane  si(  ut  bene- 
diclione  digni  sunl,  qui  culpas  corrigunt ,  379  ila 
nihilominus  m:\ledictioui  obnoxii  sunt,  qui  peccan- 
tibus  blandiuntur,  sicut  per  prophetam  dicitur : 
c  Maledictus  qul  prohibet  gladium  suum  a  sanguine 
(Hier.  xlviii).»  A  sanguine  quippe  gladium  suum 
prohibet,  qui  se  ab  inferenda  reprobis  dignae  sen- 
tentirc  anima.lversione  coercet.  Facti  siquidem  cul- 
pam  habet,  qui  quod  potesl,  negligit  emendare* 
Unde  et  prxfalo  Heli  vir  Dei,  qui  el  Phinees  fuisse 
pntalur ,  ait :  c  Haec  dicit  Dominus  :  Quare  calce 
abjicitis  vtctiniain  meam,  el  mttnera  mea  quse  pne- 
eepi  ut  offerrenhir  in  templo  ,  et  magis  houorasti 
flUos  luos  quam  tne  ?  »  (/  Reg.  11.)  Si  ergo  Ueli  pro- 
pler  duos  duntaial  fillos,  quos  non  ea  qua  digni 
crant  invrctione  corripil,  cnm  eis  simul,  et  cum 
tct  hominnm  mnililudiiie  periit;  qua  arbilramttr 
dignos  esse  sentenlia,  qui  in  atila  ecclesiasiica,  et 
soliis  judicantium  prosident,  el  super  non  ignotis 
pravoram  hominum  criminibus  taccnl?  Qui  dum 
dehoneslare  homines  in  nublico  metuunt.  ad  conlu- 


SEU  PARS  Dl.  —  OPUSCULA  YAUIA.  m 

A  rat,  divina  vox  ait :  c  Quicunque  gloriftcaverit  me, 
glorificabo  eum  ;  qui  aulem  conlemnunt  me,  erunt 
ignobiles. » Uhi  mox  subditur :  c  Ecce  diesveniunt,  et 
prxcidam  brachiutn  tuum,  et  brachium  domus  pa- 
fristui  (/  Reg.  11).»  Ac  si  aperte  dical :  Quia  ego 
per  pastoralis  officii  diguitatcm  contra  inimicos 
meos  brachium  tibi  forliludinis  contuli,  sed  tu  ad 
eorum  ultionem  illud  cxerere  noluisti ;  jam  bra- 
chium  a  (c  pra?cidam,  id  esl,  vigorem  libi  sacerdo- 
talis  culminis  auferam  :  ul  qui  manceps  fueras  ad 
pugiiandum  pro  me,  jam  nec  manum  habeas  ad 
tuendtim  le. 

Ponamus  plane,  quod  Ophni,  el  Phinees  episcopi 
sint ;  Heli  autem  metropolitani  vicem  leneat :  quid 
ergo  deterius  quis  poiest  agere ,  quam  si  luxuriosis 
B  cpiscopis  parcat,  cum  emendare  prxvaleal?  Pnr- 
sertim  cum  prxf^lo  Heli  Dominus  dical:  c^Praedixi 
ei,  quod  judicaturus  essem  domum  ejus  in  aeter- 
nnm,  propler  iniquitatem ,  eo  quod  noverat  indigne 
agere  filios  suos,  el  non  corripuerit  eos ;  idcirco 
juravi  domui  Heli ,  quod  non  expictur  iniquitas 
domus  ejus  victimis  el  muneribus,  usque  in  aeter- 
num  (/  Reg.  111)  »  Si  ergo  victimis  et  muneribus 
omnia  crimina  diluuntur,  sola  autem  falsa  in  epi- 
scopis  pietas  veniam  non  meretur,  videat  qui  eorum 
dijudicare  mala  dissimulat,  quam  durse  sententi» 
apud  dislriclum  judicein  se  obnoxium  reddat.  Sed 
quoniam  ego  summum  Ccclesia*  universalis  antisti- 
tem  vel  leviter  suggillare  non  audco  ,  ipsum  ,  qui 
peccat,  breviter  alloquar. 

CAPUT  III. 

Conlra  eacerdolem  luxnrice  deditum. 
Cur,  0  sacerdos,  qui  sacrum  dare,  hoc  est  sa- 
crificium  Deo  debes  ofT  rre,  lemetipsum  prius  ma- 
ligno  spiritui  non  veleris  viclimam  immolare?  For- 
nicans  enim  a  Cbrisli  le  membris  ahscindis,  et 
meretricis  corpus  efficeris ,  Apostolo  testanle,  qui 
ait  :  c  Qui  adliserel  380  nieretrici ,  unum  cor- 
pus  efficitur  (/  Cor.  vi).  »  Ei  iterum  :  «  Tollam,  in- 
quil ,  membra  Christi ,  el  faciam  membra  mere- 
tricis  (!bid.).  »  Absit.  Quid  ergo  tibi  cum  cor- 
pore  Christi,  qui  per  carnis  illeccbrosae  luxuriam 
menibrum  factus  es  Antichristi?  c  Quac  enim  con- 
ventio  lucis  ad  tcnebras,  aul  qux  socielas  Dei  ad 
D  Belinl?  »  (//  Cor.  vi.)  Nunquid  ignoras,  Dei  Filium 
atleo  carnis  clegisse  mundiliam,  tit  ne  quidem  pudi- 
cilia  conjugali,  sed  de  clausula  potius  incarnaius  sit 
virginali  ?  Et  ne  hoc  sufficere  videatur,  ut  tanlum- 
modo  virgo  sit  maler ,  Ecclesix  fides  est ,  ut  virgo 
fuerit  el  is  qui  simulatus  esl  pater.  Si  igitur  He- 
demptor  noster  lantopcre  dilexil  floridi  pudoris  in- 
tegritatem,  ul  non  modo  de  virgineo  utero  nascere- 
tur,  sed  ctiam  a  nuiricio  virgine  tractaretur,  et  boc 
cum   adhuc  narvulus  vairiret  iu  cunis,  a  quibus 


583  OPCS&  XVU.  —  DE 

siam  incestuose  corrumpit,  inox  ab  Ecclesia  pro- 
Jectus  excluditur,  communione  privatur,  ei  vel  in 
carcerem  truditur,  vel  in  exsilium  deslinatur.  Quanto 
ergo  deterius  ipse  abjiciendus  es,  qui  cum  filia  tua 
non  quidem  carnali,  quod  minus  esl,  sed  cum  spiri- 
tuali  potius  perire  non  metuis?  Oinnes  quippe  Ec- 
clesia  luae  filii,  tui  procul  dubio  filii  sunl.  Et  certe 
perspicuum  esl  quia  spiritualis  gcueratio  major 
est  quam  carnalis.  Porro  cum  tu  sis  vir  et  sponsus 
Ecclesiae  tuac,  quod  utique  perhibenl  et  annulus 
desponsationis ,  el  virga  cominissionis ;  omnes  qui 
in  ea  regenerali  sunt  per  baptismaiis  sacraitentum, 
tibi  quoque  nibilominus  aslringuntur  necessitudine 
illioram.  Qui  ergo  cum  spirituali  lllia  tua  commitis 
Incestum,  qua  conscientia  Dominici  corporis  audes 
tractare  mysterium?  Sed  fortassis  objicias,  quia 
longe  antequam  tu  culmen  sis  adeptus  episcopi , 
illa  sit  nata,  vel  non  in  episcopio,  sed  in  aliqua  sit 
plebium  baptizata;  tanquam  to  eomm  lantum- 
modo,  qui  nascituri  erant,  factus  sis  pater,  et 
omnis  parocbia  tua  non  sit  Ecclesia  tua.  Enimvero 
cum  Dominus  dicat :  c  Nolite  sanctum  dure  cani- 
bus  (Matth.  vu)ti  quod  de  te  jiidicimn  eril,  qui  cor- 
pus  tuum,  quod  utique  sanctificalum  est  per  conse- 
crationis  acccssum,  non  canibus,  sed  lupanaribus 
Iradis  ?  Et  cum  omnes  ecclesiasiicos  ordines  in  te 
titio  habeas  metuenda  mole  congestos,  omnes  procul 
dubio  foedas,  dum  te  proslibuli  permistione  com- 
maculas.  Polluis  itaque  in  te  ostiarium  ,  lectorem, 
exorcistaro,  omnesque  deinceps  sacros  ordincs, 
pro  quibus  oronibus  in  dislriclo  Dei  judicio  reddi- 
lurus  es  ralionem.  Ad  imposilionem  manus  ture 
descendit  Spirilus  sanclus ,  et  tu  eam  adhibes  gcni- 
talibus  meretricum.  Lingusc  tiue  obsequitur  Deus, 
et  tu  non  vereris  obtemperare  da*monibus?  Porro 
qui  in  eccle&iaslica  cerneris  dignilate  conepicutts, 
non  le  emhescis  immergere  fornicibus  scortatorum? 
El  qui  pradicalor  constilutus  es  caslilalis,  noii  te 
pudel  servum  esse  libidinis?  Veniet,  veniet  profe- 
cto  dies,  imo  p.ox,  quando  libido  ista  lua  vei*- 
tatur  in  picem  ,  qua  se  perpeluus  ignis  in  tuis 
381  visceribiis  inexslingiiibiliier  nulriat,  elmedul- 
las  tuas,  simul  et  ossa  indcfectiva  confl.igratione  de- 
pascat!  Qui  enini  Aamma  libidinis  aestuas,  qua  fronte, 
qua  audacia  sacris  altaribus  appropinquas?  Ignoras, 
quia  fiiii  Aaron,  Nadab  videlicel  ct  Abiu,  idcirc* 
ccelesti  sunt  igne  consumpli,  quoniam  alienum  ignen 
oflerre  Domino  prasumpseruut?  (Levit.  x;  Num.  iij.) 
Altaria  quippe  Doniini  non  alienum,  sed  ignem  dun- 
laxat  divfni  amoris  accipiunt.  Quisqiiis  igitur  car- 
nalis  illccebra  ignibus  a?stuat,  et  sacris  assistere 
mysteriis  tion  formidat,  illo  procul  dubio  divinnc 

tllli/lnio    Snldrim    i/nia     smiic  ttrtk  i  f  ttf*      dd    nti/l      Q/^Pilil  llfk 


CJELIBATU  SACERD.  5S<5 

A  incurristi?  Nicolaus  quippe,  unus  ex  his  quos  Pctrus 
apostolus  diacones  consecravcral,  dogmalizabatcle- 
ricos  cnjuslibet  ordinis  nuptialibus  foederandos  esse 
conjugiis.  Qnod  ergo  ille  docebal  verbis,  ad  boc  tu 
in  cathedra  pestilenlirc  sedcns,muIlo  dcterins  invitas 
exemplis.  De  qtio  videlicet  scelcre,  angclo  Ephesin» 
Ecclesiae divina  vox  ait :  <  Oiisli  fucla  Nicolatlarum, 
qnae  et  ego  odi  (Apoc.  n).  >  El  cum  Apostolus  dicat: 
c  Omnis  fornicator  non  habet  luereditatera  in  regno 
Christi  et  Dei  (Ephes.  v),  >  qui  in  regno  Dei,  hoc 
esl,  in  coelo,  non  hahes  qnamlibel  haereditatem,quo 
pacto  in  Ecclesia,  qnae  nihilominus  regnum  Dei  est, 
oraelationis  obtines  dignitatem? 

CAPUT  IV. 

n  Exhortatio  ad  summum  pontificem ,  ut  in  episcopos 
0  fornicurios  canonicum  exerat  vigorem. 

Tu  atttem ,  domine  mi,  venerabilis  pap»,qui  Chri- 
6ti  vice  fuugeiis,  qui  summo  pastori  in  apostolica 
dignitate  succedis,  noli  pestem  banc  per  ignaviam 
ad  incrementa  pcrduccre;  noli  connivendo,  etdissi- 
rnulando  grassanti  382  1uxuri;B  frena  laxare.  Ser- 
pit  enini  bic  morbus  ul  cancer,  el  virosa  propago 
ad  infinila  porrigitur,  nisi  evangelica  falce  quod 
male  pullulal  amputetur.  Absit  igilur,  ul  sancium 
cor  veslrum  sognis  Ileli  torpor  emolliat,  sed  potius 
ad  sceleiis  ultionem  ingenui  Phinees  zelus  accendat. 
Deponanlur  ii,  qui  eccledasticje  caslitatis  non  vcren- 
lur  foedare  mundiliam  :  el  dejecti  delerrcaut,  quos 
male  slantes  ad  turpis  luxuria?  coulun  eliam  provo- 

r  cabant.  Ad  ultionem  igitur  se  canonicus  vigor  exe- 
rat,  et  pctulantimn  clcricorum  mala  compescal; 
quatenus  et  beatitudini  vestne,  quod  absit,  mevus 
non  obrepal  infamiae,  et  solitus  nitor  ecclesiasticas 
resplendeat  disciplinac.  Vestra  qtiippe  clemenlia  non 
ignorat,  quoniam  Achab  rex  Isracl,  dum  rcgi  Assy- 
riorum  Benadad  uiordinala  pielate  pepercit,  divini 
adversum  se  /uroris  scntentiam  provocavit ;  cui  ni- 
mirum  vir  Dei  ait  :  c  Itoc  dicit  Dominus  :  Quia  di- 
misisli  virum  mortc  dignmn  de  manu  tua,eritanima 
tua  pro  anima  ejus,  et  populus  tuus  pro  populo 
cjus  (111  Reg.  x,\).  >  Hic  ipse  quoque  vir  Dei  cum 
diceret  socio  suo  : « In  sermoneDorruniperciite  ine;> 
noluissetqueiIlepercutere,ait:<  Quia  noluisti  atidire 
vocem  Doinini,  ecce  recedes  a  me,  et  percutiel  le 

0  leo  (Ibid.).  >  Cuinque  paululum  recessisset  ab  eo, 
ut  Scriptura  teslatur,  invenit  eum  leo,  alque  percus- 
sil.  Quibus  utique  sacri  eloquii  vcrbis,  quid  aliud 
innuilur,  quam  quia  incomposita  pielas  procul  dubio 
meretur  iram  Dei,  dum  non  promulgat  in  reos  sub 
districti  juris  xquitate  censuram?  Meritoque  debct 
stiperni  judicis  subirc  vindictam  qui  negtexit  in 
stibditos  exerere  disciplinam  :  illique  leoni,  qui 


-S7  s.  PETRI  DAMANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  UI.  -  OPUSCULA  VARIA.  588 

juxta  sponsionem  Pbinees,  pacem  sui  tederis  vobis-  A  bus  (///  Reg.  xvm),  coelo  vos  non  equis  igneis,  sed 
cinn  Oeus  omnipolens  staluat;  imo,  sicut  Eliam,      angelis  comilaiitibus  introducat. 
caesis  lypice  quadringenlis  quinquaginla  sacerdoli-  Sit  nomen  Domini  benediclum. 


383-384 


OPUSCULUM  DECIMUM  OCTAVUM. 


CONTRA   1NTEMPERANTES  CLERICOS,  \ 

Contextum  ex  tribus  aliisbeati  Damiani  de  eo  argumento  dissertationibus.^  .' 


DISSERTATIO  PRIMA. 

Argumentcm. —  Pelro  cardinali  viro  insigni  currcnli, 
ul  aiunt,  stimulos  aririit,  dntn  in  clericorum  impti- 
dicam  viiam  longa  oralionc  invcclus  illum  horia- 
lur,  ut  suscipial  hanc  cogilalionem  dignissimam 
suae  virtulis;  eortiimleni  scilicel  inlemperanliae 
tolis  virihus  oppttgnaiukc,  ut  aliqua  ralione,  si 
fieri  possii,  coerccniur.  Quam  sit  Deo  rem  gra- 
tam  racturus  ,  exemplo  Phinees  cl  Moysis  osten- 
dil.  Mullis  quoque  raiionibus,  et  argutuentis  illum 
inslruil,  el  ul  casliuiem  titeri,  cl  clericorum 
possit  libiriinem  sua  oralionc  desiruere. 

Domno  Petro  Lateranensiscanonicae  archipresby- 
tero,  Pbtbus  peccalor  inonachus  fraternse  glutinum 
charilalis, 

Tantum  valet  jaculum,  qitanla  virlus  est  bellalo- 
ris.  Namqitanlalibel  limelur,  el  exacuaiur  induslria, 
si  brachium  vibranlis  elaitgncat  insiguis  vicloriau 
manubias  non  reporlal.  Al  ttbi  bellalorest  slrenuiis, 
per  obtusum  quoque  glariium  caesis  hostibus  ali- 
quando  fit  Iriurophus.  Nam  ct  Golialh  insigni  tnuni- 
tus  gladio,  non  morio  pcrdidil,  scd  et  percussus  oc- 
cubuil  (/  Reg.  xvu).  Et  Samson  cum  vili  mandibula 
asini  mille  de  Philisthiim  viros  occidit  (Judic.  xv). 
Hinc  est  quod  cura  Jether  primogeiiilus  Gerieonis, 
gladium  timuisset  cdnccre,  Zehee,  et  Sahnana  re~ 
gesMadiam,  dixerunt  Ge.Iconi :  <  Tu  surge,  ei  irruc 
in  nos.quia  juxta  aetalem  roburcsl  homiuis  (Ibid.).t 
Itaque  qui  conlra  clericorum  luxuriam  tanquam  lu- 
dites  jaculum  fabrico,  in  null  us  cuni  melius,  quain 
in  tuis  manibus  pouo.  Tanlo  quippe  zelo  vidi  te 
semper  advcrsus  eormn  perditos  morcs  medullitus 
inardescerc,  ut  Phinccs,  vcl  Heliae  jttriiceris  incenriio 
non  egere;  adeo  ut  plus  in  suggilSalionis  luae  ve- 
reantur  obloquium,  qnam  ipsuin  quoutie  (imcant 
papale  dccrclum.  Nam  vclul  egregiits  canis  aulue  re- 
gisc  custos,  nocturnos  furcs  claris  bau/iaiibus  impe- 
lis,  eosque  ne  libidinis  suae  facibus  palatium  regale 
comburant,  mordicus  apprchendis. 

Cap.  !.—  Cur  clerici  debeanl  esse  catli. 

Non  te  iatet  quia  presbyteris,  diaconis,  et  sub- 
diaconis,  tam  disiriclse,  tam  rigidae  regula  castitatis 

:~j:^:«.<m    ■•■  <«.... _:  «.-..k^i» w\~. .- 


B  stcriis  fainiliarius  appropinqaant.  Nam  quia  Domi- 
nicum  corpus  in  virginalis  utcrilemplo  coaIuil9nunc 
eliam  a  minislris  sui  continenlis  pudichiae  mundi- 
tiam  quacril. 

Plane  sicut  concipienli  Dcificae  Virgini  non  virile 
semen  influxii,  sed  vitlus  sancti  Spiritus  obumbra- 
vil;  ita  nunc  in  altari  positum  sacramcnlum  eariem 
sancti  Spiritus  virttts  est,  quae  viviilcat :  el  necesse 
est,  ut  hoc  pudica  manus,  el  impolluta  contingat. 
Sed  qtioniam  super  boc  themate  prolixius  jam  alibi 
disputavimus,etprimoquidem  pia?  memoriae  Nicolao 
papan,  dcsnde  Taurinensi  episcopo,  postremo  etiam 
comilissae  Adelaidi,  virilim  scribenles  diversa  Scri- 
plurarum  exempla  congcssimus  :  ad  illa  le,  frater 
vcnerande,  transmitto,   illis   te  velul  armis  mili- 

C  taribus  induo  :  atque  ut  alter  Josue  urbem  Je- 
richo  subvertcre  nitaris,  iutpirilo.  Supcrest  ergo 
nuiic,  ut  eosdem  clericos  ipse  paulisper  385  a8" 
grcdiar  ;  quatcntts  quori  in  camino  pectoris  servct, 
ila  lahiis  qua^i  riiitis  palcntibus  cvaporet. 

Convenio  vos,  o  prolectarii,  uxorii,  ac  mulierum 
dominaiilium  ditioiiihus  inserviti,  ut  quid  canonicac 
sanclionis  jura  coiifur.dilis,  et  a  sanclis  Patribus 
inslitulam  pttrilaiis  ccclcsiaslicae  rcgulain  violalis  ? 
Proh  pu.lor  !  libiriinis  vestrae  legibtis  coila  submitti- 
tis,  et  promulg  aa  pcr  ora  doclorum  sancti  Spirilus 
edieta  calcatis.  Ecce  pcrvosapostolorum  laborcver- 
lilur,  et  acaMficium,  quod  doclores  Ecclesiae  fundave- ; 
ront/liqiiet  quori,  vobis  impugnanlibus,  obrualur. 
Et  ila   fit,   iit   lex  Ecclcsi;e  quam  clericalis  ordo 

D  conslituisse  dignoscitur,  pcr  eumriem  rtirsus  orrii- 
ncui  c  conlrario  rieslruatiir.  Amnon  et  Absalon 
fraires  fuerunt,  quos  unus  quirieui  patcr  genuil;  sed 
allenim  alter  cxslinguii  (11  Psg.  iu).Cain  irucidavit 
Abel  (Gen.  iv),  malus  scilicet  justum;  saepius  etiam 
adulterinits  legitiinum  pcrimit,  sicut  Jugurtha,  pcr- 
hibcnte  Gr.spo  (Sallust.,  De  bello  Jugurth.),  Hiem- 
psa)  et  Adherhal  occiriit;  ila  quodammodo  spurii 
fralres  legilimos  periinont,  cum  ii  qui  se  solo  no- 
mine  clericos  proJUenlur,  sanclorum  Palrtim  judicia 
dcstruunt.  Et  tanquam  ipsos  videntur  exslinguere  , 


589  OPUSC.  XVIII.  ^  CONTRA  LNTEMPERANTES  CLERICOS.  390 

viros  soper  lapidem  unum.  Quid  enina  per  septua-  A  {Zach.  m).  i  Lapis  isie  utrobique  unus  aplissime 

diciiur,  ui  unilas  Ecclesiae  commendelur.  De  qua 


ginla  viros,  nisi  praedicatorum  Ecclesiae  libra  signa 
tur?  de  qurbtis  ail  Lucas  evangelisla  :  i  Quia  desi- 
signavit  Dorainus  septuagtnU ;  et  misil  illos  binos 
anle  faciem  suam  in  omnem  civiiatem  et  locum  quo 
erat  ipse  venlnrus  (Luc.  x).  » 

Hic  eliam  praedicanliutu  ordo  jam  figurabalur  in 
illis,  de  quibus  ad  Moyscn  Dominus  ait : «  Congrega 
roibi  sepluaginta  viros  de  senioribus  Israel,  quos  tu 
nosti,  quod  senes  populi  sint,  el  magislri,  et  duces 
eos  ad  oslium  labernaculi  foederis  (Num.  xi).  Idem 
quoque  myslicus  numerus  praedicatoribus  convenire 
tunc  indubitanler  agnoscitur,  cum  lsraerilicus  popti- 
lus  in  Elira  caslra  posuisse  uarratur  (Exod.  xv) ; 
ubi  vkielicet  erant  duodecim  foutes  cl  scptuaginta 


aponsus  ait  in  Canticp :  1  Una  est  columba  nicr, 
una  esl  Geuitricis  suae  (Cam.  vi).  > 

Quid  sunt  aulem  septem  oculi  super  lapidem 
unum,  salvo  laraen,  si  est,  altiori  myslcrio,  nisi  illi 
septuaginta  viri,  hoc  est,  doclores  sancli  in  eccle- 
siasticx  pacis  unitatc  conjuncli,  septiformis  sancti 
Spiritus  charistTiatibus  illuslrati?  Perhos  enim  ocu- 
los  sancla  videt  Ecclesia,  per  hos  conspicit  ubi  recti 
operis  pedcm  ponat,  ac  per  viam  manilalorum  Dei 
gradiens,  normam  reclitudinis  non  offendat. 

Abimclcch  ergo  manzer  ac  spnrius  septuaginta 
legiiimos  fralres  super  tinum  lapidein  perimit ; 
quando  pars  [primus]  clericorum  ab  ecclesiasticae 


palmae.  Quid  enim  per  duodecim  fonlcs,  nisi  sancli  B  castilalis  nobilitate  dcgencrans,  obscoenius  se  luxu- 


designantur  apostoii,  qui  ariditatein  cordis  humani 
sanclae  pracdicationis  non  dcsinunt  irrigare  fluen- 
iis  ?  Quid  vero  per  septuaginla  pahnas  ,  nisi  inferio- 
ris  gradus  debent  sacerdotcs  inlelligi ,  qni  consti- 
tuli  sunt  per  mundum  Christi  narrare  victorias? 
Palina  siquidem  cousuevit  corouare  victores;  dena- 
rius  autem  numerus  in  bis  septenarium  ducitur ; 
qnia  necesse  est,  ul  per  sepiiformis  Spiritus  sancti 
gratiam  decalogus  implcatur. 

Nec  practereundum,  quod  populus  ille  anteqnam 
venerit  tn  Elim,  pridiana  caslrametatus  fuerat  in 
Maara  (Ibid.).  Ubt  nimirum  cum  aqua  tam  esset 
amara  ut  poculum  non  admilierel,  lignum  quod 
Deus  osiendil,  ingeritur,  et  prolinus  obdulcatur. 
Occidentem  quippe  litlcram  veteris  legis,  quia  ne- 
mo  vaiebal  implere,  quasi  prae  amariludine  salsas 
aquas  horrescebant  homines  bibere;  scd  his  aquis 
cum  iignum  crucis  386  adhibelur,  cum  Dominicae 
passionis  series  applicatur,  tnox  spiritualis  inlelli- 
gcnliae  cum  dulcedine  bibitur  sacramentum.  Sicque 
populus  de  Mara  venit  in  Elim ;  amarae  scilicet  litte- 
rse  spernit  horrorem,  et  ad  apostolicos  fonles,  atque 
ad  palmalis  fructus  gaudel  festinare  dulcedinem. 
Legalem  abjiciens  servilutem,  dulcem  expctit  evan- 
gelicae  graliae  lihertalem. 

Cap.  IL  —  Luxuriosi  clerici  cum  Abimelech  compa- 
rantur. 
Ut  ergo  ad  id  quod  coepimus  revenamur,  cum 


rise  legibus  subjicil.  Et  dum  sacros  canoncs  repro- 
bandos  judicai,  eorum  conditores,  sanctos  scilicet 
viros,  ac  per  hoc  nobiles,  Gedeonis,  id  esl  Salvalo- 
ris  ac  Ec  clesia?  filios,  impia  quodammodo  crudeli- 
taie  trucidat.  Habent  enim  aduiterinos  canones,  et 
quasdam  argumentorum  cavillantium  novitates, 
quibus  opptjgneut.  Quod  videlicet  in  illa  quoque 
turris  Sichimorum  obsidionesigiialnr,cum  deeodem 
fralricida  per  historiae  seriem  dicitur :  c  Abime- 
lech,  inquil,  audicns  viros  turris  Sichimorom  pari- 
ter  conglobatos,  asccudit  in  moulein  Selmon  cum 
omni  populo  suo,  el  arrcpta  sccnri,  pracidit  arbo- 
ris  ramuin,  impositumquc  ferens  humero,  dixit  ad 
socios  :  quod  ine  videtis  facere,  cito  facite  (Judic. 
ix).  >  Deinde  sequittir  :  <  Igitur  cerlatim  ramos  de 
arboribus  praccidentes,  scquebanlur  ducem ,  quibus 
circumdantes  praesidiura  succenderunt :  atque  ita 
factnm  est,.  ul  fumo  387  et  Jgne  m,1,e  hominum 
necarenlur,  viri  pariter  ac  mulieres  habitatorum 
turris  Sichem  (Ibid.).  > 

Non  est  hujus  loci  sacrae  figuras  hisloriae  solerler 
exponere,  sufliciat  nobis,  quantum  ad  proposilum 
attinet,  rem  summolentis  praelibare.  Rami  arborum 
sunt  sententiolac  Scriptnrarutn,  quas  dum  impudici 
quique  ad  allegationis  stiae  robur  violenler  infle- 
ctunt,  fumo,  simul  et  igne  numerosas  hominum  ca- 
tervas  exstinguunt  :  fumo  scilicet  erroris,  et  igne 
libidinis;  ut  deceptas  mala  discentium  mentes,  et 


perseptuaginla  viros,  quosoccidil  Abimelech,  prae-  ^liixiiriae  flamina  succendat,  et  pravi  dogmatis  caligo 
dicatores  figurentur  Ecclesiae;  quid  per  eumdem  ......       .  .    ~   . 

Abimclech,  qui  eorum  fralcr  eraf,  sed  spurius,  nisi 
luxuriosi,  atque  carnales  intclligendi  stmt  clerici, 
qui  catholicorum,  sanctorumque  ponlificum  et  fra- 
tres  quidem  sunt  per  acceptum  ecclesiasticum  ordi- 
nem,  cl  tamen  spurii  judicantur  per  degeneris  vilae, 
el  ignobilium  operum  pravilatem?  Hi  Cratres  sttos 
occidnnt,  cum  sanctorum  Patrum  judicia  destnmnt, 


confundat.  Hae  sunt  enim  merces,  qnae  de  Sodoma 
et  Gomorrba  prodire  visae  sunl  post  excidium  : 
c  Abraham,  inquit  Scriptura  (Gen.  xix),consurgens 
mane  ubi  sleterat  prius  cum  Domino,  intuitus  est 
Sodoinain  et  Gomorrham,  et  universam  terratn  re- 
gionis  illius,  vidilque  ascendentem  favillam  de  tcrra, 
quasi  fornacis  ftimum.  >  Porro  autem  el  duin  Thc- 
bes  cnm  stiis  agminibus  oksiderct  oppidum,  eum- 


59!         •       S.  PETRI  DAMIAM  OPP.  TOMCS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  VARIA.  59* 

versalis  Ecclesia,  turris  caslitalis  esl  eminentia,  ad  A  rant,  lapide  proterantur,  ul  gladitim  non  evadant  t 


quani  confagerant  viri  simul  nc  mulieres,  fortes 
scilicct  et  iuflrmi,  principes  eiiain  civilatis,  ordo 
vidclicel  clericorum,  qui  tenel  Ecclesia?  principa- 
tnni.Accedcnsit.nqne  Abimelecb  juxia  tunim,  cce- 
pit  instanlius  ditntcare,  el  appropinquatis  ostis, 
ignem  conabatur  apponere. 

Cap.  111.  —  Quam  pernkiosa  sil  clericorur.t  intem- 
peranlia. 
Hoc  itaque  moilo  clerici  petulantes,  el  infruniti , 
turri  castiialis  moliunlur  incendium,  dum  inultos 
ad  suae  libidinis,  et  aesluanlis  insaniae  cobortanliir 
exemplum.  Ignibus  armali  turrim  castitatis  iiupe- 
lunl,  dtim  rncesti  castos  flamma  pestiferae  pcrsua- 
sionis accemlunl.  Sed  buic  certamini  qus  flnis  im- 


eosque  ponclus  primo  divinas  senlcnliae  conterat , 
deinde  maligni  spiritus  poenalis  niucro  concidat ; 
quanquain  non  ignoremus,  non  absurde  6igniftc.iri 
posse  per  Jerobaal  Chrisltim ;  per  Alsimelt-ch  Attli- 
cbristum.  Qui  nimirum  sicut  il!e  conctibinae,  sic  et 
isle  est  rejectae  filius  synagogae.  Perseptuaginta  ?e- 
ro  fratrcs,  quos  Abintelecb  occi Jisse  narratur,  sep- 
tuaginla  lingnarum  genies,  qtias  Anlicbristus  insae- 
culi  ftne  persequitur.  Sed  et  nos,  ut  ccepimus,  da- 
ricorum  adhuc  vesaniam  prosequamur. 

Hi  plane  tanquam  filii  Jacob,  paternac  qnidem 
prosnpiac  litulo  decoranlur  :  sed  quia  sptirli  atque 
degeneres,  non  legitimam  ex  uxoribns,  sed  ignobi- 
)em  poiius,   quasi  ex  concubinis  originem  trkhunt. 


ponilur?  Quos  vicloria?  lituloshaec  pugtia  sortilur?  B  Sicut  enim   Scriptura  dicst  :  c  Spuria  vitulamina 

i  Ecce,  inquit,  mulier  fragmentom  molae  dcsuper 

jaciens,  illisit  capili  Abimelech,  cl  confregil  cere- 

brum  ejus.  Qni  vocavil  cito  armigerum  suum,  et 

ait  ad  euin  :  Evagina  gladium  luum,  et  percute  mc, 

ne  forte  dicatur  quod  a  femina  interfectus  sim. 

Qui  jussa  perflciens,  inlerfecil  eum  (Jiurtc.  ix).  >  Ut 

autem  in  his  verbis    non    diutius    imrooremur, 

fragmen  boc  molae,  quod  Abimelecb  cerebrum  fre- 

git,  nibil  est  aliud  quam  saxum  iilud,  quod  Oanicl 

sine  manibus   abscissum  de  monte  conspexit  (Dun. 

u);  ipse  Tidelicel  Dominus,  qui  de  se  in  Evangelio 

dicit :  c  Qui  ceciderit  super  lapidem  istuin,  con- 

fringetur;  super  quem  vero  ceciderit,  conteret  eum 

(Matih.  xxi).  i  Mulier  vero  de  cujus  manibus  init- 


non  dabunl  radices  altas  (Sap.  iv).  •  Nor»  eniin  L*ap, 
sive  Racbelis,  sed  Balas  potius,  vcl  Zelphae  anctlla- 
rum  Glii  in  servili  sordidae  conversationis  opcre 
comprobanlur.  Bala  siquidem  interprelalur,  invele* 
rata.  El  hi  dum  carnaliter  vivunt,  non  ex  novilata 
spiritus,  sed  ex  carnali  vetusti  hominis  germine  se 
prodire  testantur.  Zelpha  vero  in  nostra  lingua  so- 
nat  os  hiens.  llaecitaque  illornm  maler  recte  dicitur, 
quorum  scilicet  in  pradicalionem  veritatis  os  videv- 
tur  ire,  sed  cor  non  ire;  de  quibus  ulique  scriplum 
est :  c  Populus  hic  iabiis  me  honorat ,  cor  autem 
eorum  longe  est  a  me  (ha.  xxix).  >  Quibus  ettain 
Aposlolus  quasi  personalitcr  exprobrans ,  ait : 
c  Qui  ergo  alium  doces,  teipsum  non  doces  ?  Qui 


titur,  saera  lex  est,  quae  flagitiosis  pudiciti*  con-  C  pracdicas  non  furandum,  furaris?  Qui  dicis  non  mce- 


temploribus,  repcniinum  Chrifcli  jndicium  commi- 
nalur.  De  quo  pcr  Jereuiiam  dicitur :  <  Nunquid 
non  verba  mea  sunt  qtiasi  ignis,  dicit  Douiinus,  ct 
388  <Iuas'  mallciw  contereiis  pelram?  >  (Jer.  m.) 
Armiger  vero  Abimelech,  diabolus  est,  qui  videlicet 
omnibus,  qui  turrim  castitatis  oppugnant,  arina 
libidinis,  et  acuta  luxuriat  jacula  subministrat.  De 
quibus  jaculis  dicit  Aposlolus  :  c  In  omnibus  su- 
menies  scutum  fldci,  in  quo  possitis  omnia  tela 
nequissirai  ignea  exslinguere  (Ephet.  vi).  >  Et  pro- 
pheta  :  c  lbi ,  inquil,  Assur  cum  armis  suis  (Ezech. 
xxxu).  >  Quem  ergo  mulier  fragmine  molx  percussil, 
armiger  ense  peremit ;  quia  castitatis  adversarios, 
quibus  Scriptura  sacra  judicium  divinae  animadver- 
sionis  inlentat,  diabolus  aeternac  mortis  internecio- 
netrucidal;  ut  quibus  fuerat  mirtister  in  pugna, 
corumdem  sit  postmodum  torlor  in  pcana,  quacque 
illis  contra  pudicitiam  arma  suggesserat,  ea- 
dem  exigentibus  nieritis  in  eorum  tunc  jugulum 

«Artat. 


chandum,  moecharis  ?  Qui  abominaris  idola,  sacrile- 
gium  fi.cis  ?  Qui  in  legu  gloriaris,  per  praevaricatio- 
nem  legis  Deiim  inhonoras?  Nomcn  enim  Dei  per 
vos  hlaspbematur  in  genlibus  (Rom.  n).  >  Yerbum 
quippe  Dei,  quod  labiis  astruunl,  reprobe  vivendo 
convelluni.  Et  loqueutes  quidem,  de  clarissima  pa- 
triarcbarum  videntur  uobililaie  descendere,  viventea 
autem  ex  ignominiosa  foedi  prosi  ibuli  comprobanlur  li- 
nea  889  propagari.  Abraham  plane  unum  quidem 
de  uxore,  plures  autem  ex  concubinis  filios  genuit, 
sed  eos  ab  illo  procul,  dtun  adviverel,  separavit.  Non 
enim  fratri  fleri  poterant  cohacredes,  qui  ancillaban- 
tur  tn  germine.  Quid  ilaque  Scriptnra  dicit?  « Dedit 
Abrabam  cuncia  quae  possederat  lsaac,  fliiis  autem 
concubinarum  dedil  munera  (Gen.  xxm).>  Etqui- 
dcm  dum  superesset  Abrahain,  omnus  gloriabantur 
se  esse  fllios  Abrahac  :  sed  cum  in  flne  lotum  uni 
patrijnouium  contulit,  qut  revera  lilii  nomen  obti- 
neat,  qui  concubinalt  notantur  infamia,  inanifcste 

diftrr^vit.    Nnnr;  ilamip  nianiArM  rlori/n    iiiIap   la»i. 


303  OPLSC.  XYIH.  -  CONTOA  INTEMPERAIS  TES  CLEIUCOS.  39* 

vnaquxque  viruro  suuiu  habcal?  Yir  uxori  debilum  A  pidal,  quem  lartare»   libidinis  aeslus  inflammal. 


reddal,  et  uxor  viro?  (/  Cor.  vii.)  >  Ecce,  inquiunl, 
hacc  apostolica  verba  generalia  sunt :  et  dum  unicui- 
que  nubendi  lic^ntum  iribuunl,  nos  excipere  non 
videntur.  Ad  quod  ego  :  Si  per  hacc  verba  conjugalis 
inconiineulixpassim  frena  laxantur.episcopis  eiiam, 
sive  monachis,  insnper  el  abbalibus  liberlus  eadcm 
nou  negetur.  Et  quoniam  ulerque  sexus  non  diversa 
lege  constringitur,  etiam  sacrae  virgines  ad  incunda 
conjugalis  copuloe  foedera  provocentur.  Sed  quae 
aures  ecclesiasticis  atiritae  doarinis  hocseqiianimitcr 
ferant,  el  non  prolinus  expavescenies  immane  sa- 
crilegium  perborrescant?  Al  nonnulli  super  hac 
quseslione  convenli,  ad  pauperlalis  illico  patrocinium 
convolant,  unde  sibi  clypeum  frivolae   excusationis 


Si  is,  qui  nuptialibus  non  ornahatur  iuduviis, 
manuum  pedumque  loris  addiclus  in  tencbras  pro- 
jicilur  nllionis  (Maiih.  xxn);  quid  illi  sperandumesl, 
qui  ccelestibus  tricliniis  intromissus,  non  modo  non 
est  spirilalis  indunienli  decore  conspicuus,  sed  ultro 
etiam  felet  sordcntis  luxuriae  squalore  perfusus?  Si 
ille  slridore  denlium,  et  fletu  pleclitur  oculorum, 
qui  cullu  veslium,  convivautium  non  obieclat  aspe- 
cius .  qnod  illi  judicium,  qui  faeculenlus  ac  luridus, 
quantum  ad  seipsum  nuptialis  edulii  mundiliam  pol- 
luil,  discumbenlium  candidatns  oflendil,  ipsumque 
Hegem  sordidis  manibus  atlrcciare  prscsumit?  Da- 
than  et  Abiron  jurganles  conlra  Moysen.et  Aaron 
dchiscens  lcrra  deglutiit  (Num.  xvi).  Core  propter 


opponanl  :  Muliebris,   inquiunt,  sedulilalis  auxilio  "  hoc  ipsum  cum  ducenlis  quinquaginla  viris,  repen 


•carere  non  possumus,  quia  rei  familiaris  iuopiam 
sustiuemus. 

Quibus  eliam  c  conlrario  respondemus  quia  ubi 
angustiora  sunl  aliinenta,  ibi  minor  cst  aleuda  fami- 
lia ;  et  mensa  quae  non  gravatur  eduliis,  uon  esl 
pluribus  obeunda  convivis.  Unde  necesse  est  ut  pau- 
perlas  iudiga  soliludinis  fejninarum  doceat  abdicarc 
consorlium,  et  grcges  iuhiauter  edcntium  prohibcat 
gignerc  parvuloruin. 

Verum  qua  mcnlis  audacia  divinis  non  expave- 
scuul  appropinquare  mysteriis ; cum  David, antequam 
panes  proposilionis  altingal,  mundum  se  ac  suos 
jam  per  triJuuin  a  conlaclu  niulicrum  rcvere.iter 


liuum  de  ccelo  desccndenlib  iynis  incendium  devo- 
ravit,  el  isle  quomoJo  vivet,  qui  non  homiuem,  scd 
hominum  tam  cruente,  tam  turpitcr  oflcndit  Aucto- 
rem?  Ilujusmodi  plane  cierici  iegalionem  millunt 
Domino,  non  quidem  strcpitu  verborum,  sed  linguis 
opcrum  ct  inlentione  votorum :  Nolumus  hunc  re- 
gnare  super  nos  De  quibus  utique  dicturus  cst  posl- 
modum :  <  Yerumtamen  inimicos  meos,  ilios  qui  no- 
lucrunt  me  regnare  super  se,  adducite,  et  inlcrflcile 
ante  me  (Luc.  xix).i  Pharaonis  quippe  sibimct 
proesse  delectanlur  imperium,  el  Deum  Isracl  super 
se  regnarc  contcmnunt  (Exod.  i).  Sed  ille  eos  lulo 
ct  lateribus  opprimit,  quia  lutulentis  atque  ccenosis 


excusat?  Dixerat  cnim  sibi  Abimelech  sacerdos  :  <J  opeiiius  iucubare  compeliil.  Quibus  opcribus  admis- 


cNon  habeo  panes  laicos,sed  tanlumpancm  sancium. 
Si  mundi  sunt  pueri,  maxime  a  mulieribus,  manc!u- 
cenl  (/  Reg.  xxi). »  Ubi  notandum,  quia  cum  dicit 
cos  qui  panem  sanclum  cogebanlur  cdere  maximc 
a  mulieribus  muudos  esse  debere ;  perspicue  docet 
.nullum  culpae  contagium,  nulbim  omnino  realum  di- 
\inis  mysteriis  esse  contrarium,  quam  esl  illicita 
prxsertim  commistio  feminarum.  Porro  dum  lantus 
apud  vetcres  metus  inessct  umhrx  390  Dominici 
corpori.*,  quanta  nunc  debelur  ipsi  reverenlia  veri  - 
tali?  El  si  conjugule  commercium  ab  illius  pauis 
compescehat  accessu,  quanlo  magis  ab  hoc  sacro- 
saucto  mysterio  removcndus  csl  pellicalus?  Ah  sce- 
Jus!   Manus,  quae  deputalas  fuerant  ad  ordinandas 


ccntur  cfpalex,  acliones  scilicel  iuutiles  cl  infe- 
cuudx,  ac  flammis  incxstinguibilibus  deputatae. 
Cap.  Y.  —  Cilantur  exempla  sacree  Scripiura?. 
lslis  prxterca  prophelicum  iumbar  iilud  aptissime 
congruil,  dc  quo  Jcre.uias  ait :  c  Dixit  Dominus  ad 
me  :  Yade,  et  possidc  tibi  iumbar  liueum,  el  pones 
iliud  super  luinbos  luos  (Jer.  xui).  i  De  quo  paulo 
post :  <  Surgens,  inquii,  891  va^e  aa*  Euphralen, 
et  absconde  illud  ibi  in  foramine  pelrae.  Quod  cum 
fecissct,  et  iu  Euphrate,  sicul jussus  fueral,  abscon- 
dissot,  post  plurimos  dics,  ail  Doiuinus  ad  eum : 
Surge,  vade  ad  Euphraten,  cl  tolie  iudc  lumbar.  Et 
abii,  inquit,  ad  Euphralen,  el  luii  lumbar  de  loco 
ubi  abscunderam  iiiud  :  et  ecce  computruerat,  ita 


in  ccelcslis  mensae  ferculo  vilales  cpulas  angclorum,  1*  ut  nulii  usui  aptum  esset.  Et  ait  Dominus  :  c  Sic  pu- 


traclare  nou  meluuut  obsccenilales  et  spurca  con- 
lagia  mulierum.  li,  qui  inter  ilia  lerribilia  sacra- 
menta  choris  admiscenlur  angelicis,  mox  tanquam 
de  cceJo  ruenies,  ad  femiueae  fceditalis  relabuulur 
amplexus,  etvelutsujesimmundae  cocnosis  vcrmigejis 
luxuriae  volulabris  immerguntur.  c  Quorum  scilicel 
iguis  non  exstinguetur,  el  vermis  non  morietur  (Isa. 
lxvi).  >  Ccelum  aperitur,  summa  simui  in  unum  et 
iina  concurrunt,  et  se  sordibus  quilibel  audacter  in- 


tresccre  faciam  superbiam  Juda,  ct  supcrbiam  Jeru- 
salcm  muJtam,  populum  istum  pcssimum,qui  nolunt 
audire  verba  mca,  et  ambulanl  in  pravitate  cordis 
sui :  et  exunt  sicut  lumbar  istud,  qnod  nulii  usui 
aptum  e%l(lbid.).>  Quid  hic  Jercmiac  persoua,  nisi 
Dominuni  ?  Quid  lumbar,  nisi  ordincm  signiGcal  cie* 
ricorum  ?  Omnis  Ecclesia  vestis  est  Chrisli,  de  cujus 
sibi  membris  per  prophetam  dicilur :  <  Omnibus  his 
velul  ornamento  vestieris  (l$a.  xux).»  Sed  sicut 


*w 


8.  PETRl  DAMIANl  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  VARIA. 


$96 


tic  aggiutinavi  milii  omnem  domum  lsrael,  el  omnem  A  dum  quique    carnales  et  sordidi  vitam  suam  ki 


domum  Juda,  dicil  Dominus;  ut  esset  mihi  in  popu- 
lum,  et  in  nomen,  et  in  laudem,  et  in  gloriam,  et 
non  audierunt  (Jer.  im).  > 

Quibus,  quaeso,  tam  aple,  tam  expresse  sicul  cle- 
ilcis  possunt  ista  congruere,  qui  nomen  Dei,  lau- 
dein  el  gloriam  specialiter  constituti  suntpracdicare? 
Sicul  enim  Israel  el  Juda  peculiaris  erat  populus 
Deo  inter  omnes  gentes  lerrae,  ita  nunc  clerici  spe- 
cialiler  adbaerenl  Chrislo  prae  cunctis  membris  Ec- 
clesiie.  Isti  nempe  sunt  lumbar  lineum  arcliori  di- 
\ino  corpori  familiarilate  connexum.  Linum  siqui- 
dem  laboriose  pervenil  ad  candorem  :  et  clerici  modo 
litterarum  studiis  insudando,  modo  per  inlervalla 
temporum  quibusdam  gradibus  ascendendo,  difficile 


luxuriae  fetore  concludunt.  NulM  etiam  tisui  aptum 
repertum  est ;  quia  Dominus  ail :  c  Nemo  mittens 
manum  suam  ad  aralrum,  el  aspiciens  retro,  aplus 
esl  regno  Dei  (Luc.  ix).  >  Ae  si  aperte  dical :  Quis- 
quis,  dictan;e  sui  ordinis  regula  pudicitiae  semel 
arripit  stivam,  si  poslmodum  per  ardorem  libidinis 
oculos  refleciit  ad  Sodomam;  quia  jam  montana 
desperat,  regno  Dei  se  prorsus  inutilem  factnm  esse 
demonstrat.  Ad  instar  ergo  lumbaris  in  bumeclo 
loco  positi,  clerici  computrescunt,  dum  tumtdos 
crapula,  et  ebrielate  ventres  ingurgitant :  dum  illu- 
vie  se  libidinis  et  coenosae  luxuriae  fluemis  inundant. 
Sicque  cunctis  usibus  reddunlur  inuliles;  quia  quo 
magis  videnlur  in  carne  virescere,  eo  deterius  mar- 


promoventur  ad  sacri  ordinis  dignitatem.  Alioquin  B  cescenles  obsolescunt  in  squalentis  animae  foedilatc. 


si  quis  conlenliosius  astruat  boc  juxta  Scriplurae 
seriem  ht6lorialiler  faetum,  nec  spiritualiter  intelli- 
gtndum,  quomodo  Jeremias  poluit  intcr  innumera- 
biles  Assyriorum,  Cbaldaeorumque  nationes  urbem 
Jerusalem  constipatis  agminibus  obsidentes,  lumbari 
praecinctus  exire,  idque  in  Euphrale,  qui  tam  loxge 
decuriit,  abscondere?  Postmodum  quoque  profligato 
diuturnt  temporis  cursu,  quo  pacto  quasi  securus 
rcdiit,  iiludque  putrefactum,  sicut  Scriptura  tcsta- 
rur,  invenit;  cum  Jerusalem  videlicet  fossa,  vallo, 
caslellis  et  lam  crebra  undique  esset  munitione  cir- 
cumdata?  Nam  cum  aliquando  idem  prophela  ad 
Anatbolh  viculum  suum  in  leriio  milliario  ab  urbe 
situm  conaretur  exire,  in  porta  prolinus  capitur,  ad 


De  quibus  in  psalmo :  c  Corrupli  sunt,  inquii,  et 
abominabiles  facti  sunt  in  voluptatibus  suis  (Psal. 
xm).  > 

Cap.  VI.  —  Adhortatio  ad  Petrum  cardinalem. 
Tu  autem,  venerabilis  frater,  bis  aliisque  Scriplit- 
rarum  lelis  armalus,  adversus  Madian  castra  con- 
gredere,  Zambrin,  el  Cosbin,  in  meritorio  '.urpitcr 
coeuutes,  divini  verbi  pugione  transfige ,  ul  pacein 
foederis  Domini,  et  jus  sacerdotii  sempiterni  cum 
Phinees  merearis  accipere :  c  Ecce,  inquit  Dominus, 
do  ei  pacem  foederis  mei,  et  erit  lam  ipsi,  quam  se- 
mini  iHiot  pactum  sacerdotii  sempiternum;  quia 
xelatus  est  pro  Deo  suo,  et  expiavit  scelus  filiorum 
Israel  (Num.  xxv).  >  Non  itaque  hostilitas  timea- 


principes  trahitur,  graviter  verberatur,  et  lanquar»  C  tur    humana  ,    quae    pace    divini    loederis  coni 


transfuga,  sive  patriae  prodilor,  in  carcerem  truditur. 
Quia  ergo  non  consequitur,  ut  intclligatur  hisloria- 
liler  factum,  conslat  procul  dubio  typicae  figurae 
non  deesse  mysterium.  Bene  ergo  per  lurabar  lineum 
juxla  haec,  quae  superius  dicla  sunt,  chorus  exprimi- 
lur  ciericorum. 

Quod  autem  hoc  lumbar  in  Euphraten,  hoc  est 
in  aquoso  loco,  el  in  foramine  petrae,  id  est  in 
vobscuritale  atque  umbra  poni  jubclur,  quid  per  hoc 
«xprimilur,nisi  iiia  clericorum  392  pars,  quae  sub 
volcptatis  umbra,  et  in  fluxu  luxuriae  commoralur? 
De  qnorum  duce  in  libro  Job  Dominus  dicit :  <  Sub 
umbra  dormit  in  secreto  calami  ct  locis  humenti- 
bus.  Protcgunt  umbrae  umbram  ejus,  circumdant 
<eum  salices  torrenlis  (Job  xl).  >  Atque  ut  oslendat 
<]uanlum  cum  suis  familiaribus  in  habitatione  flu- 
miiris  delcctetur,  protinus  addidit :  tEcce  absorbe- 
bil  fluvium,  et  non  mirabitur :  babet  enim  fiduciam, 
quod  influat  Jordanisin  osejus(/MT).>  Quod  autem 
dicitur  fuisse  positumin  foramine  petrae,  potest  noa 
fnconvenienter  intciligi  inlra  scpta  Ecclesiae.  Quasi 


pensatur.  Moyses  namque  quia  percussitiEgyptium, 
profugus  mox  aumit  i£gyptum  :  unde  postmodom 
vclut  aucto  foenore,  totius  lsraeliticae  plebis  oblinuit 
princrpatum  :  c  Yidit  enim,  ul  Scriplura  teslatur, 
virum  ^Egypiium  percutientem  quemdam  de  fralri- 
bus  su«s,  quem  illico  pereussum  abscondit  sabulo 
(Exod.  n).  >  Tu  quoque  dum  vidcs  iEgyplium,  hoc 
estprincipem  tenebrarum,  quemlibet  de  fratribus 
tuis,  clericalis  scilicelordinis,  virga  libidinis  affligen- 
lem ;  imoquodmagiscongruil,letbali  jaculotrucidan- 
tem,  vibrato  protinus  verbi  gladio  in  lctiim  le  vut- 
neris  393  exere,  eumque  qui  domesticum  seminis 
tni  mulctabat  occide,  c  argue,  Obsecra,  increpa  in 
omni  palientia,  et  doctrina  (11  Tim.  iv).  >  Sed  quo- 
niam,  sicut  idem  testatur  Apostolus ,  «  erunt  non- 
nuili  qui  sanam  doclrinam  non  suslinebunt,  sed  ad 
sua  desideria  coacervabunt  sibi  inagistros  prurien- 
les  auribus,  ct  avertenl  quidem  amrirum  a  veritate, 
ad  fabulas  autem  converlenliir  (Ibid);  >  lu  noli 
cessare,  sed  age  quod  sequilur  :  c  Tu  vero,  ait,  vi 
gila,  in  omnibus  labora,  opus  fac  evangelista!,  nu- 


llklJ  \    .   u« 


39)  OPUSC.  1YII1.  —  CONTRA  INTEMPERANTBS  CLERICOS.  391 

*ura  fandatur  Ecclesia  :  c  Super  hanc,  inquit  Domi-  A  ergo  sanctae  eloquentiae  tuae  mucrone  percossus  m- 

tereat,  eumque  sabali  sepultura  concludat.  ut  israe- 


nos,  petram  aediflcabo  Ecclesiam  meam  {Matth. 
xvi).  i  Fundamenlum  ergo  suum  in  petra  Ecclesiae 
coUocant  qaique  flxi ,  ac  siabiles  in  bonis  operibus 
ptrseveraut.  De  quibus  in  Evangelio  Dominus  ail : 
t  Omnis  bomo,  qui  audil  verba  mea  haec,  et  facit  ea, 
assimilabiturviro  sapienti.qui  aedificavitdomumsnam 
supra  pelram.  Descendit  pluvia,  et  venerunt  flumina, 
et  flaverantventi,et  trrtierunt  in  domum  iflam,etnoii 
cecidit:  fundata  enhneratsupra  petram  ( JfaffA.vii).  > 
Qui  vero  fragiles  suot  atque  pulverei,  et  velut  arundo 
impellentibus  caraalfc  illecebrae  flatibus  agitati  (Luc. ' 
•vu),  arenosi  procul  dubio  sabuli  sunt  subsicivio 
•comparandi.  De  quibus  pa *  Psalmislam  dtcitur : 
«  Non  sic  impii,  non  sic,  sed  lanquam  pulvis,  qoem 
frojicit  venlus  a  facie  terrae  (P$aL  i).  >  Et  Dominus:  B 
c  Omnis,  inquil,  qai  audit  verba  mea  haec,  et  non 
facit  ea,  simSis  erR  viro  slulto,  qul  aedificavit  do- 
«ium  suam  supra  arenamt  et  descendit  pluvia,  et 
venerunl  flumina,  et  flaveront  venli,  et  irruerunl  in 
domum  iliam,  et  oecidil,  ei  fuit  ruina  cjus  magna 
(Matth.  vn).  »  tiincetiara  m  libroKrpm  :  «  Omnia, 
iaqait,  vasa,  quae  fccit  tlrram  ny  Salomoni  in 
•dttno  Domini,  de  auricbalco  crant,  et  in  campestri 
MfioM  Jftnlams  fudit  ea  res  in  argiliosa  terra 
{III  Btg.  tm).  »  Nara  quia  vasa  illa  carnalcs  qoos- 
que  designanl»  non  ex  auro,  sed  ex  aurichalco  potius 
dicuntur  esse  formata^  etideo  non  in  montihus,  sed 
in  campestri  regione  funduniur;  qnia  qtii  per  hiec 
iigurantur,  non  virtutum  montana  conscendunt,  sed 
in  carnalis  et  luxuriosae  vitae  couvalle  subsidunt..^ 
Wec  enim  ductiles,  sed  potius  fusiles  sunt ;  quia 
non  exlenduntur  crucis  el  pdeniteniiae  maHeis,  sed 
iibidinam  i&xanlur  illecebris,  et  fluoribus  resolvuntur 
obsceenissimae  voluptatis.  ldeoque  sicut  in  Euphraie 
lumbar  est  positum ,  sic  ista  vasa  juxta  Jordanem 
fusa  referantnr :  et  non  in  solida  ac  firma  terra, 
flu»  basis  injectae  eomineat  fundamentum ,  sed  in 
argillosa  potius  et  arenosa,  quae  repentinum  pariat 
jsubsxiviura. 

Tu  Ltaque,  venerande  fraler,  cum  Moyse  zelo  di- 
slriclas  correplionis  uEgypiium  percussorem  fratris 
inlerfice  [Exod,  h),  eumque  tanqtiam  sabulo  in  men- 
libus  arenosis  absconde;  ul  argiUosani  lorrenarum 


litica  plebs,  Pharaone  demerso  el  pudiciv  *  praecc- 
dcnte  vexillo,  cum  triumphalibus  bymnis  ad  terram 
repromissionis  ascendat. 

DISSERTATIO  SECUNDA. 

CONTRA.  CLERICORUM  INTEMPERANTIAM. 

Argumentcm.  —  Vir  ecclesiasiica?  tunc  pene  labentis 
disciplinae  vindex  acerrimtts,  castitatisque  ama- 
tor  ctiltorque  sanclissintus,  tolum  prope  orbem 
ad  eam  a  clericis  oppugnatam  defcudcnriam  et 
sublevandam  diserlissimo  ore  quasi  quodam  clas- 
sico  excilare  et  inflammare  conatur.  Scribit  enim 
ad  episcopum  Taurinensem,  in  cujug  dilione  lam 
perniciosi  exempli  facinus  puhllce  tolerari  scic- 
bat,  ut  scandalum  hoc  ab  Ecclesia  sua  extermi- 
nare  et  amovere  contendat :  quod  ut  ei  persua* 
dere  possit,  nihil  UUenlaium  relinquit.  Orania  taui 
Novi  quam  Yeieris  Testamenli  exempla  et  loca 
congerit  el  exculil.  Iu  clericos  quoque  ipsos,  et 
eorum  pellices,  quas  ipsi  uxores  Hso  appella- 
Jbant,  luciilenier  et  gravrter,  ul  res  ipsa  postula- 
bat,  invehilur.  Denique,  ut  uno  verl.o ahsolvam, 
non  commitlil  ul  casmali  patrocinium  dcfuisse  vi- 
-deatur. 

Domno  Clnirerto  revercntissimo  episcopo,  Pe« 
trcs  pcccaior  monachus  devotae  sirbjeciionis  obse- 
quium. 

Haec  est  verae  charitatrs  el  amicitiae  regula,  ut  ita 
•se  fratres  mutuae  dulcedinis  amoreconfoveant,  qtia- 
lenus  si  quid  in  utrovis  reprehensibile  est,  alter  al- 
teri  non  abscondat.  IUa  qurppenecessiludoprobalur 
uMlis  et  honcsta,  quac  duin  cuncla  producit  in  mc- 
dium,  et  quod  corrigendum  est  corrigil,  et  quod 
sannm  esl  mutuo  puritaUs  ac  sinceritatis  amore  cu- 
slodit.  Sicqite  fit  ut  dum  delinqtientis  culpa  corri- 
gitur,  coripienti  copiosior  gratia  cumulelur.  Inter 
iioiinullos  virtutum  flores,  venerabtlis  Pater,  quiiws 
lu«  sanctitaiis  vernal  ingcnium,  unum  mihi,  faleor, 
valde  displicuit :  quod  nimirum  cl  lunc  me  in  te 
vehemenier  395  invexit,  et  nunc  styli  bujus  arli* 
culum  exarare  cotnpeliU.  Permiltis  enim ,  ut  Eccle- 
siae  tuaa  clerici,  cujuscunque  sint  onlinis,  velu1  jure 
matrimonii  confoederenttir  uxorihus.  Qnod  sane 
quara  ecclcsiasticse  mundilix  videatur  obscenom, 
quani  canonicae  sil  attctorilati  conlrarium,  quam 
cerle  cunclis  sanclorum  Patrum  sanctionibus  odio- 
sum,  absit  ut  lanta  quae  in  te  cst  possit  ignorare 


mentium  sepulturam  morluus  impleat,  ibique  ver  ry  prudenlia.  Praesertim  cum  et  ipsi  clerici  tui ,  alias 


mes  concupiscenliae  pariat.  Eos  394  aulem»  qni 
vere  IsraeiiUe  sunt,  tentaiioniim  suarum  flagris  ver- 
berare  desibtat.  Non  enim  casu  accidit,  quod  caput 
eleciorum  Dominus  in  saxeo  monumento,  i€gypiius 
vero,quidiaboluin  flgurat, sepeJitur  in  sabulo.  Diabo- 
iusenim  qui  inlerpretatur  deorsum  fluens,  illos  sibi 
vindicat,  qui  ad  ruinam  semper  velut  arena  dissi- 
liunt.  Qui  autem  Christi  sunt,  consianter  in  sancti 
proposiii  soiiditate  persistunl.  Sepultura  vero  do- 
mus  est  morluorum.  Et  quia  diabolus  mortuus  est, 


quidem  satis  iionesti,  et  litteramm  stttdiis  sinl  de- 
center  insiructi.  Qui  dum  ad  me  confluerent,  tan* 
quam  cborus  angelicus  el  velut  conspicuus  Eccle- 
siae  videbaiur  enitere  scnatus. 

Cap*  L  —  Hortatar  labentem  disciplinam  ecctesiatli- 
eam  el  canitaiem  sublevare 
Postquam  latentem  pestis  hujuf  eluviem  didici, 
prolinus  lux  in  caliginem,  el  laelilia  mihi  verlitur 
in  mcerorem,  atque  ad  illud  cvangelicum  illico  meiiS 
recurrit:  <  V.*e  vobis,  inquit,  Scribifi  el  Pharisxi, 


899  4/  PETRl  DAlflANI  OPP.  PARS  III.  —  OPUSCULA  VARIA.  400 

qulbus  priorem  cxigendus  es  rationem ,  tam  incrli  A  affectua  amptexibus  pcnitus  sinl  remoti.  Nam  quia 


securilale  dormitas?  In  aliis  certe  quibuscunque 
personis  non  exigiltir  fecunditas  castitatis,  in  epi- 
scopo  autcm  inulilis  esse  castitas  jure  decernilur, 
qu»  se  sic  exhibei  slerilem,  ul  aiiam  non  pariat 
caslilatem.  Prxscrttm  cum  ipse  Deus  omnipoiens 
per  Isaiam  :  c  Nunquid  ego,  qui  alios  parere  facio, 
ipse  non  pariam,  dicit  Dominus?  »  (ha.  lxvi.)  Ubi 
notandum,  quia  dum  non  alias,  scd  alios  parcre 
iacio,  dicat,  virorum  potitis  ac  paslorum  Kcclesiae 
foeius  exspectat.  Malus  autem  pastor  cum  eodem 
proplieta  potesl  lugendo  cantare  :  c  Non  parlurivi, 
ct  non  peperi,  el  non  enulrivi  juvenes,  nec  ad  in- 
cremeutuin  perduxi  virgines  (Ua.  xxiu).  j  Allende 
etiam  diligenter  quod  ir.  Levitico  legiiur :  c  Omne, 
inquit,  anitnal,  quod  vel  contrilis,  vei  tunsis,  vel 
-seciis  ablaiisque  testiculis  est,  nou  offcretis  Domino 
(Levit.  xxti).  > 

Porro  si  lanto  Deits  odio  babet  slerililatem  in  ani- 
malibus  brutis,  quae  sibi  per  sacerdolale  miufelerium 
offeruntur,  quanlomagis  hanc  aspernatur  in  sacer- 
dolibtts,  qui  sibi  sacrificium  offerunt?  Niinirttm,  ut 
«icut  illis  foelus  exigitur  caruis,  ita  saccrdoles  in 
alios  propagines  germinent  sanctilalis.  Tunc  ergo 
coram  divinis  obtulibus  lua  castitas  approbalur,  si 
ct  in  clericos  tuos  propaginata  porrigitur.  Porro 
autem  sicut  olim  Deus  omnipolens  de  cunclis  tribu- 
i>us  ievitas  elcgit,  ut  per  legales  cxremonias  Israe- 
liticam  regerenl  plebcm  :  ita  ctiam  in  Novo  Ttsla- 
mento  clericos  sibi,  lanquam  familiarcs  adscivil, 


sola  levitica  tribus  ad  sacerdolalc  minislerium  tnncj 
eral  clecta,  nccessaria  lunc  crat  propagaiio  geuerif 
ad  conservandum  sacerdolalis  oflfcium  dignitatis, 
sicut  in  Levitico  Dominus  :  c  Virginem,  inqtiit,  sa- 
cerdos  dncct  tixorem  :  vidtiam,  el  repudiatam,  et 
sordidam,  alque  merelricem  non  accipiet,  sed  puel- 
lam  de  populo  suo;  ne  commiscent  slirpem  generis 
sui  vulgo  geutis  suae;  quia  ego  Dominus,  qtii  sancti- 
fico  eum  (Levil.  \x\).  >  Nnnc  aulem  qnia  ex  omni 
populo  Christiano  passim  Gt  sacerdotaiis  elcctio,  et 
In  promotione  clericorum  non  distinclio  generis,  sed 
prarogativa  duntaxat  exqiiiritur  sanciiiatis;  ces- 
sanl  jura  conjugii ,  dtim  pracedcniis  abolettir  cen- 
sura  mandaii,  sicut  Aposioltis  ad  Hebraeos  ait : 
B  c  Reprobatio  flt  pracedentis  mandaii  proptcr  infir- 
mitalem  ejus,  et  inutiiilatem  :  nihil  enim  ad  perfe- 
ctum  adducillex  (tiebr.  vn).  >  El  paulo  pos1  :  iNunc 
aulem  Chrisltts  tanto  meiius  sortilus  est  minisiertitm, 
qtianlo  et  melioris  testamcnti  mediator  est.  Nam  si 
illud  prius  culpa  vacassel,  non  uiiqtie  secundi  locns 
inqttirerelur  (Hebr.  vin).  >  Hoc  auleu*  propter  illos, 
qtu  dicunt,  quia  si  saccrdotcs  nubere  peccatmn 
esset,  uequaquam  lioc  in  iege  velcri  Domintis  pne- 
cepisset.  Sed  qui  hoc  dicunt,  procu)  dubio  qtird  ca- 
nonica  decernat  auctoritas  aut  nesciunl,  ant  se  fal 
laciter  ignorare  coufingunt.  Nos  plane,  quilibet  ni- 
mirtim  aposiolicae  sedis  aedilui,  hoc  per  omnes  pn- 
blice  coneionaintir  Ecclesias,  tit  nemo  missas  a  pre- 
sbylero,  non  Evangelium  a  diacono,  non  denique 


JIICMIU     Vll/I  IbVO      OWI|      .uihjwbih      •«•iii<j«>wm       wuw..a>,      _  .  w 

quibus  ecclcsiasticain  committeret  dignitatcm.  Dicit  ^  Epistolara  a  subdiacono  prorstts  atidiat,  qtios  misceri 


enim  Moysi  :  c  Applicabis  levitas  corain  taberna 
culo  fcederis,  convocala  omni  mulliludine  filiorum 
Israel.  Cumque  levitae  fuerlnl  corain  Domino,  ponent 
filii  Israel  manus  suas  supcr  eos,  ct  offeret  Aaron 
ievitas,  munus  in  conspectu  Domini  a  fliiis  lsraei, 
m  scrviant  in  ministerio  ejus  (Num.  vm).  >  396 
Lbi  notandum,  quia  cum  dicil :  c  Poneut  liiii  Isruel 
manus  suas  supcr  cos,  et  oflerel  Aaron  levitas,  mu- 
jius  in  conspectu  Domini  a  filiis  Israel,  >  evidenter 
apparet,  quia  levilicus  ordo  munus  Dei  est  a  populo 
datum,  eiquc  in  sacrificium  pcr  manum  sacerdotis 
oblatum. 

Cap.  II.  —  Clerici  cur  a  poputo  segregantur. 
Ouid  ergo  jam  restat,  nisi  ul  ii,  qui  jam  Deo  facti 


feminis  non  iguorat.  Et  ne  id  agere  pcrperam  vi- 
deamur,  apponeremus  aliquot  sententhis  Patrum, 
nisi  prohiberet  epistolare  compendfimi.  Sed  qitia 
-nostris  vetbis  fides  non  aliter  adhibclur,  eorum 
pauca  saltem  ponenda  suut  testimonia ,  ut  per  h;ee 
qtiae  nunc  397  occtirrunt  memorise,  colligant 
qnanta  valeant,  si  qusesierint,  in  ipsis  codicibus  in- 
venire. 

ln  primis  itaque ,  quid  apostolus  Jacobus  super 
lioc  negotio  be;Uo  Clementi  (Epht.  2)  scripserit, 
audi:imtis  :  c  Bliitistri,  inquit,  altaris,  presbyteri, 
srvc  diaconi  nd  Dominica  tales  eligantur  officia,  qui 
anle  ordinationcm  conjugem  suam  rcliqiieruul.  Quod 
si   post  ordinationem   ministro  conligerit  propriae 


sunt  sacrificium,  el  a  mundi  hujus  servilibus  siul  ^  invadere  cubile  uxoris,  sacrarii  non  intret  limina, 

operibus  Hberi,  et  solis  divini  famtilalus  vaccut  obse- 

quiis  mancipati?  Ul  quid  cnim  a  populo  segregan- 

itir,  et  muuus  Deo  specialitcr  fiunt,  uisi  ut  dixisam 

a  poptrio  vivendi  regulani  leneant,  et  cacrcmoniis  di- 

Vtnae  legis  jugiter  excubanlcs  insislant?  Unde  et  alibi 

dicit :  c  Ego  tuli  levitas  a  fiiiis  israel  pro  omni  pri- 

mogenilo,  qui  aperil  vulvam  in  flliis  Israel,  cruntque 

levilae  mei  (iVtim.  m).  >  Scd  cum  lex  illa  fuerit 

data  pcr  servum,  evangelica  vero  gralia  sit  collala 

per  Dominum  :  neccsse  esl,  ut  alitid  lunc  a  leviiis 


ncc  sacrificii  portitor  fiat,  nec  altarc  contingai,  nec 
ab  ofteroniibus  holocausti  oblalioncm  stiscipiai,  nsc 
ad  Dominici  corporis  portionem  accedat,  aquam  sa- 
cerdolum  posrigat  manibus,  ostia  forinsecus  clau- 
dat,  miuora  gerai  officia,  urceum  sane  ad  salntarcin 
calicem  non  suggerat.  >  Aureliusvcro  Canhaginensis 
episcopus  inler  cxtcra  sic  ail  {conc.  Carthag.  n,  c.  2)  : 
c  Placuit  sacros  anlistiles  ac  Dei  sacerdoics,  ncc 
non  cl  levilas,  vel  qui  sacramcntis  divinis  inseivitinl, 
conlineulcs  esse  in  oninibus,  ouo  nossint  simplici- 


101  OPUSC.  IVIll.  —  CONTRA  LNTEMPERANTES  CLERICOS.  40S 

EcclesJa  Ponttana*  [<tf.,Polentinae]  provinciae  Piceni,  A  leclores,  cantoresque  lantummodo.  •  Sed  el  bcaius 


egatus  Romanae  Ecclesise  dixit  (conc>  Carth.  n,  c.2): 
f  Placet  ut  episctopus,  presbyier  et  diaconus,  et  qui  sa- 
•rameniacomrectant,  pu-.icitiaecusiodes.ab  uxoribus 
se  abstiueaiil.  •  Ab  ut.iversis  episcopis  dictnra  est : 
c  Placet,  ut  ui  omnibus  et  ab  oinuibus  pudiciUa 
msto  i  tur  qui  allari  serviunt.  i 
In  Cartha^ineiM  qimque  concilio  iterum  dicilur 
'ohc.  Gtrthtg.  v,  c.  5) :  c  PraMerea  cum  de  quc- 
ru  •  d.tm  clfricorum,  qiiamvis  lecloruin,erga  uxores 
nmpras  inroiitineniia  refirretur;  placuit  episcopos 
et  presliyteros,  el  diaconos  secuiKiuiii  propria  sta- 
Utta  eiiam  ab  u.oribu*  continere.  Quod  nisi  fcce- 
rint,  ab  ecclesiastico  removcantur  officio.  »  In  cano- 
nibes  apostolorum  dicilur  :    c    De  presbyteris  et 


Gregorius  Pelro  subdiacono  mandavit,  dicens  (Crkc. 
Reg.  hb.  i .  ep.  42) :  c  Ante  triennium  subdiacones 
oniuiuai  Ecclcsiarum  Cilici»  proiiibiti  fuerant,  ut 
more  Romanac  Ecclcsia?,  suis  uzoribus  nullalenus 
miscerentiir.  Quod  niihi  durum  alqne  incompeiens 
videtur,  u(  qui  usuni  t-jiisdem  contincnlix  non  inve- 
nit,  ueque  castilntem  anle  proposuit,  compellalur  a> 
sua  uxoreseparari,  atqtie  per  hoc,  quod  absit,  dclc- 
rius  cadat.  Unde  vidclur  mibi,  ut  a  praesenti  dio 
ouuiibus  episcopis  dicatur ,  ui  nullum  faccre  sub- 
diaconum  prasuntant,  nisi  qui  se  victurum  casle 
prontiserit,  quatenus  el  praHerila,  qiwe  per  proposi- 
tum  mentis  appetila  non  suut,  violenler  non  exi- 
gantur,  et  futura  caute  caveantur.   Qui  vero  post 


diaconibos  divinartim  leguin  est  disciplina ,  ut  in-  B  eamdem  probibitionem,  quac  ante  trienuium  facla 

coniinenles  in  ofliciis  talibus  positl ,  omni  honore 

ecctesiastico  priventur  :  nec  admittantiir   ad  tale 

ininisterium,  quod  sola  continemia  oyortel  impleri.  i 

Idem  qui  snpra,  ridclicet  Carlhaginensis  episcopus  : 

«  Audivimus,  inquit,  fralres  cliarissimi,  praeterea, 

qtiod  qnonimdam  clericornm,  quamvis  leclonim, 

erga  uxo»cs  proprias  incontinentia  reservetur ;  pla- 

cuii,  qtiod  et  in  diversis    conciliis  flrmatum   est , 

iK  stibdiaconi,  tftii  sacra   mysttria  contrectant ,  et 

diacohi,et  presbyteri,  sed  et  cpiscopi  scctmdnm  pro- 

,>ria  siatula  etiam   ab   tixoribus  se  contineant,   ut 

tanquam   non  babenles  videatur   esse.   Qtiod  nisi 

lecerint,  ab  ecclesiastico    removeantur   officio.    » 

Ceieros  aulem  clericos  ad  boc  non  cogi.  nisi  matu- 

riort  retate.  Ab  nniverso  coneilio  diclum  f  st  :  «  Quae 

feslra  sanctitas  esl  jusle  modcra'a,  et  sancia,  et  I>co 

placila  stint,  cotifirmnmits.  »  Sed,  ut  valexmits  evi- 

lare  fastidinm,  sufltcia!  tant  m  de  solis  sub.Jiaconis 

quid  statuattir  indticere;  ui,  eonim  mcnsuradilfgen- 

cer  inspecta,  de  superioribns  gradibus  ncmiui  iiceat 

ditbiiare. 

In  decrelo  quoque  Leonis  papre  hcc  inter  crctera 
reperitur  (Le  nis  paps  ep.  82 ,  ad  Ana$r.  Thets., 
c.  A)  :  i  Nam  cum  eitra  clericortim  ordinem  con- 
ilitutis,  niiptiarum  socielati,  et  procrealioni  flliorum 
stuileresfl  liberum  arbiirium ;  ad  exhibcndam  lamcn 
pcifecl»  continentiae  398  puritatem,  nec  subdia- 
conis  quidem  coniiitbinm  carnale  conccditur :  ut  qui 


est,  continenter  cum  suis  conjugibus  vixcrunl,  lau- 
daridi  atqtte  reinunerandi  sunt,  et  ul  in  bono  suo 
permaneant  exhortandi.  Eos  autem  qui  posl  proht» 
bilionem  factam  se  a  suis  uxoribus  continero  nolue- 
rum,  pervenire  ad  sacruin  ordinem  nolumus.  Quia 
nullus  debet  ad  miiristerium  ailaris  accedere,  nisi 
ctijti8  castitas  ante  suscepluin  miuislerium  fuerit 
probata.  » 

Cap.  III.  —  Clericornm  inepta  defensw. 
Sed  cur  ego  ad  coacervandos  cartones  ultra  pro- 
gredior,  qtiandoquidcm  hos  ignorare  ipsi  eliam 
nequeunt,  qtii  ttimida  advcrsus  cos  ccrvicc  coi:fii- 
gunt?  Aliquando  cum  me  Laudeusis  Ecclcsia»  tauri 
pingties  armala  conspintione  vallarcnl,  ac  fcrioso 
slrepitu  vituli  mulii  tuinultnanlcs  infreudercnt. 
(Pzal.  xxi),  tanquam  rucluin  fellis  in  os  jueum  evo- 
mere,  dicentes  :  c  Habemus  auctoritatem  Triburien- 
sis,  si  tamen  ego  nomcn  tcnco,  concilii,  quae  pro- 
motisad  ecclcsiaslicuin  ordincm  ineuudi  conjugit 
tribuat  racultatem.  i  Qnibus  egn  respondi  :  c  Conci* 
lium,  inquam,  Yeslrum,  qtiodcuuqtie  vtiltis ,  nomen 
obtincat :  sed  a  me  non  rccipitur,  si  decrelis  Roma- 
nortim  ponlifictim  non  concordat.  i  A'icupaiUur  enim 
quxdam  quasi  canonum  adnltcriua  sarmcnta,  etsqtie 
praebcnt  aiictoritatem,  ut  authentieam  canonum  va- 
leaiit  vacnare  virtutein.  Sed  Salomon  dicit  :  c  Qiiia 
spuria  vitulamina  non  dabunt  radiccs  altas  (Sap. 
iv) ;  >  dislant  enim  adinventioues  bominum  a  sen- 


babent  sint  tanquam  non  babentes;   et   qui  non  n  tentiis  qua3  prolata*  sunt  per  Spiritum  399  ian 


habent  permaneant  singttlares.  »  Qnod  si  in  boc 
oTdine,  qui  quarlus  est  a  capile.dignum  est  cuslodiri, 
qtianto  magis  a  primo.vel  sccundo,  tertiove  servan- 
dum  est,  ne  aul  levitico,  aut  presbyterali  honore,  aut 
epfscopali  excellenlia  qttisqtiam  idoneus  existimelur, 
quf  se  a  voltiptate  tixoria  necdum  fienasse  dete- 
gitur? 

Sylvester  papa  in  decrclo  suo  (cap.  8)  sic  ait  : 
<  Nuiti  Mitem  subdiacoAornm  ad  nuplias  transire 
prrmittentes ,  proecipimus  ne  aliqua  hoc  pravarica- 

tioHA  hrsnciimricArtl.   « 


ctum,e.t  qui  sacris  canonibus  repngnare  non  me* 
tuunt,  ipsum  pfocuidubio  Spirifuni,  a  quo  promul- 
ganlur,  oflendunt.  Unde  Xoannes  in  Apocalypsi  : 
c  Si  quis,  inquit,  apposuerit  ad  haec,  apponet  Oeus 
super  illum  plagas  scriptas  in  libro  isto  :  et  si  quis 
dkiiinuerit  de  verbis  libri  prophetiae  hujus,  auferet 
Deus  partem  ejus  de  libro  viue ,  ei  de  civitate 
sancta.et  de  his  quae  scripta  sunt  iu  iibro  isto 
(Apoc.  xxn).  % 
Sed  ne  quis  nos  argnat  saerae  Scriptora  verba  ad 

«»)kiiiiiiim    iiacIihu    v/\lnrtl*kt So    I..H»_*._a      aooama».^  .. .. 


m  S.  PETRI  DAMIAM  OPP-  T0MU8  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  VAHIA.  4tt 

larie  eanonum  graviter  a  sanctis  Palribus  judican-  A  luxuriae,  sacrameuta  Deo  Taleat  offietret  Unde  diti* 

Uir  in  Lcviiico  :  c  Omnis  qui  habuerit  roaculam  de 
scmiiie  Aaron  sacerdolis,  non  accedat  oflerre  bosliat 


tur,  ct  a  sanclo  Spiritu,  cujus  insiinctu  ac  dono 
dictati  sunt,  damnantttr.  Quoniam  hlasphemare  Spi- 
ritnm  sanciuiu  non  incongme  vidcntur,  qui  eontra 
eosdem  sanctos  canones,  non  necessifate  compitlsi, 
sed  libenler,  ut  prrcfixum  es:,  aliquid  aut  proterre 
agunt,  aut  loqcli  praesnmunt,  aut  facere  volentibus 
sponte  consentiunt.  Talis  enim  praesumptio  maui- 
feste  unum  genns  esl  blasphemantium  Spiritum  san- 
cHtim  :  quoniam,  ut  jam  praelibatum  est,  contraeom 
agit,  cujus  jussii  et  gratia  iklem  sancti  editi  sunt 
canones.  i 

Cum  omnes  ergo  sancti  Palres,  qui  per  Spiritum 
sanctum  canones  condidemnt,  de  servanda  clerico- 
rum  pudicitia  non  dissona  inviccm  unanimilate  con 


Douiiiio,  nec  panes  Deo  suo  (Levit.  xxi).  >  Dcinde 
sequitur  : c  Velum  non  tugredhUuT,  nec  accedat  ad 
alt.re  :  quia  maculam  habet,  et conlaminare noa 
dehcl  sancluarium  raeum  (Ibid.).  t 

Cap.  IV.  —  Continentia  zactrdolum  et  levhamm  isi?~ 
nisirantium  in  veteri   lege,  quanta. 

Prudens  hic  Jector  attendat  quam  apie  apostolic* 
iila  Jacobi  sententia,  qnae  superius  posita  est,  cum 
hac  divina  lege  concordaL  Si  ergo  tunc,  quisqui* 
habebai  maculam,  ingredi  sancluariuro  uonaudebat9 
qnisqt^s  se  nuuc  cum  mulieribus  polluit,  miuistrare 
sacris  aluribus  qua  menie  praesumit?  Cum  profeeto- 


currant,  quid  sperandtim  eisqtii  Spirilum  sanctiim,  B  labernaculum  ilhid  umbra  lamtum  et  inslrumentum 


propriae  carnisillecebras  adimplendo,blasphemaiit? 
Qui  nimirum  per  momentaneae  libidinis  fluxum  in- 
exstingtiibile  combustionis  aeternae  mercantur  incen- 
dium,  Nttuc  in  luturiae  fetore  sordcscunt :  sed  tnnc 
flammis  ultricibus  traditi,  in  torrente  picis  et  sui- 
phuris  rolabwitur.  Nunc  aestuanli  luxiiriae  semet- 
ipsos  exhibenl  tartarum  :  tnnc  in  chaos  aetemae 
noctis  tnimersi  trucis  gehennae  perferent  sine  fine 
tormeniiim.  Nunc  in  scmetipsis  ignem  libidinie  nu- 
triunl :  luiic  indeficientis  flammas  incendii  mecliillis 
suorum  Tiscerum  pascent.  Ct,  o  nimis  infelices  et 
miseri !  servando  legem  putridae  carnis  suae,  quae 
vcrmibus  est  devoraluris  ohnoxia,  illins  jura  con- 
temnunt  qui  de  coelo  venit,  et  super  angelos  regnat. 


erat  imnginis  :  c  Ecclesia  vero,  sicut  Apostoius  ad 
Timotbeum  dicit,  columna  et  flrmamentum  est  ve* 
rtatjs  (/  Tim.  m).  >  El  sicut  ad  Hebraeos  ait  :• 
f  Umhram  babei  Lex  futurorum  bonorum,  non 
ipsam  imaginem  renun  (Hebr.  x).  >  ln  illo  laroeiv 
veleris  legis  labernaculo,  sive  templo,cum  minisira- 
bant  leviiae,  vel  sacerdoies,  nequaquam  suie  uxori- 
bus  miscebantur.  Nam  et  David,  sicut  in  Paralipo- 
menon  libro  legilur  (/  ParaL  xxiu),  viginti  quatuor 
sacerdotum,  lolidemque  levilarum  sories  inslitiiit* 
qui  in  cultti  templi  suas  vices  agerent,  ac  per  caeri- 
moniarum  rilus  suis  temporihus  ministrarent.  Qul 
nimirum  donec  vicis  suae  lempus  explerent,  a  reaV 
dendo  conjtigali  debilo  pcnilus  conlinebanl.  Quod  et» 


Unde  rcprobojiro  per  prophetam  Dominus  dicit :  ^  Lucas  evangelisla  manifesledeclarat,  qui  cum  pra> 


c  Posuisii  me  posl  corpus  tuum  (Ezech.  xxru).  >  Ac 
si  dicat,  Corporis  ttii  libidinem  pro  lege  cuslodis,  et 
lcgis  rncae  maridalt  coiitenmis.  Lex  quippe  corporis 
humani  divinae  legi  conlraria  est.  Unde  dicit  Apo- 
stohts  :  c  Vidco  aiiam  legem  in  membris  meis  repti- 
gnanlem  kgi  mentis  ine:e,  ct  captivum  meducentem 
i»  lege  peccali,quae  estin  mcmbris  meis  (fiom.  vu).  > 
Illi  ergo  Deum  posl  corpus  suum  ponunt,  qui  con- 
temnentes  divinae  legis  imperium,suarum  obtempe- 
vant  illecebris  volttptalum  :  ct  dum  laxant  frena 
luxtiriae,  indiclam  sibr  prevaricantur  regulam  di- 
sciplinae.  Ignoranles  quia  pro  unitiscujusque  fugaci 
voluplale  concubitns,  mille  annorum  negotiantur 
iricendium ;  ut  qni  nnnc  acstuanl  flamma  luxuriae,  n 
iunccombiirantiir  igne  vindiclae.  Sed  qui  petulanlis 
tl-ccebrae  votutantur  In  coeno,  quam  pestiferae  sccu- 
ritatis  audacia  salutaris  Eucharistiae  sese  ingerunt 
sacramento,  400  cum  Dominus  per  Moyscn  sa- 
cen!olibus  dicai :  c  Omnis  homo,  qui  acee&serit  de 
stirpe  veslra  ad  ea  quae  consecrata  sunt,  et  quae  ob- 
tulcrunt  Glii  Israel  Domino,  in  quo  esk  immunditia, 
peribit  coram  Domino  (Levit.  xxu).  >  Deinde  sequi- 
lur  :  c  Homo  descmine  Aaron,  qui  fuerit  leprosus, 

ailt  nallenfi  flllTlim  S^minic    nnn  wACi»Atit«>  at  Kic    /in«n 


mjsisset  q\m  Zacharias  erat  de  vice  Abia,  el  quia 
saccMoLio  fungcrcltir  in  ordine  vicis  suae  anle  Deunv 
non  multo  post  ait :  c  Factum  est,  ut  impleti  suut 
dies  oflicii  ejus,  abiit  in  domutn  suain;  moxque 
subjecil :  Post  hos  atitem  dies  concepit  Elisabeth 
uxor  ejus  (L»c.  i).  > 

Unde  perspicue  couslat  quoniam  illius  tcmporis 
sacerdotes  prorsus  a  reddendo  coiijugali  debito  ser- 
vabantur  imtnunes,  donec  vicis  suae  tempus  cxple- 
renl.  Imo  jugiter  inorabantur  in  lemplo,  donec 
sonis  indictae  fungebanlur  oflicio.  Unde  Moyses  ad 
Aaron  ait :  c  Douec  ritus  sacrificii  compleatur,  die 
ac  nocie  mancbitis  in  labernaculo ,  observames  cu- 
stodias  Doroiiii,  ne  mommini  (Levit.  vm).  >  Nunc 
autem,  cum  Scriplura  prxcipiat  ut  semper  ore- 
mus,  ministri  alUris  non  habent  delcgatas  vices, 
dtim  sine  utla  lcmporis  intermissione,  mtnistcrii 
sui  continuam  exhibent  servitutcm.  Praelerca  dicit 
Aposlolus  :  401  «  Vir  uxori  debittim  reddat» 
el  uxor  viro.  Nolite,  inquit,  fraudare  invicem,  nisi 
forte  ex  consensu  ad  tempus,  ul  vacelU  oratioui 
(/  Cor.  tii).  > 

Dum  ergo  conjugale  commercium  saccularibtts  lol- 

lii  AtwkrA    /yiii  paiiAne  npnnitlit   rUrirna  fiftcris  alla- 


m  opusc.  xvin.  —  contra  intemperantes  cleiucos,  m 

ciius  est  quae  Domiui  sunt,  qnomodo  placeat  Deo.  A  quod  inebriare  potesl,  non  bibetis  tu,  et  fllii  tui. 


Qui  aulem  cum  uiore  est,  sollicilus  est  qux  sunt 
mun  li,  quoroodo  placeat  uxori  (/  Cou  vn).  >  Quisquis 
ergo  ctivmis  mancipalur  obscquiis,  necesse  est  ut  iis 
quae  Dei  sunt  solliciius  semper  insislal,  ne  per  car* 
nales  affectus  aniinum  dividal.  Sed  quomodo  valet 
esse  solliciius  ac  semper  intentus  Auciori,  cujus  cor 
cojigluiitiatur  uxori?  «Nescitis,  inquil,  quoniam 
corpora  vestra  membra  Chrisii  suut? » (ICor.  vi.)  Et, 
ut  multa  prccteream,  quae  super  hoc  Ihemate  idem 
«Jicit  Apostolus,  ne  fastiditim  generem,  illud  saltem 
inferam  :  «  An  nescitis,  ait#  quoniam  membra  vcstra 
lemplum  est  Spiritusszncii  qui  in  vobisesl?  •  (Ibid.) 
De  quo  templo  alibi  dicit :  t  Si  quis  templum  Dei 
vioJavcrit,  dispcrdet  illum  Deus  (ICor.  ni).  »  Si  ergo 
fion  sohim  anima,  sed  ct  ipsum  corpus  noslrum, 
q*od  videtur  et  palpatur  exlrinsccus,  templum  est 
procul  dnbio  Spiritus  sancti ;  quomodo  is,  cui  probi- 
helur  carn  le  commercium,  non  violat  tempium  Dei, 
dum  semetipsum  pelulantis  Iuxuriae  prostibulnm  con- 
struil;  Spirilutn  sanclum,  in  quo  signalus  fuerat, 
ahjicit;  et  in  illius  vice  spiritum  in  se  libidibis  in- 
t-ocucii  ?  Et  cuin  idem  nobis  dieal  Apostolus  :  «  Mc^ 
IiiQ  e  mlristare  Spirituin  sanctum  in  vobis,  in  quo 
signali  estis  (Ephet.  iv) ;  >  uonne  Spiritum  sauclum 
ad  suum  contristat  interiluin,  qui  eum  ex  habitaculo 
sui  juris  exclndit,  et  ejus  liostem,  luxuriae  videlicet 
intromittit  auctorem  ?  Cur  non  ad  memoriam  rcvo- 
ca:«r,  qooniam  Oiii  Aaron,  Nadab  videlicet  et  Abiu, 
duin  divino  aitari  alienos  ignes  infcruut,  incendio 
coelitus  misso  prolinus  exurunlur?  « Arreptis,  in-  C 
quil,  Nadab  et  Abiu  filii  Aaron  thuribulis  suis,  po- 
Buerunl  ignem  el  incensum  desuper,  oiferentes  co- 
ram  Domino  ignem  alienum,  quod  eis  praeceptuin 
non  erat :  egressusque  ignis  a  Domiuo»  devoravit  eos, 
et  mortui  sunl  corain  Domino  (Levit.  x).  >  Quid  est 
enim  alienum  ignem  Domino  sacerdotes  offerre,  nisi 
ardore  iibidiois  iuflammato  sacrosanctis  altaribus 
propiuquare. 

£t  cmn  Scriplura  dical :  «  Spirilum  noliie  exslin- 
guere  (/  Thess.  111) ;  >  isti,  quanlum  in  se,  Spiritum 
sanctum,  qui  in  eis  ardere  debebat,  cxstinguuiit ;  et 
alienum  ignem  offerunt,  dum  ad  altarc  Domini 
flamma  libidinis  aestuante  acccdunt.  Sed  repente  su- 
per  eos  ignis  divini  furoris  accendilur,  quo  lerribili- 


quando  inlrabitis  labernaculum  teslimonii,  ne  mo- 
rianiini :  quia  praeceptum  est  sempiternum  in  gcnc- 
ratione  vestra,  ut   habeaiis  scienliam   discernendi 
inier  sanctuni  et  profanum,  inter  pollulum  et  mun- 
dum  (Levit.  x).  >  Sed  nunc  minislri  Ecclesiae,  qui 
Cliristum  habent  magislrum,  el  hunc  crucittxum, 
non  perhorrescunt  in  voluptatum  suarum  dulcedinf 
vivere,  et  quocunque    prurilus   carnis  allexerit 
adhinnirc,  sicut  per  Jeremiam  Dominus  ait :  «  Sa- 
turavi  eos,.et  moechati  sunt,  et  in  domo  meretrici* 
hrxuriabanlur.   Eaui  amaloros  in  feminas  emissarii 
facti  sunl.   Unusquisque  ad  uxorem  proximi  su* 
humiebat  (Jer.  v).  >  Et  iterum  :  «  Propheta  nanv 
que,  et  sacerdos  polluii  sunt,  ct  in  domo  mea  inven» 
B  malum  eoruin,  dicit  Dominus  (Jer.  xxm).  >  Sed 
quia  nunc  desideriorum   suorum  jucunditales  cx-. 
plendo  pascuntur,  quid  eis  pro  suavitatis  hujus  hau< 
sta  dulcedine  repcndatur,  attendant.  «  Ecce,  inquit^ 
ego  cibabo  eos  absimbio,  et  potabo  eos  felle.  A 
prophetis  enim  Jerusalcra  esl  egressa  pollutio  super 
omnem  lerram  (Ibid.).  >  Nam  qui  nunc  perdile  vi- 
vunt,  qui  medullas  camalis  dulcedinis  sugunl,  ct 
quodam  quasi  melle  petulanlis  luxuriae  saginantur; 
dignum  cst,  ul  taxalo  postmodum  pretio,  felie  simul 
el  a  jsiuthio  dehrientur  :  ut  sicut  rainc  se  voluplulum 
suaJiim  poculis*irrigant,  ila  tunc  repletis  felle  visce- 
ribus  amarescani.  Illud  praeterea  quam  impudentis 
audacise  praesumptio  esl,  ut  nimirum  cuin  non  pos- 
sint  ab  obscena  conlagione  ccssare,  nolint  lamen  a  > 
ministerii  sui,  cui  se  iudignos  exhibent,  exseculione 
quiescere ;   cum  illis  Dominus  per  Isaiam  dicat : 
«  Cuin  vencritis  ante  couspeclum  meum,  quig  quaesi- 
vit  ha?c  de  manibns  vcslris,  ul  ambularelis  in  atriis 
meis?  Ne  afferalis  ultra  sacrificium  fruslra.  Inccn- 
sum  abominatio  est  mihi  (Ita.  i).  >  Per  Jcremiam 
quoque  increpans  ail :  i  Ut  quid  mihi  thus  de  Saba 
afferiis,  etcalamum  suaveolentem  de  lcrra  longin- 
qna  ?  Hoiocausla  veslra  non  sunl  accepta,  et  victimae 
vestrae  non  placuerunt  mihi  (Jer.  vi).  >  Sed  et  per 
Maiachiam  :  «  0  saccrdoles,  inquit,  qui  despicilis 
nomen  meum,  et  dixistis  in  quo  despeximus  nomen 
tuum  ?  offertis  super  allare  meum  panem  pollutum 
(Mnlacli.  i).  >  Et  paulo  post  i « Ecce  ego  projiciam 
Yobis  brachium,  et  dispergam  super  vultum  ve-    . 


tcr  exurunlur,  Scriptura  testanie,  qua?  dicit :  «  Et  **  slruni  stercus  solemnitalum  vcstrarum  (Maluch.  n).  > 


nunc  ignis  adversarios  consumil  (Hebr.  x).  >-  Et 
certe  legitimum  est,  ut  quoJ  sordenles  sacris  altart* 
bus  appropinquant,  gladio  divinae  ultionis  inlereanl, 
dkente  ad  Moysen  Domino  :  «  Docebitis  filioslsrael, 
ut  caveant  immunditiain,  et  non  moriantur  in  sor- 
dibus  suis,  cum  polluerint  tabernaculum  meom, 
quod  esi  iater  eos  (Levii.  xv).  >  Proh  pudor  I  major 
a  fdiis  Levi  servabattir  reverenlia  Syi;agogas,  qnaun 
nunc  a  ministiis  Christi  dcfcralur  Ecclesiae.  llli  si- 


Uursusque  per  Isaiain  ; «  Cum  exleuderilis,  ait,  ma- 
nus  vestras,.  avertam  oculos  meos  a  vobis  :  et  cum 
muitiplicaveritis  oralionem,  non  exaudiain  (Isa.  i).  > 
Quod  igilur  a  Deo  ipso  proteslante  rcpellilur,  cur 
imprudenter  offerlur  ?  Unde  et  postuiodum  dicil  : 
« loiquilales  vestrae  diviserunt  inler  vos  et  Deum 
vesirum ;  et  peccata  vesira  absconderunt  faciem 
eius  a  vobis>  ne  exaudicel  (Ua.  i).  > 

AJia  Cap.  V.  —  Quod  clnicis  intemperantibui  met.ut 


407  S.  PETKI  DAMiAM  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  II!.  —  OPUSCULA  VARIA.  40* 

quam  clivini  snper  se  furoris  gladium  provocarent :  A  fungatur  officio,  ejusdem  tamen  ordinis  non  exuilur 
qnauloqiie  modcstlus,  ut  recedendo  Chri$:i  altarihus 


Jion  servirent,  quam  ha»c  accedendo  polluercnt.  Pium 
»st  ewim  credcrc,  quia  qnisqitis  nunc  peccata  pro- 
pria  recognoscens,  ac  deserens,  a  suo  se  ministerio 
numililer  reprimil,  in  diejudicii,  eumdem,  quo  se 
sponie  privavcrat,  onlinem  ohlinehit.  Quod  in  lihro 
tisdra?  signiflcari  videtnr,  uhi  sacerdotum  gene»logia 
Jescribiiur  (//  Esdr.  vu).  Ihi  quippe  sacra  narrat 
nistoria,  quia  quidam  sacerdotum  quaesierunt  scri- 
pluram  genealngiac  suie  :  et  quon;am  rcperire  non 
tiotnerunt,  ejecti  sunl  de  sacerdolio.  Illi  plane  vera- 
^iler  filii  sacerdolum  sun»,  qui  sacerdotaliter  vivunt : 
j  sacerdoialis  generis  lineam  scrvant ,  qui  vilam 
iiiam  Dco  sacrificium  ofleruni,  ac  de  sacrrdoiaii  se 


sacramenlo. 

Gavendum  est  ergo  illis,  ne  super  eos  venfat  for- 
midolosa  illa  scntentia,  qua  per  Apostolum  dicilur  : 
c  Impossihile  est,  inquit,  eos  qui  semcl  sunt  illumi~ 
nati,  gustavcrunl  ctiam  donum  coelesle,  et  participes 
sunt  facti  Spiritus  sancti  :  gustaverunt  nihilominus 
honum  Dei  verbum,  virtutesqtie  saeculi  venluri,  ct 
prolapsi  sunt,  rursus  renovari  ad  poenilenliam,  rur* 
snm  crucifigcntcs  sihimetipsis  Filium  Dei,  et  oslen-* 
tui  habentes  (Hebr.  m).  >  Ita  plane  videnlur  agere, 
ac  si  Israelitarum  quispiam,  volcns  fornicari  cum 
idolts,  dical :  Quia  nequeo  servare  duram  ac  rigi- 
dam  Dci  legcm,  ad  ritum  transiho  genlilem;  tan- 
qnam  recedcns  a  lege  non  sit  dehilor  legi.  Et  hoc 


prodirc  prosapia  religiose  vivendo  tcstantur.  Ct  dum  B  modo  quanquam  de  servata  lege  non  sit  praemio 


jnnclOium  sacerdolum  imitanlnr  exempia,  quae  lc- 
gunt,  lunc  in  sacris  eloquiis  sacerdolum  se  filios  re- 
^ognoscunl.  Al  ii  qui  camaliler  vivunl,  et  pravorum 
sequendo  vesligia,  quasi  de  ssectilarinm  generalionc 
descendunt,  merito  de  sacerdoium  projiciuntur  or- 
dine,  quorum  se  per  vitam  reproham  nequeunt  filios 
invenire. 

Et  nolandum  qixni  illic  sequiliir:  «  Dixit  Alhcr- 
saiha  eis,  ul  non  comcderent  de  sanrtis  sanctorum 
donec  surgerel  saeerdos  Dei  doctus,catque  perfectus 
(Ibid.).  >  ln  qua  nimirum  prohibilione  quid  aliud  per 
allegorioe  myslerium  dehet  intelligi,  nisi  ul  is  qui 
indignus  esl  sacerdotio,  a  percipiendis  se  sacramen- 
tis,  et  sacerdolalis  ordinis  administratione  compe- 


dignus,  ultioui  tamen  de  conlempta  non  lenealur 
obnoxius. 

Sed  audiamus  quid  talibus  divina  severilas  in 
Deuteronomio  dical  :  i  Cumque  audierit  quisquam 
verba  jtiramenti  linjtis,  henedicat  sibi  in  cordc  suo» 
dicens  :  Pax  eril  mibi,  et  ainbulabo  in  pravitatc  cor- 
dis  mei,  et  assumat  ebrius  sitientem,  et  Doininiit 
non  ignoscat  ei,  sed  lunc  qnam  maxime  furor  ejus 
fumet,  et  zelus  contra  homincm  iUum  :  et  scdeanl 
stiper  eum  omnia  malcdicla,  quoc  scripta  sunt  in  hoc 
volumine,  et  dcleat  nomen  ejus  sub  coelo,  ct  consu- 
mat  eum  in  pcniitionem  ex  omnibus  tribubus  Israel 
juxta  malcdicliones  quae  in  libro  legis  liujiis  ac  foe- 
dcris  continentur  (Deut.  xxix).  >  Eat  ergo  clericus. 


scat,  donecChrislus  in  judicio,  qni  vere  saccrdos  est  ^  cui  muliebris  prohibelur  admixtio,  pracheat  sacriicga 


doctus  alque  pcrreclus,  exsurga!.  Sicut  pcr  Pssilmi- 
slam  dicilur  :  t  Tcrra  trcmuit  el  quievil,  dum  exsur- 
geret  in  jmlicto  Deus  (Psal.  txxv) ;  >  ul  is  cnjiis 
terroris  instinctu,  quilibet  hipsus  hic  sua  se  dignilate 
sponte  privaveral,  eum  in  judicio  grata  vice  rcsti- 
luens,  ad  amissi  ordinis  culmcn  allollat,  dicens  : 
c  Amice,  ascende  snpcrius,  et  tunc  sil  tibi  gloria  co- 
ram  simul  discumbcnlibus  (Luc.  xiv).  > 

Sed  sunl  nonnuili,  quod  praelereundum  non  esl, 
qui  jnxta  Apostolum  (Ephes.  iv)  desperantes,  semet- 
ipsos  immunditi*  trudiderunt :  nam  conlinentiam 
tundilus  dcspcrantes,  a  suscepti  ordinis  adminislra- 
lione  se  reprimunt,  sicque  se  delinquere  vclnt  im- 
pune  conftdunt  :  ac  si  servus  domino  sno  dicat :  _ 
qnia  quod  proccipis  implcrc  non  valoo,  ad  hostium 
morum  castra  transfugto,  illisque  me  ad  pugnandum 
contra  tie  dediiitium  trado;  tanquam  possit  dominum 
suum  placare,  quod  fugil;  ct  non  possil  inritare, 
quod  adversus  eum  in  anna  consurgii.  Quibus  ego 

/lAnelnnln.       a#    otnA    ••lln    nnnMono    nmliiffiiilAlA    /InMiin. 


venerandis  altaribus  adversionc  repudium,  ul  liber, 
tanquam  cmissarius  cquus  in  luxuriae  prosiliat  appe- 
titum.  Sed  dum  a  Deo  liberlatem  accipii,  alque  ab 
eo,  lanquain  absolutus  absccdit,  maledictionis  cjus 
ac  suae  perditionis  laqucos  non  evadix.  Cum  Psalmi- 
sla  dicat :  c  Maledicti  qui  declinanl  a  mandatis  tuis 
(Psal.  cxvm).  >  Et  per  Ezechiclem  Dominus  ait : 
c  Neque  cogitalio  mentis  veslrap  fiet ,  diccnlium  : 
Erimus  sicut  gcnles  et  sicul  cognalioncs  lerrx,  ut 
colaiuus  ligna  et  lapides.  Vivo  cgo,  dicit  Dominus 
Dcus,  quoniam  in  mnnu  forti,  ct  uTachsoexlcnlo,  et 
in  furorc  effuso  regnabo  super  vos,  ct  educam  vos  dc 
populis,  et  congregabo  vos  de  terris,  in  quibus  di- 
spersi  esiis,  etsubjiciam  vos  sceptro  meo  (Ezech.  x).  > 
Cap.  VI.  —  De  duobvib  presbyteris  incontinentibus. 
Nostra,  nt  feriur,  conligit  aelate,  quod  narro.  In 
Galliarum  partibus  penes  administrationcm  ac  di- 
tionem  cujusdam  religiosi  abbatis ,  nomine  Bene- 
dicti,   presbyter   habitabat,   qui  nimirum    quanto 

fnnia    fapiillaltc    nhpriiiQ  nmiiAlmt      Innfn   m.iffis  rft- 


40*  OPDSC.  XVIII.  —  CONTItA  INTEMPERANTES  CLEAIGOS.  <U* 

nachos  misit,  eique  tam  iropudens  scelus  sub  distri-  A  magnos  habcre  ebaracterem  bestiae  in  dexlra  marni 


ctae  censurae  interminalione  prohibuil.  Ille  vero,  ut 
eral  conceptae  nequitiae  stimulaius  iustinctu,  obtcra- 
perare  non  poluit,  sed  lemeritale  plectihili,  quidquid 
Aiiptialis  ordo  diclabat  implevit.  Cunclis  itaqtie 
persirepentihus  locis,  ac  lasciviae  deditis,  prcsbyter 
tanquam  bos  ad  victimam  duclus  convivium  descrit, 
tlialamos  non  delectaiionis,  sed  perdilionis  i:.gre- 
ditur :  et ,  o  terribilis  Deus  in  consiliis  super  Oiios 
nouiinum!  (P$al.  lxv.)  repentina  morte  mukialur. 
Uno  siquidem  eodemqne  momenlo ,  el  semen  fucfit 
et  antmara  exhalavii.  Sic  remunerari  debuir,  qui  de 
sacrario  Domini  ad  exoletum  lupanar  suinumqiie 
Telutabrum  transire  decrevit.  Fortassis  enim  iste, 
qnia  sacri  altaris  non  frequentabat  accessum ,  id 


aut  in  froutibus  suis  (Apoc.  xin).  >  Sed  quid  cum 
charactcre  bestiae  siguo  illi ,  de  quo  dicitur  :  i  Qnia 
hi,  qui  ernnt  super  monlcm  Ston  cum  Agno,  habe- 
bant  nomen  ejusscriptum  in  fronlihus  suis?  »  (Apoc. 
xiv.)  i  Qnid  enim  luci  ad  tenehras?  aut  quae  societa* 
Chrisli  ad  Belial  ?  Qui  conscnsus  templo  Dei  cum 
idolis?»  (11  Cor.  vi.) 

Ca.p.  VII.  —  Contra  pellires  ctericorum  tcriptor 
invehilnr. 

Interea  et  vos  alloquor,  o  lepores  clcricorum,  pul- 

pamenta  diafcoli,  projeclio  paradisi,  virus  mcntium, 

gladius  animarum  ,  aconita  bihcntiutn,  loxica  con- 

vivarum,  materia  peccandi,  occasio  pereundi.  Vos 

inquam  ,  alloquor  gynecaca  hostis  antiqui ,  npupx, 


circo  se  impune  crcdidit  r-eccaturum.  Sed  expcrtns  ■*  ululac,  noctuae,  Itipac,  sangnisugae,  Affer,  aflersine 


est  quod  Apostolus    dixerat  :  c  Quia  lcrribile  esl 
incidere  in  manus  Dei  viventis  (Hebr.  x).  > 

Alio  quoque  lempore,  cum  papa  Stepbanus,  qui 
xeli  Phinees  aemultbatur  ardorem  (iVttm.  xxv),  ora- 
nes  clericos  Romae,.qui  post  interdictuin  papse  Leonis 
tncontinenles  exstilerant ,  de  conventu  clericorum 
et  choro  ecclcsiae  praeccpisset  exire ,  ul  quanquam, 
relictis  feminis,  per  poeuitcntiae  se  lamenta  corrige- 
rent;  tamen  quia  sancto  viro  inobedieutcs  fueraut,et 
de  sacrario  ad  temptis  exirent,  et  celebrandae  miasae 
licentiam  de  caetero  non  sperarent,  juxta  cauonicam 
B.  Caeciliae  trans  Tiberim  constitutam  presbyter  ba- 
bitnbat,  quod  nec  fcminaui  ullo  modo  acquiescebat 
abjicere,  nec  ttnquam  poteral  hacc  statuta,  nisi  vana 
prorsus  et  frivola  judicare.  Quadam  ilaque  die,  dum 
tucolttrais ,  vegetns,  ac  robustus  exisleret,  vesper- 
tinis  horis  ad  qitiescendum  se  in  lecto  composuil. 
Sed  reuaitina  divina?  uhioois  animadversione  per- 
cussus,  mane  repertus  est  cadavcr  exanime.  Illico 
pncfaiae  canonicae  religiosus  certe  convcntus  duos 
ad  me  clericos  direxcrunl  ,  quid  tali  faccrent 
mortuo  consulentes.  Nos  si  rem  rile  tenemtis , 
consiiiiun  dedimus,  ul  eum  quidem,  quia  presby- 
ter  fuerat,  penes  ecclesiam  sepelirent :  sed  niillum 
sibi  vel  bymnorum,  vel  psalmodiae  officium  redde- 
rent;  quatenus  et  incestis  terror  accresceret,  et 
castiliUis  gloria  germinantius  pullularet.  El  certe 
dtgnum  videtur,  ttt  mortuus,  juxta  prophctam,  sepul- 


cessationc  dicentes  (Prov.  xxx).  Venite  itaque,  audile 
me,  scorla,  prostibula,  savia,  volulabra  porcorum 
pinguium;  cuhilia  spirituum  immundorum,nympha\ 
sirenae,  lamiae,  dianac,  et  si  quid  adhttc  portenli,  si 
qtiid  prodigii  reperitur,  nomini  vcstro  competere 
judicelur.  Vos  ciiiin  estis  dacmonum  viciimce  ad 
aeterme  mortis  succidium  deslinalae.  Ex  vobis  enim 
diabolus,  lanqiiam  delicalis  dapibus  pascilur,  vestrae 
lihitiinis  exuberanlia  saginalur.  «  Hahitat  cnim, 
jtixta  Scripturam,  in  sccrclo  calami,  et  in  locis  hu- 
menlihus.  Vos  eslis  vasa  irae,  ct  furoris  Domini, 
reposita  in  diem  iillionis  (Job  xl).  >  Vos  ligridcs 
impiae,  quarum  ncscinnt,  practer  huuianum  sangui- 
,  nem,  cruenla  ora  silirc.  Vos  harpyiae,  quae  sacri- 
'  ficium  Domini  circumvolantes  arripiiis,  eosque, 
qui  Deo  ohlali  fueranl,  crudeliier  devoratis.  Nam 
et  leaenas  vos  non  Incongrue  dixerim,  qtiae  bellua- 
rum  more,  jubas  attollilis,  et  incautos  homines  ad 
suae  perditionis  inleritum  cruentis  amplexihus  har- 
paxalis.  Vos  sirenac,  atque  charyhdides,  qnac  dttm 
snavem  deceplionis  edilis  cantum,  inevasihile  slruU 
lis,  salo  voranle,  naufragium.  Vos  yipcnc  furiosae» 
quae  pr.e  impatienlis  ardore  libidinis  Christum,  qui 
caput  est  clericorutn,  veslris  amaloribusdelrunca- 
tis.  Nam  sicut  Madianitides  olim  per  phaleralae 
veslis  ornatum  ad  suum  provocahant  Israelilarum 
corda  concubilum  (Num.  xxv),  ita  vos  accurati  cul- 
lus     sive  fucati  vultus  illerebris  infchccs  homines 


turam  possideat  asini  qui  dum  viveret  humana  con-  r>  dc  sacrosancli  allaris  minislcrio,  quo  fungebanlur, 


tempsit  lege  constringi.  Sicot  de  Joakim  filio  Josise 
rege  Juda  per  Jeremiam  dicitur :  «  Sepultura  asini 
scpelictur  putrefactus,  et  projectus  extra  portas  Je- 
rusalem  (Jer.  xxn).  >  Enimvero  cui  militaris  est  cha- 
racter  impressus ,  qtioeunque  transfugiat ,  militiae 
snae  ,  cui  juraius  fticrat,  secum  semper  signaculum 
porlal,  el  quandocunqtie  inusli  sibi  stigmatis  vibicem 
conspicit,  desertorem  se  militiae,  reumqtie  transfugii 
recogtioscit.  Sic  etiam  clericus,  cum  signaculo  Spi- 


avellitis,  ut  in  lubrico  veslri  amoris  glulino  sufTo- 
cetis.  Et  sicut  Madianilides  illae  a  se  pelleclis  sua- 
debanl  idola  colerc,  sic  cl  vos  istos  post  signum 
crucis  impressum  qttodanimodo  bestiae  cotnpellilis 
imagitiem  adorare.  Qui  profcclo  vobiscum  simul, 
nisi  forle  resipiscunt,  illud  Apocalypsis  elogium  non 
evadunl :  «  Si  quis,  inquil,  adoraveril  bestiam  et 
imaginem  ejus,  et  acceperit  characterem  in  fronte 
sua,  aut  in  manu  sua,  et  bic  biberit  de  vino  ir* 


4tl  S.  PETFU  DAMIAN!  OPP.  TOMUS  SEU  PAIIS  in.  —  OPUSCULA  ?AMA.  ,  412 

Porro  autcm  sicut  Adam  inier  omma  407  P^»-  A  riat,  quam  immundis  mulieribus  per  Moysen  Deus 


disi  poura,  iilud  danlaxat  quod  Deus  vetucrat 
concupivit :  gic  a  vobis  ex  universa  humani  generis 
multitudine  iili  tanlnmmodo  stint  electi,  qui  penitus 
ab  omni  muliebris  affectus  sunt  confoederatione  pro- 
bibiti.  Per  vos  contra  lurrem  David  Damasci  facies 
'liiiiMcat,  dum  antiquus  hoslis  per  vos  invadere 
castilatis  ecclesiasticae  cacumen  auhelat.  Vos  plane 
non  immcrilo.  fatear,  dipsades  vel  cerastes,  qu® 
miseris  el  incaulis  hominibus  sic  sanguinem  sugi- 
tis,  ut  Jelkale  virus  eorum  visceribus  influatfs. 
Unde  ad  illarum  numerum  pertiwentes,  de  quibus 
Moyses  braelitarum  prijicipibus  ait :  4  Cur  feminas 
reservastis?  lNonne  islae  suut  quae  deccperunt  filos 
lsracl  ad  suggestioncm  Balaam  ,  et  pravaricari  fe- 
cerunt  vos  in  Donibiosuper  peccato  Pbogor!  (Num. 
xxxi.)  >  Ecqua  eiiim  mentis  audacia  non  perhor- 
rescitis  cnnlrectare  manus  sacrosanclo  cbrismale, 
vel  oleo  dclibutas,  sive  etiam  evangclicis,  vel  aposto- 
licis  pagiuis  asstietas?  DiciL  de  niangno  hoste 
Scriptura,  quia  esca  cjus  elecla.  Per  vos  ergo  dia- 
bolus  electam  cscam  devorat,  dum  sanctiora  nicm- 
bra  Ecclesia»,  suggestionis  ac  deleclationis  velut 
utriusque  mole  dentibus  attcrit;  el  dum  vobis 
jimgit  eos,  iu  sua  viscera  quasi  irajiciendo  con- 
vertit. 

In  plenaria  plane  synodo  sanclaj  memorix  Leo 
papa  consiituil ,  ut  quaecunque  damnaMIes  fcmh.a 
intra  Romaua  mamia  reperireiilur  presbyieris  pro- 

•liluta;,  cxtuncel  ddnceps  Laleraneiisi  palaiio  ad-        , ,  <,  -  r 

judicarenlur  ancilhe.  Quod  vidcJicel  salulare  statu-  C  dinem  aagiianti  districte  prohibuil,  seaeque  pro  ea 

tuin  xquiialis  justitiaeque  plenissimuiH  ,   nos  e;iiin 

per  omnes   Ecclesias  propagandum  esse   docenii- 

mus   :  qualonus  percepto  prius  aposlolicae   sedis 

edicto,  unusquisque   episcopus  Ecciesirc  suae  vindi- 

cet  famulas,  quas  in  sua  parochia  deprehenderh  sa- 

crilega  presbyterisadmisiionesubstraias.  iCquitatis 

sciliceljure,  u'  qua;  sacris  altaribus  rapuisse  servo- 

rum  Dei  convincuniur  obsequium,  ipsm  hoc  saltcm, 

episcopo  per  diuiinuti  capitis  sui  suppleant  famu- 

latum.  Sed  quid  ego  loquens  vobis  ulira  progrcdiar? 

potius  ipsc  Deus  on.nipotcns  quid  vobis  per  Jere- 

niiam  loquatur,   atleudile  :  c  Audile,  inquil,  mu- 

ltercs,  verbum  Domini,  cl  assumant  aures  veslrae 

sermoiiem  oris  inei  :  docele  filias  vcslras  lamen- 


iniqiritalis  ultor  inlentat :  c  His,  inquit,  maledictie- 
nibus  subjacebis  :  Del  te  Deus  in  maiedictionem 
exemplumque  cunctorum  in  populo  suo ;  putrescere 
faciat  femur  tuum,  et  tumens  ulerus  luus  disrumpa- 
tur.  lngredianlur  aquae  maledicue  408  m  ventrera 
luumr  et  utero  tumescente  putrescat  femur  (Num. 
v).  >  Perpendat  etiam,  quia  haec  delectaiio  carnis , 
qua  nunc  fruilur,  illam  sibi  parit  amaritudinem, 
de  qua  in  Apocalypsi  Joannes  ait:  c  Quia  hi,  qui 
missi  sunt  i»  stagnum  ignis  ardenlis,  commanduca- 
verunt  linguas  suas  prae  doiore,  et  blasphemaverunt 
Deum  cceli  et  lerne  in  doloribus  et  vulneribus  suis 
(Apoc.  ivi).  1  Sed  ego  dum  produclioris  styli  laci- 
niamfugio,  veiut  ex  magno  animosilatisgorgite  vix^ 
0  tcnuem  scinliilam  in  jumenlorum  ausiri  arroenla* 
distillo. 

Postremo  tamen  audite  me,  muscipufce  clericorum,  - 
sif  quod  vobis  clausum  est,  regnum  vuitis  recuperare 
cwlorum,  rcpudiate  quantocius  detestanda  consortia, 
el  sub  dignse  salisfaclionis  ac  poenitentiae  vos  repri- 
uiite  disciplina.  Veniat  inter  vos  sancta  discordia, 
qujc  suscilet  et  accendal  in  vobis  saiularis  odii 
fomilem;  ei  odiosam  Deo  violel  charilatem.  Nolite 
vasa  Deo  sacrala  in  vasa  contumeliae  vertere.  Noiite 
hxc  exemplo  Baltassar  usui  vesirae  deleclationia 
ap:are  (Dan.  v) ,  ne  repente  zelus  Dei  super  vos  in 
iracundhe  se  furore  succendal ,  et  vibralus  indigna*- 
tionis  suae  gladius  uirumque  confodiat.  Novi  certe- 
presbyteruin ,  qui  pellici  suae  morienti   ac  peenilu- 


paeiiuentiae  dcbfca  soluUinim  absolule  spopondiU 
I)Ja  utpoie  sacerdoti  el  litleris  erudito  homini  facile 
credidit,  sicque  se  in  lartarum  cum  massa  plumbea^ 
quam  Zacharias  propbeta  testaiur  (Zach.  v),  im- 
inersit.  Subdolos  ergo  deceptores ,  tanquam  serpen- 
tiiium  virus  abjicite,  eL  vos  veiut  e  eruenlis  ieouuna. 
d&ilihus  crui  festiuate 

Nec  vos  terreat,  quod  forte,  non  dicam  fidei ,  sed 
perfidiae  vos  annuius  subarrhavit  :  quod  rafca  el. 
monimcnia  dotalia  notarius  quasi  matrimonii  jure 
conscripsit;  quod  juramenlum  ad  confirmandan^ 
quodaimnodo  conjugii  copulam  utrinque  processil. 
Toliim  hoc,  quod  videlicet  apud  alios  est  conjugii 
firmameutum,  inter  vos  vauuni  judicatur  el  frive- 


lum,  el  unaqiia3que  proximam  suam  planclum,  quia  D  lum.  Nam  cmaScripturadicat  lc  A  Deodaiur  viro 

ascendit  mors  per  fencstras  veslras,  ingressa  est 

domos  vestras,  dispcrgere  parvulos  de  foris,  juvenes 

de  plalois.  Et  cadcl  morlicinum  hominis,  quasi  sler- 

cus ,  snper  faciem  regionis,  el  quasi  foenum  post 

tergum  metentis,  et  non  est  qui  colligat  (Jer.  ix). » 

Iino  audiat  unaqiiaeque  quid  sibi  per  eumdcm  pro- 

phetam  iilem  Domiuus  singulariter  dicat  :  c  Quia 

oblila  es  mei,  etconllsa  es  in  mendacio,  el  ego  nu- 

davi  femora  lua  contra  faciem  tuam,   et  apparuit 

ienominia  tua,  adulteria  111.1.  m  hiimimc  imie  c^i.io 


uxor  (Prgv.  x») :  >  etDotuiiius  in  Evangeiio  :  c  Omnis 
arbor,  quam  non  pianlavit  Pater  meus  roeleslis, 
eradicabilur  (Matih.  xv);  >  nullo  stabilitatis  nililur 
fundamenlo  quod  oinnipotenits  Dei  reluciatur  im- 
perio.  In  vos  quippe  redumlat,  quod  Isaias  prophela 
denuntiat  :  Pro  eo%  inquit ,  quod  eievatae  $utit  filim 
Sion,  et  ambulaverunt  extento  collo  ,  et  nulibus  ocu- 
lorum  ibantt  et  plaudebant,  ambuiabant  pedibut  $ni$9. 
et  compcsilo-  gradu  incedebant ,  decaivabit  Domiuui* 

**TiicAHk    Alinrnm     Slinn  .  «1  Hnminua.    erivkpra.   parttnk 


**  0MJ9C.  XVPI.  ~  CONTRA  INTEMPERANTES  CLEMCOS  f„ 

TZ^Z!!!^^*^'?^'**"*™  <Jiver.«m   i.  «cculo  ,«*.  kabMM.r 


gernmat  mi  froii/*  pendentes,  et  mntaloria,  et  pallia,  et 
iinteamina,  et  acu$,et  *pecula,etsindonest  el  vittas.et 
tkeritira  :  et  erit  pro  tuavi  odore  fetor,  et  pro  xona  fu- 
uiculut,  et  pro  critpanti  crine  catvitium ,  et  pro  fatcia 
pectorali  cilicium  ;  pulcherrimi  quoque  viri  tui  gladio 
cadent,  et  fortet  tui  in  praiio  (Ita.  ni).  Unde  ne  vos 
409  cum  viris,  quos  pulcherrimos  afbitramini , 
divini  furoris  gladro  corruaiis,  exlenla  colla  depo- 
nite,  oculomm  nutus  et  plausus  aljicite,  eique  vosf 
qui  ultor  est  criminum,  humiliter  suhjtigate.  Porro 
si  ad  Deum  vultis  incunctanti  fide  recurrere,  plenam 
vobis  paraius  esl  veuiam  indulgere  :  cum  fornicanti 
cuilibet  animae  pcr  propbetam  dicat ;  «  Si  recedens 
mulier  duxit  vinim  alterum,  nunquid  vir  ejus  rever 


t  Non  babebis,  tnquit  Moyses,  in  sneculo  diversa 
pondera,  majug  et  minus :  nec  erit  in  domo  tua  mo- 
dius  major  et  minor  (fieut.  m),  i  An  et  adver- 
sus  EvangeUum  410  facimus,  culicem  liqtianie* 
et  cameium  gkilieoles?  (Mauk.  mi.)  Ncmpe  quanto 
major  est  presbyier  monacao  in  digniiatis  ecclesia- 
sticae  privilegio,  taoto  deterior  est  in  peccalo.  Nanr 
cum  monachis  de  popiiio  nil  pertineat,  sacerdotibus 
jussum  esiBopuli  peecaia  poriare.  Srcat  fttoyses  ad 
Aaron  dicii :  c  Cur  non  eomodiatis  hosiiam  fn  loco 
sancto,  qui  sauctorum  est,  et  data  est  vobis,  ut  por- 
tetis  iniquitatem  muJUliidiiiis,  et  rogctis  pro  ea  in 
«onspectu  Doiuiui?  i  (Le*it.x.)  Sane  quemodominc 
alieua  posaunl  peoeata  poriare,  quonkim  ectiH  sem- 


tetur  ad  eam  uhra?  Nunquid  non  polluta,  et  conta-  .  "    .  ,7  P***1"  porUrc'  *™*m  *■■  «■- 
minata  deputabitur  mulier  illa  :  Tu  auicm  contami-  "  ^n^T         id  "^  ^™"**    et  pucros  y" 

Sed  quia  nonnuili  eoram  sunt,  qui  dum  mala 
commiUuot,  etiam  viperiui  drgmaiis  h«c  assertione 
defenduot,  non  ignorent,  qnoniam  damnabitis  ha- 
reseos  laqucis  iimectunitir.  Qui  nimirum  dum  cor- 
ruunt,  impudici ;  dum  defendere  nituntur,  merito  ju- 
dicanlnr  b&relici.  Unde  *t  derici  uxorati  NicolaiUe 
vocautur,  quoniam  a  quodam  Nicolao,  qui  hane 
dogioaltzavii  haeresinL  hujusmodi  vocabulum  sor- 
tiuutur.  Sed  nunc  accedit,  ut  hoc  insigne  vocabulum 
novum,  si  praevaient,  accipial  incrementum  :  ut  qui 
baclcnus  dicii  sunt  Nicolaita,  amodo  vocentur  et 
Cadaloiise.  Speraol  enim,  quia  si  Cadalous,  qui  ad 
boc  gehennaliUr  sestuat,  universali  Ecclesiae  Anti- 
cbristi  vice  praesederi< ,  ad  eorum  votum  iuxitri» 
frena  laxabil.  Super  quo  nimirum  etiam  mihi  idena 
ejus  fautores  insuitant,  eumque  non  esse  mortuum 
juxla  cujusdam  a  me  facli  versiculi  propbeiiam  ex- 
probrantes,  oblrectanl.  Dixeram  eoim  inter  caeiera  : 
Nou  ego  te  fallo,  coepto  morieris  in  anno.  Sed  ul  me 
comprobent  non  fuisse  meniiiiim,  audiant  admira- 
bilem  divinae  dispositionis  eventum.  Cadalous  siqui- 
dem  ipso  festivilatis  die  sanclorum  apostolorum  Si- 
monis  ei  Judac,  quasi  in  papam,  Deo  reprobanle  ac 
repellenie,  fuit  eicctus,  eodemque  vertente  anno,  in 
praulictorum  apostolorum  vigiliis,  ab  omnibus  Teu- 
tonicis  et  Italicis  episcopis,  ac  metropolitanis,  qiit 
cum  rege  lunc  aderant,  damnatus  esi  et  depositus. 


nata  es  cum  aroatorrbus  multis :  lamen  revcrtere 
ad  me,  dicrt  Domimis  (Jer.  iu).  i  Felix  iale  com- 
mercium,  quia  cum  impudicos  clericos  a  vestra 
copulatione  divellitis,  plaudenlibus  angelts  cceleslis 
sponsi  ibalamos  inlroiiis. « Gaudium  est  >  enitn  c  eis 
super  peccalore  poenitentiam  agente  (Luc.  xv).  i  Et 
per  propbetain  :  «  Rcvertimini  ad  me,  ct  ego  rever- 
lar  ad  vos,  dicil  Dominus  (Malach.  m).  i 
Cap.  VIIJ.  —  Quod  it  culpandut  sit,  qui  negtigit 
emendare  quod  potett. 
Sed  ut  ad  eum,  cui  coeptus  est,  styli  currentis 
reflectatur  articulus,  cum  aposiolica  sit  ilia  sententia 
qua  dicitur :  «  Quia  iioii  modo  talia  facteniibos,  sed 
et  coiisemientibus  par  poena  debelur  (Rom.  t);  *  r 
valde  tibi  cavendum  est,  venerabilis  pater.  qui  quaro- 
vis  temetipsitm  praebeas  vernanlis  pudicilia?.  candore 
conspicuum,  permittis  tamen,  ut  io  ciero  tuo,  tan- 
quam  cruenla  iJla  Jezabel,  obtineat  luxuria  princi- 
paiuin ;  dc  qua  nimirum  angelo  Tliyaiira;  Ecclesise 
dicilur  :  t  Habco  adversum  le  pauca  :  quod  permiitis 
muiierem  Jezabel,  quae  se  dicil  prophetam,  docere, 
el  seducis  servos  meos  foruicari  (Apoc.  n).  j  Auiheti- 
iica  cerie  est  illa  sentciilia,  qua  dicitur  :  «  Facli 
culpam  liabel,  qui  qnod  polest  ncgligii  emendare.  i 
Quid  enim  profuit  Heli,  quia  in  iuxuriam  ipse  non 
corruit,  sed  fornicanies  filios  paterna  quidcm  pie- 
late,  non  autem  sacerdotali  auctoritale  corripuit? 
(/  Reg.  n.)  Lege,  pater,  epistoiam,  quam  de  episco- 


poruin  inconiineiuia  piae  memoriae  Nicoiao  papas  D  Ouamobreui*  Juxla  Ezecbieiem  propbetam,  fimum 

llirPtinillfi .     At     nitiilniii<l     tl!!n     Itiiin.mAii:      -y*.vA..«...:_  KAiim     w\w*\  cUitAAnkiia    kiim«nio   I\aho     ••!•■    *..***. A*.w*% 


direximus,  et  quidquid  iliic  bujusmodi  repereris 
scriptum,  ad  te  nihiiominus  inteiiige  destinatunu 
Yerumiamen  age,  quseso,  si  videres  monacbum 
fornicantem,  nonne  protinus  siomaciio  nauseante 
screares,  coelum  tcrramque  vociferando  confunde- 
res,  exurendurn  prxterea  a  flammis  ukricibus  iu- 
clamarcs?  Et  lamen  liquido  novimus,  quia  non  di- 
versam  pce:<itentia3  mensuram  inonacbo  aique.dta- 
cono  canonica  pnrflgit  auctoritas. 
Cum  ergo  una  pcccaii  sil  in  utroque  mensura,  cur 


boum  pro  stercoribus  bumanis  Deus  sibi  qtiodam  • 
modo  conlulit,  dum  carnis  imeritum  honoris  ruina 
mutavii  (Ezeck.  iv).  Tunc  quippe  morluus  esi  in 
bonore,  cum  honos  synodaii  judicio  perdidil  digni- 
laiem.  Nunc  autem  non  dicam  biathanatus,  sed  po 
lius  miliemortuiis  toto  lerrarum  orbe  deridelur,  ex- 
ploditur,  maledicitur,  analiiemalizaiu 

Audiant  igiiur  hoc  insukores  mei ,  el  dum 
divinae  dispensalionis  perspexerinl  ordinem,  me 
mendacit  non  accusenl.  Tu  aulem,  vir  Domini,  gla- 


.    Ffcl.f 


415  8.  PETRl  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEC  PARS  ffl.  -  OPUSCULA  VARIA.  H6 

ncm  Saul,  Agag  pingu-ssimum  in  frusta  connide  A  ria3  lethali»  vnlnnc  Jnfl;^     . 
(/  Reg.  xv).  Elias  ctiam  t*i  nroductum  de  nhar^      «™™?      J *  *      ^  *C  Sp°lU  * 

roaini  cruenti  praedoms  strenuus  valeas  bellalor  eri- 


(/  Reg.  xv).  Elias  ciiam  ttti  productum  de  pharelra 
Domini  gladium  porrigai ,  et  de  sacerdoiibns  ac 
^rophelis  Baal,  duciis  ad  torrenlem  Cison,  ne  qui- 
ifcm  uuus  evadai  (///  Reg.  xvin).  Nam  el  MoyseSf 
qma  pro  amore  Israelitce  cujusdam,  percussum  sa- 
bulo  abscondit  4H  JEgypiium  (Exod.  »),  tolius 
Israel  ebtinere  meruit  principaium.  A-.quc  ut  illam 
magis  victoriam  memoremus,  qme  ad  castitaiis 
peninel  sacramenlum,  David  quia  duecnta  praputia 
Pbilistinorum  fervidtts  bdiator  abscidif,  protlniis  in 
conjiigium  Michol  filiam  Saul  regU  accepit  (/  Reg. 
xvm).  Nam  quia  Saul  cciitum  lanlummodo  petiit, 
sed  ducenta  genero  dcierente  suscepit ;  iile  regi 
Israel  praputia  geminara  eomportat,  qui  Deo  non 
soluiu  corporis,  sed  ct  cordis  pudicitiam  immoiat. 
Adonias  filius  Aggiih,  quia  illicitum  peliil,  Bersabce 
interveniente,  conjugium,  Salomone  prbmulgante 
judicium,fuso  cruore  purgavit  inceslum  (UlReg.  n). 
Memenlo  ilaque,  quod  tibi  idein  Salomon  dicit : 
«  Fili  mi,  si  spoponderis  pro  amico  tuo,  defixisti 
apud  exlraneum  animato  tuam.  IJlaqtieaius  es  verbis 
oiis  tui  et  capius  propriis  sermonjbus  tuis.  Fac 
ergo  quod  dico  tibi,  fili  ni,  et  temetipsum  libera, 
quia  incidisti  in  manus  proximi  tui :  discurre,  festi- 
na,  suscila  animnm  luum,  oe  dederis  somonm  oculis 
luis,  nec  dormitent  palpebrae  tuae  (Prov.  vi).  >  Tunc 
enim  apud  amicum  tuum  proprris  iliaqueatus  es 
yerbis,  cum  te  Dci  populum  regere  promisisti.  Nec 


pcre,  et  ad  ipsum  castitatis  auctorem  peractas  vklo 
riao  mercaris  insignia  reporlare. 

412  DISSERTATIO  TERTIA. 

CONTRA   CLERICOS  INTEMPERaNTEB. 

Ad  Adelaidem  Subalpinorum  ducinam. 
Argumentum.  —  Qua  de  causa  scripsenu  ad  Tauri 
nensem  episcopum,  srribii  nunc  nd  Adelaidcm 
pnncipem  feminam  ,  qnae  Sumilpinnrtim   gcmes 
et  ba,»audi:e  regionem,  mariio  mortuo,  admini 
slrabai , :  nimiriiiii,  ui  clc.ieoriim  in  sua  diiione 
aegentmm  libidiuein  coerce;it,  pHlimque  eos  ha- 
t>ere  neqtiaqtiam  patiatur;  jusiiliam    qtioque  et 
metalem  in  ecclesi:is,  pnrsertim  in  monasterium 
rructuaricnse,  ciijus  iaudes  fuse  enarrat,  pluri- 
nium  ei  commendal.  F 

Adelaidi  excelleniissknae  duci,  Petrus  peccator 
monachus  oralionis  insianliam. 

Quidquid  de  casliialis  injuria,  quam  eadcm  regina 
rirtutum  a  clericis  patitur,  venerabili  Taurinensi 
episcopo  scripsi,  tibi  scribendum  ante  decreveram, 
nisi  eorumdem  clericorum  insuggilianliiim  calum- 
niam  formidassem.  Eiposiulareni  cnim,  ac  dice- 
rcnt :  Ecce,  quam  impie,  quam  inbumane  parat  nos 
iste  eoufundere,  qui  nou  ctim  episcopis,  noti  cuw 
ecclesiasliiis  viris  supcr  nosiro  negoiio  cnaie  vtilt 
ac  modcste  disserere;  scd  quod  in  sacrario  traclau- 
duni  erat,  non  verelur  feminis  puhlicarc.  Hoc  ilaqtie 
meiuens,  personam  mutavi  :  ct  quoJ  tibi  coi.cepe- 
ram,  illi  potius  dcstiuavi.  Ille  tamen  tmiiis  Ecclesi» 


iliud  obliviscaris,  quod  per  Jeremiam  dicitur:  «  Ma-  ^1"'  P°lhlS  dcsli,,avL  l,,e  [™"™  ""'»s  Ecclesi» 
lediclus  bomo,  qui  proliibel  gUUium  snum  a  san-  C  calhedram  le»el :  i"  dilione  vcro  tua,  quac  in  duorum 
guiue  (Jer.  xlvhi).  i  IUe  quippe  gJadium  compescit     reg,,on,m'  IlMiaB  sci,lcet  el  BurgmuliiB,  porrigitur 


guiue  (Jer.  xlvhi).  i  Ilie  quippe  gJadium  compescit 
a  sanguine,  qui  peccata  delinquentium  ncgligit  vi«- 
dicare.  Scd  ne  forle  limeas  pro  caslris  pudiciliae 
stare,  et  contra  frementes  luxuriae  cuneos  casiitaris 
arma  corripere,  audi  quid  tibi  per  Ezecbielem  vox 
divina  promittat :  t  Ecce,  inquit,  dedi  faciem  tuam 
valenliorem  faciebus  eorum,  el  frontem  tuam  dtirio- 
rem  frontibus  eorum,  ut  adamantem,  et  ut  silicem 
dedi  faciem  tuam  :  ne  limcas  ncqne  metuas  a  facie 
eorum  (Exech.  m).  »  Per  Saiomonem  quoqne  lil.i 
dicitur  :  c  Ne  paveas  repentino  lerrorc  irruenies  libi 
potenlias  impiorain.  Domiims  enim  eril  in  lalere 
Uio.eicustodietpedemlutim.necapiaris  (Prow.  m). » 


non  breve  connmum,  plures  episcopanlnr  antistites. 
Ideoque  non  indignum  videbalur,  tit  libi  polissimiim 
de  clericornm  inconMncntia  scriberem,  cui  videlicet 
ad  corrigcndum  idoneam  senlio  non  dcesse  viriuiem. 
Praeserlim  quod  ad  laudem  Dci  dixerhn,  cum  virite 
robur  femineo  regnet  in  pectore  :  et  ditior  sis  bona 
voluntate  quam  lerrena  potestate.  Unde  quia,  juxla 
poeiae  gentilis  eloqoium  (10), 

Opus  est  fauic  lutore,  qnem  defensorem  paro; 
hortor  el  peto,    ut  lu   domno  jungans  episcopo; 
quatenus  rautu»  virlutis  fuhi  munimme,  furentis  in 
Cliristum  luxurix  valeatis  aciem  debellare 


ILI  iterum  :  i  Omnis  sermo  Dei  ijmilus  clvneus  est      ^       %        n  ... 

sperantibus  in  se  (Pro,  xxx).  i  Quod  si  im^ssibili-  »  **'  U  ~  ^1^^^  *"* 

tatem  fortass.s  oononis.  «i  rfMli  m;ui  in  ,.  „: Sed  dum  ^  ^^  |erafe  ^  prjelium  ^^  ^ 

bolum  sludeo,  illud  mibi  belium  in  memoriam  revo- 


talem  fortassis  opponis,  et  sicut  mibi  in  os  dixeras, 
ad  boc  te  sufficere  posse  diffldis,  audi  quid  ti»i  per 
eumdem  Salomonem  Sapientia  vera  respondeat : 
«  Erue  eos  qui  ducuntur  ad  mortem,  et  qui  irahun- 
tur  ad  interitum  libcrare  ne  Ccsses.  Si  dixeris,  vires 
oon  snppetunt;  qui  inspector  esl  cordis,  ipse  intel- 
iigit,  ct  observatorem  animae  tua^  niuil  fallit,  red- 
detquc  homini  juxta  opera  sua  (Prov.  xxiv).  i 
Sic  ergo  te.  venerand^  notPi*    ;n  h™  ^eisui:. 


catur,quod  Dcbbora  prophetes  uxor  Lapidoih,  cum  Ba- 
rac  filio  Abinoem  habuisse  contra  Sisaram  ducem 
exercitus  reperilur.  De  illa  quippe  iegilur :  c  Qnia  ju- 
dicabat  populum,  ascendebanlque  ad  eam  Alii  Israei 
413  in  omne  jtidicium  (Judic.  iv).  y  Ad  bnjiis 
excmplum  tu  qtioque  sine  viriii  regis  anxilio  regni 


*H  OPUSC.  XYHI.  -CONTRA  INTEMPERANTF.S  CLERICOS.  418 

palma,  inlcr  Rama  et  Belbel.  Rama  siquidem  inler-  A  *uis  agiuinibus,  ci  entis  Wcatis  curnbns  fnndi- 


prelatur,  exceisa ;  Bethel,  domu$  Dei.  liabita  ergo 
et  tu  sub  palina,  semperque  super  te  cnicis  Christi 
contemplure  victoriam :  sede  etiain  tnter  Rama  et 
Bctficl,  nl  non  solo,  boc  est  terreuis,  iubaereas :  sed 
cum  aposiolis  in  coenaculo,  ei  cuin  Auna  sancta  vi- 
dua  converscris  seniper  in  lemplo.  De  qua  dicit 
evangelista  ;  c  Quia  non  discedebat  de  teinplo,  jeju- 
niis  et  oralionibus  serviens  nocte  ac  die  (Luc.  n).  i 
£t  qua  Dehhora  inlerpretatur  apis ,  tu  quoque  mci- 
lifica,  et  divinae  Jaudis  duicedinejn  in  luis  labiis  ju- 
giter  versa.  i  Quam  dulcia,  iuquit,  fuucibus  meis 
eloquia  lua,  super  mel  el  iavum  ori  ineo  (Ptai. 

CXVUl).    I 

Cerie,  ut  multa  praeteream,  tanqnam  ex  quodam 


tus  debellaruut ;  ita  et  vos,  tu  scilicet  et  Tatirinen- 
sis  episcopus,  contra  Sisarani,  luxuriae  ducem,  arma 
corripite  :  eumque  in  filios  Israel,  hoc  est  in  cieri- 
cos  Ecclcsiae,  dominan  em,  mucrone  puditUijc  ju 
gulate ;  qualenus  et  eniscopus,  imo  omnes  episcopt 
qui  in  adtniuistralionis  tuse  flnibus  commornntcr, 
sacerdotali  ciericos  disciplina  cocrceant ,  et  tu  in 
feminas  vigorem  terrenac  polestatis  extendas.  Tres 
quippe  tantuminoiio  fcminas  Oeus  novit :  qiue  his 
plures  sunt,  in  ejus  adhuc  nolitiani  non  ven  runt. 
Novit  enim  virgines  cum  Maria,  viduas  cum  Anna, 
conjuges  cum  Snsanna. 

Cap.  li.  —  Quod  concubinas  a  templis  sint  arcenda*. 
lllorum  vero  clericorum  feminas,  qui  matrimonia 


mellis  favo  visa  est  inibi  bscc  slilla  deffltiere,  c:tm  B  ncqueunt  legali  jure  contrabere,  non  conjuges,  seJ 

concubinas  potius,  sive  prostibula  congrue  possu- 
inus  appcllare ;  ideoque  quia  a  Oeo  non  merenlur 
agnosci,  de  lcmplo  Dei  ineriio  censemur  cxcludi. 
Nam,  si  soror  Anron  Maria,  qnae  Moysi  levi  ser- 
mone  dctraxil,  mox  lepra  perfumUtur,  scptemque 
diebus  a  tabernaculo  removctur  (Num.  xn),  quo 
jure  islae  ingredi  p  -r.iiklenturEcclesiam,  quae  cidcm 
Ecclesise  sordes  libidinis  infcruut,  vasa  Doniiui  in 
proprios  usus  asciscunt :  ct,  ut  apcrlius  loquar,  mi- 
nislros  altaiis  propriae  luxuriae  ministrare  com- 
peilunt? 

Agc  ergo,  csto  virago  Domini  :  et  quasi  Dcbbora 
cum  Barac,  boc  est,  conjuuclis  simul  cpiscopis,  Si- 
saram  ad  inlcrnecionem  usque  pcrsequere.  El  sicut  * 
Jahel  uxor  llabcr,  tabernaculi  sui  clavum  super  Si- 
sarac  ccrebrum  posuit,  malleoque  percussil,  ei  tcm- 
pus  utrurnqiic  trausflxit,  ila  tu  signocrucis  diaboli 
verticcm  transfode,  auctorcuique  luxuriae,  qui  cle- 
ricos  a  cudcslibus  gaudiis  excludit,  eiide.  Tali? 
enim  vicloria  Deum  valde  latificat,  qui  aliquando 
pcr  fcinhias  gloriosior  laude  triumphal.  Juilith  quip 
pe  contincnliae  vidmilis  cxemplum ,  dum  deauraios 
oslroquc  nitentcs  Holofernis  Ibalamos  sprevii,  for- 
tiorjbus  armis  in  ir.ente  praecincta,  etiam  capul 
ebrium  aiidcnter,  impresso  pugione,  truncavit  (Ju- 
diih.  xm).  Qua?  etiam,  ul  hanc  meruissel  a  Domino 
percipere  foriitiidinem ,  dilnMcnlein  ac  liniidum 
autca  corripucrat  sacerdotem,  Oziam  sciliccl,  qui 


Jioc  vcrae  humiiiiatis  verbum  de  tuo  contigit  ore  pro- 
dire  :  Quid  mirunt,  pater,  si  Dcus  omuipotens  mibi 
vilissimae  aucilkt»  suas  qiianliilanicunque  conferre 
dignatus  esl  inter  bomines  poteslalein,  qui  conlem- 
ptibili  cuilibet  herboe  inirahilem  aliquando  praebct 
inesse  virtutem?  Osiendisii  ergo  te  apeiu,  duin  favi 
dislillas  ex  ore  dulcedinetn  ,  sicul  scriptttm  est : 
4  Quia  de  ore  prudentis  procedil  mel,  dulccdu  mellis 
sub  lingua  cjus,  favus  dislillans  labia  ejus  (Gen. 
iii).  i  Sisara  vcro,  exclusio  gaudii  iutcrprelatur, 
quod  profecto  vocabuium  inimico  Inunani  geueris 
aplissime  congruil,  qui  primum  bomiiiem  a  para- 
disi  gaudio,  quo  fmcbatur,  exclusit.  Scd  quia  uon 
csthiijus  temporis  immorari  in  enodandis  allegoriic 
niysteriis,  dtxit  Debbora  ad  Barac  :  «  PraecepiUibi 
Oominus  Deus  Israel,  vade,  el  deduc  exercitttm  in 
montem  Tbabor,  lollesqne  tecmn  decein  millia  pu- 
gnalortim  de  flliis  Nepbihatim,  et  de  flliis  ZabiJon; 
ego  autem  adducam  ad  le  in  locum  torreulis  Cison 
Sisaram  principem  cxercitus  Jabiu,  et  curriis  ejus, 
atque  omneui  muliiludm-in,  et  tradnui  eos  in  mauu 
tuu.  Dixilque  ad  eam  Barac  :  Si  vcneris  mecum, 
vadam  :  si  nolueris  veuire,  uon  pcrgam.  Qua?  dixil 
ad  eum  :  lbo  quidem  tecutn,  sed  in  hac  vice  libi  vi~ 
ctoria  non  reputabilur :  quia  in  nianti  mulicris  tia- 
detur  Sisara  (Judic.  iv).  i  Qunc  nimirum  nmia  hi- 
sloriae  verba  sticcincte  transcurrimus,  ne  si  flguras 
exponcndo  diutius   immoremur,  Lrdium  lcgeulibus 


ingcramus.  IIoc  tanlum  ex  bis  dixisse  suflici.it,  quia  D  Deo  qttinque  dieruin  prafixerat  terminum,  ea  qua 


Barac  coruscatio  iiilerprclalur.  Coruscalio  vero  ba 
bei  quidem  lucem,  scd  non  diulius  pertnancntem; 
mox  euim  ut  incipit,  desinit.  Iia  sunt  nonnulli  rc- 
■  ctores  Ecclesiarum,  qui  quodammodo  tunc  coru- 
scarc  inc  piiiui,  cum  ad  corrigenda  inala  subjcclo- 
rum,  quasi  zelo  se  ultiouis  accendunl  :  sed  proiinus 
cxsiiuguunttir,  quia  quatibet  adversilate  fiacti,    vel 


dignus  erat  austeritate  redarguit,  dicens  :  c  Non 
est  iste  sermo,  qui  misericordiam  provocet,  sed 
potius  qui  irain  excitet,  el  Itirorem  accendat.  Po- 
suistis  vos  tcmpus  miseratioi.i  Domin  ,  ct  in  arbi- 
triuin  veslrum  diem  constituistis  ei?  »  (Judith.  vin,) 
Estherdum  pro  salule  populi  sui  morti  se  virililer 
objicit,  Ainan  tsraelitarum  sanguinem  avide  sitien- 


K 


<\ 


419  S.  PETIU  DAMIANI  (>PP.  T0MUS  SEU  PAHS  III.  -  OPUSCULA  VAWA.  UO 

brttmqn.e  simut  oblrivil  (Judic.  ix).  Abigail  uxor  A*sed  conqnestus  est  potius  Ecclesiae  saae  nihll  ex  tua 
Itabal  a  domo  sua  caedis  inierrliimremovet,  dum  vi» 
«li  contcmnendo  stnltfiiam,  irascenti  David  xenium 


praebel  (//  Reg.  xi;  I  Reg  xxv).  Tuqtioque  a  domo 
tua  el  ab  hit  qnibns  pnreroincs  regionibus,  gl.i- 
dium  potcris  clrvini  fttroris  avertere,  si  eiiam  epi- 
scopis  negligentibus,  luxifriam  in  ipsa  ecclesiastiei 
•cuiitMiiis  arce  «iibtHxam,  elnboraveris  expugnare. 
4loc  enim  vUtetarfieri  mincin  ftnibiisChristianorum, 
qtiod  facuim  legilur  m  segetibus  PhilUlhinorum. 
flam  sietil  velns  narrat  Historia  :  <  Cepit  Samson 
irecenlas  vulpes,  caudasqne  carom  jnnxit  ad  cau- 
das,  et  faces  lignvit  in  medio  :  qnas  igne  succen- 
den*  dimisit,  ut  bnc  ilhtcque  disturrerent ;  qme  su- 
tim  perrexerunt  in  segetes  Phibsthmorum.  Quibtis 


liberalilate  collatum.  Felix,  inquam,  dives  boc  lem- 
pore,  cui  suppares  convicanei  boc  solum  valent 
crimen  inferre.  In  Pmctuariensi  certe  monasierio, 
ubi  per  decem  fere  dies  hospitium  lenui,  quam  ho> 
manus  quamque  suavis  tuus  principatus  cssel  Ec- 
ciesiis,  evidenter  agnovi :  obi  niinirum  ila  securi 
fiwb  luae  protectionis  umbraculo,  Deo  deserviunl  fra- 
tres,ac  sisub  maternis  aiis  pulii  confuveaniar  im- 
plumes.  Et  quam  convenienter  illi  loco  Fructuariae 
est  nomen  iinpositum,  quod  non  humani  sensus 
indusiria,  sed  dmna  credimus  dispositione  pro- 
visura. 

Nam  quia  Ephraim  interprfeUtur  fecunditat ;  \\\e 
procul  dubio  mons  est  Ephraim,  obi  nimirum  vcri 


succeasis,  eonfortatse  jam  frnges  <*  adbnc  etattfes  B  l&raeiitae  consistunt.  Qui  dum  arva  mentium  assiduis 


in  stipula,  cencrematae  sunt  in  tanlum,  ut  vraeas 
qnoque  et  olivela  fiamma  consnraeret  Uudic.xy.)  • 

Cap.  III.  —  Qnod  iHvretici,  ac  mali  sacerdotes  vul- 
pibus  sinl  similes. 

H;ec  plane  hisloria,  licet  principaliter  destgmU 
haereticos,  qui  quasi  ircccnieoarionumeroconlineir- 
lur,  quia  sanctoe  Trinitnlis  Gdem  verbotenus  confi- 
tenlur ;  sed  dum  sub  vclameuto  oribodoxx  fidei  in 
prima  scrmouis  sui  froutc  se  palliant,  ignem  pravae 
doctrinae  in  posicrioribus,  qno  fruges  omnium  bono- 
rum  operumexurautur,  occuhanl.  Quamvis,  inquanj, 
per  has  vulpcs  designcnlur  baeretici,  his  lainen  in- 
contiiienies  cleiici  cum  sttis  nellicibus  possunt  non 


«acne  Seriptnrae  sententiis,  qnasi  qmbvsdam  ligoni- 
bus  excoimrt,  uberes  tUic  spiritualium  segetum  pro- 
ventus  erompunt,  qoi  eOBlestibus  horreis  angeiitus 
jnferantur.  liie.  inquam,  vere  nona  est  Ephraim , 
ubi  robur  exerciltis,  ubi  forlium  cuneus  bellaioruuu 
lbi  conlra  diaholum  assidue  geritur  infoederabile 
bellum,  et  cominus  in  arma  congredlttir,  hincagmen 
lsraelitarum,  illinc  exerciius  Ghaldaeorum*  Illic 
Agag  pinguissimus  per  manum  sobrielalis  in  frnsu 
conciditur  (/  Reg.  xv) ;  el  Eglon  rex  Moab  trans- 
Axo  femore,  castitatis  gladio  trucidalur  (Judic.  wi). 
Qui  Eglon  interpretalur  cilulus  nioerotis ,  ut  viclh- 
mam  significet  perdilionis.  Illrc  Madianitarum  reges, 
Zebee  ei  Salmana,  veri  Gcdeonis  giadio  periiminitif 


inconvcnienter  aplari  :  qui  quasi  soiutis  pedibus  C  (Judic.  vui) ;  illic  in  Goiialh,  superbiae  cuptit  ab- 

scinditur(/  Reg.  xvn);  in  Satil  inobedientia  repro- 
balur(/  Reg.xy);  in  Achitofei  fraus  eum  omni  sa- 
crilega  dttpltcitale  suspenditur  (//  Reg.  xvu);  in 
Achan  QiioCharmi,  superavaritiam  ingens  lapidun 
cougeries  cumulatur  (Jos.  vu),  Ibi  Jesas,  non  ilie 
Benun4  veraciter  Amorrhaeorum  supenit  reges,  suos- 
qtie  miiites  factt  eorum  caicare  cervices  {Jos.  xi). 
Ulic  piatte  Beseleel  de  lignis  seiim,  qui  puireeccre 
nesciunt,  Deo  Israel  arcam  fabricat,  iabernacnlnm 
coostruit,  aureum  cum  sepiera  lucernis  caudcla- 
brum  erigit ;  mystica  quoque  auro,  gemmisqne  ni- 
teulia  sacerdotuin  ornamenu  componil  (Exod. 
xxxm).  Ibi  Salomon  lemplum  Domino  ex  iapidibus 
preiiosU  asdificat,  lantuuique  ialomis  et  cceinenia- 


graditinlur,  dum  honesialis  aliquando  specicm  si- 
mtilaie  practendunt.  Sed  cum  accensis  facibus  com- 
binantur  in  caudis :  quia  quasi  po? tposito,  el,  in 
quantum  valent,  occulto  igne  impudici  congluiinan- 
lur  amoris.  Il;e  itaque  vulpcctibe,  igne  interveniente, 
conjunclx,  et  libidiuis  facibus  combinalae,  omitia 
Philisthitiorum  sala  consumunt;  quia  spiritales  fru- 
ctvs  Ecclesiae  destruunl,  et  quantum  ad  se,  bona 
opera  fidelis  populi,  divinae  indignaiionis  igne  suc- 
cendunl,  de  quo  igue  mystice  per  PsalmisUm  dici- 
tur  :  <  Tradidit  graudini  jumenla  eorum,  et  posses- 
sioiieseomm  igni  (Psui.  lxxvu).  >  Quoniam  sicut 
boni  sacerdoles  Deo  quorumiibet  lideiium  obJatio- 
it<te  et  vota  commendant ;  iu  plertunque  qui  sacris 


altaribus  indigni   sunt,  horribiiiler  gravant.  Quod  D  riis  silenlium  iinperat,  ut  non  ibi  malleum,  non  se- 


autem  mali  sacerdoles  vulpibus  comparentur,  Eze- 
chiel  quoque  propbcta  teslatur,  dicens  :  <  Quast 
vulpes  in  desertis  prophetae  luieranl,  Israel  (Exech. 
xiu).  i  Et  de  ciericis  quidcm  inlerim  ista  suffi- 
ciant. 

De  ecclesiis  autem,  qusclibi  adjacent,  admonerem, 
ne  more  pravorum  quorumlibct  divitum,  earum  bo- 
na  minueres;  sed  cum  te  Draesenle.  Dlures  iiobiscura 


curim,  non  ferramentum  aliquod  tinnire  perinitut 
(///  Reg.  vi).  Ibi  Zorobabel  fiiius  Saiathiel,  et  Josue 
fiiius  Josedecb,  cum  caetera  muititudine  virtulum 
ariuis  accincti,  sic  Kierusalem  muros  instauraut,  ut 
Umen  adversus  boslium  cuneos  opus  impedire  vo- 
ientium,  pugnare  non  desinant.  Ulrobique  igilur 
solerter  intenti,  ulrobique  parati,  dum  una  mauus 
exercetur  ad  muruin.  altera  vibraium  tenet  jugiter 


Mt  OPUSG.  XVII!.  -  CONTRA  INTEMPERANTES  CLERICOS.  421 

drachmi  quottdie  malteis  disciplinse  regularis  ex-  A  respondit:«  Inresurreclioneneque  nnbeni,ii6quenu- 


tunditur,  eisic  ad  sui  Conditoris  imaginem  (Gen.  i), 

ad  quam    principio   condila    fuerat,    reformalur. 

Et  rcvera  illic  mundanse    roachinae    faber ,    cui 

417  tidelicet,  evangelista  Marco  testante,  dicebat : 

«  Unde  huic  baec  omnia,  et  quae  est  sapientia  quoe 

data  esl  illi » et  virtutes  tales,  quae  per  manus  ejtis 

efficiuntor?  Nbnne  iste  est  fabri  fiiius  etMariae,  frater 

Jacobi,el  Ioseph,et  Judae,  et  Simonis?  >  (Marc.  vt.) 

Uie,  inquam,   fabri    filhis,  qui  et  ipse  nihitominus 

fater,   illic   propriis   manibus   agitat   folles,  ser- 

vos   scilicet   suos,  rerum   temporalium  mole  peni- 

lus  vacuos,  etab-omni  terreni  amoris  liumore  sicca- 

tos.  De  quo  fabro  per  Isaiam  divina  vox  ait :  «  Ecce 

cgo  creavi  fabrum  sufflaiitem  in  ignem  prun.iS,  et 

proferentem  vas  in  opus  suum  (Itai  uv).  •  Unde  et  B  Cap.  IV. 

Jcremias  :  «  Omncs,  inquit,  isti  prinripes  dedinant, 

ambulantes  fraudulenter  :  aes  et  ferrum^   universi 

corrupti  sunl;  defecit  sufflatorium .;  in  4gne  con- 

sumptum  est  plumbum ,  fruslra  conflavit  conflalor, 

malitiae  enim  eorum  non  sunt  consumplae :  argeu- 

tum  reprobum  vocate  eos,  quia  Dominus  projecit 

illos  (Jer.  vi).  i 

Per  hos  itaque  vim  Spintus  sancti  efllat ,  ut  eo- 
rtim  verbls,  vel  exemplis  in  amore  Conditoris  sui 
irigtda  corda  forvescanL  illic  p4ane  Jesus  g&pe  ad 
discipulos  suos  jaYuiis-claiisis  ingreditnr  (Lut .  xxiv; 
Joan.  xx) :  quibus  non  moJo  per  salutationem  pacis 
praebetalloquium,  sed  cliam  per  insufflalionem  san- 


bentnr,  sed  erunt  siculangeli  Dei  in  coclo  (Mallh  xxn ; 
Luc.  xx).  i  Nam,  si  muliivirae  ad  regnum  Dei  nulla- 
tenus  perlinerent,  nequaquam  hic  Veritas  responde- 
rei  :  Erunt  sicut  angeli  in  coelo  ;  sed  poiius  diccret  ; 
Quia  erunt  sicut  maligni  spiritiis  in  inferno.  In  hoc 
itaque  Salvatnris  verbo  manifcste  colligilur,  qtiia  si 
religiosa  dtintaxat  vita  non  desit,  a  regno  coelorum 
frequenlati  conjogii  praralilas  non  excludit.  Jesus 
enim  tatis  est  sponsus,  iit  qnamcunque  418  SU3e 
charitalis  ulnis  ampleciitur,  protinus  in  ea  floiutee 
castitalis  mundiiia  reparelnr.  Et  haec  loquor,  non  ut 
adhibeam  multinubis  adhuc  futor;s  audaciam ;  sed, 
ut  jant  faclis,  spei,  vel  poetiitetiiiae  nou  suklrahaui 
mediciiiaro. 


•  Quoa  tettts  ae  pieiat  in  judice  moderaU 
eue  debeant. 

Esto  circa  detinqueates  quadam  iibrati  examinis 
arte  discreta ;  ut  nec  ad  vindictam  praeciptlaitier  in- 
ferveas,  nec  ad  parcendum  sis  «irmmo  remissa;  qtia- 
teuus  nec  ad  ulciscendum  iiumoderatus  le  zelus  ac- 
cendat,  nec  nimia  pieias  ab  exercenda?  te  discipli- 
nas  vigore  cohibeat.  Sane  quia  mox,  tit  inferlur  in- 
jutiu,  perturbatur  aulmits,  vix  rectum  illico  vaiet 
promulgare  judicium.  Sicut  euim  intiientis  vistim 
aqua,  dtim  qui?scil,  admiitit;  si  ttirbatur,  oblundit; 
sic  humanus  animus  iti  ipso  perturbalionis  articulo 
inoffer.sum  recii  judicii  regulam,  et  iiueam  noit  at- 
tendii.  Unde  necesse  est,  ut  in  posterum  sejilentia 


cli  S^iritus  influit  sacramenlum.  In  illo  coenaculo     difleralur,  quatenus,  aequala  jusliliae  lance,  jtidicium, 
Pascha  quotidie  cum  eisdem  discipulis  celebrat:  el      quo/i  purtr.rbsia  nequiverat,  meus  quieta  suspendat. 


dum  virtutem  mystici  sermonis  eruclat,  eos  ad  ar- 
dorem  suae  dHectronis  inflammat.  Operae  prelium  est 
cernere,  quomodo  examen  apum  Domini  per  alvea- 
rium  suum  jugiter  huc  illucque  discurranl,  ac  di- 
versis  officiis  occupatae,  quod  iliis  injunctum  est,  cer- 
latim  implere  contendaut.  Onera  srquidem  diversa 
comportant,  melia  constipant,  illudque  nectar  inclu- 
dunt,  unde  lavi  miri  dulcoris,  et  gratiae  sommi  Re- 
-gis  ferculis  apponanlur.  illic  in  conspcctu  David  re- 
gis  Israel  sacerdotes,  et  levitae,  simul  el  Nalhiuxi, 
nablis,  tubis,  cinaris  [cynirisj,  el  cilharis,  cun- 
clisque  musicomm  gencribus  concrepant  (/  Pur. 
xv),  ac  mystici  carminis  organa  modutantes,  excu- 


In  quo  piai^  non  minimum  ad  aedifitatkmem  pertinet 
idluovi,  rex  DaYid  quam  qutetus,  quaiu  gravis  iu 
promulgalione  judicii  fueril,  et  discretus.  Qui  niini- 
ru;*i  Joab  et  Semei  se  graviicr  offendent»  s,  donec 
vixit,  el  in  eo  ira,  vei  furor  locum  habere  poiuit, 
apquanimiter  loleravil ;  cum  vero  jam  propiuquaret 
ad  obitum,  et  nullis  olim  sopitae  iracundiae  stimuiis 
urgeretttr,  pnecepit  filio,  ut  post  morlem  suam  in 
illos  vindicaret:  tunc  videlicet  ciimeum  humanis  jam 
rebus  exemptum,  oflendeutiuin  poena  delcciare  nop 
posset.  «  Tu,  inqtiil,  nosii,  qiue  feceril  niihi  Joab 
fitiusSarviae  :  qua3  feceril  duobtis  priucipibus  exer- 
citus  Israel,  Abner  lilio  Ner,  el  Amasae  fllio  Jether, 


biarum  suarum  vices  allernant,  dicenlcs  :  «  Coufi-  n  quos  occidit ,  et  cffudit  sanguinem  belii   in   pace 


temini  Domino,  qtioniam  bomis,  quoniam  in  neter 
num  misericordia  ejus  (Psal.  cv).  >  Omuipolcitfcm 
Deum  precor,  o  Fructuaria,  ut  ante  me  de  vinculo 
carnis  hujus  absolvat,  quam  te  ab  eo  in  quo  te 
vidi,  religionis  slatu  dejectam,  veraciter  audire 
permittat. 
De  caetero,  venerabilis  soror,  contende  semper  de 


(III  Reg.  n).  i  Et  paulo  post :  «  Facies  ergo  juxta 
sapienliam  (uam,  et  non  dcduces  caniliem  ejus  paci- 
fice  ad  ii.feros.  >  De  Semei  vero  ait:  «  Habes  quo« 
que  apud  te  Scmei  filium  Gcra,  filii  gemini  de  Ba- 
hurim,  qui  maledixit  mihi  maledictione  pessima, 
quando  ibam  ad  castra.  i  Et  paucis  inlerpositis,  ad- 
didit :  «  Dedticcs  canos  ejus  cum  sanguine  ad  infer- 


,..v%     /  fhlJ     \ 


,j^u:i:«  i...: 


425 


S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  IU.  —  OPUSCULA  VAUIA 


4» 


\indicta,  quia  nec  cruciabalur  injuria  :  oon  cum  ze-  A  Monasterium  pixterea  Fructuariense,  taoquam  vere 


lus  fecil  iiiunoderattis  accensum,  nec  pieias  reddidit 
inordinala  remissum.  Sic  sic  ilhtam  discrctus  ultor 
injuriam,  ct  uon  remissus  indulsit,  ct  non  saevicns 
viudicavil.  Tu  quoque,  venerabilis  soror,  el  domiua, 
bujus  imitarc  saucti  rcgis  exeuiplum,  ul  piclatis  si- 
mul  atque  juslitia?  nunquam  dcseras  ins:iiulum.  Ila 
lamcn,  utjuxta  apostoiicum  prxceptum,  superexal- 
let  miscricordia  419  judicium  (Jac.  n) ;  el  sic  om- 
nis  judicii  tui  caicuius  ad  omnipotcnlis  Dci  gloriam 
tcudat;  quatciius  cxplclo  commissi  viilicalus  ofCcio, 
is  qui  tuum  tenet  nunc  in  suis  mauibus  spirilum,  do 
ierieno  te  ad  coeJeslis  gloiije  provebai  principalum. 


tbalamum  Jesu ,  lure  magis  ac  magis  commendo 
custodiac :  cui  quxso,  ita  |  ervigiies  tuilionis  luae  de- 
pcndc  semper  excubias,  420  ul  Per  lc  coelcstis  iiie 
sponsus  tuus  in  eo  suaviter  requiescat.  Oinntpotens 
Dcus  te  ac  luos  regiae  scilieet  indol.s,  filios  l>cuedicat, 
eosque  non  modo  ad  aelalis,  sed  otiam  saitciilatis  in- 
crementa  perducat.  Doininus  autem  Adr.ddus  Brc- 
metensis  rector  coenobii,  vir  videficet  religiosus  ei 
prudcns,  ex  nie  per  te  officiosissime  saluteiur.  Qiri 
si  vult,  ut  sibi  quoque  aiayiid  >CLi)JZD,,jBcribwute 
pnecipiat. 

Sit  nomen  Domini  benediclum. 


4M422  OPUSCULUM  DECIMUM  NONUM. 

DE  ABDICATIONE  EPISCOPATUS.  AD  NICOLAUM  II  ROM,  PONT. 


Ahcumentum.— Oral  ponirlicem  sumnium,  stmpliciterqtie  obsccrat,  ut  sibi  cpiscopalus  onus  deponere  per- 
inittat  :  causas  pt«Tcipuas  aflcrt,  quod  scnior  sit,  et  idcirco  quieii  magis  quant  luboribus  idoneus;  qnod 
illml  laboriosum  muutisiioii  spontc,  sed  coactus  susccperil,  et  <!eni<:ue  quod  proptersua  pectaia,  ut  ipse 
inquit,  imlig  .us  sil  qui  tn  lam  exoclso  honoris  et  digttitatis  fasiigio  scdcat.  Licere  aiilem,  si  ila  lem- 
j>us  autralio  postulel,  episcnpalu  s«  abdicare,  plurimis  saiictorum  vironim  et  cxemplis  el  auctoritati- 
bus  comprubat.  lu  liue  Deuin  precatur,  ut  cum  pontiiici  mcntem  det,  qua  suis  votis  siHisfatiaL 


Domino  sno  Nicolao  universali  papac,  Petrus  pec- 
calor  nionacbus  servilutem. 

Sacrarium  Spirittis  sancti  vestrum  pectusagnoscit, 
quia  nisi  me  tttnc  necessilas  aposlolica*  sedis  impel- 
lercl,  cl  antiqua,  quam  jamdudiiiti  circa  vos  babue- 
iaiii,charitasinvitaret,post  saucta»  memoria?  doiniiti 
Slcpbani,  vestri  quidem  dccessoris,  utci  aulein  pcr- 
secutoris,  obilum,  ego  a  me  protinus  episcopatum 
nnn  cauonice  traiiiium,  se.l  violcittcr  iigectum  fun- 
iliuis  abscfdissem.  Meminislis  cnini,  domine  mi, 
quot  qitcrelas  coram  vobis  soepe  deposui.quotgeini- 
tits,  quot  deniqtie  profunda  suspiria  ex  iinis  visce- 
ribus  traxi,  quoties  cliam  uberibus  iaciymis  tristia 
ora  rigavi.  Verumtamen  apud  vos  tunc  uon  obtinui 
missionem,  quia  Romanae  Ecclcsiac,  quae  ruinam 
minari  vidcbatur,  id  utilitas  non  posccbat.  Nunc  au- 
tem  tc  in  sagcna  Pclri  clavum  regente,  sub  trnn- 
quilla  pace  lola  Christi  gralulalur  Ecclesia.  Venlo- 
rnm  quippe  se  lurbines  reprimunt,  procellarum 
spumantium  volumiua  conquiescunt ,  mitescunt 
inaria,  totaquevidctur  coeli  screnilas  innovata.  Cum 
igilur  sub  sanrto  pontificaUi  vcstro  jucunda  pace 
univcrsalis  Ecclesia  polialnr,  canis  meis,  ct  gran- 
<tev:c  jamjam  scnectuti,  quacso,  rcquies  non  ncgelur. 
Quaproptcr  ob   rcinissionem  omnium  pcccatorum 


B  CAPUT  PKIMUU. 

Probalur  exemplis  posse  dimitti  episcopatum. 

flic  mihi  fortassis  objicilur,  semel  acceplum 
diinitti  regimeu  non  licere.  Ad  quod  breviter  dico 
quod  sentio;  quia  pleriqne  pontiflcalus  jura  non 
deseruut,  et  de  sinistris  sunt;  quolquol  auteiu  iegi- 
mus  recla  intentione  dimisisse,  certa  spes  est  eos  de 
aetcrna  cumClirislo  societate  gnud^re.  Neque  lamcii 
kic  dicimus,  ul  passim  dcseri  episcopatum  liceal, 
nisi  vi  lelicel  id  iieri  necessitas,  sive  rationalis  quav 
libet  causa  dcposcat. 

Eniinvero  U.  Valcrius  episcopus  dum  sibi  provitf.  t 
succcssorem,  niagnum  Augusliiiuin  Ilipponensi  Ec- 
clesiac  luibronizat  antislilem. 
p  Lucidus  Ficociensis  cpiscopus  dum  propinquum 
sitimet  ubitum  immiuere  cognoscil,  ad  coenobialis 
portum  convolat  ordinis,  ac  sacerdotalis  infulas 
dignitatis  monacbicis  mutat  induviis.  Et,  ut  noveris 
quid  sibi  convcrsio  ista  conluleril,  sicui  aulbentica 
registri  leslatur  bisloria,  sub  ipso  inigranlis  obttu 
Spiritus  saucli  gratia  lxlissimo  rcluccbat  in  vuluu 
Cui  nimiriim,  et  antequam  morerelur,  bcatus  apo 
stolus  Audreas  apparuit,  et  qua  bora  migralurus 
essel  ex  corpore  numiavii. 

Quid  B.  Adelberium  marlyrcm  dicam?  Qui  nimi- 


meorum.  quae  neauiter  nciDetravi.cedo  Iure  eDisco-  n  rum  aunniain  R.iliAmionsi*  F*t>i**i<*  iinMnn«uii 


4*5 


OPlJSC.  XIX.  —  DE  ABDICATIONE  EPISCOPATUS. 


4^6 


episcopaiu  dimisso,  tandem  angelo  .visilante  praeci-  A  videretur  exigere,  nullalenus  prohibebat  episcopos 


pitur,  ut  ad  episcopatum  redeat;  sed  recusat,  donec 
admonenle  eodem  angelo,  beatus  adveuit  sub  cele- 
ritate  Reraigius.  Sic  itaque  ne  deceplio  potuissel 
forte  subripere,  etiam  tuta  formidans,  bumano  cessit 
imperio,  qui  ad  angelicum  prius  oraculum  rigidus 
stetit. 

Episcopus  etiam  ille  Sabinensis,  qui  sblium  pon- 
tificale  deseruii,  et  Farfense  monaslerium,  con- 
tempta  sacerdotali  dignilate,  construxit;  quam 
nobilis  in  Cbristo  vir  fuerit,  lestis  est  anliqua  tra- 
ditio,  quae  sanctitatis  ejus  insignia  celebrat;  leslis 
moderna  devotio,  quae  piam  ejus  memoriam  in  bene- 
dictione  frequentat.  Quanti  scilicet  et  prius,  et 
postmodum  in  eadem  sede  usque  ad  vitae  terminum 


ab  ihjuncta  sibi  dignitate  cessare.  Cujtis  registri 
lanluinmodo  tilulum  nobis  sufGciat  adnotare,  ne 
judicemurepislolam  laciniosa  prolixflate  dislendere. 
Ait  enim  is  qui  registri  volumen  explicuii  (lib.  ix, 
ep.  41).  Pontificibus,  inquit,  voluntarte  siiis  renun- 
liantibus  sedibus  successores  tiregorius  nullo  modo 
denegabat,  eosque  poslmodum  de  redditibus  relictas 
Ecclesiae  sufficienter  nutriendos  esse  censehat ;  et 
reliqua,quae  illic  latiuS  subnecluntur.  Hinc  eslenim, 
quod  idenl  pracsul  insignis  de  episcopo  prirtue  Justi- 
nianae,  qui  capitis  aegritudinem  patiebatur,  banc 
promulgai  prolata  disceptationesenlenliam :  Si  vero, 
inquit,  reverentissimus  Joannes  fortasse  pro  mo- 
lestia  sua  pelierit,   ut  ab  episcopalus   nouore  de- 


perdurarunt,  et  tam  operosum  fructum  Deo  nulla-  B  beat  vacare,  eo  petitioncm  sCripio  dante,  concedcn- 


tenus  atluterunU 

Nec  te,  fciix  Bonile,  praeteream,  qui  hac  duntaxat 
occasione  percepla,  quoniam  de  manu  regis,  laici 
videlkel  hominis,  traditionem  Ecclesiae  te  suscepisse 
conligerat,  calbedram  contempsisli,  atque  ad  remo- 
tioris  vitae  custodiam  te  protinus  contulisli. 

VenerabilisquoqueGaudentius  Apsarensis  episco- 
pus,  cujus  ego  familiarilalis  dulcedinem  merui,  per 
quein  Deus  jam  non  ignobile  miracuium  fecerat, 
episcopalum  dimisit,  et  de  Sclavonico  regno  navi- 
gans,  littoribus  Anconitanae  urbis  appiicuit,  a  qua 
non  lohge  post  biennium  feliciler  obiit. 

Nam  et  Pauiinus  Nolanae  praesul  Ecclesiae,  ut  quae- 
renti  filium  viduae  subveniret,  ministerium  pontifti- 


dum  est. 

Porro  et  B.  Hieronymus,  dum  de  olToso  Ecclesto 
rectore  tractaret,  adjecit  :  Illico,  inqnil,  indignantis 
Domini  responsione  ferietur  :  c  Serve  neqitam, 
quare  non  dedisti  pecuniam  meain  ad  mensain,  ut 
ego  veniens,  cum  usuris  exegissem  iflam  ?  i  (Luc.xw.) 
Quod  doctor  protinus  exponens,  ail  :  td  est,  dcpo- 
suisses  ad  altare,  quod  ferre  non  potcras.  Dum 
enim  tu  ignavus  negotiator  denarium  lenes,  alte- 
rius  locura,  qui  pecuniam  duplicare  poterat,  occu- 
pasti. 

Quid  referam  Lugdunensein  episcopum»  vita  et 
vocabulo  Justum,  qui  commissum  sibi  ponti/icatus 
officium  et  laudabiliter  rexil,  et  non  sinelaude  de- 


,  -  r  ,  — _._..  — „ — .. — „ 

cale  deposuit,  seseque  tyrannocuidam  tanquam  vile  u  seruit?  Plane  abreptitius  quidam  in  lantain  furiosae 


mancipium  subjugavit. 

In  ecclesiastica  porro,  quam  Romanus  quidam 
scriniarius  scribit,  historia,  legisse  me  memini,  Mar- 
lyrium  Antiochenum  episcopuin  proptcr  dissidentis 
inobedientiam  populi,  catbedram  dimisisse,  ubi  sic 
dicitur  :  Rediens^  inquit,  Itartyrius  Aritiochiam,  et 
inveniens  populos  dissidenles,  Zenonemque  his 
favenlem,  coram  Ecclesia  abrenuntiavit  episcopatui, 
dicens  :  Clero  non  subdito,  et  populo  dissidenti,  et 
Ecclesiae  squalenti  abrenuntio,  servans  mibimet  sa- 
cerdotii  dignilatem.  Ubi  etiam  illud  invenitur  inser- 
iuiu,  quod  Appio  quidam  patricius,  qui  imperanle 
iiupio  Anastasio,  iri  Nicaena  civitate  presbyter  fuerat 


mentis  prortipit  insaniam,  ut  ohvios  quosque  vio- 
lciitus  impeteret,  vcrberum  collisione  tnactaret, 
plerisque  membra  praciderei,  mortem  postremo 
noiiiiullis  inferret.  Hic  aliquando  plurimis  insectan- 
tibits,  Ecclesiae  fores  irrupit,  seqnc  tueri  coeplt.  Nam 
tttnc  eum  neccssitas  edocebal  ad  cor  redire,  cuni 
]am  cogebatur  a  vita  discedere;  ecce  sacerdos  san- 
ctus  concitusad  ista  prosiIiit;et£ccIesiae  conftigiuni 
pelenti  se  defensor  objecil.  li  vero,  quorum  propiu 
qui  vel  exstincli  fueranij  vel  truncati,  veheraenter 
instabant,  et  reum  ad  supplicia  imporluna  consli- 
palione  quaerebant.  Quid  plura?  Tandem  ad  uoc 
pervenlum  est,ut  pius  pontifex  satisdalione  suscepla 


per  violeutiam  consecralus,  quoniam  prudens  erat,  ^  ne  reus  inoriis  inorti  succumbcret,  quasi  pro  sa 


ex  decreto  piissimi  imperaloris  Juslini,  qui  Anasta- 
sio  in  sceptra  suCcesserat,  factus  est  prafcctus  prae- 
torii.  Sic  nimirum,  sic  imperiali  fuit  pielate  cor- 
rectum,  quod  sub  tyrannica  fuerat  tempestate  prae- 
sumptum.  Quod  profeclo  idcirco  refereudum  duxi, 
ul  quoniam  et  ipse  violenler  attracius  snm,  hinc 

v«tlA4kl  wtlliiTi      nniil  atiom     t»»%rtA9>   mA   AternA   An\\rkni   av 


lisfaclione  victoriae,  eoruin  hunc  inauibus  tradidis- 
set  [f.  traderet,];  sed  mox  ut  in  eorum  potestatem 
deveuit,  exslinctus  interiit.  Prolinus  vir  Dei  lan- 
quain  si  ipse  hujus  homicidii  auctor  esset,  pave- 
factus  inlremuit,  Ecclesiam  dimisit,  et  in  iEgypti 
parlibus  postmodum  eremiticam  vitain  duxil.  Iloc 


n«: 


427 


S.  PETRI  DAMIANt  OPP.  TOMUS  SEU  PAKS  III.  —  OPUSCULA  VARIA. 


428 


-zenus,  qui  at>  historiographis  Deiloquus  appellalur,  A  ilHns  audivi.  Sed  quoniam  personse  istae,  Desiderius 


Constanlinopolilanam  Ecclestam  coutempsisse,  im 
peranle  religioso,  alque  calholico  principe  Theodosio, 
tradilur.  Quod  si  nobis  forie  non  credilur,  ipsius  hic 
historise  verb*  ponantur:  Sancta,  inquit,  synodus 
Gicgorio  Deiloquo  episcopatum  Consianlinopoleos 
roboravit,  el  bunc  invilum  in  throno  locavit,  ulpote 
muUurn  laboranlem,  et  urbera  a  hesione  hdereseon 
liberantem.  Cumque  didicisset,  quosdam  ex  iEgypto 
sapientissimus  ei  beatissimus  iste  huic  rei  invidere, 
composiiorio  sermone  ostenso,  sponlanee  a  throno 
fegnanlis  urbis  abscessit.  Quo  thronum  refutante, 
Ncclarium  imperator,  et  synodus  provehit.  Iliec 
porro  non  nostia,  sed  ipsitis  historias  verba  su>il. 
CAPUT  III. 


videlicet  et  Humbenus,  tantse  auctoritaiis  sint  ul 
neutri  eorum  lides  debeal  denegari ,  ego  quoque, 
quod  scripsi,  procaciter  non  aflirmo,  sed  ulrum  ve- 
rum  sit  necne,  iegentium  inquisitioui  rclinquendum 
esse  deccrno. 

Ut  igilur  iilud  inferam,  propler  quod  ista  pramisi, 
episcopus,  qui  lamen ,  si  recte  leneo,  Capneis 
praerat,  vidit  majorem  Benedictum  papam,  qui  jam 
obierat,  nigro  equo  quasi  corporaliler  insidentem. 
Cumquc  illum  coeptum  iter  carpere  cerneret,  Ilcus» 
inquit,  nonne  luespapaBenedictus,  quem  defunclum 
liquido  novimus?  Ipse,  inquit,  infelix  ego  sum.  El 
illc:Quoraodo  libi  est,  Pater?  Gravibus,au,  lormen- 
tis  aflicior,  spe  lamen,  si  adjutorium  prabcalur,  de 


Quod  anima,  aehenn*  .«ptfiW»  treditee,  DommcU  B  ,nea  recuperatione  non  privor;  sed  perge,  quaso, 


diebus  rejrigerio  poliunlur, 
lllud  etiam,  quod  Humberti  archiepiscopi,  sumnue 
videlicel  auctoritatis  viri,  narr&tione  cognovi.  silen- 
tio  tradendum  csse  non  arbilror.  Nam  cum  a  flnibus 
rcverteretur  Apuliae,  asserebai  in  regionibus  quse 
Pulcolis  adj£cent,  inler  aquas  nigras  et  felidas,  pro- 
moutorium  eminere  saxosum  et  scrupeum.  Ex  qui- 
buG  vidclicet  exhalantibus  aquis  consueto  more 
lcicrriinsc  videntiir  aviculse  repente  consurgere,  et 
a  vespcrlina  Salbali  hora  usque  od  ortum  secundse 
lcriw,  soliuxs  sunl  humanis  aspectibus  apparere.  Quo 
iiidulli  teinporis  spatio  videntur  hinc  inde  per  mon- 
tcin  *.elut  solulx  vinculis  iibere  spatiari.  Alas  exteu- 
dunl,  plumas   rostro  prosequenle  depectunt,  et  in 


ad  irairem  meum  Joannem,  qui  nunc  aposlotican 
occupal  sedem,  eique  mea  functus  legatiooe  denun- 
tia,  ut  illam  potissimum  summam,  quao  in  tali  theca 
reconditur,  in  pauperes  pro  mea  salute  distribuat ; 
sicque  me  redimendum  esse,  quandocunque  tainen 
hoc  decrevit  miseratio  divina,  cognoscat.  Nam  cuiie- 
ra,  quae  pro  me  sunt  indigentibus  tradiia,  mihi 
nihil  penitus  profuerunt,  quia  de  rapiuis  suut  el 
injuslitiis  acquisila.  Iiis  igitur  auditis,  episcopus 
Romam  impiger  adiil,  Joauiii  papse  defuncti  fratris 
verba  narravit,  episcopalis  mox  sarcinae  pondus 
;ibjecit,  monachum  induit,  eoque  modo  salutem  sibi 
ex  aliena  calamitale  proviuit. 
De  sequivoco  quoque  ejusdem  Benedicti  papoe  (11) 


quaiitum  dalur  intelligi,  concessa  ad  tempus  refri-  C  atque  ncpoie.  qui  post  eum  icrtius^ 

gcrii  sa  tranquillitatc  resolvunl.  Quae  profeclo  vo-       "         **  """"" 

lucres  nec  unquam  videntur  vcsci.  nec  quolibet  au- 
cupis  vaicr.l  ingeuio  capi. 

Diluct-scente  igitur  matutiiia  sccundae  ferise  hora, 
ccce  magnus  au  instar  vulluris  corvus  post  prsefatas 
Aviculas  incipil  concava  gulture  graviler  crocitare. 
UIcc  prolinus  sosc  aquis  immergentes  abscondunt, 
jicc  ultra  videndas  se  humanis  oculis  oflerunt,  donec 
advesperascenle  jam  Sabbati  clie,  de  sulphurci  sta- 
gni  voraginc  rursus  emergunt.  Undc  nonnulli  perhi- 
hcnl  eas  hominum  esse  auimas  ullricibus  gehennse 
suppiiciis  depulatas.  Quae  nimirum  reliquo  totius 
hebdomada*.  tempore  cruciantur,  Dominico  aulem 
dic  cum   adjaccniibus  ultro  cilroque  uoctibus,  pro 


Joaimi  secun- 
d«s  ia  Romaiisc  sedis  uivasione  successit,  idem  mihi 
narravil  Humbertus;  quia  vassus  quidam  dum  iter 
ageret,  accidlt  ut  juxta  molendinum  equo  insidens 
pei  transiret ;  ecce  repente  monstrum  immane 
conspexil,  quo  viso  subitus  eum  terror  invasil,  et 
stupefactus  intfemuit.  \idebalur  «utem  moustrum 
iliud  in  aures  duntaxat  aselli  caudanique  desinere, 
caetera  ursus  cral.  Cumque  viator  ad  hoc  portentum 
lerritus  obrifjescerel,  Jugamque  pracipitcm  formido- 
losus  tniret,  informe  prodigium  humanae  vocis  verba 
formavit:  Noli,  inquil,  o  vir,  expavescere;  homi- 
nem  roe  oiim  fuisse,  sicut  et  ipse  nunc  es,  procul 
dubio  crede;  sed  quia  hestialiter  vixi,  post  viue 
fmem  bcstije  peiferre  speciem  merui.  Porro  cum 


Dominicx  resurrectionis  gloria,  refrigerio  potiunlur.  D  iUe  perquirerel,  quis  fuissel :  Ego,  ait,  ille  solfr 
Caiscilieel  assertioni  etiam  Prudentius  nobilis  ver-\  nomiiie  Benedictus  fui,  qui  nupcr  apostolic»  sedis 
sificalor  in  hyir.norum  suorum  opusculis  attestalur.  •  apicem  indignus  obtinui.  Inquisitus  autem,  quid  jam 
Scd  cum  haec  de  aviculis,  et  corvo  inler  aquas  ni 


gras  aliquando  apparenlibus,  aliquando  sc  abscon- 
deutibus,  in  pagina  digessissem,  religiosus  Casinen- 
sis  monasterii  abbas  Desiderius  advenit,  seseque 
rem  sic  habere  fundiius  abnegavil.  Cumque  illum, 
et  Humbertum,  meum  videlicet  reiaiorem,  in  mutua 


rembutionis  haberet:  Nunc  quidem,  inquit,  usque 
ad  judicii  dicm  per  dumosa,  atque  squalenlia,  per 
sulphurea  loca,  et  felores  exhalantia,  alque  incen- 
diis  conflagrata,  rapior  et  perlrahor;  posl  exlre- 
mum  vero  judicium,  corpus  meum  siinul  el  animam 
ii  remediabiiis  cruciatus,  et  gebenualis  baralhri  me 


*I9 


OPUSC.  XIX.  —  DE  ABDICATIOME  EPISCOPAI  LS>. 


ftft» 


in  hac  specie  oonspeclus  sit,  ind;iginem  qucro,  non  A  *lqu«  "l  occulta  sua  in  medium  proferrel,  unauimi- 


deesse  mysterium  ab  eo  quod  visum  est,  depre- 
bcndo.  Nam  quia  miserabilis  ille  ab  ipso  funesti 
ponliGcatus  sui  primordio  427  us<lu*  a(1  finem 
viia  iii  luxuriae  coeno  versaltts  est,  non  intongrue 
visus  est,  et  ab  auribus  incipere,  el  in  caudam  asini 
terminare.  Asinus  quipnc  hjxuriosum  est  animal, 
sicnl  propbeta  designat  cum  de  oarnis  immunditi» 
deditis,  ait :  «  Ut  carnes  asinorum,  carnes  eorum 
{Ezeck.  xxm).  i  Quod  auteui  percaetera  membra 
ursi  tenebat  speciem,  vitam  in  omnibus  docetur  du- 
xisse  carnalein.  Naiik,  sicut  a  physicis  Iraditur,  ursa 
cum  parii,  non  calulum,  juxta  cousuetudinem  be- 
siiarum,  sed  frustum  caruis  effundit :  mox  quod 
effusum  est,  crebrius  lingendo  et  lambendo  compo> 


ter  hortarenlur,  ille  anatbematizabat  et  blaspbema- 
bat  :  et  non  solum  poenitentiae  remedium,  sed  et 
omnia  redemptioiiis  nostra?  mysteria  ore  rabide 
alque  42S  sacriiego  condenuiahat»  Ilonacbi  vcro 
ad  semper  victricia  orationis  arma  pio  studio  recur- 
renies,  cceperunt,  abjeclis  indumentis,  corpora  soa 
scopis  allidere.  pngnis  pectora  tundere,  psalmodias 
aique  omniunv,  quibus  vaiebant,  precom  generibua 
insudare.  Cunctis  itaque  fratribus  in  luctuosis  ora- 
tionibus  eljVjunio  conslitulis,  ac  sub  diviiuc  pietat*s 
exspectaiione  suspensis,  tandem  supenu»  virtutis 
spiendor  emicuit.  Ecce  enirn  desperatus  ille,  et  ve- 
ragine  maris  hiantis  absorptus,  ad  superikiem  re* 
diit :  Dei  quippe  Salvatoris  oiunipoteiiliam  Jaudat, 


nil,  sicque  ad  sui    siinilitudinem  lingua  formante,  B  nequissimis    Satana?    ludificationibus  abrenuutiat, 


producit  (Plin.  lib.  vui,  cap.  56).  Jure  igitur  qtti 
luxuriose,  ei  carnaiiter  vixit,  in  asini  simul  el  ursi 
figura  comparuit.  Cui  niruirum  quis  non  videat 
quanto  melius  fuerat,  ut  episcopalum  deserens, 
poenitentiam  ageret,  quam  in  eo  usque  ad  vitae  ler- 
minum  perseverans,  veram  vitam  Xuodilus  perdi* 
disse? 

CAPUT  IV. 

De  monacho,  qui  damnatus  in  inferno,  pottea  tibe- 
ralus  esl. 

Sed  quia  boc  triste  praeluliiuus,  aliuci  pietatis  divi- 
«ue  miraculum,  quod  nimiruin  ixlos  habuii  exrtas 
•ex   ejusdem  Humberti  uarralioniuus  subneciaiuus. 

In  monasterio,  inquit,  B.  Silvestri,  quod  in  Urbi- 
nate  constitutum  est  territorio,  quidam  monachus  C 
obiil,  et  ab  incipiente  gallicinii  nocturnalis  articulo, 
usque  ad  secundam  diei  horam  cadaver  exanime, 
lotuin  juxta  morem,  atque  constrictuin,  fratribus 
circumquaque  psallentibus,  in  feretro  jacuit.  Ctuuque 
transactis  jam  missarum  ex  majori  parte  solemuiis, 
Agnus  Dei,  juxla  regulam  dicerelur,  ecce  repente, 
qui  morluus  jacebat  in  medio,  anima  redeunte, 
surrexit.  Slupefacti  sunt  fiaires,  et  nova  nimis 
adrairatione  perterriti:  itimirum  quem  funeris  ofli- 
cium  persolventes  extulerant,  nunc  vitalein  spiritum 
recepisse  videbaul.  At  cum  propius  accessissent, 
verbaque  ex  ore  iliitis  audire  avidius  inhiarent :  Ah 
scelus  !  ille  maledicta,  el   contumelias   in   Deum 


crucem  aderat»  pcenitentiam  flagilat.  Confessus  esi 
aulem,  quia  posl  renuutiationem  sacculi,  in  fornica- 
tionem  cecidit,  quam  tamen  eotenus  nuili  penkus 
per  confessionis  indicium  patefectt.  Laudans  igittir, 
et  benedicens  Deum  usque  in  diem  allerum  vixtt, 
sicque  Creatori  suo  mirabiiiter  restitutus,  iu  sancU 
de  hoc  saeculo  confessione  migravk.  Sic  sie  uimirunt 
lernae  orationis  fructtis  eflloruit,  qttae  videlicct  oratio 
ex  ipsis  gehennae  visceribus  praedam  rapuit,  et  de 
flammarum  stipula  io  struclura  supcrnas  ilierusaieua 
iapidem  vivum  posuit.  H»c  mihi  Humbertus  archi- 
episcopus  relulit,  cujus  uimiruin  verba  velut  apo- 
slolica  videntur  veritaie  fundntuv. 
CAPUT  V. 
Quod  tpiscopalus  sit  arduum  munus. 
Si  ergo  ilie,  qui  in  monachatu  ceciderat,  qtiique 
dc  soia  sua  aniina  ralionem  debebat,  tain  terribili 
ineruit  senleutia  condemuari;  qua  menle  sccurus 
est  quilibet  mei  similis  indignus  episcopus,  qui  nimi- 
iua  tot  est  animarum  reus,  quot  per  ejus  uegligen- 
tiam,  scu  prava  exeuipla  depereunt?  Cum  constet 
fuisse  nonnullos,  pro  levi  etiam  quolibet  impedimen- 
lo,  episcopali  regimine  sponle  nudatos,  ex  quibus 
bic  unum  sufficial  inseri,  quem  profeclo  in  ca,  quam 
Cassiodorus  deGraeco  inLatinum  transfert,  historia 
promptum  est  reperire,  cujus  hic  hisloriae  nuda 
duntaxat  verba  conscribimus,  ut  dubietatis  scrupu- 
ium  ambigentibus  auferamus* 


coepil  effundere,   benedictum  Salvatoris  nomeii  im-  .       Silvanus,  inquU,  rhetor  fuit  prius  Troili  sophisiae 


pie  blasphemare,  vivificac  crucis  signum,  ut  oscula- 
retur,  oblatum,  sacrilego  orc  conspuere ;  inlemera- 
tam  quoque  Dei  Geuitricein  ignominiosis  non  lime- 
bat  opprobriis  laccrare.  (Jt  quid,  inquiens,  pro  me 
psallitis,  vel  sacrificiorum  hoslias  offerre  tentatis? 
Ego  enim  in  ipsa  flammanlis  tartari  profunda  de- 


discipulus,  et  ad  perfecium  Ghristianus,  viiamque 
monachicam  diligens.  Is  cnim  doctoris  pallio  uti 
despexit.  Quem  post  haec  Atlicus  episcopus  comprc- 
hendens,  episcopum  Phiiippopolcos  ordinavit.  At 
ille  tribus  annis  in  Thracia  degens,  nec  frigora  ferre 
valens,  cum  haberet    corpus  valde  debile    atqtte 


431  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  VAUIA.  45* 

Ecclesise  morliur,   Trojaniqtte  venerunl   petenies  A  malilia  animam  (Jer.  vi).  >  Memini  enim  saepe  me 


episcoqnm.  Cumque  cogilarel  Alticus,  quem 
ordinare  deberet,  subilo  contigil  ad  eum  salutan- 
dum  429  venire  Silvanum.  At  ille  videns  eum, 
moi  cogilare  cessavit.  Tunc  ad  Silvanum :  Non 
habes,  inquit,  ulterius  occasionem  ,  pro  qua  eccie- 
siasticas  curas  possis  effugere.  Troja  namque  non 
habet  frigus,  sed  ecce  apparalus  est  tuo  corpori  op- 
portunus  a  Deo  locus  ;  prscpara  ergo  temetipsum, 
et  ad  Trojam  continuo  proflciscere.  Migrat  ergo 
Silvanns.  * 

Verum  si  quis  hunc  forlasse  temeritatis  accuset, 

eumque  pro  solo  frigore  commissum  regimen  con- 

nempsisse,  atque  pro  corporis  commoditate  ad  aiiud 

demigrasse  condemnet ,  audiat  post  haec  insigne 


ita  divini  amoris  igne  succensum,  ut  optarem  pro- 
tinus  claustra  carnis  effringere ,  et  quasi  de  coeno 
solutus,  et  carceralibus  tenebris,  ad  xternitatis 
lumen  medullitus  anhelare.  Erat  enim  mihi  tunc , 
sicut  per  prophetam  Dominus  pollicetur ,  cor  car~ 
neum,  sive  ut  mihi  videbatur ,  cereum  (Exech.  xij. 
Quod  nimirum  desiderii  coelestis  afflattim  430 
flamma  liquesceret,  et  uberibus  lacrymis  flebitia 
frequenter  ora  rigaret.  Horrebam  audire,  qnanlo 
magis  ore  profcrre ,  quidquiJ  non  provocabat  ad 
Christum,  omnesque  iiugas  sive  n&nias  verborum 
saecularium  velut  rictus  canum,  sive  morsus  serpcn- 
tium  deputabam.  Sape  cernebam  prarsenlissiiiio 
menlis  inluilu  Cliristtim  clavls  aflhum ,  in  eruce 


per  euin  claruisse  miraculum,  el  sic  saltem  livido  B  pendentem,  avidusque  suspiciebam  stillantem  sup- 


reprehensionis  morsu  iacerarc  desinat  justum.  Sic 
enim  subjungit  historia  :  Quo  facto  ,  miraculum 
quod  inter  manus  ejus  accesserit  enarrabo.  Navis 
maxima,  quae  grandes  columnas  devexit ,  nuper  in 
Jittore  Trojano  fabricabatur ;  cumque  eam  ad  mare 
ducere  voiuisseni ,  muhis  funibus ,  atque  populo 
irahenie,  nullatenus  roovebatur.  Quod  dum  plurimis 
*diebus  ageretur ,  suspicati  sunt  navem  a  daemonio 
Tetineri.  Tunc  ad  Silvanum  venientes  episcopum, 
Togaveruni  eum ,  ut  in  eo  loco  daret  orationem, 
credentes  hoc  modo  [deeu  ibi  posse ,  vel  aliquid 
ejumodi]  trahi  navem.  At  iile  humili  sermone  di- 
xebat  se  esse  peccatorem,  asserens  hoc  opus  alicu- 
jus  esse  justi ,  non  suum.  Quem  dum  rogassent , 


posito  ore  cruorem.  Porrosi  nitar  apicibus  tradere 
quidquid  mihi  contemplari  dabalur  ,  vel  de  sacra- 
tissima  noslri  Redemptoris  humanitale,  vel  de  illa 
coelestis  gloriae  inenarrabili  specie,  ante  dies  elabi- 
tur  quam  rei  series  digeratur.  Nunc  aiilem  durus 
et  saxeus,  dum  negotils  jugiter  exterioribus  atle- 
ror,in  compunctionisintiin»  lacrymas  non  resolvor. 
Enimvero  saepe  manum  meo  pectori  superpono ,  el 
animarum  medico  quasi  purulentum  vulnus  osten- 
do,  clamiians,  et  intima  supplicaiione  vociferans  : 
Qui  cavernas,  inquam,  tartareas  divinitalis  tu»  ra- 
diis  iilustrasti,  cordis  hujus  tenebras  dimove,  ac 
veritatis  tuae  luce  serenus  infulge.  Sed  clamanii 
secus  viam  caeco  Jesus  aliquando  sut  ( Matth.  x  ; 
venit  ad  littus,  factaque  oratione,  tetigil  unum  fu-  C  Luc.  xvm.),  lumenque  reformal ;  aliquando  per- 


nem,  jubens  ut  insisterent  operi  cum  labore.  Tunc 
iltis  breviter  impellenlibus,  cursim  navis  ad  mare 
processil.  Hoc  miraculum  reverentiam  illius  viri 
cunclos  fecit  habere  provinciales.  Enimvero  si 
cpiscopalum  dimittendo ,  atque  ad  aiium  commi- 
grando  Silvanus  isle  peccasset,  non  in  ostensa  signi 
virtute  mirabilis,  sed  reatu  potius  miserabitis  vide- 
retur.  Virtus  ergo  miraculi  testimonium  perhibuit 
sanclitati.Porroaulem,  si  episcopalum  ,  ut  dicitur, 
nuila  licet  ralioue  dimittere,  quid  est,  quod  tot 
sancti  pontifices  per  historiarum  passim  quaeque 
volumina  reperiuntur  de  suis  se  Ecclesiis  ad  alias 
translulisse,  cum  profecto  suas  ante  reiinquerent 
quam  ad  reliquas  trausmigrarent?  Quorum  plerique 


transit,  tanquam  desiJiose  clamanlem  non  audiat; 
sicque  miser  caecns  in  sua  nthilominus  caecitate 
perdurat.  Ego ,  ego ,  proh  dolor !  tanquam  aller 
Samson  (Judic.  xvi)  sepliformis  Spirltus  sancti 
dona,  quasi  septem  crines,  amisisse  me  defleo  ;  et 
effossis  oculis  non  frontis,  sed  cordis,  curarum  sae- 
cularium  molam  volvo.  Ego  ilie  Sedechias ,  cui  rex 
Babylonicus  prins  fitios  interficiens,  bonomm  ope- 
rum  fructus  abstulit  (IV  Reg.  xxv)  :  postmodum 
oculos  eruit,  dum  conlemplationis  intima  lucepri- 
vavit.  Si  igitur  sanclus  ilie  vir,  Silvanus  scilicet, 
propter  soiam  corporis  incommoditatem  non  cun- 
clatus  est  dimittere  Thraciam  :  cur  ego  non  deseram 
pro  cavendis  lot  animae  vulneribus  Romam  ?  Quan- 


cum  commissum  rcgimen  spernerent ,  ad  aliud  se  "  quam  et  ipsi  corpori  meo  non  sit  prorsus  innoxia, 


transituros  adhuc  funditus  ignorabant. 

Et  certe  ipsa  ratio  docet,  miuus  esse  cum  sim- 
plicilcr  ab  episcopatu  desistitur,  quam  cum  ex  uno 
ad  alium  transmigratur.  Non  igilur  ab  eo  me  cohi- 
bebit  moderna  versutia,  ad  quod  venerabilium  Pa- 
trum  cohortantur  exempla.  Enimvero,  si  bealus  ille 
Silvanus  propler  soium  corporis  frigusepiscopalum 
sine  reprehensione  deseruit ;  cur  ego,  spreto  pasio- 
rali  regimine,  transgrcssionis  arguar,  qui  quotidie 


ulpote  ferax  febritim  nec  vagarum.  Unde  et  telra- 
stichon  hoc  olim  protulisse  me  memini: 

VERSUS  DE  ROMA. 

Roma  vorax  hominum,  domat  ardua  colla  virorum : 
Roma  ferax  febrium,  necis  est  uberrima  frugum. 
Romanse  febres  slabiii  sunt  jure  Adeles. 
Quem  semel  invadunt,  vix  a  vivente  recedunU 
Animx  igilur,  simul  et  corporis   adversiute  de- 


**  0M3SC.  XIX.  —  DE  ABDICATIONE  EP1SCOPATUS.  43* 

tenusstolaraprimam,  quam  amiserat,  taduat,  el  A  tambooesteviiiMctfattdmi:Quiapropler  quamdam 
v!-.,,-~  _™_  ~M--.;_  «.«_, «...  praBdii  -<^ionem  Metcnsjs  Ecc|es|;Bf  quam  bealo 

Stepbano  proavus  ejus  abstulerat ,  cui  videlicet  istc 
jam  decimus  in  haereditate  successit,  omnes  isii  non 
diverso  supplicio  depntati  sunt ;  et  sicut  eos  ad 
peccandum  non  dispar  avariliae  culpa  conjunxit,  ita 
nihtlominos  ad  perferendas  atrocis  pcenas  incendii 
commune  supplicium  copulavit. 

Hoc  ecclesiasUci  juris  injusti  possessores  adver- 
tant  432  et  subtiliter  caveant,  ne  dum  se  redditi- 
bussaiiantaliems,  edaces  postmodum  flammas  de- 
pascant  medullis  suis.  Quia  igitur  nos  non  tant 
difttrictae  scribcntium  regulae  quam  aedificationi 
fralernae  cupimus  deservire,  rem  velut  abintentiono 
propositi  operis  exlraneam  apposuimus ;  ut  quo- 


victores  suos  reparatis  ttribus  sternat. 

CAPUT  YL 

De  iimoniaco  epitcopo ,  qui  non  poteral  nomtnatf 
SpirUum  tanetum. 

Interea  Hiud  etiam ,  quod  Ilildebrando  Romanae 

Ecclesise  arcbidiacono  referente,  didicimus ,  431 

his  inserere  operae  pretium  judicamus.  Nam  cum 

adhuc  subdtaconatus  dumaxat  fungeretur  offlcio,  a 

Viclore  papa  apocrisiarius  ad  Galiias  destinatus , 

synodum  congrcgavit,  in  qua  videlicet  sex  episcopos 

diversis  criminibus  involulos,  ex  aposlolicae  sedis 

auctoritate  deposuit ;  inter  quos  quidam  erat  episco- 

pus,  qui  quoniam  per  simoniacam  haeresim  ad  epi- 

scopalus  culmen  irrepserat,Spiritum  sanctum  verbis 


cxprimere,  quibuscunque  lentaret  nisibus,  non  va-  B  dammodo  fluctivagum  qoid,  neoblivio  fundilus 


lebat.  El  quidem  Pairem  et  Filtum  expedite  salis, 
ac  facile  proferebat;  ad  Spiritura  vero  sanctum 
cuin  pervenisset ,  inox  lingua  baibutiens  landem 
rigida  remanebat.  Merito  siquidem  Spiritum  san- 
etum  dum  emit ,  amtsk  ;  ut  qui  exclusus  erat  ab 
a-nhna,  proculesset  etiam  consequenter  a  lingua. 
llac  igitur  diflicuitate  convictus ,  episcopaie  decar- 
eeravit  oflicium.  Sed  absit  ut  hunc  sanctorum  vi- 
rorum  catalogo  dignum  judicem ,  qui  pro  Ghristi 
amore  pontificales  inlulas  dimiserunt. 

Porro  autem,  quia  prudentissimi  iHius  vtri  semet 
fncidit  mentio,  aliud  efctam  insigne  quod  retulit , 
etiam  si  noir  magnopere  ad  propositum  thema  per- 
tfneat,  non  silebo.  Nam  dum  de  praedtis  Ecclesiarum 


ra- 


peret,  styli  funiculo  stringeremus.  Nam  cum  quis 
piscaturus  ogreditor ,  si  casus  attulerit  feram  re- 
pente  vel  volucrem,  capk,  etiamsi  nil  de  venaUone* 
vel  aoeupio  proposuerii.  Praelerea,  ut  nostris  asscr- 
tionibus  etiaai  evangeiica  non  desit  auctoriUs* 
Salvator  noster  cum  domum  principis  synagogae  t 
filiara  ejus  resusciuturus  aggredilur,  mulieri  fluxunt 
sanguinis  patienti  ( Matth.  ix),  velul  absque  ea 
quam  coeperat,  intentione  medetur.  QuiJ  igitur  mU 
rum,  si  scribentes  aliquando  quod  coeptum  est  in- 
termittimus ,  nec  omillimus  ;  illud  videlicet  inse* 
rentes,  quod  nihilominutadaediiicationein  pertinere 
senlimus  ?  Quanquam  et  hoc  a  nostro  proposiio  non 
abhorreat,  quia  si  ille  propter  unam  Ecclesiae  pos-s 


injuste  possessis,  sub  praesentiae  vestrae  conspectu,  G  sessiunculam  periit ;  quid  de  iilo  sentiendum  est, 

q«i  sub  nomine  episcopi  totam  Ecclesiam  ,  cum  in- 
digne  praesideat,  non  dimittit  ?  Jam  itaque  post  di- 
verUcuium,  ad  propositum  revertamur. 

Quid  etiam  de  beato  Milesio  martyre  in  TriparUta 
referatur  historia  non  silebo ;  quod  nimirum  ,  ut 
uberiorem  legentibus  praebeat  fldem,  eosdem  apices 
slyli  currenUs  apponam.  Tunc  etiam,  ait,  episcopus, 
Milesius  nomine,  marlyrio  coronatus  est.  Qui  pri- 
muni  quidem  militabal  apud  Persas ,  postea  vero 
relicta  militia,  conversationera  zelatus  est  aposto» 
licam.  Dicitur  enim,  quia  dum  in  civilate  Persica 
episcopus  fuerit  ordinalus,  muita  saepe  sit  passus, 
et  plagatus,  atque  tractus,  sed  virili  mente  cuncta 
sustinuit.  Gumque  nuili  potuisset  illic  suadere  ujt 
Christianus  fieret,  graviter  ferens  ,  maledixit  civt- 
Uti,.  et  exinde  discessit.  Posl  paucum  vero  terapus 
primatibus  ejusdem  loci  in  regem  peccaniibus,  su- 
perveniens  excrcitus  cum  irecentis  elepbantis  civi- 
talem  subvertit,  et  velut  desolaiam  regionem  aran,- 
tes  seminibus  tradiderunL  Mile&ius  ajitem  episcopus 
solummodo  peram  circumferens.  quaesacrura  codfc 
cem  evangeliorum  habebat,  perrexit  orationem  fa- 


venerande  papa/in  Aretina  concionaretur  Eeclesia, 
intulil  congruenter  exemplum  :  In  Teutonicis ,  in- 
quit,  partibus  comes  quidam  dives  ac  praepotens, 
sed  quod  in  illo  hominum  ordine  prodigium  est  re- 
periri,  bonae  opinionis  ,  et  innocentis  vitae,  pront 
liumanum  erat  de  ejus  aeslimatione  judicium  ,  anit* 
decennium  fere  defunctus  est.  Post  cujus  obitum 
quidam  religiosus  vir  per  spirilum  ad  infema 
descendit ;  praefatumque  comitemin  supremo  gradu 
citjusdam  scalae  positum  vidit.  Aiebat  namque,  quia 
scala  illa  inter  striilentes  et  crepitantis  ullrices 
incendii  flammas  videbalur  erecU ,  atque  ad  susci- 
piendos  omnes,  qui  ex  eadem  comitum  genealogia 
descenderent,  constituta.  Erat  autem  tetrum  chaos, 
et  inaniane  barathrum  infinite  palens,  atque  in  pro- 
funda  demersum,  unde  scala  producu  surgebat. 
Hoc  igitur  ordiue  succendenlium  sibimet  series 
texebatur,  ut  cum  quis  eorum  novus  accederei,  pri- 
lmim  interim  scaiae  gradum  leneret,-  is  autem  qui 
illic  repertus  erat,  altique  omnes  ad  proximorum 
sibi  graduum  ima  descenderent.  Gumque  alii  alque 
alii  ex  eodem  genere  bomines  post  carnis  obilum 


•-.. ii- 


«-!-.    •_         _-_ 


435  S.  PETM  DAHIANl  OPP.  TOMUS 

etiam  «t  miractilorum  virtutes  operaretur  obtinuit. 

CAPUT  Vfi. 
De  Arnulpho  Meensi  episcopo. 

Sane  dom  hi&toriarum  latirudinem  tanquam 
coeli  faciem  cnrioso  perlustramus  iniuitu ,  beatus 
Arnulphus  ,  Ecclesiae  videiicet  Metensis  episco- 
pns ,  velut  aureum  nohis  sidus  occurrit  ;  qui 
et  fgnorantiae  noslrae  tenebras  per  exempli  sui 
radios  nbigit ,  el  noslris  allegaiionibus  inexpu- 
gnabiliter  433  robur  altribuil,  atque  omnem  su- 
per  hoc  capitulo  nodum  dubietatis  absolvit.  Hic  pro- 
fecto ,  sicut  veridica  fratrum  relatione  dtdieimus , 
qui  descriptam  ejtts  se  lectiiasse  lestantur  historiam, 
§n  Lotbarico  regno  non  procul  a  Flandria ,  ducatus 
gerebat  officium.  Hic  praterea  Pippini  pater,  et  Ca- 
roli  magni  regum  avtis  fuit.  Gumque  divini  Spiritus 
ardoresuccenstis,  uxoris  affectus  flliontmqtie  posl- 
poneret,  ac  mundanac  gloriae  pompas  gloriflca  Ghristi 
paupeitate  mutaret,  ad  ereinum  properans,  conligit 
nt  perfluvium,  qui  Mosella  dictlur,  transiium  viator 
liabereL  Sed  cum  jain  medium  fere  supeijccti  pontis 
attingeret,  nbi  torrentis  alveus  profundior  decitrre* 
bat,  iHic  aunultim  suuin  sub  hac  foederis  condilione 
projeeit.  Cum  ego,  iiiquit,  annulum  hunc  recepero 
de  spumosis  fluctibus  erultim,  tunc  me  procui  dubio 
confidam  omniutn  peccatorum  meoriim  nexibus  ab- 
soltitum ;  moxque  eremum  petiit  t  ubi  non  parvo 
tempore  sibi  ac  mundo  mortuus  vixit.  Interea ,  de- 
functo,  qni  tunc  fuerat,  Ecclesiae  Metensis  antistite, 
beatum  Arntilphum  ad  pastoralis  jttra  regiminis  dis- 
pensatio  divina  provex  t ;  dutnqtie  esu  carnium , 
protit  tn  eremo  desueverat ,  in  Ecclesia  nihilominus 
r.bsiinerct,  piscis  aliquando  sibi  ebtus  est  in  xe- 
niurn,  qtiein  coqutis  exenterans,  in  ilihtis  ejtis  annu- 
luni  reperit,  eumqtie  mox  domino  suo  laeiabundtis  of- 
ferrectiravil.  Quem  bealus  episcopus  utaspexit,  illico 
rccognovil :  et  non  tam  vibrantis  metalli  miralus  est 
vcnam,  quam  quia  propitiatione  divina  realus  sui 
coitsectitus  est  veniam;  quodque  vim  admiralionis 
exaggerat ,  bidui  iler  est  a  pouie  unde  projectus  est 
nnnulus  ueqiie  ad  Jocum  tibi  piscis  venerabili  fuit 
opiscopo  praescntatus.  Ttinc  vir  Dci  quo  a  pcccatis 
est  absoluttis,  binc  magis  est  suh  divino  terrore  con- 
strictus  :  ct  eo  se  arbitraiur  amplitis  debitorem,  qtto 
circa  se  videt  majorem  supernae  clementiae  bonita- 
tem.  Lligens  igitur  sibimet  successorem ,  rursus 
crcitmm  petiit,  ibtque  pastorali  cura  deposila,  usque 
:id  felicem  obitnm  vixil.  Insignis  itaqtie  vir  quod 
fecil,  nos  utique  itt factremus  edocuil. 

Prccierea  vix  adhuc  quindecim  emensi  sunt  dies, 

£*r  mm  viili   IT4t*«iiilnt»iim    v«»ner<)ltilom   virmn  cnAfllA 


SEU  PARS  IH.  —  OPDSCULA  VARIA.  K6 

A  episcopatus  non  me  minus  eihortatus  est  verbo 
quam  provocabat  exemplo. 

Porro  autem  HilduTphus  Treverensis  archiepisco- 
pus,  quantae  sanctitalis,  quamque  mirificae  vitae  vir 
fuerit,  spatiosus  Occidensnon  ignorat.  Qui  nimirum, 
ut  gestorum  illitis  teslalur  bistoria,  Jacob  Leucfcc 
urhis,  quae  nunc  Tullus  vocatur,  obsecravit  episco- 
pum,  ut  sibi  congruum  ad  habiUndtim  provideret 
solitudinis  locum.  Prius  ilaque  sibi  successorem 
clegii,  deinde  monasterium  construens,  per  mona- 
slicae  disciplinne  Iin*un  districlus  incessit.  Ubi  nimi- 
rtim  tot  per  eum  facta  miracuia  luce  clarius  434 
pcrhibeut,  qitia  vir  dommi  eptseopalumdiroilteiis, 
non  modo  reatus  roaculam  non  incurrit,  fcrunx 
etiam  Deo  suavitatis  sacrificium  obltilit. 

B  Quid  refcram  Deodatum  supernae  sanctitalis  vi- 
rum,  ejusdem  scilicet  Ecdesix  Trevereusis  episco- 
pnm  ?  Quia,  sicut  aulhcnlica  tradit  hisloria,  a  Gir- 
baldo  ejusdem  Leuchae  sanctissimo  pracsule  in  saltn 
Vosagi  locum  obtinuit,  in  quo  renuntians  saeculo» 
laudabiliter  conversatus,  inenasleria  statuit  atque 
post  diutinam  tn  Ghristi  agone  militiam  vitae  scna- 
tum  laurealus  inlravit. 

Quid  Gondeberlum,  praeclarissiinum  videlicet  ar- 
cbiepiscopum  Senonum  ?  Hic  plane  coelesli  desiderio 
acstuans,  cominissam  dimisit  Eccicsiam,  el  in  loco 
qui  Grandiavium  dicittir  coenobium  Senonense 
conslruxil,  quod  scilicet  cx  relictae  Ecclesi*  vpca- 
bulo  denominavit.  Dccreveram  quidem  viccnariuia 
non  excedere  ntiiuerum,  sed  qiiod  prae  oculis  est, 

C  latere  non  palior. 

Postremo  igitur,  ut  omissis  cseteris,  ad  domesti- 
cuin  recurramus  cxeinpium.  Lambertus  venerandae 
memoriae,  qui  aute  vos  Floreniiuac  praesul  Ecclesix 
tertius  praefuit ,  spreto  poniiiicatus  officio,  moua- 
sticae  disciplinae  subjecit.Cujus  nimirum  quam  splen- 
dida  fama  ora  homiitmn  compleat,  quam  suavis  odor 
opinionis  ineniium  nares  aspergat,  vcstrae  quoque 
bealitiidinissublimitas  non  iguoral. 

Beatus  quoqtie  Nonnus  martyr,  qui  et  Hippoly  tus» 
memoriae  nostne  non  prapiereundus  occurrit.  Qdi 
nimirum  postquam  Irigiuta  millia  Saraccnorum  ad 
Christi  fidem  cflicacissiina  praedicalione  convertit, 
postquam  bcatam  quoque  Peiagiam  de  lupanaribus 

n  ad  Ecclesiae  pudicitiain  provocavil,  postquam  deni- 
que  nonuullos  sanctarum  expositionum  libros  lucu- 
lenter  explicuit,  tandem  episcopatum  descruit;  de 
Anliochenis  partibus,  unde  crat  oriundus,  absccssit, 
Romauos  fines  appetiit.  Cumqtie  bcala  Aurea  apud 
Osliain  civilalein,  saxo  ccrvicibus  alligato,  in  inari- 
nis  fluctibus  martyritim  constimmasset,  B.  Nonnus 
s:iiK-tum  cadaver  nia  devolione  colleffit,  et  cutn  omni 


*37  OPUSC.  XIX.  —  DE  ABDICATIONE  EPISCOPATUS.  453 

memil  ctausulam,  liquido  patuit,  quia  episcopaluui  A  dum  me  pariter  verberarent.  Ul  sciatis  autem  quia 

deserens  coram  Deo  non  incurrit  offensam. 

Noslris  quoque  tenqioribus  Pennensis  episcopus 


pontificalem  cathedram  sponte  deseruit,  seseque  illi 
qui  sibi  snccessit  sincera  admodum  devolione  sub- 
•travit.  Nan»  et  ipse  mihi  successor  ejus  reiulit, 
tanta  iilum  sibimet  obedieulia  et  humilitate  sub* 
jectum,  ac  si  se  nunquam  meminerit  super  aliquos 
oblinuisse  primatum. 

Nostra  nibilominus  setate  Liutulphus  Callensis 
episcopus  episcopali  se  dignitate  dejecit,  successori, 
qni  nunc  superest,  Ecclesiam  tradidit;  sicque  sibi, 
si  tamen  non  defuJt  animus,  liberam  facultatem  ad 
agendam  pcenitcntiam  435  procuravit.  Felix  sciii- 
cel  ille,  qui  sic  conditionem  vitae  suae  in  hac  moru- 


non  menlior,  perendie  hora  sexla  dc  boc  sxculo 
migraturus  sum. 

Erat  porro  lunc  scxla  feria ;  nocle  vero,  qua  Dom^ 
njcus  iilucescebat  dies,  qui  dieitur  de  Ramis  palma- 
rnm,  de  Iecio,  cunclis  mirantibns,  non  segnis  exsi  • 
liens ,  scapulare  atque  cilicium  quae  juxta  se  crant 
repente  corripuit,  moxque  ecclesiam  beati  Andrete 
atlonitus  ac  feslinus  intravit :  ubi  strato  compositus, 
his  qui  aderant  fratribus  ait :  Ecce  sanctorum  ver- 
beribus  flagellatus ,  ita  de  corpore  puriflcatns  egre- 
diort  sicut  ex  fonte  baptismalis  mundus  exivi.  Intcr 
missarum  igitur  sacrosacla  solcmnia,  Dominica  vix 
pa.ssione  perlecta,  hora  436  Qua  pwedixerat ,  Deo 
spirilum  reddidit.  Ntidaio  aulem  ad  lavandum  cx 


litale  disponit,  ut  ei  liceat  poenitendo  plangere  quod  B  more  cadavere,  sic  vibices  ac  stigmala  in  ejus  meni- 


deliquiu  Felix  ,  inquam ,  qui  procul  a  se  providus 
abjicit  quidquid  illud  est  quod  m  viam  sibi  veri- 
Utis  obsistit.  Quidquid  enim  in  hac  vila  commisi- 
mus,aut  hicjuxta  pcccati  mensuram  per  flagella 
corrigitur,  aul  futuris  procul  dubio  snppliciis  reser- 
valur. 

CAPUT  VIII. 

D$  converso,  qui  a  SS.  Andrea  el  Cregorio  verbera- 
lus  esl. 

Qnocirca  no«  abs  re  est,  si  quod  flda  fratrura  rrda- 
tlone  cognovimus,  hic  etiam  breviter  inseramus.  In 
monasterio  namque ,  quod  Clivus  Scauri  dicitur, 
quodque  beatus  Gregorius  infra  Romanae  urbis  moe- 
nia  condidit,  puer  quidam  a  parenttbns,  ut  Deo  dein- 


bris  undique  videbantur,  ac  si  corpus  ejtis  maleria- 
libus  /uisset  virgis  allisum. 

Sed  quid  mirum,  si  sancti  Dei,  qui  judicaturi  sunt 
innnduui,  in  bomine  qut  rationis  erai  capax,  inse- 
cuti  siint  culpam,  quandoquidera  et  de  brulo  animali, 
ut  ibidem  didicimus,  expetiere  vindictam  ?  Nam  in 
eodem  monasterio  crypla  est ,  quae  B.  Gregorii  dici- 
tur,  ubi  videlicet  et  fons  ejus  perspicuis  ac  fngidis 
redundat  aquis,  undc  bibcbal,  el  lapideum  ctibUe 
anbuc  cernilur,  ubi  aestivo  tempore  quiescebh». 
Quain  aliquando  cryplam  pragnans  canicula  cnjti 
ingressa  est,  sive  ut  abstuans  biberet,  sive  potius  ut 
eo  loci  parturiret.  Sed  necdum  ad  aquas  usrjuc  per- 
tingens,  mox  ut  praefalo  lectulo  propinquavit ,  mo- 


ceps  mililaret,  oblatus  est.  Qui  postmodum  cum  jam  C  ™ens  corroit.  Quanta  ergo  formidine  pensanda  sttnt 


adolesceret ,  de  monaslerio  cgressus  ad  saeculum 
rediil ,  uxoremque  sibi  nupliali  foedere  copulavit : 
deinde  cum  jam  ad  juvenilem  pervenisset  aetatem , 
divina  senlentia  repente  est  percussus  in  gmt??re , 
ccepilque  ingravescenle  languoris  molestia  morti  pro- 
pinquare  :  tandem  male  fugilivus,  ut  ad  monasteriiim 
reporlaretiir,  cxpeliit;  ibique  pcenitudinem  de  suis 
pravitatibus,  babttumque  monacbatus  accepit.  Cum- 
qtie  uxor  ejns  cum  nonnullis  aliis  lecto  jacentis  as- 
sisteret,  coepit  ille  graviter  gemere,  ululatus  cmit- 
lere;  et  lanquam  phrenesiin  palereiur,  innrdinata 
vociferatione  garrire.  Percunctantibtis  autcra  eis , 
cur  non  ille  quiesceret  :  Nonne,  inquit ,  cernitis 
beatum  Andream  apostoltim,  sanctumque  Gregorium 


homini  divina  judicia ,  quando  et  in  animalia  ra- 
tione  carcntfa  tam  terribilem  Deus  exerit  disciplinam  ? 
Si  enim  ne  simplicem  quidem  aquam  hujus  saucti 
loci  noluit  omnipotens  Deus  ut  insons  canicula  tan- 
geret,  qua  putamus  molestia  tolerat,  cum  perversus 
quiiibel  ad  percipiendum  corpus  ejus  et  sanguinem 
sacris  altaribus  appropinqual  ?  Sed  cum  pravus 
quisque  Deum  reprobis  suis  actibus  exacerbal,  ct  sli- 
mulat,  non  illi  protinus  irrogat  patientia  divina  vin- 
dictam,  quem  tamen  perpeluam  reservat  ad  poenam. 

CAPUT  IX. 

De  Pandulpho  el  Joanne  principibu»  in  inferno  dam- 
natit. 

Porro  dum  styli  bujus  exaro  dictator  articulum, 


.  acerrimis  mesuisverberibnsunanimiterflageilantes?  D  ecce  Desiderius  religiosus  Casinensis  monaslerti  ab 
Ululans  itaquc  rursus ,  ac  flebites  voces  emiltens , 
paululum  respirabat,  atque  dicebal :  Motlo  me  ver- 
beraverunt,  proplerea  quta  monaslcrium  dinrisi 
uxorcmque  suscepi.  Iterumqne  post  fletus  alque  rn- 
gitus,  ad  momenlum  quiescens  ,  aiebat  :  Modo  n.e 
cnstigaverunt ,  quia  pauperibits  mendicantibus  , 
maxiineque  Scotigenis,  non  modo  nihil  dedi,  sed  eos 
etiam,  quod  flagiliosum  esl ,  frcqueirtcr  irrisi.  Rur 


bas  accedil.  Qui  nimirum,  sicut  beato  Danieli  cogna- 
tione  jungitur  nominis,  sic  eum  ab  ilio  non  separat 
asserlio  veritatis.  Hic  itaque  mihi  aliquid  narrat, 
quod  ipsa  ratio  persuadet  ul  scribam.  Servus,  inqurt, 
Dei  Neapolilanae  regionis  in  praernpta  rupe,  juxla 
viam  publicam  solilarius  babitabat.  Qui'Diimrum 
dum  nocturno  tempore  psalleret,  et  fenestram  cel- 
lulae  horarum  explorator  aperirel,  ecco  videt  multos 


459 


S.  PETRl  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  II!,  —  OPtSCULA  VARIA. 


440 


pecoribus  alendis,  sed  fomenta  polius  ignium  homi-  A 
uibns  comburendis.  Praestolamur  enim  in  proximo 
principem  Capuae  Pandulphum,  qui  jam  decumbit ;  et 
Joannem  magistrum  militum  Neapolitanae  civitatis, 
qui  adhuc  incolumis  vivit.  IJHco  vir  Dci  prafalum 
Joannem  impiger  adiil,  qtiae  viderat  quarque  andic- 
rat  fidelilcr  cuncta  narravit.  Per  idem  teiupus  im- 
pcralor  Otlo  secundus,  adversus  Saracenos  praclia- 
lurus,  Calabriam  festinabat.  Ilis  igilur  audiiis,  Joan- 
ncs  ait :  Modo  nos  necessc  esi  imperatoii  rcverenter 
occurrore,  et  cum  eo  simul  de  lmjus  terrae  statu  pro- 
vlda  consideratione  traclare.  Porro  post  imperato- 
tis  abscessum  spondeo  437  qnoniam  et  saeculum 
deseram ,  et  monachi  ordiuis  liabitum  sumam. 


Alius  quoque  presbyter  matrem  saam  Benevemi 
reliquerat  ttgrotantcm,  cumqne  per  Neapolitauos 
fines  domino  suo  comitatum  praeberet,  exundan- 
tibus  Oammis  intendens,  clamorem  lugentis  audivit, 
quem  sttae  matris  esee  procul  dnbio  recoguovit.  No-r 
tjvit  horam,  et  tunc  evidentissime  comperit  matreio 
iuisse  defunclam.  • 

Ut  tgitur  ad  superiora  redeamns,  sufiicial  jam  bis 
duodenos  sanctos  cnumerasse  pontifices,  qui  divinj 
amoris  igne  fervenies  ab  ecclesiaslica  decreverunt 
adminislratione  desistere,  ut  lerrenis  actibus  expe- 
diti,  Deo  possent  arclius  atque  famjliarius  inlvcrere. 
Hi  nimirura  venerandi  438  praesules,  tanquaiu 
revera  viginti  quatuor  seniores,  procidunt  ante  Sc- 
dentem  in  tbrono,  et  adorant  viventem  in  saecula 


Ut  autem  probarel  ulrum  verum  esset  quod  iNe 
oarrabat,  nunlium  prolinus  ad  m*»ia  Capuana  di.  B  ^U«^V  mrttenles  coronas  suas  anle  tkronn.u 

rexit,  qui  vcniens  Pandulphum  jam  morluum  reperit. 


Ipse  quoque  magister  miliium  Joannes,  anlequam 
illas  parles  iinperator  attingeret,  vi.x  diebus  quinde- 
rjm  supervixit.  Quo  ntortuo  mons  Vesuvius,  unde 
videlicel  gehenna  frequenlcr  ei  uctat ,  in  flammas 
erupit;  ut  liquido  probarctur  quia  fenum  qnod  a 
daemoniI>us  parabatur,  nil  aliud  fuit  nisi  ignis 
trucis  iuccndii,  qui  pravis  ac  reprobis  hominibus 
debebatur.  Nam  quandocunque  in  illis  panibus 
reprobus  dives  niorilur,  ignis  erumpcre  de  prxdicto 
Bionte  videiur,  lantaque  stilphureae  resinae  conge- 
ries  ex  ipso  Yestivio  prolinus  fluit,  ut  torrentem 
faciat,  atque  tfecurrcnte  impetu  in  mare  descendal. 
Ubi  sciMcet  corporaiiter  videri  polest,  quod  in 
Apocalypsi  Joannis  de  reprobis  dicitur  :  «  Quia  C 
pars  iliorum  crit  in  slagno  ardenti  iguer  el  suJphure, 
quod  est  mors  secunda  (Apoc.  xix,  20).  i 

Euimvero  et  Salernilauus  princeps  illius  videlicet 
Guaiinarii  aeque  principis,  qui  ante  non  pluriinos 
annos  pro  lnullis  violenliis  atque  lyraunicis  oppres- 
sionibus  suorum  gladiis  interemptus  est,  avus,  cum 
procul  aspexisset  quadam  die  de  prsedicto  monte 
Vesuvio  piceas  atque  sulphureas  repente  flammas 
erumpere,  protinus  ait  :  Procul  dubio  sccleratus 
aiiquis  divcs  in  proximo  moriturus  est  atque  ad 
inferos  descensurus.  Sed,  o  cacca  mens  reprobi 
liomiuis,  imo  terribile  super  nos  judiciiim  Condi- 
V>ris!  supervcniente  siquidem  proxima  noctc,  dura 
securus  cum  merelrice  concumberet,  expiravit. 
Quem  iila,  ut  postmodum  referebat,  quid  conti- 
gisset  ignorans,  diutius  perlulil,  et  vix  tandein 
a  se  iioii  honiinem,  sed  cadaver  exaniine  prosiituta, 
(iejccil. 

CAPtT  X. 
Be  presbylero  qui  in  Vesuvio  mowe  periit. 

Quidam  praeierea  in  Ncapolitanis  parlibus  pre- 
shyter  volens  cerihis,  qnod  non  licebat,  addiscere, 


Domini  (Apoc.  iv).  Coronas  nempe  suas  ante,  Domiui 
thronum  mittunt,  duin  ornamenta  propriae  digni- 
tatis  pro  ejus  araore  deponunl.  Ad  eorum  quoque 
similitudinem  phialas  atireas  habent  plenas  odora- 
mentorum,  quae  sunt  orationes  sanctorum;  quia,  ut 
puriores  Deo  valeant  orationes  in  odorem  suavitatis 
offerre,  cunctis  se  mundi  hujus  student  aclibus  se- 
gregare. 

Plaue  nisi  longioris  styli  fastidium  devitarem* 
beatum  quoque  Alhanasium  his  non.inconvenienlcr 
apponerem.  Qui  videiicet  sub  Ariano  regc  Goiir 
siantio  Ecclestam  deferens,  ergaslulo  se  cujusdam 
sanctae  mulieris  immersit,  ibique  geminalo  trien- 
nio,  prseter  cohabitalriccm  suam,  cunctis  ignotus 
mortajibus  laluit.  Poteraro  ct  beatissimum  his  con- 
numerare  Martinura;  qui  jus  episcopalis  officii  velw 
ex  quadam  parte  deseruit,  dum  tribus  fere  lustris 
ante  obitum  stium,  ut  Deo  familiarius  viveret,  a 
coociliis  se  synodalibus  fuuditus  absentavit. 

Beatum  quoque  Gaudiosum  non  iticongrue  supcr- 
adderem,  qui  dum  AbitunensJs  Ecciesiae,  quae  vide- 
licet  Africanae  dicecesU  esl,  catbedram  obtinerct, 
Wandalis  Africam  devastantibus,  cum  S.  Quodvult- 
deo  ac  caeleris  praesulibus  fugit,  et  in  Paribeoope 
civitate  monasterium  condidit.  Si  ergo.iile  fugit  ut 
Wandalorum  evaderet  gladios,  quanlo  magis  ego 
laqueos  a^ternae  mortis  effugere  debeo? 

Sergins  eliam  melropolita  Damasci  nou  inconve- 
nicnter  his  posset  annecti,  qui  Ecclesiam  suam  pro 
j.  Christi  amore  deseruil,  et  Romain  pcrcgrinus  advc- 
ni( ;  reperiensque  bealorum  Bonifacii  ct  Alcx|i  ba- 
stUcam  sacerdolalibus  pcne  ofliciis  dcstitulatn,  Be- 
ncdictum  Romanae  sedis  antistitem  adiit,  atque  ut 
se  mouasterialem  ibi  permittcret  rcgulam  consti- 
tucre,  precibus  impetravil.  Ubi  nimirum  longopost 
tempore  religiose  dcgcns.  vitam  finivit. 

Beatus  quoque  Gregorius,  sicut  in  registri  ejus 
reperitur  Hisloria,*  tribus  episcopis.  primae  scilicet 


441  0PU3C.  XX.  —  APOLOGKTIC.  08  DIHISSUM  EPISCOPAT.  441 

naii  atque  JSlherio,  episcopis  missas  legerit,  dubi-  A  multis  lacrymis  sanctus  presbyler  accedebat.  TPost- 


tare  non  poterit. 


CAPUT  XI. 


De  tribu$  aliU  episeopis  Ecclesias  suas  itidem 
de$erenlibu$. 

Ecce  dum  iltis  viginti  qualuor  episcopis,  quos 

snpertus  enumeravimus ,  ires  istos9  qui  auctoreB. 

Gregorio,  suas  dimiserunt  Ecclesias,   copulamus: 

beatos  praeterea  Gaudiosum   atque  Quodvultdeum, 

Sergium  quoque  Damascenum    metropoiitam»  his 

omnibus  superaddimus,  triginta  procul  dubio,  qui 

pro  divino  amore  suis  renunliaverunl  sedibus,  epi~ 

sropos439  invenimus.  Dicat  mihi  pcrscrutator 

velerum,  dicat  historianim,  vel  annalium  quilibet 

indagator,  tot  sanclis  patribus  pastolarem  cuslo- 


modum  vero  ad  monasterii  rcgtmcn  violenter  at- 
tractus,  aiebat,  (quod  infelix  frequenter  et  ipse 
deploro)  Jcsum,  inquiens,  per  pedes  tenui,  et  nuoc 
miser  et  caecus  saeculi  molas  voivo.  Vixque  peraclo 
bieonio,  in  manu  Ottonis,  qui  tunc  imperii  sceptra 
regebat,  pastoralem  440  bacuium  reddidit :  deiude 
apud  sanctum  Bonifacium  intra  Roniana  raaeni» 
perseverans,  ex  omni,  quod  sibi  vilae  hujus  resi- 
duum  fuii,  nil  aliud,  quam  acternae  vitae  sibi  stipen- 
dia  procuravit.  Ad  cujus  postroodum  sepuhuram 
oaecus  veniens,  luci  pristinae  asserilur  restitutus. 
.  Verum  ne  copia  deficiente  ponliflcum,  ad  exem- 
pla  minus  congrua  convolasse  notemur  abbalum, 
ut  non  diversum  nomen  apponam,  Leo  Ravennas 


diam  descrenlibus  quis  unquam  apostoJicae  sedis  B  arcbiepiscopus,  mox   ut  paralysis  ejus  ora  con- 


pontifex  obstitit?  Quis  eorum  quemlibet  vel  per 
legationis  apices  reprehendit,  vel  per  synodalem 
sententiam  condemnavit?  Dioat,  inquaro,  vel  cum 
millalenus  possit  invenire  quid  asserat,  procacem 
linguam  suam  dentibus  roordeat,  non  me  injuslis 
delractionibus  rodat. 

An  non  et  minor  Benedictus  papa  (12),  queni  supra 
retuiimus,  apostolici  se  culminis  administratione 
privavit,  successoremque  sibi  Gregorium  (43) ,  qui 
Gratianus  dicebalur,  in  Romana  sede  constituit? 
Super  quibus  praesente  Henrico  imperatore,  cum 
disceptaret  poslmodum  synodale  concilrum,  quia 
venalitas  intervenerat,  depositus  est  qui  suscepit; 
non  excommunicatus  est  qui  deseruit. 


slrinxit,  cathedram  sprevit,  sicque  privalus  fere 
quadriennio  supervixit.  Cui  videlicot  Fridericuo; 
terlio  Ottone  feliciter  imperante,  successit ,  eique 
non  inopes,  quibus  aleretur,  possessiones  Ecclesiae 
delegavit. 

Uorum  igitur,  aliorumque  Patrum  auclorilale 
suffultus,  episcopatui  siroul  et  monastcriis  in  sanclis 
manibus  vestris  irretractabililer  abrenunlio,  omne- 
que  jus  a  roe  movendae  in  posterum  quaestionis  ac 
repeliiionis  abscindo ;  et  quia  pro  innumeris  pec- 
catis  meis  non  sum  dignusin  ecclesiastica  dignitate 
persistere,  det  mihi  divina  misericordia  per  sanctas 
orationes  vestras,  venerabilis  pater,  eo  ipso  vita 
quod  restat    in  luctu    et  pcenitenlia  permanere. 


Porro  autcm  et  B.  Benedictum  instar  magni  cu-  ^  Confileor  enim,  quia  criminosus  simui  et  vitiosua 


]usdam  ponliftcis,  possumus  ad  exemplum  imitatio- 
nis  induccre,  qui  videlicet  commissum  non  arabigi- 
tur  regimen  dimisisse. 

Leo  quoque  Nonanitilanus  abbas  ad  memoriam 
rediit,  qui  dtim  clericalem  adhuc  speciem  gereret, 
jamqne  devotionc  pcracta,  ab  Hierosolymis  remeas- 
scl,  sic  vitam  suani  instituit,  ut  nil  aiiud  praeter 
unum  duntaxat  asinum  possideret.  Cum  boc  quoti- 
die  saltus,  et  pascua  circumquaque  perlustrans,  ma- 
terias  congerebat,  quibus  ad  requisita  naturae  ne- 
cessaria  fratribus  anitergia  minislrarel.  Peracto 
itaque  glorifico  hujusmodi  opere  manuuro,  psalte- 
rioque  cum  ipsa  simul  exercitatione  decurso,  pro- 
tinus  ad  oflerenda  Deo  sacra  mysleria  non  sinc  j) 

(12)  Hujus  nominis  nonus. 


ad  bonorem  hunc,  et  non  sine  reprehensione  per- 
veni,  et  in  eo  reprehensibiliter  vixi :  ideoque  mihi 
tuium.  visum  est,  ut  ipse  me  poiius  sponte  depone- 
rem,  quam  anle  tribunal  tremendi  judicis  in  con- 
spectu  omnium  angelorum  ethominum,depositionis 
sententiam  sub  aeterna  damnatione  subirem.  Sed 
jam  ista  sufliciant :  Omnipotens  Deus,  qui  incom- 
prebensibiii  dispensationis  suae  consilio ,  ei  me  ab 
obtinendi  regiiuiiiis  ambitione  dejecii,  et  vos  ad 
ecclesiastici  culminis  suroma  provexit,  sancto  cordi 
veslro  cujus  est  inhabitator,  inspiret  talia  mihi  per 
sacras  litteras  mandata  dirigere,  quae  meis  votla 
ineisque  valeant  desideriis  concordare. 
Sit  nomen  Domini  benedicium. 

(13)  Hujus  nominis  sextum. 


44i4«  OPUSCULUM  VICESIMUM. 

APOLOGETICUS  OB  DIMISSUM  EPISCOPATUM. 


Arcusf.ntdm.  —  Excusat  se  B.  Petrus  Dam.  apnd  ponlificnm,  quod  tenuitalis  suse  sibi  conscius,  ePi*?0P^l,_5* 


4i3 


S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  YAK1A. 


44* 


terga  respiciunt,  prolinus    ilium    qui  pracesserit  A  digne  restilui :  et  ut  vobis  me  confessum  esse  eonfi- 


obliviscuntur.  Continuo  videlicel,  et  mens  simul  per 
dii  quas  oculus  videre  desierit.  El  cum  haec  bellua 
lanto  visus  acumine  ferarmu  genus  omrie  pracellat, 
ut  et  lapideos  peuctrare  parieles  vdeat,  hoc  Uborat 
viiio;  quia  quodcunque  illud  est,  a  quo  semel  ocu- 
los  avertil,  ad  memoriam  postrnodivro  non  reducit. 
Quorum  videlicet  animalium  quamdam  vobisessc  si- 
niiliiu  Jinem  dicerem,  nisi  tne  iiiagnitudiuis  veslras 
revereulia  probiberet.  Mirura  est  enim,  quia  lam 
acuta  prudentia,  imo,  quod  longe  gloriosius  est,  tam 
sincera  el  ferveutissiina  charitas,  quae  me  suscipit 
atfecluose  prasenlem,  liunquain  sive  per  stylum, 
sive  per  verbum  visitare  dignetur  absentem.  Porro 
quoniam  a  vobis  scripla  non  mereor,  si  inibi  cum 


tear,  pro  bac  refulalione  centum  annonim  poeniten- 
tia  niibi  esl  consequenter  injuncta ;  per  illa  nimirum 
rcmedia,  quae  rnonasticis  sunt  reguiis  iii9lilu|a.  Quod 
si  parum  videtur,  vos  eliam  superaddile  :  ullro  eliam 
et  carcerali,  si  placet,  custo  liae  mancipale.  Post  lot 
quippe  vagationis  et  noxiae  libertatis  exccssus,  quid 
restat,  nisi  ul  me  religationis  alque  silentii  censura 
coerceat?  Sed  liic  forte  blandus  ille  tyrannus,  qui 
milu  Ncroniana  semper  pietatc  comloluil,  qn!  me 
rolapliizando  dcmulsit,  qui  me  certc  nquiliuo,  ul  ila 
loquar,  ungue  palpavil,  banc  querulus  erumpct  in 
vocem  :  Eccc  lalibulum  petit,  ct  sub  colore  poeniten- 
t-ae,  Uomae  subterfugcre  qiuerit  accessum  ;  lucrari 
inachinalur  de  inobedientia  otium,  et  caHeris  in  bei- 


aliis  negolium  ageretur,  dicerem ;  quia  illa,  quam  B  la  ruentibus  bic  sibi  degeneris  umbrne  quacril  opa- 


cum  (ll).Scd  hoccgo  sanclo  Salanx  meo  respondeo, 
quod  ulii  Ruben  et  Gad  Moysi  duclori  suo  respoc- 
di>sc  noscuutur  :  c  Nos,  iuquiunl,  armati,  el  accin- 
cti  pergemus  ad  prrelium  anle  filios  Israel,  doncc 
introducamus  eos  ad  loca  sua;  parvuli  nostri,  ct 
quidquid  haberc  possumus  cruni  in  uibibus  murntis 
propter  babilatorum  insidias;  non  revertemur  in  do- 
mos  nostras  usquequo  possideant  filii  Israel  haeredi- 
talem  suam,  nec  quidquain  qtuercmus  trans  Jorda- 
iict»,  quia  |jam  babemus  posscssionem  nostram  in 
orientali  ejus  plaga  (Num.  xxxi).  »  Iloc  ilaque  modo 
comitalurus  qtiidem  vos,  arma  corripio,  sed  vobis 
duce  Cbristo,  post  bella  victoribus,  mox  recedo.  Iloc 
igitur  dicam  eleclo  Domini,  quod  Berzelai  quoque 
Alpium  jnga  transmisi,  moxque  sarcina  tritalationis  C  Cialaatides  desccndens  de  Rogelim  David  locutus  cst 


Apostolus  dicit,  charilaiis  epistola,  non  est  apud 
vos  in  tabulis«jCOrdis  carnaiibus  scripta  (//  Cor.  111), 
sed  imis,  ut  aiuul,  ccris  erasn.  Sed  dum  attendo 
quid  loquar,  considerandum  est  nibilominus  quibus 
loquar.  Quapropler  dum  uli  loquendi  libertate  non 
audeo,  ori  digitum  superpono.  Querela  igitur  expo- 
stubtioois  hucusque  producta,  in  quod  propcnsius 
scalet  animus,  breviter  iuferam. 

CAPUT  PRIMUM. 

Quod  Peirus  Damianns  duorum  episcopatuum  curam 
habueril. 

Benedicla  omnipolens  dispensatio  condiloris,  qnia 

ad  vos  nuper  ascendens  diiorum  episcopatuum,  unius 

regendi,  alterius  visitandi  mole  depressus,  praerupla 


abjecta,  exoncralus  et  liber,  ad  diiectam  soiitudi- 
nemuinquam  fugilivus  postliminio  repedavi.  Libet 
itaque  sub  quadam  nienlis  energia,  quasi  diu  sttpi- 
tibus  altritos  agitare  pedes,  durisque  calenis  cdomi- 
tas  sublevare  cervices,  illudque  propbeticum  alacri- 
ler  decantare :  i  Dirupisli,  Domine,  vincula  mea :  tibi 
sacrificabohosliamlaudis(Psa/.cxv,i7).>Nostisplane, 
lumque  tenetis  h«c  in  me  projecta  foisse  onera,  non 
suscepta  ;  et,  ut  ita  loquar,  reliaculum  non  ingres- 
sus  sum,  sed  violcnter  opertus.  Quapropler  occa- 
siono  nacta,  pondus  libenter  abjeci,  quod  ultroneus 
ante  non  subii.  Et  quia  vos  apostolica  sedes,  vos 
liomana  estis  Ecclesia,  ad  deponendum  reddendum- 
que  quod  bajulare  nequiveram,  integrum  mibi  visum 


rcgi :  f  Paululum  procedam  famulus  tuus  ab  Jordar.c 

tecum ;  obsecro  ut  revertar  servus  luus,  el  moriar 

in  civilate  mea  (//  Reg.  xix).  i 

CAPUT  11. 

Qaod  episcopatus  deponi  possil  aliquando. 

llic  iuibi  fortassis  objicitur,  semel  acceplum  di- 

mittt  regrmen  non  licere.  Ad  quoJ  breviter  dico  quod 

sonlio;  quia  pierique  pontificalus  jura  non  deserunl, 

et  de  sinislris  sunt :  quolquot  autem  legimus  rocta 

inlentione  dimisisse,  certa  spes  est  cos  de  seterna 

cum  Cbristo  societate  gaudere.  Ncque  boc  dicimus, 

ut  passim  deseri  episcopalum  liccat,  nisi  videlicet 

id  lieri  ncccssilas  magnn  compellat.  Emmvero  bea- 

tus  Valcrius  dum  sihi  providei  successorem,  ma- 


csl  non  adire  fabricam  lapidum ;  sed  eos  potius,   in  D  gnum  Augnslinum  Hipponensi  Ecclesiaa  inlhronizat 


quibus  vigel  ipsius  Ecclesiae  sacramentum.  Sub  per- 
gectilione  quippe  Judaica  nbicunque  crant  apostoli 
iilic  csse  primiiiva  dicebatur  Ecclesia.  Nunc  etiam 
cum  Simon  ille,  veternosus  videlicet  (rapeiita,  mal- 
leos  et  incudem  reparat,  cum  Romanam  urbem  veiut 
ofllcinam  sibi  per  monetarios  pestifera  nogotiutionis 

llfiSirTittt .  fllin  vne  P^frns  vnhifimim    ftifriane  «iltroliil 


anlislilem.  Lucidus  Ficoclensis  episcopns  dum  pro- 
pinquum  sibimet  obitum  imminere  cognoscit,  ad 
coeiiobialis  portum  convolat  ordinis,  ac  sacerdoiali* 
infulas  dignilalis  monacbicis  mutat  induviis  :  el  ut 
noveris  quid  sibi  convcrsio  isia  conlulerit»  sicut  au- 
llicntica  Registri  lestatur  historia,  sub  ipso  migran- 

iSc  /iliifn   «smriluc    tnnpli  crrntin   hrlissimo    relucebat 


445  OPUSC.  XX.  —  APOLOGETiC.  OB  DIMISSUM  EPISCOPAT.  416 

Qui  iiimirum  quontam  Bohemiensis  Ecclesiae  postpo*  A  nias  non  persolvanl.  Una  scilicet  rcs  cl  illis  stil>lm1iit 


suit  cathedram,  monacbum  induens,  triumphalem 
marlyrii  meruil  invenire  coronam  ?  Uique  ex  indu- 
slria  de  caeleris  sileam,  quidam  snnclus  poenit^ns, 
cujus  me  ad  prxsens  vocabulum  fugit,  jam  ante  se- 
ptennium  fere  episcopatu  dimisso,  laitdemangelo  vi- 
silanie  praecipitur,  ut  ad  episcopulum  redeal;  sed 
recusal,  donec  admonente  eodem  angelo,  beatus  ad- 
venit  sub  celeritale  Kemigius.  Sic  itaque  ne  dece- 
ptio  potuisset  forte  subripcre,  e.iam  tuia  formidans, 
bumano  cessit  imperio,  qui  ad  angelicum  prius  ora- 
culum  rigidus  stetit. 

Episcopus  ctiam  ille  Sabinensis,  qui  solium  ponli- 
Ccale  deseruit,  et  Farfense  monasterium,  contempta 
sacerdotali  dignitate,  consiruxil,  quam  nobilis  in 


445  corporale  siihsidium,  ci  isiis  periculum  pro- 
vid<U  animarum.  Quod  lotum  in  male  munitici 
caput  redundare,  nulli  dubium  cst ;  si  lamen  eum 
ad  hoc  propria  vauitas  trahat,  non  neccssilas  an- 
tiqua  compellat.  Et  quidcm  plurima  suppeiiinl, 
qu«  de  episcoporum  muliiplicihus  nerumnis  appo- 
nerem,  uisi  me  epislolaris  compeiidii  rcgula  prohi- 
beret. 

Sed,  o  facinus !  adeo  me  sola  sedes  apostolica 
crucial,  ut  ab  his  omnibus  me  dicendis  avertal.  In 
qua  iiimimm  sede,  cum  admirari  soleamus  reve- 
remhe  majeslalis  anlistilcm,  nunc  dcspicabilis  per- 
sonoe  cemimus  Minlionem  (15).  llaec  venerabilis  ille 
vir   experltis    fucrat,   Petrus  vidclicet  Apsarensis 


Chrislo  vir  fueril  lcslis  est  antiqua  traditio,  qua?  B  [Ausarensis  uti  in  $up.  op.  corr.]  cpiscopus  ;  qui  cpi- 

scopaiuin  dimisit,  el  de  Sclavonico  regno  lialiain 
navigans,  liltoribus  Aiiconitaiue  urbis  applicuil.  Uic 
mihi,  <!um  toiius  circa  se  regni  reverentiam  con- 
questus  exponerct,  ac  molesUe  inquietudinis  fcedia 
numerarel,  inler  caeiera  uitum  itilulil,  quod  vos  ia- 
tere  non  palior.  Quidam,  iuquit,  degener  quideni 
inoribus,  sed  majorum  lilulis  insignitus,  sui  gcueris 
eunsanguineam  nupliali  sibi  fcedere  copulavit.  Quiil 
plura?  Prohibitus  perslilil,  cxcommunicalus  adhai- 
sit,  totumque  ecclesiaslicse  cetisure  vigorem,  nuga- 
rum  pueriliuin  fabulas  depulavit.  Cui  cerle  hoc  ad 
diviuae  indignalionis  indicium  conligit,  ut  pancs 
de  nupliaiibus  mensis  in  plaleas  aule  caniim  ora 
projecli  minime  tangerenlur.  Insuper,  o  divinse  ani- 


sanctitatis  ejus  insignia  celebrat;  leslis  modernade- 
voiio,  quae  piam  ejus  memoriam  in  benedictione 
frequenlat.  Quanli  scilicet  et  prius  et  postmodum  in 
cadem  sede  usque  ad  vitae  terminum  pcrdurarunl, 
ei  tam  operosum  fructum  Deo  nullatenus  atlule- 
runU 

Nec  te,  felix  Bonite,  praetereara,  qui  hac  duntaxat 
occasione  percepta,  quoniam  de  manu  regis,  laici 
videlicel  bominis,  tradilionem  Ecclcsue  te  suscepisse 
conligerat,  cathedram  conlempsisti,  atque  ad  renio- 
tioris  vit*  custodiam  te  protinus  contulisii.  Quid, 
rogo,  iste  faceret,  si  tormenta,  qiiibi;*  uoslri  cru- 
cianUtr  episcopi,  et  ipse  perferret?  Si  sculatorum 
et  lanceatorum  turmae  jpost  equiianlis  terga  conflue 


rent?Si  eum  tanquam  gentilis  millliae  ducem  in  pro-  ^  madversionis  paveuda  severilas!  dum  rigidus  slat, 

dutn  praeceplis  se  sacerdotalibus  non  bumiliat,  qui 
vigilare  sibitnct  ad  saluiem  uoluit,  in  cubiculo  dor- 
mienlem  rcpente  de  coeleslibus  irrucns  fulgur  ex- 
sliiml.  Sic  sic  divini  furoris  experlus  esl  moriendo 
sculeuliaui,  qui  vulneri  suo  dum  vivcret  adhibeie 
conUmpseral  medicinam.  Uoc  autem  diximus,  ut 
quam  sanctae  auctoritatis  vir  ille  fuerit,  qui  episco- 
patum  deseruit,  monstraremus. 

Sed  tum  isla  proseqiiimur,  illud  ctiam  nobis  con- 
scquentcr  occurrit,  quod  et  ipse  nobis  nuper,  vene- 
rabilis  Hildebrande,  dixisti  :  el  quaitquam  non 
magnopere  huju*  videatur  esse  negolii,  quod  versa- 
tur  in  manibus,  lamen  dum  quomodolibet  boc  api- 
cibus  tradimus,  ne  vorago  fundilus  obliviouis  ab- 


cinctu  positum  armati  uudique  mauipuli  constipa- 
rent?  Et  quem  decueral  reverenUr  incedere  cunt 
choro  psalienlium,  audire  cogeretur  binc  inJe  per- 
slrepeniium  tinnitus  armorum?  Unde  fil,  ut  modo 
pontificem  non  comilentur,  ul  dignum  est,  divcrsi 
clericorum  ordines ;  sed  caslra  potius,  et  annati 
telis  vibranlibus  bellatores.  Pensemus  etiam  quale 
boc  sit,  quia  haec  nonnulli  el  inviti  pcrferunl;  et  ta- 
men  eos,  quos  tolerant,  prediis  ac  facultatibus  Ec- 
clesiac,  velint  noiinl,  charius  emunt.  Quotidie  rega- 
lcs  epulae,  quotidie  apparatus,  quotidie  uuptiaie  cun- 
vivium,  et  unde  refrigerare  debueraut  indigentes, 
rubentium  tabularum  recreanl  gestaiores.  Et  cuin 
episcopus  dispensator,  et  promus  debeat  esse  paupe- 


um,  ad  eorum  mensain  attlueutibus  deliciis,  alieni  D  gorbea^  quasj  rem  fluclivagam  paxiliulis  altigamus. 


ruclanl;  cum  et  illi,  quorum  esl  lota   substanlia, 

ptocul  cxclusi,  famis  iuopia  coniabescant. 

CAPUT  III. 

Contra  cccletiasiici  pecidii  dilapidatores. 

lnter  omnia  porro  haec  maia  illud  cxcedit,  ct  dia- 

bolicam  propemodum  videtur  aequare  nequitiam, 


iie    in      mil 


Utcnim  te  retulisse  memini,  buec  libi,  ut  ejusdem 
vcrba  ponamns,  Wovariensis  Ecclesi»  narravit  epi- 
scopus.  Cum,  inquit,  in  Teutonicorum  parlibus  cui- 
dam  episcopc  conviator  incederem,  et  imminenle 
jamjam  refeclionis  bora,  ille  quid  mihi  quasi  de-- 
cenler  apponerel  non  habcret,   xstuare  ccepit  ct 


447  S.  PETRl  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  -  OPUSCULA  VARIA.  418 

Berie  quasi  diversa  ulrinque  sub  uno  duce  caslra  A  pit  igitur  pauperi  vinum  dari ;  sed  jam  qno  magi* 


componunt,  super  verlicem  nohis  lurmalim  voli- 
tare  coeperunt.  Tunc  episcopus  in  fervore  fldei  con- 
stanter  ereclus,  ait :  Domine,  praecipe  unam  de  grui- 
bus  istis  ad  nos  dejici,  ut  servus  luus  de  benediclio- 
nis  tuae  munere  satisfacial  charitati.  Mira  exaudi- 
tionis  dtviaae  ccieritas!  vix  verbum  ore  depromitur, 
protinus  446  non  Parv*  corporis  grus  terra  tenus 
ante  ora  noslra  deinergilur;  sicque  fldcs,  quae  per 
dilectionem  operabatur,  impletur.  Il;ec  tilri  rcferenti 
continuo  percunctalus,  aio :  firatne  spiritualis  ille 
episcopus?  Tu,  ut  nescio,  quo  pacto  didiceras,  carni 
propriae  vivcre  hominem,  respondisti,  ut  liquido  pa- 
teat,  non  vitae  reclitudinem,  sed  fldem  cbaritali 
conjunclam  hanc  obtinuisse  virluiem. 


spes  bibendi  omnino  defecerat,  eo  sitis  episcopt 
atrocius  saeviebat.  Mandavit  itaque  ministro,  ut  vi« 
narium  vas  requireret ;  si  forte  aliquam  consolalronii 
stillam,  vel  perexiguam  reperiret.  Qui  diutius  abne- 
gans,  nihilque  se  reservasse  constanter  affirmans, 
tandem  non  spe  erectus,  sed  imperio  magis  oppres- 
sus,  paruit ;  et  vas,  quod  vacuum  reliquerat,  vino 
plenum,  nimirum  admiratus,  invenil. 

Abbas  quidam,  ul  mibi  relatum  est,  suavis  447 
edulii  concupiscentia  ductus,  naupredam  sibi  prae- 
cepit  acquiri.  Cumque  ministri  dicerent,  hoc  genus 
eo  loci  difllcile  posse  reperiri ,  exstitit  qui  diceret, 
unam  lantum  in  venalibus  Naupredam  se  vidisse  pro* 
positam,  nullo  pacto  minus  quam  viginti  nummo- 


Addidisti  etiam,  quia  bealo  Leone  (16)  sedis  apo-  B  mm  Papiensium  solidis  coemendam.  Jussit  abbas 


stolicse  praesule  referenlc,  cognovcras,  aeque  carna- 
lis  et  inconsidcraUe  conversationis  eprscopum  exsti- 
lisse,  qui  lantam  exlra  merilum  graliam  a  Domino 
fuerat  conscculus,  ut  virtutes  ac  signa  frequenter 
ostenderel;  ultro  etiam  cum  magnae  auctoritatis 
imperio  ex  obsessis  corporibus  daemones  effugaret. 
Inler  quae  nimirum  signa  virtuturo,et  illud  aliquando 
contigit,  ut  eodem  sanctae  memoriae  Leone  pra> 
setite,  dasmouiacus  astitissel;  cumque  pra.fatus 
episcopus  nequiliae  spiritum  abire  praeciperei,  ille 
autem  quibusdam  verbis  pervicatis  superbiae  resul- 
taret,  tandem  per  nomen  Ghristi  lerribilitcr  aoju- 
ratus,  reniti  ultra  non  potuit.  Cumque  caput  mi- 
seri  hominis  huc    illucque  concuteret,  capillos  ia 


numerari  pecuniam.  Coquorum  autem  diligentia 
perfunctus,  et  laute  decoctus  abbati  piscis  apponi- 
tur;  sed  anlequam  tangeretur,  ecce  pauper  ad  ja- 
nuam  boc  potissimum  sibi  dari  quod  abbati  esset 
appositum  anxie  postulabat.  Mox,  ut  erat,  integrum 
piscem,  nihil  haesitans  vir  Doinini,  mittit  ad  paupe* 
rem.  IHico  pauper,  qui  videbatur  cum  ipsa  paro- 
pside  piena  pisce,  in  sublime  se  extulit ;  et  librata 
manu,  velut  exenium  portans,  wlum  cunctis  vi- 
dentibus  peuetravil.  Unde  liquhle  comprobatur,  quia 
quod  indigenlibus  datur ,  Deo  transmitlilur ,  et 
quod  in  sinu  pauperum  occuHamiis,  in  coelo  repo* 
niniits. 
Illud  etiam,  quod  nunc  addimus,  quanquam  non- 


allum  pavendo  quodam  horrore  subrigeret,  os  quasi  C  sil  miraculum,  ab  aedtflcatione  tamen,  cui  famula- 


ad  evomendum  quibusdam  conatibus  aperiret,  pro- 
tinus  se  objecit  episcopus  :  Nequaquam,  inquit,  per 
os  egredieris,  ut  nileris  ;  omnino  frustrabilur  quod 
moliris,  per  posteriora  te  exire  prjecipio  :  nam  oris 
tibi  aditum  non  permitto.  Per  sordidos  igitur  mea- 
tus,  immunde  habitator,  egredere,  et  foeda  post  le, 
utdignus  es  vesligia  derelinque.  Vix  verba  comple- 
yerat,  et  continuo  nequissimus  spiritus  fluxu  ven- 
tris  ejectus  est. 

CAPUT  IV. 

Eyhcopt  cujusdam  misericordiam  tn  pauperem  mi- 
raculo  Deu$  remuneraiur. 
Alius  item  episcopus,  nl  el  ipse  dixisti,  oppido 
siliens,  vinum  sibi  afferri  prjecepit.  Cumquc  pin- 


tur  omne  quod  scribimus,  non  esl  alienum.  Epi- 
scopus  quidam  nauprcdam  sibi  parari  praeceperat, 
qui  paulo  post  dum  inter  ipsa  missarum  solemnia 
sacris  altaribus  devotus  assisleret,  ecce  naupredae 
meinoria  illecebrosi  giistus  euin  lentavit  affeciu.  Ifle> 
ul  erat  insignis  animi,  talia  se  pati  posse  in  obtutb- 
bus  occulti,  et  omnipotentis  inspectoris  erubuit,. 
expletisque  regressus  offlciis,  febreticum  animae 
piscem  pauperi  tradendum  esse  mandavit.  Sic  pro- 
feclo  canicula  voiuptalis,  quas  sub  mensa  corporis, 
utcunque  poluisset  vivere,  ad  sancta  sanclorum  im- 
pudenter  irrumpens,  poenilenliae  fuste  mactata,  rae- 
ruil  interire. 
Pauper  quidam  paterfamilias  unum  dunlaiat  num- 
cerna  totum   quod  eral  in  vasculo  funditus  exhau-  D  mum  in  loculo  possidebat,  quem  ad  emendum  ali- 


sisset  in  poculum,  et  episcopo  detulisset,  ecce  pau- 
per  importunis  illud  sibi  dari  precibus  flagitabat, 
dicens,  quia  prae  ariditale  nimia  nisi  biberet,  conii- 
nus  exspiraret.  Econtra  minister  asserebat,  et  nil  se 
in  vase  residuum  relifluisse.  et  iu  en  W/i  vinum 


quid,  quod  cum  pane  comederet,  expendere  geslie- 
bat.  Cumque  siccus  et  aridus  a  lautioribus  alimen- 
tis,  hoc  diu  negotiuin  in  mente  versarel,  interim 
pauper  advenit,  misericordiam  postulavit.  Ille  bae- 
rp.its  animo.  velnt  in  aiindam  ^rat  medihillio  eonsti- 


449  OPUSC.  XX.  -  APOLOGETIC. 

xii ;  Lue.  xxi).  Kedit  domum,  panis,  qui  solebat,  \ 
apponilur.  Pauper  quidem  mensa,  sed  bona  spc 
dives  erat  conscienlia.  Daronuro  siquidem  carnis 
compensabat  lucro  pietatis ;  cum  ecce  vir  quidam 
ignotus,  et  qnera  autea  nunquam  viderat,  festinus 
et  anxius  ligatos  linteo  in  manu  ejus  viginti  dena- 
riorum  solidos  posuit,  dicensque  sibi  a  Domino  suo 
missos,  tanquam  qui  ab  eo  exspectaretur,  incun- 
ctanter  abscessit.  Cumque  hic  altonitus  vellet  inqui- 
rere,  ille  disparuit. 

CAPUT  V. 

Damianus  ob  celalit  yravitatem  epitcopatm  labores 
refugit. 

ldcirco  autem  nomina  bominum  non  appono, 
quoniam  ordo  peractae  rei  facilius  448  naesil 
animo ;  noniina  vero,  curis  aliis  intervenientibus,  B 
fateor,  intercepit  oblivio.  Nec  magnopere  curamus 
videri  aucupes  nominum,  dummodo  non  excidat 
series  el  ordo  gestorum ;  quanquam  et  haec  eadem 
gesta,  qu«e  scribimus,  quia  in  transitu  audire  nos 
contigit,  utrum  inoffensam  fidei  iineam  teneant, 
cerlum  per  omnia  nou  habemus.  Ne  igtlur  sine  110- 
miuibus  digesta  narraiio  nares  fastidiosis  iecloribus 
contrahat,  a  talibus  inierim  supersedeo.  Et  certe 
salubrius  esl,  ut  omissis  omnibus,  ad  me  redeam, 
me  deOeam,  me  jugiter  meis  oculis  anteponam. 
Ecce  enim  jain  oculi  caligant,  et  solito  aniplius 
phlegmatis  humores  abundaht.  Rugae  subeunt,  et 
dentium  ruinam  girigtvae  minanlur.  Caput  denique, 
quod  canis  hactenus  spargebatur,  cigneo  jam  albore 
iiivescil;  vox  raucit,  virtus  deficit;  et,  heu  proh  C 
dolor!  sola  in  me  vitiorum  radix  ignorat  penitus 
seneclutem.  Enimvero  quotidie  mortem  prae  oculis 
teneo,  et  jam  tribunali  tremendi  judicis  quodam- 
modo  praesentatus  assisto.  Jam  sub  quadam  mentis 
imaginalione  perversi  spiritus  truci  vultu,  exhor- 
renda  specie  me  sub  exlremo  spirilu  palpitantem 
terribiliter  impetunt,  jam  sancti  angeli  blandi,  ac 
nivei,  quasi  qui  auxilientur,  acceduut. 

Quiddam  porro  non  longe  anlehac  evenisse  com- 
peri,  quod  dum  mihi  saepe  movet  mentem,  solet 
exaggerare  formidinem.  Quidam  namque  poenilens 
sub  peregrino  habilu  in  nostris  partibus  exsulabat : 
qui  perquisitus,  quae  eum  exsiliari  culpa  compelle- 
ret:  Cum  convicaneo  meo,  inquit,  ad  ligna  cacdenda 
pcrgebam ,  et  ecce  trabalis  magniludinis  serpens  D 
duobus  aliollens  sqnamosa  colla  capilibus,  sinuosis 
flexibus  obrepebal.  Qui  nos  ut  eo  ambulantes  aspe- 
xil,  conlinuo  scintillans  oculis,  et  lanquam  linguis 
exacuens  ora  trisulcis,  in  nos  impetum  fecil.  Cui 
protinus  conviator  meuslibrata  securi,  unum  caput 
abscidit,  nioxque  ferramenlum  ex  ejus  manibus 
cccidit.  Protinus  serpens  in  furoris  rabiem  impla- 
cabiliter  efferalus,  in  sublime  se  erigit,  quod  solum 
remanserat    capul    attoliit,   auctoremque   proprii 


mat    ii  t    in^ 


OB  DIMISSUM  EPISCOPAT.  4S0 

heretur  iile,  quod  solum  poteral,  mc  flagilat,  in  me 
elamosas  voces  ingeminat,  ut  vel  ipse  sibi  promptus 
adjutor  accurrerem  ;  vel  securim,  quae  in  meis  erat 
manibus,  porrigere  feslinarem.  Ego  autem  infelix 
et  degener,  ullricibus  flammis  obnoxius,  et  ipse 
potius  a  serpenlibus  merito  devorandus,  vae  mih* 
homicidae  !  conlremui;  et  cum  manibus  essetagen- 
dum,  causa  dictante,  non  pedibus,  fugam  paravi ; 
ideoque  a  sacerdotibus  injunctum  mihi  hoc  exsiliuin 
palior,  meque  ut  revera  mortis  illius  auctorem  de* 
flere  compellor. 

Quae  nimiruiim  gemendae  calamitatis  historia 
ita  tolum  cor  meum  tremefacit  et  concutit, 
ut  immensam  cordis  mei  formidineni ,  nec  6ty- 
lo  tradere,  nec  valeam  sermone  proferre.  Me- 
ditor  enim  soepe,  ecce  homo,  et  bestia,  duo 
pariter  in  spelunca.  Non  mediator  intervenit , 
non  ereptor  accedil,  ferinum  sane  cor  pietas 
449  non  ^nioilit ;  praseriim  cum  rabidae  voracitati 
boc  etiam  superadditur,  ut  illulae  contumelia?  gravis 
uitio  compenselur.  Quaeso  ,  quae  rei  hujus  tunc  spe- 
cies  erat,  imo  quae  mens  miseri  hominis  esse  polerat, 
cum  praeda  factus  esset  hosii  nescio  misereri ;  cum 
evadendi  spes  nulla  superesset,  sed  potius  crueutis 
dentibus  in  escam  traditus,  ferinam  prolinus  inglu- 
viem  satiaret?  Hujus  ergo  formidoiosi  casus  speciem 
in  mea  saepe  mente  depingo,  moxque  draconem 
illum  totius  crudelitatis  auctorem  ,  quomodo  rapiat 
ac  devoret  aniuias,  pavida  consideratione  perlracto, 
illuin  s%pe  versiculum  repeieus ,  quera  Prophela 
cantabat :  c  Ne  quando ,  inquit ,  rapiat  ut  leo  ani- 
mam  meam ;  dum  non  esl  qui  redimat ,  neque  qui 
salvum  faciat  (Psal.  vii).  i  Tam  brevis  scriptura 
quam  longain  lormidandi  maleriam  sanis  mentibus 
prebet? 

Porro  autem  et  ante  annum  iu  non  longinqua  ab 
hac  regione  villa  conligisse  dicitur,  quod  quidam 
agricola  vix  erumpente  crepusculo,  mature  surrexit, 
enormis  draconem  magnitudinis  vidit ,  quem  quia 
lignum  putavit ,  mox  se  super  eum  ad  scdendum 
quasi  in  trabe  composuit.  Commota  protinus  bestia 
c.ipul  atlollit,  hominem  cruento  ore  pervadit,  sicque 
viventem  sub  momento  rabida  voracitate  deglutiit, 
et  ul  corda  noslra  gravior  adbuc  formido  concutiat, 
aique  ad  metuenda  super  nos  djvina  judicia  pervigil 
nos  sollicitudo  compeilat ;  plerumque  videmus  ho- 
nestioribus  ac  juste  viventibus  viris  ista  contingere  . 
cum  econtra  carnales  et  incompositi  videantur  ho- 
mines ,  ut  supra  meminiinus  ,  eiiam  virliitihus  cor- 
ruscare. 

Nam,  ut  non  diutius  lmmorer,  quidam  ab  Hiero- 
solymis  rediens ,  hoc  sibi  suisque  comilibus  conti- 
gisse  narravit;  quia  cum  ittneris  labore  defessi,  se- 
cus  viam  nocte  quiescerent ,  rcpenle  leo  terribilis 
dormientibus  supcrvenit.  Presbyter  aulem  piae  opi- 

■t*#i»:«     /»»  lwiiioelafk    viLSR  .     nn!     oliam    nnnlAr  iam  a 


451  S.  PETKI  DAMIVNI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.—  OPUSCULA  YAIUA.  4M 

reranl,  lcligii;  sed  c*leros  supersiliens,  et  lanquam  A  esse,  in  morle  vivere  ,  in  ignibu*  habitare.  lilud 


projeclalignacontemnens,solumprcsbylerunisignan- 
tcrappcliit,  praecipilanter  invasit,  caeterisque  leoni- 
bus,  qtti  non  procul  aberant,  pradani  suam  crucnlus 
venalorexposuit.QuemcIamilantem,etsociisaudien- 
tibus  borribiliter  mugienlein,  subito  devoraverunt ; 
el  e  vestigio  convialores  ejus  usque  ad  turrim,  in 
quam  tremefaeti  conscendcranl,  sunl  seculi.  Quod 
uliquc  infirmis  mentibus  satis  videlur  essc  lerribile, 
ut  mcrentcs  praemia  virga  coerccal,  el  super  eos 
qui  digni  sunt  gralia  coeleslis  invigiiel  disciplina. 

CAPUT  VI. 

Qxwd  servus  Dei  avitatem  conflagrandam  prcedicat , 

sibi  ipsi  vero  non  consulit. 

Illud  eliam  non  dissimili   dignum  vidclur  csse 


etiam,  quomodo  ad  cruciandos  impios  lioc  prae  cae- 
teris  electum  sit  elementum ,  ut  cum  favilla  dissi- 
liens,  in  quolibel  membro  ,  vel  Hd  momentum  tole- 
rari  non  possil ,  ullrices  flaminae  iniscros  bomines 
hinc  egrcdienies  absorbeant.  et  infiuite  patens  vorax 
gebenna  concludat.  Ex  quibus  nimirum  plura  sup- 
peditat  animus  eloqui ,  nisi  me  probiberet  epislolare 
compendium  diulius  immorari.  Ex  quu  laraen  occa- 
sioue  quiddam  nunc  redit  in  nieutem ,  quod  non 
piget  breviter  adnotare» 

D*jo  viri  de  primoribos  Faventinae  civitatis  cx 
boc  saeculo  anie  non  parvum  tempus  egressi,  cuidam 
diacono  simul  apparuere  per  visum,  qui  nimirum 
ferreis  casulis  in  more  sacerdolum  taloienus    ad 


formidine,  quod   rcligioso  quodam  Pisauae  diaecesis  B  ima   defluentibus  videbantur  induli.  Percunciatus 

abbate  referente  ,  rognovi  (Vide  scholia  ad  calcem 

opusculi).    Aiebat  plane  quia   proxima  hac  aetate 

transacta  eontigit,  450  ul  csset  in  quadam  Teulo- 

tiicorum  urbe  servus  Dei  sanctae  conversalionis  v  et 

bonae  famae,  q»ii  juxta  monasterium  iu  cellula  mora- 

balur.  Huic  sane  revelatum  est ,  quia  nisi  populus 

pcr  pceniteniiam  quantocius  se  a  sua  pravilate  com- 

pesceret ,  infra  triginla  dies  tola  eorum  civilas  in- 

ccndio  subjaccrct.  Qui  nimirum  visionis  suae  mysle- 

rium  non  solum  episcopo  civitatis  innoluil.,  sed  et 

per  omnem  populum  sine  mora  divulgare  curavit. 

Illi  autem  in  pravitalis   suae  malitia  perduranles, 

virum  Dei  arbilrati  sunt  delirare  ,  et  inlentatas  Dei 

minas  omnino  parvipcndentes ,  dedignati  sunt  sua 

facta  corrigerc.  Torro   vir  Dei  preliosiora  quaeque 

rnonaslcrii  juhet  in    reccssus  abditos  convehi,  ubi 

possenl  ab  igntbtis  illibala  servari. 

Quid  verbis  immoror  ?  Tandem  lugubris  ille  dics 
advenit,  et  a  septem  urbis  regiouibus  ultor  iguis 
exorilur.  Et  eccc  monacbi  ad  servi  Dei  cellulam 
anxie  proruunt ,  euinque  imminenle  periculo  ,  nou 
segniler  exirc  deposcunl.  Ille  aulem  recusat  omnino, 
divinoquejudicioctinclacommillens,  quid  Dco  de  se 
placeat  immolus  exspeclat.  Ignis  crgo  globis  in 
astra  fiircnlibus  ,  cuncla  orcupal ,  cuiicta  pervadil 
Ct  iion  modo  caelera  quaequc  succendit ,  sed  et  mo- 
nastcriiimjieu  !  taedet  diccre ,  ipsumque  servum  Dei 
cum  toia  sua  cellula  conflagravil.  Quod  profecto  Dei 


autem  diaconus ,  utrumne ,  inquit,  vos,  qui  in  illa 
vita  estis,  jugiter  Domiuum  benedicilis?  Responde- 
runt  :  Nos,  qui  apud  inleros  aeterno  igne  cruciamur, 
nunquam  benedicimus  Dominum.  Plane,  quod  solli- 
ciludinis  meae  pondus  accumulat,  et  frater  ille,  cu- 
jus  ante  meminimus  ,  ut  conjici  polest ,  tunc  451 
slabat ,  cmn  revelaliouis  praesagium  ineruit;  tunc 
jn  aliqua  forte  culpa  jacebat ,  cuin  discrimen  in- 
curril.  In  lubrico  siquidem  positi ,  rcpente  prolabi- 
mur;  et  nunc  mundi  sub  moir.ento  temporis  inqui- 
namur. 

Unde  et  illud  nunc  ad  memoriam  redit,  quod  in 
Benevcntana  olim  urbe  couslitulum  audire  me  con- 
tigil.  Princeps  denique  ejusdem  civitalis  presbytc- 
rum  babebat  sanctae  conversationis  virum  ,  el  in 
divinis  officiis,  ac  praecipue  insoleinnitate  missarum 
indesineiiter  assiduum.  Qui  duin  quolidie  sacris 
mysleriis  reverenter  insisteret,  angelus  Domini  ex 
consuetudine  veuiebal ,  et  vidente  principe ,  sacra- 
menlum  Dominici  corporis  ex  oflcrenlis  manibus 
assumebal.  Sed  ,  o  ruii.nlis  vilas  bujus  lubrica  ct 
incerla  comiitio!  nam  qui  angeiicis  fmebatur  mun- 
dis  obscquiis ,  in  foedae  luxuriae  voraginem  repentc 
prolapsus  est.  Quid  plura?  Peragendi  sncrt  mysterii 
lempus  advenit ,  presbyter  consuetudiue  foris  exi- 
genle  coinpellitur ;  sed  graviter  intus  ,  conscientia 
rcmordente,  torquetur ;  ornalur,  accedit ,  trepidiit , 
palpitat ,  tamen  offerre  praesumit.  Ecce  angelus  ,  ut 


jiidicium  non  tam  discutiendum  est  quam  limcnduin.  p  assuetus   fueral ,   venit ,  et   inspectante  principc, 

spongiam  infectam  aqua  super  caput  illiusexpressit, 
totumque  corpus  ejus  tergendo  purgavit.  Expletis 
autemmysleriis,eaimiem  spongiam  ruisuscxpressit, 
omnesque  sordes,  atque  squalores  quos  ex  corpore 
illius  ante  contraxerat ,  mernbris  ejus  omnibus  ile- 
rum  supcrfudil.  IIoc  viso  priuceps  adtniratus  obstu- 
puit,  presbyteruuique  scmoiis  omnihus  secrete  con- 
venit.  Inquisitus  ilaque  presbyter,  si  noviter  aliquid 
,...:.»;.*;*   A.imiciccoi     m-inri/i  niiiriom  uiiasi   Derhor- 


Quis  eniin  bumanae  menlis  intuilus  divinorum  jndi- 
ciorum  penelrare  valet  abyssutn,  cum  sit  utique 
lcr  rihilis  in  consiliis  super  filios  bomiiium  ?  ( Psal.  lx  v. ) 
Quis  eiiim  credere  poluissel ,  utis,  qui  per  reveia- 
lionem  mertiil  agnosccre  periltirae  urbis  excidiuin  , 
scmetipstim  ignoraret  flanunis  simtil  atrocibus  ex- 
urcndum?  Hiec  igiiur  el  bis  simiiia  cum  inente  con- 
sidero,  ctim  sublili  medilaliouc  pertraclo,  dum  quid 

.nili!       .t.lUits»      inittiSiiAAl  nac/i!n>       I  ■•Aitiof-tS*!  !a      4**trlA 


4!>5  OPUSC.  XX.  —  APOLOGETIC. 

crat  MadeTmus ,  qul  nimiruro  jtixia  monastcrium  A 
degens  in  cellula,  inclusus,  sive  solitarius  dicebalur. 
Ilic  raihi  retulit ,  quia  in  sacrosancto  paschali  Sab- 
balo,  Resurreclionem  praecedente  Dominicam  ,  in 
Ecclesia,  quam  frequeniare  consueverat ,  quatuor- 
deciin  plus  minus  lampades  adornavit ,  et  aqua  snp- 
posita  praeler  unam  ,  omnibus  oleum  superfudil. 
Cumque  caeteris  saiisfactum  esset,  sed  deflciente 
oleo,  una  remaneret;  pelivit  ab  abbale,  sed  impe- 
trare  non  potuit.  Tandem  in  fide  nou  haesilans,  aqua 
lampadem  tmplevit ,  lumcn  adhibuil ,  quae  profecto 
per  tolam  noctcm  cum  caeleris  nihilominus  radiavit; 
el  cum  nalurale  sit  aquae  tit  iguem  semper  exslin- 
gual,  ilia  fovcbat.  Tunc  abbas  advocatus  in  tesli- 
luonium  ,  signum  virtutis  admiratus  expavil ,  sesc- 
qne  oleum  non  dedisse  confusus  erubuit.  Porro  et  B 
alias  quasdam  monacbus  ille  dicebalur  oslendisse 
virtutes.  Sed  vae  iili!  clausis  oculis  sccurus  iucedit, 
el  versuti  bostis  laqueos  non  allendit.  Nam  postmo- 
(!um  bic  in  luxuriae  voragiuem  corruit ,  et  qui  ea- 
tcnus  magnae  reveremiae  principi ,  ac  civibus  fuerat 
liabitus,  publice  virgis  caesus,  et  sub  inhoneslo  ludi- 
brio  turpiler  asscritur  decalvalus. 
452  CAPUT  VII. 
Quod  re$  tii  maxime  ardua  aliis  praetse. 

Ilaec  idcirco  dixeriin  ,  ut  liquido  pateat ,  quia  iii 
hoc  vilae  inortalis  ilinere  gradienlibus  mullae  suppo- 
nuntur  insidia?  ,  diversa  occuhus  bostis  scandala 
contegit,  mulla  viscaria  struit,  piures  laqueos  atque 
tendiculas  nostris  quolidie  gressibus  anteponit.  Di- 
canl  ergo  mibi ,  qui  volunt  episcopare,  pltbibus  te  C 
regendis  expone.  Sed  qui  meipsum  nequeo  inter 
fot  gladios  ac  lela  prolegere;  quo  pacto  el  alios 
possum  ex  capliosis  lalentium  insidiarum  laqueis 
cxpedire?  Deponcnda  esl  ergo  sarcina,  quam  baju- 
lare  non  possum  :  meliusque  est  pondus  abjiccre , 
quam  cum  delrimenlo  Domini ,  cujus  sum  servus , 
fractis  cervicibus  interire.  Sufliciat  nui»c  ad  testi- 
inonium  hoc  solum  bcali  Hieronymi,  quod,  necdum 
hora  transacta  ,  snb  oculis  babuisse  ine  meminu 
Dom  enim  dc  olioso  Ecciesiae  paslore  tractaret ,  ad- 
jecil  :  i  Illico  ,  inquit ,  indignantis  Domini  respon- 
sione  ferietur  :  Scrve  ncquam  ,  quare  non  dedisti 
pecuniam  ad  mensam  ,  ut  cgo  veuiens  cum  u&uris 
uiique  exegissem  illam  ?  i  (Luc.  xix.)  Quod  idem  n 
doctor  protiims  expoucns,  ait,  id  est,  deposuisses 
ad  altare  quod  ferre  uon  poteras.  Dum  enim  tu 
ignavus  negotialor  denarium  tenes ,  aiterius  locum, 
qui  pecuniam  duplicare  poterat ,  occupasli.  Hoc  ego 
sancti  viri  consilium  ,  fateor,  libenter  arripui ;  et 
onus,  cui  snccumbere  compeilebar,  abjeci.  lmo  pe- 
cuniam  ,  quam  duplicare  non  poteram ,  negolialor 
ignavus  ad  altare  dcposui. 

Fuit ,  fuil  olim,  sed  jam  clapsum  est  lempus,  ut 
modestiae  pudor,  iiiortificalionis  insigne,  digua  seve- 

lilas.  et    sacardoLalis  irpnii    vnlpnl    i«n&nra  tPrvurJ 


OB  DIMISSUM  EPISCOPAT.  VA 

num,  omucsque  verborum  inanium  pestes  ins<leut( r 
erumpunt,  quae  nos ,  non  jam  sacerdotes,  sed  potius 
oratores  ,  ac  rhetores  ,  sive  ,  quod  iiibonestuin  est , 
scurras  ostendunt.  Mox  euim,  ut  verba  consenmus, 
paulalim  quacdam  leuocinia  confabulationis  alterna: 
subrcpunt ,  quae  omnem  auimi  rigorem  indecenter 
emoiliant,  et  severitatis  robur  in  excussum  risum, 
et  turpia  joca  dissolvanl.  Hinc  est,  quod  mens  extra 
se  sparsa  confuiidilur ,  acies  cordis  obluudilur,  lux 
divini  amoris  exslinguilur,  lerror  in  alios,  et  reve- 
rentia  sacerdolalis  amitlilur;  et  quod  pcriculosius 
est,  recle  vivendi  linea,  quae  aliis  ad  cxempium  pro- 
ponenda  fuerat ,  non  lenetur. 

Quod  si  nos,  vel  pudore,  vel  metu  in  haec  declinare 
conlemnimus,  mox  inhumani,  rigidt  et  quosHyrcauae 
genuerintligres  saxei  judicamur  (Plih.  Irb.  vm,  c.  2). 
Heprimo  calamum.  Nam  ,  ut  turpiores  atlexantur 
inepliae,  pudore  suffundor,  vidciicet  venatus,  aucu- 
pium,  alearum  insuper  furiae,  vcl  scacchorum,  quae 
iiimirum  dc  toto  quidem  sacerdoleexbibenl  mimum ; 
sed  praecipue  oculos  ,  manus,  et  linguam,  quasi  iui- 
mum  verum  siinul  efliciunt ,  sicque  condilos  ,  ct 
qui  suavius  sapiant,  cibos  daemonum  mcnsis  appo- 
nunt.  453  Hic  plane,  si  quid  roihi  de  venentbiii 
Florentinae  sedis  episcopo  conligerii,  recolo,  alicuum 
esse  ab  aedificatione  non  credo. 

Duin  aliquando  sibi  essem  comes  ilineris,  vespcr- 
tinum  tandem  subeuntes  hospitium,  ego  nie  iu  prc- 
sbyleri  cetiam  semovi ;  is  autein  in  spatiosa  domo 
cum  commcantium  turba  resedit.  Maue  autem  fa- 
cto,  a  meo  niibi  Agasone  significatum  cst,  quod 
praedictus  episcopus  ludo  praefuerit  scacchorum. 
Quod  profecto  verbum ,  velut  sagitta,  cor  meiim 
acutissime  pupugil,  et  indignalionis  vulnus  infiixit. 
Hora  autem,  quai  mihi  videbalur  electa,  conveni 
hominem,  et  acriler  invebor.  Hoc  igitur  iniiii.m 
sermonis  arripiens,  aio  :  Librata  maiiu  virgas  excro, 
plagas  inflgcre  quaero  si  sit  qui  terga  subjiciat.  Lt 
illc,  inferatur,  inquil,  culpi,  non  recusabitur  poeni- 
lenlia.  Recicne,  inquam,  tuique  eral  oflicii,  vcspcre 
in  scacchorum  vanitate  colludere,  et  manum  Do- 
luinici  corporis  oblatricem,  Jiuguam  inter  Dcum  et 
populum  mediatricem,  sacrilegi  ludibrii  contaiui- 
naiione  fuedare  ?  Praesertim  cum  canouica  decernat 
auctorius,  ut  aleatores  episcopi  deponanlur.  Etquid 
prodest  ei,  quem  efficaciler  auclorilas  damnat,  eliam 
si  judicium  extrinsecus  non  accedat.  lllc  autem  ex 
diversitate  nomiuum,  defensionis  sibi  facieus  scu- 
tum,  ait:  aliud  scacchum  esse,  aliud  aleam.  Aleas 
ergo  auctoriias  illa  prohiftuit,  scacchos  vero  ta- 
cendo  concessit.  Ad  quod  ego  :  Scacchum,  inquam, 
Scriplura  nun  por.it ;  scd  utriusiiue  ludi  gcnus  alc« 
nomine  comprehendiL 

Quapropter  dum  alea  prohibetur,  et  uominaihn 
de  scaccho  nibil  dicitur,  constat  procui  dubio  uirum- 


*S5  S.  PETUI  DAMIAN!  OPP.  TOMUS 

pollicilatione  constiluit.  injuugi  sibi  poenitentiam 
poslulavit.  Gui  raox  praecepi  ut  ter  psalterium  me- 
ditando  percurreret,  ac  duodecim  pauperura  pedes 
sub  tolidein  numismatuin  erogatione  eorumque  rc- 
treatione  lavarel.  Hac  scilicet  ratione  perspecta,  ut 
quoniam  haec  culpa  cum  manibus  polissimum,  et 
sermone  commiltitur,  lavando  pauperum  pedes,  suas 
poiius  a  culpae  contagio  manus  ablueret :  et  impri- 
mens  alienis  vesligiis  ora,  pacem  sibi  cum  Doinino, 
quem  per  flendos  jocos  oflenderat,  reformaret.  Hoc 
aulem  diximus,  454  ut  quam  inhonestum,  quain 
absurduin  ,  quam  denique  foedum  sit  hoc  in  sa- 
cerdote  ludibrium  ,  ex  alterius  emendalione  uo- 
scalur. 

Praeterea,  dilectissimi,  ut  ad  id  redeam  pro  tjuo 
scribere  isla  proposui,  nolite  mihi  de  caetero  esse 
molesii,  ut  quietis  portuin,  in  quem  a  Ghrislo  per 
vos  gubernante  relapsus  sum,  deseram,et  spuman- 
les  procellarum  cumulos,  confragola  voluihina,  Scyi- 
laeam  voraginem  denuosulcarecontendam  (17).  Quam- 
vis  enim  ego  miser,  et  ille  sil  sanctus  ;  quia  tamen 
par  mihi  quodamiuodo  cum  Samuele  sit  causa  (Reg. 
vi n,  16),  non  dispar  promalur  super  utrumque 
sententia.  llle  siquidem  principatus  deseruit  digni- 
latem,  David  latnen  unxit  in  principem.  Nos  eliam 
ad  ejus  exemplum ,  apostolicae  sedis,  auclore  Deo, 
cupimus  pontiflcem  ordinare,  ac  proliuu s  a  proprii 
ponlificatus  arce  recedere. 

(17)  Attudit  ad  munus  cardin.  ep.  Osu 


SEU  PARS  III.  -  OPUSCULA  VARIA.  4o6 

A  Ecce,  dilectissimi,  dum  uberioris  vobis  alloquii 
.  verba  prolraxi,  cpistolaris  regulam  brevitalis  of- 
fendi.  Si  quis  igitur  me  laciniosae  velit  prolixitatis 
arguere,  arguat  potius  impalienlein  silenlii  chari- 
tatem :  nec  ignorel,  quia  illic  est  succincta  prolixi- 
tas,  ubi  sic  siyli  currenlis  scriptor  exlendit  articu- 
ium,  ut  lamen  tolum  pleni  pectoris  non  explicet 
volum.  Slephanum  quoque,  quem  inter  primos  in 
mente  geslamus  amicos,  in  epistolae  caice  subne- 
climus,  utque  memoris  non  sit  immemor  obsecra- 
inus.  llle  miserum  Petrum  de  manibus  eruat  Hildiv 
brandi,  ad  cujus  imperium  magno  Petro  patuil  car- 
cer  Herodis. 

SGHOLIA. 
j>  Jllud  etiam  non  diuimili  dignum  videtur  e$$e  for* 
midine  quod  veligioeo  quodam  Pitanm  dieeceeit  ab- 
batet  eic.  Id  quod  hoc  ioco  sanctus  cardinalis  nar- 
rat  de  quodam  Dei  servo  ineluso,  qui  et  prceviderat 
incendiutn,  quo  in  cella  sua  exuslus  est,  hoc  ipsum 
inihi  videtur  quod  Mariauus  Scotus  hisce  verbis 
expressit  (Chron.  I.  m,  aetal.  vi,  sub  aun.  1058)  : 
f  Podelbruna  civilas  cuin  duobus  monasteriis  feria 
sexla  ante  Palmas  igne  consumuntur.  i  In  mona- 
sterio  aulem  eral  Palcrnus  nomine,  monachus  Sco- 
lus,  multisque  annis  inciusus,  qui  etiam  combu» 
stionem  praenuntiabal,  in  sua  celia  ambiens  mar» 
tyiium,  combuslus  esl.  Feria  secunda  post  octavas 
P:\scha?,  exiens  deCoIonia,  causa  oralionis  eumdem 
lo*..uui  visiijvi,  ob  boua  quae  narrantur  de  ejus  se- 
pujcro. 

Sit  nomen  Domini  benedictum 


655456 


OPUSCULUM  VICESIMUM  PRIMUM. 

DE  FUGA  DIGNITATUM  ECCLESIASTICARUM, 


Ab*cmentum.  —  Monachum  quemdam,  quod  abbatis  se  dignitate  abdicasset,  ut  prudentem  vehemcnter 
commendat :  gcavissiinasque  moleslias,  curas,  soll-iciiudiues,  negotioruin  moies,  et  pericula,  quibus 
eorum  qui  monasleriis  prasunl,  vita  referla  est,  sic  ei  anteocuios  ponil,  ut  hujusmodi  dignitaies  non 
niodo  non  appelendas,  sed  etiam  quam  maxime  fugiendas  esse,  aperlissime  et  verissime  concludat. 
Superesse  Uiuen  eidem  monacho  non  minoris  negotii  provinciam  scribil,  ut  tentationes  sibi  a  dseinone 
infligendas  (qui,  ul  eum  in  pulcherrimi  facli  poenitentiam  adducat,  omnia  conalurus  esscl)  propulsare 
possel  et  superare.  Proinde  illuin  monel,  ut  fortiter  se  accingat  ad  hostis  impelus  excipiendos,  ne  si 
conlra  fecerit  in  ambitionis  fluclus  rursus  relabi  necesse  sit. 


Domno  B.  religiosissimo  abbati,  Petros  peccalor  C 
monachus  debila?  servitutis  obsequium. 

Gharissime  Paler,  dignas  auclori  bonorum  Deo 
gralias  refero,  qui  te  per  suum  spiriltim  docuit 
periculoso  hoc  tcmppre  aridam  virgam  vanae  prae- 
lalionis  abjicere,  et  ad  privatam  animae  luae  custo- 
diam  expedilis  gressibus  feslinare.  Nunc  veremcus 
abbas  esse  coepisti,  cum  prceesse  aliis  desiisti.  Ecce 
de  jugo  multigenae  servitutis  ereptus,  ingenuae  iiber- 
tati  es  ner   Dei  misericordiam  restilutus.  Servum 


baris,  ne  domus  Dei  bona  diriperent  ;  islos  autem, 
ne  domesticse  sedilionis  adversum  te  machinas  con- 
cinnarent.  Eldum  unum  capullot  dominis  subditur, 
iufeiix  anima  multiplici  quodammodo  catena  con- 
stringitur  ne  Greatoris  sui  vestigia  prosequatur. 
DSc,  Pater,  dic,  iuquam,  videlicel  ut  expertus  : 
quis  polest  hoc  fcrreo  ssecolo  monasteriura  sine  sui 
capitis  pericolo  regere  ?  imo  quis  potest  cum  ab- 
bale,  simul  et  monachum  possidere?  Mox  enim, 
ut  cruis  abbas  fieri   incioit.  monachus  esse  desistit . 


4-7  OPUST.  XXI.  -  DE  FUGA  DIGMTATUM  ECCLES.  4SI 

Jicetul  possit  lalere   peccjlum,  praelatiouis  quae- A  Christi  niilitiam  exsecraturullcriiis  bajuhre?  et  dum 


jtigum  Chrisli,  quod  utique  snave  esl  (Matth.  xi)# 
tenera  cervice  porlare  detrectat,  ad  refcctionis  ejus 
conviviuin  non  asptrat.  Qtiae  nimirum  refeclio  1)15 
ab  ipso  Yeritalis  ore  promittitur,  qui  sub  ejus  levi 
onere  non  lassanlur  :  c  Venile,  inquil,  ad  me,  qui 
laboratis ,  el  oneraii  estis ,  et  ego  vos  reiiciam 
(Ibid.).  » 

Caeterum  qui  antc  missioncm  militare  vult  solvere 
cingulum»  ad  supernae  patriae  non  meretur  allingerd 
municipalum;  et  cui  gravis  est  pugna,  nunquam  illi 
victoriae  polerit  provenire  corona.  lile  prcrcipue,  qtii 
ut  laborem  mililia?  fugial,  ad  ejusdein  miliiiae  duca* 
tum  inhianter  anbelat;  dumque  tlux  belli  esse  hu- 
manis  oculis  cernitur,  in  conspectu  occulti  arbitri 
B  malcfidus  transfuga  judicatur.  Fugil  enim  qui,  ut 
revera  pugnandi  vafcatvitare  periculum,  simulat  sa 
anlesignani  vice  specietenus  portare  vexillum  :  et 
qui  inter  calervas  niililum  non  poterat  ire,  vel  ulii» 
mus  principandi  desiderio  jam  in  pracedenli  cornn 
cernitur  primipilus.  Infelix  non  iilud  ad  mcmoriam 
revocans,  quod  per  os  B.  Benedicti  Spihtus  sanctus 
terribililer  clamat  (B.  Bened.  Reg.,  c.  2)  :  c  Qui 
suscipit  animas  regendas,  praparel  se  ad  rationem 
rcddendam.  >  Et  ilerum  :  c  Sciat,  iuquit,  abbas  de 
omnibus  judiciis  suis  %quissimo  judici  Deo  se  ralio- 
nem  reddilurum. »  Quietiamalibi:<  SciatabbascuUxe 
pasloris  incumbere ,  quidquid  minus  utilitatis  iu 
ovibus  paterfamilias  poterit  invenire.  Qui  enim  ju- 
dex  fieri  vult  animarum,  nescit  quam  durum,  qtiam 


riitir  arguinentum  ;  et  vitiosa  cutis  pasloralis  of- 
ficii  superducilur,  ut  pervcrsae  menlis  plaga  cum 
virosi  puris  fetoribus  occulleiur.  Quibtis  niniirum 
np*e  congniit  ilhid  evangelicurn  :  c  Vae  vobis,  in* 
qnit,  qnia  similes  estis  sepulcris  deaibatis,  quae  fo- 
ris  quidem  apparent  bominibus  speciosa  ;  inlus 
atitem  pleua  sunl  ossibus  mortuorum,  ct  omni  spur- 
cilia  (Matth.  xxm). » 

CAPUT  PRIMUM. 
Quod  ammarum  reclorum  misera  sil  condillo* 

Prscipitur  monacho  ut  morialur  mundo,  sed  qua 
ratione  hoc  abbas  adimplet,  qui  tot  curarum  tu- 
liiuliibus  premilur,  tol  negotiorum  s&cularium  per- 
plexionibus  innodatur  ?  Qui  diem  ioquendo,  et  di- 
vcraa  tractando  contiuuat,  noclem  consiliando  di- 
midial?  Qui  cum  aliis  complere  non  curat,  alque 
acl  explendum  primx  synaiis  officium,  solis  ortum 
semper  anlicipal :  et  cum  conventus  fratrum  silen- 
liuin  comtnuniter  solvit ;  ille  iuter  eos  nunquam  sa- 
livam  virginem  porlal  ?  Nec  ad  proferenduin  jam 
coeleslem  sermonem  idonea  suppctit  lingua,  qus 
prius  est  lam  prolixis  lerrenx  loculionis  ambagibus 
dissoltita. 

Porro  cnm  monachus  jtibeatur  in  hoc  mundo  nihil 
oppclcre,  nil  prorstis  ambire ;  quid  de  monacho  ille 
ahbas  habct,  quem  videmus  velut  .Tlnaeis  eruclan- 
tcm  flammts,  avaritiae  facibus,  457  inardesccrc, 
prsediontm  conflnia  dilatare,  pecuuias  hinc  indecutn 
tanta  aviditate  colligcre,  ad  aliena  couquirenda  lotis 
tlesideriis  anhclare?  Cui  quidquid  est,  nihil  est,  nisi  C  dislriclum  cogalur  exspectare  4$8  judicium.  »  Ut 


«t  boc  studuerit  invenire  quod  deest.  Cui  monaste- 
rium  fit  hospitium,  equinum  vero  dorsum  quotidia- 
num  est  habitaculum ;  cbirolheca?,  calcaria,  scutica, 
pidrisiguke,  ct  si  quae  alia  equitandi  sunt  utensilia, 
tiunquamotioso  situ  neglecta  marcescunt,cum  sacer* 
dotalia  ornamcnta,  quibus  sacris  allarihusdeservilur, 
saepe  a  tineis  comesla  reperiantur.  Qua?  enim  fora, 
quactribunaliainveniripossunt  abbatibusvacua?  qtun 
curia,  quae  cubilia  principum  ferratis  abbatum  virgis 
uon  aspiciuntur  effossa?  Aulicum  limen  jugitcr  al> 
bnium  vestigiis  terilur,  et  eorum  querelsc  vel  jurgia 
importune  regtun  auribus  ingeruutur.  Non  eos  eflu- 
gitint  castra  bcllantium,  sed  sub  scquestra  pacis 
«pccie,  inter  ipsos  galeatomm  cuneos  discerpi,  et 


eniro  Scriptura  dicit  :   c  Durissimum  judicium  hi« 
qui  praesunt,  fiet  (Sap.  vi).  » 

CAPUT  II. 

Quod  presidendi  ars  facile  discitur,  sed  dificile 

impletur. 

Unuin  autem  in  islis  novellis  ahbali!;us  video, 
qtiod  vehemcnter  admiror.  Qui  eniin  per  deccni 
annos,  vel  eo  amplius  sub  allerius  regimine  consti- 
tiilus,  nunquam  ad  hanc  poluii  pervenire  scientiam, 
ui  perfectc  monachus  videreltir  :  r.unc  ipso  die,  quo 
in  praclalioue  conslituilur ;  ila  pracsidenlis  indnit 
spcciem,  ita  dominanlis  exprircit  majestatem,  ul  nou 
nuper  electum  ,  sed  nalum  dicas  abbaiem.  Fil  re- 
pcnte  severus  in  vultu,  imperiosus  in  voce,  ad  cor- 


contprimi  saepe  videas  cucullatos.  Qui   vult  nosse  u  ripiendum  acer,  ad  judicandum  promptus.  Ipsc  si 


quid  actnm  sit  npud  forense  negotium,  non  praloria 
Judicum,  sed  diversoria  polius  pcrquirat  abbatum  ; 
quidquid  in  s&culo  agilur,  ab  eis  vclnt  a  nlagistris 
negotiorum  sjccularium  requiratur.  Sci  cuin  DomU 
ntts  dical :  c  Cavete,  inqiiit,  ne  graventur  corda  ve- 
stra  in  crnpula,  et  ebrietatc,  cl  curis  hujus  sxculi 
(Luc.  xxi).  »  Et  ilcrum  :  c  Neino  polcsl  duobus  do- 
ininis  servire  (Matth.  vi;  Luc.  xvi).  »  Aposlolus 
etiam  concorditer  ciamat :  c  Nemo  mililans  Deo, 
implicat  se  s&cularibus  negotiis,  ut  ei  placeat  cui 


offenderil,  jam  omtiino  satisfaclionis  ignarus,  dedi- 
gnatur  accuinbere,  nisi  in  oclogona  sella,  ila  pr.vpa- 
rata,  ac  si  senatoria  curulis  in  curia.  Pro  suae  volun- 
tatis  arbitrio  lixc  pnecipit  fieri  ,  illa  contcstatorie 
interdicit,  Iigat,  solvit,  admovet,  removei :  el  iu  his 
oinnibusnequaquam  anobisjunioribus  [(.  senioribtts] 
consilium  quoerit ;  sed  sihi  ipsi  suffkieng,  velut  pr.  - 
prise  vetuslalis  jura  disponit.  Devotis  quidem  ,  ct 
subditis  pollicetur  gratiam  ,  repugnantibus  auicui 
phaiarica  spirat  aniinadversione  vindiclam ;  ut  po- 


451  S.  PETRI  DAUIAM  OPP.  TOMUS  SEIJ  PARS  III.  —  OPUSCIL.Y  VARLV  m 

neecsse  esl  coqitis  plura  atque  diversa  uni  cuidatn  \     Unum  est,  qnod  supcr  abUle  suo  monacbi  magni- 


ventri  cduLia  prseparare.  Nam  grosstis  cibus,  qui  ex 
rommuni  fratrum  lebele  depromitur,  iiidigiiom  pi- 
tuitae  teneri ,  el  delicalissimi  liomiuis  judicatur. 
Nuper  egressus  dormilorium,  quiescere  non  polest, 
nisi  secrelum  habeat,  et  singulare  cubiculum.  Licet 
juvenculus,  licct  validus  corpore,  nescit  incedere,  si 
desit  baculus,  quo  se  debcat  sustenlare. 

In  his  ilaque,  et  aliis  pluribus  quao  persequi  Io:i- 
gum  esl,  ila  subito  magister  efiicitur,  ut  in  toia  prc- 
sideudi  regula,  velut  antiquus  quidam  Pater,  nihil 
offendere  videalnr.  Quam  doclc,  qtiam  imperiose 
novil  cuncla,  velul  qttadam  majestatis  aucloritate 
prnecipere*  qui  diulissimc  subditus  nunquam  sapuit 
suis  praceptoribtts   obedire.  Prasidendi  siquidem 


pendunt,  cl  summis  pracccniortim  laudibus  efferuul 
vidclicet,  si  apud  potcntes  sseculi  vakat;  si  noeendi, 
et  adjuvandi  Hberam  facultalem  habcat ;  si  loqui  ili 
turba,  el  proprias  causas  agere  non  erubescat.  Hinfc 
est  quod  hoc  nostro  tempore  monacht  neminem  sibi 
pracsse  volunt,  nisi  et  validi  corporis  stalura  pro- 
cerum,  el  claris  proavorum  tituiis  insignitum.  Sh 
licel  sanctus,  sit  omnium  virtulum  nitore  conspi- 
cuus;  illis  tamen  naturse  muneribus  care  .8,  si  Au- 
touius  deducatur,  consona  omnium  voce  indigniis 
electione  decerititur.  Adde  etiam ,  quia  nullum  sibi 
rectorem  dari,  nisi  de  propriae  congregatkmis  nu- 
inero  patiunlur;  alias,  eiiam  si  prodigtormn  virtuli- 
bus  enitescat,  illis  obsistentibus  ad  caper>send;c  prne- 


artem  docibilem  dixerim,  quae  tam  facile  discilur ;  B  lalionis  oflicium  non  aspiral.  Metuunt  en(m,  ne  aKos 


iit  quilibet  eliarn  ad  alia  vecors,  hanc  mox  ut  ince- 
peril,  magister  in  ea  peritissimus  approbettir  :  ei, 
tit  arclius  teneatur,  non  solum  sui  notiiiam  quanlo- 
$jus  prxslat,  sed  eliam  obediendi  arlem,  quae  a  se 
dfversa  est,  ex  alumni  sui  memoria  prorsus  oblil- 
teral.  Quainplurima  itaque  monasteriorum  reclori- 
hus  immiuent,  pcr  qtwe  vel  lcnocinante  ipsa  immu- 
hitatis  licentia ,  sponte  corruunt  :  vel  mundanae 
perttirbationis  necessitale  coacii,  etiam  noientes  of- 
fendttnt. 

Sed  esto,  ut  eos  nulla  s&cularium  molcstia  feriat, 
omnis  uudiqne  mundani  flucius  procella  quiescat, 
quis  valeat  inleslinse  seditionis  mala  perferre ,  et 
sola  monachorum  taedia  sustinere?  Quis  tot  et  lam 


sibi  aliquando  praferat;  pavescunt,  ne  de  consuetu- 
dine,  in  qua  jam  invelerali  sunt,  iste  aliquid  emen- 
dare  prosumat;  ne,  quod  absit,  morliBcationem  do- 
ceat,  ne  vana  stiperstilione  eos  jejunarc  compcllat, 
ne  exlremitatem  diligat,  ne  nova  prrecipiat;  ne  eos, 
quod  cunclis  ititolerabiiius  est ,  a  propria  fortassis 
voiuntate  compescal.  Sic  sic  videlicet  malunt  de  sui 
qtiempiam  suini  gregis  custodia  dignum,  quam  ex- 
trinsecus  veuientem  in  omni  religiosae  vila»  et  san- 
ctitatls  consummatione  perfectum.  Ilie,  ille  nimirum 
nunc  abbas  extollitur,  iile  dignus  percepti  honori* 
infula  judicaltir,  qni  novit  agrorum  fundos  exten- 
dere,  turrila  domorum  culmtna  fabricare ,  copiaui 
terreiiae.facultalis  acquirere,  sibi  coramissis  non  lam 


variis  votuutatibiis  satisfaciat?  Quis  semelipsum  »»er  C  necessaria  quam  ct  stiperflua  ministrare.  Porro  si 


tam  diversa  formarum  459  monstra  componat? 
Dccernunt  siquidem  suum  prepositum  dcbere  sptri- 
ttialiter  vivere,  cogunt  tamen  per  totum  diem  cau- 
sanun  sseculariuin  negotiis  insudare;  ne  videlicet 
ecclesiaslica  bona  dcpereant,  nc  domum  Dei,  quod 
absit,  ab  incoiumitatis  su»  slatu  declinare  conlin- 
gat :  et  tolerabilius  fcrtuit,  si  per  abbalis  absenliam 
cnncla  regularis  inslitutionis  disciplitia  dilabatur, 
quam  ut  ecclesiaslicae  utiKlatis  commodtun  dispen- 
dia  patiatur.  Si  delinquentium  vitia  districUe  anim- 
adversionis  judicio  corrigit  ,  impias ;  si  circa  eos 
rejnissius  agit,  zelo  Dei  credilur  alientis;  si  silentii 
se  aliquando  censura  constringit,  dicitur,  quia  cum 
pastor  obmulescil,  gregem  ltipus  invadil.  Pauio  li- 
berius  ioquar.  Qua  fronte  aliis  silere  prsecipiat,  cti-  J 
jus  garrtika  lingua  continua  verbosilate  declamat  ? 
Cuni  jejunat,  laudis  humanae  favorem  captare  dici- 
tur,  cum  comedit,  stio  pater,  alieno  ventri  esse  vi- 
iricus  perhibetur.  Latiliori  veste  conleclus,  vanam 
gloriam  qtiaerere;  exlremilate  et  vililate  contentns, 


curando  talia,  animarum  cura  postponitur  :  dicitur, 
qtiia  intcr  pracipua  mulia  bona,  levis  quaelibet  culpa 
misericorditer  indulgctur.  Omnes  siquidem  possunt 
animae  sunc  460  titiliiati  consulere  :  non  omnibus 
dattim  esl,  tam  ardua ,  tam  necessaria  providece. 
Facile  locus  tribuilur  veniae,  ubi  hoc  inluilii  minora 
negligimus,  ut  ad  majora  sludiosius  acciugarour. 

Quod  si  abbas  ab  exlerioribns  temperans,spirilua- 
libus  se  stttdiis  mancipaverit,  gemilur,  suspiratur  et 
unusquisque  ex  domesticoe  facullatis  jactura  con- 
querilur.  Ecce,  inquiunt,  domus  sancla  deslruitur, 
posscssio  nostra  minOitur,  et  per  unitis  incuriam 
tot  virorum  commoda  ad  nihilum  rediguntitr.  Fiat 
ratiocinium,  ponamus  calculum,  postquam  iile  super 
nos  infausto  auspicio  jus  indignae  poiestatis  acccpil ; 
quot ,  et  qualia  ornamenta  Ecclesia?  superaddidii  ? 
Quol  pradiorum  mansos  acquisivit?  Ubi  denique 
possessionis  noslra  terminos  ampliavit?  Plane  si 
res  diiigenter  inquirittir,  locus  hic  suo  tempore  non 
modo  non  auctus,  sed  in  multis  potius  cernilur  im- 


m  OPUSC  XXI.  —  D£  FUGA  DIGNITATUM  ECCLES.  4M 

ftnnuiliter  oscuUaUs  arapieciimur,  et  in  cis  Cltri-  A  tot*.elfictoiii,  Untis  lenlalicmum  fluc;ibi>s  asstaaui» 


einjn,  proul  dignum  est,  adoramus.  Ulos  etiam  ipsos 
nequaquam  livido  delractionis  dente  corrudtinus, 
sed  eoruin  potius  fraterna  compassione  plecteudis 
moribus  coudolemus;  qui  niwirum  per  dissoluta! 
conversatiouis  incuriam,  non  solum  nebts  scandalum 
generanl,  sed  ipsis  etiam  saecularibas  detrabendi,  et 
detesUudi  sacruin  ordiucm,  materiam  submini- 
sLrant. 

Quaproptcr,  dilcclisstmc,  salis  laodabitiler,  et 
prudeuler  egisli,  videlicet  ul  infecundi  iaboris  gra- 
vissimum  pondus  abjiceres,  et  levigalis  cervicibus 
ad  fructuosae  quietis  otium  convolares.  Hoc  tibi  cen* 
silhim  non  caro  vel  sangnis  altrrbuit-,  sed  divina  po- 
tius  miseralio  coelilus    iuspiravit.    Quandoqnidem 


ul  violeotissima  pugna  se  capere  in  oorum  corde  vix 
pessit.  Proponunl  nauique  sibi  maiigni  spiritus  qua- 
lia  et  quam  muUiplicia  aniiuarum  lucru  Deo  potuis- 
aent  acquirere ,  si  patienter  in  eo,  quo  fuerant ,  vo- 
luissent  ordine  permanere.  Quam  plures  eniiu  ,  in- 
quiunt,  ex  sjeculari  babilu  ad  servtlatetn  Cbristi  tua 
exborlatione  concurrerent,  ipsi  etiam  qui  reiicti  suni 
facile.se  a  suJs  praviutibus  ootiiberenL  Sed  Iupc 
bona  vagius  abstulit,  vitium  in6tabiiiutis  exclusit. 
Nunquid  tibi  soli  nalus  es ,  ut  nullum  de  te  proxum 
lui  soiaiium  seutiaot;  nuili  ex  te  ,  velut  cx  sterili 
arbore  (Maith.  xxv),  ac  per  boc  ignibus  debiia,  fru- 
cius  erumpanl?  Servus  iiie,  qui  in  sudario  lalentum 
heriie  rcposuil  (Luc.  xix),  dislriclx  animadveraionis 


iitmcvacat,  etde  propria  saiute  propeusiori  Aericura  B  sententiam  non  evasit,  et  ex  eo  iocauius  iu  damna- 


soilicitum,  et  de  tot  animarum  non  reddenda  mulli- 
plici  ratione  securum.  VerumUmen  quoniam  veter- 
nosus  bumani  generis  inimicus,  qui  miiie  artcs  no- 
ceudi  movel,  mentcs  servorum  Dei  pulsare  non  de- 
siiiit,  el  iliatis  diversis  tentalionibua  quiescere  non 
pcriuittil;  expedit  le  lanlo  sollicitius  circa  propriam 
eusiodiam  vigilare,  quanto  licet  ab  alienae  provi- 
sionis  cura  dcsislere.  Locum  quippe  uuilasli,  sed 
U4»n  boslem  :  et  quocunque  pergas,  corruptionis 
luai  tecuin,  veiis,  uoiis,  sarcinam  portas ;  ex  qua 
necesae  cst  spinas,  et  tribulos  incessanter  einergere, 
iii  quibus  exstirpandis  expediat  te  infatigabiliter 
exercere.  Desunt  boinines,  qui  tibi  machinenlur  b*n- 
giiurum  suarum  sagittas  infligere ;  adsuut  invigibi 


tiouis  pericuiuin  cecidit ,  unde  quasi  cautus  s.bi  pro- 
videre  putavit.  Aiii  dedisli  mercedem  luam ,  proje- 
cis:i  a  tc  perpeluac  remunerationis  acquireudse  ma- 
teriam. 

lutcr  liaec  ctiam  ad  memoriam  revocant  bujus 
mur.di  bona,  quibus  erat  ante  circumfluus;  exagge- 
rant  paupertalis  inopiam  ,  in  qua  nunc  cemilur  in- 
feliciier  conslitulus;  et,  ut  miirum  menlis  impactus 
tentationis  aries  acrius  fcriat ,  additur.  Perpende 
ergo,  quanto  melius  sit  cnm  Deo  omnibus  etiam 
temporalibus  bonis  afflucre,  quam  contra  Deum  omni 
subsidio  sustentatoriflc  468  necessiutis  egere :  quia 
Deum  non  timuisti,  temetipsum  dejiciendo  et  de- 
bonesundo,  contemnere,  propriis  saltem  usibus 


les  «nimici,  qui  adversum  te  nunquam  desinant  fero-  C  debueras  temporalia  bujus  vitae  stipendia  procurare. 


citer dmicare.  Uii  sane  poterant  tecum  sopitis que- 
rclis  faciii  reconciliatione  compoui;  isti  nesciunt 
qitandoque  bomini  pace  composita  foederari.  Klli  ad- 
versum  te  nulla  norunt,  nisi  exteriora  arma  corri- 
pere;  isti  in  ipsis  menlis  tuae  moenibus  impiesaeviunt, 
461  m  ipsa.lui  pectoris  urbe  confligunl.  Et,  ut  iu 
congressio  periculosior  videalur ,  in  ipsa  carne  tua 
qiiosdam  quasi  perfidos  tibi  commiiilones  invcniunt, 
quos  in  augmeriiuin  sti»  partis  adsciscunl.  In  tuis 
laribus  vivil,  unde  bostibus  tuis  robur  accrescit;  et 
vitiorum  monstra  ,  cum  inimicorum  adversum  nos 
epirituum  belia  consurgunt ,  illis  sociau  constipaiis 
nos  cuneis  feraliler  premunt. 

CAPUT  m. 

Qulbiu  arlibus  dmnion  impugnet  eos  qui  se  a  prazla- 
turis  abdicarunt. 
Slude  ergo,  dileclissime ,  per  sanclae  convcrsaiio* 
nis  insUntiam  sic  in  anteriora  contendere,  ut  nesciat 
iwens  tua  post  tergum  oculos  revocare.  Uiud  aposto- 
licmii  semper  in  memoria  teneatur,  quo  dicitur  : 


Modo  etiam  falsus  amor  eoram  fratrum ,  quortnit 
devoto  foerat  usus  obsequio ,  latenter  iinmiilltur; 
modo  livor  in  eos  qui  adversati  fuerunt  non  raodicus 
exciutur.  lstos  doiet ,  quia  se  conqueruntur  ab  eo, 
ia  quem  speraverant,  remansisse  deceptos;  illos 
autcm,  qiua  se  gloriantur  de  suoe  pracsumpiionio 
excessibus  impunitos.  Istos  pulat  de  sua  dejcctione 
tabescere,  ilios  velut  inimicos  suis  casibus  insuliarc. 
Istos  opinatur  a  suis  aemulis  comprimi,  illos  mooret 
in  superbiae  cornibus  arrogaoter  cxtoHi.  Ha?c  et  alia 
mulu  cogiutionum  phanUsmaU  nequissimi  spiriius 
bumanis  mentibus  ingerunt ,  his  nimirum  qux  nc- 
quaquam  se  forti  prospectionis  custodia  circumclti- 
dunt.  Hinc  est  quod  nonnullos  cernitnus  pratpo&iitiro 
cum  magno  prius  fervore  desedere  [decedere],  post- 
modum  vero  ad  eumdem  vomitum  importunae.am- 
bitionis  instantia  fesliuare;  et  multiplicium  tenla- 
tionum  vailati  dcnsitate,  vel  ad  conctipita  devcniunt» 
vel  a  sancti  opcris  quo  incandttcrunt  fervore  le- 
pescunt. 


* J«l-  .»• s  —  ^ 


4G3 


S.  PETW   DAMIAM  OPP.  TOMIS  SEU  PARS  III.  —  OPUSUXA  VAR!A. 


m 


crescit,  ciini  lentalionum  itrepilns  ingruil,  protinus  A  eligis,  cum  eo  simul  immorlalibus  divitiis  in  scterni 


ad  iuinc  porluin  niens  laela  confugiat ,  el  velul  in 
quaJnm  niuiiilioiiis  arcc  delcrlabililer  requiescal , 
ut  flal  queil  pcr  Psalmislam  dicititr  :  «  Abscondes 
eos  iu  abdito  vulius  tui  a  conluibaUone  hominum  , 
protege  cos  4ii  labernaculo  tuo  a  contradictione 
linguaruin  (Psul.  iu).  >  Proposita  igiuu-  incrti  lor- 
poris  ignavia  ,  omuium  virtulum  studiis  prudenier 
iuvigila,  in  eo  quod  coepisli  immobiliter  persevcra. 
Nec  monasterium  reliquissc  poeniteat.  sed  sero  te 
potius  experrecium  conscientia  reprehendal ,  quate- 
uus  qui  «unc  paupcr  esse  cmn  Clirisio  temporaliter 


regni  gloria  perfruaris ;  ct  inter  elcclcs  abbates  te 
jubcat  in  resurrectione  constitui ,  pro  cujus  au  ore 
iu  hac  vita  de  abbatum  te  ordine  dcjecisti.  Eccc , 
diicctissime  Paler,  amoris  tui  duleedine  provocalus, 
duro  plura  tibi  scribere  studui ,  epistolari  s  modum 
brcviiatis  excessi ;  sed  rogo  omnipoli  nlein  Domi-' 
num,  ul  et  haec  tibi  rustica  et  iinperita  verba  pro- 
ficiant,  ct  in  eorum  recompensatione  tua  pro  servo 
tuo  orare  sanctitas  non  dcsistat. 

SU  nomen  Domini  benedktum. 


*****  OPUSCULUM  VICESIMUM  SECUNDUM 

CONTRA  CLERICOS   AULICOSJ,    UT  AD  DIGNITATES  PROVEHANTUR. 


Arglmentum.  —  Invehiturin  clcricos  qni,  tit  episcopatus  sibi  pftssintetdipitatesecclesiasticascompararc, 
sarcularium  principuin  se  famulatui  addicunt.  Docet  auiem  illos  uon  idcirco  ab  infando  Siinonue  criiniue 
immunes  esse,  quod  pecuuia  ad  eas  scelestas  emptiones  conGciendas  non  ulantiir,  iino  inulto  inagis  ea 
culpa  irretitos  teneri,  quia  scilicet  seipsos,  quod  majus  est,  vcndwit,  ul  sacerdnlia  adipiscantur.  Princi- 
pibus  quoque  cavcndum  esse  ait ,  ne  dmn  improbis  et  fbgitiosis  bominibus  Ecclesiamtn  gubernacuh 
committuiu,  aliena  peccala  in  se  transferant;  quod  pluribus  exaggerat,  mullisque  ralionibus  confirmai. 


DomnoBoMiFAGio  reverendissirao  eolscopo  Psiacs 
peecator  raonachus  servitutem. 

Admonet  vir  Sapiens  :  «  Cum  emptore ,  inquil, 
tracta  de  venditione ,  cura  viro  livido  de  gratiis 
stgendis,  cum  iuipio  de  pietaie ,  cuui  honesto  i;e  ho- 
nestate  (Ecclt.  xxxvu).  »  Quibus  etiam  anl*  prajmi- 
seral :  «  Cum  viro  religioso  tracla  de  sanctitate ,  et 
cuin  jiislo  de  jusiitia  (Ibid.).  >  De  sacerdotibus  ergo 
iiulli  congruentius  sermo  dirigilur  quani  sacerdoti. 
Cmn  ilaquc,  venerabilis  Paler,  dc  modcrnis  epi<co- 
pis  inibi  perplura  displiceaut,  illud  intolcrahilibus 
arbitror,  quia  uonnulli  dum  bonores  ecclesiasticos 
yEtneis  vaporibus  sestuantius  ambiunt,  in  clienleiam 
potentiuin  laiiquatn  servos  se  deditilios  obsccene 
subsleruuut.  Ecclesiastica  quippe  deserunt,  dutn 
Ecclesias  coucupiscunl ;  et  ut  lyrannidcm  arripiant 
super  civcs,  ul  ita  dixcrim,  dedignanlur  csse  con- 
c.ves  :  inilitiam  fugiunt,  ut  mililibus  prseferaulur; 
et  dutn  non  erubescunt  lemplo  Dei  mulare  palatium, 
dc  religione  eanonica  in  ordinem  transeunt  laico- 
rum.  Yirtutum  arnia  deponunt,  procinctum  spirilalis 
luiiitip  dcserunt ,  castra  trunsfugiunt ,  mililare  cin- 
gulum  solvunt.  Dedignantur  cum  caetcris  siipendii 
percipere  donativum,  ad  solius  anhelanl  dictatura 
vel  imperii  principatum.  Qui  nimirutn  dum  non  per 
Kcclesia?  ingrediuntur  oslium ,  sed  pcr  sxculare 
posticum,  non  pastores  ovium,  sed  fures  ct  lalrones 

>,<v>  ait  :  f  Oui  non  in- 


~*._L!I .- 


R  regni  oriundus  a.l  regix  digniialis  apicem  promo- 
vetur,  si  deniquc  es  ejusdem  fuu.li  accoiis  quispiam 
in  rurali  villicafione  prapcmilur ;  quo  pacto  sola 
Chrisli  Eccle^ia  eitraueo,  vel  igno:o  cuilibel  homini, 
tanquam  vile  stabulum,  comiiiillelur  ?  Si  lerrena 
quxque  pcr  sitos  domesticos  disponuntur,  quou.odo 
sancta  Ecclesia  ,  quae  sceptruin  rcgni  et  aula  esl 
ccelcstis  impevii,  spretis  propriis,  in  exteros  trans- 
fertur?  Undecunque  tatnen  sit,  si  ab  ipsis  quibusesl 
praeponendus  cligitur,  non  cxtraueus  judicatur. 

CAPUT  PRIMUM. 

De  clericis  obsequio  sccculurhm  principum  deditis. 

Sed  quis  ferat  iili  ecclesiastica  jura  committi,  qin 

ut  Ecclesiam  nanciscatur,  ccclcsiain  deserit,  et  de- 

dignatur  obsequium  dependere  propria»,  ut  sibi  re- 

C  gimen  arrogel  aliense?  Praeterea  cum  de  viro  justo 
piopheta  perhibeat :  c  Quia  excutit  mauus  suas  ab 
omni  mtiuere  (Jsa.  xxxiu) ;  >  quis  cum  a  inuneruir 
valeat  pncstatione  defendcre ,  qui  et  semeiipsum 
alienie  scrvitutis  imperio  dedere  ,  et  in  diulurnx 
expcdilionis  impensas  facultates  suas  convincilur 
profligare  ?  Prophelica  plane  iila  sententia  sic  cx- 
ponilur,  ut  tria  dicantnr  esse  muncrum  genera,  sci- 
licet  iniinus  a  manu  ,  uiunus  ab  obsequio,  iiiunns  a 
lingua  (18).  Et  munus  qtiideui  a  manu  pecunia,  nu- 
nus  ab  obsequio  obedicnlia  sulijectiouis  ,  muiiiis  a 
lingua  favor  assentationis. 
Ai«l%  Scd  si   riie  considerentur  hacc  tria  iiuuip. 


m 


OPUSC.  TLUL  —  CONTRA  CLEMCOS   AtLICOS. 


m 


cl  munns  a  Hngua,  quoil  cst  favor  adulatiotiis  ,  sub-  A  soos  adulationihas  lingere  non  omlilunl.  Nequaquam 


sequenter  agnoseUur.  Quis  enim  manifestius  appro- 
batur  pro  adipiscendis  honoribns  praesf  are  pccuniam, 
quam  is  qui  tot  expensas  utendo  vehiculis,  tot  facul- 
talum  summas  in  accurandis  preiiosarum  vestiom 
prodigtt  ornamentis?  Eoque  superat  eum  qni  pecu- 
niam  semel  appendit,  qnla  non  contentus  so- 
lummodo  facuttates  expcndere,  semetipsum  quoque 
non  dubitat  lanquam  servum  Domino  vinditi.ium 
subjugare. 

Jain  vero  qnis  ambigat  eum,  cum  datur  occasio, 
favorabitibus  dominum  suum  verbis  ohlinere,  ut 
eum  blanda  possit  adulatione  mulcere  1  Utque  ejus 
animum  capiat,  quod  sibi  magis  placeat,  callidus 
obscrvator  cxploral.  Oculis  gliscit,  gestibns  innuit, 


ergo  dMHieantur  se  dedisse  pecuniam,  qu>  praslatin- 
nis  ambitione  principibus  exbibent  clienteiam.  Qtii 
nimiram  dominationis  destderio  servfcrat ;  el  ut 
divitiis  affluant,  cum  facuitatibua  suis,  et  semetipsos 
expendunt.  Humtliantur,  ut  postmodum  impune 
superbiant,  se  pedissequos  exhibent,  ut  pracedant; 
laboribns  atteroolur,  ut  gaudeani;  affliguntnr  in- 
opia,  ut  nupiialitedulii  contmua  poslmodam  cpula- 
tione  turgescam;  et  velut  proposita  venalitatismensa, 
renerando  servitium,  mercantur  imoerium.  Amant 
enini  primos  reenbitus  in  ccsnis,  et  primas  cathedras 
in  synagogis,  et  salutationes  in  foro,  et  vocari  ab  ho- 
minibus  rabbi  (Matth.  xxm). 
Dent  alii  insensibilis  metalli  summam,  trutinenl 


festivitatem  sereni  cordis  ore  praetendit.  Pendel  ad  B  stolidae  peconise  qnantitatem,  numerenmr  ar  a,  vasa 


nutum,  ul  sic  herile  prsrceptitm,  lanquam  pcrSibyl- 
linum  os  Phrcbi  pracstoletur  oraculum.  Kre  jnbetur, 
evolat;  stare  praccipilur,  silicem  repncsentat.  Si 
dominus  fervet,  isie  sudat;  si  iilesstum,  hic  cauma 
conquerilur.  At  si  vel  leviter  frigeat,  hic  necesse 
cst,  tremeiiiclus  visceribus  obtorpescat.  Si  iile  dor- 
mire  vult,  hic  accidiatur ;  sisaturest,  hic  ruetare 
compeUitur.  Sicque  non  suus  nil  aliud  loquitor, 
nisi  quod  illi  plaeere  suspicatnr.  Sicutde  quibusdam 
non  dissimilibits  per  Isaiam  dicttur :  c  Qui  dieunt 
videntibus,  nolite  videre,  el  aspicienlibus ,  nolite 
aspicere  nobis  ea  quse  recta  sunt :  loquimini  nobis 
placcnlia ,  videte  nobis  errores ,  auferte  a  me  viam, 
declinate  a  me  semitam,  cesset  a  facie  mea  sanctus 


pomlerentitf  anaglypba.  Dent,  jnquam,alit  juimmos; 
isti  dant  pretium  semeiipsos.  An  non  est  pretium 
sedulum  subjectionis  obsequium?  Nam  ut  de  spiri- 
tali  convertamur  ad  carnale  eonjngium,  minqntd 
Jacob  ,  qni  vicennali  pro  uxoribus  actate  servivll, 
dicendus  est  pretium  nen  dedisse,  quia  Laban  so- 
cero  suo  pecuniam  non  appendit?  Sed  audi ,  Scri- 
piura  tesle,  quid  ejus  utraeque  conqoerantur  uxores: 
c  Nunquid,  inquiunt,  habemus  residui  quidquam  in 
facultalibus,  et  in  hatreditale  domus  patris  nostri  ?  > 
moxque  stibjicit :  c  Noane  qaasi  atienas  reputavit 
nos,  et  vendidit ,  comeditque  pretram  noeirujn  ? 
(Gen.  xxxi.)  i  Cum  profecto  Jacofo  nuJlanr  pro  uic- 
rtbus  pecuniam  dederil,  nisi  dunlaxat  quia  aoeeri 


Isracl(/*<i.  xxx).  1E1  hocisiemodojuxtaPsalmisiam  ^  pecora    costodlvit.   Damque    »pud   eum  opiltonis 


duin  oleum  male  blandientis  assentationis  exaggerat, 
ntentem  illins,  quae  caput  est  cogilationis,  impin- 
guat.  c  Oleum,  inqnit,  pcccaloris  non  impinguet 
eaput  meum  (PsaL  cxl).  i  Et  Salomon  ait : 
c  Fili  mi,  si  te  lactaverinl  peccatores,  ne  acquiescas 
eis  (Prov.  i).  »  Peccatores  etenim  laclant,  ctim  vel 
perpelranda  mala  blandimenlis  inferunt,  vel  perpe- 
trata  laudibus  exiollunt. 

Qulbus  nimirtim  Scripturao  lestimoniis  patenter 
osleudiiur,  quia  quisquis  adulalur,  generale  pecr.n- 
toris  iiomcn  per  auxesin  specialiter  promerclur.  Et 
cum  Psalroista  dicat :  Quia  c  laudatur  peccator  in 
desideriis  ammae  sttse  (P*al.   ix);  i  el  qui  iniqua 


ofllcio  fungitur,  geminam  fitiarum  ejus  copulam 
promeretur.  Vis  itaque  prelium  ex  ore  iacob  ipsius 
audire  ?  c  Die,  inquil,  noetuque ,  sesiu  urebar  et 
gelu;  fngiebat  somnus  ab  oculis  mes;  sic  per  vi- 
ginti  annos  servivi  tibi  in  domo  tua  (/frirf.).  >  Dar 
vid  qnoqiie  non  aliud  Sauli  pro  fllia  pretium  dodit». 
nisi  quia  dut.taxat  ejus  militiam  bajulavit.  Uiule 
leviro  suo  Isboseth  per  nontios  dicii :  c  Reddc  oxo« 
rem  meam  Michol ,  quam  detpondi  mihi  centuin 
pnrputiis  Piiilisthiim  (II  Reg.  111).  1  Laboris  quippo 
siii  vicloriam  dotem  deputat,  quam  et  Saui  vcfct 
quamdam  pccuniam  sponsalium  vice  susceperat, 
Sic,  inquit,  loqnimini  ad  Dovid :  <  Non  babel  uo- 


geritf   beuedicitur;  el  is  qtii  laudat,  el  qui  sponte  n  eesse  rex  sponsalia ,  nisi  tabtum  centum  prapuua 


laudaiur,  non  dispari  reatus  obligatione  constrin 
gilur. 

CAPUT  H. 
Quod  adutath  in  clericis  $it  simenia. 
Iloc  ergo  genus  muneris  cseteris  muneribus  et  «Ic- 
terius  est  ad  peccandum,  et  gravius  ad  persolven- 


Pbilislhinonim,  ut  flat  ultio  de  inimicis  regis(i/  R*g* 
xvin).  i 

Sicul  ergo  Laban  AKas  vendidit,  pfetiumque  co- 
mcdif,  non  quia  recomlidll  pccuni*  lucrum,  scil 
qttia  laboriosrc  senitutis  percepit  impcmlium.  Et 
sicul  Saul  nuptune  Alix  non  auri,  vei  argonti  dona 

Anincivti    coil    UhArpm   tifllt     v*1   inQtflmp    triilivi^ii. 


167 


S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  VARIA. 


40* 


itifelii  clcrictis,  quot  serviiia  407  focalae  humili-  A  lega  venalitate  mercalur.  468  Verumlaincn  in  bot 


tatfs  exhibuil,  quasi  loi  pecnniarum  summas  ap- 
pendit.  Qui  niniirum  assenlationibtis  auis  dtim  an. 
cupalur  iiomen  episcopi,  tervam  induit  parasiti.  Et 
dujm  spirat  ambitione  pontiticem ,  scenicum  exhibct 
liislrionem ;  atque  ideo  liic  non  simpiex,  sed  omui- 
gcna  diccudus  est  Simoniacus,  quia  quidquid  est, 
per  quod  Ecclesia  vendi  potuil,  iiic  triplici  venali- 
tate  commisit.  Nec  glorietur  metaJli  se  non  dedisse 
pecuiiiani,  qui,  qood  pretiosin*  habebat,  semel- 
ipsutn  venalem  pr&buit :  qui  naufragio  se  tam  tluri 
laboris  iinraersit,  et  in  bujus  expeditionis  sumptus 
nonniuil  ex  propriis  facullalibus  profligavil. 

Ponamus,  verbi  gratia,  doos  clericos  centenas. 
nummorum  iibras  non  dispari  peculio  possidentes, 


6ui  sceieris  lurpitudinem  palliat,  quia  sub  eolore 
fidelitatis  ecclesiastics)  municipes  per  jurisjurandi 
sacramenta  conOrmat.  Cum  nemo  deterius  Eccle- 
siam  laedatt.quam  lidem  ipsi  infldi  fideles,  qui  *jus 
diripere  factiltates  anhelant.  Cum  illis  ergo  munera 
tribuit,  ctim  sub  nomine  velut  l§cclesia?  sibt  potissi- 
miimjurare  compelKt ,  non  Ecclesi»  coosulit ,  sed 
sibi  qniete  possidendi  eulminis  aditum  pandit.  Sive 
ergo  ante  consecrationem  hoc,  sive  postquam  con- 
sccraius  est,  faciat,  valde  siln  timendum  est,  non 
pro  Ecclesiae  utilitate ,  sed  pro  sua.  potins.  confirma- 
tionc,  sacri  loci  bona  dilapidat,  in  voraginem  se. 
Simoniacae  hxereseos,  dum  extolli  conatur,  immetv 
gat :  et  hinc  perniciose    corajn  divjni*  obtutibus. 


quoruui  alter  curiam  regis  adeat,  sensimque  in.D  cormal,  tinde  se  inter  homines-  arroganter.exaltat. 


proprios  usus,  quod  in  sudario  lalet,  insumat;  aller 
cum  Jacob  in  labernaculi*  inaneat,  nec  alutain  acre 
turgeiitem  follere  compellat.  Utrique  postmodum 
uno  tlie  sun<cuique  delegetur  Ecciesia :  et  bic  qui* 
dem  totum  aes,  quod  crwnena  servabat ,  in  sacrile- 
gii  pretium  funeslus.  negotiator  effondat;  alter  vero 
quia  servivit  in  curia  ,  nil  noviter  tribuat,  sed  ad; 
perc  ipiendum  Ecilesiac  villicatuin  tanquam  gratuitus 
mercator  accedat.  Quis.horum,  quaeso,  charlus emit. 
Ecclesiam?  Niinquid  non  ille.  qui  licet  [Mtrono  nil 
dederit,  tot  aeromiiis  et  JaJwribus  pressns  qtiidqitid 
hahebat,  in  tam  gravis  el  diuturna  expedilionis 
sumptus  expendii;  et  iste  vilius,  qui  sine  labore . 
suam  venditoripecuniam  numeravit?  Nam  perspicua 


Sicut  scriptum  est.;  i  Dejecisti  eosduro  allevarentur 
(P*al.  lxxi).  > 

Sed  et  hoc  praetereundum  non  est,  quia  sicut  i«, 
qui  regiminis  apicem  invitus  assequitur,  si  quid  illic 
aspercm,  si  qnid  patiaiur  adversuro,  adeumulum. 
sibi  provenit  ineritorum  :  et  pro  tribulatione,  quam. 
tolerat,  non  incassum  exsuitalionis  aeieriue  prse-. 
mium  sperat.  Sic  ille,  qui  ultroneus  ambit,  vel  iin- 
portunus  ingeritur,  vix.  pro  adversitato,  quam  in. 
regiminepaiitor,  pramium  canseqnelur,  Ad  se.ita- 
qtie  quod  pattlur,  refcrat;  sihjque  ooine,  quod  lace-. 
raiur,  ascribat.  Laborcs,  qttos  stistineit  boooribus. 
recowpensei,  fructumque  laborum  potius  in  adepla, 
dignitate  constiiuat,  quain  de  fuluri  muneris  relri-. 


ratio  persnadei,  quia  pluris  emit  Ecclesiam*  qui  sua  C  butione  praesumat,  Domino  de  lalibus  altestanle 


omnia  cmn  laboribus  perdidit ;  qnam  is,  qui  quielns 
et  ottosus  praeftxac  quanlttatis  pacta  persokit. 

Porro  cnm  el  forensibus  legibus  canlitm  sit,  ut; 
curialis  qnisque  fundilus  arcealur  a  dero;  iste  de 
Ecclesia  migravit  ad  curiam.  Et,  beu  prodigiosa 
vesania!  ut  praeferalur  clerieis,  qui  de  clerico  efli-. 
dtur  curiaiis  :  factus  est  servus  mundi,  ut  |us.  Do-. 
mini,  imo  cathedram  pestilentia?  usurpet  io  doino 
Dei.  Qui  si.semei  investituram  de  manu  largitoris 
acceperit,  vet  quolibet  prorsus  ingenio .  cuimen  regi- 
mints  adepius  ascenderit,  mox  nt  sibi  fautores  int 
veniat,  largade  facuitattbus  EcclesiiB,  dona.  dwpen- 
•at. 

CAPUT   III. 
Qe  episcopo  quodam  Bononienti. 

Noslris  certe  temporibus  Bononiensis  Kcclesi* 
qUidam  praesedit  episcopns,  eo  scilicet  modo,  quo 
dix!mns,  curialis  :  qui  nimirum  poslquam  laiissiuia 
ecclmastici  juris  pr»lia  in  suburbio  constiluta 
distmxit,  subsequenter  obmuluit.  Sicque  feie  pcr 
sepumnum  donec  advixit,  paralyiicus  et  eliiiguis 
elaitguit.  Juste  scilicet,  supemo  dispensante  judicio, 
ut  qui  linguam  suam  feceral  negolii  feralis  inlerpre- 
tem,  cum  ipsa  quoque  nrcrsus  amitteret.toiius.elor 


c  Quia  receperunt  mercedem  suam  (hlaith.  vi).  », 
Nam  sibi  ipse  conscivit,  un.de  mens  ejus  tot  casibus. 
concussa  succumbit.  Enimvcro  qui  ad  muiisteriuia. 
terrcn»  dispensalionis  coaclus-  atlrahitur,  cum  in 
exseculionibus  ejus  adversa  perluierit;  laboris  sui 
praemionon  carebil,  At  si  villicaluspretto^ve)  pr«v. 
oibus  oblinetur,  erubescit  pro  laboribus  suis  com- 
modum  retribntionis  exigere,  qui  se  laborandi  ma-; 
teriara  meminit  imporlunis  anxieta^tibus  extor&isse. 
Haec  itaque  diximus,  ul  non  sibi  gloricnlur.Simo-: 
niacamdeessc  venaiitatem,  qtii  famnlando  principibu^ 
ecclesiasticam  adepti  sunt  dignilalem.Nec  sibi  re- 
gulam  gratuita?  promotionis  applaudant ,  ctim   se 


I)s 


redemisse,   qtiod  possidctur,  duris  laboribus  uou 


ignoran^ 

CAPUT  IV. 

Quod  peccata  epscopi  iton  recie  ordhiati  in  promolorit 

-  caput  redutuienl. 
'  Prjnqipibus  quoque,  et  qiiibuslibet  ordinaloribus 
ecclesiarum  summopere  cavenduni  esl,  ne  sacra 
loca,  non  cousideralo  diyino  jtidicjo,  sed  pro  arbi- 
trio.ct  ad.libitnin,  praebeant.,  ne  ad  suam  coufusio- 
n.cm  divjnac  legis  prdinem,  sacrorum  canonum  sta- 
tuta  coufundaiit.  Nain  quisc|iiis  Ecclesiam  Dci  non 


469  OPISC.  XXII   -  CONTRA  CLERICOS  AULICDS.  m 

eiibjuuxit.  <  Nec  communicaveris  peccatts  469  A  impcra  nobis.  Quxrespondil  :  Nuni  possum  deserere 


alienis  (Ephet.  x\xu).  >  Alienis  qtiippe  pcccalis 
cotnmuoicarc  convincitur,  quisquis  indignum,  et 
tmproBiim  ol^uc  ideo  cuDidum  ad  rcgimen  prove- 
Ucre  non  veretur.  Et  cum  Ecclesia  Christi  non  ha- 
foens  maculanv  neque  rugam,  reproba  cttjuslibet 
erdinatione  foedalur,.  in  ordinanlis  animam  omnis 
tUa  lcthiferse  contagionis  lepra  transfunditur. 

Romanorum  nempe  tradit  historia  (Paulus  Dia- 
cos.  Hirt.  Hom  ad  Eutrop.  iib.  n,  in  princip.)  quia 
|>etenlibus  Gotlu?  ut  ci&  imperalof  Valens  episco- 
jpos  destinaret,  a  quibus  Chrisliame  fidei  ruditnenta 
susciperent ;  ille  doctores  ad  eos  non  orihodoxosv 
*ed  Ariaui  dograalis  mistl,  rudemque.  popultim,  qui- 
Lus  iovolulus  erat,  erroribus,  implicavit.  Sed,  o- 


vinum  meum,  quod  laetitical  Deum  et  homiiies,  et 
intcr  ligna  crelera  promoveri  T  •  Dcinde  Scriplura 
stibjungit  :  c  Dixenintque  omnia  470  iigna  ad 
rfaamnum  :  Veni,  el  impera  nobis.  Qui  respondit 
eis  :  Si  vere  regcm  me  vobts  constUuitis,  venile,  et 
snb  umbra  mea  requiescite  (Ibid.).  > 

Longum  est,  si  cKcamus  Gedeonera  typum  tenere 
Salvaloris  (Hdic.  vur).  Per  plnrimas  ejus  uxxwcs, 
diversas  debere  nationes  intcMigi,  quae  sibi  eohiesere 
per  fidem.  Per  septuaginta  filios,  lotidem  finguarum 
populos.  Per  concubinam,  Synagogam.  Per  Abi- 
inelecb,  antichristum,qui  Synagogre  filius  crit.  Unde 
et  in  Apocalypsi  his  qui  credituri  sunt,  dtcitur  : 
c  Qui  dicunt  se*Juda?os  esse,  et  non  sunt,  sed  sunt 


Uraedicandam,  vereqtte  laudabilem  divinL  examinis  B  *yn»goga  Satanae  (Apoc.  n).  ►  El  sfeut  ille  peremit 


aequitatera  I  Nam  cura  Cotbi  jam  ab  Hunnoruni 
agminibus  cx  anliquis  sedibus  fuissent  violenter  eje- 
cti,  et  cilra  Danubium,  inlra  Romanos  sciljcel  flnes» 
9  VaJente  sine  ulla  fcederis  pacliope  benigne  sus- 
ceptt ;  divino  tamen  judicio  postmodum  contra  Va- 
lentem  in  arnia  consurgunl,  ejusque  exerciium 
acerrima  caede  prosieniunl.  Quibns  cognitis  Valens 
egressus  Anliochia,  contra  Goihof  innumeris  valla- 
tus  agminibus,  prope.ral :  sera  duclus  poenitentia, 
sanctos  quosque  revocari  de  exsiliis  imperat ;  mox 
tainen  commitlit  et  pertlit.  Nam  ad  "primum  Gotho- 
rum  impetum  lipmanorum  equitum  acies  perturban- 
tur,  nudalosqtie  pedkes  deserunt.  Qui  inox  equiiatu 
Iwstium  septi,   ac  sagittarum  nnbibus  cbruti,  dum 


septuaginta  fratres ;  sic  iste  persecuturus  est  om- 
nes,  quse  sibi  non  consentient,  nationes.  His,  in« 
quam,  omissis;  quoe  longioris  styli  videnlur  cgero 
traclatu,  in  quantum  patitur  epistolare  compendiom, 
ila*duntaxat  coepiae  disputationi  congruere  videannv 
prolixa»  historiae  flguram  snccincte  perstriugimue* 
<uid  ergo  per  Joalban,  qui  interpretatur  eon- 
summalus,  sive  perfeetus,  nisi  sanetum  et  doetuui 
quempiam  pradicaterem  ctebemusaccipere?  liie  »k 
mentera  Garizim  ascendit  et  voce  magoa  clama-tit 
(Deut.  xxvn).  P.rius  ascendit, _  et  postmoduiu  oftamat» 
¥it.  Anie  consnrgit  in  montem,  et  sic  elevat  vocem» 
Qvia  nigi  doctor  viriuHim  prius  culmen  asceudit^ 
inaniler  clamat.  Sicut  per  Isaiam-dkiUir  :  c  Supcr 


litic  illucque  veltit  amentes  pailando  diffbgiunt,  bo>-  C  montem  excekum  aacendelu,  qui  evangeiizas  Sionr 


stilibus  gladijs  fundllus  perimuntur;  ipse  quoque 
imperator  sagilta  sauciatus,  eqqo  delabitur ;  ia  vi- 
lissimam  tegetem,  milite  gestanie,  deferlur;  sicque 
superyeaienlibus  Golhis,  ignibus  atrociter  concre- 
matur.  Justo  quippe  Dei  judicio  ab  etedem  consttm- 
ptus  esl  flamina  vindiclai,  quos  ipse  percusserat 
igne.  perfidia?,  Sic,  jtixta  Scripturas  sententiam, 
cgressus  est  ignis  de  rhamno,  et  devoravit  cedrum 
Lihaui  (Judic.  tx)« 

Sed  et  perhoc  excmphim,  quodnunc  dc  Scripltira 
postiimus,  illud  cliam  non  inconvenienter  occurrit, 
quod  ibidem  in  libro  Judicum  positum  memoramus. 
N«m  dum  hoc  ferreo  sarculo,  el  ii  qui  regimine  digni 
sunt,  fugiant ;  et  illi,  qui  merito  reprohandi  sunl 


exaita  in  forlimdine  voeem  'tuam,  qui  evangeltzat 
Jerusalem  .(ha.  xu).  »  Per  Garixim  aulem  sanata 
designatur  Ecclesia,  quse  est  virtutuiu  omniui» 
scboia,  et  ccjelestiunv  segelum  ubertate  fectmda.  Ili* 
est  enim  mons,  qui  dandis  per  Moysen  benedietHK 
nibus  depiitatus.  est :  et  Ecclesia  mous  benedictionia 
esl,  cujus  filiis  per  apostokim  dicilur :  -«  Jn  boc.vo- 
cati  eslis,  ut  be:  edictkHietn  luereditate  pessideatis 
(l  P$tr.  m).  ».llanc  hxreriitalem  a  vidua  nutre 
suscepimus,  pro  qua  vir  ejus  mori  dignatus.est ;  de 
qua  et  per  Psaliuistam  dicilur  :  c  Yiduam  cjus  i>e- 
nedicens,  benedicam  (Ptal.  cxxxi).  i  El  congrue- 
Garwiin,  qui  inierprelatur  diptft^,  vei-  advcna%  san- 
ctam  figural  Ecclesiam  ;  quoniam  Ecclesia  gentitiiu. 


irreveremer  accedant ;  bqc  agi  videtur  pcr  operar  ^qux  pfiu&exstitjl  ujndilus  a.Dei  iegedivisa,  inpii 


tionis  effectum,  quod  illic  iegilur  per  allegoria*  my- 
steriym.  Ai.t  enim :  Quia  c  stetit  Joathan,  ia.vertice 
inontis  Garizim,  elevaiaque  voce  claiuayit.  *  Audite 
me,  viri  Sichem,  ita  ul  audiat  vos  Deus  :  lerunt 
ligua ,  ut  ungereal  super  se  regem ,  dixeruntque 
oliv3D  :  Impera  nobis^Qus  respondit  :  Nunquid  pos- 
sum  deserere  pinguedinem  meam,  qua  ei-dii  uluntur , 
el  honiines  ;  et  venire,  ut  inter  iigna  promovear  ?  - 


ma  vocatione  facta  est  advcna,  jainque  per  incre 
mentum  grajtye  iaela  est  omnino  domestica.  Unde 
jam  firmiter  radicatis,  el  velut  in  urbecomposilis 
Pauhis  ail :  c  Jam  non  eslis  hospiles,  el  advenae  ; 
scd  cstis  cives .  Sanctorum ,  et  domestici  Dch 
(Ephes.  n).  i 

Sed  ut  omittentes  pluriraa,  quod  propositum  est, 
trJttsiiiendo  celeriter  perctirramus,  ligija  silvae  suut/ 


471  S.  PETRl  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III-  —  ©PUSCILA  VARIA.  4TST 

fundit,  nisi    illi   designanlur,  qui   Spirilus  sancti  A  cst,  spirituales  viri  lignis  praeessc  Biiveslribus,  id 


piuguedine  delibuti  evangeiizando  pacem,  rcconci- 
liant  homines  Creatori?  c  Quam,  iiiqtiit,  specio&i 
l>eJes  evangelizantiuro  pacem  (Rom.  t)  \  >  Ficus  au- 
tein  sacrae  legis  imaginem  teuet,  unde  ct  iu  Evange- 
lio  dicilur :  Quia  c  quidam  paterfamjlias  p'autavit 
vineam,  ia  qna  scilicet  plantavit  et  flcuiu.  Yinca  > 
quippe  471  €  Domini  Sabaodi  dcmus  esi  Israd 
(Matih.  xxi ;  ha.  v).  >  Ju  qua  nimirum  plautavit 
divina  inanus,  Decalogum  legis.  Sed  ll;rc  ficus 
priorein  populum  quasi  grossos  suos,  aridos  scilicet 
el  inuiilcs  protulit,  et  ahjecit;  novum  vero  Cbri- 
stianae  fidei  gernicn  ad  raaturitaiein  internac  pin- 
guediuis,  suaviutemque  perduxil.  De  quibus  Jere- 
mias  ail : «  Vidco  ficus,  ficusbonas,  bonas  valde  et 


est,  terreuis  boniiuibus,  aique  carnalibus  nuUateniis 
acquiescant  ;  oOerl  se  rhamnus,  et  ab  eis  eonsu- 
mendits  :  e;  eadem  vcl  pravae  conversalionis  exem- 
plo,  472  vel^crronei  dogmalis  incendio  consumplu- 
rus.  libainnus  euim  spinis  crebrescenlibus  horrei, 
per  queni  scilicet  jquilibel  pervcrsus  invcnilur,  qui 
sic  peccalorum  tanquam  veprium  asperitate  densa- 
tur.  Unde  el  primo  homini  diclum  cst :  «  Tcrra  tua 
spinas  el  tribuk>s  germinabit  tibi  (£*>*.  ih) ;  >  id 
est,  corpus  tuum  aculeatis  vitiorum  puticlionibus 
subjacebit.  El  per  piophclara  Dominus :  «  Spinis, 
iuquit,  peccatorum  suorum  circumdederunt  me 
(Threu.  m).  >  Ligtiis  iuque  peieniibus  regem,  \d 
esl,  pravis  quibusque  carnaliter  eligentibus  praesu- 


inalas,  maias-  vaide,  qua;  comedi  aon  po&sunl,  ea  B  iem;  rbamnus  accedit  ui  medium,  quilibet  videlicet 


quod  ainl  maiae  (J*r.  xxiv).  > 

Per  ficus  erga  iili  possunt  non  inconvcnicnter  in- 
telligi,  qui  sacrx  lcgis  eruditione  sunt  sufficienter 
inslructi.  Vitis  etiam  idipsum  pene  vidctur  significa- 
re  quod  ficus.  Dicit  euim  Dominus :  «  Ego  suin 
vili*  vera,  «H  vos  paJinites  (Joax.  xv).  >  Etqutade 
palraitibns  fiuot  vites,  quid  mirum  si  et  sanci  do- 
cioresasserantuf  vites ;  ut  quod  Sfttvairtr  nuuidi  per 
naluram,  hoc  illi  glorientur  habece  per  gvaiiam  ? 
Qui  niBiiimii  dum  triumphum  Dominicae  passioui* 
pnedicarc  non  cessant,  quasi  pcr  docirinao  sktgs  bo- 
irosareniia  comla  nostra  viuo  ;*viicruott*  iuebriant. 
De  hoc  vino  pcr  Jacob  supcr  Sr.-ivaiore  nostco  ailiv 
gorice  diciiur  :  «-  Lavabit  iu  viao  stoJam  stiam,  et 


reprobus,  qui  ct  ignem  damnatiouis  in  se  ex  eornm 
pravjtatibus  augeat,  et  eos  perversc  virendi,  vcl  tlo- 
cendi  reciproca  combuslione  consumat.  Unde  el  illic 
dicitur :  «  Egrediatur  ignis  ex  eo,  ul  consumal  hn- 
bilatorcs  Sichem,  et  oppidum  Melio,  egrediaturqtte 
iguis  de  viris  Sichom,  ct  de  oppido  Mello,  et  devo- 
rel  Abimelecb  {Judic.  ix).  >  Haec  autem  Joathas 
constitutus  iu  vertice  tuonlis  eloquitur;  qui  per 
sanctos  in  Ecciesia  pr&dicalores  addiscimus,  quo- 
niodo  quibusque  perversis  ac  reprobis  vana  peten- 
(ibus  restslaraus. 

Eccf,  venerabilis  fraler,  unam  duntaxat  Epislo- 
lam  petisti,  sed  insttper  et  altcrain  reccpisti.  lpsc 
quoque  versa  vice  deposco;  ut  dum  integra  nostr» 


iu  sangtiine  paliimn  siTura  (Gen.  xlix).  >  Slola  Chri-  6  dilectionis  una  dirigitur,  ad  nos  etiam  juxla  vctustae 


sti  futt  in  aposlolis,  et  cancris  creden*ibns  Syn- 
agoga ;  cujtts  etiam  paUium  geutiUs  est  popuius.  Da 
quibus  sibi  per  propbetatu  tiici  tur ; « Vi  vo  ego,  dicit  Do- 
iniiMJSfrquia  bis  omnibus  velot  ornajneato  vestioris 
(I$a.  xkix).  >  Hos  itaqua  Christus  in  saugnine  ure  la- 
vitf  «fnein  de  seinetips«  contritus  in  pnelio  [f.  praelo] 
crucis  expressit.  Unde  et  Joaunes  aii :  *  Qiu  dilexit 
nos,  et  bivit  nos  a  peccatis  uosiris  in  sanguine  suo 
(Apoc.  i).  >  (4im  igitur  oLva,  ficus^  ac  vitts»  hoc 
(19)  Eptstt>ta  tlibriu. 


disputationis  ctbicos  gemina  reverlalur.  Quod  si  ie 
de  curiaiibus  episcopis  adhuc  latius  audire  deleclat, 
ejusdem  themalis  epistolam  (19),  quam  concarJi- 
nalibus  tttis  olim  inisi,  te  videre  non  pigeat.  lllud 
etiam  in  epistoia*  calce  subnecto,  ut  aiuodo,  et 
deinceps,  sicut  ii,  qui  Ecclcsias  mililando  promoli 
sunt,  vocantur  cx  more  pontifices;  ita  qui  faniu- 
laudo  principibtts  fiunt,  dicantur  a  curia  curialcs. 
Sit  nomen  Domitti  benedictunu] 


473474  OPUSCULUM  VICESIMUM  TERTIUM. 

VE  BREVITATE  VIT^  PONTIFICUM  ROMANORU^f ,  ET  DIVINA.  PROVIDENTIA. 


Argduextum.  —  Alcxandro  summo  pontif.  cx  Mantuane  patrtrm  conventu  reJeunti  has  lilteras  obviam 
mittit,  in  quibus  eidem  sciscitanti  rationem  reddit,  cur  pontificum  Romanorum  vita  brevis  plertMiique 
et  an^ttsta  sit.  Deinde  in  admirationem  divinsc  providentise  et  bonitatis  effunditur,  a  qna  tol  tantaquc 


475  Of_S_.  XXIII.  —  DE  BftEVlTATE  ¥1T__  Pl».  RR.,  ETC.  *'• 

anarei  congronra  jodicavi  exenio  Hueranim  libi,  A  j«s  surpe  dignatus  est  propagari;  alier  qninqua- 


quo  vidtlicel  dono  poltss.mum  delectaris,  occurrerc 
Sed  ei  mox,  nl  ad  vos  impiger  i*er  arripcrem,  dnl- 
cis  fama  percivit.  Jacob  siquidemi  de  quo  Scripiura 
dicti,  quia  i  simplex  habitabal  in  taj-crnaculis  (Gtn. 
xxv), »  idcirco  terrenis  placandum  esse  fratrem  mu- 
neribus  duxit,  qtiia  sola  dantaxat  eum  diltgere  ter- 
rena  eognovit.  Ego  quoque,  qni  cum  Jacob  domi 
srmpliciler  habitavi,  quta  tibi  plus  spiriiii-dfci,  quam 
carnalia  quaeque  placere  non  an.bigo,  spiriluali  fa- 
cicm  tuam  muncre  placare  contendo.  Quanquam 
cnm  David  ftigerei  a  facie  Absaion,  magis  sibi  pro- 
fuerit  Ghusai  Arachites  qui  in  Jernsalem  rediit , 
quatn  Ethai,  qui  videlicet  a  fugiente  David  indivi- 
duus  assecla  non  recessit  (//  Reg.  xv).  idem  qnoque 


ginta  sex,  aiter  qoadraginta  annorum  curricula  in 
regali  fastigio  floruerunt :  posl  quos,  ct  alii  videli- 
cel  utriusque  regni  principes,  etsi  minuscule,  nnn 
tamen  ad  inslar  Romanorum  ponliftciifn,  brevissima 
regnavcrunt  teinporum  quanlilate.  Ad  quod  facile 
respondetur;  qota  cunt  unus  omni  mundo  papa 
prasideat,  reges  autem  plurimos  in  orbe  terrarum 
sna  cujusque  regni  meta  condudat,  quia  quilibet. 
imperator  ad  papae  vestigia  eorruit,  tanquam  rex: 
'  regum,  et  princeps  iinpcratorura,  cunctos  in  carne 
viventes  honore,  ac  digntiale  praecellit.  Unde  quo- 
iibet  rege  defunelo,  adroinistratiooe  e]us  reguum 
taniunmiodo,  cui  prcerat,  destituiiur;  cum  vcro 
sedis  apostolica  poutifex  niorittir,  universus,  laii- 


Davld  legem  constiiuit  in  Israel,  ulajqna  sil  pars  B  qiiasn  communi  paUre  muudns  orialur.  Qmdemm 


descendcntis  ad  pra.lium,  et  remanentis  ad  sarci 
nas  (1  Reg.  xxx) :  et  potcntius  juvit  Israeiilicum 
poputum  Moyses  in  Rhapbidim,  <Ju_n  velot  otiosits 
oraret,  quam  Josue,  licet  irrirentibus  Amalecitis, 
terribililer  armatus  occnrreret.  Quod  perspicue  per- 
bibet  Scripiura,  cum  dici:  :  <  Quia  cum  levarel  ma- 
nns  Moyses,  vincebat  lsrael ;  sin  auiein  patilulutn 
remisisset,  superabat  Amaiech.  >  Sed  nullum  munus 
cuiqoam  congruentiits  datur.  qnam  id,  quod  ab  eo 
ipso,  cui  datur,  exigitur. 

CAPUT  rRlMUM. 
Cur  Romanorum  poniificum  vtia  brevii  $U. 
Aliquattdo  certe,  st  rite  tcneo,  a  me  sollicite  re- 


Africa  tfe  regibus  Asfce,  aut  quid  _4Ethiopia  de  prin- 
cipibus  sentit  Hesperiae?  Naro,  sivc  inorianiur.  sive 
vivant,  quia  procul  a  se  rerooli  sunl,  ulrumque  in- 
differenter  ignorant. 

Est  et  aliud,  cum  mors  cnjiwlibet  regis  non. 
magnopere  sit  terrori;  qitontam  saecuiares  prtncipes, 
qui  turbis  popularibos  praesttnt,  saepe  gladiis  peri» 
montur.  Nam,  ut  de  multis  paucos  adhibeam,  Caius 
Claudius,  Nero,  Galba,  Olho,  Vitelltus,  omnes  jstl 
imperatores  per  continuam  sunt  scrieni  onus  nosl 
alterum  principati,  et  excepto  Claudio,  cuncti  auut, 
vel  suis,  vel  hostilibus  gladiis  interempti.  PostmcK 
dum  quoque,  sicut  Romana  tradit  hisloria,  Macri- 
ntis,  Anloninos,  Alexander,   Maximits,  Gordianus, 


quisistis,  qucc  mihi  causa  videretur,  cur  apostolicx  C  Decius,  Gallus,  Voiusianus  -  omnes  hi  seriaiini  sibi* 


sedis  aiitistes,  nunquam  dtutius  vivat,  sed  intra 
brevo  temporis  spaiium  diem  claudat  cxtremum, 
adeo  ut  post  B.  Pctrum  apostoium,  qui  per  quimiuo 
eirctter  annomm  lustra  prassedit,  nemo  postmodiini 
Romanorum  poritificuni  boc  spaiium  praesulatus 
ccquaTcril;  modernis  imo  temporibns  vix  quispiain 
hi  praedicta.  sedis  cultnen  evehitur  qui  metain  qua- 
tuor,  vel  ut  niulium,  quinque  transcendat  annorum* 
Quod  considerantibus  prodigiafis,  ut  iia  loquar, 
stupor  oboritor,  quoniant  haec  breviter  vivendi  ne- 
cessitas,  quantum  ad  nosiram  notitiam,  in  nulla 
alia  tottus  orbis  Eeclesia  reperitur.  Sed  in  quantum 
mortalibus  divinto  dispensationis  revelatur  arca- 
num,  videtur  nobis,  quia  idcirco  hoc  judicii  ccelestis 


met  per  continuum  ordinem  succedentes ,  gladia 
trucidante,  prostrati  sunt.  Sajcuiarcs  ergo  princi- 
pes,  quia  diverssc  mortis  casibus  exponuntur,  cor 
audientium  exitu  non  atteriinr ;  |rapx  vero  vita,  quia 
sola  iiattiralis  obitus  lege  concludiiur,  ejus  ex  hao 
vita  transilos  sme  gravl  formidine  non  auditur. 
Pos*ro,  quia  lerreni  prmcipes  regni  sui  quisque,  ul 
diclum  est,  limilitms  inclndutrtur,  coiisa  non  esl  cur 
per  alienas  mundi  provincias  eorum  obilus  diffun- 
datur;  papa  vero,  quia  solus  est  amoium  Ecclesia- 
rum  universalis  episcopus,  cum  iuce  privaiur,  inors 
e}us  per  ampia  terrarum  regna  diffunditur.  Et  sicut 
sol,  quia  solos  lucet,  si  eclipsim  forte  sustincat, 
praesto,  necesse  est  ul  ienebras  totus  ubique  mun- 


num,  viuetur  nonis,  quta  ractrco  nocjooten  coeiesus     praesio,  necesae  t»i  unwiwno  w*u»  u«..H««  ...... 

ordo  disponit,  ut  humano  generi  metuin  mortis  in-  "  dus  incurrat;  sic  papa  cum  ex  hac  vita  recedit, 


culiat;  eL  quani  despictenda  sit  temporalis  vit» 
gloria,  in  ipso  gloriae  principatu  evidenter  osiendat , 
quatenus  dum  pnecipuus  hominom  tam  angusti 
tempons  compendio  moritor,  tremefactos  qoisque 
ad  prtestolandi  sui  obitus  cusiodiam  proVocetur,  ei 
aruor  bumaui  generis,  dum  cacumen  ac  verticero 

■  •!<••«       aa_«!iI_mI  M*-.»-k      _M-M_. 


..M    •«..*.    r~~zt~ 


Uiico,  quia  unos  iu  mundo  est,  louginqua  regnoruin 
spalia  morlis  ejus  fama  percurrit;  et  consequens 
est,  ut  quos  lam  subiimis,  singularisque  personse 
casus  obturbal,  propri»  quoque  vocationis  exitum 
tremefactis  vUccrtbus  expayescant.  Ubi  nolandum, 
quani  velit  omnipotens  Deos  Romani  pontillcis  vilaiu 
u^i.ikn.  tn   <_wi;n*AtiAnA  nrA-lAoiu%_  ctiius  ctiau. 


m 


S.  PETM  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  W.  ^  OHJSCtJLA  VARIA.  47* 

CAPUT  1U  a  iit,  magni  draconis  carues,  fame  faucea  ofcluloanie, 


Pnrdicantur  dwina  bomtatit  ei  bem/lcenlia 
muaera. 

tlic  libet  aciem  meotis  paulisper  attollere,  et 
qnanta  ctiviiilius  tomini  gratia  pnerogetiir,  brcvifer 
inriagare  ;  eui  nimirum  per  divini  muneris  inttitu- 
ikmem  elementa  cuncta  deserviunt,  et  non  modo 
ceelum  et  terra,  aer  et  aqua,  sed  et  quseque  iu  eis 
stmt,  ki  homanae  iitilitalis  adminislralione  concux- 
rmit.  Primo  qu-idcm  sibi  fcimulantur  quatuor  ele- 
menta,  qux  dixiinus,  quia  ex  eis  coiislat;  deinde 
qitia  quidquid  habeut,.  illi  cxlrinseeus  adroinistrant. 
In  litunore  quippe  terrje  radix  hcrbarum  et  arbo- 
rnm  coalescif,  qnas  posUnodum  in  usus  hominum 
ad  naturalis  mensune  celsitudinem  porrigit.  Ipsa 


comedit,  ut  etiam  juxta  litteram  itlud  Psalmista 
videatur  impleri : «  Tu  eonfregisii  capul  dmconis. 
magni,  et  dedisti  eum  in  escam  populo  jEtkiopum* 
(P*al.  LSXHl).» 

CAPUT  III. 

Temporum  varietate$  detcribuntur. 

Sedcum  Deus  omujpotens  homini  cuncia  subdide- 

rit,  hoc  etiam  non  minus  mirabile  esl,  quod  ipsa. 

quoque  sibi  lempora  tam  pulchra  qualitatum  varie- 

tale  distinguit :  vidclicet,  ut  prius  brumalis  algor- 

semina  commendata  novalibus  occultat ;  deinde  ve* 

ris  clementia  muiiiplices  germinuro  fetus  muiidum. 

parturire  compellat ;  mox  astivum  cauma  segele* 

lorrcat;  postremo  pluvialis  aulumnus  et  palmiiibu*. 

qiioqne  agrestis  herba  in  carne  animaiium  verlilur ;  D  uvas,  et  arboribus  quoque  turgentia  poma  decerpat. 


animalium  vero  earnibus  hominum  viscera  vege- 
rantur.  AnimaKa  quoque  ipsa  dum  vivunl,  diversis 
limnaiue  servilutis  depuUntiir  obseqnti*  :  nimirum, 
ut  alia  sese  insidentibus  vchicuium  praebeant ;  alia 
eammeudandis,  profereiutisqiie  seroinibus  arva  pco- 
fuindant;  atia  uobis  non  medo  kiciis  profluanl  co- 
piam,  sed  et  velut  evangelicas  subjecia  doctritue» 
duas  luuicas  dividani'  (Luc.  m),  duin  se  peJLUMis» 
nos  velleribus  tcgont.  Sed  quia  nos  in  singulis  ini- 
morari  non  sini.1  epistolare  compendium,  quae  vix 
posset  eiiam  protixitas  enumerare  iibrorum,  sofli- 
viat  nobis  brevis  illa  Psalmisiae  conclusio,  qua  dici- 
tur :  i  Omnia  subjecisti  sub  pedibus  ejus,  oves,  et 
boves  universas,    insuper  et  pecora  campi ;  volu- 


Sed  nec  ipsos  quoque  proventus  arborum  vel  agro- 
rum  omoipotens  Condilor  in  unam  quodammodu; 
congeriem  coacervat,  sad  diversa  diversi*.  tem* 
poribus  vel  agenda ,  vel  edenda  dispensat.  Nara  st 
eodem  tempore  cuncta  ad  vescendum  poma  concur- 
rerenl,  et  fastidium  congesta  vescentibus  gignerent, 
et  simuicousumpla  de  copia  inopiamgenerarenl.  Sed. 
nunc  ila  diversis  sunt  variau  temporibus,utdum  ilia- 
comeduuiur,  ha?c  malurescant,  eldum  alia  consumpta 
pertranseunt,  aiia  mox  maturala  succedant.  Fruges 
quoque  si  colligendae  simnl  ingruerent,  laboribusnou 
ferendisagricolas  pregravarent;sed  dumvariis  teni- 
porum  dispensantnr  articulls,  et  proventus  copianon. 
minuitur,  et  labor hominum  levigalur.  Nam  quod  sege- 


cres  co?H,  ct  pisces  maris,  qui  perambulanl  semitas  C  tumaIiarsinlseroiina,etiamlIoyses4MMrhiboiPharaoni^ 


maris  (Ptal.  vm). » 

Et  hoc  esl  inter  caelera  vakle  mirahile,  quonlaait 
ab  humame  subjectionis  imperio,  nec  volatus  aves,. 
nec  fortitudo  leones,  nec  velocitas  tigrides,  nec 
proceritatis  enormiias  eripit  elenbantes.  Leoni  ptane 
lanttis  iiiesi  lerror,  ul  cum  rugitus  emittit,  multa 
protmus  animalia ,  quae  illius  impelum  poterant  eele- 
ritale  cursus  evadere,  compellaQlur  omnino  defl- 
rere,  et  gressus  soos  stupefacla  et  atlonita  cohk 
here.  Loo  tamen  ab  homine  capilur,  et  tanquam 
tfebilis  cattus  caveis  inseritur.  Tigtis  quoque,  quai 
tingtia  Parthica  dieitur  taahta ,  uno  cursu  siadia 
octingenta  transmittere,  integro  vero-  dte  totum 
mundum  ab  ortu  usque  ad  oceasum  dicituc  trans- 


PostquamenimgrandopercussitiEgyplum  i  cLinuro, 
inquit,  et  bordeum  lxsum  esl,  ea.quod  hordeum  es- 
set  virens,  ei  linum  jam  folliculosgerminarel;  trili- 
eum  autem,  et  far  non  sunl.Ixsa,  quia  serotina 
erant  (Exod.  v).  i  De  primitivis  eiiam  pomis  paulo. 
post  dicit :  c  DevoraU  est  igitur  herba  terne,  eL 
quidquid  pomorum  in  arboribus  fuit,  quse  grando  di-. 
miserat  (Exod.  x).  i 

Cum  igiiur  soli  homrai  maria  simulet  flumina^ 
paludes  et  slagna  cum  innumeris  piscium  compelbn- 
lur  servire  generibus;  aer  cum  ayibus  simul  et  im^ 
bribus;  terra  cum  pecoribus,  eunclbque  germihi- 
bus  :  baec  lamen  interim  velut  parva  posiponimus» 
majora  perpendamus.  OmilUmus  igUur,  quod  hujus. 


ilire  (vide  Scholia  ad  calcem  oputcvliy;  hacc  tamen,  "  roundi  condilio  tanta  moderationis  arte  disponitur. 


qtiae  lam  incredibiliter  currit,  aliqnando  venanlium 
hiqueos  non  evadit.  Sed  cum  mirauda  quxlibel 
animalia  virtulum  bominum  sinl  subjecta,  eliam 
miniina,  vel  immunda  humanae  satuti  probantur 
titilia.  Quid  enim  vilius  eimice?  umervsi  sanguisuga 
faucibus  hacserit,  fumo  illius  exccpto,  statim  evo^ 
mitnr,  et  diflicitltas  urui»  bujus  appositione  laxatur. 
Quid  etiam  juxta  legem,  immundius  vulturc?  Tot 


l4mAn      in      oa     siinl 


ulaeret  ignis,  duo  videlicet  masculini  generis  ele-t 
menta  praesideanl;  niia  veroduoKquaB  Cumiuiui  sunl 
generis,  aqua  simul  et  terra.  sulisidaot ;%  el .  hpc 
quasi  bino  conjugio  procreatur  quidquid  apud  nos 
ex  qualtbet  originali  materia  prodire  conspicJtur.Ta« 
ceamus  eliam,  quod  tota  coeii  machina  usibua  bonii- 
num  Ha  mirabiUter  se/viat,  u|  contra  septem  piane- 
Urum  globos  perpetuo  routu  circumacta  confligat ; 

finafAnitc  Hnm  ill«»  nAltinl  Arfnm    iala  TAPirsif  inailp.r 


477  OIHJSC.  XXllL  —  DE  SREYITATE  VIT.E  PP.  HR.9  ETC.  473 

iitn  parwm  sp  ritualis  figurae  mystertnni  deprehen-  A  angelica  propulsaret.  tjiulc  nnictiique  noslrum  a  die 
dilur,  si  qu«  sii  in  homine,  minori  videlicet  cnundo, 
concertatio  perpeodatur.  Quiil  enim  spbaera  coeli, 
qua  planetas  includU,  njsi  corpus  desiguaJ  huina- 


num,  quod  raiionalem  antmam  contegk?  Qu»  vido- 
licet  anima  quast  septenario  planetarum  numero 
cootinetur,  dum  tolidem  sancli  Spiriins  donis  inv 
bnitur. 

Et  qtiid  e&t  quod  spkera  labiutr  ad  occasttm, 
econlra  planeiae  concorditer  enitunliir  ad  orUnn, 
nisi  hoc  quod  Aposlolus  ctieit :  c  Quia  caro  concu- 
piscil  adversus  spiritum,  spiritus  autem  adverstis 
carnem ?  [Galat.  v.)  >  Nunqiiid  non  quasi  sphaeram 
contra  planelas  pugnare  conquerilur,  cum  de  carnis 
et  animae  suae   controvdrsia    lamentalur,  dicens  : 


baptismatis  usque  aii  479  obitum  delegatus  est 
angelus,  qui  et  vjriljter  decertantem  a  teniatione 
custodial,  et  anxiliutn  praebere  in  bonis  operibus 
non  ilesisiat.  Dareinus  exempla,  nisi  cerneremus 
frcquentatione  notissima.  Ilic  nolandum,t  cum  Deug 
luimiiii  tantam  pracroget  graliam,.  quaniam  Deus 
ab  bomine  patiatur  injuriara;  deputat  Deus  virtules 
angelicas  huinanae  custodiae;  et  infelix  liomo,  rclicla 
niiuidiiia-el  purjtate  virtulum,  squaloribus  se  polluil, 
ac  sordibus  vitioriitn.  Nam  in  exbalantjs,  ac  coenosae 
lux.uri&  felore  provolvtoir;  cum  vewiescentis  avari- 
tiae  sordihus  inquinatur ;  cum  denique  ad  insiar 
iEgypiiorum  fluminum  homicidialis  anima  in  odii. 
sajiguinem  vcrtilur  {Exod.  vu);  postremo  cum  vclut 


*  yideo  aliam  legem  in  membris  meis  repugnanlem  B  »»  cloacam  slercomm  corruena,  multiplicis  nequitia) 

faecibus  involuta  foedatur  :  btine  angekis  fetorem,  et 

inbonestam  pimtlentiae  natiseam  inviuis.  salis,  ct 

graviter  toleral,  etsi  coelestis  imperii.  lege  conslri- 

cuts,.obedienliam  non  omijial*  In  augelorum  quippe 

conspectii.  nil  sordidum,  nil  fetet  obscenum,  ni&i  vi- 

tium  et  peccatitm.  E|  sic  nosui  rea*us.exhorrenl,  et 

abommantur  illuviem ;  sicut  bomo.  compellliur  ail 

exhalantis  latrinae  soreare  feiorim.  Unde  quoluiiQ 

anle  tribunal  aelerni  ludicis  de  commis&i  sui^praviV 

tateconqiterilur;  etqtiia  grav^mteraLinjuriam,iliiu& 

obscena  dinumerans,  profitetur.  Nam  si  rex  potens. 

cuilibet  de  stiis  principibus   impuberis  filio  vclit 

delegare  cttstodiam  :  et  ille  postmodum  in  fiiroreaii 

™»,^iiu    n  .•  l    r  ~  i       i  i     •       vccsus  tnsaniae.  sajivis  se  Cueniilms,  narittmqiie  mii- 

permittit.  Quid  dicam,  quod  eadera  coelesiis  n  "      ......  ,        ... 

r»  mopi,;„a  c.-/.  eA  \  .•  C  coribus  oblmat,  et  vel  m  jgnem  se  pbrenetica  teine- 


Jegi  mentis  niea?  (Hom.vn.)  >  Et  Unquam  sphaera* 
post  se  planetas  trabat,  prolinus  addldit :  c  Et  cap- 
tivum  me  ducentem  in  lege  peccati,  quae  est  i» 
membris  meis?  >  Planotse  igitur  seplem  enituntnr 
ad  oitum,  cum  anima  rationalis  instinctu  sancti  Spi- 
rilus  incitata  redrre  conatur  ad  Deum,  quem  rerutn 
omnium  eonstat  esse  principium.  Spbaera  vero  pro- 
labitur  adoccasura.cum  caro,  neglectissupcrioribus, 
gravaltir  in  ima  vitiorum.  Unde  scripium  est :  iCor- 
pus  quod  cormmpitiir  aggravat  aniifiam,  et  depri- 
mit  terrena  inbabitatio  sensum  multa  cogitanten» 
(Sap.  ix).  » 

Sed  Ii.to  nos  diutius  prosequi,  epislolaris  brevitas 
non 

sphatrae  macbina.  sic  se  in  semetipsam  sempcr,  el 
non  in  exteriora  devolvat,  ut  iji  unius  bemispbaeiii 
sui  rcvolutione  diem,  in  revolutione  vero  alterius 
cxpieat  uoctem?  Ei  boc  modo  dum  una  revolntio 
totius  sphaerae  coelesiis  absolvilur,  vipginti  quatuor 
horarum  numerus  implettir,  qtiibus  videlicet  ujius 
dies  cnm  sua  nocte  perficilur.  Hoc  ilaque  modo 
dum  coelum  militat  bomini,  et  dies  solis  radiis  illu- 
stratur,  et  nox  lunae,  stellaramque  nulantium  varie- 
lale  depingipir.  Sed  haec  quia  corporaliier  aspiciun- 
tpr,  omittimus,  ad.majora.  nuuc  et  inv.isibiiia  venia-. 
mus. 

CAPUT  IV- 

Quod  angtli  per  totum  mundum  discurrani  in  aaxi~ 
liun\  hominum.  | 

PorroautemquidivinarumScripturarumvacalelo-. 
qutis,non  ignorat,quia  per  hunc  mundum  coelesiium 
virtutum  quotidie  muilitudo  discurrit,  quae  noiws 
auxilii  manus  in  certaniine  porrigit.  De  quibus  per 
Danielem  dicitur :  c  Millia  millium  ministrabant  ei, 


ritate  projiciat,  vel.ccrte  in  squalentis  coeni  vohiia-* 
br(um  sordidae  suis  se  more  prcvolvat,  nonne  proti- 
nus  ille  deposcet,  et  reconsignarc  dcpositum,  et  pa- 
patis  abjicere  famulatum  ?  Quanto  magis  ergo  cre-» 
dendura.  est,  quod  angelica  ilia  subliinitas  et  lar- 
gitorem  bonprum  omnium  Deum  de  conspicua. 
sanctorum  conversatione  glorificat,  et  in  ejus  coiv 
spectu  perversomm  bominum  scelera  subtililer, 
enumerando  condemnai?  Huc  accedit,  quia  in  die 
judicii  eomm  sunt  nequitiae  testes,  qui  si  rccle  vixis- 
sent,  eorum  ficrent  defensores.  Hoc  ilaque  modos 
male  agentibus  vertitur  in  pernictem,  quod  rccte  vi- 
veutibus.provisum  esl  ad  salntem ;  quia  sancti  angeii^ 
qui  deputati  sunt  jusiis  in  adjutorium,  perditionis. 
1  io  reprobos  exaggerant  incremenlum.  Felices  ergo^ 
qui  juste  vivttnt;  quia  dum.malignis  spiritibus  infoe- 
derabtliter  obluctanttir,  angelicae  fortitudinis  atixilio 
muniuntur-  Adde  etiam ,  qnod  etipsi  spirilus  iniqui 
profectus  nostri  sgnt  obsequio  deputati.  Nam  duiu 
tentamur,  et  non  succumbimus;  dum  impetimur,  ct 


4T9  S.  PETRl  DAMIAM  OPI\  TOMUS  SEU  PARS  III.  -  OPUSCULA  YARIA.'  480 

omnia  reperimus,  coelum  scTicel,  lerram  pariter et  \     Nam  ct  apud  Groecos  lircc  teneri  constieludo per- 

hibeiur,  til  cuin  impcrator  quis  in  dignatate  creamr^ 
mox  ul  imperialibus  fuerit  infulis  redtmiius,  coronac, 


i  .reintxin.  P.ic  praisumptioiiis  nos  forfas-e  quis  ar- 
g  ;ar,  si  ai:fhe.»;ica  Scriplurae  senteiv.ia  non  occur- 
rat.  Sed  ccce  Paulus  Coriuttiiis  dicit :  c  Omnia  rnim 
vestra  sunt,  sivc  Paulus,  sive  ApolJo,  sive  Cephas, 
sive  hic  mundti?.,  sive  vita,  slvc  mo;s,  sive  pfacsen- 
tla,  sivc  Ltura.  Omnia  cnLn  vcsira  sunt,  vos  autem 
Chrisii,  Clwistus  auieu»  Dei  (/  Ccr.  r.:).  i  Sed  lunc 
omuia  sunt  veracilcr  honurus,  si  ipsehomo  siLvera- 
Ciier  iiomo.  Est  enim  q\ii  solo  nomine  stt  homo,  cst 
qui  reipsa  et  vcriiaie  sit  homo. 

Audi  Salomonem  :  c  Finem,  inquit,  loquendi  om- 
ncspuriteraudiamus  :  Deuin  time,  ct  mandata  ejus 
ol.scrva  :  hoc  cst  cnim  omnis  homo  (Eccle.  xu).  » 
Qnis  esl  aulem  finis  loquendi,  uisi  illc,  oe  quo  dicii 


simul  ac  sceptri  gloria  decoratus,  cnm  denique  pro- 
cenint  vallatur  obscquiis,  cum  excipilur  modulaitti- 
bus  psallentium  choris,  qtiidam  sibi  prasto  fit  ob- 
vius,  qui  viiielicel  una  manu  vasculum  plenum  mor- 
tuoruin  ossibus  ac  pulveribus  oflerat;  in  alia  vcra. 
stoppam  lini  subtiliter  pexam,  ac  pilis  pensilibus 
moMiierdemollitam,  cui  protinus  ignis  adhibetur,  ct 
rcpente  in  iclu  oculi  flamma  subito  vorante,  consu- 
milur  :  ut  in  altero  debeat  considerare  qnod  esl,  in 
altero  valeat  vidcre  quod  habet.  Ipi  cjnertbas  siqui* 
dem  se  cinerem  recognoscit,  in  stuppa  jam  coliigitin. 
die  judicii  quam  subilo  mundus  ardebii;  qualenu*. 


Apostolus :  c  Fiuis  cnim  legis  ad  justitiam  ChrJstus  R  rfum  sc»  8imul  ac  sua  lam  vana»  tamiloccipendeiula 


omni  crcdetiti?  (Rom.  t.)  i  Fiuis  qutppe  legis  ad  justi- 
tlain  Christns  esf;  qnia  quidquid,  stve  velus,  sive 
r.ova  lex  loquilur,ad  iitum  sine  dubitationc  refertur. 
A;l  justiliam  vcro  non  otiose  dicimr.  quia  divinae  le- 
gis  sermo  juslifical,  et  aiiimam  a  sordibus  mutidat, 
sicnt  discipulis  Vcrilas  ait :  t  Jam  vos  inundi  estis 
propter  sermonem,  quem  locutus  sum  vobis  (Joan. 
iv).  i  Deum  vero  timcre,  est  ciincta ,  qua  Deus 
prohibet,  exsccrando  et  abomiuando  conteninere. 
Bfandata  iilius  observare  csl,  omnia,  quac  pracipit, 
opcribus  exercerc. 

llle  ergo  Doum  timet,  qui  satagit  caverequod  pro- 
bilid.  ll!emaiulalacjusobservat,qui  sludet  implere 
quod  impcrat.  Dciim  ergo  time,  et  inandata   illius 


481  considerat,  de  imperialis  culminis  asccnso  fa- 
stigio  nullatenus  iusolescat;  et  duiri  possessor,  at- 
que  possessio  subjacere  communi  omnium  casui  noo- 
ambigitur,  jam  quasi  de  singulari  dignilatis  apice, 
qui  ad  summa  proveclus  est,  non  infletur. 

Pulchrum  ergo  mundanae  conditionis  ordinem 
homo  consideret,  et  dum  suis  usibus  omnia  cernit 
attribui,  non  sibi,  sed  suo  referat  gratias  Conditori ; 
lenocinantem  mundi  gloriam  sub  judicii  sui  calcibus» 
dcprimat,  virorem  carnis  aridum  jam  pulverem  crc- 
datr  diem  su#  vocationis  tanquam  spcculum  suhv 
semper  obtutibus  anteponat,  dislriclum  ullimso  dis- 
cussiouis  judicium  conlremiscal  :  quatenus  duni 
nunc  Creatoris  sui  legibus  stibditur,  qui  inter  crea- 


observa  :  hoc  cst  cuiiii  omnis  homo.  Ac  si  perspicue  C  lu.pas»  Wx  terrense  sunt,  videlur  insignis,  in  coMe 

dicat :  Qui  non  studuerit  cavere  prohibita,  qui  ne- 

glexerit  implere  pnecepta;  quia  ratione  caret,  voca- 

buluin  qufdem  homiuis  habet,  sed  hominis  esse  non 

habcl;  quia  non  veraciicr  utitur  virtule  nominis, 

quo  censclur.  Ille  nimirum  se  credat  veraciler  homi- 

nem,qtii  homintim  recognoscil  Auclorem :  alioquiuqui 

iguorat,  ignorabiltir  (/  Cor.  xtv).  Quid  autem  sine 

his  sit  homo,  perspicue  definit  Scriplura,cum  dicit: 

c  Stcltononstintmumtoiuconspectuejusf/oftxxv);  i 

quanlo  magis  homoputredo,cifitiushoit.iiiisvermis? 

UimIc  cl  Abraham  cum  ad  summae  collocutionis  cul- 

inen  allollitur,  cum  divinac  familiarilatis  gratiam  pe- 

Ctiliariler  promcreliir,   hujus  humilitatis  recorda- 

tione  dcpriinitur,  cum  dicit :  i  Loquar  ad  Dominum 

fncum,  cum  sim  pulvis,  et  cinis?  (Gen.  xviif.)  i 


sli  quoque  gloria  veraciler  sil  sublimis. 
482  SCHOLIA. 
Tigri ,   quoqne,  quce  lingna  Parthica  dicilur  Sa- 
gitta,  unu  cursu  stadia  octtngenta,  integro  vero  dU 
iotutn  mundum,  etc.  Ilsec  nisi  per  hyperbolem  dicu. 
accipias,  oniniuo  fabulosa  sunl.  Celeritaie  quidem 
tanta  illa  est,  ut  usque  ad  sua  tetnnora  eam  nuti- 
quam  fuisse  captam  scripseral  M.  Varro  lib.  i.  De 
ling.  Lat.  Capi  tamen  interdiim  testatur  Plutarehus 
incomment.  de  Herodoti  maligniute.  Itaque  sicut, 
velocitas  cursus  quorumdain   hominum  compararL 
solet  cum  animanlibus  velocissimis  (ut  U  Reg.  u  : 
c  Porro  Asael  cursor  velocissimus  ruit,  quasi  unus 
de  capreis  qjuae  morantur  in  silvis,  >)  sic  velocitas. 
ipsorum  annnalium,  qiue  suinmum  gradum  veioci- 
tatis  tcnent,  per  hyperbolem  interdum  exprimi  con- 
suevit.  Tigridis  ejusque  mysticae  signiftcaiioiiis  me- 
minit  sancttis  cardinaiis  epist.  48,  hb.  u. 
Sit  nomen  Domini  benediclum. 


483  484 


OPUSCULUM  VICESIMUM  QUARTUM. 

CONTRA  CLEIUCOS  REGDLARES  PROPRIETARIOS. 


Abcohbntdm.  —  Dctestilur  prins  periinacix  vitiutn.  ano  nibil  aut  Deo  magis  invistim,  aul  rebus  hnmanis . 


431 


OPUSC.  XXIY.       CONTRA  CLEUICOS  KEGUL.  PROPRIETAKUOS. 


m 


peniiciosiortscslcnminis.qiuiiiidefensiopravilatis.  A  nicus  haberc  proprium  debeat,  cvidentisshna  sui 


Uude  Duvid  ait  :  «  Non  declines  cor  meum  in  verba 
inaJa,  ad  eicusandas  excnsalioncs  in  peccalis  (Ptal. 
cil).  >  Ofiensio  quippe  Dei  mereiur  iram,  excusal:* 
provocat  ad  vindictam.  Uoc  piane  vilium,  sicut  ex 
radice  humani  generis  prodiil,  quotidie  pullulal,  el 
lanquam  per  erumpentcs  arboris  ramos  gerininare 
uon  c*  ssau  Consultus  enim  Adam,  cur  ex  interdi- 
iio  pomo  comederil :  «  Mulier,  inquit,  quam  dedistl 
mihi  sociam,  dedit  mibi  de  iigno,  et  comedi  (Getu 
ui).  >  Mulier  etiam,  cur  hoc  feeerit  inquisila,  c  Ser- 
teiis,  ait,  decepil  me,  el  comedi  (Ibid.).  >  Ac  si 
ulerque  in  Conditorem  obhque  crimen  intorqueat ; 
etunque,  a  qoo  redarguuniur,  incessat,  dicentes  : 
Non  nebis,  sed  tibi  procul  dubio  debet  bic  reatus 


eiaroinis  aucloritate  decernau  Ait  cnim  111  sermone, 
qui  thuiatur  De  moribus  clericorum  :  <  Mc,  inqoit, 
boc  noverit  charitas  vestra  diiissc  fratribus  meisi 
qui  mecum  manent,  ut  quicunque  habct  aliquid,  aut 
vendat,  et  eroget  pauperibus,  a;it  donet,  aut  con> 
muno  Hlud  faciat.  Ecclesiam  habeat,  per  quam  nos 
Deus  pascit.  Et  dedi  dilationem  usque  ad  Epiphaniain 
propter  eos,qui  vel  cuui  fralribussuis-nondiviserunr, 
vel  diviseruniquidem  quae  babrnt  apud  fratressuos» 
sed  Dondum  derebus  suis  aliqua  id  egernnt ;  qnia  eispe* 
ctabatur  aeUis  iegitiraa.  Faciant  indc  quod  volunt, 
dum  tamen  sint  pauperes  mecutn,  sinml  exspecie- 
rous  misertcordiam  Dei.  Si  atitein  noluut,  qni  forte 
nolunt',  certe  ego  sum  qui  statueram,  sicut  noslis* 


ascribi ,  qui  et  conjugem  viro  junxisti,  et  serpentem  B  ntillum  ordinare  clericum,  nUi  qui  mccitm  velit 


in  paradiso  iuler  homines  vivere  decrevisti.  Quorum 
mriusque  tanqtiam  primischolus  ille  discipulus  erat, 
qui  de  Abel  Domtno  requiremi  respondit :  c  Nunquid 
cusios  fratris  mei  sum  ego?  >  (Gen.  iv.)  Iloc  sane 
praecavebal  David  vitium,  cum  dicebat :  «  Non  me 
demcrgat  lempestas  aqux,  neque  absorbcat  me  pro* 
fiindum,  neqtie  urgeat  Euper  me  puteus  os  stium 
(P$al.  liviii).  >  Nam  cum  peccat  bomo,  quasi  in 
putcum  labilur ;  cum  vero  peccata  defendit,  os  pu- 
tci  super  eum  ne  patcal  egressus,  urgctur.  Corruit 
ergo  in  puteum  homo  cum  peccat,  claudit  ycro  si- 
bimet  os  pulei  dum  eicusal.  Ei  hac  porro  defen- 
sione,  vel  excusalione  criminis  luercsis  nascitur. 
llaercsis  eniin  interprelalur  eleciio.  Et  dum  qtiod 


manere;  ut  si  vellet  desciscere  a  proposito,  rectt 
iili  lollerem  clciicatuin,  quia  desereret  sauctae  socie* 
tatis  promissum ,  certumque  consortium.  Ecce  ia 
conspectu  Dei,  et  vestro,  muto  consiiium;  qui  volunt 
habere  aliquid  proprium,  quibus  non  sufficil  Deus  et 
Ecclesia  ejus,  roaneant  ubi  volunt  et  ubt  possunt; 
non  eis  aufero  clericatum,  seJ  nolo  habere  hypo» 
critas.  Malum  quippe  est  talem  fore,  malum  est  ca- 
dere  »  proposito,  sed  pejus  est  siinulare  propoftitttflii 
Ecce  dico  cadit,  qui  societatem  coromunis  vto  jam 
suscepum,  qux  laudatur  in  apostoloruai  Aciibus 
(Ac;.  iv)  deseril;  bono  suo  cadil,  a  professiou* 
sanctacadit.  Observet  Judicem,  sed  Deum,  non  me.  > 
Et  paulo  post  :  «  Qui  mecum  manere  vult,  si  pa- 


eligit,  quis  defendere  nilitur,  relicto  veritatis  tra-  C  ratus  est  pasci  a  Deo  per  Ecclesiam  ipsius,  non  ha* 


niite,  quia  per  abrupla  perversi  dogmatis  rapitur,  in 
lueresim  necesse  est  prolabalur.  Hoc  autem  inler 
peccatorem  et  haereticuro  distat :  quia  peccalor  ett 
qui  delinqnit,  haereticus  autem  qui  peccatum  per 
pravum  dogma  defendit.  Nos  aulem,  quia  magistros 
htbemus  sanctos  apostolos,  et  apostolicos  viros.  non 
debemus  quod  nobis  vidctur  eligere;  neque  quod 
scmei  electum  esl  obslinate  et  pervicaciler  defcn- 
sare;  sed  his  duntaxai,  quae  a  probatis  Ecclesi» 
doctoribus  defiuita  sunt,  lidem  irrelractabiiiter  ad 
hiberc. 

CAPUT  PRIMUM. 

Oppugnat  verbit  tancti  Augustini  pertinaciam    cle- 
ricorum. 


bere  aliquid  proprium;  sed  aut  erogare  pauperibtis, 
aut  iii  comroune  mittere,  maneat  inecum  :  qui  hoc 
non  vult,  haheat  Ubertateui :  sed  videat  utrum  ha- 
bere  possit  feUcicatis  aeternitalem.  > 

In  secundo  quoque  ejusticm  operis  scntone  sie 
ait :  «  Quisquis  cum  hypocrist  vixeril,  quisqois  in- 
yentus  fuerit  habons  proprium,  nou  itli  permkto,  ut 
irule  faciat  teslamentum,  sed  delebo  de  tabula  cle* 
ricorum.  Interpellet  contra  me  miile  couc  lia,  navt* 
get  conVa  me  quo  vowcrit,  sit  certe  ubi  potuerit. 
Aojuvabit  roe  Dominus;  ut  ubi  ego  episcopus  sum* 
ille  clericus  esse  no;i  possit.  > 

Ni?aius  fortasse  fuerira  in  protelando  beaii  hitjus 
doctoris  exemplo.  Sed  uliiiani  vei  ipsi  praebeatur 


Hjcc  idcirco  pnemisimus,  qtiia  dolemus  nonnuUos  D  ftdes,  dum  noetris  verbts  omnino  subtrahrtur.  fo 


sanctos  fratres,  cauonici  videlicet  ordiuis,  in  tam 
clT  aenis  prorupisse  iiberlatis  audaciam,  ut  non  modo 
sibi  jus  hal>endse  pecuniac  vindicenl,  sed  ct  hanc  si^ 
bimet  ex  rcgulari  auctoritale  compelere  pertinacitec 
485  asseverent.  Ad  quos  probabiliter  revincen- 
dos,  possemtis  quidem  pluriroa  Scripturarum  et 
Ycteris  el  Novt  Teslamenti  exempla  congerere;  si 


qutbus  profecto.  sancti  viri  verbis  evidenter  osiendU 
tur :  Quia  ciericus,  qui  pecuniam  possidet,  ipsa 
Christi  possessio,  vei  haereditas  esse,  yei  Deum  ha;t 
reriilate  possidere  non  potest.  Quod  tameo  non  do 
clericis  omnibus  dicimus,  sed  de  his  speciaiiter,  qui 
canonico  486  censentur  nomine,  ct  vivunl  in  cou- 
gregatione.  Ipsis  enim,  quia  Deus  ofieftur.  i*iw~ 


185  S.  PETIU  DAMIANI  OPP.  TOMCS  SEU  PARS  III,  -  OPUSCULA  YARIA.  484 

CAPUT  II.  a  et  vestitum,  his  contenlus  ero,  et  nudain  critccm 


ldem  facit  verbii  D.  Bieronymt 
Sed  si  cui  acl  toiiendam  pecuniam  de  clcricis  sola 
tanti  doctoris  auctoritas,  necdum  fortasse  sufficiat, 
quid  etiam  beatus  inveniatur  super  boc  decrevisse 
Hieronyiuus,  non  negligenter  attendat.  Ad  Heliodo- 
rom  namque  episcopum  inter  caelera  sic  ait :  c  Ani- 
madverte,  frater,  non  licel  libi  qtiidquaro  de  tuis 
Iiabere  rebus.  c  Omnis,  inquit  Dominus,  qui  non 
rcnunliaveril  omnibus  quac  possidct,  non  potest 
meus  esse  discipulus  (Luc.  nv).  >  Cur  timido  ani- 
mo  Ghristianus  es  ?  respice  cum  Petro  relictum  rete 
(Mctth.  iv),  respicc  surgentem  de  teionio  publica- 
r.um  statim  aposlolum  (Matth.  ix).  c  Filius  hominis 
nou  habetiibicapulreclinel(AfffUA.  vm ;  L«<\lviii);  i 


oudus  sequar.  > 

Beatus  eiiam  Prosper  cum  proprieiatem  pe.uwias 
clericis  prohiberet,  scnteutiam  deproinpsit,  dicens  : 
c  Quia  non  potest  ibi  esse  unitas  voliinlalum,  ubi 
fuerit  diversilas  facullalum.  >  Ecce  ad  condemuan- 
dam,et  funditus  abolendam  canonicorum  pecuniam, 
tres  non  qualescunque,  sed  iuexpugnabiles  in  testi- 
monium  doctores  adduximus  :  ut  in  ore  duoruin, 
vel  trium  testium  stelorone  verbum  (Matth.  xvm). 
CAPUT  III. 
Canonkorum  defentio  quam  frivola. 

Sed  cuin  haec  illis  objicimus,  ipsi  r< gilae  suae  li- 
brum  nobis  prolinus  ofierunt;  ad  regulae  s  se  auc  o- 
ritatem  rcdcunl :  eaque  sibi  proprieiatis  peculium 


et  tu  amplos  porticus,  et  ingentia  tectorum  spatia  B  concedente ,  pali   se    pnrjudirium    conqueruntur. 


metiris?  rtoredilatem  exspectas  saeculi?  Cohaeres 
Christi  esse  non  potes.  Et  non  longe  post  Dominum 
aiucnlta  dicentem :  c  Si  vis  perfectus  esse,  vade, 
el  vcride  omnia  lua,  et  da  pauperibns,  et  veni,  se- 
qitere  me  (Matth.  xix).  >  Tu  aulem  perfectum  le 
esae  pollicitus  es.  Nain  rum  derelicia  mundi  militia 
te  castrasti  propter  regna  coelnrum,  quid  aliud,  quam 
perfcclam  seciatus  cs  viiam?  Pcrfecttis  autcm  ser- 
vus  Christi,  niliil  prneter  Chrislum  habct :  aut  si 
praeler  Chrislum  habet  qnid ,  perfeclus  non  esl : 
et  si  perfeclus  non  est,  cum  se  perfectus  fore  Deo 
poliicitus  sit  anle,  mentitus  est.  c  Oinnis  aulem, 
qui  mentiiur,  occidit  aiiimam  (Sap.  i).  > 
c  Igitur  ut  concludam,  si  perfcctus  es,  cur  liona 


Quam  nimirum  reguiam  nos  ncc  fundiius  iropio'  a- 
inus,  nec  autoritatem  illi  omniiio  tnbuiuius.  Pro- 
bamus  enim  in  quantum  sanctis  Ecclesiae  doctoribus 
consonat  :  abjicimus  autero,  atque  conspuiinus,  in 
quantum  autheuticis  eorum  institutionibus  non  cou- 
cordat. 

Sed  jam  ipsa  iliorum  regula  deducatur  ad  me~ 
dium,  et  utrum  indifferenter  tota,  an  cautc,  atque 
suspecte  ex  paric  dunlaxat  suscipi  debeat,  in  una 
saliemp.ginula  discernamus.  Uoc  plane  in  quadam 
ejus  periocha  reperitur  :  c  Sanctorum,  inquil,  Pa- 
trum  senientia  docet  clericos  uon  divitiarum  secta- 
lores  esse,  nec  rcs  Ecclesiarmn  inolficiose  accipere 
debere.  Qui  enim  Ecdesiae  serviunt,  et  ea,  quibus 


patenia  desideras?  Si  perfectus  non  es,  Detim  fe-  C  opus  est,  non  habent;  aut  tibenter  aceipiuui,  atii 


fellisli.  Divinis  Evangelium  vocibus  intonat :  c  Non 
poleslis  dnobus  dominis  servire  (Matth.  vi) ;  >  et 
audcl  qnisqiiam  Christum  mendacem  facere,  Mam- 
inonae  et  Domino  serviendo?  Vociferatur  ille  siepe  : 
i  St  quis  vult  post  me  venire,  abneget  semelipsum 
sibi,  et  toilat  crucem  suam,  et  sequatur  me  (Matth. 
xvi);  >  et  ego  oiiustns  auro  [arbilror  me  Christum 
sequi?  t  Ad  Nepotianum  quoque  presbytemm  post 
ntulu  subinfcrt :  c  Igitur  clericus,  qui  Christi  ser- 
vit  Ecclcsiae,  interpretetur  primo  vocabulum  suum ; 
et  uominis  delinitione  pnelata,  nitalur  esse  quod 
dicitur.  Si  enim  rMp*;  Graece,  Latine  sors  nppella- 
tur,  proplereu  vocantur  clerici,  quia  de  sorte  sont 
Dmniiii :  vel  quia  ipse  Dominus  sors,  id  est,  pars 


exigunl,  nimis  carnaliter  sapiunt.  lndignum  quippt 
est,  si  fidelis,  et  operosa  devoiio  cJericonun,  pro- 
pter  stipendium  saeculare  praemia  sempitema  con- 
temnat;  ut  quod  accipial,  inde  rationem  reddal,  et 
peccatis  alienis  sua  multiplicet  peccata.  Uiide  ne- 
cesse  esl,  imo  utiie  dericis,  in  ecclesiasticis  aeci- 
piendis  sumptibus,  suum  vitare  periculum.  Proinde 
tam  de  suis  quam  de  Ecclesiae  facuilatibus  non  plus 
accipiant  aut  exigant  quam  oportet,  id  est,  accipiant 
cibuu;,  etpotum,  et  veslimentutn,  et  his  contenti 
sinl :  ne,  plus  accipientes,  pauperes  gravare  videau- 
tur  uon  siue  grandi  peccato :  et  non  accipiant  unie 
pauper  victurus  erat.  >  Ecce  in  his  verbis  haec  re- 
gula,  ubi  sciiicet  clericos  cibo  et  potu,  ac  veste  con- 


dericorum  est.  Et  quia  vel  ipse  pars  Domini  est,  vcl  &  tentos  esse  debere  promuigat,  et  nobhcum,  et  cum 


Dominum  partem  habel,  talem  se  exhibere  debet, 
ut  et  ipse  possideat  Dominum,  et  ipse  possideatur 
a  Domino.  Qui  Dominum  possidet,  el  cum  Propbeta 
dicit:  c  Pars  mea  Dominus  (ita/.  lxxij),  >  nihil  ex- 
Ira  Dominum  babere  potest.  Quod  si  quidpiam  aliud 
iiabuerit  practer  Dominum,  pars  ejus  non  erit  Domi- 
nus.  Verbi  gralia  :  Si  aurum,  si  argentum,  si  pos- 

KMfilAlt«ft     ttt     Vttnilili      «lafUftlliMtlilAM* 


«tiim    ialitt  n>kt»fi_ 


totius  Ecclesiae  auctoritate  concordat.  Quod  auteni 
illko  sequiuir,  prorsus  absurdum,  ineptum  videtur, 
ac  frivolum  :  «  li  vero,  inquil,  qui  nec  suis  rebus 
abundant,  nec  Ecclesiae  habent  possessiunes,  et 
inagnam  ulilitatem  Ecclesiae  conferunt,  acciptant 
in  canonica  congregatione  victum,  et  vestSmentuni, 
et  eleemosynarum  partes.  >  Quia  de  talibus  in  lihro 

Prnitnprt  diritMr  •  t    Clskrtri     nttno.  \*nliint*c    anl  nsLt-. 


485 


OMJSC.  XXIV.—  CONTRA  CLKRICOS  REGUL.'pROPRIETAft!OS. 


48* 


lllnd  «l  cofporaliter  vivant,  lioc  ut  seternae  morti  A  vivendi  ordinem  snb  aposlolis  novltcr  ad  fldeni  ve- 


pabuliim  nutriant. 

Consideranda  sunt  etiam  ipsa  repiantitim  portcnla 
verbomm,  et  tgnominiosae  atquc  confusae  locutionis 
epprobrium.  Nain  cnm  praemisisset,  ut  clerici  snsci- 
perent  cum  viclu  et  vcstitu  etiam  partes  eleemosy- 
uarum ;  quasi  reddit  catisam  quare  lioc :  qiiia  de  la- 
libtis,  inquit,  in  libio  Prosperi  dicitur  :  i  Clerici,  quos 
voluntas  aut  nativitas  patiperes  fecil,  in  congrega- 
tione  vivenles,  necessaria  vilae  accipiant.  > 

Dic,  Tullianx  reformotor  eloquenlia?,  dic,  nove 
Demoslhenes,  quia  dicit  Prosper,  ut  clerici  necessa- 
ria  vilac  percipiant,  idcirco  pracipit  nt  praetcr  vi- 
cfcis  et  vestimcfita ,  per  singulas  eliam  personas 
eteeinosynas  dividanl?Ut  juxta4uain  juterprelaiio- 


niens  lenebat  Ecclesia  :  « llultiludinis,  ut  Lncas  ait 
(Act.  iv),  credentium  erat  cor  unum,  et  anima 
una,  nec  quisquam  eorum ,  qiwc  possidebal  altquid, 
suiim  esse  dicehat :  scd  erant  illis  omnia  coramu- 
fiia.t  Ecce  ubi  non  erat  riiversitas  reram,  vigebat 
uftilas  vohtntatum.  Niminim  ubi  non  esl  divisio 
census,  in  unionem  cliarilalis  plurimanim  mentitiui 
eonflatur  affectu*.  lHic  enim  mens  a  tneiUe  dividi- 
lur,  ubi  faculiatum  communio  non  tenetur  :  et  ubi 
possessromtm  drversa  proprielas,  ubi  niens  possiden- 
tfum  non  est  una.  At  ubi  circumstanlia  quxlibct 
communiter  possidentar,  diversorum  mentes  iu  una 
vohmtate  concurrunt :  quia  unde  tnvicem  iitigare 
debenl  nou  invenitint.  Qiiisquis  ergo  clericus  pro- 


nem,  necessaria  vkae  suscipcre,  hoc  tit,  viclu  veste-  B  P"elalls  comuur  babere  peculium,  non  vaiet  apo- 


que  perceptis,  elejemosynas  disperiire?  Quatn  bene 
faciunt  clerici,  qui  te  praeconiis  offerunt,  qui  lam 
gravia  atqne  iiuportabilia  luae  legis  edicta  laeiis  vis* 
ccribus  ampleclunlur'  Et  revera  satis  gravia  sunt 
et  hrtportabilia,  quae  promulgas,  cum  a  maximo 
vsque  ad  minimum  ;  id  csl,  etiam  si  duorum  vel 
trium  sil  annorum  in  clero  puerulus;  qninqtie  stbi 
«tibras  vini  ct  qualuor  panis,  ut  non  ad  vomilutn, 
Jed  ad  exenlerationem  replenlur  accumulas.  Et  ut 
plena  discretionis  lua?  virtus  appareat,  boc  prxcipis, 
ut  etiam  si  scmel  in  die  reflcitur,  haec  panis  et  vini 
mensora  nuflatenus  minuatur;  utsijuxia  sobrietatis 
tuac  mdtam  refectionts  frena  laxentur,  non  jam 
ructare,  sed  crepare  vcnter,  et  ilia  compellanlur. 


stoiorum  tenere  vestigia;  quia  non  erit  illi  cum 
fralribus  cor  unum  et  anima  una.  €um  Juda  siqni- 
dem  loculos,  aique  pecuniam  habere  potest,  unani* 
mitaiem  vero  puramqtie  concordiam  cuin  Aposioiis 
babere  non  polest  (Joan.  xn).  Dc  quortim  videlicel 
regula  in  eorum  Aclibus  legilur  :  Quia,  f  quotquot 
possossorcs  agrorum,  aut  domorum  erant,  venden- 
tes  afferebant  pretia  eorum ,  quac  vendebant  et  po- 
nebanl  ante  pedes  aposiolorum  (Act.  iv) :  i  ubi  mox 
additur :  i  Dividebatur  aulem  singtilis,  prout  cuique 
opus  erat  (Ibid.).  » 

Sed  age  jam,  clerice,  qni  recondendae  tibi  pccu- 
niae  licentiam  vindicas,  qtii  jus  babendae  proprielaiis 
usurpas,  responde,  quaeso,  cujus  sunt  faculuies  ex 


ftane  praeler  nonnullas  sanctorum  Patrum  senten-  C  quibus  tibi  licet  habere  peculiiim  ?  Tuae  videlicet 


tias,  quae  in  eodem  libello  reperiunlor,  apposite  de 

caetero  sicut  in  litleris  siylus  horret  incullus,  sic  in 

plerisque  sententiis  devins  eorrigendus  est  inielle- 

ctus.  Nesctvit  enim  invenire  quod  scriberet,  nescivit 

scribere  si  qnas  etiam  ineptias    invenisset.  Istos 

amaiit  flores  eloquentiae,  qui  spinosis  moribus  ad- 

Tersantur  ecclesiasticae  disciplinae. 

CAPUT  IV; 

Convincit  rationibut. 

Enimvero  cum  sancli  Palres  in  ciericalis  pectilii 

condemnaiione  non  dissonent,  sed  in  dislricie  pro- 

liibenda  ac  fuudilus  auferenda  clericis  pecunia  uno 

spiriln,  uuo  simul  ore  concordenl;  nnde  Umen  haec 

hauserint,  accedamus  ad  fontem,  et  profluentis  rivi 


sunl,  an  Ecclesise?  Sed  si  ttias  libi  licet  osurpare 
pecunias,  quomodo  posuisti  eas  ad  pedes  aposlolo- 
rom?  Si  Ecclesiae  bona  sunt,  quae  recondis,  curpro- 
pria  cofitempsisti  ?  Poi  ro  si  quid  tibi  de  propriis 
reservasti,  audi  Aposiolnm  terribiliter  objurgantem : 
«  Cur,  inqtiit,  teniavit  Salanas  cor  luuin,  menliri 
te  SpirUni  sancto,  ut  fraudarcs  de  pretio  agri  ? 
Nonne  maneus  libi  manebal,  el  venumdatum  in  lua 
erat  poteslaie?  Quare  posuisti  in  corde  tuo  lianc 
rcm  ?  Non  es  menlitns  hoininibiis,  sed  Deo  (hid.).% 
Quod  si  non  propria  possidere,  sed  Ecclesiae  conaris 
bona  div:<>ro,  (piae  scilicet  communis  est  tibi  cum 
fractihus  ;  ilic  crgo,  Jesu  magisler,  dic  fratri  meo  ut 
dividat  inecuin  baeredilalem. 


principalem  repetamus  originem.  Etquanquam  nefas  ^     Et  norandum  ,    quod   evangelista    pnemiserat: 


sit  de  lantorum  virorum  dispulare  sententia,  non 
vereamur  lamen  eoruin,  hoc  est,  inagistrorum  no- 
strorum  adire  doctores,  tit  ab  illis  eiiam  nos  me- 
reamur  inslrui,  a  quibus  cl  noslri  sunt  doctores 
instructi ,  quatenus  dum  fons  patuerit  unde  puriiatis 
rivus  oborilur,  foedantis  ct  obloquentis  audaciae 
lemeritas  refellalur.  Constal  itaqne,  el  perspicuum 


_u     -. 


c  Ait  quidam  ei  de  titrba  (Luc.  xu).»  Tu  ilaque  non 
m  letita,  vcl  ciericus,  sed  ut  de  iurha  vulgaris ,  et 
laicus,  roga  lesuin,  ul  libi  cum  fratre  tno  jubeat 
baereditatem  dividi.  Cui  prolinus  iile  respondeat : 
c  Houio,  quis  me  constituit  judicem ,  ant  divisorem 
super  vos?  (Ibid.)  >  Moxque  subjungal :  <  Videle»  et 
cavele  ah  omni  avaritia,  quia  non  in  abundantia 

^ :j~.  f        * 


497  S.  PETRI  DAIUANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.. -  OPUSCULA  VAHJA.  488 

melius,  quam  iijain.  Quod  si  quac  tua  fucranl,  pos-  A  ciiiidqui4l  ad  cullmn  perlinel  multitudinis ,  coram 


sides,  quid  ergo  ad  religiouis  ordinem  veuiens  490 
reliquisti?  Imo  rcversus  ad  vomilum  (Prov\  xxvi; 
//  Vet.  n),  el  aratrum  deserens,  dum  in  terga  refle- 
r lis  intitiuim,  ullra  non  eris  idoneus  regno  coelorum 
(Luc.  ix).  Sin  aiilem  ecclesiastica  libi  ticeai  bona 
reconrfere,  videris  auxisse  divitias,  non  sprevisse*; 
ut  magis  pccuniae  quaestum,  quam  religionis  am- 
bias  iiisliltitum  ;  et  non  lam  sanclitatis  culinen 
voliiisse  consccndere,  quam  acervos  pecuniae  cu- 
tnulare.  An  prarogabilur  clericis,  quod  non  pcr- 
misit  Christus  apostoiis  ?  Nam  cum  eos  ad  praedi* 
camlum  mitteret,  sicut  Marcus  ait,  praecepit  eis,  ne 
qnid  tollcrent  in  via,  nisi  virgam  tanium ,  nou  pe- 
ram,  non  panem  ,  neque  in  zonis  a>s  (Marc.  vi) ; 


lubernaculo  tcslimonii,  et  custodianl  vasa  taber- 
naculi  servientes  in  ministerium  ejus  :  dabisqno 
dono  Icvitas  Aaron,  et  (iliis  cjns ,  qnibos  491  lra' 
diti  sunt  a  filiis  Israel  (Num.  m).i  Aaron  quippe, 
et  fllios  ejus,  quis  ambigat  jus  habuisse  ponliflcum? 
Tribum  vero  Levi  quis  nesciat  practulisse  ordinem 
clericorum  ?  Levilae  crgo  Aaron,  et  flliis  ejns  a  filiis 
lsrael  dono  traduntur,  cum  ex  omni  Christiano  po- 
pulo  clericalis  ordo  in  cxcubias  ecclesiastici  cullus 
assumitur:  et  ul  assistant,  alqne  miuis!.renl  snis 
ponliflcibus  ,  offerunlur.  Sed  quisqnis  servus  est 
mammonae  ,  rilus  abhorrct  ecclesiasticae  disci- 
pliurc. 
Ncc  prxtereundum  est,  quod  iflic  pracsto  sub- 


libi  vcro  ad  seris,  hoc  est  pccuniac  receptaculum,  B  jungilur  :   i  Ego,  ait  Dominus,  tuli  Levilas  a  filiis 


iion  dicam  zona,  sed  utinam  arca  sufliciat.  Et  cuin 
Apostotus  avatiiiam  idolorum  nominet  servitutem 
(CoL  ui);  quomodo  lu  Christum  colis,  qui  ido- 
lum  hi  pecunia  veneraris?  Quae  esl  enim  parlici- 
patio  jusliliae  cum  iniquitate?  aut  quae  societas  luci 
ad  teuebras?  Qiw  aulein  conventio  Chrisli  ad  Be- 
lial?  Aut  qua?  pars  iidelis  cum  iufldeli  ?  (//  Cor.  vi.) 
Quis  autem  consenms  lemplo  Dei  cinn  idolis? 

Plane  ettm  tu  cenlra  tui  ordinis  institutum  re- 
co:.dis  iu  arca  pccuniain,  et  confidis  in  inccrto 
diviiiarum ,  qui  fu  solo  Dco  spem  tuam  ponere 
dcbtttsti  (ulri  eniiu  Ihesatirus  tuus ,  ibi  esl  procul 
dubio  et  cor  tuuui  (Matih.  vi),  nou  jam  jure  ChrUli- 
coia  dicendus  es,  sed  nummicola.  Et  cum  de  Levitis 


Israel,  pro  omni  primogenito,  qui  apcrit  vulvain  in 
flliis  Israel,  erunlque  levitx  mei  (lbid.);  •  ul  Tquidtf 
pateat,  clcricorum  ordinem  Dci  omnipotcnlis  csse 
peculium,  sicut  ct  ipse  J)eus  specialis  est  hacredilas 
clericorum.  Et  quantie  vecor^iaej  quantapquc  vVsa- 
niae  est,  si  ab  eo,  cui  Deus  oflertur ,  co  conlempto 
lerrence  facullatis  commodjum  requirauir?  Cui  Dcus 
in  haereditale  non  sufTicil,  quid  eum  saliaic  possit, 
ignorat ;  quia  mcnlis  ejus  oculum  furiosa  cupiditaS 
caecat. 

El  ccrle  qui  lalis  est,  quoniam  pro  amore  pecu- 
ni;e  suum  violat  ordinem,  indignus  esl  procul  dubio 
tit  ecclesiasiicam  obtineat  dignitatem.  Unde  et  Sa- 
lomon  ait :  i  Sicut  qui  millit  lapidem  fti  acervum 


Domious  dicat :  i  Ego  sum  haerediias  eorum  (iVitm.  C  Mcrcurii,  ila  qui  tribuit  insipienti  honorem  (Prov. 


ktiii  DeuL  18)  :  •  ct  iu  psailendo  rcspondeas  : 
f  Porlio  mea  Dominus  (P$at.  lxxii).  i  Ecce  si  ordj- 
iiem  tuum  leneas ,  si  abominanda  pecuniae  iucra 
coniemnas,  el  tu  li»redilas  Dei,  el  Deus  est  bacre- 
ditas  tua.  Sed  lotum  hoc  sacramenlum  iu  adulle- 
ritiin  vertitur,  dum  infeiix  clericus  pecuniae  servus 
cflicitur,  ctii  nimirum  lanquam  Deo  per  sedulitalem 
custodiae  famuialur.  Ipse  enim  ab  ea,  quam,  possi- 
dct,  pecuuia  possjdetur;  dum  in  ea  cor  figere, 
«iquc  pervigili  deservire  custodia  ,  avaritia  domi- 
nanle,  compellitur.  Projiciam  ergo  Cbrislum  de 
arca  pecioris  mci,  et  loco  ejus  pecuniam  coostipa- 
bo  ?  Certe  lain  nobilis  pccunia  Christus  cst,  ut  con- 
sortium  aspernetur  oinuino  peculii,  uec  cum  sorde 


xxvi).i  Nam  quia  apud  genlifes  Mercurius  dcus 
sacelli  [f.  Lucelli].  sive  pecuniae  dicebatur,  acervus 
Mercurii  cumulus  alque  congeries  est  nummorum. 
Et  quia  nummo  regula  monetalis  imprimitur ;  quiJ 
pcr  nummorura  designatur  acervum,  nisi  rcgula- 
rium,  ac  ver;c  sanctitalis  imaginem  praeferentiuni 
concio  clericorum?  Quid  vero  per  lapidem,  nisi 
duram  9  stolidam ,  el  iusensibilem  illius  meniem 
accipimus,  qtii  dum  Deum  esse  indubilala  flde  uou 
credit,  spem  suani  in  terrena  qualihet  possessioue 
constituit?  De  quo  per  Prophelam  dicitur  :  «  Dixit 
iusipiens  iu  corde  suo :  Non  est  Deus  (Psat.  xm). > 
lluic  autem  insipienti  tunc  honor  tribuitur,  cum  ad 
ecclesiaslici  gradus  apicem  quispiam  non  Dco ,  sed 


pecuniae  se  patialur  includi.  Ut  ergo  Christus  pc-  D  pecimi»  dedilus  promovetur.  Sed  sicul  niiuiiuoruin 


ctoris  tui  loculum  impleal,  screus  ab  co  numinus 
abscedat;  ui  Christus  animae  tuae  suum  characte* 
rem  imprimal,  vile  didraehma  Csesarjs  imaginein 
praefercns  evancscaU 

CAPUT  Y. 

Qu<b  mala  ex  peculio  orianlur  inter  canonico$. 

Peculii  denique  proprietas  facil ,  ui  cierici  sui 
pontiflcis  dedigneulur  imperium ;  ul  discipiinae,  vel 
obedieptiae  veram   liberiatem  descrant,  ci  turpi 


dissipatur  acervus ,  si  desuper  lapis  immitlitur ; 
ita  per  indigni  |  sive  lapidei  pasloris  accessum 
quasi  constipalus  ordo  dcstruilur  regularilcr  gra- 
dientium,  et  in  charitale  obedienliuin  clericonim. 
Gravatur  eniin  mali  pasloris  umbraculo,  ct  tauquain 
nummorum  coeiestium  cumulus  ,  (artarei  lapidis 
mole  diruitur. 

Stuilo  igitur,  et  insipienti  denegandus  est  honor 
ecclesiaslicus,   ne  sanctorum  clericorum  ianquam 


4Sft  OPHSC.  XXIV.  —  CONTRA  CLEOIC09  ftEGUL.  PHOPRIETARIOS.'  m 

nimiruin  verbls  quld  aliud  videtur  exprcssum  9  nisi  A  clericus,  qtii  captus  esl  amore  pecuniae,  nequaquam 


ut  carnaliter  sapienti,  ac  per  Iioc  slulto  cuilibet  ixm 
commitlatur  prxdicationis  offlcium?  Dc  sanclis 
enim  praedicatoribus  dicitur  :  i  Quam  spcciosi  pcdes 
evangeliaantium  pacem,  cvangctizantiuin  bona!  > 
(I$au  lii  ;  Rom.  x.)  Itaquc  quilibct  ordinntor  Ee- 
clesix  si  dignos  el  idoneos  in  dignitntc  conslituit, 
quasi  pcdibus  reitis  iuccdil.  Pcr  eos  cnim  vcrbum 
spargendo  492  circumquaquc  discurril  :  ct  quoi 
per  scmciipsum  non  valet  ugcrc,  pcr  illos  satagit 
efflcaciter  adimplcre.  Sin  autcm  carnales  quosque 
ac  reprobos  ordinare  prnesuinal,  bic  claudus  pedibus 
ombulat.  Qui  eiiam  iniqiiilatcm  bibere  dicitur ;  quia 
dum  verba  sancta»  pradicalionis  per  stuhum  nun- 
liuin  miltit,  ct  contra  Apostolum ,  cilo  manus  im- 


i  loneus  est  ad  minislrunda  vcrba  doctrinx.  Qnod 
ctiain  in  eo,  quod  snperius  proposuimus,  apostolico 
declaratur  cxemplo.  Nani  cum  Scriptura  pramitlal: 
€  Blultiludinis  crcdenlium  erat  cor  unum,  ct  anima 
una ;  >  moxque  Subjunxit  :  i  Ncc  quisquam  coruin, 
qux  possidcbat,  aliquid  suum  csse  diccbal;  sqi 
erant  illis  omnh  communia;  >  prolinus  addidit : 
i  Et  virtulc  magna  reddebant  aposloli  lcstimonium 
rJSiirrcctio:iis  Jesu  Chrisli  Doniini  nostri ,  et  gratia 
mng:.a  crat  in  omnibtis  illis;  >  dcindc  subinfert : 
i  Ncc  cnim  quisquamegenscral  inlcr  illos  (Acl.ix).* 
Quitl  autcm  sibi  vull,  miod  liujus  sacra  scriplor 
htstorix,  dum  dc  Cuntinenlia  loquitur  apostolica  cl 
commuui  vi lo,  repenlc  quasi  maleriam  inlcrrumpii, 


ponit  (/  Tim.  v),  peccaiis  commnmcat  alienis.  Nam  B  el  ad  cnarrandain  prxJicationis  conslantiam  tan- 

et  si  prudenter  quisquc  loquatur,   si   tnmen  non 

agit  lpsc  quodloquilur,  in  spirituali  clandus  ilinerc 

non  immerito  judicatur.  Unde  ct  iliic  aptc  subjun- 

gitur  :  i  Quomodo  pulcbras  fruslra  habet  claudus 

tibias,  sic  indecens  est  in  orc  stuUorum  parabola 

(Prov.  xxvi).  >  Pulcltris  plane  innititur  libiis,  qui 

luculcnti   nitet  claritate  scrmonis.  Scd   dum  sinc 

bonis  operibus  accuratum  dcprimit  eloquium,  velut 

sine  gressu  promovel  recta  crura  verborum.  Qu«ui 

pulcbras  ergo  habet  tibias  ad  vidcndum,  sed  r.on 

utiles  ad  gradiendum,  qui  podr.gricis  vitiorum  ia- 

qtieis  innodatns ,  ipse  quidem  turpiter  claudicat, 

dum  alios,  ut  agililcr  gradianlur,  invitat.  In  istorum 

ergo  sluhorum  ore  indecens  est  parabola ;  quia 


quam  mutato  stylo  prosilit,  dicens  :  Et  virtulo 
mngna  reddcbant  aposloli  493  teslimonium 
rcsurrcctionis?  Cur  uni  maleria*  aliam  intergolat, 
qui  coeptam  pcrsequi  ct  continuare  dcbuerat;  nisi, 
ut  patenlcr  o&tendat ,  quia  illi  dunlaxat  idonei  sunl 
ad  prauJicalionis  officium,  qui  nullum  tcrrenac  facul- 
taiis  possideiit  iitcrum  :  ct  dum  aliquid  singularc  nou 
habcnt ,  commuuiter  omnia  possidcnt?  Nihil  scilicct 
babe.::cs,cl  omnia  possidenles  (IlCor.).  Ii  niinirum, 
dum  nullis  tcrrenarum  rcrmn  prxpeditmtur  obsta- 
culis ,  cxpedili  slanl  pro  Dominicis  castris  in  campo 
certaminis;  et  quia  rcbus  cxuli,solis  virlutum  ar- 
roisacciucti,  gladio  spiritus,  adversus  viliorum  tli- 
uiicant  acics,  idonei  bcll.itorcs  stu.t  obluclantium 


dum  spiritualiter  sonant,  et  carnaliter  victitant ,  ^  hoslium  obtruncarc  cervices.  Cui  niinirum  belio  im 


eorum  vita  cttm  lahiis  non  concordat.  Quos  nimt- 
rum  honesla  loquentes,  scd  inhoneste  vircniespnc- 
dicatio  recta  non  liberat,  scd  mordax  conscientia 
vehemenler  accusat.  Undc  illic  non  incongrue  sub~ 
dilur  :  t  Quomodo  si  spina  nascalur  in  mantt  te- 
mulenti,  sic  parabola  in  ore  slultorum  (lbid.).i 
Spina  quippe  in  manu  jtemtilenli  nascitur  cum  illi, 
qui  hujus  vitae  amorc  est  ebrius,  reprebensionis  in 
mente  aculeus  generalur.  ln  orc  itaque  slultorum 
parabola  quasi  spina  est ;  quia  dum  nliud  toquun- 
tur.aliud  agunl,  menscorumin  semctipsa  aliquan- 
do  redarguitur,   ct .  quodam  quasi  spiuae  pungentis 


pares  sunt,  494  el  ^"crvitcr  cedunt,  qui  coinmu- 
nibus  non  coniemi,  peculii  singularis  ambiunl  pro- 
prictatc  gravari.  Hinc  cst,  quod  in  Deuteronomio 
gradicntibus  ad  prxlium  dicitur  :  i  Quisquis  esl 
hotno,  qui  plantavit  vincam,  et  nccdum  fec!t  eam 
essc  comtmincm,  ct  de  qua  vesci  omnibus  liccat, 
vadat  et  rcvertatur  in  domum  itiam,  ne  fortemo* 
riatur  in  bello,  et  alius  bomo  ejus  fungatur  officio 
(Beut.  xx).  > 

Scd  jam ,  venerabilis  pater,  inculue  dispntationis 
protraxisse  sennonem  hucusquc  sufflciat  :  verum- 
tamen  ul  hxc  apud  inobedicnlium  clericorum ,  imo 
niunmicoiarum  rebcllionemcincacilcr  valcant,  san- 


Sit  nomen  Domini  benediclutn. 


aculeo  perloratur.  Velut  spina  cerle  male  viventis 
el  Iwne  dicentis  conscientia  pungit ,  dum  in  eo,  ~  ctus  aposlolatus  veslri  vigor  impellnt, 
quod  extrinsecus  loquilur,  quodam  pudoris  atque 
formidinis  stimulo  intrinsccus  sanctatnr. 
CAPUT  VI. 
Ad  pradicaiiomt  ofieitim  avi  $int  idonei. 
L'i  ergo  ad  cos,  a  quibus  cceoerat,  sermo  recurrat, 


491  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  VARIA. 


m 


485496 


OPUSCULUM  VICESIMUM  QUINTUM. 


DE  WGNITATE  SACERDOTIL 


Arguuentum.  —  Hic  lolus  in  eo  esi,  ut  ostendat  quae  sit  digniias  saccrdolis,  quod  oflicium,  quanta  sit  ei, 
qui  Um  sublime  munus  susiineat,  praeslanda  innocentia  :  et  quam  sit  non  modo  crimen,  sed  etiani 
criminis  suspicio  fiigicnda.  ln  principio  autem,  quod  oblilus  eram  dicere,  gratias  agit  eidein,  quod 
nnrtta  munera  ad  sc  misisset. 


Domno  A.  Venerabili  archiepiscopo ,  Petmjs  pcc- 
cator  inonachus  plenissimae  devolionis  affectum. 

Cum  palriarchai  Jacob  filio  suo  Joseph  dicat : 
«  Benedtctiones  patris  tui  conforlatae  sunt  benedictio- 
nilms  patrura  ejus  (Gjen.  xlix)  ;  >  cgo  congrue  pos- 
sum  dicere  :  quia  benedicliones  patris  mei,  non 
patrum,  sed  ejusdem  palris  mei ,  suni  benediclioni- 
bus  conforlalae.  Tot  quippe  benedictiones  fuerunt, 
quas  mihi  liberalilas  vcslra  direxit,  ut  una  commeu- 
dassei  aheram,  ct  scquenlcs  eas,  quae  praecesserant, 
prout  Scriplura  loquitur,  conlortarenl.  Porro  autem 
si  David  graliarum  promeruit  acliones,  cum  de  ma«» 
miliis,  quas  Amalecilis  abslulerat,  senioribus  Juda 
flona  transmitterel ,  dicens  :  c  Accipite  bcnediclio- 
iiem  de  prseda  boslium  Domini  (/  Reg.  xxx) :  >quanto 
poiiores  ego  gratias  debeo,  qui  benedictiones  accepi 
nou  cruenlatas  manibus  hoslium  Domini,sed  sancti- 
ficalas,  alque  depromplas  e  sanctuario  Domini! 
Verum  tit  ab  occasione  corporalium  munerum ,  ad 
spirilualiura  benedictiooum  se  sermo  dirigal  sacra- 
inentum;  cum  aposlolus  hoc  in  roagna  felicitate 
tonslilual ,  quod  dicil  :  i  ln  hoc  vocati  eslis  ut  be- 
iie;iietionein  haereditate  possideatis  (J  Petr.  m) ;  i 
quanta  vobis,  hoc  est,  summis  Ecclesiae  saccrdoti- 
bus  est  diguitas  praerogata ,  ut  benedictionem  non 
niodo  vobis  cxhibitam  possidere,  sed  possitis  etiam 
aliis  tradere !  Et  non  qualemcunque ,  sed  eliam  epi* 
scopalem,  per  quam  scilicct,  veslri  juris  est  ordi- 
nare  pontiliccm ;  ei  cum  non  parvi  lerroris  sit  at- 
queformidinis  esse  vel  inferioris  ordinissacerdotem, 
nimimm  ipsi  quoqtie  lege  praecipilur,  ut  populi  por- 
tet  iniquitatem  {Num.  xviii) ;  quam  pavenduin  est 
ac  trcrocfactis  visceribus  formidandum,  omnibus 
nunc  in  ecclesiastica  dignitate  praecellere,  quos 
seque  necesse  est,  et  ante  omnes  in  tremendi  judicis 
examine  respondcret  Unde  sollicilc  considerandum 
est ,  ut  quem  ad  obtinendas  ecclesiaslici  culminis 
infulas  summi  sacerdolii  sublimilas  elevat,  celsi- 
tudo  quoque  laudabilis  et  arduae  conversationis  at- 
tollat;  et  sicutper  acceplae  dignilatis  sublime  fasti- 
gium  caeteris  eminet,  sic  eum  prae  caetcris  vita  su- 

i\Afomin«nQ     ut    cniriliialiiim  mnnim  snlftlldor  CXOr- 


A  scindet,  cft  ad  omirem  mortaum  non  ingredietur 
omnino  :  super  patre  quoque  suo,  el  matre  non 
contaminahilur,  neque  egredietur  de  sanclis,  ne 
polluat  sanctuarium  Domini,  quia  oleum  sanclae 
unctionis  Dei  sui  super  eum  esl  (Levit.  xxi).  i  Oleo 
quippe  caput  sacerdotis  inungitur,  cuin  mens  ejus 
sancti  Spiritus  pinguedine  saginatur.  Cujus  etiam 
manus  idem  oleum  consecrat,  cuin  bome  voluntati» 
sludium,  quod  sacerdos  versal  in  menlc,  et  visibi- 
liter  ostendit  in  opere. 

CAPUT  PRIMUM. 

Quid  ftl  sactrdotem  de  $ancti$  egredu 

Sancti  plane  sacerdotis  est ,  etquae  sancla  sunt, 

cogitare ;  et  quae  mente  conccperit ,  etiam  in  operi- 

bus  evidenter  exprimere  3  alioquin  quid  prodest 

B  bonum  aliquod  cogitare,  nisi  solerter  invigilet  hoc 
ipsum  et  in  operatione  perficere? 

Elaborandum  est  ergo  sacerdoti,  ut  et  caput  illitis 
consecratum  sit  per  piae  voluntatis  intuitum,  et  ma- 
nus  ejus  spirituaiis  oiei  sint  charismate  delibutaeper 
evidens  sanctae  operationis  indicium.  Qui  etiam  ve- 
siilus  sanctis  vesiibus  dicitur,  quia  dignum  est,  ut 
sacerdos  pietatis  497  atque  justitiae  semper  indu- 
viis  adornetur,  sicut  scriptum  est :  c  Sacerdotes 
tui  induani  juslitiam  (Psal.  cxxxi).  i  Cui  praecipi- 
tur,  ulcaput  suura  non  discoopcriat,  id  esl,  ut  cor 
suum  hnjus  mundi  desideriis  non  expandat,  sed  oc- 
cullum  semper  in  adipiscendi  regni  coeleslis  inlen- 
tione  custodiat.  Jubetur  eliam  vcslimenta  non  scin- 
dere,   videlicet,  ut  sic  semper  honestatis  ac  piae 

C  conversationis  veste  contectus  incedat;  ne,  quoJ 
absil,  hanc  perversi  ctijuslibet  opcris  interpretalione 
disrtunpat.  Probibetur  insuper  et  ad  mortuum  in- 
gredi ;  nimirum  uL  studeat  a  malis,  quibus  anima 
moritur,  pedem  caute  subtrahere,  seseque  ab  ope- 
ribus  mortuis  pervigili  sollicitudine  cuslodire.  De 
quibus  dicit  Apostolus  :  <  Chrislos  eripuit  nos  ab 
operibus  inortuis  ad  serviendum  Deo  viventi  (Hebr.  • 
u).  i  Subjungitur  eiiam,  ut  sttper  patre  et  malre 
non  contaminetur,  id  est,  ut  ncque  mondi  negotiis, 
ncqne  morialis  hujus  vitae  desiderio  poltuatur.  Uiide 
bene  subjunRitur,  &t  sanctis  non  egredielur,  ne  pol- 


493  OPUSC.  XXV.-  DEDIGNITATE  SACERDOTII.  494 

mox  apte  subjuogttur:  c  Ne  polluat  sanctuarimn  A  vir  jungitur,  ejusque  male  blandienlis  amplexibus 


meuni.  i  Sanctuarium  quippe  polluilur,  cum  sacer- 
dos  quilibet  per  lerrena  desideria  sparsus,  causisque 
saecularibus  dissolulus*  sacrosanclis  aUaribus  auda- 
cler  assistete  non  verelur ;  cum  videiicet  fll,  quod  pcr 
propbetam  dicilur  :  «  Et  erit  sicul  populus,  sic  sa- 
cerdos  (ha.  xxiv).  >  Quamobrem  ui  Ecclesia, 
Chrisii  in  sua  vigere  mundilia  valeat,  et  obsceno 
male  minislranlium  contagio  non  sordescat,  illic 
adbuc  apie  subjungitur  : «  Virginem  ducct  uxorem, 
nonviduam,  non  repudialam,  et  sordidam,  alque 
meretricem  non  accipiet,  sed  puellam  de  populo 
buo,  ne  commisceat  siirpem  generis  sui  vulgo  genlis 
snae ;  quia  cgo  Dominus,  qui  sanctiflco  eum  (Levit. 
xxi).  i  Saccrdotis  uxor  vita  ejus,  et  conversaiio 


oblectalur,  nequit  ex  ea  liberos,  qui  Deo  placcant, 
gignere;  quia  nec  potest  cx  amara  radice  dulcis  fru- 
ctus  aflerri :  «  Non  enim  potest  arbor  mala  fructus 
bonos  faccre  (Matth.  vi).  »  Unde  cavendum  esl  sa- 
cerdoli,  ne  sordidam,  autmeretricem  ducat  uxorem, 
sed  castae  semper,  atque  pudicae  conversationis 
exbibeat  boneslatem.  Ex  qua  nimirum  non  spurios, 
sed  legitimos  valeat  filios  gignere,  dum  6ludet  in- 
genuos  bonorum  operum  fructus,  divina  largicnte 
gratia,  germinare.  Necesse  est  ergo  ut  sacerdota- 
lera  sacerdos  ducal  uxorem,  ex  qua  responsuram 
paterno  generi  procreet  sobolem.  Unde  et  illic  con- 
grue  subditur  :  «  Non  commisceat  stirpem  generis 
sui  vulgo  gentis  suae  (Levit.  xxi).  »  Sacerdos  etenirn 


hon  inconvenienler  accipitur;  quaescilicelessevirgo  B  generissui  stirpem  vulgo  suae  gentis  associat,  cum 


pnccipilur ,  ubi  abimmundi  spiritus  obsoletaluxuria, 
qui  violator  est  animarum,  iminunis  et  incorrupta 
seryetur.  Non  sit  vidua,  sed  coelesli  sponso  felici  sit 
foedere  copulata.  Repudiata  quoque,  ac  sordida,  vel 
eliam  esse  meretrix  inlerdicitur,  ne  videlicet,  si 
spurca  libidinis,  ac  luxurianlium  vitiorum  contami- 
nationcpolluitur,  ab  eodem  animarum  sponso  fe- 
fali  divortio  separetur.  Huic  sordidae  uxori  Aposto- 
lus  libellum  repudii  dederal,  cum  dicebat :  «  Quae 
mibi  fucrunl  lucra,  baec  arbilralus  sum  propler 
Christum  delrimenia,  propter  quem  omnia  delri* 
nientum  feci,  cl  arbitror  veiut  slercora  (Philip.  m).  i 
Ac  si  dicar.Uxorem  iliam  sordidam  ac  meretricem» 
cui  copulatus  in  Judaismo  fueram,  per  divortium 
«Jesero,eamqucrepudiiintervenientelibeIio,  lanquam  ^ 
stercus  abjicio.  Ex  hujusmodi  quippe  sacerdolis 
uxore  non  tales  Hberi  procreanlur,  qui  Deo  sacri- 
ftcium  oflerant,  sed  potius  qui  severitatem,  et  uhio- 
nem  divinae  animadversionis  incurranl.  Ilinc  est, 
quod  cum  ad  Osee  prophetam  diviha  voce  dicalur  : 
«  Yade,  suine  tibi  uxorem  fbrnicationum,  quia  for- 
nicans  fornicabitur  lerra  a  Doroino.  >  Ille,  sicut 
Scriptura  tcstalur,  c  abiit,  et  accepit  Comer,  filiain 
498  Debelaim ;  et  concepit,  et  peperit  filium.  Et 
dixit  Dominus  ad  Osee:Voca  nomen  ejus  Jezrahel 
(Oue  i).  i  Quod  uliquc  nomen,  quamvis  prosperum 
significare  videatur,  iu  eo  quod  interprctalur  $tmen 
Dei;  l|ic  tamen  vindiclam  Dei  et  furorem  sonal,  cum 
protinu8  subinferlur :  «  Quoniam   adhuc  modicum, 


vulgariter  vivens  a  populo  per  clarioris  vitae  meri- 
tum  non  discordat  :  cum  denique  per  latam  et 
spaliosam  viam  mundanae  conversationis  incedit, 
seseque  per  roorura  spirilualium  honestalem  a  tur- 
c  bis  vulgaribus  non  secernit.  Ut  autem  saccrdos 
dignam  generi  suo  sobolem  procreel,  lpse  quoque  a 
patrum  suorum,  sanctorum  videlicet  praecedenlium 
sacerdotum,  vesligiis  non  aberret  :  ne,  si  ab  eorum 
insigni  prosapia  ignobiliter  vivendo  degeherat,  jos 
sacerdotalis  oflhcii,  quo  vidclicelindigne  fungebatur, 
amittat. 

CAPUT  II. 
Quod  nobililas  sacerdotum  sil  vila  tancta 
Hinc  est,  quod  in  libro  Estlrcc,  cum  prsemissum 
sit,  de  filiis  sacerdolum  filii  llobia,  filii  Accos,  (ilii 
Berzellai,  qui  accepit  dc  filiabus  Berzellai  Galaadiiis 
uxorem,  el  vocatum  esl  nomen  eorum,  protinus  ad- 
ditur  : « li  qusesierunl  scripluram  genealogiae  suae, 
et  non  invenerunt,  el  ejecli  sunt  de  sacerdotio 
(/  E&dr.  u).  >  Plane  qui  genealogiae  suae  scripluram 
non  inveniunt,  de  sacerdolio  repelluntur;  quia  qui 
se  pcr  ignobililalem  soecularis  viue  ab  ingenuo  prse- 
cedentilim  patrum  slcmmaie  degenerasse  conside- 
rant,  dignum  profecto  est  ut  eos  a  sacerdolio  499 
censurae  canonicae  vigor  expellat»  NobHem  ergo  ne- 
cesse  est  esse  Ecclesise  sacerdotem ,  ut  qui  minister 
est  Domini,  erubescat  se  servum  esse  peccati.  Ad 
quam  nobililalem  nos  ille  provexil,  de  quo  Aposto- 
lus  ait : «  Qui  eripuit  nos  de  potestate  tenebrarum. 


etvisitabo  sanguinem  Jezrabel  super  domum  Jebu,  **et  transtulltin  regnum  filii  dilectionis  suae,  servilu- 


et  requiescere  faciam  regnum  domum  Isracl,  et  in 
illa  die  conteram  arcum  Israel,  in  valle  Jezrahel 
(Ibid).  >  Quod  autem  hic  per  Jezrahel,  non  salus, 
sive  prosperitas,  sed  Dei  potius  ira  signatur,  eilam 
in  hoc  tnnuitur,cum  protinus  subinfertur: «  Concepit 
adhuc,  et  peperit  filiam,  et  dixit  Doininus :  Voca  nomen 


temque  peccati  illius  a  nobis  cruor  abstersit  (Co- 
lots.  i);  >  de  quo  per  Joannem  dicitur  :  i  Qui  dilexit 
nos,  et  lavit  nos  a  peccatis  nostris  in  sanguine  suo 
(Apoc.  i).  >  Hanc  autem  munditiam,  ut  sacerdos  iu 
se  valeat  prae  caeleris  possiderc,  stigma  6anguinis 
Christi    sludeat  in   se  signamer  exprimere;  sicut 


• I!_ 


495 


S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SKU  PARS  I».  —  OPUSCULA  VARIA. 


496 


passionls  Ghrisli  mysterium  inhianter  audire  de-  A  crucis  cornua  quadriftdi  orbis  partes  ampleetentia. 


lectat.  Dexterae  quoque  ejus  idem  sanguis  illinitur,  w 
cum  id,  quod  sludiosus  auditor  intelligil,  efficaciter 
operatur  :  dexter  eliam  pes  eodem  cruore  signalur, 
cum  vila  sacerdotis  advcrsus  lenlamenta  diaboli 
passionis  Christi  recordatione  raunilur;  ut  sicut 
poteslatem  accepit,  super  serpentes,  et  scorpiones 
ihcedat :  morsus  tamcn  eorum,  et  invalidi  furoris 
venena  non  melual;  sive  ccrle,  quia  pes  est  corpo- 
ris  terrainus,  quid  per  hoc,  nisi  boni  operis  desi- 
gnatur  extremum?  Nimirum,  ut  omne  bonnm,  quod 
incipimus,  perseveranter  etiam  usque  ad  felicem 
terminum  perducamus.  Hinc  est,  quod  Israclilico 
populo  divina  vox  ait :  i  Si  audieris,  inquit,  vocem 
Domini  Dei  tui,  ut  facias  atque  custodias  mandata 
ejus,  faciet  te  Dominus  Dcus  luus  excelsiorem  cun- 
-ctis  genlibus  (Deut.  xx).  i  In  quihus  ulique  verbis 
patenter  exprimitur,  quod  figuraiur  in  inembris  : 
«  Si  audieris,  inquit,  vocem  Domini  Dei  lui,  >  ecce 
sanguis  arietis  immolati  rubel  in  aure  saccnlolis. 
Quod  vero  sequilur,  t  ut  /acias,  >  ecce  manus  ope- 
ranlis.  Quod  aulem  poslremo  subjungilur,  c  alque 
custodias  mandata  ejus,  >  eccc  perseverantia  boni 
operis.  Nihil  eniin  prodest  cuiquam  bonum  opus 
incipere,  nisi  sludeal  etiam  usque,  dum  perficiai, 
cuslodire. 

Et  nolandum,  quod  dextera  tantum  auricula,  raa- 
nus  etpes  sacerdotis  iilo  sanguine  liniri  praecipilur; 
-quo  videlicel  sic  semper  dexterae  conversationis  ac 
lidei  rectitudinem  in  oinnibus  teneat,  ut  exorbitanti- 


Hanc  sacerdos  porlabat  in  gloriam  et  decorem;  quo- 
jiiam  et  Aposlolus  dicit :  <  Mihi  autem  absit  gloriar* 
nisi  in  cruce  Domini  nostri  Jesu  Christi  (Gal.  vi).  * 
Portei  crgo  laminam  auream  sacerdos  in  capite,  ut 
crucem  Christi  jugiler  vcrsei  in  mente.  Sanclum 
quoque  Domini  freno  equi  sui  consequenlcr  atihi- 
beat,  ul  carnem  suam  cum  viliis  el  concupiscentiis 
crncifigal.  Tunc  enim  sacerdos  et  laminam  auream 
capiti,  et  sanclum  Domini  freno  adhibet  cqui;  cum 
ad  crucem  Christi  mentis  intuitum  dirigit,  etcorpus 
suum  vclul  ferocem  equuni,  ab  omni  lascivienlium 
viliorum  libertate  compescit.  Propter  boc  sane  ge- 
minum  crucis  portandae  mysterium  scriplum  esi, 
quoniam  et  Elias  (IV  Reg.  n),  et  Joannes  Baptisla 
zonas  pelliceas  hahebant  circa  lumbos  suos  (Maiih. 
ni ).  De  Saivatore  vero  nostro  Joannes  in  Apocalypsi 
dicit  :  <  Quoniam  habebat  zonam  aurcam  circa 
mamillas  suas  (Apoc.  i).  >  Constatnutem,  «|uia  inter 
ulramqnc  mamillain  cor  hominis  consiiiuilur.  Undo 
sponsa  dicit  in  Canticis  :  «Dilecius  meiisintcrubera 
mea  commorabitur  (Cant.  i);  >  hoc  est  in  corde  meo 
jugitcrrequiescet.  Quid  eslergo  pelliceis  zonis,  quae 
viiielicel  ex  mortuis  animalibus  fiunt,lumbos,ubi  li- 
Li  Jo  permaxime  viget,  accingere ;  nisi  omnes  carna- 
lium  passionum  illicitos  motus  ac  fomites  pcr  affli- 
cliouem  corporis  undique  refrenare  ?  Et  quid  cst* 
circamamiliasaureamhaberezonam;  nisi  etadvcrsus 
ingruenlium  cogitalionum  importuna  pbantasmala, 
solticka  semper  invigilare  custodia?  Lumbosergopel- 


bus  a  via   vestigiis,  anfractus  sinislrae  devius  non  C  licca  zonapracingimus.cumcarnislasciviamperine- 

incurrat.  Sive  certe  sic  semper  Dominicae  passionis 

sacramentum  pro  dextro  teneat,  ul  tanquam  sinistra 

prorsus  ac  vilia  cuncta  mundi   hujus  blandimenta 

contemnat.  Enimvero  quia  sacerdo&dux,  et  antesi- 

gnanusest  cxercilusDomini,his  litulorum  insignibits 

jubelur  adornalus  incedere,    seseque  seqiicutibus 

ecclesiaslicaj   miliiiae  cuncis    sanguinis   et  crucis 

Cbristi  debeat  vexiila  prseferre.  Hoc  figurabat  Za- 

•charias  prophcta  cum  diceret :  c  In  die  iila  erittquod 

super  frenum equi  esl,  sanctum  Domino  (Zach.  xiv).> 

Porro  aulem  ante  Saivatoris  adventum  quid  gcnus 

bumanum,    nisi  velut  infrenis    equus  erat,  quod 

ubique  per  voluptatumsuarum  camposlibertas500 

infrunita  raplabat?  Sed  ori  cjus  frenum  Redcmptor 


diaa  continentiam  coerceuuis.  Auream  vero  zonam 
circa  mtimillas  habemus,  ciun  adversus  infeslantium 
cogitationum  impetus  iitfcederabili  certaminedimica- 
tnus.  Tunc  ilaque  flet  quod  illic  sequilur  ;  mox 
enim  ut  sanctum  Domini  supcr  frenum  equi  fulurum 
propheta  pramisit,  pracsto  subjunxit:  c  Et  erunt  lebe- 
tes  iu  dorno  Domini,  quasi  phiake  coram  altari,  et 
erit  oinnis  lebcs  in  Hierusalem,  et  in  Juda  sanctiflca- 
tus  Domino  cxercituum  (Zaclu  xiv).  >  Lebelesplane 
in  phialas  verli ;  et  zonam  auream  circa '  mainilias 
haberi  pwccipiebal  Dominus  in  Evangelio,  cum  di- 
cebal :  <  Cavete  ne  gravcntur  corda  vestra  in  cra- 
pula  et  ebrietate,ctcuris  hujus  Saeculi  (Luc.  xxi) :  >  iu 
crapuia  scilicel,  eiebrielale  lebctes;  in  curis  hujus&av 


noster  adhibuil,  cum  sanctum  Evangelium,  quo  vi-  D  culi$©l  zonam  habendam  circa  mamilias  inlellige. 


delicel  oninia  petulantis  lasciviae  vitia  corapescun- 
tur,  objecil.  Super  hoc  autem  frcnum  sanctum  Do- 
miui,  hoc  est,  cruxponitur,  quia  cuuctasancti  Evan- 
gelii  praecepta  crucem  spirant  el,  ut  crux  post 
Christum  portetur,  invitant. 

CAPUT  111. 
fictf  d  sacerdoti  vel  minima  criminis  suspicio  $it 

fugitnda. 
Id  ipsum  stgnabat  et  lamina  illa  aurea,  quam  sum- 


Lebeles  plane  illorum  eranl  pcctora,  qui  suspira- 
bant  plsces  jEgypli,  qni  nauseantes  manna,  esurie- 
bant  pepones,  inhiabant  fcnepas  et  allia.  An  Jebeles 
noneranl,  quifervent(tclamabnnt,quia  •  sedebainus 
superollascamium?  >  (Num.  xi.)  llla  quippe  corda 
lebetes  sunt,  in  quibus  edacitas  regnat,  et  per  cupi- 
ditatis  aeslum  excoquuntur  edulia  et  copia  diversa 
ciborum.  Sed  hi  lebeles  convenunlur  in  phialas,  et 
sunt  coram   allari,   ac  sanctiflcati    Domino,   cum 


* . «v «^*? •-!  e ~. 


437  OPUSC.  XXVI.  —  COKTRA  LNSCITUM  ET  INCURIAH  CLEIUC  498 

rum,  qu*  lunl  orationes  fanctorum  {Apoc.  v).  Et  a  ex  munere  stimmi  iargitoris  accepit,  merito  jani,  e 
hta  ponuntur  coraro  aJtari  phialae  qua  prius  duin  le- 


betes  essent,  poiitis  versabantur  in  nidore  culinae. 

502  Tunc  antem  roerfs  saccrdotis  est  pbiala  au- 
rea  ,  atque  odoramentis  spiritusiium  aromatum 
plena,  cum  orationibus  ac  piis  o^eribus  est  vigilan- 
ter  inlenta.  Et  hsec  phiala  coram  altari  esse  dicilur, 
quia  orane,  quod  cogilat,  Deo  sacrarium  offerre  noa 
cessat.  Et  tunc  Iebes  isie  sanctificatus  esi  Domino» 
atque  ideo  consecrationis  graliam,  quam  ipse  intus. 


in  alios  adbibita  mamis  impositioue  transfundiu  Sed 
cgo,  quasi  qui  loquor,  oblitua,  dutn  sermonem  diu- 
tius  protrabo,  metam  compendii  epislolaris  excedos 
Jam  igitur  isla  sufficianl,  Untum  ut  qui  a  benedi- 
ciione  caeperam,  verbuin  in  benedictione  concludain. 
Dexlera  Dei,  venerabilis  paler,  suis  te  bencdiciio- 
nibus  repleat ;  et  grege  comitante  commisso  regnis 
coelesiibus  inlroducat. 

Sit  nomen  Domim  benedictum. 


KA9-SA« 


OPUSCULUM  VICESIMUM  SEXTUM. 

CONTRA  INSCITIAM  ET  INCURIAM  CLERICORUM. 


Arcomentcm.  —  Sacerdotum  Hiscitiam*  imperiiiamque  sinffularem,  in  sacris  quoque  rebus  incuriam,  et 
negligentiam,  seu  potius  contemptum  religionis  graviler  detestalur:  ethaec  omnia  quam  sint  tam  ipsis 
sacerdolibus,  quam  reliquorum  hominum  ordinibus,  quorum  salus  illis  commissa  est,  perniciosa,  diserte 
ostendit :  itemque  quam  cauti  deheam  esse  episcopi  in  lalibus  ad  ecclesiasticas  dignitales  promovendis; 
ne  peccata  ecrumdem  ad  ipsos  redundcnt.  Quou  in  extrema  parte  episcopo,  ad  quem  scribit,  et  diiigenter 
commendat. 


Domno  V.  reverenlissimo  episcopo  Petrcs  pecca-  g 
tor  et  monachus. 

Quia  te,  vir  reverentissime,  sacerdotii  culiuon  in 
Ecclesia  tenere  conspicio,  inesse  quoque  tibi  sacer- 
dolalem  animum  fiducialiler  credo,  dolorem  cordis 
mci,  qui  me  de  sacerdotibus  crticiat  ,  tibi  potissi- 
iiiiim  communicare  decerno.  Per  episcopalis  eniin 
torporis  ignaviam  ita  nunc  presbyteri  litteranun 
reperiunturexpertes,  ut  non  modoeorum,  qux  lege- 
rint,  inteiligentiam  non  attingant,  sed  syllabatim 
quoque  vix  ipsa  decurrenlis  artieuli  elementa  bal- 
buliant.  Et  quid  jam  pro  popalo  io  suis  precibus  sup- 
plicat,  qui  quod  loquUuripse  velutalienus  ignorat? 
Scriptuin  cst  enirn :  €  Qui  ignorat  ignorabitur  (I  Cou 
xit.)i  Et  cum  Apostolus  obsequium  nostrum  ratitf- 
nabile  esse  pracipiat  (Rom.  xn),  quomodo  iliic  ra-  C 
tionabile  erit  obsequium,  ubi  is,  qui  oflerl,  oblalio- 
nis  sux  non  concipit  intelleclum?  Cumque  Deus 
omnipotens  in  offerentibus  mentium  magis  vota 
consideret ,  quain  slrepitum  vocis  attendat ;  quid 
in  suis  oblinere  precibus  valeat,  qui  quod  nescit, 
iinplorat?  Quibus  quicl  aliud  evenire  pulandtim 
e&l,  nisi  quod  illis  saccrdotibus  contigerit,  quos 
post  caplivitatem  Israeiitici  populi  rex  Assyriorum 
in  urbibus  Saniariae  conslituerat,  et  tlivini  cultus 
e&remonias  ignorabant?  Nam  cum  nescirent  Deum 
juxia  legaliuui  mandalorum  observantiaro  colerc, 
leonmn  eos  rabies  perimebat.  Scriptura  siquidem 
hasc  verba  sunt :  «  Nuntiatumque  est  regi  Assyrio- 


(/  Petr.  v).  i  Sacerdotcs  ergo,  qui  Dei  legitim» 
nesciunt,  leonum  dentibtis  exponuntur;  quia  ni- 
miruro  ilios  malignorum  spirituum  rabies  devorat» 
qui  sacrificiorum  cuilui  temerariis  ausibus  insisten* 
tes,  qualiter  Deus  rite  colaiur,  ignorant.  Sicque 
funguntur  oflicio  sacerdolum,  ul  sacerdolalis  officii 
nesciant  sacramentum.  Et  sicut  per  illorum  im- 
peritiam  factum  est,  quod  Scriptura  lcstatur  i 
c  Unaquaeque,  inquit,  gens  fabricala  esl  Deum 
suuro,  posueruntque  eos  in  fanis  excelsis,  quae 
iecerunt  Samaritae;  gens  et  gens  in  urbibus  suis, 
in  quibus  habitabant  (IV  Reg.  xvn).  i  Ita  nunc 
per  pseudosacerdotum  ignoraniiaro,  qui  docere  Det 
populum  ncsciunt,  fieri  dolemus  :  ut  scilicet  alii 
quorum  Deus  venter  est,  et  terrena  sapiunt,  luxu- 
riam  colant  (Philip.  m);  alii  avaritiam,  quae  est 
idolorum  servitus,  venerenlur  (Ephet.  v) ;  alii  rapi- 
nis,  alii  perjuriis,  alii  bomicidiis,  alii  veneficiis 
sacrilcga  devotione  deserviant ;  et  sic  diversis  cri- 
minibus,  tanquam  simulacris,  ct  sculptilibus  obse- 
quium  servitutis  impeudant.  Unusquisque  cujus  opus 
facil,  illius  et  servus  appellalur,  de  quibus  dicit 
Apostolus  :  c  Quia  tradidit  illos  Deus  in  desiderla 
cordis  eorum,  in  immunditiam,  ut  conlumeliis  afli- 
ciant  corpora  sua  in  semelipsis,  qui  commutaverunt 
veritatem  Dei  in  mendacium,  el  colucrunt,  et  scr* 
vierunt  creaturae  potius  quam  Creatori  (Rom.  i).  > 
Qui  nimirum  per  fidem,  quam  tenent,  Ecclesia 
parletibus  includuntur ,  sed  per  reproba  vitae  me- 


~*    t..u:.^ r~~:~«i 


i    AmiM  CA  1 


499  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEIX  PARS  ffl.  —  OPUSCUU  VAM*  500 

icdargiiit   Veriias  ipsa,  cum  dicit :  c  Nemo  polest  A  ccnsura  coerceat,  vel  sob  pudicae  quodammodo  locu- 


duobus  domihis  servire  (Multh.  vi).  > 
505CAPUT  PRIMUM. 
Quod  imperiti  rion  svnt  ad  sacerdolium  promovendi, 
Gum  ergo  per  sacerdolura  vecordium  imperiliam 
plebs  indocla  depereat,  par  fuerat,  ut  episcopalis 
gravitas  a  talium  se  promotione  suspenderel,  nec 
alienos  excessus  in  se  temeraria  praecipilatlone 
transfcrret;  praeserlim  cum  Timolheo  Apostolus 
dicat :  c  Manus  cito  nemlni  imposueris,  neque  com- 
municaveris  peccatis  alienis  (Tim.  v).  i  Quisquis 
enim  vel  turpiter  lap-um,  vel  divinae  Icgis  ignarum 
ad  sacrum  provehit  ordinem,  ejus  sc  peccalis  invol- 
vil,  cui  peccandi  materiam  tradit  :  et  non  modo 
his  se,  qnibus  ille  jam  involulus  est  criminibus  obii- 


tionis  moderamine  sobria  verba  depromat. 

506  Ulud  etiam  qtiantae  confusionis  opprobrium 
esl,  quod  nonntilli  circa  sacri  aitaris  utcnsilia  tanUe 
negligentiae  sunt,  et  lam  segnis  iucuriae,  utslanneos, 
vel  etiam  supparis  cujuscunque  melalli  calices  longo 
siiu  scabredinis  inhorrescere  paiicnter  aspiciant;  in 
squalido  linteo  Dominicum  corpus  offerant  et  in- 
volvant;  et  quod  non  dignaretur  potens  quilibet,  qui 
tamen  vermis  est,  propriis  adhibere  labiis,  in  hoc 
isli  corpus  non  verentur  imponere  Salvatoris.  Quid 
porro  de  conscissis  ac  putrcsccnlibus  sacrorum 
altarium  prandcis,  quid  de  diversis  vasis  ad  eccle- 
siastica  miuisteria  necessariis,  quid  deirique  de 
sacerdotalibus  eloquar  indumentis?  Qoid  postremo 


gat,sed  hiseliam,  quae  commissurus  esl,  peranlici-  B  <|e  codicibus  dicam,  in  quibas  nimirum  haec  ipsa 


pationem  obnoxium  parat. 

Est  aliud,  quod  mihi  de  sacerdolibns  saecnlaris 
ordinis  displicet ;  quia  sicut  saecularibus  mista  re- 
gionariae  civiliutis  habitatione  coliimant,  ila  nihi- 
lominus  plerique  ab  eorum  conversatione  et  incon- 
dilis  moribus  non  discordant ;  curis  saecularibus  in- 
differenter  inserviunt,  ab  oliosi.  se  sermonis  ineptiis 
non  compescunt;  imo  per  lites  et  jurgia  frequenter 
a  proximorum  suorum  charitate  resiliunt,  et  cum 
livoris,  vel  cujuslibet  lerrenaeconcupiscenliaeflammas 
in  suis  pecloribus  fervere  non  nesciunt,  venerandis 
tamen  allaribus  se  impudenter  ingerunt,  et  ab  oflfe- 
rcndi  sacrosancti  iibaininis  ministerio  non  recedunt, 
Non  altendentes,  quod  filii  Aaron  idcirco   coeleslis 


qtioque  legere  inoffense  non  possumus,  qtiae  lenaci 
adbuc  memoria  reservamus?  Quae  nimirum  omnia, 
oculis  subjecla  cerneutibus,  et  levibus  excutiunt 
risum,  et  sapienles  provocant  ad  lamentum.  IJude 
primae  dignitalis  sacerdolibus  valde  cavendum  est, 
et  terribiliter  formidandum,  ne  quod  ab  illis,  qui 
videntur  subesse,  delinquilur;  ab  his  qui  potioris 
sunt  gradus,  et  quibus  haec  corrigenda  sunl,  requi- 
ralur.  Nullus  plane  roortalium,  ut  existimo,  majus 
aliquid  in  divinis  peragit  6acramentis,  quam  ipsi 
quoque  qui  ssecularis  sunl  ordinis  sacerdoies.  Este 
siquidem,  quod  palriarciue,  vel  metropolitae  quilibet, 
et  episcopi  consecrenl,  divinum  chrisma  conficiant, 
et  caetera,  quae  suis  specialiter  competunt  privilegits 


ignis  incendio  concremati  sunt,  quia  alienum  igncm  G  experimenta  pcrcurranl.  Sed  neque  episcopus,  neque 


offerre  in  Dci  sacrificio  praesumpserunt :  «  Arreptis, 
inquit  Scriplura,  Nadab,  et  Abiu  filii  Aaron  thuri- 
bulis  suis,  posucrunt  ignem,  et  incensum  desuper, 
offerentes  coram  Domino  ignem  alienum,  quod  eis 
pracceptum  nqn  eral(Levt/.  x); »  moxquc  subjungit : 
<  Et  egressus  ignis  a  Domino  devoravit  eos,  et 
morlui  sunl  coram  Domino  (Ibid.).  >  Naro  cum  ad 
offerendum  Dco  terribilis  sacramenti  libamen  accer 
dimus,  cavendum  valde  est,  ne  alienum  ignem,  hoc 
cst,  libidinis  flammam,  vel  cujuscunque  vitii  fomilem 
inter  salutares  hoslias  deferamus,  Sed  ille  potius 
ignis  in  nostrarum  menlium  tbtiribtilis  ardcat,  illa 
cor  nostruin  divini  amoris  flamma  succendat,  quam 
Dei  spirilus  per  invisibilem  gratiam  noslris  visceribus 


chrisma,  neque  aliud  quid  in  eociesiasticis  sacra- 
mentis  majus  quam  corpus  et  sanguis  est  Salvalo- 
ris.  Ea  ergo,  qu»  potiora  et  sublimiora  sttnt  in 
Ecclesia,  presbyteri  cam  pontiOcali  dignitate  parti- 
cipant.  Et  quamvis  suis  quique  limitibus  ju- 
beantur  esse  conlenti  ,  iidem  ipsi  qui  sunl  in 
ijutbusdam  suppares,  in  exeettentioribus  rebus  inve- 
niuntur  acquales. 

CAPUT  H. 

Quod  nullui  graviut  peecat  quam  preebyter  malut,  vei 

imperitut.  y 

Nullus  igilur  gravius  convincitur  peccare  quam^ 

presbyier,  qui  vel  per  imperitiam,  vel  reprobam/ 

vitam ,  dum  indigue  ministrat,  quantum  ad  se  salutaris 


administrat.  Admonendi  sunl  itaque  qui  sacris  alta- D  victimae  sacramenta  conlaminat.   Regi  planc,  vel 


ribus  ministrare  disponunt,  ut  non  modo  cor  ab 
aesluanlium  passionum  igne  cuslodiant,  sed  etiam 
iinguam,  quae  inler  Deum  et  nos  quodammodo  roe» 
diatrix  esr,  a  supervacui  sermonis  levitale  compe- 
scanl.  Petrus  enim  (Malth.  xxvi;  Mare.  xi\;Luc. 
xxii  ;  Joan.  xin),  quia  ream  suam,  linguam  scilicet, 

/ltkl!<iitioeA    AAsvrt  *%>•!*  aih»    !nlAii    aa    aI     f\AflVW    lAn/IIIAm 


sublimiori  cuique  persona?  si  quis  per  vitium  detra- 
ctionis  obloquitur,  vel  eliam  in  diripienda,  sive  de- 
molienda  rerum  suarum  facuilate  grassalur,  factle 
redit  in  gratiam,  si  digne  satisfaciens  emendal  of- 
fensam.  At  si  manibus  excedit,  si  in  cjus  personam 
audacler  prosilit,  si  hosliiiler  irruit,  quia  non  pecu- 
niarin  «a<1  r.riminalis  est  causa,  nihil  ab  eo  aliud 


804  OPCSC.  XXVL  —  CONTRA  INSCITIAM  ET  INCCRIAM  CLERIC.  503 

promulgauregijelegisedicunegligere,  atiud  ipsum  A  lis  non  obfiat  Patrum  9  qui  paternum  non   vio- 

lat  institutum,  unde  Moyses  ait :  506  (  Offerat  si- 


opecialiter  regem  vibrato  propriae  507  bhwhm 
JaculD  sauciare.  Mukis  nempe  sceleribus  plebs 
Israelitica  se  frequenter  immiscuit ,  sed  nunquara 
se  lam  crudelttor  poiluit,  quam  tunc  cum  Dominum 
erucifixit.  Et  certe  qui  Dorainicum  corpus  pollutis 
tractare  roanibus  non  veretur,  crucifigenliuni  Jesum 
particeps  esse  convincilur.  Quibus  nimirum  expa- 
vescenda  nimis  est  apostolica  illa  sententia,  qua 
dicitur :  »  Impossibile  est  eos,  qui  semel  sunt  illumi- 
nati,  gusUverunt  etiam  donum  cceleste,et  participes 
facli  sunt  Spirilus  sancli,  gusUverunt  nihilominus 
bonum  Dei  verbum,  virtutesque  saeculi  venluri,  et 
probpsi  sunt,  rursus  renovari  ad  poeniientiam,  rur~ 
sum  crucifigentes  sibimetipsisFiliumDei,  et  ostenliii 


milam  calidam  in  odorem  suavissimum  Domino 
sacerdos,  qui  patri  jure  successerit  (Levit.  vi).  » 
Ille  quippe  sacerdos  palri  jure  succedit,  qui  sanclo- 
rum  Palrum  ingenuitalem  in  conspicuis  operibns 
exprimit,  qui  majorum  suorum  prosapiam  per  spu- 
rise  conversationis  ignominiara  non  confundit ;  alio- 
quin  quisquis  ille  est,  quivelul  a  tilulis  proavorum, 
et  clara  generosiuie  degcnerat,  qui  se  non  legili- 
mum,  sed  adulierinum  vel  extrancum  alienis  mori- 
bus  reprasenUt,  ejlciendum  se  de  saeerdotio  evl- 
denter  indicat.  Unde  et  in  libroEsdrae  dequibusdam 
dicitur:  i  Quia  quiesiernnt  scripturam  genealogiae 
suae,  et  non  invenerurit,  ideoque  ejecti  suut  do  sa- 


habenles  (Hebr.  vi).  A  nuilo  plane  Deus  omnipotens  B  cerdotio  (/  Esdr.  n);  »  quibus  et  boc  prolinus  inter 


mnjoris  injuriae  prajudicium  tolerat,  imo  delcriusne- 
mo  peccat,  quam  sacerdos,  qui  probibentibus  cano- 
nibus  indigne  sacrificat.  Aliler  in  quocunque  modo 
peccantes  quasi  Dominura  in  rebusejusoffendimus; 
indigne  vero  sacrificantes,  velnt  in  personam  ejus 
manus  injicere  non  timemus,  cum  scriptum  sit  : 
f  Si  peccaverit  vir  iu  virum,  placari  ei  potest  Deus  : 
si  autem  in  Deum  oeccaverit  vir,quis  orabitpro  eoh 
\I  Beg.  \\.)  Eant  ergo  nunc  presbyleri,  et  pro  lucris 
bujus  vitse  sacris  se  allaribus  inperant,  pro  suo 
suseque  consanguinitatis  afiectu  ex  fidelium  obiatione 
ditescant  ;  non  vidclicel  ut  pupillis  ac  viduis  all- 
menta  provideant,  non  ui  subsidia  neregrinanlibus 
subminislrent,  sed   ut  sibi,  vel  suis  turpia  lucra 


dictum  est,  ut  non  comedcrent  de  sanclis  sancte- 
rum.  Sicut  ergo  illi,  qui  ingenuilatem  venerabilium 
Patrumsancueconversationis  honestaie  conservant, 
in  dignilate  sacerdolalis  offlcii  merito  perseverant : 
sic  e  diverso  qui  a  praecedentium  Patrum  degene- 
rant  meritis,  dignum  est,  ut  eliam  paternae  priven- 
tur  efficio  digniutis.  Et  qui  facti  sunt  a  Palrum 
suonim  claritate  dissimiles,  in  palerno  non  ma- 
neanl  officio  sacerdotes;  et  nullalenus  in  eorum  jura 
succedant,  a  quoruin  nobili  ingenuitale  degenerant. 
Quos  oinnes  velut  ab  una  persona  per  Osee  prophc- 
tam  Dominus  reprobat,  dicens:  €  Quia  scientiam 
repulisti,  repellara  le,  ne  sacerdotio  fungaris  mibi ; 
et  oblilus  es  legis  Dei  tui,  obliviscar  et  ego  filiorurii 


0.~ —  ._., — p, 

conveclcnl.  Eant,  inquam,  et  se  suosque  duntaxat  u  tuorura;  etsecundum  multitudinem  eorum  sicpecca* 


demissi  sui  acquisilione  reficiant,  ut  postmodum 
medullissuis  ignis  seterni  voraginempascant.  Quantae 
scilteet  damnationis  est  eos,  qui  peccata  populi  co- 
inedereprohibenlur,  ex  acqnisitis  rebns  non  codices 
emere,  non  ornaraenta,  vel  utensUia  suis  Ecclesiis 
proVidere,  sed  in  necessilatis,  vel  necessiludinis 
sumptus  cuncu  prodigcre?  Prsesertim  cum  b»c 
idcirco  sacerdolibus  conferanlur,  ut  ipsi  pro  populo 
precibus  ac  votis  insistere,  ejusque  debeant  peecata 
porlarc.  Hinc  est  quod  Eleazar,  et  Themar  filiis 
Aaron  Moyses  ait :  €  Gur  non  comedistis  hostiam  pro 
peccato  in  loco  sanclo,  qui  Sancta  sanctorum  esl,  et 
data  est  vobis,  ut  portelis  iniquitatem  multttudinis, 


verunt  mihi,  gloriam  eorum  in  ignominiam  commu- 
Ubo,  peccata  populi  mei  comedent,  et  ad  iniquiu- 
tem  eorum  sublevabuni  animas  eorum;  et  erit  sicut 
populus,  sic  sacerdos;  el  visiubo  super  eum  vias 
ejus,  ct  cogiutiones  ejus  reddam  ei  (Osee  iv).  » 
Nolo  lot  eorum  enumerare  flagitia,  quse  vel  in  obla- 
tione  mysterii,  vel  inler  ipsa  quoque  regeneralionis 
humanae  perpetrant  sacraraenia :  videlicet  in  scruti- 
niis,  in  symbolis  atque  in  baptismalis  lavacri  sacra- 
mento.  Omitto  panem  in  saluUres  hostias  conver- 
tendum,  qui  nonnunquam  ante  fit  mucidus,  quam 
sanctificetur  oblatus:  fpsum  quoque  myslerium  non 
hitra  dies  octo  consumitur,  sed  plerumque  ad  omni- 


et  rogetis  pro  ea  in  conspectu  Domini?  (Levit.  x).  »  n  potentis  Dei  injuriam  in  mensem  lenium  reserva* 

<Z*A  « ~~ .!.  I\ S ■- -_!„..  **  _____     w_ j   .  ., __.    .  .        __.___%.__ 


Sed  cum  passus  sit  Dominus  in  cruce  pro  salute 
mundi,  ounc  mactatur  in  alUri  pro  unius  commodo 
et  facullate  presbyteri.  Tunc  crucifixus  est  pro  tolius 
populi  mullitudine,  nunc  quasi  pro  nnius  homun- 
cionis  utilitate  saluiaris  hostia  videlur  oflerri.  Isti 
plane  sanctorum  Patrura,  qui  dum  in  sacenlotali 
ordine  floruerunt  non  legilimi  filii,  sed  potius  dicendi 


Cttnf'    mAnVAMa 


tur.  Prsetereo  quod  aliquando  aqua  vino  in  euelta- 
ristia  non  miscetur,  et  sic  quodammodo  per  erro- 
rem  occulli  schismalis  a  Ghristo  populus  separatur. 
Ha?c,  et  his  similia  laedet  ullra.protendere,  ne  dum 
dsutius  ista  prosequimur,  Christiana*  religiofiis 
opprobrium  texere  videamur. 
CAPUTIY. 


805  S.  PETRI  DAMl\NJ  OPP.  JOMLS  S£U  PARS  1U.  —  OPUSCULA  VARIA,  504 

augendam  in  terTenoqucesiupaucomrolioirtinum  fa- A  uon  fierent,  quidpiam  fecerit;  sl  sacerdos,  qui  est 


cullatem.  Interim  quodmensscatet,suppriniercvolG, 
508  nec  valeo:  scintillam  zelus  etcuiit,  dum  ca- 
iiiinum  conscientix  dolor  incen<!it.  Quid  eiiim  erit 
de  quolibct  supremac  damnaliouis  episcopo,  qui 
Japeo  cuiquc  prcsbylcro  tollit  Iucrum,  ct  sicrifi- 
candi  reddit  oflieium?  Isle  jam  non  commu.rcat 
pcccalis  clicnis ,  scd  nuctor  cxistit :  imo  tani juam 
Judas  Iscarioies,  tradit  impiis  mauibus  Salvatorcm 
proplcr  vilis  pecuniae  quanlHalem  ;  Clirislum  vcnali 
commercio  dislrahil,  ct  pro  amore  pccunuft  (radit 
auclorcm  viuc.  Et  iste  protinus  omnitim  criminum 
reus,  pro  quibus  ille  fuerat  saccrdoialibqs  infuls 
exuendus. 
Ut  ergo  slylus  ad  lioc,  undc  digressus  cst,  redcai, 


unctus,  peccaverit,  delinquere  faciens  populum,  of- 
feret  pro  peccato  suo  vitulum  immaciilalum  Domino 
(Levil.  iv).  i  Ex  quibus  vcrbis  illud  formidolose  no- 
tandum  est,  quod  ait :  c  Si  sacerdos,  qui  unclus  cst, 
pcccavcrit,  deiinquere  faciens  populum ;  »  quia 
nimirum  saccrdos,  qui  legcm  Dei  nescicndo  dclio* 
quit,  suis  cliam  populum  in  pcccalis  involvil,  et 
quos  doctus  relevare  potuerat,  sccum  simul  oer  im* 
periliam  gravat. 

Tu  vero,  vcnerande  vir,  quem  et  vita  pracclarum, 
el  doctrina  conspicuum  :  et  quod  bis  prastantius 
csl,  spiriulis  zeli  fervor  reddit  acccnsum,  sic  aliis 
juniorum  memineris  delegare  cuslodiam,  ut  et  ipsa 
frcqiienter  Iiuc  illucque  discurrere  non    omittas. 


vidctur  nobis,  si  placcl,  boc  episcopis  utendum  cssc  B  Facicns    quod   bortatur  Salomon  in  Proverbiis 


consilio,  ut  indignos  ac  turpiter  Iapsos  administra- 
tionc  suspcndant;  supcr  cos  aulcm,  qui  pcrmansc- 
rint,  idoncos  a  lalere  suo  viros,  qui  eos  dcbeant 
frequcntcr  inviscrc,  cl  custodiro  conslituant.  Cui 
simile  rcx  cliam  Assyriorum  fecit,  cum  saccrdolcm 
ad  instrucndos  caeteros  Samariam  dcslinavit;  c  Du- 
cite,  i  inquil,«  illic  uniim  dc  sacerdolibtis,  quos  indc 
captivos  adduxistis,  ut  habilct  cum  cis,  et  doccat 
eos  legilima  l)A  lerrac  (IV  fog.  xvn).  i  Qui  nimi- 
rum  saccrdos,  sicut  Scriptura  proscquitur,  Iiabitavit 
in  Bethel,  etdocebat  qnomodo  colcrent  Dominum, 
In  Bclbcl  crgo,  Iioc  cst,  in  domo  Dei,  dignum  cst 
potiorcm  quiMiipiam  prasidcre,  qui  saccrdolalis  of- 
licii  rcgulis  caeleros  possit  imbuerc.  Nam  valde  li- 


<  Discurrc,  feslina,  suscita  amicum  tuum,  ne  de- 
dcris  somuum  oculis  tuis,  ne  dormitent  palpebrap 
tux  (Prov.  vi).  »  lllud  quoquc  non  excidat ,  quod 
posimodum  dicil:  «  Eruc  eos,  qui  ducuntur  ad 
mortcm,  ct  qui  trabuntur  ad  iiiterilum  liberare  non 
cesscs  (Prov.  xxiv).  >  Ubi  sciliccl  et  cxcusuio 
tollilur,  cum  subjungit :  «  Si  dixcris  :  Yires  non 
suppctunt,  qui  inspcclor  ost  conlis,  ipse  intelligU 
(Ibid).  i  Sic  ergo  supcr  commjssum  grcgem  insignis 
pnstor  invigila,  ut  cl  ignavos  opiliones  ab  eoruin 
cura  rcmoveas,  ct  ipse  cum  David  insurgenlium 
ursorum  alqucleonum  riclus  infringas(/ /?^.  xvn); 
sitc  ciiam  cum  Abraham  postquam  caesis  Amalccilis 
fiatrcm  tuum  Lotli  dc  jugo  caplivilatis  cduxeris 


menduin  est,  quod  pcr  Moysen  dicilur :  t  Anima,  C  (Cen.   xiv),  ad  Mclcbisedcch  rcgcm  justilia*  cum 

qurc  peccaverit  pcr  ignorantiam    dc  hoslia  ct  de     triuraphdi  gloria  rcvertaris. 

vjiversis  m  andalis  510  Domini,  Qux  prxcepit,  ut  Sil  nomen  Domini  benediclum. 


511 5ia  OPUSCULUM  VICESiMUM  SEPTIMUM, 

DE  COMMUNI  VITA   CANONICORUM.  AD  CLERICOS  FANENSIS  ECCLESLE. 


Ar.GDMENTCM.  —  Orta  dissensionc  Intcr  Fanenscs  Ecclcsicc  canonicos,  aliis  in  commune  bonis  Ecclesia 
collatis,  aliis  seorsim  sihi  vivcrc  volcntihus,  scribi!  ad  cos,  bortaturqiic  ut  deposita  omni  contentione, 
npostolorum  ct  primtiivie  Ecclcsise  niorom  seqtiautur;  canonici  non  tam  nomine,  quam  re  essevelint, 
Qiiod  miiltisetinm  rationibns  cis  |icrsiindcre  couatur,  non  possc  enim  iirter  eos  esse  unionem  animoruro, 
inter  quos  cst  fccuitaiura;  ac  multaalia  in  camdcui  scntcntiam  pcrscribit. 

Sanctis  fnChrislo  fralribus  Fancnsis  Eccicsix  D  parat,  lurpc  cst  si  vcl  domestica  conversatio,  vel 


clericis,  Petrus  pcccator  monacbus  salutcm. 

Diu  cst,  dilectissimi,  quod  in  bis  parlibus  fama 
vulgnvit,  non  parva?  simultatis  inlcr  vos  cmcrsisse 
discordiam,  ob  id  vidclicet,  quia  nonnuili  vcstrum 
aggredcrcnlur  in  cancnica  rcguiaritate  vivcrc,  plc- 
rique  aiitcm  non  acquicscereut ,  volentes  lantum 
aapud  se  in  «uis  proprielatibus  habitare.  Quod  qui- 
dcin  nou  miramnr,  quia  rarum  non  esf,  scl  dolc- 
fiiiis  botiiiS.  auia  inhone^tuin  esL  Saiis  enim  videtur 


pcculii  abominanda  proprictas  laicum  esse  convin- 
cat.  Quid  cnim  illius  polerit  concupiscenliam  sa- 
tiare,  cui  non  potcst  ipsc  Deus  in  posscssione  suffi- 
cere?  Clericus  quippe,  sicut  juxta  sut  ctymologiam 
vocabuli,  ipsc  snrs  Dci  cst,  ita  nibilominns  ct  Deus 
omnipotcns  c]us  csse  porlio  perhibetur.  Unde  et 
Jeremiasait:  c  Pars  mca,  Dominus,  diiit  anima 
mea :  proptcrca  exspeclabo  cum  (Thren.  iu).  »  Et 
alibi  Dftiis  :  Onus.  inauit.  c  manuum  rocarnm  tu 


OPUSC.  XXVII.  -  DE  COMMUNi  VITA  CANONIC. 


500 


hoe  fttngulare  talcntum  terrenam  aesluat  pecnniam  A  flgant  tentoria  (Ibid.).  »  Si    giUr  cx.  praecepto  Do- 


cumulare.  Nani  el  in  libro  Numeri  deLevitis  Deus 
Moysi  praecipit,  dicens  :  c  Tolles  Levitas  milii  pro 
omni  primogenito  filiorum  Israel :  Ego  suin  Domi- 
nus:  et  pecora  eorum  pro  universis  primogenitis 
pecorum  filiorum  Isracl  (Num.  ih).  •  Et  iterum ; 
i  Tolle  Levitas  pro  primogenitis  filiorum  Isracl,  et 
pecora  Levitarum  pro  pecoribus  corum ;  eruutque 
Levitae  mei.  Ego  sum  Dominus;  in  praecepiU  incis 
ambulent  (Ibid.).  »  Ac  si  roanifestius  dicat :  sicut 
eos  mihi  in  proprium  jus  specialiter  vindico,  sic  mi- 
lii  jugiter  deservire  absquo  oroni  lerrense  conversa- 
tionis  subjectione  decerno;  nee  eos  velut  scrvos 
jugo  negotiorum  saecuLtriHm  patior  ignobiliier  sub- 
jici,  qui  meis  obsequiisdediti,  iibertatis  ingenux  sunt 
titulo  decorati. 

CAPUT  PEIMUM. 

Quod  clerici  non  habent  proprietatem  rerum ,  quat 
possidenl. 

Et  nolandum  quod  non  solum  Levitas,  sed  ievita- 

rum  etiam  pecora  Dominus  sua  esse  leslatur;  ul 

perspicue  doccat,  quod  ii  qui  ccclesiaslicis  marci- 

pantur  obsequiis,  Deo  debenl  non  modo  suae  seduli- 

tatis  et  laboris  impendium,  sed  etiam  proprieialexn 

quoque  earum,  quas  possident,  facuhatum :  sciant- 

que  se,  simui  et  sua  juris  esso  non  proprii,  sed 

divini.  lioc  autcm  lempore  clcricis,  quoj  dc  quibus- 

dam  loquor,  parum  videtur,  si  sua  Deo ,  vivendo 

carnaiiter,  subtrabanl;  nisi  cliam  ab  ecclesiasticx 

proctirationis  excubiis  per  angiporlus  et  nundinarum 

stationes  habitando  secedanl.  Nimirum  suivius  judi- 

cantes,  si  cauponum  tabernas  olfaciant,  quani  si  tii- 

vini  sacrarii  quotidie  limen  terant,  magisque  delectat 

eos  lextricum  gyniccea  conspicere,  quam  ccclestis 

eloquii    paginis   incubare.   Pauper  plahe   Samucl 

(1  Reg.  i)  post  ablaclationcm  nequaquam  domum 

cum  parcntibus  513  remeat,  sed  circa  lempli  mi- 

uisterium  jugiter  pcrscverat  Joannes,  ul  innocenlis 

vitas  mtindiliam  teneat,  ad  squalcntis  eremi  solitu- 

dinem  lenera  adhuc  sctatc  festinat  (Matih.  ui ;  Mare.  i ; 

Luc,  iii)  :  illicque  graliam  prophelicae  prxdicationis 

accepit,  quum  in  turbis  poptilaribus  degens,  prome- 

reri  non  potuit.  Nunc  autem  econlra,  ii  qui  divinis 

aunt  cxremoniis  manripati,  Ecclesiae  sacraria  remota 


mini  Levitae  caslra  sua  juxta  tabernaculum  flgunt, 
nec  secedere  tabernaculo,  vel  inter  turbas  habere 
hospilium  permittuntiir ;  ctir  nunc  clerici  juxla  di- 
vinae  constiiutionis  cdiclum  abhorreant  apud  Ecclc- 
siam  dcgcrc,  ul  lantojihcrius,  quanto  quictius  ,  in 
sacrieloquii  valeant  meditalione  vacare?  et  saltcm 
hoc  praeslent  Ecclesiae ,  qtiam  cvangelicae  gratiae 
splendor  illustrat,  quod  illi  defercbanl  tabcinaculo, 
quod  sub  ignorantiae   tencbris  aenigmalttm   figurac 
velabant.  El  cerle  valde  praepostcrum  esl,  si  ilia 
ntiuc  denegetur  reverentia  vcritati,  quae  tuticadum- 
bratac  dcferebatur  imagini.  Nam  qtiod  rilud  taber- 
naculum  non  ipsa  veritas,  sed  potius  fuerit  veritatis 
excmplar,  tesiatur  Domintis,  duin  praccipil  Moysi  : 
B  <  Vide,  inquit,  omnia  facilo  secundura  quod  libi 
monslratu.n  est  in  monte  (Exod.  xxv;  Hebr.  vm).  • 
Quod  ergo  Moyses  vidit  in  moiue,  veritas  noslra 
fuil;  quod  Israelitis  tabernaculum  fecit,  imago  fuit 
tanlunimodo   vcrilatis.    Mintstrt    lunc  tabernaculi 
comcdebant  inanna  procul  dtiliio  morituri;  in  Ec- 
clcsia  vcro  Christi  sacramciila  percipimus,  in  acler- 
nitale  vicluri.  De  qua  vidclicel  Ecclesia  dicit  Pau- 
lus :  «  Quia  cst  tabernactilum  vcrum  ,  quod  fixit 
Dcus,  et  non  homo  (Hebr.   vm).  >  Porro  autem 
tcinplum  Salonionis  quam  jugcs,  quamque  sollicitas 
ministrorum  habuisse  legatur  excubias,  quia  vos 
ignorare  non  credimus,  scriberc  supcrfluum  judi- 
camus.  Quis  enim  illud  praesertim  libri  Paralipo- 
r  menon  perspicue  non  advertat,*quia  conslittiit  Sa- 
lomon  juxla  dispositionem  patris  sui  David  officia 
saccrdolum  in  ministeriis  suis,  el  Levitas  in  ordine 
suo,  ut  laudarent    cl   minisirarenl  coram  sacer- 
dotibus  juxta  ritum  uniuscujusque  diei ,  et  }anilo- 
res  in  divisionibus  suispcr  portam,  et  portam?(/l 
Paral.  vni.) 

514  CAPUT  II. 

Quod  i$  nequeat  dici  canonicus ,  qui  non  *it  regu- 
laris. 
Si  igitur  illi,  qui  cx  roandalo  legis  conjugalibns 
erant  copulis  obligati  ,  tanlae  sedulilatis  excnblas 
suis  sancluariisexhibebaiil;  quid  nunc  faciendum 
est  clcricis,  qui  videlicel  caslilalis  munditia  praditi, 
a  cunclis  sunt  carnalis  commercii  vinculis  absoluli? 


contemnunt,  habitare  vero  inter  foreusis  strepilus  n  Plane  quo  pacto  quis  valeai  dici  eanonicus,  nisi  sit 

_ .  U  .       .    -      1_      _____      _•_.!    • ...   ..__«    ___.._ 


imirraura  concupiscunt 

Sed  audiamus  quid  dc  roetandis  levitarum  caslris 
AUCtoritas  divina  prrccipfal,  sicque  possuinus  jore 
pcrpendere,  ubi  poiissimum  clerici  debeant  habitare. 
f  Tribum,  inquit,  Levi  noli  numerare,  neqne  pones, 
summam  eorum  ctim  liiits  Israei ;  sed  constitue  eos 
super  tabernaculum  teslimonii,  el  cnncta  vasa  ejus, 
et  quidquid  ad  caeremouias  pcrtinci :  ipsi  portabunt 
tabernaculum  etomnia  utensilia  i»j:is,  et  critin  mi- 

ntal_»_»in  ft/»  i_»r  crvrittii  t<_t_»pi»n_«iil!  n.otrkhunf  nr/  Vum 


regtilaris?  quomodo  monachus,  nisi  juxta  vim  _ui 
noroiitis.  sit  eliam  6ingulans?  Volunt  siquidcin  ca- 
nonicum,  boc  est,  regnlare  nofnen  liaberc,  sed  non 
regulariter  vivere.  Ambiunt  communia  Ecclesia 
bona  dividere,  aspernantur  «utem  apttd  Ecclesiam 
communiter  se  babere.  Enimvero  non  est  bxc  pri- 
miliv»  Ecclesirc  forma,  satis  exorb.tnt  ab  insli- 
tulionis  apostolicae  discipliua  :  quibusnituirum  ent 
i  or  unum,  et  anhia  una,  et  vendebant  agros  po- 

__-k1_<ini_iii*  nrAti*.  «iil  iim1#hb  _n_«\ei_il__riim.  ftt   divide- 


907  S.  PETRl  DAMlASt  OPP.  TOMUS  SEU  PARS 111.  -  OPUSCULA  VARIA.  *» 

*„ :-. «.fttfi ; ,« *  dissipavi,  omnia bon.  s«a  A  »e. *  ^*  ^Tfi^  IS^S 


improbandus  est,  qui  excidit  a  charitate,  quam  qui 
errat  a  ftde.  Si  quis  enfm  totam  Icgem  observave- 
rit,  offendal  antem  in  uno,  hoc  est,  in  charitate, 
faclus  est  omnium  reus  :  ac  per  hoc  eliam  perftdia* 
probalur  obnoxius.  Planesi  }uxla  Petri  vocem  dia- 
bolus,  tanquam  leo  rugiens  circuit  qusBrens  quem 
devoret  (/  Peir.  v) ;  qul  fraterni  consortii  caulas 
deserit,  ultroneus  se  crucntae  bellusa  morsibus  tra- 
dit.  Bucula  namque  in  armenlo  compascens,  lupi 
non  timet  incursum;  cum  vcro  solivaga  presumit 
silvarum  lustra  percurrere ,  ferarum  compellitur 
ingluvtem  satiare.  Turmalim  anseres  volilantes  ac- 
cipilrem  parvipendunt ;  aliquando  qui  defuerit, 
roslro  perfbssus,  ex  unguibtis  non  evadit.  Apes  in 
B  alvcsiriis  congrcgatae  mellificaiit.et  quandhi  in  unum 
coeunt,  ex  eorum  laboribus  dulces  favi  rcgibus 
apponunlur  :  at  si  dissiliunl,  ac  relicto  duce  vaga- 
bundae  pervolitant,  famis  necesse  est  inopia  conta- 
beseant.  Hostinm  valiatus  insidiis,  si  cum  eo  quo 
constipalur,  abstiteril,  hoslilibns  se  jaculis  praeda 
faetus  exponit.  Ecclesia  ncmpe  Christi,  sicut  pro- 
phelica  teslaulur  oracula  ,  caslra  Dei  sunt  (Gen. 
xxxn) :  in  quae  videlicet  hostilis  impetusnon  irrum- 
pii,  donec  virtutum  armis  accincti,  in  compage  cha- 
ritatis,  et  in  unitale  spiritus  Christi  mililes  conglo- 
bantur.  A  quibus  nimirum  quisquis  infelicis  Achan 
imitator,  aureae  regulae  vel  argenti  cupiditate  divi- 
ditur,  veri  Josue,  ac  communi  lotius  populi  senten- 
tia  lapidalur  (Jos.  vii). 


cum  inerelricibus.  Hic  profecto  eleclorum  repro- 

l>oriimque  lineae  discernuntur,  qtiia  nimirumMsti, 

quae  sibi  sunt  propria,  gaudent  cum  aliis  habere 

communia;  illi  autem  sicut  a  charitatis   glutino 

scindttnt  mentes,  ita  nihilominus  communes  a  fra- 

tribus  dividunt  facultates.  Ubi  vero  divisio  rerum, 

ibi  procul  dubio  non  est  unitas  animorura.  Charilas 

qnippe  communionem  facil ;  avaritia  divisionem. 

Unde  et  Lucas  dicit  :  «  Ait   quidam  de  turba  ad 

Jcsum  (non  de  magnis  scilicet,  sed.de  turba  erat, 

quia    fetenlis   avaritiae   squalore  sordebat)  :  Ma- 

gister,  inquii,  dic  fratri  meo,  ul  dividat  mecum  hae- 

reditaiero.  »  Cumque  respondisset  :  «  Homo,  quis 

me  cmislimit  judicem    et  dtvisorem  inter  vos?  > 

protinus  inlulit  his,  qui  aslahant :  «  Videte,  et  ca- 

vete  abomui  avarilia,quia  non  in  abundanlia  cujus- 

qtiam  vita  ejus  estex  his  qux  possidet  (Luc.  xii).  > 

Quibtis  profecto  verbis  palenler  Verilas  indicat , 

quia  nonnulli  idctrco  dividerc  communia  gesliunt ; 

quia  cupidilalis  et  avarilise  facibus  inanlescunt. 

Anaoias  ct  Saphira,  non  quia  communia  dividunt, 

sed  quoniam  retenlum  aliquid  de  propriis  commuae 

non  faciunt,  corporeae  mortis  senienlia  pcrcellun- 

tur  (Act.  v).  Judas  qtiia  non  fuit  denariorum  cum 

cacteris  communione  conlenlus,  in  traditionis  vora- 

ginem  corruens,  de  coinmunione  cecidit  apostolattis 

(Matth.  xxvi ;  Luc.  xxn;  Joan.  xin).    Lot   dimit- 

tcns  Abralue  dispertjla  possessione  consoriium,  duris     ^  |apidalHr  tJos  VII^ 

scrvire  compellilur  vinculis  barbarorum  (Gen.  xm,  c     Quaprop!er  0bsecrosanclitalem  vestram,  charis 

xiv).  Esau  vcnandi  stndio  per  saltuum  luslra  discuT-      gimi .  ^^  pharl5aeorum  fermento  (Matth.  xvi), 

nativitalis  veslrae  domos  cum  Abrabam  patriarcha 
relinquite  (Gen.  xii),  in  unavos  coenacnlo  cum  Apo- 


rens,  primogenita  perdidit  (Gen.  v).  Jacob  simplici 

ter  in  tabernaculis  residens,  pleniludinem  paiernse 

benediclionis  accepit  (Ibid.). 

515  CAPUT  III. 

Quod  monachi  ditcurrentes ,  non  monachi  dicendi 
sunt,  sed  gyrovagi. 

In  monaehico  sane  ordine,  quos  in  claustris  sub 
abbatis  imperio  rcgulariler  manere  conspicimus, 
consequenter  uiique  monachos  appellamus  :  quos 
attiem  pioprium  possidcre,  iudifferenter  buc  illucque 
discurrcre,  solulos  legibus  juxta  proprise  volunlatis 
arhitrium  diffluere  cernimus,  non  monachorum,  sed 
gyrovagorum  potitis,  vel  Sarabaitarum  dignos  voca- 


slolis  516  apud  Ecclesiam  eongregate(Art.  n) 
propria  quaeque  cura  Barnaba  et  Slephano  (Act.  iv), 
veris  scilicet  abrenuntiatoribus,  iji  commune  con- 
ferle,  ut  in  fraterna  vos  unanimitate  viventes,  Spi- 
ritussanctus  merito  dignelur  invisere.  Vos  enim 
sal  lerrar,  sed  sicut  Veritas  dicit :  «  Si  sal  evanue- 
rit,  in  quo  condietur?»  (Act.  n.)Exiguo  quippe  salis 
mtiha  dulcescunt,  el  parvo  clerlcorum  numero  to- 
tius  Cbristianae  plebis  eruditur  et  insiruiltir  mulli- 
ludo.  Sicut  enim  episcopi  duodecim  apostolorum 
noscuntur  obtinere  primatttm ,  ita  ct   sacerdotes 


gyruvagiHMiii   punus,  »ci  OHrK«/u«Mr»w  uijjhuo  iwva-        uuswiutui    w«w»vi«    ^. ............  ,    — 

bulo  judicamns.  Sunt  itaqite  Sarabaitae  monacho-  j)  Ecclesiae  sepluaginla  discipulorum  ordinem  rcprac- 

..  _«_     .  »w«     ...     .._. »x • .  -     yv l e~~*~    ,mm..%..:a  :IIa     fci*a/klUii«i     TU>nilll 


rum,  sunt  ciiam  clericorum.  Dicil  autem  Dominus  : 
c  Qui  non  est  mecum,  adversum  me  cst;  el  qui  noit. 
colligit  niecum,  spargit  (Matth.  xn;  Lnc.  xi).  i  lsti 
nempe  qui  cum  Deo  in  fralerna  charilatc  non  col- 
Ugunt,  dum  marsupium  mentium  per  discordiam 
scindunt,  virlutum  frugcs,  si  qtiae  sunt,  quasi  per 
foramcn  spargentes ,  amitlunt.  Unde  et  prophela 
de  stulto  viro  dicit  :  «  Quia  congregavit  divilias , 
et  dimisit  eas  in  sacculum  pertusum  (Aggcei  1).  » 


senlant.  Quod  profecto  mansio  illa  Israelitici  populi 
in  Helim  Dgurate  designat  (Num.  xxxm).  lbi  nimi- 
rum  duodecim  profluebanl  apostolici  fontes,  qui  di- 
vini  verbi  imbrihus  arenlia  hominum  corda  perfun- 
derent.  lbi  sepluaginta  virebant  palmae ,  tolidem 
videlicet  discipuli,  qui  mundo  diabolicae  tyrannidis 
servitute  depresso,  vicloriae  Christi  palmas  infer- 
rent.  Illi  siquidem  fontes  palmarum  arbores  irri- 
gant,  qui  sacri  pontiiices  vcrbis  aflluunt,  unde  ca- 


503  OPUSC.  XXVII.    -  DE  COMMUNI  VITA  CANONIC.  510 

binos  ante  faclem  stiam  Dominus  railterel,  et  eos ,  A  delicet  velut  contubernales  et  condomeslki  angelo- 

rum  coosortio  perfruuntur,  et  sacramcntorum  coe- 


qui  alios  docturi  erant,  ut  et  ipsi  irreprehensibiliter 
viverent,  admoneret,  in  ipso  docendi  principio  tan- 
quam  permaxime  necessarium  ac  principale  pra- 
misil,  ut  pecuniarum  lucra  conlemnerent,  aTaritiae 
sordes  abjicerent,  proprietatis  peculium  non  babe- 
rent. « Nolite,  inquii,  portaresacculum,  neque  peram, 
nequecalceamema  (Luc.  x).  >Per Marcum  quoque  pro- 
hibet,ut  neque  panem,  neque  aes  in  zonis  haberent, 
nequeduabus  tunicis  imluti,  scd  sandaliis  calceati, 
virgam  tantummodo  gestanies  incederent  (Marc.  vi). 
Cur  autem  boc  factum  est?  Nunquid  propter  iilos 
lantiim?  Sed  esto,  ut  propter  illos  sit  factum ;  qtiarc 
aurcm  scriptum,  proplcr  nos?  c  Quaecunque  enim 
scripta  sunt,  ad  nostram  doclrinam  scripta  sunt 


lesiium    Deo  cooperalores   et   dispensalores  exi- 
stunt- 

CAPUTIV. 
Quod  bont  malorum  societate  pervertnntur. 
Neque  hoc  nosde  solis  sacerdotibus  loqnimur,  sed 
de  omnibus  ciericis,  qui  sacris  altaribus  in  quolibet 
gradu  minisierii  sui  jura  depeiidunt.  Nam  eliamsi 
mundus  sit  quis  in  se,  tnalorura  nonuunquam  socie- 
late  polluilur.  Quod  titique  si  aliquibus  non  con- 
tingeret,  nequaquam  ^rophela  couqucrens,  gemuis- 
set  :  «  Vae,  inquit,  mibi,  quia  vir  poilulus  labiis  ego 
sum,  quoniam  in  medio  populi  polluta  iabia  haben- 
tis  ego  habito  (Jsa.  vi).  •   Qui  nimirum  idcirco  se 


(Rom.  xv).  >Cur  ilaquchaecinEccIesia  legimus,  nisi  B  poUulum  labiis  asserebat,  quia  inter  eos,  qui  polluti 


[ul]  haec  fpsa,  qn»  legunlur,  operibus  impleamus? 
Prarserlim  ii  qui  per  succedentium  vicissitudines 
lemporum  eornm  fungnntur  oflicio ,  eorum  procnl 
dubio  necesse  est  conversenlur  cxemplo.  Possidere 
igilur  terrenum  aliqtiid  predicatoribus  suis  probi- 
bct  Deus,  ut  qui  constilnti  sunl  in  audilorum  cor- 
dibus  concupisccntiarum  aestus  exstinguere ,  ipsi 
sibimet  caveant  ad  aliorum  perniciem  ambitionis 
et  avaritiae  frena  laxare.  Huc  accedil,  quod  saepe  ex 
occasione  itineris,  obviante  forma  muliebri,  libidi- 
nis  flammam  concipiet  minisler  allaris.  Nam  dum  a 
propriis  ad  Ecclesiam  iler  terf t,  et  reditus ;  repcnte 
malignus  spiritus  laqueos  praparat,  fetnina;  visca- 
rium  tendil,  et  vultum  aspici  lubricum ,  quem  de- 
ceplus  intuctur,  opponit.  Sed  quisquis  vcl  avari-  C 
tiae  flamma,  vel  libidinis  aesluat,  qua  fronie,  qua 
ronscienlia  divinis  altaribus  appropiiiquat?  Hirc  est 
cnim,  quod  fllii  Aaron  divino  sunt  igne  consumpti, 
quia  alienum  ignem  oflerre  Domino  praesumpse- 
runt.  Scriplum  quippe  est : «  Arrepiisque  Nadab,  et 
517  Abiu  filii  Aaron  thuribulis  suis,  posuerunt 
ignem  et  incensum  desuper,  offerenles  coram  Do- 
mino  ignem  alienum,  qnod  eis  praeceplum  non  erat : 
ogressusque  ignis  a  Domino  devoravit  eos,  et  mor- 
lui  sunt  coram  Dommo  (Levit.  x  ).  >  Allaria  quippe 
Domini  non  alienum,  sed  ignem  dunlaxat  divini 
amoris  accipiunt.Dc  quo  videlicet  ipsedicit :  ilgnem 
venrmittere  in  terram,  ct  qufd  volo,  nisi  ut  ardeat? 
(Luc.  xn).  >  Quisquis  igitur  terrenx,  vel  carnalis 
concupiscentiae  flamma  in  Ihuribulo  sui  pectoris  D 
acstuat,  et  sacris  assistere  mysleriis  non  formidal, 
illo  procul  dubio  divin»  ullionis  interim  igne  con- 
sumiiur,  de  quo  Scriptnra  teslatur  :  «  Et  nunc,  in- 
q"it,  ignis  adversarios  consumit  (Hebr.  x).  >  Enim 
vero  nimis  impossibile  est,  fratres  mei,  ut  is,  qui 
rerura  familiarium  curis  opprimilur,  qui  simul  habi- 
lanrfo  et  colloquendo  turbis  quotidie  popularibus 
ndmiscelur,  rnundo  corde  sanctis  valeat  interesse 
mysteriis.  In  qtiibus  videlicet  terribilibus  sacramen- 

lis  Ctellim  anArifnr 


•  i^-  «..* i»    _ 


eranl  labiis,  h;ibitabal.  Idipsum  plane  el  Moyses  iu 
terra  Madian  pcrlulisse  cogno&cilur,  si  cur  eum  oc- 
cidere  voluerit  Dominus,  subtiliter  indagctur.  Scri- 
plum  quippe  est :  «  Cuinque  esset  in  itinere  in  di- 
versorio  Moyses,  occtirrit  ei  Domintis,  et  volebat 
occidere  eum  (Exod.  iv).  >  Mirum  vaide  cur  eum 
repcnle  Dominus  occidere  voluisse  describitur,  quem 
assecretem  sjbi  jam  et  syinmystcn  familiariter  fe- 
ceral;  cui  consilii  sui,  ac  voiuulatis  arcana  pandide- 
rat,et  nunc  in  cxsccutionc  sux  obedienthe  dirigebat. 
Sed  proctil  dubio  dalur  inlelligi,  quia  quanlamlibet 
conlagii  maculam  ex  diulurna  Madianitarum  coha- 
bilatione  conlraxeral,  a«|tic  idcirco  lerrore  ac  ne- 
gligenlice  correclionc  purgandus  crat,  qui  corrigen- 
dis  altis  coeleslium  mandatorum  bajulus  accedebal. 
Quod  scilicet  uxor  ejus  Sephora  prudenler  intellexit, 
de  qua  Scriptura  protiuus  addidit :  «  Tulit  illico 
Sephora  acutissimam  petram,  cl  cirfcumcidii  prae- 
putium  filii  sui  (Ezod.  iv).  >  Absurdum  quippe  fuc- 
rat,  si  videretur  gentilis  in  filio,  qui  I&raeiila  eral 
in  semetipso.  Qui  ergo  aiios  ad  rectitudinis  viain 
debet  inslruere,  valde  cavenditm  est  ue  518  'Pse« 
quod  absit,  in  aliquo  videalur  errare.  Hinc  esl  ctiam 
quod  Israelilicus  populus  ad  tilciscendum  scelus  Be- 
lamin  [Bcnjamin]  zelo  recliludinis  inflammatur,  et 
tamen  idem  populus  Bclamin  gladiis  ante  proslerni- 
lur  (Jud.  xx).  Qucm  cnim  non  moveat,  quod  Doini- 
nus  bis  inlerrogalur,  bis  ad  incunduni  contra  Bela- 
min  pralium  dedit  assensum;  et  tamen  in  primo 
cerlamine  viginti  duo  millia  de  Isracliiis,  in  sectin- 
do  vero  decem  et  oclo  millia  cecidcrunl  ?  Quid  igilur 
in  bis  inlelligendum  est,  quid  senliendum,  nisi 
quia  prius  curandi  sunt  a  tumore  proprii  vulneris, 
qui  auferre  morbos  alicnae  gesiiunt  pravitatis  ?  ul 
ipsi  jam  mundi  per  uUionem  suimet  veniant,  qui 
uliorum  perculere  prava  fe&linaiu;  slcut  in  Evan- 
gelio  dicitur  :  «  Qui  sine  peccalo  est  yeslrum,  prius 
in  illam  lapidem  niittat  (Joan.  tui).  >  Vnde  recte 
ctim  illi   Deum    consulenles  ,  dicerent :   «  Quis  in 


ftii  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PABS  111.  —  OPUSCULA  VARIA.  51! 

prius  per  oonfessionem  propria  studeant  errata  cor-  A  sententiaro  leneat.  sl  hanc  clericus  non  oteervat  ? 

Nunquid  conjngati,  qui  filios  nutriunt  %  qui  Deo 
decimas  ex  ipsius  auctoritate  persoivunt  ?  i  Qui 


rigere,  qm  aliis  voiunt  errorem  confi  tentibus  subve* 
nire. 

CAPUT  V. 

Quod  commumo  vttoj  unionern  spiritut  et  rectitudi- 
nem  pariat. 
Qoapropler,  charissimi,  si  vuhis  in  populoDei, 
quibus  ad  cxemplum  prxpositi  estis,  iuter  quos  lu- 
celis  quasi  luminaria  in  mundo ,  verbum  vilac 
conlinenles ;  si  ^  vultis ,  inquam ,  inler  eos  aiti- 
marum  lucra  conquirere,  si  crrantes  ad  religionis 
libet  reclitudinem  provocarc,  in  vobismetipsis  prius, 
si  qua  sunl,  obliqtia  dirigite,  et  ad  scholam  Ghrisli 
simul  convenicnies,  in  cominuuione  vitae  et  unione 
spiritus  concorditer  pcrmanele.  Non  inter  vos  divi- 


enim  offert,  ut  Paulus  ait,  necesse  est  eum  alt* 
quid  habere  quod  offerat  (Hebr.  vui).  >  Deinde 
quomodo  poterit  in  choro  quis  psallenlium  conslitu- 
tus,  cor  fixum  in  oralione  tenere,  qui  de  loculis  ei 
519  capsidilibus,  ne  atidax  advolet  manus,  exctf 
gital  ?  de  apolhecis,  el  horrcis,  ne  furibus  famu- 
lenlur,  addubilal?  ne  non  serae  minus  ftdeles  obsi- 
stant,  atque  de  furum  semper  obrepenlium  irruptio- 
ne  fonnidat?  Ego  autem  forsitan  mentior,  sed  nun- 
quid  Yeritas  poterit  mentiri,  quse  dicil :  c  Ubi  esi 
thesaurus  tnus,  ibi  est  et  cor  tuum?  >  (Matth.  vi; 
Luc.  xn.)  Et  forle  tolerabilius  censeretur,  si  in  suis 


sio  sit  domoruro,  non  scissura  mcnlium,  non  diver-  B  penetralibus  officia  divina  peragcrent,  ac  nbn  lon- 

sitas  facultatum.  Mcmentote  semper»  qtiia  de  seclis 

lapidibus  ailare  reprobat  Deus  :  c  Si  enim  levaveris, 

inquil,  super  eurn  cullrum  tuum  poliuetur  (Exod. 

xx).  >  Secti  quippe  lapides  sunt,  qui  fralernae  so- 

cietatis  consortium  respuunt;  qui  vivcre  cum  fra- 

tribus,  etconversari  concorditer  nohml.Tales  aulem 

Chrislus  in  suo  nou  recipit  corpore,   quos  a  men- 

brorum  suorum  sectos  judicat  unitale.  De  iliis  por- 

ro  lapidibus  altare  est  potius  fabricandum,  quibus 

Petrus  dicit  apostolus  :  f  Et  ipsi  tanquam  lapides 

vivisuperadificamini  domus  spirituales  (/  Pelr.  n).  > 

Cui  videiicet  doinui  ille  fuudamentuin  est,  prater 

quod  non  potest  aliud  poni  (/  Cor.  m) ;  ille  sumini- 

tas,  qui  faclus  est  in  caput  anguii.  (Ptal.  cxvu)  Prae- 


gius  laboranlcs,  ibi  Deum  quarerent ,  ubi  peculia 
custodirent ;  ut  com  illis  diceretur  :  •  Ubi  est  tbe- 
saurns  tuus,  ibi  est  et  cor  tuum ;  >  non  incongruo 
subderelur  :  ubi  est  etiam  Deus  tuus  ? 

520Sedquoniamresh.icc  non  ridenda  est,seddo- 
lenda,  obsecro  vos.  dilectissimi  mihi  fratres,  et  do- 
mini,  nolite,  quae  suggerimus,  parvipcndere,  sed  in 
schola  vos  Chrisli  sub  disciplina  sancti  Spiritus  con- 
gregate ;  qtiatenus  ipse  nobiscnm  nuuc,  et  usque  ad 
consummationem  saeculi  (Matth.  xxvm),  sicut  esi 
pollicitus,  maneat,  et  ad  Palris  sui  gloriam  felici 
poslmodum  vos  remuneratione  perducat.  Quibusdam 
fovte  displiceam,  quia  dum  alios  intra  rcgularis  viia 
limitem  compescere  gestio,  ipse  modum  compendii 


terea  nunquid.  otiose  praecipit  Dominus :  «  Nolitc,  epistolaris  excedo.  Sed  optime  compensalur,  si  ar- 

inquit,  thcsaurizare  vobts^  thesauros  in  terra  y  ubi  guilur  imperitix  scriptor,  dummodo  preficiat  sapien- 

ccrugo,  et  tinea  demolilur,  et  ubi  fures  effodiunt,  et  tcr  auditor. 
furanlur?  >  (Matth.  vi.)  Quis,  quaeso,  hujus  mandati  SitnomenDomini  bentdictum. 


521522  OPUSCULUM  VICESIMUM  OCTAVUM. 

APOLOGETICUS  MONACHORUM  ADVEBSUS  CANONICOS. 


Argumentom.  —  Queruntur  monachi,  quod  a  coetu  totius  Ecclesise  percanonicos  exclusi|fuerint,  cuna  ipsi 
ab  apostolis,  imo  a  propbetis  suam  traxerint  originem.  Severequemdamarguunt,  qui  aususest  dicere  : 
A  monachis  Ecclesiac  sacramenla  nullo  pacto  esse  ministranda.  Denique  exemplo  sa  clorum  Augustini, 

•  Hieronymi,  Athanasii  et  decreto  Bonifacii  papa*  IV  probant  iigandi  et  solvendi  poicstatem  monachos 
habere. 

Cunctis  amanlissimis  clericis  accanonicis,  omnes  D  scripsil,  primitivos  Christianos  monachos,  non  ca- 
unanimiter  monachi.  nonicos  vocat;    et  habitacula   eorum   monasteria 

Mullum  ,  fratres  charissimi ,  si  digni  estis  audire*  nuucupat  ac  quamplurima  dicit,  eos  laudabilia 
miramur,  quomodo  vcl  ob  quam  causam  conamini      egisse,  et  conscripsisse.  Certe  nostri ,  non   veslrl 

»>/»*■«  MncAriiA   ai    iiniiAtA  iin!vAi.colio    EVt/tl  Aci«u  «o_        nrriinift    MrivopR  Pf  Rliuc  fnniv»  t  Er.nd.    III!  ///  ReO. 


$13  OPUSC.  XXVIII.  —  APOLOGET.  MONACH.  Cfti 

Yero  invenktis,   eisque  poiestatem  ligandi  atqira  A  riosissime^  gnbernarunt.  Gregorius  ex  mottasteri* 


solvemli  (Matth.  xvm)  concessam  a  Domino  proeul 
dubio  reperielis.  Quod  si  ita  est,  imoquia  iia  cst, 
cur  nos  ab  hoc  privilegio  scparare  conamini?Nesci* 
tis9  quia  quibus  dixit  Apostolus  :  Mortui  enim  eslis, 
sdiHcet  mnndo  (Coiott.  m)  :  eisdem  dixit  in  alia 
Epislola  :  Nescilis,quiaongelos  judicabimus,  quanlo 
magis  saccularia  !  (/  Cor.  vi.)  Ergosi,  sicut  vos  di* 
cilis,  mundo  morlui  sumus,  scflicet  vitiis,  et  peccatis, 
non  erubescimus,  qnia  idem  Apostolus  dicil :  <  St 
antem  mortui  sumus  cum  Ghristo,  credimus  quia 
simul  resurgeimis  cum  ipso  (//  Tim.  n ;  Rom.  vi);» 
itemquc :  <  Mihi  vivere  Ghrisius  est ,  et  mori  lu» 
crum  ( Philipp.  i) ;  »  et  in  alio  loco  :  <  Yivo  autem, 
uon  jam  ego,  vivit  vero  in  me  Ghristus  (Gal.  n).  » 
Sed  ne  lurbarentur,  qui  se  toiies  morluos  audissent,  B 
ail :  <  Nescilis  quia  angeloe  judicabimus,  quanto 
magis  saccuiaria  !  »  ( /  Cor.  vi.)  Ecce  nostra  liber* 
tas.  Quare?  quia  ideai  Apostolus  dicit  :  i  Ubi  spi- 
ritus  Doniini,  ibi  libertas  (//  Cor.  111).  »  Vae  ergo 
nobis  et  vobis,  si  mortui  non  fuerimus  mundo.  Si 
igitur  mortui  sumus  mundo,  et  viviinus  Deo,  pro- 
babimus  vos  pcr  omnia  essc  menlilos;  quia  dicitis  : 
Nos  ob  hoc,  quod  mortui  sumus  mundo,  non  posse 
dispensare  ecclesiastica.  Sedquid  vos  extolliiis/Re- 
colite  principia  noslra,el  vestra ;  et  ex  auctoritate  Pa- 
trum,  cui  plus«competat,  collyriato  luminc  pcrjudicel. 
CAPUT  PRIMUM. 
Conquetlio  monaehorum  de  canonicit. 
Gontra  vos  itaque  multum  conquerimur,  quia  qtti 


WU»M     fVS    IMI|llO    IIIMIIUIH  VVII<|U«I  IHIUI  |   \|UIM     ^|ltl~     —  « 

dam  vestrorum  ausus  fuil  tcmerario  ore  dicere  :  A     facere  poluerunt 


raptus,  ac  violcnier  infulatus ,  non  solum  suaspro- 
tulit,  sed  etiain  dis|iositiones  aliorum  me!iorare 
studuit.  Num  eiiain  Martinum  Turononsem  omit- 
tendiim  putatis,  cui  astanti  sacramento  divino  glo» 
bus  igneus  apparuit?  For&an  ex  istorum  manibtts 
qnia  monachi  fuerant,  peiciperc  sacrame:tta  divina 
quisquam  insanus  prohibuit?  Absit.  Facessat  ergo 
insana  et  prolenra  doctrina ,  et  snnctomm  Patrum 
sequator  auctoritaa,  quae  etiam  ex  cujuscunque  sa- 
cerdolis  manibus  sacramenta  (Jivina,  non  solum 
percipere,  sed  etiam  dedignanies  suscipere  ab  eccle- 
sia  separat,  si  lamen  sacerdotes  reclae  fidei  fuerint. 
Sufficieni  ista  coiitradiceniibus. 

CAPUT  II. 

Quod  iacramentorum   admimttratio  monachtt 
prm  omnibut  clerkie  licita  fuerit. 

Sedquia  nimispericulosmn  est  obmutescerevellc, 
introducimus  el  alios  lcstes,  Basilium  scilicct, 
Atbanasium,  et  Angustinum,  nec  non  et  Hierony- 
miim  sacrae  legis  interpretem,  Marinianum  quoque 
Ravennatem  episcopum,  et  Augustinum  Anglorum 
prsesuiem,  quos  ntilli  dubimn  est  ntonachos  fuissc. 
Nunquidnani  Romaui  prccsules,  quos  praediximus,  Yel 
isti,  quos  nunc  retulimus,  quia  monachi  fuertint, 
minus  laiuiabilcs  habiti  _unl?  Non  ulique.  Forsitan 
episcopos,  preshyteros,  diaconcs  non  ordinarunt, 
quis  insanus  atideat  diccre?  An  forsilan  poeniten- 
tiain  criminosis  non  inipnsiierunt,  et  absolulionem  , 
ut  compelehat,  benignissiinc  non  addidere?  Utique 


monachis  nullo  modo  comn.unionem  esse  recipien- 
dam;  insuper  eliam  stiscipientes  excomrounicavit, 
et  in  opprobrium  nostrum,  imo  in  condemnationem 
suam,et  iliorum  recommunicare  praecepit.  Sed  quid 
contra  illum?  Scimus,  quia  pene  idiota  est,  et  imit- 
torum  criminum  reus;  ideoqne  juxta  Salomonem, 
vitamus  slulto  respondere  juxta  stultitiam  suam,  he 
similes  ei  efliciamur  (Prov.  xxvi).  Sed,  ne  videamur 
succubuisse,responderevolumus  stutto,  utidemSalo- 
mon  admonet,  juxta  stultitiam  suam,  nesopiens  sibi 
esse  videatur  ( Ibid.) :  et  patenter  oslenriimus  eum 
in  rebaptixatorum  sectam  miserabiliter  corrtiisse. 
Sed  non  mirum,si  odium  fraternum  hoc  promeruit; 


Nunc  igitur  reqnirile  snncla  octo  concilia,  524 et 
maxime  sextnm,  et  seplinrum  ronciliuin ;  ibique  in- 
venielis  monachis  Iicitum  fuisse  disputare,  absque 
ullo  scrupulo  in  cor.speclu  coucilii  super  omnes  qui 
aderant.  Sed  jam  sufficiant. 

Ycniamus  ad  consecrationem,  qoam,  dtspensante 
Deo,  per  episcopos  accepimus.  Nunquid  nos  aliter, 
quam  canonici  consecramur,  quis  insipiens  audeat 
dicere  ?  Nemo.  Nam  utrisqoe  in  commune  bencdi- 
ctionem  a  Dominoinfundi  episcopus  obnixe  deposcit 
Et  dum  consecral  sigillatim ,  obnixe  deposcit  cunctis 
sacerdotibus,  dicens :  Gonsecrentur,  Dnmine,  nianus 
istas,  ut  quidquid  benftdixerinl,  benedicla  sint,  et 


cnmJoannes523^postolusintonet,dicens:<Qniodit  p  quidquid    consecraverint ,    consccrata    sint.  Ecce 


fralrcm  suum,  in  tenebris  est,  et  intenebris  ambulat, 
et  ncscit  quo  eat ;  quoniam  tenebrae  obcaecaverarit 
oculos  ejus  (/  Joan.  n).>  Sed  ne  longius  toxica  illius 
veneni  serpant,  manifeste  ostendimus  antecesso- 
ribus  nostris  prae  omnibns  clericis,  hxc  sacramenta 
liciia  fuisse  contingere,  et  dispensare ;  sicul  in  vila 
B.  Martini  legitur,  quod  de  vino  a  quodam  anacho- 


communis  benediclio.  Unde  erqo  divortium  ?  Lou- 
gum  est  ista  prosequi. 

Videamtis  nostrorum  ,  vestronimifue  vestimento- 
rum  figuram.  Agite  utmmque.  Prophetae  et  apostoii 
noslro  an  teslro  vestilu  usi  stmt?  Forsitan  dicetis, 
nostro.  Etubi  est  illud,  quod  de  Elia  legittir :  <  Vfr 
pilosus,    el  zona   pcllicea  accinctus  renibus  (tV 


..-_-__ -.•!!• __t_*_ 


.     _•    J_   !«.-- 


:t:i f.-.*1.. 


513 


S.  PETftl  DAMIANI    OPP.  TOMUS  SEU   PARS  111.  -OPUSCULA  YARIA. 


516 


lurc  zona  est,  Juda?i  in  Hierusalem  alligabunt,  et  A  lorum  Patruro  instituti  exemplis,  quibus  est  pericu- 


tradent  in  manus  gentium  (Acl.  xxi).  »  Uorum 
ergo  Patrum  indumenta  nullatenus  nominatim  Scrip- 
tura  poneret,  nisi  eis  privatim  usi  fuissent.  Quod 
si  vobis  dubium  videtur,  saltem  vesirorum  parlium 
teslimonio  aurem  accommodale.  Legite  collationes 
Patrum,  quas  Eucherius  Lugdunensjs  episcopus  eli- 
mato  sermone  abbreviare  sluduit;  et  si  nobis  credere 
nou  vullis,  saliem  illius  iitterae  credile.  Nara  nos,  eo 
doctore,  hanc  paginam  exaravimus.  Igitur  non  so- 
lum  praediclos  Palres  in  vestilu  sequimur,  sed  insu- 
per  sublimissiinam  coelorum  curiam  ,  quod  vobis 
durum  est  audire.  Serapliim  scilicet,  quis  dubilet 
sex  alas  habcre  ?  dicenle  Scriplura  :  <  Sex  alae  uni, 
ct  sex  alaj  alteri  (ha.  vi).  >  Enimvero  et  nos  sex 


losissimum  refragari,  credimus  a  sacerdotibus  mo- 
nachis  ligandi  solvendique  oflicium,  Deooperanle, 
digne  admiuislrari,  si  eos  digne  contigerit  hoc  roini- 
Bterio  sublimari.  Quod  incunctanter  affirmat  quisquis 
slalum  mouachorura  et  babitum  potestatemque  evi- 
denler  considerat.  Yer1)i  gratia ,  angems  Grece, 
Latine  nuntius  sonat.  Sacerdoies  igitur,  mouachi 
alque  canonici,  qui  quotidie  Dei  precepla  populo 
nuntiant,  angeli  vocantur,  ratione  non  incongrua. 
Sed  unusquisque  angeiicus  ordo,  quanio  claritatem 
Dei  vicinius  contcmplatur,  tanto  majori  virlule  ejus 
divinilati  adhaerens,  sine  «dubio  roboratur  :  eonrm 
cherubim  ordo  eximius  praedicatur,  quorum  figu- 
ram  monachorum  cultus  competenter  habere  com- 


alis  velamur,  vidcHcet  duabus  in  capile,  et  duabus  B  probalur.  Nam  uti  cherubim,  ita  monaehi  sex  aBs 


dexlera  isevaque,  et  duabus  anic,  et  retro.  Si  autem 
hasc  incredibilin  vobis  videntur,  perquirilc  quod  Bo- 
nifacius  in  noslroruin  luitione  composuil;  et  si  ad- 
huc  conlraire  vultis,  morum  vcsirorum  ac  vesli- 
mentorum  auctores  ex  auctoritate  Patrum  edicite : 
et  quod  nobis  apponitis,  testimoniis  probate :  et  si 
vila  comes  fucrit,  altiora  quam  diximus,  juvanie 
Deof  dicenda  sperate. 

Sil  nomen  Domini  benediclutn. 

525526  DBCRETUM   BONIFACII    PAVJE. 

Quod  monachi  presbyterii  honore  decorat%%  potettatem 
habent  liaandi  et  tolvendi.  (Ab  auctoritate  Bonifa- 
ai  1 V,  Pont.  Max.  10,  qu.  1,  ap.  Decr.  Grat.) 

<  Sunt  nonnulli  nullo  dogmate  fulli,  audacissime 
quidem,  zelo  magis  amaritudinis  quam  dilectionis 
inflammati,  asserentes  monachos,  quia  mundo  mor- 
lui  sunt  et  Deo  vivunt,  saccrdolalis  oflicii  potenlia 
indignos;  neqne  peenitenliam,  neque  Christianita- 
tem  largiri,  neque  absolvcre  posse  pcr  sacerdotalis 
oflficii  diviuilus  sibi  injunctam  poteslalem,  sed  om- 
nino  labunlur.  Nam  si  ex  hac  causa  veteres  aemuli 
vcra  pnedicarent,  apostolicae  compar  sedis  beatissi» 
mus  Gregoriiis  monachico  cultn  pollens,  ad  summum 
iiullaieiius  apicera  conscenderel,  cui  quidem  haec 
ligandi  solvemiiquc  poteslas  a  Dco  summa  concedi- 
tur  :  Auguslinus  quoque  cjnsdem  sanctissimi  Grego- 
rii  discipulus ,  Anglorum  pradicalor  egregius :  et 


velanlur.  Duabus  quidem  in  capucio,  quo  caput  te- 
gilur";  aliis  vero  duabus,  quibus  pedes  lcguntur,  ve- 
risimilibus  demonstratur  assertionibus.  IHud  vero 
cuculloe,  quod  bracliiis  oslenditur,  alias  duas  alas 
esse  dicimus,  et  id  tandcm,  qiiod  dieitur,  sex  alarum 
numerum  eertissime  lmpleri  asseritur.  Decertante» 
igilur  menastiese  professionis  presbyteros  sacerdota- 
iis  polentiae  arceri  officio  omni  modo  praccipimus, 
ut  ab  hujusmodi  nefandis  ausibus  reprimantur  i» 
poslerum,  quia  quanto  quisque  est  celsior,  tanfao 
est  et  in  his  potentior. 

Episcopus  debel  canere  missam  in  ordinatione* 
presbyteri,  simililer  el  abbas  in  ordinatione  mona- 
chi ;  quia  remissio  peccalorum  est.  Propter  hoc  re- 
C  linquet  rex  regnum,  et  summus  pontifex  ponttfiea- 
tum,  episcopus  episcopatum,  comes  comitatum,  el 
multi  divites  utriusque  sexus  suas  possessiones  in 
saeculo,  et  venient  iu  monasterium  ad  serviendum 
Deo.  Absit  ut  monachus  vivens  sub  regula  vel  ab- 
bate,  subjiciatur  aliis  hominibus.  Nefas  est  dicere  : 
Monachus  non  habet  potestatem  Hgandi  atque  sol- 
vendi,  ut  quidam  dicunt,  quia  mortui  sunt.  Vere 
mortui  sunt  huic  saeculo,  sicut  sancti  apostoli 
luerunt.  Nunquid  sancti  aposloli  non  habueruHt 
polestatem  Iigandi  et  solvendi ,  ex  quibus  unus 
dicebat  :  c  Si  enim  mortui  sumus  cnm  Cbristo, 
credimus  quia  simul  vivemus  cum  eo?  i  (Rom.  vi.) 
Quis  melius  potest  dicere,  solvere  vel  ligare  pee- 
cantem,  quam  qui  solutus  esl  a  Deo  a  peccatis.  Quis 


Pannouiensis  Martinus  beatissimus,  eujus  sanctitatis  D  melius  valet  animas  dare  Deo,  quain  ille  qui  proxi- 


famam  longe  latcque  diffusam  lotus  personat  mun- 
dus ;  aiii  quoqae  quamplurimi  viri  sanctissimi,  pre- 
tiosissimomonachorum  habitu  fulgentes,  neqnaquam 
annuio  pontificali  subarrharentur.  Sed  quiamonachi 
fuerunL  nraedictis  uli  orohibentur?  Neuue  enim  B. 


mus  est  ei?  Qui  denles  hujusmodi  stridunt  cirea 
monachos,  iufellces  sunt,  et  verba  eorum  vana. 
Sed  audite  cur  talia  dicunt.  Lex  enim  dicit :  Si  quis 
clericus  in  adulterio  vel  in  aliquo  crimine  fuerit  de- 

YimklwkncMa     oiif    inaa  A/infjkecnc       nrat   «K  «liSe   ■avS/»Iiic 


517  OPUSC.  XXII.  -  DE  YILI  VESTiTU  EGCLESIAST.  BU 

qui  res  vel  bonores  Ecclesiae  subtrahere  voluerit,  A  el  sequi  Deiun,  qui  tlicit :  <  Venite  ad  me,  omu 
anathema  sit.  Quid  uilra  ciicam?  Couvertimini  «t     et  ego  vos  rcqtriescere  faciam  (Mattk.  xi).  i 
videte  quia  nil  melius  est  quam  reiinquere  saeculuin  Sit  nomen  Domini  benedictum 


527  528 


OPUSCULUM  VICESIMUM  NONUM, 

DE  VILI  VESTITU  ECCLESIASTICORUM. 


AnGPiiENTUii.  —  Hainardo  abbati  qui  pretiosioribus  veslibus  indui  comueverat,  ostendit  qnam  sit  ecclesia- 
sticis  viris,  et  praesertim  monachis  indecorum,  vestimentorum  speciositatem  appetere.  Muha  quoque 
exsacris  liiteris  deprompla  exempla  adducit,  exquibus  manifeste  probat  l>eo  hujusuiodi  vesiium  pompain 
invisam  esse  :  cuin  omnessancti  tam  Vetcris  quam  Novi  Teslamenti,  ct  ipse  eiiam  Christus,  viliore  ve- 
stitu  uti  non  erubuerint. 


Domno  Mainardo  fralrt  charissimo,  Petrcs  pec- 
cator  monachus  salutem  in  Domino. 

Tentatis  et  competenler  adhibitis  omnibus  medi- 
cinae  generibus,  si  languidus  obeat,  non  est  unde 
medicum  conscientia  reprebendat.  Fecit  enim  omne 
quod  potuit,  qui  cuncta  quae  decent  Archigenem, 
curationum  argumenta  persolvit.  Dum  is  ergo  qui 
febricitat  morilur»  qui  curandi  munus  impleverat, 
crimine  non  tenetur.  Nam,  quod  suum  erat,  indu- 
slriam  artis  exhibuit,  atque  ideo  cahimniae  non  pa- 
tebit.  Diu  jam,  frater,  est,  ex  quo  tibi  pretiosarum 
veslium  aestus  incanduit,  et,  ut  ita  loquar,  ambitio- 
nis  tuae  viscera  tanquam  lethiferae  febris  ardor  ex- 
coxit.  Ego  autem  libi  velnl  medicus,  licet  imperitus, 
et  oleum  lenis  atque  suavis  admonitionis  adhibui,  et 
auslerae  correptionis  vinum  frequenter  infudi.  Nec 
Scriplurarum  tibi  defuere  pigmenta,  quarum  sen- 
tentias  dum  exponere  studui,  velut  aromaticas  libi 
tpecies  pindere  [panderej  non  cessavi.  Et  quoniain 
ego  cum  caelcris  fratribus,  vilibus  coram  te  fuimus 
contenti  semper  exuviis,  dum  feci  prius  ipse  quod 
monui,  quasi  prius  antidotum  bibi :  sicque  te  ad  bi- 
bendum  quod  propinaveram  provocavi.  Sed  et  cau- 
terium  postremo  aduslionis  impressi,  dum  nitori 
vestium  ignes  tartareos  minitans,  inleutavi.  Annon 
aduslionis  ferrum  divitibus  imprimebat  Jacobus, 
cum  et  hic  vestcs  tineis,  et  illic  carnes  inccndiis 
obnoxias  perbibebat,  dicens  :  c  Agite  nunc,  divites, 
et  plorate,  uhilantes  in  miseriis  vestris,  quae  adve- 
nient  vobis.  Divitiae  vcslrse  putrefactae  sunt,  et  vesti- 
menta  vestra  a  tineis  comcsta  sunt,  aurum  et  ar- 
genlum  vestrum  aeruginavit,  et  aerugo  eorum  in  te- 
stimonium  vobis  eril,  et  manducabit  carnes  vestras 
sicut  jgnis(Jac.  u).  »  Metalfum  quippe,  quod  nunc 
per  avaritiam  possidetur,  tunc  in  laminas  vertitur : 
ctcaro,  quae  nunc  fucatis  veslibus  adornatur,  flamma 
postniodum  stridente  perfricatur.  Annon  medicinale 
ferramentum  ambitioni  vestium  etiam  Salvator  ap- 


B  et  in  lpso  indumenti  cultioris  ornalu,  sine  dubio 

vanae  gloriae  deprehenditur  appetitus.  Nemo  quippe 

illic  anhelat  pretiosis  vestibus  indui,  ubi  alienus 

eum  aspectus  nequeat  intueri.  Sed  ad  hoc  quisque 

cultioribus  indumentis  enitescere  concupiscit,  ut  se 

mirantium  nitidulusobleclet  aspectum,  ut  alienorum 

pascat  iliecebras  oculorum ;  sed  dum  mulcct  oculos  ex- 

trinsecusinluentium,interni  judicisoffendil  obtutum. 

CAPUT.  PRIMUM. 

Quibu$  vetlibut  S.  Eccletia  delectetur 

-    Solent  plane  potentes  saeculi  phaleratis  obsequen- 

tium  induviis  delectari,  praeserlim  st  metatores  ho» 

spitii  sint  mirabiies,  si  praeambuii  quique  diversi 

'  cuitus  specie  videantur  insignes.  Sed  videamus  me- 
talorcm  Christi  Joannem,  attendamus  regis  egrc- 

C  gium  pracursorcm  :  qui  nimirum  prxivit  eum  in 
spiritu  el  virtute  Eliae  (Luc.i),  ut  convcrteret 
corda  pairum  iu  filios,  el  incredulos  ad  priidentiaiii 
justorum.  Perpendamus  itaque,  imperator  coeli  et 
lcrrae,  quibua  praevii  inetatoris  suis  veslibus  ilelc- 
cietur ;  sed,  Evangelio  tesianle,  cognoscimus  quia 
vestimenluin  ejus  pilis  inhorruerat  canieloium.  De 
529  4uo  Salvator  :  t  Quid,  inquit,  existis  in  de- 
sertum  videre?  hominem  mollibus  veslilum?  Ecce 
qui  mollibus  vesttuntur  in  domibus  regum  sunt 
(Matth.  m ;  Marc.  u ;  Luc,  vii).  >  Ac  si  manifesle  per- 
hibeat,  quia  non  cceleslis,  sed  terreni  regisdigui  de- 
cernuntur  obsequiis,  qui  ad  varia  gloriae  nitorem 
accuratisornari  gestiunt  indumeniis.  Mollibusquippe 
vestibus  regalis  .aula;  asperis  et  incultis  deleclatur 

D  Ecclesia.  c  Omnis  enim  gloria  ejus  filiae  regum  ab 
inlus  (Psal.  xliv)  :  >  Ecclesia  siquidem,  vel  qu.neque 
fidelis  anima,  quae  et  ipsa  sanclorum  aposloloruui 
est  filia,  non  extrinsecus  enitcscere,  sed  ornata  gau- 
del  in  occulti  judicis  obtutihus  apparere.  Nec  oble- 
ctaiiir  fucata  pulchritudine  veslium,  sed  rutilanlium 
gioriatur  varietate  virtutum.  De  qua  etiam  varietate 
Scriptura  prosequitur  :  «  1«  fimbriis  aureis  circum- 


519  S.  PETttl  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  IH 

charitatis  ignilur,  dirofyni,  sive  bis  tincti  crocci  ru-  A 


OPUSCULA  VARIA. 
CAPUT  II. 


520 


bore  perfuiuiilur ;  cum  vero  vel  ab  lioc  saeculo  fun- 
ditus  mortificari,  vel  consummari  per  marlyrium 
avideconcupiscit ;  tunc  velut  concliitii  sanguine  lin- 
gUur,  stcqne  rcjjalis  purpuraj  speciem  imitatur.  Sed 
nec  diu  pistici  quoque  viror  abesse  crcdendus  cst, 
qtiia  dum  mens  amcena  sempcr  virenlis  pascuac 
gaudia  firmiter  sperat,  velut  in  sntaragdinei  decoris. 
specie  iinmarcescibiliter  vernal.  Unde  el  per  Pelrum 
dicilur  :  €  Quia  regeneravii  nos  Deus  in  spem  vivam 
pcr  resurrectiojiem  Jesu  Chrisii  in  haereditalem  in- 
corroptibilem,  et  incontaminalam,  el  immarcescibi- 
lem  conservatam  in  ccelis  (/  Petr.  i).  »  His  plane 
vcsiibus  aniinam  Dominus  sc  induisse  tesiatur,  cum 
per  Ezechiclem  loquilur,  dicens  :  c  Vestivi  ledisco 


Indui  ve$tibu$  splendidis  quam  aninue  permaosum 
et  Deo  odibile. 

Ecce  Achab  imperiali  purpura  decoratur,  et  re- 
probo  spirilu  fallente,  dccipitur;  cilicium  induit,  et 
gisrdinm  divini  furoris  avcrlit;  regaiibus  iofulis  re- 
dimitus,  laquco  dcceptionis  itnpiugitur;  sacco  con- 
tectns,  dilaueultionis  indulgeiiiiam  promeretur.  Eat 
crgo  monaclms  vanae  gloriae  deditus.  et  toga  ra- 
diante  conspicuus,  nitore  vestium  aspectaiitiuiu 
pascal  illecebras  oculoruui;  scd  dum  vcstibus  fulget. 
iniquorum  spiriluum  deceptionibus  patet  :  divina 
practerea  indighationis  adversum  se  sententiam  pro- 
vocat,  dum  solis  exierioribus  dedilus,  oculos  homi- 
num,  ul  sc  admireiitur  invilal;  lamoque  despicabi- 


per  Lzecniciem  toquuur,  uiceus  .*  iwm  w«i»iv-      -  -    . 

loribus,  e<  calceavi  le  l.yaciiaho,  et  cinxi  te  bysso,  »  •»«».  »>«>  superbia...  reprobanle,  coulemn.iur,  quan 


et  iudui  te  subtilibus,  et  ornavi  le  ornamento 
{Kuek.  xvi).  »  Honc  denique  culluni,  bunc  indu- 
metiti  spiritualis  ornatum  idem  Pelrus  etiam  a  mu- 
lieribus  exigil  ,  cum  eis  lenocinantis  ac  hipana- 
riae  composilionis  phaleras  inlercidit :  «  Quarron  sit, 
inquiens,  non  eUrinsecus  capillatura,  aut  circum- 
dalto  auri  vel  argenli,  aul  indumcnli,  Testimenu- 
rumqiif  cultus;  sed  qui  absconditus  estcordis  homo 
in  incomiptibititate  qnieti  et  modesti  spirittis,  qui 
esl  in  conspectu  Dei  iocuples  (/  Pelr.  111).  » Invisibi- 
lem  quippe  sponsum  invisibiiis  oblectat  ornatus,  «t 
cum  sanctam  auimam  conspicit  eniterc  tirtttlibus, 
in  ejus  iliico  volal  amplcxus;  cui  dixit  :  <  Puichra 
cs,  amica  mca,  suavis  et  decora,  sicut  Hicrusalem 


to  coram  oculis  intucntium  cuhioribus  induviis 
amicitur.  At  contra  Job ,  qui  nudus  in  terram  cor- 
ruit ,  qui  pvcfluentem  saniem  lesla  radit,dum  iii 
sterquilinio  pulreftictus ,  ac  scatuiiens  vcrmibt.t 
etiam  abuxore  despicilur,  diviuac  consolalionis  allo- 
quium  protnerelur  (Job  I,  n,  xxxvm).  Nec  cniui 
Deus  corporalis  conlagii  nauseat  sordes,  ubi  mundi 
cordis  iovenit  puritalem.  Praeterca,  quid  esl  qt:cd 
Aposloius  ait :  «  Habenlcs  alimenla,  et  quibus  lcga- 
mur,  his  contenti  simus?  »  (/  Tim.  xvi.)  Cur  cnim 
cum  dicit,  habentes  alimen:*,  non  protinus"  addidit, 
et  vestes?  sed  tanlummodo  cum  prxmitlit,  habcnie* 
alime:Haf  pracsto  subiungit,  et  quibus  tegamur.  Cur 
hoc,  nisi  u:  perspicue  doceat,  nos  debere  tam  dcspi- 


cs,  amica  mca,  suavis  et  aecora,  sicui  nieruwtw      — •  —  —  «_-.—--  *       •  - 

(&«!.«)..  SfculHierusalera,  ait,  non  «icut  Baby-  C  cabilibus  operiu.enus  udo..  qu*  d.gna  «od  sul  ve- 


lon,  quam  vidil  Joannes  circumdalam  p»*rpura  et 
crocco,  et  inauraiam  auro,  lapidc  prclioso,  et  mar- 
garitis  :  habcntem  poculum  in  mami  sua  pleimm 
aboininatioue ,  et  immunditia  fornicationis  ejns 
(Apoc.  xvu).  Babylonem  sane  diabohis,  Hierusalem 
inhabitai  Christus.  llle  iuxurianlis  amiclus  vanilate 
relicitur;  hic  asperis  et  humUibus,  si  cordis  nou 
desit  humiliias,  delcclalur.  Auclorem  porrosttpcrbiai 
sxpe  nitor  veslium  provocat,  asperitas  autem  Chri- 
stum,uthumiliatocuilibet  misereatur,  invttat.  Nam, 
sicut  sacra  Regum  testalur  historia  :  c  Bex  Israel, 
et  Josaphal  ret  iuda,  530  sedebal  unusquisque  in 
sotio  suo,  vestili  cuhu  regio  in  area,  juxta  portam 


slium  vocabulo  nuncupari?  £uimvero  David  rex  nu« 
dus,  ac  solo  contentus  Epbod ,  coram  arca  Dontini 
pu&lice  subsiliens  saltal  (U  Reg.  vi).  Isaias  cvange- 
licus  prophera  iricnuio  nudus,  el  discalceatus  eoram 
viris  et  iiwlieribus  ambulat  (Ua.  xx) ;  el  monachus, 
qui  viiae  caniahs  professus  esl  scptilturam,  nilidulae 
vcstis  adhuc  i*>n.pas  anhelal  ?  Quanquam  idem 
Isaias,  el  antequam  nudus  iucederet,  non  molli  q«o- 
libet  mulccbalur  amiclu ,  sed  cilicio  legcbatur.  Nisi 
enim  cilicio  conlcctus  incedcret,  nequaquam  sibi 
vox  divimt  jussisset :  t  Solve  saccum  de  lumbis 
tuis  (lbid.).  »  Esau  planc  vesies  valde  bonas,  til 
6criptura  perbibet,  venalurus  domi  retinuit;  sed 


SOUO  SUO,  veSUU    CUIIU  rc^iu  m  uic«i,  ju*%«    1'""-'»        ......  •        .    _    «*i.^.«    COl    lw»nMl. 

Samaris,  et  universi  prophct*  in  eorum  conspectu  D  **  •  *cr  mdu  us  pnmatnm  ptu».  Ml^ned 
__.  -.^J- u^u.Z.  tnr  naH    „»\   .  AnMnr^cftumis  accepit  (Ge*.  xxvn)-   Jacob  namque,   qa 


mendacia  prophetahanl  (/11  Jleg.  xxu).  »  Auclor 
quippe  mendacii  fucaii  cultus  delectabatur  illece- 
bris,  c«  adumbrati  decoris  aspecln  per  ora  prophe- 
tantium  officinas  fabricaverat  falsitatis.  At  contra, 
cum  idem  Achab  comminanlis  ^Ii«  dura,  prout 
dignus  erat,  verba  perciperet,  ac  impendentem  suis 
cervicibus  divini  furoris  gladium  lerritus  formida- 

t     C^.tn »..■•«*  laoia   •  m   C.j*ijl!l     voclom  ctifim     O.l  OHA* 


«tionis  sccepit  (Ge*.  xxvii).  Jacob  namque,  qoi 
quasi  sub  Evangelica  doctrina  prius  non  duas  tu- 
mea«  habuit  (Maitk.  x),  simplex  eliam  veslimentum, 
simtd  et  alimentum  ^ostmodum  in  oratione  quae- 
sivit :  i  Si  fuerit,  inquit,  Deus  mecum,  et  cuslodie- 
rit  me  in  via,  per  quam  ego  ambuiof  et  dederit 
mibi  panem  ad  vescendum ,  et  vestimentum  ad  in- 
duentium,  erit  mihi  Donmius  in  Deum  (Gen.  xxvui).» 


Sii 


OPUSC.  XXIX. -DE  YIL!  \ESTITU  ECCLESIAST. 


iSt 


acclamatnr,  protinuB  angeio  feriente  percutiior;  et  A  et  dizit  :  Ponite  cidarim  mundam  super  caput  ejus 


quia,  vaaae  glorhn  deditus,  delatam  sibimet]in  Deuiti 
i  transferre  gloriam  riovit,  repcntino  superveniente 
judicio  consumptus  a  vennibus,  exspiravit.  Sic  ni- 
mirum ,  sic  divino  dignus  est  Judicio  dejici ,  qui 
coram  oculis  hominum  de  nitore  cullioris  babitus 
ambit  arroganter  exlolli.  Nam  et  ipse  Condilor  an- 
gelorum  dum  in  praesepio  vagiens  reclinalur  (Lur. 
u ),  non  oslro,  vei  logis  rutilantibus  obsitus,  sed 
vilibus  legilur  panuiculis  obvolutus.  Erubcscat  eigo 
terrena  snperbia,  confundatur  et  obstupcscat  arro- 
gantia  redentpli  hominis,  ubi  mox  erumpcntihtis 
radiis,  exorti  coruscat  humililas  Kedemploris.  Nam 
et  sub  ipso  salutifero  passionia  arliculo,  ilerodcs 
euni  aiba  veste  jnduit,   ciiinquc  mox    ad  Pilutum 


(Zaeh.  m).  >  Quid  enim  per  Jesum ,  sacerdotem 
videlicet  magnum,  nisi  Medtator  Dei  et  hominum 
debet  intelligi?  Plane  sicnt  per  Zorobabcl  fllium 
Salalhiel,  qui  de  regali  Judac  stirpe  processerat,  et 
Jesum  ftlium  Josedcch,  qui  jus  sacerdotalis  admini- 
strabat  officii,  Israelilicus  populus  post  septuagiula 
amios  jugum  Babylonica3  captivilalis  evasil,  lem- 
plumque  Hierusalem,  quod  dirutum  fueral,  rediviva 
novitate  construxil;  ita  numerus  eiectorum,  post 
bnjus-  vitae  tempora,  qu«  septenaria  dicruin  repcii- 
tione  decnrrunt,  per  Jesum  Chrislum ,  qui  verus 
rex  est,  el  sacerdos,  de  servitule  hujus  mortalitatia 
eripiiur,  et  in  coelesti  Hierusalem  templum  Dci, 
quod  est  sancta  Ecclesia,  renovatur.  De  qua  nimi- 


sub  hac  irrisione  remisit  (Luc.  xxm).  Et  cum  Apo-  B  ruui  servilute  dicit  Apostolus  :  <  Nam  et  ipsa  crea- 


stolus  dicat :  i  Exeamus  ad  euin  extra  castra,  im- 
properium  ejus  portantes  (tiebr.  xm).  >  Imprcpc- 
rium  Cbristi  portare  nolle  convincitur,  qui  dyscolis 
indui  vestibus  arrogantia  tumidus  dedignaMir.  A  se 
denique  morlui  pro  nobis  Salvaloris  abjicit  imprope- 
rium,  quisquis  in  inorUftcaiioitts  ordine  coiistilu- 
tus,  album  vel  ignobile  quodlibet  despicit  iiidu- 
meuium. 

CAPUT  III. 

Dissuadet  preliosarum  veslium  appeiilum. 

Tu  itaque,  dilectissime,  jamjam  vclut  purulentain 

luorbi  lethalis  illuviein  evome,  et  pretiosarum  ve- 

aiium   appetitum   ab   siotuacbo   ianguidae    mentia 

expelle.  Non  levis  quippe  languor  est  auimae,  da 


tura  liberabitur  a  servittite  corrtiptiouis  in  liberta- 
tem  gloriae  filiorum  Dei  (Rom.  vm).  >  Tunc  itaque 
Jesus  non  corpore  suo,  quod  est  Ecclesia,  sordida 
vestiuienta  deponit,  tnnc  honoris  ac  gloriae  regi- 
men  assumit;  quia  omnis  electorum  chorus  a  lugu- 
fcri  squalore  temporalis  iristitiae  liberatur,  et  im- 
mortalitatis  stola  in  ilio  splendore  sempiternae  feli- 
citatia  induitur.  Quod  etiam  in  psahno  dedicandae 
domus  apertissime  canit  Ecciesia  :  «  Converli6ti, 
inquit,  planctum  meum  in  gaudium  mihi ;  consci- 
disti  saccum  meum,  et  praecinxisti  me  laeiitia,  ut 
cantein  tibi  gloria  mea,  et  non  pungar(Psa/.xxix).  » 
Cidaiis  etiam  iiutnda  in  ejns  capite  ponitiir,  quia 
feliciutis  aetenise  gloria  coronatur.   Hujus  ilaque 


auperstitioso  corporaiis   amictus   nitore   gaudere,  C  beataeveslis  iutuitu,  dilectissime  fraler,  lenocinan- 


Gratiam  siquidem  sancti  Spirilus,  in  qua  deiectetur, 
exciusit,  qui  se  per  exterioris  ornalus  desideriaiu 
spargit;  cujus  utique  si  senliret  in  mente  dulcedi- 
nem,  nequaqtiam  corporei  cuitus  supervacuam  con- 
cupisceret  vanilaiem  :  quod  evitandum  vir  Sapiena 
admonet,  dicens  :  c  In  vestitu  ne  glorieris  unquam, 
et  in  die  honoris  tui  ne  extollaris  (Eccli.  xi).  >  II- 
lius  ergo  vestis  concupisce  nitorem,  qua  coram  ocu- 
Us  Dei  perpetuo  polleas,  non  qua  fallacia  532  ac 
fiivolae  hujus  vitae  momeuta  trauscurras.  Nunc  ita- 
que  sordidis  ulerc,  quorum  squalorem  indeflcuo  va- 
leas  candore  mutare.  De  quo  videiicet  utriusque 
generis  indumento  per  Zachafiam  dicitur  :  <  Jesus, 
inquit,  erat  indulus  vesUbus  sordidis,  ct  s;aJ>ant 


tia  quaeqoe  covroptibilis  indumenti  biandimenUt 
contemne,  ludicras  ac  fluitantes  nitenlis  habilus 
lacinias  despice;  contentos  extremis  ac  vilibus,  sub 
sanctae  regolae  te  lege  constringe.  Noli  aitum  sape- 
re,  sed  time  (Rom.  xn) ;  ukirauin  in  spiritualibus 
nupiiis  accubitompete,  humililalis  injuriam  perhor- 
resce;  si  quando  negligeoter  obrepserit ,  per  pceni* 
tentiain  corrige.  Memeiito  iiaque,  quod  per  Salomo- 
nem  dicttur  :  <  St  ascenderit  super  te  spiritus  po- 
testatem  habeutis.  locum  tuum  ne  dimiseiis  (Eccie. 
x).  >  Ac  si  aperte  dical  :  Si  tenlatorisspiritum  con- 
tra  te  in  aiiquo  praevalere  consideras,  humililatem 
pcenitentise  non  relinquas.  Gloriosius  igilur  deputa 
veste  alba  cuni  Christo  humiliter    contegl  (Luc. 


anie  faciem  ejus  angeli.  Qui  respondit,  et  ajt  ad  "  XIV  jt  q0am  Cum  superbo  et  purpuralo  divite,  flam- 
eos  qui  slabant  contra  se,  dicens  :  Auferte  vesii-  mjs  ultricibus  irrecupurabiliter  sepelirt  (Luc.  xvi). 
menta  sordida  ab  eo;  et  dixit  ad  eam  s  Ecce,  aa-  fi||  nomen  DmM  benedictum. 

siuli  a  te  iniquitatem  tuam  et  indui  te  rautatouis; 


1x5 


S.  PETM  DAMIANI  OPP.  TOliUS  SEU  PARS  III.  -  OPUSCTJLA  VAR!A. 


$24 


533534  opusCULUM  TRIGESIMUM. 

DE  6ACRAMENTIS  PER  IMPROBOS  ADMINISTRATIS. 


AmsoaiENTUii.  —  Florenlinos  cum  suo  cpiscopo  dissidentes,  propterea  quod  illum  do  Simonra  sitspectom 
habebant,  ad  concordiani  revocarc  iiiliiur,  purgansse  quod,  cuin  Florentiae  esseL  cum  illo  communi- 
casset.  Non  cnim  axpium  fuisse  ait  nt  episcopurn  sine  causa  damnarei,  prasertiin  cum  crimen  qtiod 
ei  objiciebalur  non  probaretur.  Craviter  quoque  iu  quosdam  monaclios  inveliilur,  qui  episcopi  ejusilein 
communionem  aversabantur,  et  in  tanlam  audaciam  pervctierant,  ut  neqite  baplismum,  neque  atiud 
sacrainenium  ab  eo  collatum,  valere  aflirmareiit,  qnou  hic  confutai.  Dcimmi  hortjitir  Floreiitinos.  trt 
si  quid  contra  episcopum  suum  habenl,  ad  ponlificem  Romanum  deferaul,  ari  quem  spectal  de  hujus~ 
tnodi  rebus  scnlcutiam  ferre ;  interim  lamen  eidem  comiuuuicenL 


Dilcctis  in  Christo  civibus  Florenlinis,  Petmjs 
peccator  monachus  fraternae  charitatis  obsequiuta. 

Super,  ut  recolitis,  dilectissimi,  ad  vos  vetiientes, 
laboriose  studuiinus  inter  episcopum  vesirum  vos- 
que  componere ,  et  amieiiiae ,  quae  recissa  fueral, 
foedera  reformantes,  in  vos  spiritum  sequcstra  paee 
conflare.  Sed  quoniam  adjuvandi  apud  vos  praedicti 
Sacerdotis  intuitu  plura  protulimus,  quae  sinistra 
scilicet  interpretalione  perverti ,  et  a  lurbis  valent 
vulgaribus  viliari,  ne  et  nos  indigna  notemur  infa- 
mia,  et  illi,  quod  absii!  mendacii  crimen  iucurrant, 
quodore  coram  vobis  frequenter  expressimus,  eliam 
styli  currentis  articulo  cominendaiuus,  ut  quod  au* 
distis  ore  prolatum,  videatis  etiam  apictbus  exara* 
lum,  et  in  verba  nostra  commentari ,  vel  ab  his 
discrepare,  mendax  quisque  non  audeal,  dum  ki 
nobis,  et  manus  scribens,  el  lingua  loqueus,  indis- 
sona  sibimet  uniiatc  concordanl.  Anaihematizatnus 
itaque  et  irrecuperabiiiter  condemnamus  Simonia«* 
cam  haeresini,  primam  omnium  hxreseorum  ex  imis 
diaboli  visceribus  erumpentem,  seseqne  adversus 
nascentis  Ecclesise  reguiam  exitiaiiter  oxtollentera. 
Quas  nimirum  adhuc  ex  ipso  diaboli  fcilo  progre- 
dittir,  et  in  perditionis  Qiios  pestiienlisstme  deriva- 
tur.  Cujus  scilicct  auctori  per  Pelrum  dicitur :  In 
felle  amaritudinis,  et  iu  obiigaiione  peccati  video  te 
esste  (Act.  viii).  Quia  vero  fei  columba  non  habet, 
Spiriius  aulem  sanclus  in  coiumba*  specie  super 
Dominum  venil  (Malilt.  iu),  isque  amariludine  felhs 
intumuii,  coluinbini  spiriius  capax  esse  noo  potuiL 
Quapropter  omnes  hujus  nefandae  bsereseos  peste 
corruplos,  hxreticos  esse  indubilanter  asserimus, 
eosque  damnabtlcs  aique  a  suis  arcendos  honoribus, 
juxta  sucrorum  canonum  sententias,  judicamus. 
CAPUT  PRIMUM. 

Att  IT/./«/*«»/»    Q/i/rnm#ii//i  n#t*  matat  t.nnfprri  nmcin/. 


A  (f  Tim.  iii),  columna ,  el  firmamentum  veritatis.  El 
hsec  non  noviter  ex  nostra  temerilate  decemimus, 
sed  ex  sanctorum  caiholicorum  Patrnm  atictoritate 
jam  decreta  lirmamus.  Quod  in  libello  quoque,  cui 
Graliuimn*  nomen  indidimus  (£0) ,  multis  Novi,  ac 
Veteiis  Instrumenti  lestimoniis  approbatur.  Sed 
condemnatis  omnino  Simoniacis,  ac  indubitantcr 
inter  ha?rcticos  dcputalis,  sicut  in  prafato  lihro  di- 
gessimus,  licel  eorum  sacramenta  ex  authcntica 
canonum  possent  sanctione  defendi,  ut  eos  tamcn 
magis  ac  magis  synodalis  censura  confnnderet,  con- 
•titulum  est  iu  Romano,  535  sanctae  mentorias 
Nicolao  pracsidente,  concilio  ( Becret.  Nic.  PP.  ap. 
Grat.  1 ,  qu.  1,  cap.  De  ctetero)  :  ut  quicunqtie  per 
eos  ealentis  fuisscnt  in  cujuslibet  ecclesiastici  gra- 

B  dtis  digaitate  promoti,  in  percepli  honoris  ministerio 
permiuiercnt ;  et  tonc  vero,  et  delnceps  quicunque 
se  patereUtr  a  Slmoniaco  provehi,  nil  penilus  ex  ca 
deberet  promotiotie  lucrari,  et  sic  miuistrandi  jura 
deponerct,  tamruam  si  haec  niillatenus  percepisset. 
Hac  itaque  ratione  jam  non  modo  Simoniacos  repro- 
bamus,  sed  el  per  eos  exhtbtia  sacramenta  contem- 
niinus.  Haec  itaque,  si  obKti  non  estis,  omnia  mc 
vivis  vocibus  proferentem  frequenier  atidistis.  Non 
enim  alia  scribiraus,  quam  quae  loctiti  stimtis.  Si 
ergo  ego  et  vos  de  Simooiacis,  eorumqtie  reproban- 
dis  in  posterum  consecrationibus  una  sententia  uti- 
qtte  congruiinus,  cor  adhuc  invicem  Ktigamus?  Est 
piane  super  episcopo  vestro  quaestlo,  quem  videlfcet 
nonnulli  vestrum   opinantur  venaKter  irrepsisse, 

^  nonnuiii  vero  gralis ,  et  per  ostium  introisse ,  con- 
stantis  animi  libertate  conflrmanL  Illi  turbirientts 
jurgando  conviciis,  quod  opinantur  alieganl;  isti 
quod  scire  fateutur,  crimen  injectum  refellendo, 
propuisanl.  £t  quis  ego  sum,  qui  inter  hos  compu- 
ffiiaiiliuxn  fflobos  sisnum  inanus  mittam.  el  tam  fe* 


er.5  ohjsc.  xxx.  —  dr  saoiam.  peiv  improb.  admin. 

adeuntibus  paiet.  Romanam  ergo  pulsel  Ecclesiam  A  CAPUT  II. 


m 


quisquis  se  juslam  adversus  episcopum  babere  ca- 
lumniam  sperat.  Nec  enim  nos  homunciones  exigui 
in  andronarium  angulis  reddere  possumus  irritum, 
quod  in  ipso  summo  lotius  mundi  cardine  non  am- 
bigimus  institutum.  Ceruitis  itaque  me  simpliciter 
haec  sola  conscribere,  qttte  me  prsesentem  audistis 
ore  proferrc.  Erubescat  ergo  fabricator  quisque 
mendacii,  qui  dum  me  vidii  in  causa  nutautis  con* 
troversiae  non  leviter  judicanlcm,  impudcnter  ela- 
trat  Siinoniacae  hasreseos  existere  defrnsorem.  llis 
igitur  paucis  rationem  me  vobis  reddidisse  sufficiaf , 
ne  lougior  stylus  faligari  vos  nimia  protixitate  com- 
pellat. 
Hinc  ad  cominonaehos  meos  articulum  trnnsfero, 


Quod  Spiritut  tanetut  per  improbi  mimtUrium  dare 
potest  sua  charismata. 
Pnclerea  major  est  Ecclesia  quam  Ramalha,  roa- 
jor  cst  Christus  quaui  Samnel.  Si  ergo  in  Saul, 
quem  malus  exagiiare  spirilus  consueveral ,  cujii 
venissel  in  llamatha,  ubi  Sanmel  cum  David  pro- 
phetabat,  spiritus  insiluit,  ita  ut  se  vestimcnis 
exneret,  et  nudus  tola  die  ac  noc;e,  cum  caetcris  con  • 
cinens  prophctaret  (/  Rcg.  xvi  et  xi\ ;  /  Rcg.  x) ; 
quid  mirum,  si  Spiritus  sanctus  in  Ecclesia  supjr 
quemlibct  reprobum  veniat,  et  non  per  ejus  ineri- 
tum,  sed  per  ejus  ministerium  in  alios  charismati* 
sui  dona  transfundat?  Si,  inquam,  diviuus  Spiritu* 
iHum  repente  corripuit,  alque  ab  eo,  psr  tam  diu- 


a  quibus  profecto  procedere  notam  banc  jttrgandi  B  turni  temporis  spatium  non  reccssit ,  qui  vas  erat 


materiam  non  ignoro.  Dicunt  enim  quia  ab  hujus- 
modi  saeerdotibas  nec  chrisma  confici,  nec  ecclesia 
dedicari,  nec  clericalia  jura  conferri,  nec  missarum 
ullo  unquam  tempore  potuerunt  solemnia  celebrari. 
Et  tam  haec  impudentcr  allegant,  ut  anno  horno 
compuleriiit  in  tribus  piebibus  sine  conspersione 
chrismatis  catechumenos  baptizari.  Sed  ctnn  Chri- 
8tos  procul  dnbio  denominetur  a  chrismale,  nii  aliud 
tollunt  baptismo,  nisi  Christum,  qui  cbrismatis 
ftubirahunt  sacramentum.  Et  certe  si  me  forte  uon 
fugil,  nulia  unquam  hseresis  in  tantam  prorupit  au- 
daciaro ,  ut  baptismi  lavacro  chrisma ,  boc  est ,  ut 
a  ChristianoCbrislum  dividere  prxsumpsissel.  Quod 
si,  conteinpla  propria,  ab  alia  Ecclesia  furtivc  de- 


omnino  draboli,  eumque  ncquiiiae  spiritus  nou  clatn» 
sed  aperte  per  corpus  simul  et  aniinam  possidebat; 
quid  novura,  si  cloacam  reprobi  crjttslibet  bominhj 
splendor  ille  coelestis  irradiat,  quem  tamen  nullutn 
sq-.raloris  obsceni  contagium  foedat?  Sed  nunc  cur 
ista  prosequimur ,  com  consecrationem  Siraoniacis 
nuper  fuisse  prohibitam  superius  prafali  stimus? 
Plane  qtiia  iidem  ipsi  qui  baptismum  ficri  sine 
chrismate  docuerunt ,  adhuc  adversus  eos  qui  ante 
6ywodum  gratis  a  Simoniacis  ordinati  sunt  sufflant. 
eosque  cum  suis  ordinatoribus  esse  haereticos  do- 
gmathant,  eorumque  missas  et  omnia  per  eos 
facta  niysieria  blasphemanl,  anatheniatizant,  cou- 
sputint,  abjiciunt,  et  explodunt,  eorumque  bene- 


lalum  chrisma  credatur,  sicut  a  quodam  scilicet  u  diciionibtis  terribilitcr  maledicunl,  cum  dicat  Apo- 


eorum  faulore  confingitur,  ccce,  quantum  ad  illos 
pertinet,  in  spiritualibus  rebus  commiuitur  adui- 
terium,  et  in  sacrilegium  vertitur  sacramenutm, 
nimirum  536  dum  propriac  Ecclcsiae  chrisma  pro- 
jicitur ,  et  ab  aliena  clandestinae  fraudis  ingenio 
subrogatur.  Beatus  denique  papa  Grcgorius  in  su- 
premo  uitiinae  homiliae  vereiculo  sic  ait :  <  Sed  haee 
omnipoiens  Deus,  qui  per  me  in  vestris  auribtts 
loquitur,  per  se  in  vestris  menliiius  ioquatur.  » 

Cum  igitur  boc  Ubrum  suum  fine  concludit,  om- 
nipotenlem  Deum  cuncta  quae  in  eo  scripta  sunt 
per  se  locutum  evidenler  ostendtt.  Eiic  itaque,  per 
quem  talis  inhabiialor  eloquitur ,  in    homilta  de 


siolus  :  «  Quia  maledici  regnum  Dei  non  possi- 
debunt  (/  Cor.  vi).  >  Et  in  suis  malediclionibus 
illud  Malacbiae  prophetcc  testimonium  adliibent , 
quo  dicilur  :  «  Maledicam  benediclionibus  vesfris 
(Malack.  n),  i  non  attendcntes  quod  Dominus 
in  libro  Numeri  de  sacerdotibus  ait  :  t  Invoca- 
bont  537  nomen  menm  super  filios  Isracl,  et  ego 
benedicam  eis  (Num.  vi).  >  Sacerdos  quippe  Domi- 
num  soper  hominem  verbis  invocat :  sed  ipse  super 
eom '  Dominus  benedictionem  efficaciier  format. 
Efleclus  itaque  benedictionis  non  in  roerito  sacerdo- 
tis  constal,  sed  hunc  invocatio  divini  nominis  admi- 
itistral,  ut  quod  ex  ore  sonat  hominis,  virtus  implcat 


sacerdolibus  facta   (hom.  47),  per  impositionein  n  Creatqris,  et  per  iudigni  saepe  hominis  ministcrium 


raanus  Simoniaci  Spirttnra  sanctum  coetitits  dari 
manifeslissime  confitetur,  «  Qui  iiamque,  inqmt, 
sunt  in  tempio  Dei  hodie,  qui  columbas  vendunt, 
nisi  qui  in  Ecclesia  pretium  de  impositione  niamts 
accipiunt?  >  per  quam  videlicet  impositionem  Spi- 
ritus  sancuis  coelitus  da"lur.  Ubi  adhuc  eanidem 
ftenlenliam  r«nlir.at.  aL  tannnam  urdtArttiitj.  vi*t  ml. 


divina  virtus  stium  veraciter  efliciat  sacramentum. 
S<:d  falui  et  imperili  quilibet  homines  in  hoc  pro* 
pheta3  verbo  caligantes  errant ,  nescicntes  scilicet 
qii»  loquuntur,  vel  de  quibus  affirmant.  In  sacikt 
quippe  Scripturis  ila  malcdietio  aliquando  pro  stcri-. 
litaie,  sicut  el  benediciio  pro  rerum  tcniporaliun, 
noriitur  nbcrtate.  De  nua  uimirnm  l-^nAHi^ttAm.  :.. 


,  517      -  S.  PCTRl  DAMIAM  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  VARIA.  5iS 

11C  ostenderet  de  qua  beiiediclione  diceret,  protinus  A  nen  servantibus  e  contrario  maiedictionem  minatur 
adtiit:  iPaupercs  ejus  salurabo  panibus  (Psal.  cvi).  i 
Et  alibi :  «  Benedixit  eis,  et  muUiplicali  sunt  nimis.  > 
Ubi  paleuter  osteoditur  quia  benedixtt,  hoc  est , 


niultiplicavit.Cui  simile  est  quod  filii  Josepb  dixerunt 
jkI  Josue :  <  Quare  dedisti  mihi  possessionem  sortts, 
etfunicult  unius;  cum  sim  lantaj  multiludinis,elbe- 
nedilit  mihi  Dominus?(Sos.xvu.)  >  Benedictio  igilur 
aliquanrio  multiludinem,  aliquando  significal  ubcr- 
talcm.  At  coutra,  contemnenli  mandata  cuilibet  re- 
probo  per  Moyscn  dicilur :  c  Maiedictum  horreum 
tuumyet  inaledicue  reliquue  tuaj;  malediclus  fructus 
venlris  lui,  et  fructus  lcrae  iux  (Deut.  xxxvui);  > 
unde  paulo  posl  :  <  Mitlel  Dominus  super  te  famem 
et  esuriem  (Ibid.).  >  Quamobrem  et  in  hocMalachias 


hiopiae  :  alioquin  vero  quo  pacto  Deus  omnipotens 
sacerdotali  raalediceret  benedictioni ,  quam  virtus 
sui  consecrat  nominis?  Cura  enim,  sicut  supcrius 
dictum  esl,  super  quem  nomen  Doinini  invocalur, 
indubitanler  ab  ipso  Domino  benedicitur,  quomodo 
consequens  est  ut  eam  bene.lictioneiiiDominus  ma- 
ledicaf,  per  quam  ipse  hominem  per  invocalienem 
sui  nominis  benedicit?  Hinc  est  quod  aucteritas 
canonum  (Can.  apott.  46,  el  dist.  32,  cap.  Pmter, 
paragr.  Sciendum  sententialiter)  eliam  a  peslilenlio- 
ribus  haerelicis  baplizatos  prohibet  ilerum  baptizari; 
ne  videlicet  nomen  Dei,  quod  invocatum  esl  super 
illos,  videalur  annuiiari,  vcl  in  irritum  duci.  Qhis- 
quis  praelerea  dum  sacerdotes  quoslibet  obtrectatio- 


lcstiraonio,  ut  non  intelligamus  maledictionis  vei  6  nibus  lacerat,  eorum  nibiiominus  et  sncramenla 


analbematis  jaculum  inlorqueri,  sed  famis  et  inopiae 
supplicium  iiUenlaii,  proeinitlit,  dicens:  <  Si  nolueri- 
tis,  inquit,  ponere  super  cor  ut  detis  gloriain  no- 
mini  meo,  mittam  in  vos  egeslatem;  >  moxque  sub- 
jungitur  :  i  Et  maledicam  benediclionibus  yestris 
(Malach.  u).  >  Cum  crgo  egestatem  praemitlil,  quid 
inalediclionibus  iuielligi  velil,  luce  clarius  innotescit. 
Ac  si  dicat :  Si  contempseritis  prsecepta  mea ,  in 
vcstris  cordibus  ponentes,  quod  pr&cipue  pertime* 
scitis,  sub  egeslatis  vos  et  inopiae  faciam  peuuria 
auspirare;  ut  ipsa  vos  terrse  veslnesterilitasferiat, 
dum  in  proferendis  bonorum  operum  frugibus  vitiuin 
vos  slerilitalis  accusat :  et  inopia  vos  cruciet  corpo- 
rum,  qui  videlicet  alimenta  ncgiigitis  aniinarum.  Et, 
ut  hoc  ejusdetn  prophelse  verbis  adhuc  clarius  ap-  C 
probemus,  longe  poslmodum  dicit  :  <  Gcns  tota 
inferte  oinnem  decimam  in  horreum  meum ,  et  sit 
cibus  in  domo  mea  :  et  probate  me  super  hoc,  dicit 
Dominus,  si  non  aperuero  vobis  cataractas  coeli,  et 
cffudero  vobis  benedictionem  nsqiie  ad  abundantiam 
(Malach.  m).  >  Porro  si  maledictionem  analhematis 
illic  Dominus  voluissel  intelligi,  non  diceret :  f  Ma- 
ledicam  benediclionibus  vestris;  >  sed  potius  :  Ma- 
Jcdicam  vobis,  qui  sciiicet  benedicere  non  merentcs 
audetis. 

Et  ut  quod  diciinus  etiam  ex  Evangelio  538  ma" 
nifestissime  comprol>emus,  nii  aliud  ficulneae  dixisse 
Dominus  legitur,  uisi  hoc  solum :  <  Jam  non  amplius 
in    setcrnum  quisquam  fruclum   cx    te  manducet 


blaspnemat.  Quid  etiam  bealus  Judas  aposto'us  de 
blasphemantibus  in  Epislola  sua  ioquatur,  altendat : 
Nani  cum  praemisisset  de  quibusdam  qui  domina- 
tionem  spernunt,  majestatem  aulem  bl.isphemant , 
praesto  subintulil  :  <  Cum  Michael,  inquil,  archan- 
geius,  cum  diabolo  dispulans,  aliercaretiir  de  Moybi 
cerpore,  non  est  ausu*  judicium  iuferre  blasphemix, 
sed  dixit :  Imperet  lihi  Dominus  (Jud.  i).  >  Si  ergo 
snnwnus  angelus  in  diabolum  blaspnemiae  judicium 
non  pnesurapsit  inferre  :  quomodo  non  pavescit 
boxno  sacramenta,  quae  vii  tule  sancti  Spiritus  plena 
sunt,  irridere?  Nam  cum  Veritas  dicat :  <  Qui  pec- 
catin  Spiritumsanclum,  non  remittetur  ei,  neque 
bic,  nec  in  futuro (Matth.  xn);  >  timendum  valde  est 
ne  illum  ab  eis  constet  offeudi,  sine  quo  peccalorum 
offensio  ncqueal  relaxari. 

Sed  cur  de  sola  sacerdotum  sive  sacramentorum 
obtrectatione  conquerimus,  cum  a!>  eis  omnia  pene 
dilacerari,  omnia  conspui,  omnii  dicanlur  irrisione 
pubiica  subsanuari?  Mon  est,  inqttiunl,  papa,  non 
rex,  non  archiepiscopus,  neqtie  sacerdos.  Undc  fa- 
clum  est.  sicut  dicitur,  ut  mille  circiler  homines  his 
nugis  nseniisque  decepti,  sine  sacramento  Dominici 
corporis  et  sanguinis  ex  hoc  mundo  recesseriitt. 
Opinantur  enim  per  hujus  temporis  sacerdotes  nul- 
iam  in  sacramenlis  posse  fieri  veritatem;  sed  et 
quamplures  reperiuntur  Ecclesiae  quas  non  modo 
suis  ingressibus  inriignas  ducunt,sed  nec  salulationis 
quidem  obsequio  idoneas  arbitranlur.  539  Nam  el 


(Matlh.  xxi).  >  Quae  niiuirum  verba  Petrus  inaledi-  D  salulare  despiciunt,  quas  utique  dedicatas  ab  indi- 


ctionem  appellavit,cumei  postmodum  dixit :  •  Rab- 
bi,  ecee  ficuluea  cui  maledixisti  aruit  (Marc.  xi)  > 
Talis  enim  maiedictio  primo  homini  data  est ,  cui 
dictum  est :  <  Maledicta  terra  in  opere  tuo,  qitae  spi- 
nas  et  tribulos  germinabit  tibi  (Cen.  xxxi).  >  S<mJ 
et  ista  steriliialis  malediclio  bcnedictionom  ubcrtatis 
exciudil,  sicut  in  Pharaonis  somnio  vaccx»  vaccas, 
et  splcae  devorant  spicas  (Gen.  xli). 


guis  uescio  quibus  episcopis  suspicanlur.Eiiimvero, 
ut  Lucas  narrat,  ait  Paulus  :  <  Caesarem  appello 
(Acl.  xxv).  >  Cui  Festus  :  <  Cxsarem,  inquit,appel- 
lastj,  ad  CtTsarem  ibis  (//  Cor*.  xn).  >  Estne  seelera- 
tior  papa  quam  Nero?  Credimus  monachos  istos 
sanctiores  esse  quara  Paulum?  Cureigo  Pauius,qtit 
tertii  coeii  trilmual  anle  conscenderat,  Neroniano 
conspectui  non  sit  dedignatus  assistcre;  quis  est 


m  OPUSC.  XXXI.  —  CONTRA  PHTLARGYRIAlf.  &* 

dicant  monachos,  ctaricalla  cttncta  corrodunt,et  solis  A  fldei  tramite  non  declinat.  Odios*  sanctitas,  qu»  m 


laieis,  qui  videlicet  acrius  ac  mordacius  inseqnendi 
Sunl.parcunt.Yidenl  monachum  incedentem ;  asptce, 
inquiunt ,  unum  scapuiare.  Presbyieram ,  vel  Epi- 
scopum  abire  prospiciunt,  barbirasos  se  videre  fa- 
tentur.  A  quibus  etiam  si  benediclio  quaerilur,  nul- 
htenus  respondelur;  protinus  avertuol  oculos, 
asserentes  scilicet  eos,  quibus  respondealur,  indi- 
gnos. 

CAPUT  IV. 

Cur  Judari  in  Christum  mafe  affecti. 

Nos  etiam  si  cum  peccatoribus  commmiicamus,  el 

simul  vescimur,  oblrectationum  mox  sale  consper- 

giinur,  laceramur,  parique  cum  illis  senlentia  damna*» 

tionis  involvimur  :   imo  nos,    nos,   inquam,  ct 


haeresim  illabitur;  et  dum  per  triti  itmeris  ductum 
dedignatur  incedere,per  anfractus  el  ruinosa  deyia 
compellitur  oberrarc.  Nimia  ccrle  iromundiiia  in 
heretic»  contagionis  illuviem  Novatianos ,  qui  ct 
C.atbari  dicuntur,  immersit ;  nimia  sanclitas  Lucife» 
rianos,  tanquain  perniciosos  palmites ,  ab  ecclesia- 
stici  corpori&unitate  praecidit.  Qui  dum  prohibcut 
non  licere  qnod  licet,  ac  per  hoc  jactant  se  defenso- 
res  esse  justiliae,  hoslcs  aifjudicantur  Ecclesiae  ,  ut 
sibimetexlrinsecus,  velut  ranae  in  paludibus,gamant, 
qni  dum  inessent,  imporlune  vociferantes  ,  omnia 
confundebant.  Hujustnodi  quippe  ^enus  hominiuh 
ranis  sive  locuslis  merilo  comparatur;  quia,  sicut 
jEgvptum  illa  tunc  animalia  percusserunt ,  ita  per 


ipsissimi  sumus  qui  eorum  indigni  jodicamur  allo-  B  hos  nuncvastalur  Ecclesia.  Nam  de  locusiis  Seri- 


quio,  qtii  eorum  sociale  conttibeftiiusn  non  roeremur. 
Sed  b«c  non  monachorum  est  regula,  sed  supersti- 
tio  Pharisaeorum  :  i  Murmurahant ,  U.quil  evange- 
lista,  Scritae  et  Pharissei,  diceites  :  Quia  hic  pecca» 
tores  recipit,  et  manducat  cum  illis  (Luc.  xv).  »  Et 
Imcc  est  radix  el  tota  materia  unde  feralis  in  Domi- 
num  furor  Judaici  livoris  incanduit ;  hinc  in  mortem 
ejus  viperini  feliis  malitia  conspiravit  :  nimirum 
quia  se  putabant  legaUuin  cxremoniarujn  esse  custo- 
des ,  Dominom  autem  arguebant  ainicum  publicano- 
rum,  et  Sahbata  violanlem.Deleciat  me  cum  Domino 
meo  banc  perferre  calumntam,  et  malo  cum  iilo  ia 
domo  Levi  carnaliter  vivere,  quam  in  tabernaculia 
peccatomm  (PsaL  lxxxui),  bocesl,  curo  sanctis  Deo 


plura  dicit :  «  Quia  operuerunt  universam  superfi- 
cietn  terrac,  vaslanles  omnia ;  »  moxque  subjungt- 
tor : «  Devorata  est  igilur  herba  terrae,  et  quidquid 
pomorum  in  arboribus  fuil  (Exod.  x).  »  Locuslae 
siquidem  universam  lerrae  supei  Atiem  vastanl ,  et 
herbas  cum  pomis  arborum  devorant ;  cum  detra- 
ciores  quilibet,  vel  inflrma  noslra,  quasi  herbas  hu- 
miiium,  vel,  sicutfructus  arborum ,  opera  perfecto- 
rum  diiacerando  corrodunt,  et  livido  mordacis  invi- 
diae  dente  consumunl.  Conlra  quos  dicit  Apostolus:. 
c  Capitenos,  neminem  laesimus,  neminem  corrupi- 
mus,  nemincm  circumveniinus  (II  Cor.  vu).  »  Et 
alibi  exprobrans  ail :  «  Invioem  mordetis?  invicen* 
laeditis?  Videte  ne  ab  invicem  consumamini  (Gal.  v). » 


repugnanlibus,  habitare.  Qui  nimirom,sprela  regula  C  Sed  cum  nos,  in  sacro  videlicet  ordine  constituti, 


Cbrisihnorum,  stoicorum  dogma  seqnuntnr(Cic8BO, 
Parad.)9  dum  esse  prorsus  aequalia  omnia  peccaia 
detiniunt.  Nos  autera  inler  David  saiiclum,  repro- 
bumque  Saulem,  Jonathan  medium  constituimus; 
qui  licel  Saulem  veriiatis  540  ac  Fidei  sincerilate 
transcendat,  David  tamen  inerita  pieialemque  non 
aeqaat.  Admonendi  sunt  iuque  fratres  noslrs  ne 
nimisjusti,  nimis  siut  sapientes.  De  quorum  primo 
Satomon/.  «  Noli,  inquit,  esse  nimium  justus  (Eccte. 
vu);  »  de  secundo  dicit  Apostolus  :  «  Noli  plus  sa- 
pere  quam  oporiet  sapere,  sed  sapere  ad  sobrieta- 
tem  (Rom.  xu).  »  Mala  sapientia,  quam  caligo  erro- 
ris  obnubilat ;  booa  simplicitas,  qoae  a  calholiiae 

($1)  Finis  hujus  epist.  videlur  imperfectus. 


deberemus  esse  venatores  Dei,  sicul  per  JeremUuit 
dicitur :  «  )fittam  venatores  nieos-,  el  venabunlur 
(Jer.  xv);  »  nos  relkta  praeda  ssecularium,  nudalis 
dentibus,  invicem  ringimus  :  et  quasi  rabidae  cani- 
cuUe  mutuis  nos  morsibus  laceramus.  Reprimatur 
jam  presumptio  tumida,  cxaequct  se  fratribus  san- 
ctitas  onerosa.  Qui  vult  esse  sanctus,  sit  sibi  coram 
Deo;  necper  arroganliam  Tratri  praeferatur  inflrmo. 
Catulus  itaque,  cujus  erat  officium  extraneos"  pellere, 
nequaquam,  contemptis  illis,  aggredialur  domesti- 
cos  lacerare,  ne  qui  quietus  polerat  dormire  sub 
iccto ,  exclusus.  foribus  compellaiur  naubarc  [  f. 
cubare]  sub  dio  (21). 

Sj  nomen  Domini  benediclum. 


541 54a  OPUSCULUM  TRICESIMUM  PRIMUM. 


CONTRA  PHILARGYRIAM  ET  MUNERUM  CUPIDITATEM. 


851  S.  PETRI  DAMIAM  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  M.  —  OPUSCULA  VARIA.  5** 

torue  artis  industria,  sicut  in  bello  discttur,  ul  in  A  xxtu).  >  Et  in  Deuteronomio  non  disshnile  :  «  Nen 

accipics,  inquit,  personam,  nec  rounera ;  quia  mu- 


pace  pi  slmodum  doceatur;  sic  aliquando,  dum  doce* 
tur(in  otio,  cautius  exercetur  in  hello.  ln  conflictu 
sedis  nposiolicx,  in  qtio  vos  adhuc  unanimiler  de- 
Midatis,  concerlator  et  ipse  pugnavi.  Sed  ecce  cuin 
tuiliiari  cingulo  sim  solutus,  et  in  mmiicipii  pace 
composilus,  libei  jain  docere  quod  didici. 

OAPUT  PRIMUM. 

Quod  judices  ne  gratis  quidem  accipere  possunl 
dona. 

Inler  omnes  ilaque  vitiorum  circumffementium 

acies,  inler  densissimas  jaculorum  ingruenlium  inore 

gr.indinum  teinpcstates,  adversus  avariliam   vobis 

esl  alteniius  vigilandum,  ejusque  sagillis  semper 

opponendus  est  clypeus.  Qui  nimirum  ad  hoc  praeci- 


nera  excxcant  oculos  sapientum,  et  muiant  verba  . 
juslorum  (Deut.  xvi).  >  Quam  aversus  a  suscipiendis 
muneribus  erat  Abraham,  cum  regi  Sodomorutn 
Bara  obsistebat,  dicens :  <  Levo  manum  mcain  ad 
Dominnm  Deum  excelsum,  possessorem  oceii  el  tcr- 
ra»,  quod  a  filo  subtegminis  usque  ad  corrigiam  ca- 
ligre  non  accipiam  ex  omnibus  qiiaR  tua  sunt  (Gen. 
xiv).  i  Quam  mundus  a  susceptis  muneribus  Moy- 
ses  eraU  qui  scientem  omnia  Dominum  in  tesiuuo- 
ninm  dcducefcat :  <  Tit,  inqnit,  scis  quod  ne  asel- 
lum  quidem  unquam  aceeperim  ab  eis»  nec  afllixe- 
rimqiiempiam  eorum  (Num,  xvi).  i  Nani  ubi  mu- 
neribus  inhiatur,  consequens  est  uU  sicnl  judex 
pilanter  anlielat,  ut  lethale  miseris  vulnus  infligat;  B  liunc  accepta  mercede  justiilcnt,  sic  ilhiin  qui  nil 


princi  io  tamen  ut  obtuium  non  fronlis,  sed  cordis 
exstinguat.  Unde  vir  Sapiens  ait  :  f  Xenia  et  dona 
excxcant  oculbs  judicum,  et  quasi  mutus  in  ore 
avertil  correpiiones  eornm  (Eccli.  xx;  Deut.  xvi).> 
Armal  enim  muneribus  adventantes,  et  pcr  cos  ex- 
p^fgnat  nc  eaecal  eomm  corda,  qui  suggerendi  lo- 
cnm  npud  aures  obtinenl  principales,  de  quibiis  per 
Jsaianr  Dominus  conqueritur,  dicens  :  <  Priucipes 
t.ii  infidelcs,  socii  furutn,  omncs  diligunt  uiunera, 
sequuntur  retributioncs  (ha.  i).  »  Dicat  aliquis  : 
Kgo  quidem  nihif  quccro,  sed  si  quid  gratis  offertur, 
aeci;*erc  non  recuso.  Ecce  hic  non  notantur  ii  qui 
inunera  quaerunt,  sed  qui  tanluminodo  diligunt.  Qui 
etiam  socii  furum  non  immerito  dicuntur,  quia  dum 


dedil"  affligal.  Unde  per  l&aiain  dieilur :  «  V»,  qui 
justificatis  impium  pro  mtuieribus,  et  justitiam  justt 
aufertis  ab  eo!  (Isa.  v.)  >Quibus  iUicovindictam,  quae 
iiiis  debetur,  inlentat,  cum  subdil :  <  Propter  hoc, 
sicutdevorat  stipiilam  lingita  ignis,  el  flauimn?  ca- 
lor  exurit,  sic  radix  eorum  quasi  favilla  crit,  et  ger- 
men  eorum  ul  pulvis- ascendet  {Ibid.).  >  De  quibus 
ilem  propheta  alihi  conquerilur  dicens  :  <  Oinnes  in 
viam  suain  deelinaverunt,  unusquisqueadavaritiam 
suam  a  summo  usque  ad  novissimum  (Isa.  lvi).  > 
Avaritia  planeDei  omnipolentis  adversum  se  iracun- 
diam  provocat;  etcor  quod  possidet,  vanis  semper 
cogitationibus  vexat.  Hinc  est  qnod  de  avaro  con- 
queritur  populo,  dicens  :   <    Propter  iniquiiaiein 


furtiva  dona  snscipiunt,  etiam  a  comminislris  stiis  C  avaritiac  ejus  iratus  sum,  el  percussi  enm,  et  ahs- 


et  sodalibus  deprehendi  velul  in  furli  crimine  per- 
horrescunt.  Et  nolnnduin  quod  dicilur :  <  Seqonn- 
iur  retributiones;  >  quia  quamvis  muniflcis  suis 
aiixilwim  quod  poslulantur  impcndutit,  reatus  tamen 
macularnon  evadunt;  quia  dum  beneficii  sui  talio- 
nem  recipiunt,  fructus  aetermB  mercedis  amitlunl. 
De  quibus  et  paulo  post  dick :  t  Heu !  consolabor  su- 
per  hoslihns  meis,  et  vindicabor  de  inimiois  meis 
ilbii.).  >  Fiiii  plaue  Samuelis  nuiliim  aliud  crimen 
habuisse  l(*gitnlur,  nisi  quia  niuncra  dilexernnt,  et 
fjuia  patcrnrc  muudiiix  non  seque!:antur  cxemplum; 
irrccuporabiliter  amiserunt  plehis  Israeliticacprin- 
«'ipaluin.  Et  no!anf!um,  quia  dmn  de  illis  Scriptura 
<iicil  :  <  Dcclinavcnint  post  avaritiam  ,  acceperutit 


condi,  et  indignatus  sum  ,  et  abtit  vagus  in  via  cor- 
dissui(/ta.  lvu).  » 

caput  n. 

Quod  fructus  ex  divitiis  capitur,  si  dispementur 
pauperibus. 

Niilla  sane  pntredo  vulneris  in  Dei  narihus  inlole- 
rabilius  fetel,  quam  stercus  avaritisc.  Et  cupidus- 
quisque  dum  sordentis  pecuniae  qnsestus  accuinulat, 
vertensexedramJn  iatrinamrquasi  inolcm  siercoris- 
coacervat.  liioc  est  quod  per  Ezechieleni  dicitur  : 
<  Argentum  eorum  foras  projicietur,  et  auruni  eomm 
in  sterquilinium  erit  ;argentunieonimetaiirum  non 
valebil  liberare  eos  in  die  furoris  Domini  (Execk. 
vn ) :  >  et  alibi  scriptum  est :  <  Yac  ei ,  qui  multipli- 


nuinera,  >  protinus  intulit  :  t  perverterunt  jtidiciuin  D  ratnon  sua,  usqnequo,  et  aggravat  co«ilra  se  densum 


(/  Reg.  vm).  >  Vicimim  quippe  est  atque  conligunm, 
iit  posl  nmnus  acccp:iun,  pervertalur  etiam  corrupto 
censnre  judicittm.  Oquam  mnndam  Samuel  frontem 
hnbeliat  a  muncri^us,  com  dicebat :  <  Gouvcrsatus 
coram  vohis  ab  adolesceniia  mca  usque  ad  iliem 
hanc,  ccce  praslo  stun,  loquimini  de  me  coram  Do- 
nii'io  et  rornm  Christo  ejus;  ntTiirn  bovem  cujus- 
qnam  tulerim,  an  asiuuin,  si  quempiam  calumnialus 
sumv  si  oppressi   aliquem.  si  de  manu  cuiusouam 


hitum !  >  (Bnbae.  n.)  Avaro  sane  contra  se  denstmr 
lutum  aggravare ,  est  terrena  lucra  cum  peccati 
poudere  cumulare.  llabacuc  eliam  propheta :  <  V;n, 
inquit,  qui  congrcg:it  avaritiam  mnlam  domui  sua?  ! 
nt  sit  iu  excelso  nidus  ejus,et  liberari  se  putat  iu 
die  mali  (Ibid.).  >  Porrosicut  igncm  iigna  non  sa- 
liant,  sic  aestum  avaritiae  pecunia  cumulata  non 
sedat.  Sed  sieut  flamma  fomentis  extollilur,  ila  ni- 
hiiominus^avaritia^  dum  lucra  cuiimtautur,  auffettir. 


533 


OPUSC.  XXXI.  -  CONTRA  PHlLARCYrUVM. 


T>U 


quia  vero  relinendo  diligtt,  hic  utique  sine  fniotu  A  nihil  esse  scelestias,  ue  quis  in  hoc  verbo,  qood  est 

derelinqnit;  544  ubi  et  sequitur  :  «  Ubi  sunlmiiltae 

©pes»  muTli  suntqui  comedunt  eas  (Eccle.  v.).  1  Etquid 

prodestpossessori,  nisi  quod  cernit  «IWitias  oculis  su-is? 

De  quibus  idem  SaJomon  ait :  1  Divili*  conservaiae 

in  makim  domini  sui.   Pereunt  enim  in   affliciione 

pessima;  gejierabithTiom,  qui  in  summa  egestaie 

erii  (lbid.j.  >  Et  ul  oslendat  quam  infideles  sint 

divitiae  possidenli,  mox  subjicit  :   c  Sicut  egressus 

esl  nndus  de  utcro  matris  suae,  sfc  revertctur,  et 

niiiil  auferet  secuin  de  labore  suo.  Miscrabilis  pror- 

sus  inflrmilas  !  quomodo  venit,  sic  revertcUir.  Quid 

ergo  prodest  quod  laboravit  in  venlum  cunciis  die- 

Lus  vilae  suas?  elc.  >   (Ibid.)  An  idcirco  forle  iucra 

congerimus,  ul  possessiones  ac  pra:dia  redimamusf- 


avarus,  dubietalis  scrupnlus  possct  emergere,  vigi- 
lanter  addidit :  nihil  iniquius  quam  amare  pecu- 
niam.  Igitur  avarum  esse  nibil  545  est  ^liud, 
quam  amare  pecnniam.  Amatur  cnim  acquUiJa 
pecunia  9  amatur  nihUominus  acquirenda..  Avaritia 
quippe  qjuui  biceps  est.  coluber ;  utroqne  consue- 
vit  ore  mordere  ,  utroque  peslife|um  virus  iu- 
.fluere;  dtim  aut  aliena  res  quacrilur,  aut  habita 
deJeclabititer  possidetur.  Da  illo  sane  qui  ulro- 
que  liujus  serpemis  ore  deglutilur,  scripliim  est : 
«  Yiro-cupklo  ct  tenaci^sine  ralione  esl  subslantia* 
ctliomim  livido  ad  qirid  aurum?  injuste  aliis  con- 
gregat,  et  in  bortis  Ulius  alius  luxuriabitur  (Ecclu 
xiv).  1  Sunt  praeteresr  qui  totis  ad  appeienda  aliena 


Sed  quid  piodcst  confinia  proprii  juris  exlendere,  B  desideriis  inardescunt  :  sed  h»c  postquam  adepti 


cum  baec  vitx  nosine  nequeant  augustias  prolelare?5 
Untle  vir  ^apiens  ait :  «  Noli  attcndere  ad  posses- 
siones  iniquas,  et  ne  dixeris  :  Est  mibi  sufficiens 
vita ;  nibil  euim  proderit  in  tempore,  vindicla* 
(Eccli.  v).  >  Nam  et  Isaias  ait  :  c  Vae,  qui  conjungi- 
tis  domum  ad  domum,  et  agrum  agro  copulalis  usque 
ad  terminum  loci!  nnnquid  babitabitis  in  medio 
terrae  soli  vos?  >  (Isa.  v.)  Ac  si  aperte  di- 
cat :  Quousque  vos  extenditis  ,  qui  in  couimuni 
ciundo  degerc  sine  consortibus  non  potestis?  Adja- 
ceuies  quidem  aique  contiguos  premitis;  sed  coittra 
quos  vos  vahatis  exlentlcre,  semper  invenkis.  Unde 
scriplum  est :  c  Qui  qnaerit  ditari,  no:i  erit  inno- 
cens  (Pror>.  xxm).  1  Et  alibt  dicitur  :  4  Avaro  nihil 
est  scelestius.  Quid  superbis  lerra  et  cinis?  Nihil 
est  iniquiusquam  amare  pecuniam  (Eecii.  x). »  Dura 
certe  ct  nimis  formidolosa  sentenlia.  Si  enim  nihil 
estavaro  scelestius,  nihil  iniquius;  non  ergo  melior 
parricidis,  non  prsefertur  ineestis,  aequatur  haereticis, 
assimitatur  idololatris.  Unde  et  Apostolus  dicit  : 
i  Avarilia  quae  est  idolorum  scrvitus  (Co(os$.  111).  > 
Sil  ergo  quilibet  castus,  sit  sobrius,  sit  indigentibus 
alendis,  inienlus,  hospilalitati  dedilus,  jfjunet,  vigi- 
let,  diem  nocti  psailendo  conlinuet ;  si  tamcn  ava- 
rus  est,  lotum  perdit;  ita  ut  inler  omniiim  crimi- 
num  reos  nequiorem  se  invenire  non  possit :  c  Ni- 
bil  esl  enim,  sicut  dicilur,  avaro  sceleslius,  nibil 
iniquius  quam  amare  pecuniam  (Eccli.  x).  >  Quid 
ergo  proderilnon  occidere?  non  moecbari?  non  ra- 
pcre?nondeiiiqueperjurare?immunemque  te  prorsus 
a  cutictis  criminibus  custodire?  dummodo  si  a  te 
avariiiu  noo  expeilitur,  nibil  te  nequius  ,  nibil  scc- 
iestius  reperitur. 

CAPUTIH. 
Quid  sitavariiia. 
Em  ergo  avams  ,  parictcs  Ecclesiae  construat, 
stiulio  predicaiionis  insislat  ,  dissidenles  in  pace 
confod  lerel,  litubautes  in  catholicae  ftdei  witatc 
confirmel,  offercndis  quotidiesacrificiissit  intentus, 
a  negoliis  saccularibus  sit  remotns;  «Jonec  tamen  in 


sunt,  prrrripitanter  effiindunt.  Sunl  qui  ad  aliCIUt 
quidem  acquirenda  non  inhiant,  sed  quae  sua  sunt* 
lenaci  cusiodia  tanquam  Cereris  sacra  conservanl. 
Teterrimuin  autem  genus  est  eorum  qni  et  aliena 
turptler  ambiunt,  el  quae  jam  sui  juris  sunt  sordida 
tenacitate  custodiunt.  Pejores  scilicet  draconibus: 
Dabylonise,  qui,  licet  infinitam  auri  argcntique  di^ 
catilurservare  congeriem,  nulli  tamen  propriam  di* 
ripiunl  facullalem  :  el  conlenti  quasi  propriisrebus^ 
non  inbiant  alienis.  Porro  autcm  qnid  mihicongre- 
gare  divitias,  quasneque  huc  quispiam,  duin  ingre- 
deretur,  advcxil ;  neque  comitari  poterunt  de  s%- 
culo  recedentem  ?  Unde  dicit  Aposlolus  :  c  Nibil  in- 
tulimus  in  hune  muiidum,  haud  dubium  quia  ne» 

^  auferre  quid  possumus  ;  babentcs  autem  alimenla» 
et  quibus  tegamur,  his  contenti  simus.  Nam  qui  vo- 
luut  divites  fieri,  incidunt  in  tentationcm  ellaqueum 
diaboli,  et  desideria  mulla  inutilia   et  nociva,  quaa 
mergttnt  homines  in  interilum  el  perditionem.  Ra* 
dix  etiim  omnium  malorum  est  cupiditas ,   quam 
quidam  appetenies,  erraverunt  a  fidc,  ct  inscrueruut. 
se  doloribus  muitis  (1  Tim.  v).  > 
CAPUT  IV. 
Quam  sit  pemiciosum  divilias  appeter*. 
Quid  ergo  mirum  quod  superius  diximus,  avart 
nihil  csse  scelestius,.  cum  dicalur  omnium  malorum 
i-auix  esse  cupiJitas.  Iji  quo  enim  radix  esl  omniuiu 
malorum,  illo  consequenter  omnium  malarum  reus 

rv  esse  couvincitur ;  quia  quorum  liabet  in  sui  pectoris 
sgro  radicem,  non  polest  vcnenatam  vitare  propagi- 
nein.  Nec  pidciereundum  quod  ait ; «  Quam  quidam 
appetentcs,  erraverunt  a  fide  (Matth.  xxvi).  >  Nimi- 
rum,  sicul  prodilor  Salvatoris  ,  qui,  ut  exigusc  sum- 
roae  perciper-et  quantilatem,  sub  vcnalilatc  distraxit 
rcriim  omnium  Coiiditorem,  el,  pro  viiis  amore  pe- 
cunia?,  auclorem  tradidit  vitx.  Sicut  enim  Balaam 
filius  Beor  (?ium.  xxu),  qui,  dum  ad  pecuniae  qiue 
oflerebalur  inhial  quaeslum,  Dei  lide  contempta,  de 
lsrael.lici  popuii  dedit  ruina  consilium.  Hunc  plane 
quidam  non  conlemnendae  auctoritalis  viri  tradunt. 


*35  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  111.  -OWSCULA  VARIA.  550 

hro  B.  Job  ejus  amicus  dicilur  exstitisse  (Job  xxxn) ;  A  causae  negotium,  ntiihun  pactistint  eomraodum  ;  post 


quoniam  prophela  fuerat,  et  spirilalis  gratiae  reve 
latione  pollehai ;  sed  dum  avaritiae  pauialim  decli- 
nasset  in  vitium,  de  propheia  faclus  ariolus,  de 
ariolo  conversus  prohibetur  in  magura.  Ecce  qnid 
utiiitalis  conferat  546  «witia ;  quae  dum  fidem 
hominibus  lollit,  prophetam  ve/tit  in  roagum,  et  ex 
aposlolici  culmfcis  apice  mcrgit  in  tartarum.  Nun- 
quid  etGiezfr  a  fide  non  crmerat,  qui,  drnn  argen- 
tura  Naaman  offerentem  perciperet,  dominj  sui  spi- 
rilum  suspicabatur  absenlem  ?  Sed  ait  Eliseus : 
«  Nonne  cor  meum  in  praeseoti  erat ,  quando 
feversos  esl  homo  de  curru  suo  in  occursum 
tibi?  i  (IV  Reg.  v.)  Ubi  caule  consideramium  est 
quia,  si  ifle    multatus  est    qui  prelitim  lulit  de 


modum  vero  tanquam  a  dcbitoribus  exigmit,  ei  extor 
quendis  remunerationibus  vehemcnler  insislunt ;  M 
se  Giezi  non  dubitent  crimen  incurrere  (/  V  Reg.  yiii), 
qui,  postquam  Naaman  curatus  cst,  jamque  revcr- 
lens,  dedono  S,  Spiriius  ausns  esl  pecu.iiam  postu- 
lare.  Et  sicut  ille  non  alia  quam  leprae  plaga  per- 
cussus  est,  quae  homines  removcbal  a  cnslris;;  547 
sic  isie  non  levi,  sed  illius  labe  perfundiliir  ciimi- 
nis  quod  ab  Ecclesiae  scparal  sacramcnfis. 

Vidi  plane,  dtim  episcopalis  apicis  offieio  fungo 
relur  (22),  quemdam  de  fralribus  noslris,  nomcn 
quidem  stipprimo,  vitium  noto,  qui  sie  subsuliabat 
atque  gliscebat ,  dum  praefixum  synodalis  concilii 
tempus  insisteret,  nc    si  trilurae  sive  vindetnialis 


»  *  — —- ■      -ww         *j..r       |ri*,»jiiui      iiiiii      uo  "'«■p»»    iiiBnm-n,»)      **\j        91      (IUUIlS      3IVG       TIIIUC1lll«U19 

virtuie  prophetae,  quo  pacto  quis  audeat  vendere  ju-  B  proventus  articulus  immineret.  Accingcbat  enim  se 

nir.iiim  narttt  9  a   A/t/ianSeii    {»/!■■:■  i?i:»a..<.     ....__~i..__        wn..nA.:u..n  *~.\\:~*~a\~    ~j ».    ...; «j.     •_ 


dicium  papae  ?  «  Accepisli,  inquil  Eliseus,  argentum 
el  vesies,  ut  emas  oliveia  et  vineas ,  ovcs  el  boves, 
servos  et  ancillas  ;  sed  et  lepra  Naaroan  aduserebit 
tibi  el  semiiir  luo  in  sempiiermim  (Ibid.).  i 

Duo  pfcine  simoniacas  taercscos  repcrinnlur  mi- 
ttores,  itnus  in  Veieri  Tcslamcnlo,  aher  SnNovo, 
qua"  eii.iin  duo  simoniacorum  gcnera  perfjcerunt, 
vendentium  sciticct,  et  ementium.  Giczi  siquidem 
•loiium  sancti  Spirilus  vendidil  (IV  Reg.  v),  Simon 
Magns  comparare  lentavit  (Aci.  vm).  Nec  ille  so- 
lommodo  dicendus  est  simomacus,  qtii  dat  vel  ac- 
cipit  de  sac ris  ordinibus  pretmm  ;  sed  el  qui  vendit 
aynodum,  qui  distrabit  sacerdotale  jndicium.  Sed 
forlasse  aliquis  dicat :  Et  ille  ergo  qui  pro  synodali 


muneribus  colligendis,  ad  quos  utique  praccidendos 
non  aciem  ferri,  sed  falcem  cxacnebai  cloquii,  qui 
etiam  litijus  fraudis  babere  pseudo  dicebaiur  aposto- 
Us,  qui  nimirum  pecunias  hinc  inde  corradercnt, 
casque  marsupiis  jam  evomeulibus  infarcirent.  Si 
quis  aulcm  mihi  forle  succenseat,  quod  consacerdo- 
tern  metim  lam  mordaciler  reprehendam,  Joannem 
corripial  et  Malthaeum  (Joan.  xu,  xm,  u,  xvm  ; 
Matth.  xxvi),  qui  dum  sacrae  proscquunlur  historiae 
vcriialem,  coapostolum  suum  pecuuiis  inhiantem  sa- 
crilegiim  perhibenl  tradilorem.  Sperantcs  aulem  hu- 
jusinodi  qiuxstushoslisantiquus  saepe  deludil,  ut  eis 
nullatenus  impleat  quod  promisil.  Sicul  enim  au- 
cupes  accipilrem   ad  escam  carnis  blandiens  pro- 


-■0v1-.r.WB;.,w„.l,  r  r r-- 

senlentia  quidqtiam  Iribuit,  simoniacum  criinen  in-      vocai,  sedmox  utmanu  lenueril,  carnem  subtrabit, 


currit?  Non  hoc  dixerim  ;  qitia  neque  Naaman  de 
Hquit,  dum  fr&udulento  servo  pro  mundatoris  sui 
rcverenlia  tniinus  oblnlii.  Aliud  quippe  cst,  qtianili- 
het  causae  suae  desiderare  justiliam,aliudcanonicam, 
quae  per  Spirilum  sauctiim  consiitula  esl,  vendem 
habere  ceusuram.  Et  qua  conscientia  de  promiilgamlo 
judicialis  sententi:i;  calculo  prelitim  sttmimus ;  cum 
iilc,  cui  patrocinium  venale  praahemus,  aut  jttsle, 
aut  contendat  injtiste?  Quod  si  jusie  litigat,  verila- 
tem  procul  dubio  vendhmis  ;  si  vero  injusle,  contra 
Teritatem,  qtioB  Chrisius  cst,  impndeiilis  andacia»  te- 
meritaie  pugnamus.  Hinc  estqnod  in  lege  prajcipitur : 
t  Juste  qttotl  juslum  est,  cxseqneris  (I)eut.  xvi).  i 
liijiisin  quippe  quod  juslum  esl  exsequitnr  quis-  D  ! 
qnis  ad  defensioncm  jnstiUae  non  virtulisaBmuIalionc, 
sed  amore  prainii  lemporafis  excitattir.  Nam  injuste 
quod  justum  esl  exsequi  jtire  dicitur  qtii  (juslili*m 
quam  prsetendit ,  venundare  non  Tereltir.  Al  ille 
quod  jastum  cst  juste  probatur  exsequi,  qui  in  as- 
seriione  justiliae  nil  aliud  pra?ler  solam  justitiam 
quaerit. 

CAPUT  T. 

Quod  simoniaci  sunt  non  solum  gui  paciscuntnr,  sed 
etiam  gui  pecuniam  non  pactam  pouulanl. 


Et    fliiia    cnnf   n/kit.%..ii: 


..:     i «. 


loro  pedes  astringit ;  ita  diabolus  priino  quidem  pol- 
hcetur  lucrum,  quod  postmodum  subtrahens ,  pec- 
cati  duntaxatinjicit  laqtietim.  Hoc  itaqtie  modo  qut 
muoeribus  inbiat,  tanquam  mus,  dura  escam  corro- 
dere  nitilur,  tendicula  suflocatur.  Quod  iiimiruiii 
epiregie  praecavic  insignis  iile  Fabricius,  quein  dum 
Py:rhus  Epirolarum  rcx,  adversusiinperiumRomanaB 
rupublicae  dimicans,  esse  paupereiu  comperisset, 
soilicilare  coepit,  quartamque  regui  sui  parlem  sil)i, 
si  ad  se  transfugerct,  compromisit.  Quod  ille  dcdi- 
guatus  abhorruit,  ct,  quovis  gloriosior  rege,  in  sua 
paupertatc  permansit.  Hoc  itaque  Cbrislianus,  qui 
avarus  cst,  audiat,  sicqtie  gcnliliialcm  suam  et  geu- 
tilis  hominis  Evangelium  erubescal.  El  saepe  sub  hac 
inlentione  munus  accipilur,  ut,  si  muniticus  repcria- 
tur  esse  culpabilis,  aufugium  justiiiue  non  lucrelur. 
Qtiod  facile  quidem  promilli,  scd  difficile  valel  im- 
pleri.  Acccplis  qtiippe  mufieribus,  si  conlra  datorem 
quid  agere  volumus,  mox  in  ore  noslro  verba  mol- 
lescunt,  locufionis  acumen  obtundilur,  lingua  qua- 
dam  pudoris  erubesccntia  prwpedilur.   Mens  quippe 
percepti  muneris  conscia,  debiliiat  judicialts  cetisn- 
rae  vigorem,  reprimil  cloquentiaa  liberlatem.  Nam 
et  si  judicii  rectiludo  funditus  non  adimilur,  judi- 
eandi   lamen  auetorilas  enervatur.  Nonnulli  vero 


537 


OPUSC.  XXXI—  CONTRA  PH1LARGYRIAM. 


538 


offerente  suscipiant ;  sopitis  vero  Htibus,  gratls  obla-  A  famulatur  iliecebrit,  dum  noti  ad  aspectiim,  sed  post 


U  non  spernani.  Sedf  emergentibu*  causfs,  6jepeeon- 
tigit  ut,  quod  se  ptitaverant  gratis  accepisse,  in  aliis 
coganlnr  negotiis  compensare ;  fluviiqne  periculum, 
qnod  se  speraverant  reliquisse  post  tergum,  inspe- 
rate  coram  ?e  reperiunt  enalandum.  Hoc  esl  ergo 
tnium  et  integruih,  ut,  juxla  propbetam  :  f  Excutia- 
mus  manus  nostras  ab  omni  mnnere ;  i  et  nocendi 
sivejuvandi  scrvcmus  nobis  ingennam  Itberlalem, 
ut  non  litfgemus  sub  servilule  pecuniae,  sed  ser- 
viamtis  in  Hbertate  jtntiiise.  Si  quis  forte  dome- 
sliae  facultatis  conqneratur  angustias ,  audiat 
548  attente  quod  scriptum  est  :  <  Propter  ino- 
piammulti  deliquerunt,  et  qui  quserit  locupietari, 
averlit  oculum  suum  (Ecdi.  xxvn).  1  Si  ergo  illf  de- 


tergum  sni  appenditur  possessoris.  €ui  non  dissimi- 
lis  et  iila  creditur  esse  dementia ,  dum  lectulus  tam 
operosis  decossatur  impendiis ,  ut  nrnamentiim 
sacrosancti  cujuslibet ,  vel  etiam  ipsius  apostotici  * 
pracellal  allaris.  Et  quam  videtur  absurdum  ut 
slralus  ille  diligentius  excolalnr,  ubi  corruptibilis 
caro  soporrs  quiete  resolvitur,  qnanf  ara  crucis , 
in  qua  videiicet  bostia  Dominici  corporis  immo- 
lalur.  Iloc  ergo  modo  cum  sobrretas  soteat  fcom- 
mendare  pontiflces ,  effusis  nunc  opibus  facti  sunt 
helluones.  Regalis  Jtaque  purpura  ( vide  tchotia  ad 
cateem  oputcuti ) ,  quia  unicotor  est  vilipendi- 
datur ,  548  paHia  vero  diversis  fiicala  nitori- 
bus  ad  soblimis  tectuli  depnlantur  ornatam.  Et  cum 


linquunt  qni  rei  familiaris  inopiam  perferunt,  qui  B  domestici  murices  nostri»  aspectibus  sorrieant.  trans- 


ea#qnoque 


quae  victui  sunt  necessaria,  sibimef 
deesse  conspiciunt;  si,  inqnam,  et  isti  peccant,  dum 
acquirendis  rebus  non  superfiuis  sed  necessariia 
aestuanl ;  quod  illis  judicium  qui  ad  boc  ditari  mo- 
liunlur  uteffluantfut  diversaa  melallomm  species 
et  obnoxia  tineis  veslimenta  recondant  ?  Qnibns  ter- 
fibiliter  intonans  Jacobus  comminatur  apostolus : 
c  Agite,  inquit,  nunc  divites,  et  plorate  ululantes  in 
miseriis  quee  advenient  vobis  (Jac.  v),  >  Qtiibns 
pramissis,  el  causam  prsesto  suhjungit :  *«  Divitiaer 
vesirse  putrefacue  sunl,  vestimenta  vestra  a  tineis 
comesla  snnt,.  aurum  et  argentum  vestrum  semgi- 
navit,  el  arrugo  eorum  in  te  slimoniuro  vobis  r  rit ,  et 
mandocabit  carnes  vestras  sicnt  ignis ;  thesauritaslis 
enim  vobis  iram  in  novissimis  diebus  (Ikid.).  >         * 

CAPUT  Yk 

Quod  dhitiw  non   appetantur   ad    indigenliam,  $ed 
ad  luxum. 

Porro  autcm  qui  ejusmodi  sunt,  non  ad  hoc  con- 
queruntur  inopiam  nt  indigentiam  natnra  necessi- 
fatiim  suslenfacolis  fuiciant ;  sed  ul  lurriue  dapibus 
lances  Indica  pigmenta  redoleant,  ut  in  crystalHnis 
vasculis  adulteraia  melle  vina  flavescant.  Ad  hoc 
eerte  ditari  cnpiunl  ut,  quocunqtie  deveniunt,praesto 
eubieulum  operosis  et  mirabililer  textiscortinarum 
phaleris  induant,  sicque  parietes  domus  ab  oculis 
inluentium  tanquam  Stpeliendum  cadaver  obvol- 
vant.  Moi  eliam  tapetis  prodigiosas  imagines  praefe- 
rentibns  sedilia  sternunl,   peripetasmata  laqueari- 


marinorum  pelles,  quia  magno  pretio  coemnntur, 
oblectani.  Ovium  itaqne ,  simur  ei  agnorum  despi- 
ciuntur  exuviae,  ermelini,  gebellini,  marlores  exqui* 
runtiir,  et  vulpes.  Cum  illa  sciKcet  rn  sacris  bono- 
rentur  eloquiis ,  et  vel  Ecclesiae ,  vel  personam 
exprimanl  Salvaloris  :  c  Oves ,  inqnit ,  mese  vocein 
meam  audiunt  (Joan  x) ; »  et : «  Ecce  Agnus  Dei  r 
ecce  qui  tollit  peceala  mundi  (Joati.  i).>  De  istis 
vero  vei  taceatur  omnino ,  et  indigna  sint  quai 
Scriptura  commemoret;  vel,  si  eorum  reperiiur  nlla 
memoria,  sinlstram  probantur  babere  figtirnm.  Sicut 
esl  iliud  :  c  Vulpes  foveas  babent ,  Filius  aolen;  ho- 
iriinis  non  habetubi  caput  suum  reclinet  (Matth.vm; 
Luc.  u).  >  Ecce  non  reclinatur  in  vulpeculis  Cbri- 
1  stus;  dormil  sub  vulpinis  pellibvs  Christianus.  Res- 
pnit  animalia  Redemptoris  mundi  vocabnlo  decoTata; 
iUud  suumdeputat  ornamentum,  quae  flguras  innuunt 
reproborum.  Sed  divites  isti  non  medioori  percel- 
luntur  obstaculo,  qnia,  dum  pbaleratis  atque  depiclrs 
se  lodicibus  contegunt,  vae ,  vae  illis!  apcrtis  ocoli» 
dormire  non  possunl.  Invidendum  est  ergo  Regtilo» 
dudum  consnlt  Romanorum  (Eutrop.  Hhtor.  tib.  u, 
in  fine) ,  cui  Carlhaginenses ,  dum  in  reipublicrc 
eonstanter  amore  persisteret ,  oculorum  palpebras 
praecideruni.  Et  revera  ad  qtiid  decor  iste  pulchritu* 
dinis,  si  non  aspicitur?  Ad  quid  certe  rcrum  tam. 
speciosa  varietas,  si  ha?c  intuentis  animus  non 
pascatur?  Praclarum  videiicet  hoc  divitiarum  est 
genus,  qno  dum  utitur,  nequeat  aspici ;  dum  aspici- 


bns,  nc  quid  occiduum  delabatur,  opponnnt;  deintle  D  tur ,    usum    prabere   non   possit.  Tacdet   cielera 


clienlium  turba  dividilur.  Alii  siquidem  domino  suo 
reverenter  assistunt,  niitnmque  ejus  si  qtiid  for:e 
jubeatur,  curiosa  nimis,  velut  rimatores  siderum, 
observatione  custodinnl.  Alii  Marthae  ministerio  de- 
diti,  velut  hirondtnes,  inqtiieti  per  diversa  discnr~ 
runt.  Inler  has  autem  delirae  ambitionis  insanias, 


nitMrnnl 


vanitalis  altexere ,  non  ridenda  ,  sed  gcmenda 
ridicula;  foslidittm  est  lot  ambitionis  ac  prodigio&e 
vesaniae  dinumerare  portcnta.  Papales  scilicel  infu- 
las  gemmis  micantibus  aureisque  bracleolis  per 
diversa  loca  corruptas.  Imperiales  cquos,  qui,  dum 
pernices   gressus   arcuatis  cervicibus  glomeranl  9 

>    ••••    iMAHIin    1<u*IO    U\nOf4C     imlAmilA         fav»*\All  rtl* 


559  S.  PETRI  DAMIAKI  OPP.  TOMUS  SED  PARS  UI.  —  OPUSCULA  VARIA.  540 

alter  in  Apulis  finibus,  Nicolao  praatidente;  alter  in  A  in  pariete.   Et  mens  ipsa  earum   rerom-  imagiacs 

conirahit  9  quas  sedula  medUatione  revolvit ;.  e 


Lateranensi  Eectesia,  coram  Alexandro,  Roroanis 

scilieet  pontificibus »  sunt  dejecti.  Nec  eis  profuit 
quod  pontifices  ligneis ,  auratis ,  usi  aunt  bacuiis ; 
dum  sacerdotii  meritum  non  nilor  efliciat  vestium  , 
sed  spiritualium  norma  virtuium;  et  non  micantia 
margarita  vel  gemraae,  sed  mores  aurei  deceant 
sacerdotem.  Sicul  enim  vera  sacerdotis  humilitas 
Deum  sibi  conciiiat,  et  oattera  ejus  bona  commendal; 
sic  arrogantiae  tumor  et  vanitatis  ainbitio  diviiue 
adversnm  se  indigaationis  iracundiam  provooat ,  ek 
contra  bonum  quod  aliquando  forsiian  operatus- 
est  pugnaU  Unde  per  Isaiam  Dominus  dicit  i 
<  Nunquid  super  liis  non  indignabor  ?  i  (Isa.  Lxu.y 
Super  montem  quippe  suldimem  sacerdos  ascendil , 


tanquam  diversis  aclionum  imaginibtis  pingitur  9 
proul  vana  vel  utilia  meditatur.  Ac  si  quispiam 
micantia  nunc  astra  suspicial,  nunc  declinel  oculos 
in  latrinam,  modo  miretur  railiaiitisaurifulgorem  9 
modo  scabram  ferri  coatempletur  seruginem ;  sic,  sic 
humana  mens  duin  terrena  meditatur  etinfima,' 
procul  dubio  terra  conspicitur;  cum  vero  qua 
pietatis  sunt  iractat ,  cum  dWina  cogHat  atque 
ccelestia ,  merito  coalum ,  templum  Dei  viiletur  , 
atque  sacrarium. 

CAPUT  VII. 
Quod  Rotnana  Ecclesia  sedes  sit  aposlolorum. 
Nunc  prseierea  Romana  Ecclcsia,  quae  sedese&t 


cum  scse  in  superbiae  fastum  perquasilam  adullerini  B  aposlolorum,  anliquam  debel  imilari  curiam  Roma* 


deeori»  insolentias  erigil.  El  cum  anima  550  sa~ 
ccrdolis  tunqunm  sponsa  Christo  spiritalis  sit 
conjugii  foedere  copulala ;  si  sic  exleriorem  ambiat 
cuhum,  ut  imeriorem  posiponat  ornatum,  quodam- 
modo  viri  sui  loro  introducil  atluheruin.  Uude  vox 
divisia  prasto  sttbjungit  :  <  Qiiia  jtixta  mc,  ait ,  le 
discoopcruisti ,  et  suscepisti  adulierum  (Ibid.).  »  0« 
quam  accrbi  doloris  est,  si,  ctimmaritus  est  prasens^ 
U\nc  iutroducalur  aihiher;  et  in  ihalamo  quo  recubal 
sponsus,  rivaiis  admitlatur  incestus!  Unde  prolinus 
a  jditur  :  <  Dilatasti  cubiie  tuiim  ,  et  pepigisli  cum 
eis  ,  dilexisti  slraium  eorum  in  manu  aperta.  >  Et 
ue  de  ornatu  vel  deliciis  taceal,  illico  subjir.it  :  <  Et 
ornasli  to  regio  ungueulo,  et  muliiplicasu  pigmenla 


norum.  Sicut  cnim  tunc  lerrenus  illc  senatus  ad 
hoc  communicabant  omne  551  consilium,  in  flbc 
dirigebant  et  subtiliter  exerccbant  communis  indu- 
slriae  sludium ,  ut  cunciarnm  gentium  piultitudo 
Romano  subderclur  imperio;  ita  nunc  aposloliecc 
scdis  aeditni,  qui  spiritales  sunt  universalis  Ecciesiac 
senatores,  huic  soii  stndio  debeut  soLerler  insistere,, 
ut  hiunanuni  genus  vcri  iinperatoris  Chrisii  valeant 
legibus  subjngare.  Et  sicut  tunc  Roinanorum  con- 
sules  ex  diversis  mundi  parlibus^  reporlabanl  , 
peracta  hostiuui  capde ,  viclorias^;  sic  isti  nunc 
animas  hominum  de  manu  diaboii  dehent  liberare 
captivas.  Ad  hos  quippe  vicloriarum  titulos,  ad  hos 
debent  semper    iuhiare   triumphos;   vidclicct   ut 


tua  (Ibid.).  »  Postquain  vero  confudlt  arrogantiam  ^  aniiquo  praedoni  animarum  peretintium  manubhsv 


superborum  et  luxuriose  vivcnttum  ,  mox  spi.iium 
consolatur  bumilium  et  salubriler  atilictorum  : 
<  Auferte ,  inquit,  offendicttla  populi  mei  r  qnia  haec 
dicit  Dominus  excelsus  cl  sublimis,  habitans  ajter- 
niialem  in  excelso  ,  et  in  sancto  habitans ,  et  cum 
conirito  ei  hmniliato  spiritu ,  ut  vivificet  spiritum 
htimilium  ,  et  viviticet  cor  contritorum  (Jer.  vu).  > 
Cor  denique  sacerdotis  Dei  temphim ,  Christi  debet 
essc  sacraritnn  ,  nou  certe ,  sicul  legUur,  spelunca 
latrontun  (Maltk.  xxi),  vel  sordentis  pecuuiae  rece- 
piarulum.  Iloc  enim  unaqtiaeqtie  mens  in  divino 
dcpulattir  examine  ,  quod  versat  per  concupisccn- 
tiarn  in  cogilaiidne.  Fornicaiionem  iinaginatur ,  vel 


rapcre,  et  regi  suo  Chrislo  sigua  gaudeant  victricia 
repoit  ire.  Hunc  porro  confliclum  David  signavit  t. 
cum  Rabbath  civitatem  victor  oblinuit.  Rabbatb 
quippe  MullilHdo  vei  grandis  interpretalur ,  quod 
non  inconvenienter  univcrsitatem  hujus  mundi 
signtOcare  cognoscitur.  David  itaque  Rabbath  obti- 
nuit  civilatem  (/  V  Reg  xii),cum  stiis  legibusCbrislu* 
grandem  et  copiosam  bujus  mundi  stibdhiit  muhi- 
ttidiuem.  Coronam  vero  de  capite  regis  illius  David 
abstulit,  sibiqtie,  sicut  Scriptiira  leslalur,  imposuit^ 
qnod  tmic  verus  Davhl  Christus  implevit ,  cum 
mundi  sapientes ,  quibus  quodammodo  diabolus 
ornabalur ,  eriptiit ,   et   in  sui  dccoris  et   gloria* 


a  luUeritim  ,  lupanar  efficitur  meretricum  :  effusio-  ^  dia:lema   convertit.  Mulliltido  quippe  fldclium  non 


nem  saogtiinis  medilattir ,  et  oilium ,  campus  est 
fremeutiiim  liellalorum  :  ciboruin  el  suavium  epu- 
larum  versat  qtiis  in  cogitatione  dclicias;  quid  aliud 
in  con? peclu  Dci  viJetur  ,  nisi  cacabtis  sive  iebes 
in  qim  cibus  excoquilur?  Controvcrsias  tractal 
atque  litigium  ;  qnid  alrad  quam  tribuiiai  jndicis 
aspicitur  ,  sive  forum?  Unde  cum  Domtnus  ad 
Ezcchielem  dicerel  :  <  Ingredere,  el  vide  abomina- 
tiones  -pcssimas ,  quas  isti  faciunt  hic ;  i   prarsto 

«nlttnnrrtl     •     «     V.l    Sna^Mciie     viili        Pt    P/»Y»I*     AAiniS 


modo  Chrisii  ,  sed  et  doctoris  ciijusque  corona 
perhibetur ,  cujus  pnedicatione  convertilur.  Sicut 
Paultis  Philippeusibus  ait :  <  liaque  •  fratrcs  mei 
charissimi ,  gaudium  metim  et  corona  mea ,  sic 
slate  inDomino{PAi//pp.iv).  >  Sed  et  praedam,  juxu 
Scripluram,  asporta^il  multam  vahle.  Pneda  quippe 
de  Rabbath  toliitur ,  cum  ex  hoc  mundo  quique 
fldeles  atque  devoti  ad  Dei  omnipoientis  obse- 
qtiium  converluntur.  Vos,  inquam,  o  sancti  pontifi* 
rpft  .   vaa  nnLiftcifnuifi  huiiifimodi  dcbelis  esse  pras 


8(1  OPESC.  XXXI.  -  CONTRA  PH]LARGYRIAM.  5i* 

dewtione  conrertitur  ,  hisi  mox  etrara  a  statns  sui  A  ofifoio,  dam  ipttimn  inctdtm,  incideniis  actem  fcrri 


doritia  qtiasi  crebro  sanetse  praedicationfs  maUeo 
conteraiur.  Unde»  per  Jeremiam  :  t  Nnnqnid  non 
verba  mea  sunt  quasi  ignis  ,  dicit  Dorninos  :  et 
qoasi  malleus  conterens  petram  ?  »  (Jer.  xxm.) 
Yerba  qtiippe  Domini  qtiasi  ignissunt»  quia  frigus 
expellunt ,  calorem  mentibua  ingemnt  ;  malleus 
autem  sunt,  qooniam  obstinationis  et  pcrvicatiae 
duritiam  molliunt.  Congroe  ergo  sacra  subnoctit 
bistoria  :  <  Populum  quoque  ejus  adducens  serva- 
Tit  t  et  circnmegit  super  eos  ferrata  carpenla; 
divisitque  cnitris,  et  transduxit  in  typo  latentro 
(/  Reg.  xn).  »  Quid  enim  per  ferrata  carpenla , 
quod  ntiqtte  genus  est  curnitim ,  nisi  fortem  atque 
fnexpngnabilem  qoadrigam  saoctontm  evangelista- 


magisac  roagis  exacuam  ;  evellatur  a  corde  noslro 
radicitus  avaritia  ,  concurrentibtis  scilicet  omnium 
Scripturarum  teslimouiis  cvidenlissime  condcm- 
nata  :  et  cmn  Acban  filio  Charnii,  quasi  tot  Patrum 
sententiis ,  quot  lapidibus  olirupta  (Jos.  vn).  Non 
acciptendis  muneribus  delectemur  ,  nc  m  occutti 
censoris  examine  a  saccrdolali,  quod  absil !  dejicia- 
mur  ordine ,  sicttl  fllit  Samuelis  ob  Iioc  judicialis 
amiscre  culminis  dignitatem.  Non  vendamns  syno- 
dum ,  nec  synodale  dccretum  redigamus  ad  prctii 
quautitatem ,  ne  sacri  concilii  Spiritum  sanctum 
distrahere  vidcamnr  auetorcm.  Saecttlaris  pomp& 
faccssat  anibitio ,  moderettir  nrlor  et  insolentia 
vestium,  cpuiarum,  ac  poluiun  ingurgilalio  lcmpe- 


rum,  ac  pcr  boc  omninm  divinantm  Scripfcirsntm  B  relur.  In  manns  pauperiim  nosira  pacunia  transeat; 


qnae  per  avatitiain  turserat ,  per  wtsericorriiam 
exhausta  jam  crumena  folloscal.  Noslrnc  divitia? 
nosterque  tbesaurtis  lucra  sint  animarttm ,  et  in 
arca  nostri  pectoris  preiiosa  recondanttir  lalcnla 
virtuttim.  In  hac  eciam  ara  principaliler  sacrificium 
oflcramus ,  et ,  profligalis  quae  circa  nos  sinit ,  dr- 
mum  533  nosmetipsos  Deo  viventes  hostias  imtno- 
iemns;  quatenus  qui  sacerdolcs  in  oculis  hominutn 
cernimur ,  in  obtutibus  etiam  occulti  Judicis  veri 
saccrdoiii  jure  fungamur. 

SCHOLIA. 

RegalU  ilaque  purpura  quia  unicolor  esi,  vitipen- 
dkur;  pallia  vero  diversis  fucata  nitoribus,  ad  subli- 
r  mis  lectuli  deputantur  ornaium.  Ex  hoc  loco  facile 
*-  coMigitur  multo  anle  qtiam  recentiores  aliquot  afllr- 
inaot.  purpuram  S.  R.  £.  cardtnalium  habitum 
fuisse,  nec  eortini  duutaxat,  qui  ex  clericorum  or- 
dine  ad  tatn  sublime  fastigium  evehebaniur,  sed 
etiam  monaehorntn  e  S.  P.  Benedicti  clauslris  ad 
ea»  dignitatem  assumploritnu  Conslat  enim  eos 
ad  qtios  Petrus  Dam.  scribit  t  monacbos  fuisse  ex 
sancti  Benedicli  familia,  qtiibus  tanien  ita  loqttitiir : 
<  Et  cum  domestici  murices  nostris  aspectibus  sor- 
deaut,  transmarinorum  pelles,  quia  magno  pretio 
coemitntur,.  oblectanl.  »  Qui  arbilror,  ut  dicebam , 
longe  antiquiorem  purpurrc  usiim  intcr  S.  R.  E.  pra> 
sules  fuisse,  qnam  recentiores  aliqui  exisliment.  Et 
qiiidem  si  in  hisce  rebus  argomenitim  valet  a  pictu* 
ris  tlesiimptum,  purpurce  usiim  non  inodo  in  clericis, 
sed  etiam  iu  monachis  fiiisse  antiquissimum  probat 
etiain  auctor  tibri  beato  Desiderin  abbati  etcardinalt 
prope  annum  Domini  4060  dedicati,  et  ex  bibiiotheca 
Casinensi  cum  aiiis  multis  in  Yaticauam  translali 


inteiligere  dehemus  eloqiiium  ?  Nam,  prottl  alibi  jam 

diximvs,  viie  quidem  ferrum,  tamen  edomat  omne 

metaHum.  Sicut  ferntm  metallis  omnibtis  domina- 

tw;  sic  evangelica  doctrina  duras  menies  emollire 

eognoscitnr.  Quid  est  ergo^super  caplos  homines 

ferrata  .  carpenta  circumagere ,   nisi   saerae  552 

Scriptunc  rolis  bumanarum  mentium  aream  trilu- 

rare?  ut  in  cis  sermo  divinus  et  vitiornm  reluctan- 

tioni  glebas  obterat,  et  eas  ad  snscipiendus  manda* 

torum  caeleslium  segetes  complanare  et  exaequare 

contendat.  Et  quid  est ,  eos  cultris  dividere ,  nisi 

peccatorum  hominom  conscientiam  ad  confessionent 

divini  verbi  praedicationibus  aperire?  De  quo  verbo 

dicil  Apostolus  :  «  Gladium  spirilus,  qnod  est  verbum 

Dei  (Ephes.  vi). »  Tunc  enim  tanquam  spirilalibus 

cultris  bomo  dividittir  ,  cun»  ad  detegendas  animre 

suae  plagas  divini  verbi  gladio  desecatur.  Ctir  atitem 

eos  in  lyptim  bterum  transduxisse  narratur ,  nisi 

quia  lateres  et  terreni  sunt  et  decocti  ?  Tunc  enim 

peccator  in  typum  lateris  verlilur  f  cum  ad  praedi- 

cntionis  vocem  ,  sancti  Spiritus  ardorem  concipit , 

et,  veraciter  humiliatus  ,  terram  se  ac  luttun  esse 

perpendit.  Sic  itaqne  qoisque  conversus  ac  poeni- 

tons  in  lateris  formaior  imaginem  ,  cum  et  hunii- 

liatnr  ex  stne  fragiiitatis  iuto  ,  et  quasi  mbeseil 

sive  flammescit  inamore  divino,  ut,  dum  se  lcrrenum 

pnlverem   pensat  ,  cor  stium  ad   referendas  Deo 

gratias,  qui  se  revocavit,  accendat.  Unde  et  Adam 

mterprelatur  terra    rubra  ,  nt  ex   primi  parentte 

nomine  quisqtie  condiscat  vel  qtiid  origifmhter  sit,  D  'm  CTS  rro,^e'  ipse\  H1"!1".-  Desidcrius  monachus 
-  -       ^  M        «•  iijiiwmci  w*f      el  aj,D.lg  sacri  nionasteni  Casinensis,  ac  titnh  S.  Cre- 


vei  quid  eom  actualiter  esse  conveniat.  Ad  hos  itaquc 
'  triomphos]  sacerdotes  Ecclesiarum,  ad  istas  sancti 
pontitiees  debuerant  anbelare  victorias  ,  non  sum- 
ptoosis  epularum  ferculis ,  non  resolvi  lenocinanti 
petuiantia  voinptatis.  Post  mundi  quippe  nascentis 
exorditim  |ier  miHe  ferme  atqne  sexcentos  annos 
bumannm  genus  sine  vini  poculo  et  esu  carnium 


ciliae  presbyter  canlmaiis  dtipiici  veste,  slricta  iina, 
taiari  altera,  eL  quasi  coosulari  purpurea  ulraquc  , 
viliaquc  auren  in  singtilis  exlremitatibus  omuia  iu- 
spicilur.  Nec  est.dub  landum  quin  vivente  Dcsiderio 
ea  pictura  facta  sil;  nam  pnctermiam  quod  vcrsns, 
qtir  libri  principio  ab  anonyino  ilio  Casincnsi  ejus- 
dem  libri  scriptore  prxTigunlur,  ipstim  tanquam  prrm- 
sentem  ailo(|iiuntur  :  id  eliam  pneterea  ostendii, 
qiiod  Dcsiderius  ad  capitis  lergum  quadralam  habet 


S.  PETRI  MftUANI  OPPrfOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  VARIA^ 


£45 

cant  Innocentitim  IV  nnno  Cliristi  &H  statuisse  ul  A 
cardinales  equo  in  publicuiu  vecli,.  galero  rubro  ute- 
tenttir;  el  Paulum  11  anno  Doin.  Ii64  suo  Deereto 
mandasse  ul  cardinalium  galeri  ex  serico  coccineo 
fiercnt,  quibus  etiain  pauno  ejnsdem  554  coloris 
dono  datis,  equi  vci  mulae  eortnn ,  dnin  equilarent , 
nt  slernerentur  voluisse;  inirum  videtur  quomodo 
«lii  bislorici  scribant  cardinales  lempore  Clemen- 
tis  VI  circa  annum  Chrisli  4353  el  1358  pauno  pur- 
pureo,  lam  ipsos,  quam  ipsorum  eqnos  itidtifos,  ac 
perornatos  fuisse,  ut  de  cardiuali  jfcgidio  Albornotio 
testatum  reliquit  illius  aetalis  scriptor  Matth;eus  VU- 
lanus  Chron.  Flofent.,  lib.  m,  cap.  54,  cl  lib.  vn,. 
cap.  101),  et  asserlor  vilae  beali  Petri  de  Lucemburgo 
.cardinalis  creali  ad  annum  15S6,  tametsi  a  psendo-. 
papa  non  solum  galeri  rubei ,  sed  et  cappae  rulie-T. 
duobus  in  locis  sntis  aperte  meminit.  Verttm  ut  boc 
loco  iliud  etiam  non  prxtereamns ,  abbates  etiam 
Benedictini  ordinis  quosdam  digniiatis  comroojt- 
stramlx»  gratia  (licet  eorutn  monacbi  nigris  vesiibus  n 
induti  incederent)  violaceo  usos  esse;  ut  conslal 
aniiquissimo  monasterii  Farfensis  registro,  ex  quo 
manifesle  apparet  quinque  ac  triginta  fere  iiumero 
nlibales  ad  Supponem,  qui  anno  Doinini  1010  vixit, 
bis  vestibus  indutos  monasterium  rexisse.  Quem 
violaceum  coiorem  abbalibus,  et  maxime  Ramx  de- 
genlibus,  quive  sacro  illustrissimorum  cardiualium 
consistorio,  ac  sutnmo  pontilici  prasto  adesse,  ct 
quasi  a  latere  esse  congueverant,  et  lemporum,  bel- 


544 

k>rum  ac  canerorom  linjugmodi  injurias  homiiutm-. 
que  malitiam  ademisse  lacile  creditum  est.  Neo  uoc 
quidem  mirum,  cum  Benediclini  ordinis  professori- 
bus  ex  sanciissimi  sui  palris  regula  quocunque  itti 
colore  permissum  fuerit.  Quapropter  cum  cardina- 
litia  vel  quavis  alia  dignitate  fulgebanl,  ut  purpu-  . 
ream  vel  violaceam  chLamydcm  gestarent,  dispensa- 
lione  sumnii  pontificis  (ul  allerius  insliluti  seclatores, 
quibus  aliler  irmui  cautum  est  regula)  uon  indige- 
bant.  Qnamvis  vero  S.  P.  Benedictus  suis  cuin 
raonachis  in  veste  utgra  incederet,  generatim  tamea 
haec  pracipit  :  c  De  quarum  rerum  omnium  colore, 
aut  grossliudine  nou  causeuiur  monachi ;  sed  quales 
inveniri  possunl  in  provincia,  in  qua  habilant.t  Unde 
Paulus  Diaconus  Casineusis  ap|K>site  bunc  locum  ila 
explicat :  «  Non  debenl  uionachi  causare,  si  pedules 
alhi  fuerint,  el  lunicae  fuscre,  id  est,  si  peduies  alle- 
rius  coloris  fuerinl,  cl  alterius  tunicae  atque  alterius 
cuculie.  i  Et  Ferriolus,  Sroaragdo  abbale  referente  : 
t  Colorem  eliam,  inquit,  in  his  album  vel  nimts  ru- 
luin,  per  quem  sa?pe  species  corporis  ad  perniciem. 
suam  videatibus  commcndatur,  vilet.  >  H«c  Ferrio- 
lus,  qui  quasi  ex.  consilio  ejusinodi  monachos  adnio- 
nebat.  Quibus  inspeclis  manifeste  constal  monacbos 
in  cjaustris  degentes  ,  si  omuis  coloris  indumento 
tegi  poterant,  majori  jnre  Ecclesi*  proeeres  consli- 
tutos,  injussu  et  impu/ie  purpureis  vel  vioiaoei*. 
restibus  insigniri  posse  quis  dubitat  ? 

Stt  nomen  Domini  benedictum. 


555  55eopuscuLUM  TRICESIMUM  SECUNDUM. 

DE  QDADRAfiESIMA  ET  QCAJ)RAGINTA  DUAJBUS  HEBRjEORUBI  MANSKWIBUS. 


Arcdmenttjii.  —  Oceasione  cujusdam  qui  per  quadraginta  dies,  non  modo  tnnc  cum  ab  Ecclesia  sahcilura 
est,  sed  aliis  etiam  anni  temporibus,  cibis  lautioribus  abstinebat,  quadragenarii  hujus  numeri  ntysteria 
et  quasdam  quasi  praerogativas  ex  sacris  iitteris  colligiu  Deinde  quadrapinta  duo  loca,  tn  quibus  morali 
sunt  paulisper  Hebnei  antequam  ad  destinala  sibi  divinitus  arva  pervenirent,  mystice  imerpretatur;  ita 
ut  per  ea  virlutum  quibusdam  gradibus  ad  perfectionem  et  felicitatcra  lendcntem,  Christiani  hominis  vi- 
tam  occuite  signiticari  luce  clarius  oslendau 


Rcverentissimo  fratri  Hildebrando  ,  Petrbs  pec-  C 
cator  monachus  iiitim»  dilectionis  affectum. 

Quod  ego  simul  et  tu,  venerabilis  frater,  Ticaria 
nuper  inlerloculione  contulimus ,  non  otiosum  vel 
superfluum  ducimus  si  per  titularis  eliam  siyii  se- 
riem  digeralur.  Dixi  siquidem  ,  si  oblilus  non  es , 
nosse  me  servum  Dei ,  qtti  prseter  illas  Quadragcsi- 
mas,  quae  scilicel  a  Palribus  insliltiUe,'  suisqne  limi- 
tibus  per  anni  circulum  sunt  praefixae,  alias  occulte 
carinas  [f.  cartinas]  celebrat ,  quibus  scilicet  illices 
rarnalium  passionum  appetilus  frangat^  ac  pruricn- 
les  aestuantis  illecebrac  concupiscenlia»  cmcifigal. 
Modo  quippe  per  quadraginla  dierum  spatium  pisci- 
bus  absiinet,  modo  se  vei  a  pomorum  ,  vel  etiam 


p«scit,  Hle  prolinus  frenum  atotinentia  faccibas 
injicit;  non  utique  condemnans  cibos  quos  Deua 
creavit  ad  percipiendum  cum  gratiarum  actione  nV- 
delibus;  nec  ignorans  quia  omnis  rrealura  Dei  bona^ 
et  nihii  rc jiciendum  quod  cum  gratiarum  ac&ione  per- 
cipitur  (//  Tim.  iv).  Ctim  omnia  scilicel  comedere 
prius  incipiat ,  qnanqnam  esus  ille  magis  ad  crucia- 
tuin  qnam-ad  oblectalionis  emoiumenta  proficial.  in 
hac  igitur  abslinenlia  gul»  frangitur  appetitus,  con- 
rupiscentiae  fervor  ezstinguitur,  non  Dei,  quodabsil! 
creatura  daronatur  :  et  in  hoc  uberior  mercedis  fru- 
ctus  acquiritur,  quod  haec  quasi  vilium  rcruro  absii- 
nenlia  non  famosa,  vel .  ceiebris,  [sed]  el  palam 
geriuir,  et  tamen  velat  occulta  nescilur.  Quem  vide- 


AIIAAnllAnA    <tAAP- 


If/tAl  C|)«felW 


n»ti«     M«* 


I%aa    wal    SIIa    i»itiA    nnn 


545 


OPUSC.  XXXII.  —  DE  QUADRAGESIMA,  ETC.  «46 

CAPUT  PIUMUM.  A  rationes  quatuordecim,  a  transmigratione  Babylo- 


Quod  in  rebns  desjricabilibus  gratior  esi  abstinentia. 

Ipse  quoque  mihi  nuper  confessus  es  quoniain 
ideo  te  fuudiius  a  porrorum  sive  cxparum  perce- 
ptione  cotnpescis,  quia  videlicet  his  acumiuibiis  ube- 
rius  deleclaris.  In  bis  Uaque  despicahilibus  rebus  et 
gravior  abstiuentia ,  et  minor  est  gloria.  Facilius 
eniin  carne  9  quam  sale  quis  abstinei ;  gravius  est 
abjicere  fructus  arborum ,  quam  aspersas  patinis 
fragrantias  pigmentorum.  Quanquam  ct  parenles  no- 
siroa  dc  paradiso  pomum  projecerit  (Cen.  xxxii) , 
non  pigmeutum.  Quia  uon  est  in  culpa  quod  piuris 
emi,  sed  quod  possit  avidiui  concupisci.  Sed  potio- 
runi  rerum  abslinentia  piausu  favoris  attollitur,  vi- 
lium  vero  contemptus  dignns  prseconio  non  videlnr. 
Unde  Ut  ul  quod  minoris  est  honoiis  in  publ.eo,  B  (Ephes.  iv) 
majoris  gloriie  pondus  habeal  in  occnlto.  Sic- 
ut  ait  prccdicator  egregius :  c  Quod  557  ni0~ 
menlaneum,  inquit,  et  leve  est  tribulalionis  no- 
str»,  snpra  modum  in  sublimitate  seternum  glo- 
ritt  pondus  operatur  in  nobis  (//  Cor.  iv).  >  Enim- 
vero  mihi  videtur  servus  ille  Dei,  quetn  diximus, 
de  s-ncti  Spiritus  hoc  infusione  concipere,  quod 
seinper  vuit  de  Quadragesima  in  Quadragesimattt 
per  varias  snccedentis  abstinemiae  vicissitudines 
currere,  et  nunquam  velit  a  proposita  sacrali  hnjos 
numeri  linea  declinare.  Hic  est  euim  numerus,  quo 
caluin  cataclysmus  apcruit;  cuin,  abolilis  iniquita» 
tum  sordibus,  mundi  faciem  divina  pietas  innovavit 
(Cen.  vn).  Per  hujus  nnroeri  conlinentiam  Moyses 
scripta  digilo  Dei  legis  mandata  promeruit  (Exod. 
xxiv) :  per  hanc  et  Elias  usque  ad  monlem  Dei  Ho- 
reb  indeftcua  gressuum  agililate  pervenit  (///  Rig. 
xix).  Accedit  huic  numero  longeclarior  gioria,  cum 
el  ipse  Dominus  et  qnadraginla  diebus  jejunavit  in 
dcserto  {Matih.  iv),  et  tolidem  horis  postmodum 
jaccre  dignattis  est  in  sepulcro  (Marc.  l).  Post  Re- 
surreciionem  quoque  quadraginla  diebus  cum  d!sci- 
pulis  deguit  (Luc.  iv),  donec  ad  majestatis  paternae 
consessum  victor  ascendit  (Act.  i). 

Qnod  ergo  fraler  ilio  hujus  sacri  numeri  mysterio 
detectabiliter  pascitar,  ut  intra  metam  ejus  per  salu- 
taris  semper  abstinentiac  vicissitudines  transfcratur, 
divini  procul  dubio  Spiritus  prcnnovetur  iuslinclu, 
ut9  dum  intra  quadragenarii  numeri  modum  jugiter 


nis  usque  ad  Christum  generaliones  quatuordeciui 
(Maith.  i).>  Ipso  ergo  numero  Dominus  in  JSgypii 
hujus  ima  descendit,  quo  populus  Israel  ad  lerrain 
repromissionis  ascendit.  Descendit,  inquam,  ille,  ut 
isteascenderet.Iileserviiutisinduitforinam(PAi//p.ii)9 
ut  isie  de  servitutis  eigaslulo  liber  exiret.  Et  obser- 
yanler  Moyses  posuit,  dicens  :  c  Asccnderunt  filii 
Israel  cuin  virtute  sua  (Exod.  xm).  i  Quae  est  enim 
cleclorum  virtus,  nisi  Chrtstus,  qui  est  virlus  Dei? 
(/  Cor.  i.)  Qui  ergo  ascendit,  cum  ipso  ascendit 
qui  ad  nos  nou  necessitate,  sed  dignatioue  descen- 
cil;  ut  iilud  verum  esse  non  dubilelur,  quod  per 
Apostolum  dicitur  :  t  Qui  descendil,  ipse  est  el  qui 
ascendit  super  omnes  ccelos,  ut  adimpleret  oinuia 
> 

CAPUT  II. 

Contra  eos  qui  litteraliter  tanium  sacram  Scripturam 
intelligunt. 

Sed  quia  nos  ex  occasione  proedicti  fratris  in 
roaleriam  hujus  disputationis  incidiinus,  558  non 
otiosum  credimus  si  in  ea  paulo  dititius  immore- 
mur  ;  prsesertim  cum  nounulli,  divinae  rationis 
rgnari,  frivolum  conquerantur  atque  superfluuin  ut 
in  Ecclesia  iegatur  istarum  descriptio  mansionum. 
Arbhrantur  enim  haec  scire  vel  legere  nil  penilus 
utilitatis  afferre  :  putantes  quod  rem  tantummodo 
geb:am  narrct  hisloria,  et  hanc  cum  ipsa  tunc 
vcUistale  transisse,  neque  nunc  ad  noslram  aliqua- 
tenus  notitiam  pertincre.  Sed  si  subtiiiler  ipsa 
Scripturae  verba  perpendimus,  quam  extrcmae  dc- 
meniiac  sil  hoc  dicere,  luce  tlarius  invenimu*.  Ait 
enim  historica  series  : «  El  hae  mansiones  fitiorum 
Israel,  ex  quo  exierunt  de  teira  i£gypti  cum  vir- 
tulesua  in  manu  Moysi  et  Aaroit;»  moxque  stibin- 
tulit :  c  Et  scripsii  Moyses  profectiones  eorum  per 
verbum  Domlni  (Sum.  xxxm). » 

Audistis  quia  scripsit  haec  Moyses  per  verhum 
Domini?  Et  quis  hoc  audcat  dicere?  imo  quis  teme- 
rario  praesumat  ore  garrire  ul  quod  Douiino  ju- 
bente  conscribitur,  nil  utilitatis,  nulla  conferat 
etnolumenta  salulis?  Aggrediar  ergo,  fratcr  nii,  si 
libi  onerosum  non  est,  mansionuin  ijlarum  figuras 
summatim  ac  succincte  perstringere,  et  quod  ex 
diclisPatrum  indagarepotuerim,  compendiosis  verbis 


graditur,  cx  iEgypto  cum  Israeiilis  ad   patriam   se  ^  brevitcr  annotare,  ut  querelosus  quispiam  ex  gustu 

micarum  labentium  coliigat  quam  nectareis  dapibus 
pleni  ferculi  mensa  redundar. 

Notandum  airtem  quoniam  omnis  ille  discarsus, 
ut  quidqtiid  illic  gesturo  historiaiiter  legitur,  toiuin 
in  nobis  per  mysierium  spiritualis  intellectus  im- 
pletur.  Quod  enim  tunc  visibiliter  gestum  esl,  nobis 
per  spiritualem  intelligentiam  congruil,  noslro  lem- 
pori  vetus  illud  saeculum  miliiavit.  Haec  enim,  ut 


properare  testetur.  Per  hunc  enim  ntimeruni  Israe- 
iiticus  popuius  terrain  repromissionis  ingrcssusest 
(Num.  xiv ;  Detif.  xxix ;  Jos.  v).  Et,  o  quam  pro- 
fnndi,  qnamqne  admirabilis  altitudo  myslerii!  qnia 
per  quam  sacramenti  iineam  Dcus  est  conversus  ad 
homines,  per  hauc  homo  reversus  cst  atl  aucloretn. 
In  cgressione  quippe  filioruin  Israel  ex  iEgyplo 
quadraginla  duae  sunt  mansiones,  et  adventus  Do- 

YTIini      QlluntAr;*       l  m      m..w±. !...»%      «.j..     ...«_  J~„— tw.  •«      -*..^^ 


i •   :n:- 


5i7  S.  PETRI  DAMIAiM  OPP  TOMUS  SEU  PAR5  III.  -  OPUSCULA  YAIUA.  *»» 

trihu  sola  Lcvi,  Palrum  pene  omnium  cad»vcra  pro-  A  ascendcrunt  per  quadraginta  duas  mansiones,  ita  , 


slrala  sunl  in  dcserto,  ad  lerram  autem  illarn  filii 
tautiinunodo  pcrvencrunt,  expedit  ut  vetus  homo 
noster  inlercat,  ei  novus,  qui  secundum  Deum  crea- 
tus  sit  (Ephes.  iv)t  ad  oblinendam  terram  viven- 
lium  convalcscau  Quod  autcni  tribus  Levi  cura 
cxleris  in  deserto  uon  periit,  hinc  manifeste  colli- 
gitur,  quia,  postquam  omniuin  Israelitarum  nume- 
rus  a  viginti  annis  et  supra,  Moyse  supputante, 
descriptus  est,  praesto  subjunclum  est  :  «  LcviWe 
autem  iu  tribubus  fumiliarum  suarum  non  sunl 
numeraii  cum  cis  (Afum.  ii).i  Dicilenim  Dominus 
ad  Moysen  :  cTribum  Levi  noli  numcrare,  ncquepo- 
nas  sumuiain  eorum  cum  tiliis  lsrael  (iYntii.  i).  > 
Postniodum  vero  Scripmra  dicit :  t  liic  esl  tiumcrus 


.  Salvaior  noster  iu  -Egyptum  mundi  Imjus  deseendit 
per  totidem  patre3.  Quod  si  jam  intelligimus  quan- 
tum  sacramenli  numerus  isie  cotitineat ,  burnanae 
scilicet  asceusionis,  et  divinae  descensionis,  b.cipia- 
rous  jam  per  ea  quac  descendit  Christus  ascendere ; 
e:  primam  Jiobis  eam  mansionem,  qnam  ipse  no- 
vissimam  habuit,  sedificare.  Si  quis  enim  ad  nos 
per  loca  quaclibel  venial,  ut  mox  rediens  per  loca 
nos  eadem  dutat ;  ubi  desimt  ille,  nos  iler  incipi- 
mus,  et  ubi  ille  c^perat,  nos  Animus.  Prima  scilicet 
Cbrisii  generatio  ccejrit  ab  Abrahatn,  ultima  vero 
velut  postrcma  mansio  terminavii  in  Virginem. 
Et  quoniam  Ahraham  interpretafur,  pater  excelsut, 
nos  hoc  iter  incipimus  a  Virginis  partu,  ut  pcr- 


filiorum  lsrael,  qui  descriptus  est  a  Moysc   el  Elea-  D  agrantes  sequcnlia  deiuceps  mansionum  loca,  po- 


earo  sacerdote,  inter  quos  nullus  fuit  eorum  qui 
antea  numerati  sunl  a  Moyse  et  Aaron  in  moute 
Sinai  (  Ar«m.  xxvi). »  Praxiixerat  enim  Dominus 
quod  omnes  morerentur  iu  soiiludine.  Quibus  vide- 
iicet  historix  verbis  patenter  osteuditur  quia,  caele- 
teris  in  deserto  proslratis,  ad  repromissionis  terrain 
Levi  tribus  incolumis  et  illibaia  perveuit.  Quisquis 
ergo  se  poluerit  in  succrdolum  vei  Leviurum 
ordiue  consiituere ;  quisquis  noiuerit  cum  reliquis 
Jiouiinibus  iu  tcira  sortem  hxreditariae  55d  Por* 
tionis  acquircre,  sed  solum  cum  tribu  Levi  conten- 
tus  sit  Dominum  possidere,  iste  profeclo  iu  hujus 
limiidi  deserto  non  moritur,  sed  terraiu  rcprouus- 
sionis  ingrcdi   vivus  et  iucolumis  proinerelur.  Qui 


slremo  ad  Deum ,  Palrein  videiicet  perveniamus 
excelsum.  Paitus  ergo  Yirginis  nobis  ex  iEgypto 
exire  volentitut  in  pr.mis  occurrit,  cum ,  Verbum 
Dei  carnem  factura  in  hunc  mundum  venisse  cre- 
dentes,  relictis  omnibus  caducis  et  transitoriis,  in 
ilio  solo  requiescimus,  in  illo  uostra?  quietis  et  spei 
babilaculum  collocamus.  Post  harc  jam  si  periicere, 
et  ad  singulos  quosque  lidei  et  virtutum  gradus 
ascendere  nitimur,  tandiu  debemus  immorari,  donec 
vaieant  virtutes  in  consneludinem  vetti.  Et  tunc 
non  quasi  transcurrere  spiritualis  vitao  deserta  con- 
spiciinur,  560  se^  mansionem  facere,  vel  eliam 
habilare  in  ipsis  virtutum  profectibtis  judicamur. 
Naro  qui  bonum  opus  non  perseveraturus  incipif, 


ad  proinissiones  ergo  Palrum  pervenire  desidcrat,  C  ^mi  Yiam  pr0neranJo  transcurril;  qui  vcro  in  ea 

lixiedilaiis  in  lena  fumculum  cum  tribu  Levi  pos- 

sitlcre  conleninat.  Nain  qui  se  pro  tcrreuis  iu  terram 

ilejccit,  qui  scse,  ubi  cuin  amariliidine  Pu?cha  cele- 

br.iuduin  csi,  ac  velueiler  iraiiseuuduin,  diutius  gau- 

dere  confidii  :  <  Auima,  inquieus,  habes  mulu  bona 

rcposila  in  auuosi  mulios,  requiesce,  coiuede,  bibe, 

cpulare ;  non  shie  causa  mcretur  audire  :  Stulte, 

Iiac  nocte  rppctent  auiniain  luam  a  te  ;  qux»  autem 

parasli,  cujus  crunl?i  llic  ilaque  non  die,  sed  nocle 

ucrtmitur,  sicul  primogciiiia  i£gypliorum«  Nimirum 

qui  noii  sprevit  J£gypium,  sed  obsequium  praebuit 

iccioiibus  tcuebrnrum,  qui  et  ipsi  nocte  unimain 

cjus  rcpelunt ;  quoniam  odivit  luceiu,  nec  justiliae 

conseculus  est  veritatcm.  Sed  duin  vagantius  ad 


cxlcriora  progrcdunur,  jam  quasi  pracmissae  spon-      commolio  turbida,  vel   commolio  tinem  Uicilur 


quam  semel  arripuit ,  permanel  sanctilate ,  ita 
qnodammodo  sedilitat  mansionem.  Et  notandmn 
quia  cum  irc,  et  mancie,  ac  per  hoc  iier,  el  mansio 
a  se  sint  pcniius  dissona,  nec  sibimel  inviccm 
congruaiit,  utrumque  lamen  in  illo  Israelitico  pro- 
cinctu  conveiiisse  Scriplura  conlinnat,  ut  illi  per 
desertum  et  iter  habuisse  dicautur  et  mansiones. 
Quia  nimiruin  nos,  qui  terram  viventium  imrare 
contcudimus,  et  lnancre  debemus  per  flxum  profes- 
sionis  nostrae  proposituro,  et  ire  seinper  per  melio- 
randae  conversaliouis  et  cumulandi  profectus  argu- 
mentum. 

In  primis  ergo  proflciscuntur  filiilsrael  deliamesc. 
Ramcse,  sicut  noimullis  videttir,  in  nostra  lingua, 

I» 


sionis  obliti,  nunc  ad  lsraeiitarum  max;sioues,  iu 
quibus  aliquanluliun  immoraturos  r:os  esse  proinisi- 
inus,  jam  «|UO;!ain,  ut  ita  ioquar,  pottliminio  re- 
deamus. 

CAPUT   UI. 


quo  daCur  inlelligi  quod  omnia  quae  mutidi  sunl, 
in  coniiiiotiouibus  et  perturbatiouibus  constitutu, 
et  co?rupte(a;,  quam  tinea  desiguat,  prolantur 
obnoiia.  Li  quibus  utique  non  oportet  animam 
resideie ,  sed   incuuciauter  exire.    Quidam    vero 


M  0PU5C.  XIX».  —  DE 

inur,  cum  in  nobis  bonae  volunlatis  florcs  erura-  A 
punt ,    cum  orania   renovantur ,   cum   prala  de- 
nique    noslrorum   cordium    superni   solis   foinile 
rccalescunt,  lunc  ex  uEgypti  tenebris  egredi  fesli- 
namus. 

Secunda  mansio  flt  in  Sochot.  Sochot  aulem 
interpretatur  tabernacuta.  Primus  igitur  animse 
profectus  est  ut  terrenis  se  commoiionibtis  dividat, 
sibiqtte  tanquam  perrgrina»  et  incolx  non  habila- 
culuoi  figat,  sed  exsilK  tabernacultim  struat;  lugcns 
cuin  Propheta:  i  Heu  me,  quia  incolatus  ineus  pro- 
longalus  esH  •  (Psat.  cxix.) 

Deinde  veniunt  in  Eiban,  sive,  ut  Septuaginla 
interpretes  dicunl,  Buihan,  qna*  esl  inextremis  Ambus 
solitudiuis.  Elhan  foriiludinem  souat.  Qui  ergo  jam 
pro  Deo  peregrinantur  in  mundo,  qui  se  iucolas  et  g 
exsules  recegnoscunt,  necesse  est  11 1  quairto  magis 
se  praebent  tu  terrents  actihus  dcbiles,  tanlo  sint  in 
humilitate  ac  patientia  fortiorcs.  Bulhan  autem 
vallis  iuterpretatur,  quod  ab  eodem  sensu  uequa- 
quam  discrepat.  Oportet  cniin  ut  quisquis  ad  ter- 
ram  viventium  properat,  ad  perferenda  tentatio- 
num  jacula  iu  huwilitatis  et  paiientue  convaUe 
persistal. 

lude  profecti  sunl  in  Phiahiroth,  qnae  respicit  Becl- 
phegor,  et  caslrametaii  sunt  ante  Magdahim.  Phiahi- 
roth  interprctari  dicitur,  os  nobitium,  per  quod  expri- 
niitur  lingua  doctoruin.  In  couvalle  quippe  patientiae 
conslitutus,  quo  gravius  vel  persecutionum  vel  car- 
iialium  tcutationum  flagellis  alterilur,  eo  inngis 
necesse  esl  ut  ei  ab  ore  nobilium ,  id  est ,  a  san-  C 
ttorum  doclorum  cxhortutionibus  succtirralur.  Si 
561  vero  non  Phiahiroth  sed  Osiraatli  profcrcn- 
dum  est,  ut  alia  testatur  editio,  sciendum  est  quod 
irnath,  vicus  interprelalur.  Ad  os  ergo,  hoc  est,  ad 
primum  vici  hujus  vcnitur  ingressum,  quod  signi- 
ficat  nov»  conversationis  initium.  Unde  non  ad  ur- 
bem,  sed  ad  vicum  veniunt;  quia  necesse  est  ut  no- 
vitii  quique  intcrim  se  intra  subtirbanas  viia»  cohi- 
beant  modtim  ,  nec  pracipitauler  adhuc  audeant 
senaloriae  perfecttonis  attentare  fastigium.  Unde 
bcne  dicitur  quoniam  Arioth  respicit  Beelscphon 
(Num.  xxxiii).  Beelsephon  siquidem  interpretalur 
ascensio  specuta*,  sive  turris.  A  parvis  enim  ad  ma- 
gna  conscendhur.  Non  enim  haecmansio  fuit  in  ipsa 
specula,  scd  respiciebat  speculam.  Quia  novilius  quis-  D 
que,  et  si  ad  speculativam  vilam  jam  per  deside- 
rium  tendat,  necdttm  lamen  ad  speculalivae  perfe- 
etionis  cuhnen  aspirat.  Quaniobrem  illic  apie  snb- 
jnngitur  :  c  Et  castrametali  sunt  ad  Magdalum 
ilbid.).  1  Madgaius  magnificentia  dicitur.  Noviler 
enim  quis  ad  Dei  servitium  veniens,  ascensionem 
specube,  et  magnificentiain  jain  qtiidem  in  conspectu 
suo  per  imentionein  tenet,  sed  per  effectum  virtutis 
necdum  possidet.  Quia  licet  spe  conteinplationis  ac 
perfeclionis  iam  nascaturet  nutriatur.  nrcdtim  ta- 


QUADRAGESIMA,  ETC.  *5<F 

pcr  hunc  Aquilonis  dominmn,  nisi  anttqut»  hostis 
exprimitur,  qtti  frigidis  et  ah  amore  Dei  alienis  cor- 
dtbtis  prinyipatur?  Ante  bunc  ergo.  id  est  conlra 
bunc  castrametamur,  cum  adversus  eum  infoedera- 
bili  dimicatione  confligimus. 

Inde  profecti  per  mare  Rubrum  venerunt  in 
Mara,  qttae  interpretatur,  amariiudo.  Rectus  scilicct 
ordo  est  tit  qui  ad  terram  properant  melle  manan- 
tem,  in  deserlo  vitac  hiijus  laboris  et  lentationis 
amaritudinem  haurianl ;  et  pcr  disciplinx  prasentrs 
asperitatern  perveninnt  ad  remunerntionis  internae 
dulredinem.  Unde  dicit  Apostolus  :  c  Omnis,  inqoit, 
disciplina  hi  prnesenti  qnidem  non  vMctur  esse  gau» 
dii,  sed  moeroris;  post  atitcin  fructum  pacalissimuin 
exercitatis  per  eain  reddet  jtistiiiae  ]Hebr.  xn).  >  In 
procinetu  siqttidem  spiritualis  militia»  constitutis, 
tnodn  aroara  dulcibtis,  modo  dttlcia  miscentur  ama- 
ris ;  ut  per  hsec  experialur  humana  couiiilio  et  qtitd 
a  se  patiatur  iiifirmitatte,  et  qnid  a  Deo  debeat  spe- 
rare  virtutis.  Sicut  eidem  poptilo  dicitur  :  «  Aflhxi 
te,  et  cibavi  te  manna  ht  descrto,  nesciebant  patres 
ttii,  donec  dignosceretur  qtiid  essct  in  corde  tue 
(Dtntr.  vim).  > 

CAPUT  IV. 
Quod  r.yosloti  sint  duces  poputi  Christiani. 
'  Unde  sec;uitiir  qtiin,  profecli  de  Mara,  vcnerunt 
in  Elim,  tibi  duodecim  erant  fontes  aquarum,  et  se- 
pliiaginta  palm<e.  Vides  post  tentntionis  amaritudi- 
nem  ad  quaniam  deveniunt  et  dulcium  pomormn  et 
aquarum  profluenlium  amoenitaiem.  Pcr  tentatio- 
nis  ila<jtie  pugnam,  perducuntur  ad  palmas,  et  per 
sitis  intolerandx  penuriam,  ad  irriguam  vcniunt 
aquarum  vivenlium  afllnenliam.  Animarum  562 
quippe  medicus  omnipoleiis  Deus  sic  omnia  ordiuate 
dispensat,  u;,  tanqtiam  mclle  pigmentis  infuso,  et 
tristibus  Irela,  et  lxtis  trislia  misceat;  quatenus 
mens  iufirma  et  aliquando  percussa  nunqiiam  de 
prospcritate  supcrbiat,  el  aliquamlo  rcfola,  in  ad; 
versitatibus  non  succumbat.  Elim  pr.Tlerea  inler- 
pretatur  arietes,  qui  nimirum  sunt  gregiun  sequen- 
tium  duces.  Qui  vero  sunt  duces  ralionalis  gregis, 
hoc  est,  popuii  Chrisliani,  nisi  sancti  aposloli  ?  Ili 
nimirum  sunt  duodecim  fonles  ariditalcm  meniium 
doctrinoe  calcstis  fluoribus  irrigautes.  Venim  quia 
non  illos  duodecim  duulaxat  aposlolos  Salvator  no- 
sler  elegit,  sed  et  alios  sepluaginla  consliluit;  id- 
circo  11011  soluin  duodcclm  fontes,  sed  et  septua- 
ginta  dcscribuntur  illic  ari.ores  fuisse  palmarum. 
Nam  et  ipsi  apcsioli  uominanlur,  sicut  el  in  b<  a:i 
Pauli  verbis  agnoscilur.  Cum  eniiu  de  Resurreclione 
Salvatoris  ageret  :  c  Visus  est,  inquit,  Ccphae,  ct 
post  ha?c  illis  undecim,  deinde  appamit  apostolis 
omnj/jus  (/  Cor.  xv).  »  Ex  quiJms  vcrbis  ir.anife&to 
colij^itur  quod,  pratcr  ilios  duodecim,  et  alii  disci- 
puli  non  iiiconvenjenter  aposloli  nqminentur. 

HaA    Aorpcci   Aa   F.tim.  liiTfn    m<k«>A  Uul\i»nm  Avam 


551  S.  PETKU  DAMiAM  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  YARIA.  *5i 

quaquam  tameu    motus  ejus  et  impelus  pertime-  A  per  Ananiam  sanatus  est  Paulus  (Act.  u)y  ut  conti- 


scanl.  Nos  etiam  posi  tentationum  fluclus,  post  un- 
disoni  maris  formidolosa  naufragia,  eadein  s&pe 
jnala  quie  pertulimus,  anle  oculos  poiiimus  :  ut 
jam,velut  in  littore  consliluii,  di^nas  ereptori  nostro 
Deo  gratias  referamus. 

Profecti  quoque  de  mari  Rubro  applicuerunt  in 
desertum  Sin.  Sin  inlerprelalur,  rubus,  sive  ten- 
tutio.  Incipit  ergo  Chrisii  miiiti  jam  prosperitatis 
spes  arridere,  et  colioculiouis  divinae  verba  promitr 
tere.  De  Rubo  siquidem  Dominus  apparuit,  et  Moysi 
ad  filios  Israel  perferre  mandata  praecepil  (Exod.  n). 
Ulic  ergo  tibi  daltir  sperands  clementiae  signum,  ubi 
faclum  est  Israelilica*  visitaiionis  inilium.  Sed  non 
oliose  Sin  etiam  tentatio  dicitur.  Solet  etiam  s&pius 


et  in  visionibus  intervenire  lenlatio,  dum  nonnun-  D  tur. 


nuis  postmodum  laboribus  iusudarel.  Hinc  est  quod 
eidem  Anauix  de  illo  dictuin  est :  c  Ego  enim  osten- 
dam  illi  quanta  oporleat  eum  pro  nomine  meo  pali 
(Maith.  xm).  i  Quod  autein  Halus  etiain  fermentuai 
interprelari  dicitur,  et  hinc  nobis  congruae  signiftca- 
tionis  inlelleclus  offertur.  Ha>c  est  enim  fermentum 
illud  quod  tollens  mulier  conuniscuit  in  farinae  satis 
tribus,  donec  fermeutaretur  totum  (Luc.  xui),  id  esl, 
sanctum  Evangelium.  In  liac  siquidem  solitudine 
populus  murmuravit,  et  manna  simui  et  coturnices 
accepit.  Et  cum  non  modo  fermentum,  sed  ct  manua 
sacruin  significet  Evangelium,  miro  modo  hoec  simul 
in  decima  mansione  conveniunt :  ut  post  legis  prae- 
missas  decalogum ,  panis  Evangelii  succedere  vidca- 


quam  spirilus  iniquilalis  transfigurat  se  in  angelum 
iucis  (//  Cor.  vi).  Et  ideo  subiiliter  est  agendum,  ut 
discernantur  genera  visionum.  Sicut  ei  Jesu  Nave 
cum  aiigelum  cerneret,  et  tenlationes  aliquando  hu- 
jusinodi  vibionibns  inesse  nullaienus  dubitarel,  pro- 
linus  ab  eo  qui  apparebat,  requisivil,  dicens  :  t  No- 
ster  esv  au  adversariorum?  (Jos.  v.)  i  Nam  et  per 
Apostolum  discretio  spirituum  iuler  dona  sanctf 
Spiritus  enumeralur  (/  Cor.  xu).  Quod  outeui  Sin 
etiam  odium  inlerprelari  dicilur,  necjue  hoc  quirfexu 
a  spirituali  exorbilat  iiiteliectti.  Quisquis  enLo  per- 
venit  ad  visionem  vel  ailoculionem  JLVi,  confe&tun 
concipit  odium  mundi. 

CAPUT  V. 

Quod  languores  anima  sint  vitia9  mors  vero  peccata 
criminatia. 

Sed  et  inde  progressi,  venerunt  in  Deplhca  :  sive 
ut  alia  translalio  perhibet,  Raphaca  (Exod.  in). 
563  Dephtca  denique  pulsatio  dicitur.  Et  nos  posl- 
quam  perlingimus  ad  Ecclesiain,  quam  videlicct 
Rubus  iile  significat,  ubi  Dei  merelur  bomo  collo- 
quiuin,  ubi  visio  couspicitur  angelorum,  tunc  inci- 
pimus  pelere,  qua?reret  ac  regni  coelestis  arcana 
pulsare,  Domiuo  prxcipienle  et  pollicentc,  qui  dicit : 
c  Pulsate,  et  aperietur  vobis  (Matth.  vn ;  Luc.  xi).  i 
Si  vero  Raphaca  quis  malit  admiltere,  qux  sanitas 
dicitur  :  lioc  noinen  aniuuc  dudum  languidae,  sed 
jam  per  douum  sancUe  Ecciesise  lauguoris  nexibus 
absolulac  convenientcr  aptalur.  Hacc  esl  eniin  aniina 
cui  dicitur :  <  Benedic,  auima,  mea  Domiuo,  elomuia 
interiora  mea  nomini  sanclo  cjus  (Psat.  cn)-  » 
Quem,  qtiseso,  Dominum?  Qui  s.inat,  inquir,  omnes 
lauguores  tuos,  qui  redimil  dc  inlcrilu  \\Um  luain. 
Languor  scilicet  aniinx  vilia  sunt,  mors  amnue  pec- 
cata  crimiualia  sunt.  t  Peccalum  enim  cujn  coumju- 
inaluin  fuerit,  generat  morlem  (Jac.  i).  i 

Deinde  veniunt  iu  Halus.  Halus  interpretatur,  la- 
bores%  sive  fermentum.  Et  cerle  saiiilalem  labores 
sequuntur,  quoniam  ad  nil  aliud  sanilatem  sancla 
debel  anima  concupisccrc,  nisi  ut  laborcs  pro  Deo 

Vateat    DreS&Urasaiie     fWrforr»      I/fan    iinmrtA    «nrpiit 


Poslhaec  veniunt  in  Raphidin.  Interprelatur  itaque 
Raphidin  latis  juiicii.  El  cerle  salis  congrue,  ut  et 
labor  antecedat  laudera,  et  laus  proveniat  post  labo~ 
rem.  Verum  non  cujuscunque  rei,  sed  lausjudicii, 
[quae  arfrf.j.videlicei  de  rationis  judicio  prodeat,  non 
laus  quae  de  superbiae  vanitate  procedat.  c  Spiri- 
tualis  eniiQ  homo  judicat  omnia,  et  a  nemine  judica- 
tuflr  (/  Cor.  n).  >  Reperiunlur  et  atiae  horum  nomi- 
aum  interpretaliones;  sed  si  cuncta,  quae  ttobis  in 
hac  materia  suggcrunt,  ainpleclimor,  jain  non  ser- 
vahitur  epistolaris  ordo  compcndii,  sed  onerosi  con- 
surget  enormitas  libri.  Israeiitarum  ergo  mansionea 
sucdncte  transcurrimus,  non  ut  earuro  scrutemur 
arcana  cubicula,  sed  ut  in  earum  nominibus,  tau- 
C  quam  exteriora  parietum  simpliciter  oslendamus. 

Deiude  veniuiit  in  desertum  Sinai.  Sim,  quam  su- 
perius  diximus,  et  Sinai,  unum  non  ambigitur  esse 
desertuw ;  sed  Sin  dicitur  ipsa  planilies.  Sinai  vero 
wons  est  in  eadem  supereminens  solitudine,  in  quo 
nimirum  Dominus  iegis  edicta  promulgat,  et  Moyses 
tabernaculura  fabricat  (Exod.  xxiv).  Et  hoc  aptis- 
sime  coogruit,  ut  postqnam  raiionabilis  aniiua  re- 
cluin  ac  per  564  noc  laudabile  co&perit  habere  judi- 
cium,  cuuc  in  se  Deo  suo  conslruat  tabernaculum, 
et  digna  jam  Creatori6  alloquio,  coelestium  percipiat 
mysteria  mandatorum. 

Post  haec  profecti  sunt  ad  sepulcra  concupiscentiae, 
ubi  scilicet  pulcher  ordo  contexitur.  Nam  cum  felix 
auima  suo  sit  taberuaculum  Creatori,  cum  mandatU 
divinae  legis  inlenta  jam  cocpcril  coeleslia  contem- 
plari;  mox  aestuantium  vitioruin  ardor  exslingui- 
lur,  et  omnis  carnalis  illecebne  concupiscenlia  sepc- 
litur ;  ut  non  jam  caro  se  adversus  spiritum  moveal, 
uon  adversus  cajrnem  spirilus  concupiscat  (Gal.  v). 

Inde  transitur  in  Aseroth,  quod  interpreiatur,  atria 
perfectat  vel  beatiiudo.  El,  o  quam  pulcher  ordo  my- 
slerii,  quam  decora  series  spiritualis  incrementi!  ut 
postquam  sepelieris  concupiscentias  carnis,  praesto 
pervcnias  ad  atrium  perfectionis  et  prxmium  bea  • 
tU*.Uiini9.  Felix  auinia9  quse  nullis  jam  vitiis  carnia 

iivt/Aln»     stnS*    m/iw    «t.4   )kA4i Slii.4in<kt«i    nar/>iniAn<l-ii    rA- 


555  OPUSC.  XXXII.  —  DE 

thma,  utopinamur,  interpretatur,  visio  consummata;  A 
Pliaram  vero,  visibile  o$.  In  quibus  quid  aliud  inlel- 
ligitur,  nisi  ul  sancta  quaelibet  anima  post  sepultas 
jam  carnis  concupiscentias,  perducta  jam  ad  atrium 
perfectionis,  secura  de  praemio  beatitudinis  ad  con- 
summatam  mox  Dei  visionem  veniat,  ejusque  visibile 
os,  boc  est,  praesentem  Dei  speciem  cernat?  Nunc 
enim  videmus  eum,  sicut  dicit  Aposlolus,  in  speculo, 
et  in  aenigmate ;  tunc  atttem  facie  ad  faciem  (/  Cor. 
xm) :  el  nunc  cognosco  ex  parte,  tunc  autem  cogno- 
scam,  sicut  et  cognilus  sum.  Quae  tamen  omnia,  quia 
sancti  quilibet  in  carne  constituli,  babere  nequeunt 
pleniler  in  re,  jam  babent  in  spe,  quam  scilicel  spem  - 
jam  firmissimam  tenent;  quia  Spirilum  sanctum, 
qui  eos  in  viae  hujus  laboribus  roborat ,  pignus  ha- 
bent.  Unde  et  illa  interpretatio,  qua  Rethma  sonitus,  B 
sive  juniperut  dicitur,  non  incongrua  judicatur.  Fe- 
runt  enim  lignum  hoc  ignem  in  se  longo  tempore 
conservare  (Plin.  Iib.xvi,'cap.25);  adeo  ut  siprunae 
ejus  fuerint  cineribus  adoperlae,  usque  ad  annum 
ignitac  perveniant.  Quia  ergo  Spirilus  sanctus,  sicut 
legitur,  scientiam  habet  vocis  (Sap.  i),  et  in  aposlo- 
los  missus  est  in  specie  ignis  (Act.  n) ;  haec  interpre- 
tatio,  qua  Rctbma  sonitus,  \e\  juniperus  dicitur  aplis- 
sime  Spiritui  sancto  convenire  videtur, 

Hinc  itaque  digressi,  caslramelati  sunt  in  Remon 
Phares,quod  apud  nos,  excelsa  intercisio  dicilur.Nam 
cum  animae  redeuntis  ad  Deum  intellectus  augetur, 
mox  ei  datur  perfecia  notitia,  qua  scilicet  excelse 
atque  sublimiter  novit  et  terrena  a  coelestibus  inler- 
cidere,  cl  caduca  quaelibet  ac  transitoria  a  perpetuis  C 
separare.  Si  vero  Remon  Phares,  ut  alibi  reperitur, 
mali  punici  divisio  dicitur, ,  per  hoc  procul  dubio 
sancta  designatur  Ecclesia ,  quae  tanquam  mulla 
grana  uno  cortice  contegit,  dum  omnem  credentium 
tnrbam  inseparabili  calholicae  fldei  unitaie  conciu- 
dit. 

Deinde  transeunt  iit  Lebna,  quod  inlerprctalur, 
dealbatio.  Non  aulem  ignoramus  dealbationem  ali- 
qttando  pro  crimine  poni,  sicut  dicuntur  monumenta 
dealbata,  et  paries  dealbatus,  565  sed  hic  illa 
dealbatio  debet  intelligi  de  qua  per  Isaiam  dicitur: 
€  Si  fuerint  peccala  vestra  ut  coccinum,  quasi  nix 
dealbabuntur :  et  si  fuerint  rubra  quasi  vermiculus, 
nt  lana  alba  ertint  (Isa.  1).  »  Et  in  psalmo  :  «  Nive 
dealbabuntur  in  Selmon  (Psal.  lxvh).  i  El  in  Apo-  " 
calypsi :  c  Gapilli  Jesu  tanquam  lana  alba  referun- 
ftar  (Apoc.  1).  »  Quapropter  hic  dealbatio  conve- 
nienter  intelligilur  de  verae  lucis  splendore  prodirc, 
et  de  summae  visionis  claritate  descendere.  Quod 
si  Lebna,  ut  quidam  dicunt,  in  laterem  vertittir,  in 
quo  videlicet  opere  lsraeliticus  in  iEgyplo  populus 
coactus  est  laborare ;  hoc  datur  inlelligi,  quia  sicut 
flli  posl  tam  sublimia  loca  rursus  in  latcrem  ve- 


QUADIUGESIMA,  ETC.  554 

lur,  et.  non  incongrue.  Si  cnim  post  perfeclionis 
culmen  ad  opcia  lutulcnia  dcsccmliinus,  dtsciplina». 
nexibus,  et  p(rnilci.li:c  loiis  infrcuandi  snmus,  ne 
vagemur  per  abrupla  p:;vcipii*4s,  scd  cito  rc.Ieamus 
ad  consnelnc  muu:!ili:c  puritalcm.  Interprelalur 
etiani  Ressa  visibilis,  si\c  laudabitis  lentaiio.  Quam- 
vis  enim  nicns  cujuslibet  jusli  viri,  jam  ad  altapro- 
ficiat,  tcnlaiione  tamen  adhuc  iu  iina  deprimitur, 
nc  per  lumorcm  supcrbiae  de  virtulibus  extollatur. 
Stinuilus  eniin  tentalionis  ad  cuslodiam  adhibctur 
humilitntis.  lliulc  dicit  Aposlolus  :  c  Ne  maguiltido 
revelalioutim  cxlolial  me,  dalus  est  mihi  slimulus 
carnis  mc:c  angelus  Salanx ,  qui  mc  colaphizet 
(/  Cor.  xn).  1  Haec  ergo  (enlatio  visibilis  esl,  quia 
manifosta  ;  laudabilis,  qtiia  salulifera. 
CAPUT  VI. 
Quod  caro  in  tentatione  subjicienda  spirilui. 

lnde  progressi  veniunt  in  Ceelatha ,  qttod  inler- 
prelatur,  ecciesia;  ut  videlicet  iustabiles  quique ,  qui 
se  per  vitiorum  abrupta  praecipitaiftcr  impellunt, 
sacrae  Scripturae  frenis  ad  Ecclesiam  retrahanlur ; 
sive  quod  aiia  tenct  editio,  Macuebal,  quod  cst  prin- 
cipatus  virgce.  Quod  ulrumque  potestatem  videtur 
exprimere.  Carni  quippe,  quae  tentntur,  necessc  est 
ut  praesidens  spiritus  principetur.  Ut  cum  illa  abji~ 
ciat  pugnam,  iste  quasi  desuper  intenlet  minaciter 
virgam,  dum  rigidi  terroris  adbibet  disciplinam. 

Exinde  venitur  in  montem  Sepher,  sive  Sephar, 
quod  tubicinatio  appellatur.  Tuba  signum  est  belli. 
Equus  enim  Dei  odoratur  bellum ,  et  cum  audierit 
buccinam,  dicit,  vah  (Job  xxxix) ;  el  milesj  Christi 
cum  se  persenserit  xitiorum  ingmentium  tentatione 
vallatum,  virtulum  protinus  arma  corripiens,  proce- 
dil  ad  praelium  ;  et  cominus  in  bella  congreditur,  ne 
degeneri  torpore  solutus,  ab  adversariis  facile  peri- 
matur,  et  luuc  poteril  gloriosius  tuba  canere,  hoc 
est,  ad  spirituale  cerlamen  et  alios  provocare. 

Unde  illic  dicitur,  quia  inde  profecti  venerunl  in 
Harada,  sive  quod  alibi  dicitur,  in  566  Charadath, 
quod  in  noslra  lingua  sonat,  idoneus  effectus  ;  ut 
ipse  nimirum  jam  praedicalor  factus,  merilo  valeat 
cum  Aposlolo  dicere :  cQtii  idoneos  nos  fecit  mi- 
nistros  novi  lestamenli  (//  Cor.  111).  1 

Sed  et  inde  proficisccnlcs,  vcniunt  in  Maceloth, 
quod  inlerprelalur,  ab  initio.  Quisqnis  enim  ad  per- 
fectionis  summam  conlenriii,  oninium  rerum  con- 
templalur  inilium,  dtim  cuncla  visccrum  suorum 
vola  convcrlit  ad  Dcum.  El  dum  cor  ad  atictorem 
suum  jugilcr  dirigit ,  a  rcrum  omnitun  initio  non 
recedit.  Vcl  si  Macclotlu-  ut  quidam  scnliunt,  dica- 
tnr  esse  convenlus,  pcr  fcoc  Ecclcsia  inleUigiuir,  in 
qua  videliccl  a  cunclis  fnlelihus  convenilur.  Unde 
canilur:  c  Eccc  quam  bonuni,  et  quam  jucunduni 
habilare  fratres  in  unum  (Psal.  ccxxxn).  1 


555  S.PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  YARIA:  556 

\el  si  Thahath,  ul  a  quibusdam  dicitur,  verlitur  in  &\&l,  inquam,  cum  iliud  evangelicum  servat  :  Ul  ne 


pavorem,  dicatur  unicuique  certanti,  vel  jam  forle 
per  divinam  gratiam  triumphanti :  i  Noli  allum  sa- 
pere,  sed  time  (Rom.  xi).  i 

Sed  inde  profecti  veniunt  in  Thare,  quod  Graece 
quidem  ecsiasis  interpretatur,  innostra  verolingua 
dicilur  contemptaiio.  Consequens  est  enim,  ut  quis- 
quis  antea  probetur  per  patienliam,  proinde  ad  con- 
lcmplalionis  perveniat  graliam  ;  et  qui  prius  in  tri- 
bulatione  deprimitur,  postmodum  ad  visionis  intimae 
ketiliam  suslollatur.  Sin  autem  Thare,  sicut  quidam 
putant,  astutia ,  vel  malitia  debet  intelligi,  hoc  ad 
Ecclesiarum  praepositos  non  immcrito  videtur  posse 
refcrri ;  ut  ipsi  suis  audiloribus  timeanl,  qui  in 
tentalionum  tribulalione  laborant.  Astulia  enim,  et 
malitia  illius  cavenda  est,  de  quo  dicitur  :  «  Quo-  B 
niam  adversarius  noster  tanquam  leorugiens  circuil, 
quaerens  quem  devoret  (1  Petr.  v).  > 

Deinde  procedunt  in  Melhca,  vel,  sicut  alibi  le- 
gilur,  Maalhica,  quod  interpretatur ,  mors  nova. 
Nunquam  tam  perfecie  diabolica  cavelur  astutiar 
quam  si  Chrislo  commorimur  ;  ut  tanquam  insensi- 
biles  ad  hoslis  caliidi  tenlamenta  reddamur.  Quam 
novam  mortem  conlemplalio  paril,  quse  scilicet  et 
mundum  nobis,  et  nos  mundo  mortuos  efficit.  Quod 
si  Metbca,  ut  quibusdam  placet,  in  dulcedinem  ver- 
titur ;  quid  rairum,  si  de  contemplatione  ad  dulce- 
dinem  veniatur,  cum  ipsa  contemplatio  nil  aliud  sit, 
quam  ineffabilis,  et  immensa  dulcedo  ? 

Post  haec  venitur  in  Hesmona,  quae  festinalio  dici- 


unus  quidem  apex,  aut  unum  iota  dc  lege  praetereat, 
quin  omnia  fianl  (Matth.  v).  Si  vero  Beneiaacan, 
sicut  quidam  dicunt,  transferlur  in  filios  necessita- 
tis,  sive  slridoris,  hoc  significat,  quia  quisquis  divi- 
nis  eloquiis  erudilus  est ,  et  aflluenler  instrtfctus, 
necesse  est  ut  post  se  et  alios  trahal,  acfilios  gignat. 
Quibus  nimirum  dum  fletus,  et  stridorem  dentium 
minaciter  objicil,  quodammodo  necessiiatem  eis,  ut 
ad  Deum  convertantur,  imponit.  ii  sunt  ergo  fllii 
necessilatis,  vel  stridoris,  de  quibus  et  prophctice 
canitur  :  c  Afferte  Domino,  fllii  Dei,  afferte  Domino 
filios  arielum  (Psal.  xivm).  > 

CAPUT  VII.1 

Quare  tentatio  tirluti  admisceatur. 

Post  haec  ascendunl  in  montem  Gadgad,  quod  in- 
terprelatur,  nuntiut,  vel  accinctio,  vel  certe  conci- 
sio.  Quibus  enim  verba  Dei  annuatiamus,  eos  procul 
dubio  commonere  debemus,  ut  et  se  virtutum  armis 
accingant,  et  invisibilium  hostium  spirituaiibus  gla* 
diis  terga  concidanL  Quod  dum  eos  agere  non  segni- 
ter  edocemus,  cum  eis  simul  ad  montana  conscen* 
diraus.  Quod  si  Gadgad,  ut  quidam  pulam,  tenta- 
menta  signiflcat ;  datirr  inlelligi,  quoniam  his,  qui 
ad  coelestera*patriam  tendunt,  tentationes  deesse 
non  possunt.  El  sa?pe  tentalio  virlulibus  adiuiscer 
tur,  ut  laborioso  Chrisli  militi  nierces  uberior  ac- 
quiratur. 

Et  quia  per  mala  tenlationum  ad  praemiorum 
bona  transilur,  congrue  sequitur,  quoniam  inde  pro- 


tur.    Nam  poslquam  pertingimus   ad   dulcedinem  G  fecti  venerunl  in  Jetebatha,  sive,  ut  alibi  legitur, 


contemplationis ,  moram  non  ferimus  tarditalis.  0 
quam  moleste  moram  patiebatur  ille,  qui  diccbat : 
c  Utinain  dirumperes  ccelos,  et  descenderes,  et  li- 
queflerent  montes  a  facie  tua  (Isa.  xlvi).  >  Quam 
graviler  hanc  moram  ferebat  ille,  qni  dicebat :  <  Cu- 
pio  dissolvi,  et  esse  cum  Chrislo  (Philip.  l), »  multo 
magis  melius.  Sin  autem  a  Senna  dicatur  quod  ossa 
signiflcat,  hoc  ad  robur  constantix  pertinet.  Quod 
necesse  est,  ut  Chrisli  amator  habeat,  ne  per  amo- 
rem  nimium  impatiens  flat. 

567  Hinc  iam  transitur  in  Mosorolh,  quod  signi- 
ficare  pulatur,  exctudens.  Aniraa  quippe,  quce  ad 
perfectum  sponsi  sui  amorem  pervenil,  lentaliones 
a  se  callidi  corruptoris  excludit.  Unde  et  Apostolus  : 
c  Nolile,  inquit,  locum  dare  diaboio  (Ephes.  iv).  i 
Quod  si  Moseroth,  juxta  quosdam  in terpretatitr  vin- 
cula,  sanus  per  omnia,  et  congruus  inteliectus  elu- 
cet.  Nimirum  sancta  quaelibet  anima,  quae  coelesti 
sponso  in  amore  conjungitur,  necesse  est  ut  ei  assi- 
duis  Scripturarum  meditalionibus,  quasi  quibusdam 
vinculis  insolubiliter  connecutur.  De  ouibus  vincu- 


Jatbatha,  quod  interpretatur,  bonitas,  sive  bonum. 
Ergo  per  experimenta  tentationum  ad  bonitatem, 
quae  procul  dubio  Christus  est,  pervenitur. 

Inde  profecii  sunt  in  Ebrona,  quod  transilut  ap- 
peliatur.  Animo  quippe  transeuuda  sunt  omnia ;  ei 
in  eura  solum  debes  obtutum  mentis  infigere,  cum 
quo  sine  transitu  vaieas  permanere. 

Post  haec  veuiunt  in  Asiongaber,  quod  interprela- 
lur,  contilia  viri.  Poslquam  enim  nos  in  Chrislum 
omnino  projicimus,  postquam  in  eum  omnem  cordii 
nostri  fiduciam  collocamus,  esse  568  Pueri  8eu" 
sibus  ukerius  non  debemus*  imitantes  Apostolum, 
qui  dicit :  <  Cum  autem  factus  sum  vir,  evacuavi 
qu33  erant  parvuli  (II  Cor.  xm).  >  Et  iterum  ; 
^  c  Nolite  pueri  effici  sensibus  (II  Cor.  xiv).  » 

Sed  quoniam  qui  apponit  scientiam,  apponit  dolo- 
rem,  iteram  veniunt  in  desertum  Sin,  qua?  est  Ca- 
des.  Sin  autem  tentationem  interpretari ,  jam  supe- 
rius  diximus.  Sicut  enim  vas  aureum,  vel  argen- 
teum  saepe  malleus  percutit,  saepe  lima  hinc  ind* 
ooliendo  circumdat:  ut  clarius  fiat  lEccl*.  \\:  «a 


557  OPUSC.  XXXH.  —  DE  QUADRAGESIMA ,  ETC.  S58 

tremis  finibns  Edom.  Hor,  montanus  interprelalur.  A  festinant.  Si  vero  non  Gebariin,  sed  Gai  dicatur, 


Quisquis  euiin  tentatus  non  labitur,  sed  de  tenla 
iione  fruclificat,  consequens  est  ut  ad  montem,  qui 
Christus  est,  victor  ascendat.  Hic  est  enim  raons 
ille  coagulatus,  mons  pinguis  (Psal.  lxvii),  de  quo 
per  prophetam  dicitur  :  «  Eril  in  novissimis  diebus 
praeparatus  mons  domus  Domini  in  vertice  montium, 
et  elevabitur  super  colies ,  et  fluent  ad  eum  omnes 
fentes  (Isa.  u).  >  Hic  mons  dicitur  montanus,  quia 
nbi  Cbristus,  ibi  et  procul  dubio  Cbristianus.  «  Ubi 
SUM,  inquit,  ego ,  illic  et  minister  meus  erit  (Joan. 
xu).  > 

Deinde  veninnt  in  Salmona,  quod  interpretalur, 
umbra  portionis.  Et  merito  postquam  in  montem, 
qui  est  Christus,  ascendimus,  vitiomm  fugientes  ar- 
dorem,  sub  defensionis  ejus  umbraculo  residemus. 
De  qua  videlicet  umbra  per  Jeremiam  dicitur  : 
c  Spiritus  oris  nostri  Christus  Dominus,  captus  est 
in  peccatis  nostris,  cui  diximus  :  In  umbra  tua  vi- 
remus  in  gentibus  (Thrtn.  iv)  :  >  et  angelus  ad  Ma- 
riain :  «  Yirtua,  inquit,  Altissimi  oburobrabit  tibi 
(Lmc.  i).  >  Salmona  etiam,  ut  alicubi  reperitur, 
imaguncula  dicitur :  quod  utjque  loco  illi  non  ab- 
surde  congruit,  duin  ibi  aeneus  ille  serpens  ap- 
pensus  sit  (Num.  xxi;  Joan.  ui),  qui  crucifixi  re- 
praesentat  imaginem  Salvatoris. 
CAPUT  VIII. 
Quod  oris  parcimonia  tramitus  tit  in  Phinon. 

Fit  praeterea  transitus  in  Phinon,  quod  interpre- 
tatur  o$t  vel  oris  parcimonia.  Et  os  quidem,  quia 


quod  alia  (estaturedilio,  et  hoc  ab  intelleclu  trans- 
euntium  non  aberrat.  Gai  siquidem  interpretalur, 
chaos.  Dicit  aulcm  Abrabam  diviti :  c  Quia  inler 
nos,  el  vos,  chaos  magnunvfirmalum  esi  (Luc.  xvi).> 
Ad  iilum  ergo  sancti  semper  transire  desiderant, 
ut  in  ejus  sinu,  sicut  et  beatus  ille  Lazarus,  feliciter 
requiescant. 

Unde  satis  apte  consequitur,  ut  post  chaos  py- 
thonum  atque  magorun),  quod  est  lenebrosa  callU 
dilas  baereticorum  ,  praesto  veniant  in  Dibongad, 
quod  significare  dicitur,  apiarium  lentaiionum. 
Apes  enim  ore  mella  ferunt,  sed  aculeis  pungunt; 
sic  et  haeretici,  verbis  quidem  manifeste  blandi- 
menta  prsetendunt ,  sed  quasi  post  se  erroris  acu- 
B  leos  contegunt.  Primo  distiilant  ore  dulcedinem, 
sed  postmodum  spargunt  aculeaiae  falsitatis  erro- 
rem.  Unde  Propheta  conquerilur,  dicens :  «  Cir- 
cumdederunt  me  sicut  apes,  et  exarserunt  sicut 
ignis  in  spinis  (Psal.  cxvu).  > 

Inde  profecli  sunt  in  Helmondeblalhaim ,  quod 
verlitur  in  contemptum  palatarum,  hoc  est,  ficuum, 
sive  contemptus  opprobrii.  Ficus  aulem  deliciosus 
est  fructus,  per  quod  infelligitur  necessarium  esse, 
ut  qui  jam  donis  coelestibus  appropinquant,  cuncta 
carnalis  illecebrse  blandimenta  contemnant.  Qaod 
si  conteinptus  opprobrii  magis  admittitur,  per  hoc 
indubitanter  instruimur,  ut  si  quando  vel  haereti- 
corum ,  vel  reproborum  quorumlibet  dehonestamur 
injuriis,  non  turbemur.  Per  quod  scilicet  utrumqua 


box  ut  passionis  Christi  sacramenta  cognoscimus,  G  salubriter  edocemur,  ut  nos  nec  inbonesti  con- 


quod  corde  credimus,  ore  pronuntiamus ;  sicut  scri- 
ptum  est :  i  Credidi  propter  quod  locutus  sum 
(Psal.  cxv).  >  Et  Apostolus  :  «  Corde  creditur  ad 
justitiam,  ore  autem  confessio  fit  ad  salulem  (Rom. 
x).  >  Oris  vero  parcimonia  dicilur;  quia  durn  tam 
profunda  redemptionis  huinana?  mysteria  penetrare 
non  possumus,  quasi  ori  nostro  digitum  superponi- 
mus,  ut  divinitatis  Christi  celsitudiuem  majoribus 
relinquentes,.de  soia  tantum  ejus  cruce  truclemus. 
Sicut  dicit  Apostolus  :  «  Nihil  judicavi  me  scire  in- 
ter  vos,  nisi  Christum  Jesum,  et  hunc  crucifixum 
(/  Cor.  vii i).  > 

Post  haec  profecti  sunt  in  Oboth,  quod  utique  ver- 
titur  in  magos,  sive  pythones.  Propter  quod  datur 


temptus  irrisio  moveat,  nec  ulla  terrenae  dulcedini* 
oblectamenta  resolvant,  quatenus  de  hoc  mundo 
valeamus  dicere  cum  Propheta  :  «  Sicut  tenebrae 
ejus,  ita  el  lumen  ejus  (P$al.  cxxxvm).  > 

lude  coinmigrant  ad  montes  Abarim  contra 
Nabo.  Abarim,  transitus;  Mabo,  abscessio  interpre^ 
latur,  ubi  scilicet  anima,  quasi  per  omnes  itinerh) 
mansiones,  ita  per  cunctas  fuerit  progressa  virtu- 
tes;  quia  jarn  ad  culinen  perfectionis  ascendit, 
roenle  niox  transit  ex  hoc  saecuio,  et  abscedit. 
Quae  nimirum,  et  si  adhuc  manere  videatur  in 
mundo,  in  carne  lamen ,  non  secundum  carnen 
ambulans  (/  Cor.  x),  jam  recessit  e  mundo.  Sicut  de 
Enoch  dicilur : «  El  non  inveniebatur,  quia  transtu- 


intelligi,  quia  post  imaginem  Dei,  quae  in  cordis  "  litillum  Deus(Gen.  v).  >  Ita  quisquis  sanctitate  per- 


«ratione  concipttur,  post  569  acceptam  fidem,  quae 
oris  confessione  profertur ;  consurgunt  adversum 
nos  haerelici,  errorem  venenalae  perfidiae  dogmati- 
zantes,  tanquam  pythones,  et  magi  maieiica  incan- 
tationum  carmina  conspergentes. 
Hinc  transitur  in  Gebarim,  quae  est  in  finibus 

MAftbtlL nAhairim    ai<rniA/»at     q/ia»«Ae    lonMnm 


fectus,  et  mundo  jam  mortuus  pertransiit  mundum, 
et  habitat  in  regione  virtutum. 

Postrema  vero  mansio  est  in  campestribus  Moab 
super  Jordanem  contra  Jericho.  Ad  hoc  enim  tam 
longi  itineris  (ransitus  agitur,  ad  hoc  570  tot 
aeruminis ,  ac  laboribus  per  vastara  hujus  mundi 

anlitnHinPm  AiisnirALnr.  Ut  ArmliAamna  a*\  J^..! 


559  S.  PETRI  DAMIANl  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  VARIA.  560 

«  Oculi  cjus  sicut  columbae  super  rivos  aquarum,  A  lumnam  a  dextris,  ct  alteram  posuit  a  sinislris ;  > 


quae  lacle  sunt  lotae,  et  resident  juxta  fluenla  ple- 
nissiraa  (Cant.  v).  i  Et  noiandum  quod  profeclio 
isla  non  in  montibus,  scd  in  campestribus  desinit; 
quoniam  sancii  quique  quanlo  celsiori  perfectione 
snnt  prxditi,  tanto  majori  sunl  bumilitate  fundati. 
Qui  eliam  conlra  Jericho  mansiones  aedificanl,  quo- 
niam  adversus  mundum ,  qui  per  eam  designalur, 
infoederabiliter  pugnant.  Quibus  dicitur  :  c  Si  de 
mundo  fuissetis,  mundus  quod  suum  erat  diligeret; 
sed  quia  de  mundo  non  eslis,  propterea  odit  vos 
mundus  (Joan.  xv).  i 

CAPUT  IX. 
Epilogi  et  opusculi  conclusio. 
Haec  tibi,  vcnerabilis  frater,  de  Israeliticis  man- 


ubi  mox  scquitur  :  c  Eam,  quae  a  deitris  erat,  vo- 
cavit  Jachim,  i  hoc  est,  firmitas :  «  et  quse  ad  la> 
vam,  Jtooz  (//  Paral.  m),  »  boc  est  in  robore. 

Quid  enim  per  columnam,  quae  a  dextris  erat,  et 
vocalur  flrmitas ,  debet  inleliigi,  nisi  dileclio  Dci? 
Et  quid  pcr  eam,  quae  a  sinistris  est ,  et  vocatur  in 
robore,  nisi  dilectio  proximi?  Aliud  est  enim  firnii- 
tas,  hoc  est  ipsum  571  robur,  aliud  in  robore; 
quoniam  aliud  est  diligere  ipsum  Deum,  aliud  dili- 
gere  proximutn  in  Deo.  In  dilectione  quippe  proximi 
mensura  ponitur;  Deum  vero  diiigere  sine  ulla 
prorsus  mensura  jubemur.  In  vestibulo  ergo  templi 
coluinnam,  quae  flrmilas  vocatur,  erigimus,  cum  in 
hac  prasenti  Ecclesia,  quae  coeleslis  illlus  Ecclesiae 


Bionibussummatim,  raptimque  transcurrimus ;  pro-  B  vestibulum  est,  Deum  totis  viribus  firmitcr,  etcon- 


fundiora  vero  mysteria  vacationi  tuae,  quae  liberior 
cst,  reservainus.  Inquirendi  quidem,  vel  intclligendi 
.  dedimus  occasionem ,  non  aulem  plense  contulimus 
inlelligeutiae  facultatem.  Et  nos  quidem  earumdem 
inansionum  tantummodo  quasi  januas  aperuimus, 
tuae  prudenliae  sit  eas  ingredi,  earumquc  mysteria 
velul  occulla  thesauri  cceleslis  talenta  rimari.  Mihi 
autem  duntaxat  obtinuisse  suQlciat,  ut  fatuus  quis- 
que  nescicns  quae  loquitur,  vel  de  quibus  aflirmat, 
non  ullerius  garrial  haec  nihil  utilitalis  afferre ;  sed 
mysticis  ailegorarium  spiritualium  sacramentis  noii 
dubitet  oronia  redundare.  Nos  itaque  post  mclata 
tot  mansionum  caslra,  post  tam  longae  profectionis 
aerumnas ,  Aaron  et  Moyse  jam  defunclis,  hoc  est, 


stanter  amamus.  Ipsa  quippe  dilectio,  sicut  Joan* 
nes  Evangelisla  perbibet,  Deusest  (/  Joan.  iv). 
Et  de  Deo  Propheta  psaliit :  «  Tu  es  Deus  meus,  et 
fortitudo  mea  (Psal.  xlh).  i  Columnam  vero,  quae 
vocalur  in  robore,  in  sinistra  ejusdem  vestibuli 
parte  statuimus,  cum  proximum  noslrum  in  Deo, 
sicut  nosmetipsos  amamus.  Ubi  nolandtim,  quod 
Scriptura  prosequilur :  «  Nec  non  et  quasi  cate- 
nulas  in  oraculo,  et  572  superposuit  eas  capitibus 
columnarum  (//  Par.  ni).  >  In  noslrae  quippe  men- 
tis  oraculo  capitibus  columnarum  calenulas  super- 
ponimus,  quibus  scilicet  ulramque  columnam  sibi- 
mct  invicem  cosnectainus ;  quia  nec  Dcum  sine 
proximo ,  nec  proximum  vere  diligimus  sine  Deo. 


Teteri  sacerdotio  ac  lege  solutis,  sub  Josue  duce  C  Quod  utique  templum  tu ,  venerabilis  frater,  opli- 

terram  evangelio»  repromissionis  sumus  ingressi. 

Terram,  inquam,  lactc  ac  mellc  manantem,  hoc 

est,  humanitatis  Ghristi  atque  divinilatis  mysleria 

profluentcm ;  quibus  utique  jam  nil  aliud  restat , 

nisi  ut  in  Hierusalem  pecloris  nostri  conslruamus 

Domino  templum,  ita  decore  virtutum  tanquam  auri 

el  argenti,  omniumque  gemmarum  varietale  con- 

spicuum.  In  cujus  scilicel  templi  vestibulo  duas  eri- 

gamus  hinc  inde  coiumnas  ad  Salomonis  exemplum, 

ponentes  et  catenulas  in  earumdem  capitibus  colum- 

ntrum.  Stcul  eniin  Scriptura  testatur :  «  Unam  co- 


me  potes,  Deo  manum  pnebenle,  construere,  qui 
muluatus  es  ab  iEgyptiis  aurea  vasa,  ct  argentea 
cum  vestibus  pretiosis  ( Exod.  xi ).  Thesaurum 
quippe  tollit  JDgyptiis,  unde  Deo  tabernaculum 
construat,  qui  poetas,  ac  philosophos  legit,  quibus 
ad  penetranda  mysleria  ccelestis  eloquii  subtilius 
convalescal.  Ipse  labernaculum  hoc  in  nostra  digne* 
tur  roente  construere,  qui  destruclum  sui  corporis 
templuin  triduano  potuit  spatio  reformare. 

Sit  nomen  Domini  benedictum. 


573  5740puscuLUM  TRICESIMUM  TERTIUM. 

DE  BONO  SUFPRAGIORDM  ET  VARIIS  MIRACULIS,  PRiESERTIM  B.  VIRGINIS. 


n*.s<wtna  r.acii>AntJ«  ahbas  B.  Pelro  Damiano  oer  inlernuntium  comminalus  fuerat  illum. 


M\  OPUSC.  XXXlil.  —  DE  BONO  SUFFRAGIORUM.  56i 

saneti  loci ,  si  le  vivente  defungerer,  non  haberem.  A  projicerentur,  instruxil.  Placere  quippe  sibi  de  cru- 


Qua  videlicet  minac  cum  eas  ad  mentem  revoco;  non 
ut  acuspungunl,  sed  conti  potius  more,  vei  suiculi, 
viscera  nostra  transfodiunt.  Geminx  siquidem  ne- 
cessitatis  undique  coarctor  obstaculis.  Nam  ei  pro- 
pinqui  obitus  me  reddit  aetas  matura  suspectum,  et 
tot  sanctorum  oralione  fraudari,non  leve  periculum. 
Yeniens  itaque  medullitus  perlimesco,  ne  dum  mo- 
nasterium  quaero,  extra  monasterium  moriar.  Mors 
•nim  Iicet  aliis  sit  incerta,  procul  dubio  tamen  se- 
nibus  est  propinqua.  iEtas  eniin  cui  non  succedilur, 
finem  vitaj  proximum  comminatur.  Non  veniens 
autem  nihitominus  piveo,  nc  si  fratribus,  quibos 
intersum,  inseparabililer  haeream ,  uberioris,  etin- 
comparabiliter  subventionis  [sanctioris  vel  quid  11- 


deliiale  potissimum  credidit,  quem  et  inferendis 
semper  suppliciis  inhiantem ,  et  inhumanae  cognovit 
crudelitatis  auctorem.  Praesertim  quia  dum  quisque 
projectusin  bestiam  voces  emiiterel,  taurus  quo- 
dammodo  videretur  naribus ,  el  ore  mugire.  At  ille 
munifico  suo,  quae  merebalur,  dona  redhibuit  : 
Amice,  inquit,  de  collalo  quidem  munere  gralias 
ago;  sed  voio ,  et  inevitabiliter  impero ,  ut  quod  me 
docuisti,  prior  experiaris.  Protinus  igitur  projcclus 
in  laurum ,  quod  inferri  aliis  docuit,  prior  ipse  pro- 
bavit.  Et  pcenae  factus  est  auctor,  qui  poenalis  laby- 
rinlhi  fuerat  ante  conilator.  Age  igilur  et  ipscquaeprae- 
cipis ,  ei  juveuis  ad  senein  propera ,  qui  senem ,  ut 
ad  te  gradiatuv,  invitas.  Verumtanien  ,  nuuc  serio 


mile  /".]  auxiliurn  convcntus  amitiam.  In  utriusque  B  loquar,  si  per  lam  longinqui  ilineris  ductum,  B.  Be- 


igitur  periculi  meditullio  conslitutus,  quid  mihi  po- 
tius  sil  ageudum,  ad  liquidum  non  discerno,  dum  e 
duobus  quidquid  elegerb ,  suspicionis  ambigoac  la- 
qucum  uon  evado. 

CAPUT  PRIMUM. 
Quod  somniis  non  sit  credendum. 
Hic  ad  memoriam  redit ,  quod  sicut  Gellius  ait , 
Alexander  somniavit,  ne  somniis  crederet.  Ubi 
quidquid  cligal  Aiexander,  hoc  disceptatio  fine  con- 
cludilur,  ut  illi,  quod  viderat,  somnio  non  credatur. 
Nam  si  somniis  jure  creditur,  somnium  illud ,  quod 
asserit  non  credendum  esse  mentitur.  Quod  si  nequa- 
quam  debet  somniis  credi ,  consequitur  etiam ,  ut 
ncc  illis  fldes  debeat  adhiheri.  Gui  non  dissimile  quid 


nedicti  Patris  nostri  limen  attingere  licuisset ,  ego 
non  parvae  mercedis  cumulum  deputarem.  El  certunr 
leneo ,  quia  si  in  illius  peregrinationis  ilinere  me 
obire  contingeret ,  non  lam  proprii  rcalus  me  gra- 
varet  exitiuin,  quam  illius  allolleret  digniias  meri- 
torum. 

CAPUT  II. 
Exemplum  stupendum  de  Basso  Aniciensi. 
Hanc  itaque  spem  meam  iilud  etiam  roborat,  quod 
mihi  vir  religiosus,  et  prudens  antc  quintum  fere 
diem  Stephanus  apostolica?  sedis  cardinalis  presbytec 
inlimavit.  AXt  enim,  quia  Bassus  quidam,Burgundio 
genere,  Aniciensis  episcopatus,  Ecclesiam  Dei  Ge- 
nilricis,  semperque  virginis  insigni  litulo  decoratam. 


el  in  sacro  reperitur  cioquio,  cum  dicitur  :  t  Ego  C  quse  vocatur  inPodio,  orationis  gratia  devotus  adiit 


dixi  in  excessu  mentis  meae,  omnis  homo  mendax 
(Psal.  cxv) ;  >  cui  nimirum  responderi  potest  :,Si 
omnis,  et  tu;  falsaque  jam  erit  senlentia,  quam 
mcndax  ipse  protulisti.  Si  vero  ipse  non  mendax, 
vera  jam  sentenlia  non  erit;  quia  dum  tu  es  verax, 
non  omnis  homo  cognoscitur  esse  mendax.  Verum 
ne  ad  inslar  gentilium  scriplurarum  sacra  quoque 
Scriplura  calumniae  pateat ,  sed  ipsa  se  potius  pro- 
pria  auctoritate  defendat;  notandum  est,  quod  pra> 
mittitur  :  Ego  dixi  in  excessu  menlis  meae.  Per  ex- 
cessum  igilur  menlis  et  semetipsum  transiit,  cum 
dc  qualilate  bominis  deflnivit.  Ac  si  perspicue  dicat : 
De  falsitale  omnium  hominum  inde  veram  senten- 
tiam  protuli ,  unde  ego  ipse  supra  bominem  fui.  In 


et  peractis  orationibus,  ac  devotione  complcla,  re- 
dire  coepit  ad  propria.  Cumque  venisset  ad  pagum 
quemdam,  in  quo  cella  cujusdam  monasterii ,  cujus 
■me  vocabuium  fugit,  a  religiosis  fratribus  incoleba- 
tur,  languore  correptus  cecidil,  gegrotavit ,  et  obiit : 
dehinc  cum  jam  lotum ,  atque  ex  more  lhueis  obvo- 
lutum  in  medio  jaceret  cadaver  exanime ,  ac  pia 
fidelium  circa  feretrum  custodia  pernoctarel,  in- 
tempesto  jam  fere  noctis  emenso,  ac  gallicinio  pro- 
pinquante,  qui  mortuus  jacebal,  repente  prosilivit 
et  sic  omnes  undique  circurastantes  admirationis 
stupor,  et  intolcrabilis  horror  invasil.  Tunc  ille 
magni  clamoris  animadversione  vociferans,  trcmens; . 
et  horribiliter  expavesccns  rogare  ccepit  astantes, 


tanlum  vero  et  ipse  mendax,  in  quantum  homo.  In  ®  ut  psalmodiae,    piisque  votis  valenler  insisterent, 

quatenus  tetros  nequiti»  spiritus,  qui  per  angulos, 
ac  parietes  domus  undique  videbantur,  sanctis  ora- 
tionihu8  effugarenl.  Cumque  fusis  ad  Deum  preci- 
bus,  more  fumi,  vento  perflati  daemones  evanuissel; 
ille ,  terrore  deposilo,  et  securitatis  animatus  auda- 
cia,  quod  sibi  in  occullo  contigit,  pubiice  coram 
omnibus  enarravit.  Egredieiui,  inquit,  mihi  de  cor- 
pore  duo  protinus  angeli  splendidae  claritatis  occur- 
runt,  qui  me  secum  ducere  in  superiora  coeperunt; 


tantum  autem  omnino  non  mendax,  in  quantum  per 
excessum  mentis  supra  hominem  ad  summa  con- 
tempianda  conscendi. 

Sed  cum  quindecim  fere  dierum  medium  nos  iter 
absentet ,  par  fuerat,  ut  quod  seni  praecipis,  ipse 
prior  experireris ,  valens  scilicet  aetale ,  prevalidus 
robore  :  insuper  adde ,  quia  et  abundas  vehiculis,  et 
constipantium  ministrorum  obsequiis.  Fertur  et 
Phalaris  hujus  praetendisse  lccis  exemplum,  qui  ni- 


563  S.  PETM  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PAftS  III.  —  OPUSCLLA  VARIA.  56* 

quiunt,  hic  homo  csl,  sub  noslris  (Utionibus  vixit ,  A  jure  objectum  esl,  sacerdoti  coram  vicinae  hujus 


nostris  obtcmperare  legibus  non  omisit.  Seniper 
enim  illi  lex  carnis  inviguit;  legem  vero  spiritus 
fundilus  ignoravit.  Al  conira  beati  angeli  responde- 
runt  :  Non ,  inquiunt,  diffitemur  fuisse  [vestrum  f. 
add.] ,  dum  in  propriis  viveret.  Non  enim  licet  resi- 
stere  veritali;  sed  qnia  nunc  in  obsequio  reginse 
coelestis,  dominae  nostrae,  defunctus  est,  nequaquam 
impielati  vestrae  pro  vitae  suae  reatibus  sunjacebit, 
qui  vilam  suam  pio  fine  conclusit.  Nec  ad  aeterni  ju- 
dicis  polerit  perire  conspectum ,  qui  Genitricis  ejus 
sibi  providit  auxilium.  Ad  haec  illi  :  Cum  Deus, 
aiunt,  procul  dubio  juslus  sit  judex,  nunquam,  quod 
nostrum  est ,  auferet ,  nec  adversum  nos  prejudi- 
cialiter  aget,  cum  injustitiam  prorsus  ignorel.  Cihb- 
que  vim  angelis  inferre  tentarent,  angeli  vero  levius,  B 
atque  remissius  jam  cognila  veritate,  resisterent; 
adfuturum  tamen  sibi  continuo  profitentur  auxilium, 
et  Dei  Genitricis  celerem  comminantur  accursum. 
Sed  cum  hincisti  modesta  circa  me  tuitione  conten- 
derent,  illie  diverso  ad  reposcendum  sui  juris  ho- 
minem  furiosus,  ac  truculentius  ebullirent;  ecce 
velul  igneum  fulgur,  repentinus  radianlis  corusci 
splendor  illuxit,  cunctisque  mirantibus  coeloruia 
regiria  angelicis  vallata  reverenter  obsequiis,  Dei 
Mater  advenit.  Tunc  reprobi  spiritus  licet  ad  primum 
tanlae  gloriae  terrerentur  adventum ,  eorumque  ni- 
mius  splendor  reverberaret  obtulum  ,  tamen  iliatam 
sibi  conqueruntur  injuriain,  et  angelicae  violenliae 
prolestantur  ex  propria  possessione  rapinara  dicen- 


cellulae  monachis  confitere  ;  eosque  ex  meae  auclo- 
ritalis  jussione  deposce ,  ut  poenitentiae  modum,  qui 
tibi  injunclus  fuerit,  ipsi  suscipiant,  el  implere  pro 
tua  mox  obeuntis  absoiutione  contendant;  quo  pe- 
raclo  ad  me  prolinus  sine  dilatione  revertere.  Hic 
enim  ego  non  deMno  te,  donec  redeas,  exspectare. 
Cumque  per  ordiucm  haec  ille  narrasset ,  poeniten- 
tiamsibi  inditam  sancti  fratres  cum  pro  charitate 
illius,  tum  pro  deificae  virginis  obedienlia  suscepis- 
sent,  mox  lsetus  et  hilaris,  velut  obdormiens  obiii. 
El  sic  vera  csse  quac  vivens  dixeral,  moriens  appro- 
bavit.  Ego  quoque  si  ad  vos  contendens,  beali  iti- 
neris  viator  obiero ,  S.  Bencdicti  praesidium  nequa- 
quam  mihi  defuturum  esse  conOdo. 

CAPUT  III. 
B.  Virgo  preebendam  clerico  sui  devoto  ablalam  re$ti~ 
tui  jubet. 
Idera  praeterea  Stephanus  aliud  mihi  retulit,  quod 
lamen  non  adeo  certum  tenebat,  sicut  aliud,  quod 
supra  digessimus.  Audisse ,  inquit,  me  memini,  qaia 
cleiicus  quidarn  fatuus  erat,  nauci,  frivolus  et  inep- 
tus.  Huc  accedit,  quia  nullam  religionis  dotem,  nul- 
lam  canonicae  disciplinae  gravitatis ,  sive  modestiae 
videbatur  haherevirtutem :  inter  hos  tamenemortuos 
inulilis  vitae  cineres  hic  pereiigui  fomitis  tenuis 
vivebat  igniculus ,  ut  ante  sacrosanctum  allare 
quotidie  beatae  Dei  Genitricis  accederet,  et  reveren- 
ter  verticem  curvans,  angelicum  hunc  alque  evange- 
licum  versiculum  decantaret :  c  Ave  Maria,gratia 


tes  :  Quia  si  Deus  est  justus,  nunquam  de  manibus  C  plena,  Dominus  tecum  :  benedicta  tu  in  mulieribus 

(Luc.  i).  >  Cum  itaque  tanUe  fatuitatis  ineptiam 
novus  deprehendisset  episcopus,  ab  inutili  persona 
utilitatem  Ecclesiae  detineri  indignum  duxit;  eique 
praebendam ,  quam  a  nuper  etato  suo  decessore  per- 
ceperat,  abstulit.  Sed  cum  hunc  rei  famlliaris 
egestas  opprimeret,  el  prseter  hoc  aliud  quid  unde 
posset  vivere,  non  baberel,  nocturno  silentio  pia  Dei 
Genitrix  episcopo,  dum  dormiret,  apparuit;  quarn 
scilicel  prsecedebat  vir  in  una  manu  ardentem  facu- 
lam  in  allera  ferulam  portans.  Cui  mox  B.  Virgo 
praecepit,  ut  episcopum  delinqnentem  aliquantis 
ferulae  quam  gerebat,  verberibus  castigaret  :  Cur, 
inquiens,  capellano  meo,  qui  mihi  quotidianas  im- 
pendebat  eicubias,  stipem  Ecclesiae,  quam  non  ipse 


nostris  auferet  irapium.  Quibus  e  diverso  B.  Virgo 
respondit :  Licet  hic  homo ,  ut  asseritis ,  vestra  per 
pravitatem  operis  possessio  fuerit,  et  impie  sive 
carnaliter  vixerit,  nunquara  tamen  piissimus  et  cle~ 
mentissimus  Filius  meus,  ac  Dominus  patietur  eum 
vestris  Aeri  crudelilatibus  subditum ,  quem  sub  mei 
famulatus  obsequio  cernit  in  peregrinatione  defun- 
ctum  :  praesertim  cum  iste  confessus  peccata  sua 
sacerdotibus  fuerit,  judiciumque  poenitendo,  ac  in- 
gemiscendo  perceperit,  quanquam  subita  morte 
praeventus  implere  nequiverit.  Ad  haec  ilii  quast 
nacta  oecasione  victoriae  tripudiantes ,  et  vehit  in- 
sultantes  objiciunt  :  Qum  tu  sis,  inquiunt,  maler 
veriutis,  et  aeternae  justiliae,  num  ignorare  potes, 


quoniam  hoc  tam  immane  tamque  cruentum  facinus      contuieras,  abstulisti  ?  Moxque  sacerdos  tremefactus 


perpetravit ,  quod  nulli  tamen  unquam  per  vocem 
confessionis  innotuit  ?  quoddam  scilicet  grave  sceius 
h  me  commissum  nomine  tenus  inciau.abft.it.  Quod 
peccatum  cum  beata  Virgo,  licet  ab  audoribus  men- 
dacii  veraciter  recognovisset,  modeste  paulisper  ob- 
ticuit,  et  quodammoJo  veritati  reverentiam  praebuit. 

At  renar-itA  mrAUA  p.lnnnin  •  VArnm  nnidAm     »nnntt. 


evigilans,  clerico  beneficium  reddidit,  et  quem  igno-s 
tum  Deo  forte  crediderat,  jam  quasi  charum  propen- 
sius  honoravit.  Si  igitur  ille  unum  dunlaxal  laudis 
canendo  versiculum,  corporei  victus  alimenta  pro- 
meruit;  quam  fideiiter  selerna  sperabunt,  qui  beatae 
reginae  mundi  quotidiana  horarum  omnium  vola 
ni»r&n1vniit?  Ilnde  nnlcher  etiam  mos  in  nonnullis 


56*  OPUSC,  XXIDI.  —  DE  BONO  SUFFBAGIORUM.  m 

habemus,  ad  quortnn  scilicet  honorem  missis  spe*  A  quo  videllcet  die  Deus  requievisse  legllur,  satis 


daliter  celebramus.  El  ne  pro  HMtu,  sed  ratione 
dietante  id  videamur  audere,  [scias,|  vel  quid  sirnile 
add.  (.}  quod  secundtim  virorum  illustrium  pias 
opiniones,  aiqne  sententias,  quaelibet  animae  defun- 
ciorum  in  diebus  Dominicis  requiescunt  atque  a 
suppliciisferianlur;  secunda  ve.ro  feria  ad  ea,quibus 
assignala  sunt  poenarum  ergastula  revertuntor.  Id- 
circo  ipso  potissimum  die  angelis  missarum  honos 
impenditur,  ut  et  mortuis,  et  morituris  patrocinalis 
eorum  defensio  procuretur;  sexta  quoque  feria 
vivificae  cruci  non  inconvenienter  ascribitur,  quas 
scilicetdies  pendentis  in  cruce  Domini  glorioso  san- 
guine  purpuratur.  Qua  die  omnes  fratres  nostri, 
quos  utiquc  monaslerialis  ordo  conneclit,  hoc  etiam 


congrue  beatissimae  Virgini  dedicatur.  Quam  nimi- 
rum  sibi  Sapientia  domum  aedificavil  (Prov.n), 
atque  in  ea  per  humilitatis  assumptae  mysteriurar 
velut  in  sacratissimo  leclulo  requievit.  Cui  profecto 
condignus  honor  impenditur,  exhibenttbus  procul 
dubio  certae  defensionis  auxiiium  provldetur. 

Quocirca  quod  fratris  mei  Damiani  lunc  archi- 
presbyleri,  deinde  monachi  relatione  didici,  nisi  me 
fallat  obliviosa  memoria,  fideliter  narro.  Aller  enim 
frater  meus,  Marinus  nomine,  laicus  quidem  habilu, 
sed  timoratus  spiritu,  ingravescente  pulmonis  ao 
pectoris  valetudine,  landem  adexlrema  pervenit.In- 
terea  cujusdam  diei  jam  illucescenle  diluculo,  re- 
pente  coepit  quasi  cuilibel  adventanti  gratulabundua 


ad   cumulum   propriae    salutis   adjiciunt,  ut  et  se  B  aggliscere,  jucundanter  hilarescere,  et  fesliva  sere- 


mactent  in  capitulo  vicaria  collisione  sceparum,  et 
insuper  celebrent  in  pane  et  aqua  jejonium.  Asse- 
rentes  qnia  in  hoc  cruci  vere  communicamus,  in  hoc 
procul  dnbio  Christo  commorimur,  si  hoc  eodemdie, 
quo  ipse  passus  est,  nos  etiam  carnem  nostram  per 
mediae  cruciamenta  mactemos. 

Addunl  etiam,  quia  cum  per  quinque  millium 
oirciter  annorum  prolixa  curricula  toruxn  genus 
kumanum  ferreo  diaboli  fuerit  jogo  depressum,  et 
hoo  potissimum  die  per  crucis  insigne  vexillum  sit 
triumphaliter  absolutum  ;  dignum  profedo  est,  ut 
huic  diei,  quae  videlicet  omnium  setatum  nexus 
abrupit,  caro  nostra  quasi  cujusdam  tributi  canonem 
solvat,  per  quam  de  captivitatis  suae  compedibus  ab- 


*»itate  vultus  alacriter  assullare :  mox  et  in  verba 
prorumpens,  cnm  magno  animadversionis  impulsu 
circumsedenles  alloquitur  :  Levate,  inquit,  levate, 
ac  domime  meae  reverenter  assurgite;  deinde  alior- 
sum  mutalae  vocis  eloquium  dirigens,  aiebat :  Et 
quid  est,  domina  mea,  regina  coeli  et  terrae,  quia 
visitare  dignata  es  pauperculum  servum  tuum? 
Benedic  me,  domina  mea,  et  ne  patiaris  in  tenebrag 
ife,cui  lucem  tantae  praesenline  contulisli.Cumigitur 
hujusmodi  sermones  implesset ;  ccce  Damianus,  qui 
scilicet  illi,  6icut  et  mihi  erat  germanitalc  conjun- 
ctus,  persolutis  Deo  nocturnis  ofliciis,  ab  Ecclesia 
redil.  Quid  circa  fratrem  languidum  agereturf  in- 
quirit.  IHe  vero  cerlum  se  quidem  de  vicina  morW 


soluta  tripudial.  Aiunt  eliam,  quia  cum  in  die  tre-  C  testatur,  sed  adversus  assidentes  probrosa  redargu- 


mendis  examinis  arbiter  aelernus  tlluxeril,  angelici 
nndique  constipatus  obsequiis,  cunctis  etiam  ele- 
mentis  lantae  majestatis  horrore  permotis,  prsesto 
beata  crux  ulnis  advehetur  angelorum ,  et  ante 
cunctorum  statuelur  ora  mortalium ,  non  jam  auro, 
▼el  margaritis  omata,  sed  ruiilantior  sole,  cunctisque 
sideribusex  virtute  divina.  Tunc  itaquequamsincero 
corde,  et  libera  conscientia  ante  sublime  solium 
fiammivomi  tribunalis  assistit,  qui  servitutis  suaa 
pensum  persolvisse  se  vivificae  cruci,  per  quam  de 
aervo  diaboli  liber  effectus  est,  recognosdt.  His,  et 
altis  argumentationiTms  sancti  fratres  sexta  feria 
iejonandum  esse  definiunt :  et  sic  crucifixo  Domino 
se  quoque  crucifixos  ostendunt.  Et  quid  grave ,  si 


tione  conqueritur.  Heu,  heu!  frater,  inquit,  quam 
ignaros,  quam  imperilos,  atque  irreverenles  habe- 
mus,  et  sine  disciplina  domesticos;  et  tu  vir  strenue 
Bonizo  (erat  enim  illic  inter  eos  dives  quidam  huju» 
vocabuli,  ille  negotiator),  quomodo  sedere  potuisti  ad 
reginae  coelestis  adventum?  Venit  rcgina  mundi,  el 
vos  assurgererieglexistis?  Venit  maler  imperatoris 
aeterni,et  vos  ejus  praesentiam  ignobilemdeputastis? 
Ad  quod  Bonizo :  Deliras,  inquit,  adhuc,  et  aegritu- 
dine  dementatus  haecvana  profundis;  aut  verum  esf 
forte  quod  loqueris?  Nobis  certe  vana  haec  videnlur 
et  frivola.  Ad  hoc  ille :  Num  ignoratis,  ait,  quia 
languor  iste,  quem  patior,  nunquam  alienare  mentei 
segrotantium  consuevit?  Firmiter  igitur  et  absque 


Christianus  quilibet  unum  animae  suae  diem  per  V  olla  prorsus  ambiguitate  cognoscite,  quoniam  ange* 
hebdomadam  tribuit,  ad  quod  agendum  pro  corporis  Hcis  comiuta  vestigtis  beata  Redemptoris  nostri  me 
tncolomitate  servanda  dieta  quoque  medicinalfs  im-  mater  invisit,  hilaritatem  mihi  sereni  vultus  osten- 
pellat?  Nam  Caesar  Augustus ,  sub  quo  Salvator  ex     dit :  benedixit  me,  et  protinus  abiit.  Cumque  paulo 


*,»   j:~-~« 


j^*. » — .» 


507  S.  PETRl  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  IU.  —  OPUSCULA  VARIA.  S68 

infelixoffendi  per  obscenam  carnis  raeaeputredinem,  A  rant,  quatenusex  ejus  ossibus,  vel  exlroma  quaedam 


et  cam,  cujus  tu  maler,  et  auctor  es,  violavi  mei 
corporis  caslitatcm ;  nunc  iiaque,  quod  solum  re- 
medii  superest,  metibi  famulum  trado,  tux  ditionis 
imperio  substrati  corporis  colla  submitto.  Flecte 
rebellem  , .  suscipe  contumaccm  ;  nec  tua  pietas 
respuat  delinquentem  cujus  inlemerata  virginitas 
peperit  verae  pietatis  auctorem.  Pcr  istud  ergo  mu- 
nusculum  servitutis  meae  tibi  lunc  offero  censum,  et 
amodo,  ac  deinceps  quoad  vixcro,  certi  canonis  ap- 
pendam  annualem  tributum.  Quamdam  ergo  pecuniae 
summam  in  allaris  crepidine  posuit,  el  sic  de  miseri- 
eordia,  qtiam  quacsierat  confisus,  abscessit.  Non 
igitur  fortassis  hanc,  sed  hujusmodi  fratcr  mcus  dc 
fratre  narravit  historiam,  cujus  clsi  pra»  oblivione 


valeant  reperire  vestigia.  Gum  diversis  itaque  m«n- 
tem  fossoriis  adeunt,  hinc  inde  scrutantur,  et  curio- 
sius  obeuntes  rimae  latentis  adilum  quaerunt.  Egestis 
itaque  non  sine  gravi  labore  ruderibus ,  adhuc  fe- 
dientes  anhelant,  et  excavati  inontis  adhuc  viscera 
penetrant.  Gum  ecce  hominem ,  quem  vix  mortuum 
reperire  se  possesperabant,  repente  sanum,  et  in- 
columem  cernunt ,  eumque  veiut  e  sepulcro  cum 
hymnis  ct  laudibus  exsuitationis  educunt.  Gumque 
requirerctur  quo  modo  sine  alimehtis  tam  iongo 
tempore  vrverc  poluisset,  respondens  :  Ex  quo ,  in- 
quit,  in  illn  scrobis  angusta  sum  caverna  conckisus, 
quotidie  mihi  hrevis  avicula  columbae  similis  advo- 
lavit ,  et  in  ore  suo  nivei  mihi  panis  oblatiunculam 


verba  non  leneo,  saltem  in  quanltun  milii  possibile  B  <ietulil.  Quo  videlicet  cibo  ila  totis  viscerihns  obdul- 


est,  a  rclatis  quadam  simiiitudinc  non  rcccdo.  Gon-* 

fessionis  igitur  iste  versiculus  ad   relata,  vel  rcfe- 

renda  mihi  cuncta  proficiat;  mequc  in  quibus  igno- 

ranter  oberro,  coram  supernis  obtutibus  excusabi- 

lemreddat.   - 

CAPUT  V. 

Quod  orationes  et  suffrdgia  sinl   alimenla   defun- 
clorum. 

Ul  igilur  superioribus  el  inferiora  conjungam, 

noli,  noli ,  pie  pater,  in  minarum  quas  intcntasti, 

perseverare  scntentia ;   noii    aegrotanti  filio ,  sive 

viventi,  sive  post  obitum,  orationis  luac  subtrahere 

medicinam.  Porro   autem,  quia   infelix    cgo   dum 

vivo,  prae  desidiae  torpore  non  semino,  post  obitum 

metim,  si  supervixeris,  de  manibus  tuis  alimoniam  Q 

spero;  qualenus  oblalionis  tuae  sacramentum  animae 

meae  vertalur  in  epulum,  et  orationis  tuae  sacrificium 

xnihi  vitalc  sit  alimentum.  Et  quid  mirum,  si  sacrae 

oblationis  hoslia  refectio  creditur  esse  defunclis, 

cum  in  alimenta  verlatur  aliquando  viventibus  etiam 

iu  periculis  constitutis?  Nam  venerabilis  scncx  Pe- 

trus  sacerdos,  et  monachus,  qui  jam  septuaginta 

ferme  annos  sub  jure  Nonantulaui  monasterii  reli- 

giose  vixit,  nunc  eliam  in  hac  eremo  vitam  ducil 

angelicam,  mihi  saepe  narravit*  quod  ipse  quoque  fra- 

irum  a  Gomani  lacus  confinio  venientium  relaiione 

cognovil.  Ait  enim,  quia  latomi  quidam  apud  Gla- 

vennam  monlem  de  saxea  terrae  vena  lebetes  ex- 

sculpseranl,  et  expleto  iabore,  jam  egressi  redire 


catus  stun  et  refcclus,  ut  regalibus,  imo  coeleslibus 
me  dcliciis  arbitrarer  impletuin.  Solo  aulem  uno  die, 
quoniam  ad  me  dapifera  mea  consueta  non  vcnit, 
intolerabilis  mc  famis  inopia  cruciavit.  Uxor  enim 
ejus  quotidic  fecerat  pro  ejus  anima  sacraraentum 
hosiia;  salutaris  offerri,  unoaulem  die  inhorrescenle 
brumalis  inclementia  temporis,  attingere  limen  Ec- 
clesije  superscdit.  Quapropler  iiiis  mutuo  conferen- 
tibus  liquido  patuit ,  eum  illo  die  signanter  inedia 
tabefactum ,  quod  pro  ipso  non  fuerat  sacriflcium 
laudis  oblalum. 

CAPUT  VI. 

Exemplum  mtdkris ,  quai  defuncti  viri  animam  elee- 
mosyna  redimere  conabatur. 

Sed  nec  iliud  silentio  dignum  duco,  quod  Atto 
pise  memoriae  Auximanus  civis,  prudens  videlicet, 
et  honestus  vir,  me  praesente,  narravit.  Mtilier,  inquit, 
quaedam  obeunte  viro,  vidua  remanens,  inquodam, 
prcsbytero  magnam  spem  de  praefati  viri  sui  salute 
posuerat,  eique  per  domesticam  famulam  crebrae 
satis  oblationis  xenia  dirigebat.  Per  eain  semper 
obsecrans,  utdefuncti  sui  dignaretur  habere  roemo- 
riam  :  quod  ille  non  difficile  promiltebat ;  verumta- 
men  avarus  et  tenax  nunquam  benedictionem  mu- 
lierculae,  vel  ex  his  quae  ipsa  detulerat,  porrigebat. 
Unde  factum  est,  ut  eam  tam  crebri  jam  taederet 
itineris,  el  accusaret  intra  se  tenaciam  sacerdotis. 

Post  multa  quadam  die  per  eamdem  piorum  mu- 


parabant.  Quorum  unus  dum  ferramentum  quoddam  D  nerum  bajulam  misit  eadem  matrona  presbytero 
se  per  oblivionem  reliquisse  cognovit,  inconcavam  gallinam  coctam,  subcinericium  panemet  vasculum 
montis  scrobem  jacturam  suam  recollecturus  im-  vini.  lgitur  dum  iila  casu  tunc  solito  propensus  esu- 
mersit.    Sed  ecce  posl  se  pars  specus  in  minima     riret,  et  querelam  cordis,  cogitationisque  tumultus 


^i^-  -.^.^_ 


IIa    A/itlAMno    nnAen 


nm    BiialinAMl 


569  :    /  OPUSC.  XXXIH.  —  DE  BONO  SUFFRAGIORUM.  \  'y  SW 

reo,  ila  per  mtsericordiara  tuam  hodie  et  anima  A  clorum  hoc  noviter  superaddunt,  ut  chaworibos  qui- 


doiuini  mei  satielur  in  paradiso. 

Regressa  igitur  ad  dominam  suam  mulier,  quid 
responsum  sit  a  sacerdote  requkit ;  illa  vero  gralias 
ejrisse,  et  circa  defunctum  vigiiantiam  promisisse 
testatur.  Proxima  nocte  per  visum  adesl  vir  ,  uxori 
dc  pridianis  muneribus  gratias  egit.  Gumque  soler- 
ter  inquireret  quid  circa  se  dispositionis  esset,  utrum 
scilicet  eum  poena  constringeret,  an  ei  quaevis,  uli- 
nam,  prosperitas  arridet,  respondit :  Usque  heri 
inale  mihi  fuit,  sed  et  inter  caetera  meae  calamitatit 
incommoda  gravius  me  fames  afflixit.  Heri  vero, 
tepncbenle  convivium ,  splendide  refeci ;  ac  funditus 
fanie  consumpta,  largis  alimentorum  dapibus  abun- 
davi.  Et  Iiis  dictis  praeslo  disparuit.  Gumque  mulier 


buscunque  defunctis  octavas  semper  anniversarias 
faciant;  et  non  uno  tanlum  depositionis  die,  sed  per 
ogdoadam  [hebdomadam]  potius  annualts  sibi  memo- 
riae  vola  persolvant.  Etsuggero  atque  humiliter  pefo, 
ut  ipse  notum  hoc  eorum,  quae  praediximus,  arripias 
institutum  :  nec  a  minimis  fratribus  mutuari  dedi- 
gneris  exempium.  Melius  est  certe  doctoribus  a 
discipulis  discere ,  quam  superbe ,  quae  recta  sunl, 
ignorare.  Honestius  est  majori,  ut  quac  nescit  nddi- 
scat,  quam  quae  dicenda  sunt,  nesciat.  0  gloriosa 
virtus  humilitatis !  per  quam  homo  vere  discipulis 
efficitur  Salvatoris.  c  Discite ,  inquit,  a  me,  qnia 
mitis  sum ,  et  humilis  corde  (Malth.  xi).  >  Hxc  est 
enim  virlus,  per  quam  suave  Deo  sacrificium,  et 


evigiiasset,  ac  de  viri  sui  verbis  sollicite  pertractare  B  magister  impensi  laboris  instantiam ,  ct  discipulus 
ccepisset,  non  mediocriter  mirabatur,  cur  ille  dixerit     suam  exbibet  clientelam. 


hesternum  se  tanlummodo  ab  ea  percepisse  coovi- 
vium,  quandoquidem  ilia  sacerdoti  frequentissime 
direxisset  xenium.  Igitur  altiori  pertractans  viri 
vcrba  consilio,  intellexit  non  sine  mysterio  esse  quod 
dixerat.  Yocans  autem  famulam,  districte  ccepil 
inquirere  de  xenio  quid  egisset,  vel  quid  presbyter 
respondisset.  Gumque  illa  terrore  concussa ,  modo 
hoec,  modo  illa  conOngeret :  et  veritate  suppressa, 
per  ambages  et  commenta  quaedam  non  procedentia 
palpitarel ;  domina  vero  Jidera  non  adhibens , 
dura  prorsus  et  aspera  minaciter  intentaret.  Illa 
denium  necessilate  constricta ,  tandem  quod  in  re 
erat,  aperuil ;  et  se  ,  quae  delulerat,  comedisse,  et 
pro  doinino  suo  preces  fudisse  confessa  est. 

CAPUT  VII. 
Quod  fructuosior  est  eleemosyna  pauperibus  dMaf 
quam  oblalio  a  sacerdole  carnati  celebrata, 
Hoc  igilur  ila,  ut  factum  est ,  quantocius  per  po- 
puli  ora  depromilur ,  et  celebri  per  regiones  rela- 
lione  vulgatur  :  muUorumque  testimonio  dcfiniluni 
est,  quod  utilior  est,  et  fructuosior  eleemosyna 
pauperum  ,  quam  quanlibet  oblatio  tradita  manibus 
carnaliter  vivenlium  sacerdotum;  quandoquidem 
defunctus  ille,  et  quod  presbytero  datum  est ,  igno- 
ravit;  et  quod  a  paupercula  muliere  perceplum  est, 
solemne  convivium  scnsit.  Eleemosyna  quippe  ani- 
mashominum  in  lenebras  ire  nonpelilur,  terrenis- 
que  munusculis  sidera  regna  mcrcalur.  Unde  non- 
nulla  in  nostris  partibus  monasleria  praeclaram  nuper 
institutionis  normam  sibimet  indiderunt ,  ul  praeter 
eaeterapietatisopera,etiam  tres  pauperes  cum  priva- 
ta  mengajuxta  se  abbashabeat,eisquesingulismensu- 
ram  cibi  quem  quivis  habet  Fraler  apponat  (S.  Bened. 
Reg.,  cap.  46)  Nam  cum  rcgularis  norma  praecipiat, 
ut  abbatis  mensa  semper  sit  cum  hospilibus,  hoc 
modo  nnvitAr    nlrumaue    rnmnlAtnr-    ni  pi  aliliAiia 


A  venerabilis  plane  Cluniacensis  coenobii  fratribus 
didicisse  me  contigit  insignia  duo  sanctae  homilitatis 
exempla,  quorum  unum  non  mediocritcr  quoque 
praelatos ,  alterum  valet  aedificare  subjectos.  Mar- 
cuardus  certe  ejusdem  rector  Ecclesiae  Maiolum  sibi- 
met  substituit,  et  grandaevae  jaro  senectuti  suse  quietis 
olium  procuravit.  Hic  itaque  dura  priyatus  in  infir- 
raorum  maneret  aedicuia ,  quadam  advesperascente 
die  caseum  petiit,  quein  cellcrarius  pluribus,  ut  Aeri 
solet,  intenlus,  non  modo  non  dedit,  sed  et  duris 
insuper  ministrum  ejus  responsionibus  fregit.  Con- 
questus  est  abbatum  turbam,  nec  posse  se  tot  domi- 
norum  perferre  inolesliam.  Quo  senex  audito,  non 
C  mediocre  scandalum  pertulit ,  et  quia  Iumen  oculo- 
rum  prorsus  amiserat,  dolor  in  ejus  corde  lenacius 
hacsil.  Nam  quo  caecus  a  visibus  vacat ,  eo  quidquid 
audierit,  in  corde  subtilius  versat;  el  quia  perexte- 
riora  quaeque  non  spargitur ,  inleriori  zeli  stimulo 
trticulenlius  inflammatur.  Mane  vero  faclo,  ministro 
suo ,  ut  sese  ad  manum  in  capitulo  duceret ,  jussit. 
Ad<luctus  aulem,  talibusabbatein  aggressus  estverbis : 
Fratcr,  inquit,  Maiole,  non  ego  te  super  me ,  ut  me 
perscquercris  imposui  :  nec  ut  tanquam  emptor 
mancipio  riominareris;  scd  ut  revera  patri  filius 
compatereris,  elegi.  Et  post  hujusmodi  multa  pro- 
pemodum  coinmolus  adjecit  :  Esne,  quaeso,  meus 
monachus?  Quo  respondente  :  Sum  ,  tuumque  me 
non  magis  fuisse,  quam  et  nunc  esse  profiteor.  Et 
ille  :  Si  meus ,  inqnit ,  es  monachus,  protinus  cede 
sedi,  et  locum,  quem  ante  tenueras,  repete.  Quo 
Maiolus  audito,  repente  surrexerit,  humiiem  locum, 
prout  jussus  fuerat,  expeiivit.  Marcuardus  itaque 
qtiasi  postliminio  reversus,  vacantem  occupat  sedera, 
ccllerarium,  cui  fuerai  infensus,  accusat,  quem  mox 
terrac  proslratum  ^urius  corripit ,  tandemque  mo- 
rinm  nmnitpnti»    «*.ii  cihi  videhalnr .  iniunail.  Per- 


Wi  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  -  OPUSCULA  VARIA.  871 

verae  virlua  obedientia?,  et  raonachicae  mortificatio  A  ganum  forte  non  posset  audire  clamorem,  de  loto 
disciplinse.  Yere  in  eo  cernitur  et  imperialis  patien- 
lia  dignitaa,  et  aposlolicae  humiliuiis  regnare  ma- 
jestas,  Jussus  enim  prioratus  officium  abjicere,  non 


contampsit,  jussus  recipere,  palienler  et  humiliter 
obedivit :  utrobique  sibimet  mortuus ,  et  consum- 
malae  obedieuliae  loro  constrictus,  dum  aiienis  om- 
nino  se  substravilimperiis,  nulla  proprii  sensus  in 
se  vivere  vota  permisit.  Sed  quoniam  tanta  beati 
viri  humiiitas  slerilis  esse  non  potuit,  quod  prius  de 
Spiriturt  sancti  rore  radix  ipsa  concepit,  prorum- 
penlium  ramorum  germen  pulluiando  difludit. 

Vir  iiaque  Domini  venturus  aliquando  Romam, 
praecipit  cuidam  fratri ,  ut  sectim  pergeret ,  quia 
sicul  rogatus  fuerat  eum,  in  monasterio  S.  Pauli 


corpore  linguam  fecit.  Quod  dum  eminus  Maiokis 
aspexii,quid  hocesset,  incunctanler  agnovit,  moxque 
misso  remigio  transferri  ad  se  monacbum  fecit. 
Quem  praesto  vir  Dei  ad  quid  venisset,  inquirit :  at 
ille  simul  et  de  praeleritis  veniam  deprecatur,  et 
impleturum  se  de  caeleris  quidquid  injungeret,  pol- 
licetur.  Tunc  ille  :  Vis,  inquit,  absque  dubio  pceni- 
tentiam?  Quo  respondente  :  Voto;  protinus  addidit : 
Huic  igitur  osculum  praebe.  Nam  casu  luberosae  cutis 
illic  leprosus  asiabal.  Illc  confestim  in  ejus  osculum 
ruit,  moxqtie  lepra  mundali  corporis  prorsus  eva- 
nuit.  Sic  sancia  obedienlia  fructum  suae  humilitatis 
ifavenit,  dum  non  modo  veniain  se  corrigendo  pro- 
meruit,  sed  el  signuin  insupertam  perspicua?  virlutis 


priorem  constituere  decrevisset ,  ille  nonnulla  diffi-  B  ostendit.  Et  cui  superbia  pene  potuit  apostaticam  in- 


cullatis  obstacula  reluctatus  opposuit,  et  modo  hoc, 
roodo  iilud,  tandem  obstinatus  obedire  conlempsit. 
Maiolus  autem  inobedienliam  fratris  xquanimiter 
tulit,  eoque  reliclo  itinere ,  quo  decreverat,  com- 
meavit.  Cumque  frater  in  monasterio  per  inobe- 
dientiam  remansisset,  et  reliqui  fraires  in  eum  ve- 
hcmenter  invehereut,  ac  tam  obstinatae  duritise  per- 
vicaciam  unanimiter  increparent,  tandem  in  cor 
reversus,  adversus  propriam  voluntatem  iii  arma 
congredilur,  salutaris  obedientiae  telis  accingitur,  et 
mox  supernse  gratiae  fervore  snccensus,  beati  viri 
vesligia  perniciter  comiLalur.  Sed  dum  ille  nesciens 
ccepto  ilinere  gradilur;  hic  vero  posl  eum  fesiiiianter 
accelerat ,  et  anxius  ac  repentinus  anhelai.  Mox  ad 


ferre  perniciem,  humiiitas  dedit  apostolicam  eibi- 
bere  virtutem. 

585  Hacc  omnia,  venerabilis  Pater,  non  sine 
magno  timorc  describimus,  nevel  per  oblivionem 
propriam,  vei  per  infldac  relationis  audaciam  a  vc- 
ritatis  linea  qnantumlibet  declinemus.  Quamobrem 
naec  nos  non  constanter  astruimus;  sed  quia  velut 
sub  hoc  relationis  ordine  ad  nostram  fuerint  periaU 
notitiam,  opinamur. 

Verum  quisquis  obedientiam  praedicat,  illi  sum- 
mopere  cavendum  est,  ut  eum  nota  rebellis  inobe- 
dientiae  non  inurat.  Nam  ubi  distat  586  opus  a  la- 
biis,  foedatur  nomen  auctoris.  Quoniam  qui  idipsum 
quod  ore  sialuit  faclis  oppugnal,  legeai  procul  dubio 


quemdatn  fluvium  pervenit ,  cujus  vir  Domini  jftm  G  destruil  quam  promulgat.  Quapropter  ipsuin  obfr* 


vada  transierat,  et  super  ripam  adhuc  alteram  con- 
sistehat. 

Gum  itaque  monachus  in  citeriori  se  fluminis  cre- 
pidine  figeret,  quoniam  absente  navigio  transihun 
non  haberet,  videns  procul  astare  magistrum,  quod 
solum  potuit,  praesto  corruens  in  terram  se  humili- 
ter  slravit;  et  quia  veniam  deprecans,  per.oris  or- 


..  dientiae  deprccor  el  humilitalis  auctorem,  ut  in  pro- 
ximo  dignctur  a  me  hujus  infamiae  probra  repellere, 
meque  permitlat  hunc  Prophetae  versiculum  in  Ca- 
sinensis  coenobii  foribus  decantare  :  t  Fropter  Iioc 
sciet  populus  meus  nomen  meum  in  die  illa,  quia 
ego  ipse  qui  loquebar  ecce  adsum  (Jsa.  lii,  6).  » 
Sit  nomen  Domini  benedictum. 


M75W  OPUSCULUM  TRICESIMUM  QUARTUM. 

DE  VARIIS  MIRACULOSIS  NARRATIONIBUS ,  ADDITA  SIMILI  DISPUTATIONE   DE 
VARHS  APPARITIONIBUS  ET  MIRACULIS. 


Abgcmento*.  —  Hoc  opuscnlum  totura  exemplis  admirandis  refertum  est,  qiue  uno  nomine  miracula  ap- 
~.iu..i..,  «..«  m,tfnim  v\m  RH  *(h~~-~l--  --\~.~:.  zl  v:r:u::- .  :.  :::":::::  '-'■>"«-*»-  habere,  cer- 


573  OPUSC.  XXXIV.  —  DE  VARHS  MIRACUL.  ItfARRAT.  574 

mirum  perversa,  et  ultricibus  flammis  evidenter  ob-  A  et  piceos,  sulphureosque  felores  non  sine  tetri  fumi 


noxia,  hoc  eam  sacrilegiuin  venenala  serpenlis  anti- 
qui  suadela  perdocuit ,  ut  corpus  Dominicum  quasi 
communicalura  perciperet,  quod  caute  resewans, 
viro  suo  postinodum  noo  sine  quibusdam  maleficiis 
propinarel.  Quod  videlicet  a  sacerdote  perceptum, 
et  usque  dum  occasio  praebereiur  palliolo  reserva- 
tum,  non  sine  magno  dedit  stupore  miraculum.  Haec 
enim  parlicula  Doroinici  corporis  inventa  est  usque 
ad  medietatem  in  carnem  esse  conversam,  altera 
vero  medietas  panis  speciem  non  mutavit.  llaque  si 
rite  reminiscor,  hoc  proposuisti,  deinde  quid  por- 
tenderent,  inquisisli.  Super  qua  quaeslione,  quia  non 
necesseest  diutius  immorari,  brevi  compendio  quid 
mihi  videalur  expediam.  Nam  idcirco  Deus  omnipo- 


voluminibus  exhalantem.  Circa  quem  lacum  leter- 
rimi  quidam  velut  JSlhiopes,  nigris  similiter  equis, 
sed  excelsis  instar  turrium,  insidebant.  Intus  autem 
innumerabilia  crudelium  tortorum  monstra ;  damna- 
.torum  vero  videbantur  horribilia,  ac  diversa  sup- 
plicia.  Inter  quos  subito  conligit,  ut  etiam  Arnal- 
dum  videret  episcopum,  quem  videlicet  in  illis  prae 
nimielate  caloris  exundantibus  aquis  cervicetenus 
iimnersum,  terribiles  duo  iEthiopes  conslringebant, 
quorum  alter  sartaginem  ferream,  alter  calicem 
aureumin  manibus  habere  vidcbalur;  sed  iste  cum 
sartagine  calicem  replebat  aqua,  ct  ille  labiis  epi- 
scopi  protinus  eumdcm  calicem  apponebat,  eumque 
funditus  ehibere  compellebat.  Sic  ilaque  nunquam 


tens  sacrosancluin  illud  mysterium  in  carnis  speciem  B  cessabani,  et  ille  poculum  labiis  hiantis  immergere, 


verlil,  ul  perftdiam  reprobae  mulieris  argueret,  dum 
visibilem  Dominici  rorporis  ostenderet  verilatem  : 
quaienus  quae  purum  panem,  ut  videbatur,  ante 
credebat,  verae  carnis  speciem  cerneret.  sicque  sa- 
erilegam  ccepti  sceieris  audaciam  suo  ipsa  judicio 
condemnaret.  Quod  antem  medielas  sic  remansit, 
ad  evidentioris  judicii  testimonium  proficit,  ut  dum 
in  una  eademque  substantia  hinc  panis,  illinc  carnis 
adesse  consideras  speciem,  in  utroque  verae  carnis 
verique  panis  indifferenter  intelligas  verildtem,  quia 
tt  ipse  est  panie  qui  de  cmlo  descendil  (Joan.  vi), 
et  ipsa  nihiiominus  caro  quae  de  virginalis  utcri  ma- 
teria  prodiit. 
Nam  et  vester   ille  finitiraus  piaj  recordationis 


et  istc  coactus  indesinenter  haurire.  Quid  multis 
imnioror?  Hanc  visionem  audivit  episcopus  ut  mo- 
nasterio  restituat  calicem,  ab  amicis  omnino  sugge- 
ritur.  Ule  sub  forlassis  ambiguo  reddere  pollicetur. 
Sed  duin  res  in  crastinando  diffcrlur,  imo  dum  circa 
salutem  suam  ille  non  vigilat,  ccelestis  super  eum 
sentenlia  non  dormitat.  Nam  et  6.  Petrus  de  his, 
qua;  fictis  verbis  in  avaritia  negotianlur,  ail :  i  Qui- 
bus  judicium  jam  olim  non  cessat,  perditio  eorum 
non  dormitat  (/  Pelr.  n).  >  Quadam  ilaque  die,  terlia 
propinquante  jam  hora,  in  caslelli,  ubi  erat,  crepidi- 
nein,  sellam  praccepit  afferri,  ut  surgeniis  calorem 
solis  exciperet,  ac  malutinis  frigoris  reliquias  pro- 
pulsaret.  Cumque  residenli  domeslici  sui,    servi, 


Amalphitanus  episcopus,  nomen   nescio,  Stephano  Q  alque  contubernales  assisterent;  et  illesecurus,  hi- 

laris  ac  jucundus,  facela  cum  eis,  el  urbana  verba 
misceret;  subito  repentinus  dolor  in  ejus  verticem 
tanqnam  gladius  irruit;  eumque  morior,  morior 
exclamare  coegit.  Mox  bajulanlibus  necessariis  de- 
fertur  ad  leclulum  :  mysterium  sacrosanctac  cominu- 
nionis  accepit  ac  spiritum  prolinus  exhalavit.Timeat 
ergo  quisquis  vel  ecclesiastici  myslerii  utensilia  dis- 
trahit,  vel  tremendi  analhematis  elogium  parvi- 
pendit ;  ne  dum  quasi  securus  ambulat,  Jalentis  eum 
judicii  laqueus  comprehendat.  Heu  miserabilis  valde, 
et  infelix  humana  conditio!  Certe  praefatus  episco- 
pus  licet  in  hoc  sibi  negligenliae  torpor  obrepserit, 
alias  tamen  acutus  erat,  ingeniosus  et  caulus,  tan- 
ueque  facundiae,  ut  dum  expeditissime  in  verbis  de- 
D  curreret,  circuracisus  labiis  dici  non  immerito  po- 
luisset.  Sed  cum  Aposlolus  dicat  :  t  Prudenlia 
carnis  mors  est;  prudentia  spiritus  vila  et  pax 
(Rom.  vm)  :  >  quid  prodest,  si  quispiam  saeculi 
hujus  prudentia  calleal,  si  ingenii  vivacis  obluli- 
bus  abdita  comprehendat,  si  versuta  calliditate,  tan- 
quam  Proteus,  in  varia  se  formarum  mooslra  con- 
vertat. 

590CAPUT  n. 


Romano  Ponlifici,  me  praesente,  sub  jurejurando  sa> 
pe  leslatus  est  quia  cum  aliquando  ad  mensam  Do- 
miui  sacrificalurus  accederet,  sed  super  sacramento 
Dominici  corporis  incredulus  haesitaret,  in  ipsa  cor- 
fractione  salutaris  bostiae,  rubra  prorsus  ac  perfecta 
caro  inter  ejus  manus  apparuit,  ita  ut  eliam  digitos 
illius  cruentaret,  sicque  sacerdoti  omnem  scrupulura 
dubietatis  auferret.  Ubi  notandum  quara  sitiramane 
periculum  indignis  manibus  attrectare  tam  terribile 
sacramenlum.  Sed  quid  de  sacramentis  ipsis  eloqui- 
mur,  cum  etiam  super  eos  aliquando,  qui  ex  eorum 
vasis  offeiuhint,  terribiles  fieri  sententias  videa- 
mus? 

CAPUT  PRIMUM. 

lerribUe  exemplum  Arnaldi  episcopi  Arelini  cali- 
cem  Dominicum  atienaniie,  et  ab  Ecclesia  sublra- 
hentU. 

ArnaMhim  certe  Aretinae  sedis  episcopum  tu 
quoque  familiariter  agtovisti.  De  boc  mihi  Mar- 
linus  eremita,  magnae  seilicet  opinionis  vir  ac  ce- 
lebris  famae  narravit  589*  Quia  ex  qnodam  sui 
juris  monasterio  calieem  aureum  abstulit,  et  qui- 
busdam  imminentibus  necessariis  alienavit   :   cui 


*75  S.  PETRI  DAMIANI OPP.  TOMUS  SEU  PARS  ni.  -  OPUSCULA  VARIA.  5fa 

cit.  In  Longobardiae,  inquit,  finibus  unde  originem  A  nullumque  cum  eo  tanquam  energumeno  dignantur 


duco,  vir  eral  versipellis  ingenii,  et  acutissimae 
subtilitalis,  duplex  animo,  sermone  lepidus,  concin- 
nandis  fabricandisque  commentis  edoclus,  in  repe- 
riendis  ac  variandis  consiliis  vehementer  astutus. 
Nunquam  erigebat  brachia  contra  torrenlem,  sed 
ex  quocunque  latere  mundani  lurbinis  eum  aura 
proflaret;  ille  protinus  aptuin  callidilatis,  atque  ver- 
sutiae  paliium  opponebat.  Accidit  auteni,  ut  hunc 
posl  obitum  quidam  frater  nocturna  visione  conspi- 
ceret.  Lacus  crat  igneus;  qui  flammivomis  vapora- 
bat  incendiis,  et  crepitanlibus  ignium  globis  lerribi- 
lem  cementibus  incuiiebat  horrorem;  quem  lacum 
trabalis  enormitalis  videbantur  obsidere  dracones, 
variaque  serpeniium  genera,  hinc  inde  per  circui- 


habere  consortium.  Porro  cum  dWes  si(,  et  exube- 
rans  domus  ejus,  fluunt  pannosae  et  illotae  vestes, 
horret  inculta  caesaries,  caput  ejus  diulurni  sudoris 
fetel  injuria,  corpus  totum  per  longam  sordet  incu- 
riain.  Hic  plane,  cum  me  adesse  cognosceret,  me 
concitus  adiii,  mala  quae  patiebatur  exposuit,  que- 
relam  de  suis  sobrio  sermone  digessit,  et  (quantum 
ex  tenore  verborum  ejus  coliigere  p<>tui)  ratiortabi- 
liter  declamavit.  Iiaque  conveni  lilium,  episcopum 
quoque  ac  de  civilate  quamplurimos,  et  sublililer 
inquisivi,  quod  inordinatum,  quid  delirum,  quid 
ineptum  in  illo  conspicerent,  pro  quo  illi  vesaniain 
imputarent.  A  quibus  utique  nihil  aliud,  et  ne  unum 
quidem  certi  signi  verbum  addiscere  potui,  nist  hoc 


tum  spatiari.  Vir  autem  ille  quem  diximus,  in  ipsa  B  tantum,  quia  dcmens  est :  quod  omnes  ore  consouo 


flammarum  stridentium  voragine  coarctatus,  lenta- 
bat  quidem  eflfugere,  sed  obstantibus  bestiis,  dole- 
bat  aditum  non  patere.  Modo  scilicet  ex  hac  parte 
fugam  parabat;  sed  ecce  serpens'  obvius  aderat. 
Per  aliam  partem  erumpere  salagebat,  sed  ecce 
rursus  alia  bestia  laxo  gutture  stridens  iter  occluse- 
rat.  Ule  rursus  ct  alia  ad  evadendum  loca  tentabat, 
sed  insurgentibus  bestiis,  omnino  meatus  aufugii 
non  palebat.  Porro  autem  cuin  Veritas  dicat:  <  Ea- 
dem  mensura  qua  meusi  fucritis  remetietur  vobis 
(Uatlh.  vii  ;  Marc.  iv);  >  hoc  illi  justo  Dci  judicio 
contingebat.  Sicut  enim  ille  per  carnalis  astutias 
vanitatem,  ex  quibuslibet  hujus  saiculi  sc  noverat 
laqueis  expedire ;  ita  postmodum  versa  vice  nullo 


unanimiler  afferebant.  Cuinque  ego  dicerem  :  Quo- 
modo  id  scitis,  quibusve  iudiciis  eum  insanire  con- 
jiciiis?  Nihil  aliud  invenientes ,  idipsum  denuo 
rcplicabant :  Dcmens  est.  Quod  mihi  videlur  pro- 
fundum  atque  admirabile  Dei  omnipotenlis  esse 
judicium,  ut  qui  prudens,  et  sciens  spunte  desjpuisse 
cognoscitur,  prudcns  et  sciens  opinione  vesanue  pu- 
niatur :  et  qui  sponte  factus  est  furiosus,  demens  ab 
omni  populo  judicetur  iuvitus.  Merito  contra  voium 
adjudicalur  insania;,  qui  voluntate  propria.  conalns 
est  insanire.  Enimvero  si  veracilerfureret,  eo  minus 
miscr  essct,  quo  despeclus  sui  mala,  quae  paiitur, 
ignoraret.  Non  est  itaque  sicut  mortuus  sseculi  (PsaL 
cxiii),  qui  non  scnlit;  sedsicul  mortuus  estinferni, 


valebat  ingenio  supplicium,  quo  cruciabalur,  eva-  C  qui  jugiier  morilur,  et  mortem  ipsam  sentire  non 


dere.  Qui  nimirum  si  prudenliam,  qua  callebat,  in 
divinis  studuisset  exercere  mandatis,  non  cremare- 
tur  inter  rabida  ora  serpentium,  sed  gauderet  potius 
intcr  agmina  beqlorum. 

CAPUT  III. 

Alind  exemplum  cujusdam  non  dantis  honorem  loco 
sacro 
Unum  planecontigitinnoslris  partibus  dequodam 
carnalitcr  sapiente,  quod  dignum  non  est  silentio 
pralerire.  Fanensis  quidam  primarius  civitatis , 
Hugo  nomine,  ipsa  nocte,  qua;  peracta  Parasceve, 
sacrosanclum  Sabbatum  Dominic«x  sepultnrac  pra- 
cedit,  cum  armis  et  armalis  ingressus  ecclesiam,  in 
qua  diviqis  vacabatur  ofliciis,  perosum  sibi  violen- 


desiui:.  Saivo  nempe  ilio  terribili  in  mundi  (ine  ju- 
dicio,  nr.nc  etiam  omnipotens  Deus  non  modo  cru- 
delia  quaelibet  facta,  sed  et  superba,  sive  sacrilega, 
prout  dignum  est,  ulciscilur  verba.  Vindicavit  siqui- 
dem,  quod  Batthassar  sacra  vasa  temulentus  indigne 
tractavit  (Dan.  v) ;  nec  dimisit  inullum,  quod  Nabu- 
chodonosor  arroganter  elata  verba  deprompsit  : 
c  Nonne,  inquit,  haec  est  Babylon  magna,  quam  ego 
redificavi  in  domum  regni,  in  robore  fortitudinis 
meae,  et  in  gloria  decoris  mei? »  (Dan.  iv.)  Et  ecce 
sicut  propheta  testalur,  cum  adhuc  sermo  esset  in 
ore  regis,  vox  de  coelo  ruit :  «  Tibi  dicitur,  Nabu- 
chodonosor  rcx ,  regnum  transit  a  te,  et  ab  homi- 
nibus  te  ejicient,  et,  cum  bestiis,  atque  feris  erit 


ler  hominem  cepit,  ac  vinculis  crudeliler  mancipa-  D  habitatio  lua  (/6id.).  >  Punivit  praeterea  Dominus 
vit.  Quem  quia  nova  praesumpsil,  novo  Deus  omni-  Sedechiam  regem  Juda,  qui  per  reprobos  actus  Dei 
potens  supplicio  condemnavit.  Nam  cum  sensum  mandatum  contempsit  (II  Par.  xxxvi)i  Ullus  est 
nienlis,  in  quantmn  mihi  videtur,  integrum  teneat,  eliam  Ananiam  prophetam,  non  quia  malum  fecit, 
omnes  eum  lanquam  vesanum,  exinanitum,  alque     sed  quia  mendacium  protulil.  Cui  Jeremias  :  t  Non, 


flamAnlAm  pnncmninl     oKiT 


v«tw  itinml 


micii  ia  riAminiic    At  tn  ^nnfiilAre  fecisti  00- 


577  OPUSC.  XXXIV.  -  DE  VARIIS  MIRACUL.  NARRAT.  578 

laritcr  deditus,  sed  el  coutra  suum  ordincm  terribi-  A  facic  inimici?  •  (P$al.  lx.)   Huic  enim  erpositioni 

ipsum  quoquc  Siloe  nomen  adgaudel.  Siloe  siqui- 


liler  bellicosus.  Hic  ilaquc  cum  ecclesiam  B.  Mau- 
ritii  mullis  inclytam  praediis,  suis  dilionibus  usur- 
paret;  polens  autem  quidam  e  diverso  sui  juris  esse, 
non  sine  magna  livoris  alque  certaminis  auimositale 
contenderet,  tandem  belli  dies  utroque  paciscente 
staluitur,  et  a  mullis  hinc  indc  frementium  arma- 
torum  agminibus  convenitur.  Potens  autein  ille, 
quem  diximus,  nuntium  ad  hostilia  castra  direxil, 
qui  el  apparalum  beili  solerli  speculationc  perpen- 
deret,  ac  sibi  celeriter  nuntiaret.  Forte  tunc  cleri- 
cus  missam  cum  his,  qui  dimicaluri  erant,  suis 
fautoribus  audiebat.  Cumque  ad  Evangelium  veni- 
retur,  in  fine  ieclum  est  :  c  Omnis  qui  se  exaltat, 
humiliabitur;  etqui  se  humiliat,  exaltabitur  (Matih. 
xxiu;  Luc.  xiv,  xvm).  >  lllico  clericus  in  hanc  sa-  B 
crilegam  vocem  protervus  erupil  :  Haec,  inquiens, 
8enlentia  vera  non  esl;  nam  si  ego  me  meis  adver- 
sariis  humiliter  inclinasscm,  hodie  lot  possessio- 
num  atque  clientium  copias  non  haberem.  Revcrsus 
autem  nuntiusdomino  suo  fideliler  relulit,  non  modo 
quod  in  bellici  procinclus  apparatu  conspexit,  sed  . 
hoc  etiam  quod  in  ore  clerici  tumide  loqueniis  au- 
divit.  Tunc  ille  plaudens  in  Domitio  laetus  efficitur, 
alque  ad  spem  procul  dubio  obliuendae  vicloriae  mi- 
lites  cohortalur.  Conglobalis  itaque  diversorum 
cuneis  armalorum,  ex  utraque  parte  pugna  commit- 
titur,  vires  viribus  opponuntur,  depressa  telorum 
silva  deponitur,  et  humanis  inflicla  corporibus  arma 
grassantur.  Habebat  autem  clericus  equara,  quam 


dem  interprelatur,  mi$$us.  Haud  dubium  quin  s!t 
ille,  qui  dicit :  c  Qui  mc  misit,  mecum  est  (Joan. 
vm).  >  £t  ibi  caecus  a  nalivilate  lumen  accipit  ab  eo 
qui  ait  :  c  Ego  sum  lux  mundi  (Matlh.  xxi).  >  Dc 
casu  istius  turris  alibi  sub  figura  dicitur  lapidis  : 
i  Omnis  qui  ceciderit  super  illum  confringelur, 
supra  quem  vcro  cecideril,  couterel  eum.  >  Super 
hanc  turrim,  sivc  lapidem,  cadil  lioino,  atque  con- 
fringitur,  cum  per  (ragilitalem  aliquam  peccat,  sed 
ejus  super  se  ruina  conlcritur,  cum  superbe  bla- 
sphemat.  Turris  ergo  Siloe  super  hunc  clericiim 
ccciditt  et  sicut  blasphemando  meruerat,  omnino 
contrivit. 

CAPUT  V. 
Quod  Deu$  nullum  peccatum  impunitum  relinquit. 
Etquid  mirum,  si  gravia  nos  peccata  tormenlis 
addicant,  cum  subtiic  Dci  jmiicium  impunita  etiam 
minima  non  rclinquat?  Imo  quid  novum,  si  rcprobae 
locutionis  sacrilcgiuin  daninat,  cum  ipsa  quoque 
laudis  suae  praeconia,  nisi  digne  sint  deprompta, 
contemnat?  Adraldi  nempe  phidentis  et  religiosi 
viri,  qui  Bremetensi  praeminet  monaslerio  ,  didici 
relatione  quod  scribo,  quod  etiam  inditum  Iilleris 
esse  dicebat.  Clericus,  inquit,  Coloniensis  Ecclesia3 
vadum  lluminis  transibat,  et  ecce  bcatus  Severinus 
ejusdem  Ecclesiae  nuper  episcopus,  equi  ejus  habe- 
nas  apprehendit,  eumque  retinens,  sistit.  Cumque 
illc  in  stuporem  versus,  et  graviter  admiratus,  cur 


▼idelicet  praeliaturus  ascenderat,  tantse  velocitatis  C  illic  tam  clarns  et  tam  celebris  famre  vir  moraretur 


ac  roboris,  ut  nulius  sibi  videretur  equus,  aul  mutus 
ad  dimicandum  posse  prseferri.  Casu,  imo  Deo  di- 
sponente,  contigeral,  quod  praecedenti  nocle  jumen- 
tum  illud  stabulo  solutum  abscederet,  acervumque 
salis  inveniens,  ex  eo  plurimum  comederet.  Clericus 
itaque  dum  in  acie  conslitutus  super  aquae  rivulum 
deveniret,  ibique  cominusadversanlium  armis  arma 
conferret,  jumentum,  ut  erat  assumpti  saiis  copia 
silibundum,  frenum  de.  manu  rectoris  violenter  ex- 
torsit,  suisque  totum  viribtis  vindicavit,  ac  prceslo 
caput  in  aquam  ad  bibendum  inbianter  immersit. 
Ule  vero,  dum  ea  manu,  qua  scuium  tenebat,  cum 
jumento  confligit,  hostilibus  jaculis  faciem  coaccus 
exponit  :  et  ecce  repente  gladius  os  ejus  fulminis 
more  transfixit,  talique  vir  reprobus  vitam  suam 
fine  conclusit.  0  quam  congrue  in  illa  pertulit  cor- 
poris  parte  vindictam,  qua  nigri  fellis  in  Dominum 
vomueratblasphemiam!  Et  cum  Propheta  de  talibus 
dicat :  c  Filii  hominum  dentes  eorum  arma,  ci  sa- 
gittse,  et  lingua  eorum  gladius  aculus  (P$al.  lvi);  > 
qui  linguam  suam  et  denles  adversus  Detim  gladii 
more  vibravit,  digne  per  eadem  inembra  matcrialis 


inquirerel :  Da  mihi,  ait,  manum  tuam,  etquaecirca 
me  sunt,  non  auditu  disce,  sed  tactu.  Cumque  da- 
tam  manum  fluctibus  episcopus  impressisset,  tantns 
eam  ardor  absorbuit,  ut  undique  carnes  ejus  reso- 
luUe  diffluerent,  el  ossa  nuda  vix  hserenlibus  articu- 
lis  remanerent.  Ad  quem  clcricus,  [cum  adde]  no- 
men,  inquit,  tuum  in  tanla  benedictione  sit  apud 
nos,  el  fama  lua  consonis  totius  Ecciesiae  prseconiis 
celcbrelur,  cur  te  pestilens  liscc  vorago  constringit9 
tantoque,  proh  dolor!  incendio  cruciaris?  Ad  quem 
sanctus  episcopus  :  Nihil,  ait,  aliud  in  me  remansit 
ultione  plectcndum,  pra?lcrhoc  tanttim,  quia  dum, 
in  aula  regia  constitutus,  imperialibus  me  consiliis 
vehementer  implicui,  canonicae  synaxis  oflicia  per 
distincta  horarum  spatia  non  persolvi.  Mane  quippe 
simul  omnia  coacervans,  tota  die  negoliis  ingruenti- 
bns  secura  libertate  vacabam.  Ob  hanc  itaque  ne- 
gligentiam  horarum,  ardoris  hujus  fero  supplicium. 
Tu  vero  omnipotentis  Dei  clementiam  humiliter  im- 
plora,  utmanum  Uiamin  salutis  pnstinse  restiluat 
statum.  Quod  cum  faclum  fuissot :  Vade,  inquit,  fllif 
obsecra  fratres  nostros  Ecclesiae  clericos,  et  alios 


579 


iS.  PETRl  DAMIANI  OPP.TOMUS  SEU  PARS  III,  —  OPUSCULA  VARIA. 


580 


quia  cum  sanctum  virum,  uni  culpae  duntaxat  ob-  A  homo ,   Dei  ducimus    relinquenduin  esse  judicio. 


noiium,  tam  inlolerabiiis  purgatorii  poena  conslrin- 
xerit,  vse,  vae,  qux  mihi,  meisque  similibus  est  in- 
ferendasenlenlia,quostotrealuumprolixitasgravat? 

CAPUT  VI. 

Quod  Dei  laudes  fcedis  cogitalionibus  non  sint  inqui* 

nandce. 

Distinguenda  sunt  ego  per  momenta  temporum 

ecclesiasticae  institutionis  ofllcia,  et  sub  magna   di- 

vini  timoris,  ac  reverentiae  dicenda  sunt  disciplina, 

ne  dum  psallimus,  fructum  spiritus  cum  carnis  de- 

sidia  misceamus.  Quid  enim  prodest,  hosliam  Deo 

laudis  offerre,  et  per  torporem  negligcntiae  fcedis 

cogitationibus  inquinare?  Hanc  porro  boni, 

malique  misturam  locus  ille  significat  evangelicus, 


ln  hac  eiiam  eremo  fonlis  Avellani,  ubi  nunc  ha- 
bilo ,  piior  quidam  fueral ,  nomine  Joannes,  qui 
lentis  quibusdam  infirmitatibus  macilentus  videbalur 
semper  ct  gracilis.  Hac  itaque  sui  corporis  imbecilla 
tenuitale  confisus,  saepe  jacens  in  lecto  completo- 
rium  decurrebat.  Accidit  autem  ut  daemoniacus 
quidam  non  procul  abesset,  qui  multa  hominum  se- 
crela,  et  obscenos  actus  impudens  propalaret.  Cum- 
que  praefatus  Joannes  daemonem  exire  praeeiperet, 
et  quibusdam  exorcismi  qusesiionibus  flagellaret : 
Tunc,  ait,  ille  es,  qui  sub  cotto  quotidie  completo- 
rium  insusurras,  et  modo  me  quasi  sanctus  ejicere9 
et  juris  mei  vasculum  de  meo  vis  dominio  iiberare? 
Hoc  audito,  frater  erubuit,  quia  rei  veritatem  etiam 


ubi  dicitur :  Quia  docente  Domino,  aderant  quidam  B  per  mendacii  recognovit  auctorem. 


ipso  in  tempore  nuntianles  ilii  de  Galilseis  (Luc. 
xiij),  quorum  sanguinem  Piialus  miscuit  cum  sa- 
crificiis  eorum.  Nam  quia  Pilatus,  os  malleatoris 
interpretatur,  quid  per  hunc,  nisi  diabolum  debemus 
intelligere,  qui  paralus  est  semper  homines  offen- 
sionum  ictibus  verberare  ?  Unde  et  virgam  super 
humeros  hominum  tenere  dicitur  per  Prophetam : 
c  Virgam,  inquit,  humeri  ejus  superasti,  sicut  in  die 
Madian  (Isa.  ix).  >  Quid  vero  sanguis,  nisi  peccata? 
Quid  sacrificia,  nisi  rectas,  et  acceplabiles  Deo  si- 
gnificant  actiones?  Pilatus  ergo  Galikeorum  sangui- 
neni  cum  sacrificiis  miscuit,  quia  maiignus  spirilus 
vel  oraliones  nostras  pravis  cogitationibus  polluil, 
vel  opera  bona  peccati  cujuslibet  attaminatione  cor- 


Alteretiam  eremita,  qui  vocabatur  Joannes  de 
Anso,  cum  ei,  ut  egrederetur  vehementer  insisteret, 
ac  divini  nominis  adjurium  crebrius  inlenUret : 
Nunquid  oblitus  es,  ait,  hac  libi  nocte  quid  fece- 
rim?  Nam,  si  non  excidit,  certus  es  quia  dum  ego 
me  iu  apri  siiveslris  efflgiem  verli,  tu  me  quasi  ve- 
nator  insectabaris.  Sed  qui  videbar  aper,  subito  spe- 
ciem  venuslae  muiieris  assumpsi,  atque  jn  osculum 
tuum  ruens,  ut  semen  effunderes,  cum  gioria  trium- 
phavi.  Cum  itaque  reprobus  spiritus  de  fratre  delin- 
quenle  per  soporis  energiam  se  glorietur  habuisse 
triumphum;  quanto  putamuseum  gaudere  tripudio 
super  his,  qui  labunlur  in  adulterium,  vel  incestum? 
Unde  saepe  Deus  omnipotens  terribiie  exhibet  etiam 


rumpil,  ut  sanguis  sacrificium  polluat;  dum  reatus  G  jn  hac  vitajudicium,  nec  tamen  miseri  homines  de- 
offensio  oblatam  Deo  recti  operis  victimam  foedat.      sinunt  iterare  plectendum. 


Unde  scriptum  est :  c  Quia  cum  Abraham  Deo  sa- 
crificium  de  pecoribus,  ac  volucribus  devotus  offer- 
ret,  descenderunt  voiucres  super  cadavera,  et  abi- 
gebat  eas  Abraham  (Gen.  xv).  >  Quid  enim  expri- 
munt  volucres,  nisi  reprobos  spiritus  per  aera  voli- 
tantes?  volucres  ergo  a  sacrificio  nostro  repellimus, 
cum  operum  nostrorum  viclimas  a  malignis  spiritibus 
eas  foedare  tenlantibus,  provide  custodimus. 

Idem  sane,  quem  praediximus,  Adraldus,  dum  in 
Burgundiae  regno  mihi  convialor  incederet :  In  hoc, 
inquit,  loco  per  quem  nunc  transilum  babemus,  ali- 
quid  contigit,  quod  si  dicimus,  non  videtur  otiosum. 
Fraterquidam  nostri  coenobii  (haud  dubium   quin 


Nam  Robertus  Gallorum  rex,  avus  istius  Philippi, 
qui  in  palerni  juris  sceplra  successit,  propinquaa 
sibi  copulavil  uxorem,  ex  qua  suscepit  filium,  an- 
serinum  per  omnia  collum,  etcaputhabeniem.  Quos 
etiam,  virum  scilicet  etuxorem.  omnes  fere  Gallia- 
rum  episcopi ,  communi  simul  excommunicavere 
sententia.  Cujus  sacerdolplis  edicti  lanius  omnein 
undique  popuium  terror  invasit,  ut  ab  ejus  universi 
socielate  recederent,  nec  praeter  duos  sibi  servulos 
ad  necessarii  viclus  obsequium  remanerent :  qui  ta- 
men  et  ipsi  omnia  vasa,  in  quibus  rex  edebat,  vel 
bibebat ,  percepto  cibo  ,  abominabiiia  judicanles, 
pabulum  ignibus  exhibebant.  His  tandein  rex  coa- 


Cluniacensis)  piae  mentis,  et  recUp  conversationis      ctus  angustiis,  ad  sanum  consilium  rediens,  divertit 


vir,  hinc  aliquando  transibat;et  ecce  crinitus  qui- 
dam,  quasi  ex  Hierosolymitana  peregrinatione  de- 
veniens,  palmam  ferebat  in  manu.  Cumque  peregri- 
nus,  et  monachus  invicem  obvii  sese  altrinsecus 
perlransiissent  ait  ille  :  Completorium  iu  leclo,  nec 
salus  est,  nec  profectus.  Quod  frater  audiens,  admi- 
ratus  expavit ,  ac  repente  post  terga  respiciens , 


inceslum,  iniilque  legale  connubium. 

CAPUT  VII. 

Quod  non  sunt  commatres  ducendce  uxores. 

Sed  etOtto  rex   Teutonicorum,  qui  postmodum 

imperator  creaius  est  Romanorum,  Adalaidem  Ita- 

liae  reginam,  qu%  sibi  commaler  596  cxstiterat, 

suscepit  in  conjugem.  Quem  filius  ejus  Almificus , 


581  OPUSC.  XXXIV.  —  DE  VARIIS  MIRACUL.  NARRAT.  58* 

roris  vinculum  non  ligavit.  Cum  vero  paier  eum  A  prime,  domine,  manifeste  quid  hoc  sit,  ut  confet- 


quadragesimali  decurrente  jejunio,  de  custodia  de- 
crevisset  educere,  antequam  psalterium  expleret , 
quod  aureis  exarabat  apicibus,  recusavit  exire.  Ye- 
rumiamen  dum  exivit,  zelo  sacerdoialis  accensus 
auctoritatis,  non  quievit,  sed  rooxin  patrem  jaculum 
publicae  excommuiiicationis  intorsit.  0  vere  dignum 
regio  genere  sacerdotem,  qui  in  causa  Dei  non  im- 
periale  fastigium,  non  paternum  recognovit  affe- 
ctum  ;  sed  dum  paternam  ac  regiam  auctoritatem 
in  solo  Deo  constituit,  hunc  hominem  ejus  legibus 
resistentem ,  a  se  prorsus  extraneum  deputavit. 
Dixit  autem  patri :  Tu  arbitraris  me  adversum  te 
insolenter  agere,  te  vero  prsejudicium  sustinere ; 
cito  praenosces,  quia  die  sancto  Pentecostes  uterque 


sus  corrigam  quod  erravi.  Porro  vox  eadem  pecca- 
tum  quoddam  [sicut  quaerebal]  signanler  expressit, 
quod  ille  a  se  commissum  iilico  recoguovit,  et  abbaii 
festinanter  ascito,  facta  confessione,  purgavit,  pau- 
cisque  post  diebus  in  sancta  pace  defunctus  est. 
CAPUT  vnu 

Terribile  exemplum  cujusdam  hmninu  detperati, 
ac  inlerficienlu  seiptum. 

Non  talem  sortitus  est  finem  clericus  ille,  de  quo 
mihi  idein  Hugo  Cluniaccnsis  monasterii  rector 
fida  relalione  narravit:  Religiosus,  inquit,  quidam 
episcopus  in  expeditione  positus,  cum  venisset  ad 
ripam  cujusdam  fluminis,  substitit,  ibique  lassus 
recreare  spiritum  eoepit.  Cumque  illic  tranquiile 


simul  astabimus  anleDeum,  ibique  ventilabitur  in-  B  quiesceret ,  audivit  vocem  de  fluminis  alveopro- 


ternos,  librata  justitiae  lance,  litigium.  Ibi  luce  cla- 
rius  apparebit  quis  nostrum  aequitatis  lineam  leneat, 
qnis  Dei  legibus  contradicat.  Factumque  est,  ipso, 
qui  dictus  est,  sacrosanclae  solemnitatis  die,  ut  dum 
praefatus  Augustus  imperialibus  infulis  redimitus, 
mullorumque  pontificum  choris,  sive  procerum  vai- 
latus  agminibus,  missarum  solemniis  interesset , 
repenlino  super  eum  veniente  judicio,  repertus  sit 
mortuus.  Episcopus  autem  in  Domino  jam  quieve- 
rat.  Sic  sic  qui  de  incesto  conjugio  contempsit  inler 
liomines  judicari,  ad  tribunal  aeterni  judicis  coactus 
«est  pertrahi ;  et  qui  subjectum  sibi  dedignatus  est 
audire  ponlificem,  terribilem  super  se  non  potuit 
evadere  majestatem. 


deuntem ,  et  haec  verba  clarius  exprimentem : 
Hora  venit,  homo  non  venit.  His  auditis  episeo- 
pus  sollicilus  redditur  :  et  recogitans  hoc  sine 
mysterio  esse  non  posse,  advcnlum  rei  solerti  cu- 
siodia  praestolatur.  Sed  dum  attentus  explorator 
exspectat,  dumque  haec  et  illa  recogitat,  ecce  qui- 
dam  clericus  agiilime  properabat,  equumque  cal- 
caribus  atterens,  amnem  transire  quantocius  feslh- 
nabat.  Admonuit  aulem  suos  episcopus,  ut  obvios 
se  venienti  festinanter  objicerent,  eumqu*  a  soi 
cursus  impetu  retinerent.  Cumque  ilie  pernkiter 
properans,  flumen  aggrederetur  praecipitanter  in- 
vadere,  ac  sine  mora  transire ;  iUique  contra  vio- 
lenter  obsisterent,  et  gradum  figere  compntissent, 


Haec  ego,  venerabiiis  pater,  et  alia  quamplurima*  C  ait :  Quiescite,  quaeso,  dimittite  me,  recedite;  quia 


non  sine  magnae  formidinis  angore  conscribo ;  ne 
videlicet,  vel  felalores  mei  merae  veritatis  semitara 
non  tenuerint,  vel  ipse  quoque  relationum  in  quo- 
libetimmemor  oblivione  deliquerim.  Verumtamen 
teste  conscientia,  non  haec  mentiendi  voto,  sed  aedi- 
licationis  aifectu,  prout  melius  possum,  narrata  re- 
colere,  satago  schedulis  adnotare.  Si  quid  mihi  U- 
men  in  hisoblivionisobrejsitjimoquidquid  humanaa 
conditienis  infirmitale  deliqui  antequam  neiibus 
biqus  carnis  absolvar,  divina  mihi  pietas  tuis  oratio- 
nibus  in  memoriam  revocet,  ac  digne  lugere  permit- 
tat;  neviventimihipaenitendum  quid  raanere  pos- 
sitoccultum,  quod  morientis  sit  oculis  ingerendunt. 
Homo  abbas  Cluniacensis,  cum  ad  suum  me  roo- 
sasterium  perduxisset,  frater  quidam  senex  in  infir-  ** 
morum  domo,  ingravescente  totius  corporis  tumore, 
languebal.  Hicpqrro,  cum  abbatis  comperissetadesse 
praesentiam,  l«tus  effeclus,  divinam  coepitimpiorare 
clementiem ;  Domine,  inquit,  quem  nullum  latet 
occultum,  quseso,  si  quid  reatus  in  me  est,  quod  non 
sim  hucusque  confessus,  tu  mihi  raisericorditer  in 
memoria  revoca,  quatenus  abbati  meo  dum  praesens 
S97  est,  pure  confitear ;  atque  ab  eo,  qui  jus  hoc 


jussio  regis  urget.  Non  est  res ,  quae  deferri  possit 
in  posterum.  Mysterium  regis  instat,  inevitabilis 
necessitas  imperat.  Quid  plura?  Sanctns  episcopus 
eum  violentissime  retentum ,  supervenienti  nocte 
secum  habere  coegit  hospitium.  Sed,  o  misera  ho- 
minis  ac  lugenda  conditio ,  quae  facilius  valet  sibi 
consciscere  mala  com  desunt ,  quam  vitare  cum 
imminent!  Episcopo  scilicet  cum  suisgravi  sopore 
depresso,  ille  vas  aquse  in  hospitio  reperit,  in  quod 
caput  imxnergens,  suus  ipse  tortor  effectus,  se  fera- 
liter  enecavit.  Sed  sicut  iste,  licet  occulto,  districto 
tamen  Dei  judicio,  carnis  interitum  pertuiit;  ita  per 
ejus  piam  clementiam  mortem  animaB  simul  et  cor- 
poris  alter  evasit. 

CAPUT  IX. 

Votifragm  infirmitate  corripitur,  ut  resipiicat. 

Mam  quod  nunc  dicturus  sum,  et  ex  relatfone 
jam  dicti  Cluniacensis  abbatls,  598  el  ex  ore 
illius,  cui  res  ipsa  contigerat,  frequentius  audivi. 
Adoiescens  quidam  erat  in  finibus  Aquitanise,  qui 
cnm  coaevis  suis  juvenculis  de  animarum  suarum 
ccepit  salute  tractare.  Deliberatione  praemissa ,  tan- 
dem  statuunt,  ac  unanimi  invicem  confoederatione 


883  S.  PETRl  DAMIANl  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  -  OPUSCULA  VARIA.  58t 

non  lenetur.  Quid  mutia?  Mutata  peuitus  menle  A  Sed  jam  se  reprimens  calamus  cobibeat  stylumv 
desponsavit  uxorem.  Cumque  per  processum  tem- 


ne  regulam  breviloiis  exccdal  cpistolare  compcn* 

dium. 

Scribite,  si  placct  dislichoii  istud  in  refeclorio, 

subpedibus  apostolorum. 

lgnit  apostolicum  linguarum  flamma  stnatom, 
Germioat  et  varias  quasi  vox  fecunda  loqueUs. 


poris  mens  ejus  et  memoriam  sancti  propositi  pau- 

latim  deseprorsus  eraderet,  et  sub  praelexlu  con- 

jugii  ad  explendam  camalis  illecebrae  voluptatem 

impatienlius  ebulliret,  divina  super  eum  vigilante 

clementia,  subito  languore  percnssus  est,  ac  paulo 

post  ad  extrema  pervenit.  Necessariis  igilur,  ac 

propinquis  de  jam  quasi    defuncti   disputantibus 

sepultura,  dum  in  medio  positus  videretur  cadaver 

exanime,  vixque  tenuis  quidam  molus  in  ejus  pe- 

dore  palpitaret ;  ccce  duo  teterrimi  ac  trucis  vul- 

tus  ISthiopes   eum  (ut  sibi  videbatur)    tanquam 

leones  rugientes  invadunt,  rapaci  fcrocitale  cor- 

ripiunt,  de  corpore  violenter  evellunt ,  mox  pedes 

ejus,  et  brachia  duris  alligant  nexibus,  sicque  vel-  B 

ut  haedum  in  phalanga  pendulum  altor  post  aiterum 

bajulare  cceperunt.  Quos  autem  dolores,  et  torsiones 

ipse  |ienuierit  9  quantum,  et  qualia  viderit,  vel 

audierit,  per  quamplurima  eum  Ioca  vectaverint, 

perlongum  est  non  tantum  stylo  dirigere,  sed  sim- 

plicibus  quoque  verbis  ex  ore  per  ordincm  referen- 

tis  audire.  Hoc  lantum  bic  inferre  sufficiat,  quia 

dum   per  obscurae  caliginis  eum  loca  portarent; 

ecce  B.  Petrus  apostolus  splendidus  el  coruscans 

occurrit,  eumque  de  portantium  humerisraptum, 

nexibu*,  quibus  angebatnr,  absolvit.  Illi  mox  relicta 

prxda  stridentes  dentibus,  et  ejulantes  abscedunt, 

factumque  sibi  praejudicium  flebiles  conquerunlur. 

Beatus  autem  apostolus  adolescentem  ad  Cluniaci 

monasterium  secum  duxit,  eiqnc  forinsecus  posito,  G  nicae  regulae  tramiiem  non  jam  coacti,  sed  gauden- 


DISPUTATIO. 

DE  VARIIS  APPARITIONIBUS  ET  MIRACUUS. 

Argumentum  .  —  Archiepiscopo ,  utpote  qui  talibus 
rebus  audiendis  magnopere  delectabatur,  nuntiat 
canonicos  Velilrensis  Ecciesiae,  cui  ipse  praeerat 
emersisse  tandein  aliquando,  el  se  ad  bonam,  ut 
dicitur,  frugem  recepisse ,  eosque  juxta  pra> 
scriptam  sibi  disciplinam,  non  ut  ante  coactos, 
sed  sponte  et  Ubenter  vitam  instituere.  Affert 
deinde  nonnuila  exempla  ,  et  mira,  quae  mnllis 
contigerunt,  ex  quibus  non  parva  utilitas  percipi 
potest. 

Domno  A.  venerabili  archiepiscopo ,  Petrus  pec- 
cator  monachus  plenissimae  devotionis  aflectum. 

Quia  novi  sanctam  mentem  luam ,  venerabilis 
Pater,  pnecipue  de  hominum  salute  gaudere,  adeo 
ut  cum  animarum  le  conligit  audire  profectum  , 
velut  ad  dulcium  epularum  aggliscas,  ac  delccteris 
edulium. 

Refero  tibi  de  canonicis  nostris ,  sanctae  videlicet 
Velitrensis  Ecclesiae,  quia  qui  sub  multis  laboribus 
nostris  atque  sudoribus  incorrigibiles  videbanlur, 
jam  per  divinam  gratiam  resipiscunt,  et  per  cano- 


fiese,  donec  reverleretun,  exspectare  proecepit.  Ego, 
inquit,  meum  monasterium  ingrediens  visito,  ac  per 
circuitum  cuncla  perlustrans,  quid  agatur,  altendo : 
deinde  ad  te,  consideratis  omnibus,  redeo.  Sed  mox 
ut  iste  relictus  est  solus,  ecce  crudeliores  et  acrio- 
res  iidem  revertuntur  ittthiopes,  et  non  jam  per 
manus  et  pedes,  sed  per  genitalia  ipsa  corripiunt, 
euinque  sic  non  sine  gravissimo  illius  dolore  suspen- 
dunt.  Nam  vclut  si  roslro  passer  accipitris ,  vel 
aquilinis  unguibus  columba  rapiatur  implumis  ;  sic 
a  reprobis  Illis  spiritibus  miser  iste  corripitur , 
trahitur  libratus,  pcr  verenda  suspenditur,  et  quasi 
recuperata  praeda ,  qurc  fuerat  perdita ,  longius 
asportatur ;  cuin  ecce  beatus  Petrus  radianti  nimis, 


tes  incedunt.  Unusquisque  praeterea  eorum  quadra- 
gesimali  tempore  quotidie  psalterium  complet;  tri- 
bus  per  bebdomadam  diebus  omnes  vino  et  pulmento 
commoniter  abstinent ;  tantumque  districtae  conver- 
sationis  videntur  habere  fervorem ,  ut  per  totam 
Quadragesimam,  quae  est  ante  Pascha :  et  illam, 
quae  Nativitatem  Doroini  nostri  Jesu  Christi  consue- 
tudinaliter  antecedit,  tribus  in  hebdomada  diebus 
unusquisque  se  in  capituk)  coram  fratribus  exuat, 
et  propria  peccata  confestus ,  dura  corrigiarum 
scutica  perferat  disciplinam.  In  quo  videlicet  san- 
cuc  conversalionis  indicio  potes  manifeste  colligere, 
quid  de  cacteris  vitae  modis ,  et  observationibus 
debeas  aeslimarc.  Et,  o  disciplina  salutifera,  nimi- 


ac  terribili  splendorc  conspicuus,  se  tanquam  ful-  D  rnm  carnis  afllictio !  in  qua  dum  corpus  ajd  buma- 

num  OOO  nudatur  aspectum ,  ante  Dei  oculos 
coruscantibus  indumentis  apparet  ornatum.  Porro 
vix  dum  mensis  emensus  est  quo  res  contigit  ista 
quam  refero. 

Cap.  primum .  Baruncii  eremitcc  sanctitas. 
Baruncius   plane  mihi   frater  unanimis ,  et  in 
amoris  praecipui  dulcedine  singularis,  non  in  eremo, 
sed  in  villa  quadam  eremo  subjecta,   dum   opui 


men  injecit,  rapinam  suam  quasi  per  impetum 
violenti  spiritus  apprehendit,  et  clavibus  quas 
manu  gestabat,  raptores  nequissimos  acerrime  ver- 
beravit.  Mox  illum  ad  domum  propriam  usque 
perduxit,  reddensqne  spiritum  corpori,  ulramque 
saluti  substanliam  reformavit.  Nam  ille  protinus 
convalescens ,  599  domui  suae  sine  cunctalione 
disposuit,  atque  ad  Cluniacense  monasterium  pro- 


5tt                              OPOSC.  XXXIV.  —  DC  VARI18  MIRACUL.  NARftAT.  |g9 

innocenii  Tiro;  sufficere  judicarent ;  Ule  petiit ,  «  A     Ca,.  II.  -P«ru,>««,  *,**>,,•  •^«^ra«rf«  rfi*. 
decem  sibi  annorum  poenitentiani  traderent ,  quam  *";' "-- 


Illico  peragendam  fratribus,  qui  morabantur  in 
eremo,  quaniocius  deiegarent.  Nocte  igitur  inse- 
cuta ,  dum  quique  per  cellas  constittiti  post  gai- 
licinium  nudali,  corporalibus  disciplinis  insislerent, 
festiEarentqite  fratres  poenitentiam,  anlcquam  ilio 
moreretur ,  implere  ;  Lamberto  fratri ,  qui  sibi 
scdulus  assistebat,  Baruneius  ait :  Cur,  inquit,  te 
non  prxparas,  et  sicut  caleri  fratres  Uidumcnlis 
ecclesiasticis  non  adornas?  Omnes  enim  de  eremo 
fratres  usque  modo  mihi  visibiliter  asliterunt , 
albis  nimirum  ac  respiendentibus  stolis  kiduti,  et 
velut  in  choro  psalienies  micantium  vestium  can- 
dorc  conspicui.  Compulit  ergo  ilJumt  ut  ad  eorum 


nitus  punitur. 
Et,  o  utinam  sic  Albuino  [Alberico  f.]  Parisiensif 
Fcclesiae  contigisset  episcopo.  Cui  nimirum  dtm) 
septimi,  si  rite  teneo,  mensis  jejuniiim  celebraret; 
ct  profligatojam  jqunii  biduo,  ad  Sabbolum  per- 
venissel,  sin^ularis  ferus  venatione  captus,offcrtur. 
Mox  iile  in  concupiscentiam  Jethalis  edulii  pcsiiien- 
ter  iliectus  exarsit,  jejunium  in  allcram  hebdoma- 
dam  transferendura  esso  dccrcvit :  el  confestira  coT 
quis,  ut  porcum  accuralius  coquerenl,  isnperavit. 
lllo  itaque  die  gufc  siue  perfecii  homo  miserabilia 
appetitum,  oclavo  autem,  proximovidelicetSabbaio, 
diem  clausit  extremuin.  Et  hoc  cerle  digne  comme- 
ruit,  qui  de  Ecclesiae  sacrario  quasi  sepulcra  con- 


indueretur  exemplum.   Ubi  notandum  ,  qnia  dum  B  cuPlscenli*  fecXl  »"  deseno  {Num.  xi).  Quid  autem 


fralrcs  illi  nudaii  corporalibus  disciplinis  essent  ab . 
ipso  procul  inteuti,  ei ,  ut  ita  loquar,  non  jam  car- 
nalibus,  sed  spirilualibtis  oculis  decorocuUu  vide* 
banUtr  induti.  Is  plane  9  qui  mihi  boc  retulii,  vc* 
nerabilis  pater  Liutpraodus  aliud  etiam  mibi  con- 
*equenicr  iunotuit,  quod  ab  audientium  adificationo 
oon  vacat. 

Initio,  inquit ,  iHius  Quadragesimje,  qme  Nattvi- 
tatera  Dominicam  ex  ecclesiastica  tiistitutione  prae* 
ccdlt,  tanla  mibi  subilo  moiestia  ropentini  langue- 
f  is  incubuit ;  ut  vix  pedibus  conslanter  insisierem, 
pedum  possem  regutara  quolidianae  conversationis 
implerc.  Cumque  lcnebrosis  atque  coufusis  cogtt* 
iionibus  Auctuans,  jejunium  funditus  desperarem . 


rairum,  si  illic,  ubi  tam  aperta  est  cuJpa,  tnanifeste 
esl  irrogata  tindicla,  cum  s#pe  mtserabilcm  rei  vi- 
dcamus  eventum,  et  tamcn  ignoremus  supernae  dis; 
posilionis  causa  latente  rayslerium  ? 

Leo  planc  dudum  Puteolanus  cpiscopus,  nunc 
atitem  nobilis  eremita,  nuper  mihi  et  fratribus  re- 
tulit,  quia  cum  dsemoniacus  quidara  easet  in  raona  - 
sterio,  quod  apud  Parhenopen  est  in  beati  Agnelli 
confessorishonoreraconstruclum,  in  hou.incmprope 
astantem  rcpentinus  insiluil,  eumque  rabido  furor^ 
perculiens,  protinus  interfecit.  Et,  oquis  pro- 
funda  Dei  judicia  pctietrare  suflicial!  Mox  euiin,  y* 
innocentem  homixtem  furibundus  cxslinxit,  confe-r 
stim  a  daemonio  liberalns,  et  menti  suas  ac  rationj 


-r      w  "#  .-..-.«-w..      «*«'0J#VI«ia*/IM  %  — — 'w-^w..w,     v,    niVMU      OUlVdb      l<IUVll| 

ac  de  quotidiana   deiuccps   ciborum    remissione  C  Pr.islinaB  'cstttutus,  nunquaro  de  caelero  passioni* 
decernerfim  .  suliiiA  1i>nic  ™;m  Q^r.«-  ^u_ •.     ..      iliius  mni^ti.im  n^tniii    in«..:0:...M   .... ■  _ 


decerncrem,  subilo  lenis  mihi  sopor  obresil,  et 
super  codiccm,  cui  videiicei  intentus  eram ,  caput 
paululum  rcdinavi.  Tunc  mihi  visum  esl,  quod  tota 
cclla  plena  csset  furno ,  et  insuper  quamplures  Uiic 
«ssent  homines,  qui  clamosis  ac  mutuis  inter  se 
vociferarentur  colloquiis ;  cum  ecce  sanctus  fraler 
Juventius,  qui  iu  cadem  eremo  laudabililer  <»n* 
versatur,  repentc  cellulaj  fores  irrupit,  et  relo  se- 
verissima.  animadvcrsionis  homines  exturbavit,  ae 
sincmoraviolenter  propcileus  exciusit.  Num,  inquii, 
hujus  eremi  non  e$t  inviolabilis  regula ,  ul  collo- 
qniura  (ieri  in  cella  quisque  non  ^udeat,  sed  ingre- 
dientium  labia  silcniii  protinus  censura  comp^scal? 
Moxque  manulergium  repente  corripuit,  omaemquc 
fumi  chaos,  tetramque  congeriem,  qua  cella  reple-  0 
batnr,  •abjecit.  Qm>  facio,  protinus  exsoporatus 
601  ev»giio ,  mentemque  meam  ab  omni  fumigan- 
lium  cogitationum  caligine  Ji-beram ,  non  sine  ma- 
fena  cordis  Jxiitia  recognosco.  Tunc  itaque  onuii 
trdio  tentationis  atque  languoris  exputso,  tantas 
^trtutis  in  me  robur  ac  fonitudinem  reperi,  ut 
per  toum  illam  Quadragesimam  ttsque  ad  Doroi- 
Uicam  Nativitatem  vix  aliquando  vel  ieviler  esu- 


illius  molestiam  pertulit.  Knquisiius  autemcur  hoo 
facinus  perpeiraverit ;  Hominem,  iuquit,  non  vidi, 
sed  n-grum  canem,  qui  mc  mordicus  apprehcndero 
satagebai,  sicut  mihi  videl>aiur,  occidi.  In  hoc  igitur 
occulte  dispositionis  eiTectu  causa  nonclaruit.curvi- 
delicet  vel  ille  repentino  dignns  fuerit  vuluere  per+ 
imi;  vel  iste  merueril  a  daemonio  iiberari.  Cum  c| 
ille,  quantum  ad  humanum  speciat  arbitrium,  iim<v 
center  occisus;  et  iste,  quantumad  exterioris realus 
speciem,  videatur  ultione  pleclendus.  Et quid  mirum^ 
si  merita  nobjs  aliena  non  pateant;  cum  et  tpsi 
saipe,  quod  fecimus,  per  oblivionis  hebetudinetn 
ignoremus  ? 

602  Cap.  III.  —  B.  virqoMaria  msu^fetthUatisAi* 
sumptwnetnnumeroB  liberai  a  pmnit  tttrgatoriL 
tteligiosua  plane  presbyter  Joannes  rem  mibi  re^ 
tulit  ante  paucos  anoos  Rom»  contigisse,  quam 
narro.  In  Assumptione  scUicet  bealpc  Dej  genilricis 
Mariae,  cum  nocturno  tempore  Roroaous  papalus 
juxta  morem  orationilms  et  litauiis  in&itteret»'  c% 
accensis  luminibus  diversarum  regionum  ecolesias 
perluslraret;  mulier  quaedam  in  basilica,  qiw  e&t 
ad  bonorem  ejusdem  beaUe  Virginis.  in  Gapitulo  IC»* 


687  S>.  PETRl  DAMIANl  OPP.  TOMUS  SEt  PARS  III.  —  OPUSCl'L.1  VARIA.  58S 

clicare  non  posset.  llanc  itaque  transeunlem  proli-  A  lHa,  quae  In  atrio  Lasilicae  tuae  majoi  is  mida  et  ire~ 


nus  inquisivit  :  Num,  inquil,  tu  commatermea  es, 
Marozia  viJelicel,  quae  dudum  defuncta  cs?  Hoc  llli 
vocabulum  fucrat,  dum  adviverel.  Qua  rcspondenlc : 
lpsa  siun.  El  quomodo,  inquit,  tibi  nunc  esl?  Ait  : 
Usquehodie  11011  levis  me  poena  conslrinxit,  quia  vi- 
delicet  per  lasciviae  pelulanlis  illecebras  cum  cocla- 
ncis  me  puellis  in  tenera  adlmc  setale  fcedavi ;  et  hoc 
ij)sum,  proh  dolor!  oblivioni  quodammodo  tradens, 
sacerdoti  quidcm  confessa  fui,  scd  judicium  non  ac- 
rrpi.  Vcrum  hodie  rcgina  mundi  pro  nobis  preces 
fudll,  meque  cum  mullis  aliis  de  locis  pcrnalibus 
libcravit,  tanlaque  mullitudo  per  intervcmionem 
cjus  hodic  cst  de  lormentis  erepla,  ut  nnmerum  to- 
tiusRomanse  plcbis  excedat;  unde  sacra  eidcm  do- 


muia  jacer*  constieveram.  Ille  vero  mox  ul  aspcxii, 
pia  niibi  iniscratione  condoluil,  et  pellem  hanc  su- 
per  me,  qt:a  vidciicet  erat  indulus,  injecil.  Tunc 
bcala  Dei  Genitrix  :  Hoino,  inquit,  ille,  dequorogas, 
multa  flagiiiorum  mole  depressus  est;  duo  tamcn 
hxc  habuit,  ut  et  inligentibus  pius,  et  magna 
sacris  locis  cxsiiiissel  humilitate  devotus.Frcquentcr 
cnim  olcum  propriis  cervicihus  dcferebal,  et  lucerms 
Ecclcsto  meac  fomitem  minislrabat.  Gumque  supcr 
hoc  eidem  palricio  cl  c&teri  sancli  tesl:monium 
pcrhiberent,  eumquc  idipsum  el  s'iis  ccdesiis  cgisso 
simul  asscrcrcnt;  illico  regina  mundi  praccepil,  ul 
pairicius  iife  duccrctur  ad  ntcdium;  el  ecccmultitudo 
d&monum  -pracfatum  Joanncin  trahutit,  pccnalibus 


uiinae  noslrx  gloriosae  dicala  passim  loca  visitamus,  D  undique  loris  aslriclum,  el  ambientium  catenarum 


aciicnesque  sibi  gratiarum  pro  tanlis  misericordiae 
beneficiis  alarrcs  cxhibcmus.  Cumque  snper  hoc 
commalcr  illius  ambigerel,  ncc  fidem  facile  sermo- 
nihus  adhibcret,  subjuuxil :  Ut  experiaris,  inquit, 
pro  ccTtowrum  esse  quod  loquor,  scias  te  transacto 
hoc  anno,  in  hac  eadem  festivitate  procui  dubio 
jnorituram.  Qtiod  si,  quod  lieri  non  polest,  ultcrius 
vixeris,  me  prolulisse  mcndacium  liquido,  compro- 
t>ahis.  Et  his  dictis.  ab  oculis  ejiis  cvanuit.  Mox  illa 
ciiicium  induit,  et  de  obilu  suo  soliicila,  quas  au- 
dierat,  vivere  caulius  coepit.  Quid  plura?  Peracto  fe- 
re  anno  pridianis  coepil  rcgrotare  vigiliis?  in  ipso 
vero  fcstivitatis  die  vitam,  sicut  ei  demonstratmn 
fuerat,  lerminavit.  Ubi  nolandum,  el  non  leviter 


squalorihus  vchementer  atlrilum.  Tunceum  doinina 
nostra  jnssil  ahsolvi,  et  sanctornm  ccetibus  aggre- 
gnri;  vincula  vcro,  quihus  rlle  fucrat  absolutus, 
alieri  hemiiii,  qui  in  hac  adhuc  vita  mancbat,  prre- 
cepit  iuncclenda  repuni.  Tunc  conventus  ille  san- 
clorum  solutus  est,  et  unusquisque  in  diversa  con- 
tcndens,  ab  aspectu  cemeutis  evamiit.  Beatus  vcro 
Petrus  aposlohtsad  ccclcsiam  suam  venit,  cui  pro- 
tinus  omnium  successorum  stiorum,  pontificum 
videlicct  Romanorum ,  chorus  infulatus  ac  feslnms 
octtirril :  ipse  quoque  heatus  Pelrus  cum  ealentis 
fideretur  isiduius  Helrraicis  veslibus,  sieutinpicturis 
ubique  conspicilur,  tunc  et  phrygiutn  suscepit  in 
capite;  et   sicnt  caelcTi,   saccrdotalibus  infulis  csl 


expavescendum,  quia  de  peracta  culpa,  quarn  pras-  C  ornarus  in  corpore.  Tunc  responsorium  illud,  quod 


lata  mutier  oblivioni  tradiderat,  usque  ad  intervcn- 
tum  intemeratx  Dei  Genitricis  supplicia  perferebat. 

XIap.  IV  —  Sanctorum  ayparilio  pulcherrima  Roma 
in  ecclesia  sancim  Caicilxce. 
Rainaldus  quoque  Gumanus  episcopus  mihi  nar- 
Tavil,  quod  et  ab  Humberto  venerabili  sanctae  Ruf- 
linae  quondam  episeopo  se  didicisse  perhibuit.  Pre- 
shyterum,  inquit,  nocturno  Q03  silentio  quiescen- 
tem,  conipater  suus,  qui  defunctus  fuerat,  in  visione 
ilamavit,  diceus  :  Veni,  vide  speclaculum,  quori  ju- 
dicere  nou  poteris  otiosum.  Duxit  ergo  iilum  ad 
Lasilicam  beaUe  -CasciHa?,  in  cnjus  videlicet  atrio 
videhantur  Agnes,  Agalha,  eademque  Gazcilia,  mul- 
larumque  bealarum  virginum  chorus,  mirabilicul- 


dicilur  :  Tu  es  pasuir  ovium ;  mclodiis  atque  melli- 
fluis  copperiml  ia-onare  clamoribus;  Mcque  illum 
usque  ad  sacerdotalis  chori  604  consislorium  de- 
duxcrunt.  Quo  perveniens,  ipse  aposlolorum  prin- 
ceps  nocturnum  est  exorsus  oflkium,  dicens  :  Do- 
mine,  lahia  mea  apcries :  deinde  rres  psalmos, 
totidemque  lecliones  ac  responsorla,  quaein  aposlo- 
binmjnxtalitiisrecensenlur,  canonicomore  persolvit. 
Omnibus  itaque  per  ordinem  rite  decursis,  malulinia 
quorjue  laudibus  consequcnter  explclis,  ejusdem 
ecclesiae  cinitanabulum  sonuit,  el  continuo  presby- 
ler,  qui  hxc  videbat,  evigilans,  somnium  termi- 
navit. 
Pra>tereaidem,q\iisupra,  milil  narravitepiscopus, 


tus  ei  habitus  nitore  conspicuus.  Hae  nimirum  pa-  D  quia  monachlIS  quidam  qnoiidic  dum  antc  aanclum 
rabaut  quamdam  magnificam  sedem ,  creicris  hinc 
iude  subseliiis  eminentem,  el  ecce  B.  virgo  Maria 
cum  Petro,  ei  Paulo  atque  David,  ac  non  parvls 
niariyrum  diversorumque  sanctorum  vallata  turmis 
micantibus  venit,  sesequc  in  ea,  quae  parata  erat, 
-^p  comoosuit.  Porro  autem  dum  inillo  lamsancto 


aitare  bentx  Marise  semper  virgiuis  pertransiret, 
illam  ex  morc  percurrcbat  antiphonam,  quae  sic 
incipit  :  Gaudc,  Dei  Gcnitiix  virgo  immaculata; 
gaude,  quae  gaudiurn  ab  angelo  susccpisti ;  gaude, 
qua?  genuisii  acterni  luminis  clari:atem ;  gau  de,  mater  ; 

nmirHp     cnnrln     WtA   flanitrir     viriyn    Tu  cnln     mftlAr 


SZl  OPUSC.  XXXV.  DE  PICTURIS  PMNCIP.  APOST.  500 

quidam  non  quotidiano,  non  cerle  solemni  sanclo-  A  rum  manus  iste  deveniat,  qui  piis  erga  nos,  dum 


rum,  sed  solo  utebatur,  et  deleclabalur  officio  de- 
functorum.  Cumque  condilionis  humana?  debitum 
6olvens  tribunali  superni  Judicis  aslitissel;  ccepit 
turba  dxmonum  vehcmenler  hoc  illi  crimen  impin- 
gere ,  quod  ecclesiasticae  inslilutionis  regulam 
negligens,  per  assuelae  synaxis  officia  vota  Deo  rcd- 
derc  conlempsisscl.  Tuuc  beata  regina  mundi  sem- 
per  virgo  Maria,  et  omnes  sanctorum  chori  cum  ea 
valenler  occurrunt,  scscqtic  ad  illius  auxilium  con- 
cordiler  interpontint.  Hic,  inquiunl,  noster  capella- 
jius  ac  mluister  exslilit  :  quodquc  defunclorum 
semper  exsequiis  libemer  interfuit,  nobis  omnibus 
procul  dubio  minisiravil.  Absit  irilur,  ut  in  iroDio- 


adviveret,  sludiis  insudabat.  Sic  itaque  beatae  "Vir- 
ginis  prccibus,  omniumque  supplicalione  sanclorum, 
in  eorum  meruit  transire  consortium.  Ignorabat 
tamen  hujus  rei  relator  episcopus,  utrum  ille  fratcr 
ad  nos  reversus,  an  aiiis  in  hac  vita  degcntibus  ista 
retulerit. 

Hsec  libi,  venerabilis  frater,  familiariter  scril  o, 
quia  velut  suavibus  epulis,  sic  in  lua,  quxcunqtte 
sit,  alioculionc  delector  :  et  mens  mea  coniinuo 
Ixtalur,  et  gliscil,  cum  aliquid,  quod  tibi  congruo 
scribatur,  occurrit. 

Sit  nomen  Domini  benedictum. 


eoseoe  OPUSCULUM  TRICESIMUM  QUINTUM. 

DE  PICTURIS  PRINCIPDM  APOSTOLORCM 


ARGmENTCH.  —  Causam  afferl  ci:r  Patilos  aposiolus  ad  dexteram,  Pctnis  vero  ad  sinistram  m  picturis  e*» 
primantur,  idcirco  scilicet,  quia  Paulus  esset  ex  irilm  Benjamin,  qni  Latine,  filius  dexterat  inlerpretaiur; 
probatque  liujusmodi  nomeu  aptissime  illi  convenire.  MuJlas  quoque  cjusdem  Pauii  prarogalivas  adduciu 
Tum  demum  exponit  cur  llierosolyiniuna  Ecclesia,  ciuu  inea  ClirUi.ts  patsus  fucrii,  noii  sil  caput  om- 
nium  Ecclesiarum. 


Domno  Desideiuo  sanctx  conversiouis  [conversa* 
iirmis]  abbati,  religiosoque  convenlui,  Petrus  pccca- 
4)i-  monachus  in  Domino  servilulem. 

Ul  domnam  Murtinum  ad  vos  iter  arripere  didici, 
«totario  prolinus,  ut  exciperel,  impcravi.  Sed  quo- 
iiiaiu  per  lotura  quadragesimalem  circulum  tecuin, 
venerabiUs  pater,  familiariter  degens,  quaequc  con- 
ferenda  videbantur,  viva  voce  contuliraus,  el  qnae 
commnnicanda  crant,  sive  tractanda,  siepius  inli- 
uiaviraus ;  jam  quid  novi  ad  te  scribi  valeat,  non 
invenio,  dum  quidquid  necessarium  esse  polerat, 
frequenlius  iteratum  allerutra  confabulatione  per- 
pendo.  Quid  igilur  faciam  ?  Nunquid  qui  loqui 
xccpcram  t  deiieiente  materia  ,  stolid*  conticcs^ 
aim  ? 

CAPUT  PRIMUM. 

Cut  Petrnt  ad  smtsfnim,  et  Paufus  ad  dexlram  in 
piclnris  collocemur. 
Sed  dum  armatam  penna,  atqne  ad  scribendura  ex 
more  Ubratam  manum  scriploris  aspicio ,  malcria 
mihi  dulcis  offertur,  de  qua  ad  disputandum  luea 
mens  alacriter  provocetur.  Pcr  islam  siquiJem 
notarii  dexlram  repente  mihi  ilhid  occurrit,  quod 
ipse  a  sne,  quse&tione  proposita,  sa?penumcro  requi- 


B  tam  cgregium,  tamque  famosum  aposiolicx  dispo- 
sitionis  ordinem  inconsulte ,  alque  inconsiderate 
devota  Dco  ac  religiosa  vetustas  admiserit.  Neque 
enim  credendum  cst,  ut  Constantinus  impcralor, 
imo  papa  Silvesier;  alque  post  eos  principcs  et  $a- 
cerdoles  in  ecclesiaslicro  disciplinae  lillera  pervigiles 
atque  solertcs,  hunc  ordinem  tantorum  principum 
negligenduin  ducerent,  si  correctione  dignum  aliqna- 
tcnus  sestimarent.  Nc  ergo  sanclx  hujus  liisioriae 
onlo  inordinalus  appareat,  quod  nobis  videlur,  san- 
clilaii  vestrae  breviter  iunotescat. 

Panlum  plane  de  tribu  Benjamin  exslitisse  quia 
ambigit?  Benjamin  aulem  Hebraice,  Latine  filius 
dexteras  nuncupalur.  Quid  crgo  mirutn  esl*  si  ad 
doxtcram  conslituittir,  qui  vocabulum  dextcra  ex 

C  patcruo jurc  sorlitur?  Enim  vero,  ul  velus  i!Ia  beaio 
Paulo  Hqtiido  congruere  videatur  historia,  non  sina 
causa  Scriptura  dicit  :  «  Quia  egrediente  anima 
Rachel  prne  dolore,  et  imminente  jam  morte,  vocavit 
noroen  filii  sui,  Benoni,  id  est  filius  doloris  tnci 
(Gen.  xxxv).  i  Pater  vero  appcllavil  eum  Benjaniin, 
id  est,  filius  dextera.  Per  Rachei  namque,  quae  ovis, 
vel  visum  principium  dicitur,  Ecclesia  non  immeril© 
designalur.  Quae  nimirom  et  ad  inslar  ovis  innocen- 

inr  viwlt  o\  t\ot  cliiiliniTi  p.ontftrt  nT^tinnift  a.I  viitAnilam 


501  S,  PETRI  DAMUNl  OPP.  TOMLS  SED  PARS  }tt.  —  OPUSCULA  VAIUA.  59* 

devastabat  Ecclesiam,  per  domos  inlraas,  *t  irahens  A  lida  cliarilate  flagrat,  tam  nimia  cx  locis  ad  loca  se 


vagatione  permotat.  QQS  Transire  ad  alia  ex  altis 
appetit,  quia  ipsius  eum,  queni  implet,  stimulus 
cbaritatis  impeilit.  Longe  namqne  a  Romanis  positu* 
scribit :  <  Memoriam  vestri  facio  scmper  in  orationt» 
bus  meis,  obsecrans,  si  quo  modo  tandem  aliquandp 
prosperum  iter  babeam  in  volwitaie  Dei  Vcniendi  ad 
vos.  Desidero  enim  videre  vos  (Rom.  i). >  Retenlus 
Ephesi,  Corintbiis  scribit  :  t  Ecce  teriio  hoc  para- 
tus  sum  venire  ad  vos  (//  Cor.  xxn).  •  Rursum 
Epbcsi  coinmorans,  Galaiis  loquitur,  dicens  :  <  Yel- 
lem  ine  esse  apud  vos  inodo,  et  muure  vocem  meam 
(GaL  iv).  >  Romaj  quoquc  cuslodia  carceris  clausus, 
quia  ire  per  semetipsum  ad  Philippenses  non  per- 
mittitur,  transmittere  se  discipulum  pQlticeJur ,.  di- 
filiumsuuminme,etevaiigelizaremeum  iu  gentibus,  B  cens  :  <  Spero  iu  Domitium  Jcsum,  Timoilieum  cito 


viros,  et  raulieres  tradebat  607  in  custodiam  (Act. 
viii).  >  Congrue  itaque  Racbel  Benoni,  id  est,  filiutn 
dotoris  mei  vocat :  quem  Jacob  Benjamin,  id  est,  /l- 
Hum  dexterce  nuncupat ;  quia  Paulus,  qui  matris  Ec- 
clesiae  dolor  exslitit,  qui  eam  quodammodo,  dum 
nasceretur,  impugnaudo  peremit,  a  Deo  Patre  filius 
dextercc  est  vocatus,  cum  per  eum  divina  poieutia 
adversus  gentes  quasi  per  fortem  suam  dexteram 
dimicavit,  verboruin  jacuia  valenter  inlorsit,  salubres 
cordium  plagas  Intulii,  el  per  eum  deviclis  atque 
proslratis  hostibus,  cum  gloria  triumphavit.  Ilinc  est 
quod  idem  Paulus  ad  Galatas  ait  :  <  Guin  aulem 
complacuit  ei,  qui  me  segregavil  ex  utero  malris 
At  vocavit  pcc  .graiiato  suam,  ut  revelaret 


conliwio  non  acquievi  carni  et  sanguini  (Gai.  n).  > 
Non  ergo  imnjerito  filius  dextera  Pauius  vocatur,pcr 
quem  omnis  gentium  muliiludo,  quae  ad  dexteram 
Dei  ponenda  est,  ad  fldei  sacramenta  cofligitur 
Accinclus  siquidem  verbo  Dci,  quod  est  gladius  Spi- 
riius  (Ephes.  vi) ,  hodieque  usque  ad  flnem  ssecult 
adversus  omnium  vjtiorum,  iniquoruroque  spirituum 
rabiem  dimicnt,  ei  lanquam  fulminea  Cbristi  manus, 
vibralis  cceleslis  eloquii  gladiis,  rigidas  resislentium 
Deo  cervices  oblrUncat.  Recle  igilur  Paulus  dcxtri 
Juxta  Redemptorem  lateris  oblinet  dignitatem,  qui 
divinse  dexterae  non  ambigitur  exercere  virlutem. 
An  non  quodammodo  dextcra  Dci  adversus  diabotum 
dimicantem  se  faletur  esse,  cum  dicit  :  <  Egoaulem 
sic  curro,  non  quasi  in  inccrlum  :  sic  pugno, 
quasi  aerem  verberans?  >  (/  Cor.  ix.) 
CAPUT  II. 
Pauli  praroqalfom  enarranlut. 
Paulus  ad  ccelum  tertium  raptus  ascendit  (//  Cor. 
xu),  ubi  etiam  arcana  verba,  quae  hominibus  loqui 
inon  ficet,  audivii.  Quia  autem  nesciat,  quia  vita  ler- 
rena  dicit  sinislram,  coeiestis  aulem  signiftcat  dcxte- 
ram,  sicut  sponsa  dicit  in  Canticis  :  <  Laeva  ejus  sub 
capfte  meo,  et  dextera  illius  amplexabilur  me?  > 
(Canf.  u.)  Laeva  namque  esse  sub  capite  dicitur, 
quia  praesens  vita  apud  clectura  quemlibet  sub 
inente,  quae  procul  dubio  cogitalionum  caput  est, 
despecta  calcalur.  Dextera  vero  Dei  sponsa  amplexari 
perhibetur,  quia  dum  fideiis  et  sancla  anima 
sestuanli  sui  Creatoris  igne  succenditur,  velutdivinis 
quibtisdam  amplexibus  undique  confovelur.  Qui  ergo 
carnis  adbuc  fragilitate  circnmdatus,  ad  coeleslem 
vilam  ascendisse  cognoscilur,  recte  filiut  dexierdc 
uuncupatur.  Hunc  dexterx  Filium  Deus  omnipotens 
tanquampropriam  dcxteram  per  totam  mundi  lalitu- 
jliDAtn  fumnp.r  ftxlendiL  el  ner  eam  adontioniS  DODtf- 


me  mittcre  ad  vos;  ut  ego  bono  animostm,  eoguiiis 
quie  circa  vos  sunt  (Pkilip.  11).  >  Constrictus  etiam 
vinculis  atquc  Ephesi  retentus,  Colossensibus  scri- 
bit  :  <  Nam  et  si  corpore  absets  sum,  seJ  spiritu 
vobiscum  sum  (Colots.  it).  >  Ecce  cor  apostolicum 
quanfo  fraterni  amoris  igne  decoquitur,  qnaiilo  ad 
desudandum  pro  salute  geniiumdesideriocoarctalur! 
Hic  corpore  tenetur ;  illuc  spirilu  dttcitur  :  et  paternl 
amoris  aflectum  prtescntibus  impcmlit,  absentibus 
porrigit.  Coram  positis  exhibet  opcra,  audfenlibna 
exprimit  vota.  Efficaciter  prsesens  eis,  cum  quibus 
non  eral  :  nec  tainen  illis  alisens,  cum  quibus  eraf. 
Cujus  amorcm  mclius  coguoscimus,  si  ejus  adhuc  ad 
Corinthios  vcrba  pcnsamus.  Ail  enim  :  <  Vcniain  att 
non  C  voscum  Macedoniampertransicro;  nam  Maccdoniatn 
pertransiho,  apud  vos  autem  forsilan  manelo,  vel 
etiam  hiemabo  (7  Cor.  xvi).  >  Quid  est,  quod  tam 
anxie  per  tot  loca  partimr,  nisi  quod  circa  onmcs 
una  charitate  constringitur?  Cbaritas  enim,  qure  di- 
visa  uniie  consuevit,  unum  cor  PauK  dividi  pcr 
mulra  compellit.  Quod  tamen  tanto  ardentius  In  Dco 
colligit,  quanto  lalius  per  sancta  dcsidcria  spargil. 
Prsedicando  igitur  Paulus  vult  simul  omnia  dicere, 
amando  vnlt  simul  omnes  videre ;  quia  ei  in  carne 
permanendo  vult  oninibus  vivere,  ei  decarne  trans- 
eundo  per  sacriflcium  fldei  vull  omnibiis  prodesse. 
Nec  mirum  si  predicator  egregius  in  fralerna  chari- 
lale  ferventius  aestuat,  si  prje  eunetis  mortalAus  in 
eo  copia  verae  dilectionis  abundat ;  cum  fons  vitse 
D  qui  eum  vas  eleciionis  appellat  (Act.  ix),  in  eum  se 
decreverit  abundanler  influere,  eumque  dignatus  slt 
1  sacramentorom  suomm  fluentis  incomparabilitet 
irrigare.  Hinc  est  quod  ait :  <  An  expertsnentum 
qu&rstis  ejus  qui  in  me  loquitur  Christns  ?  >  '(/f 

COT.  XIII.) 

CAPDTlff. 


503  OPUSC.  XXXV.  —  DE  PICTURIS  PRINCIP.  APOST.  IH 

consessum,  ut  non  jam  bominibus  corporaliter  inte-  A  eum  quodammodo  minus  amanl,  el  magis  amanlur ; 


resset,  sed  cceli  potius  virtiitibus  prasideret,  non  per 
magislriim,  sed  specialiter  per  se  ipsum  sic  illum  effica- 
citer  009  docuil,  omniiimque  sibi  gestorum  suorum 
piysteria  delegavit;  ut  non  modo  prxcessorum  suo- 
rum  magislprionullatenus  indigeret,  sed  eos  insuper 
omnis  coelesijs  saplenti»  profundilate  prxcellerel. 
Un:Ie  el  ipse  primus  apostoJorum  Petrus  ejus  admi- 
ratur  sapicntiam,  diccns:  c  Charissimus  fraler  no- 
$ter  Paulus,  secundum  datam  sibi  sapientiam  scri- 
psit  vobis;  sicut  et  in  omnihus  epistolis,  loquens  in 
eis  debis,  inquihus  sunt  qua?u'am  difficilia  intelleclu, 
gnae  indocli  et  instabiles  depravant  (//  Petr,  m).  i 
Quod  auiem  in  disrendis  evangelicoe  doctrinnc  myste- 
riis  uon  magistrum  quemlibet  hominem,  sed  Deum 


dum  et  pro  eo  nullos  laborum  turbines  sentiunt,  et 
tamen  intima?  familiaritalis  ejus  oblcctalionibus  per- 
fruuntur.  Non  ergo  nttrum,  si  B.  Petrus  aliquaudo 
partem  videatur  tenere  sintstram,  qui  £10  *: 
activae  vitx  continet  exscriplurarum  auctoritata. 

flguram. 

CAPUT  IV. 

Cur  B.  *Pautu$  prupriam  nontobial  catktdram.  • 
Unum  vero  in  B.  Paulo  videtur,  egregiom,  quia, 
cum  oinnes  apostoli  dislributi  terrarum  regionibus, 
proprias  obtineant  cathedras;  isle,  dum  nuJlam  spe- 
cinJiter-teneut,  videtur  aliqualenus  CQmmuniter  om- 
nibus  pmsidere,  (Vtfe  tckoit*  ad  calcem  opuuuli.\ 
Plane  quia  ipsototo  terrarum  orbe  universalem 


speciajher  iiabiierit  pr;nceptnrem,  lestaiur  ipse,  qni  B  fnndavit  Ecclcsiam,  digoum  est,  ut  sicut  in  omnibui 


in  principio  Epislolas  suae  ad  Galatas  loqnilur,  di 
cens:  c  Pauius  apostolus non  ab  hominibus,  neque 
pcrliomincm;  sed  pcr  Jesum  Cbristum  et  Deum 
Patrem,  qiii  sus>itavit  eum  a  mortuis  {Gat.  i).  i 
Fons  enim  «teroa*  vitse  velut  immensus  torrens  to- 
tuin  se  siinul  in  vas  suae  eleclionis  immcrsit,  qui  in 
e*toree  apostolos  per  Jonga  temperuiu  intervalla, 
sa;  ieaiiae  sua?  fltiema  profudit.  Ct  paulopost:  i  No- 
tum  eniin  voiiis  facio,  fratres,  Evangeiiom  *fuod 
cvangelizalum  est  a  me,  quia  non  est  secundum  Ito-* 
ntnem ;  neque  entni  ego  ab  homine  accepi  iJlmi, 
neque  dtdici,  sed  per  reveiationem  Domini  nostri 
Jcsu  Christi  (Ibid.).  »  Quod  ergo  Petrum  Domiims 
per  mirita  argumenla  aduuc  morlalis  edocuit,  hoc 


fidet  semen  sparsil,  sic  etiam  in  omnibus  jus  teneal 
presidemis.  Dicil  eoiro  ad  Corinthios :  <  Gratia  Dej, 
sum  id  quod  un ;  et  gratia  ejus  io  me  vacua  non. 
fuit,  sed  abundantiua  iilis  omnibus  lahoravi ;  noa 
tgo  autem,  sed  gratia  Dei  ineeiifn  (/  Cor.  %v).  >  A4 
Itomanosautem:  i  Habeo,  ioqutt,  gtariaro  in  CbrJ* 
sto  Jesu  ad  Dcum,  in  obedientia  gentium :  verbo  et 
factis,  in  virtule  signortim,  et  prodigiorum,  In  vlr- 
UUe  Spiriius  sancti;  ita  nt  ah  Hierusalem  i>er  cir- 
euitum  usque  ai  inyricum.  repleverim  Evangelio. 
Chrisli.  Sic  aulem  hoc  praedicavi  Evangelium,  non 
ubi  nominatiis  est  Cluristus,  ne  super  aUennm  fun* 
damentum  aedificarem ;  sed  sicut  scriptum  est:  Qui- 
bus  non  cst  annuntiatum  de  eo,  videbunt;  et  qui 


lolum  repente  beato  Paulo  constilutus  jam  in  gloria  C  non  audierunt,  intefligent  (Rom.  xv;  /s*.  ui).  Hiet 

paterna  majestatis  exhibul.  Ac  si  doctor  quispiam 

dum  privatus  est,  discipnlos  doceat,  postquam  vero 

ad  obtinenda  rcgaiis  imperii    sceptra  consceadit, 

remoiisclientium  cbs  ibus,  unum  inter  multos  egre- 

gium,  quem  nobilius  inslruat,  elegit. 

Ut  ergo  ad  id  unde  ccepit  sermo  recurrat,  cum 
B  Pelrus  ad  dexteram  ponitur,  primalus  ejus,  quem 
inter  caeleros  est  sortitus  apostolos,  honoratur.  Cum 
vero  Paulus  ejusdem  dextri  lateris  ocrupat  locum, 
in  Benjamin,  cujus  esl  iilius,  mystice  flguriu  redoiet 
sacramenlum.  Quanquam  et  hoc  non  a  mysterio  vacet* 
quod  B.  Petrus  Dominici  lateris  sinistram  tenet.  Per 
illum  siquidero  activa  vila  signatur.  Et  sicut  con- 
temptativa  vila  per  dex:eram,sic  actualis  expriinilur 


est  igitur  causa  cur  Paulus  nullara  specialiter  cathe- 
dram  teneat,  quia  si  audemus  summis  ininora  con- 
f»rre,  ad  instar  Chrisli,  salvo  cieterafum  aposlolo- 
rum  jufe,  videtur  ornnihus  Ecdeaiis  praesidere. 

Porro  autem  qitantum  ad  vwlgarem  pertinel  seat 
snmv  quoniam  Hierosolymis  dassus  est  Dotnionsv 
universis  Ecclesiis  non  Romana,  sedHierosolymitane> 
po;i'js  praeesse  deberet  Eeclesia;  vemmtamen  cum 
cx  auctorilate  canonum,  Romana  Eeolesia  primum 
teneat  locum,  Alexandrina  secundum,  Antiochena 
tertium,  Constantinopolitana  quartum,  Hierosolymir 
tana  jam  quinlnra :  constai  Dominnm  Salvatorem 
non  uni  cuiUbes  cathedne apeoiali  jure  prscesse,  s*d' 
etinetis  untim    pastorem  universaliter   praesidere. 


pcr  sinislrara.  Quod  autem  per  B.  Petrum  prcesens  D  Liquet  ergo  Ecclesiarum  ordinem  esse  dispositum* 


vitii,  hoc  est  activa,  figurelur,  in  hoc  prxcipue  de- 
monslraiur,  quod  sicut  cvangelica  frequenlissime 
tesialurhistoria,  etPetrus  Dominum  plus  omnibus 
condisciptilis  diligat  (Joan.  xx);  et  Dominus  non 
Petro,  sed  Joanni  polius  prjerogalivam  specialis 
omnino  dileclionis  impendat  (Joan.  xiu).  Per  Joan- 
ucm  quippe  contemplativa,  per  Pelrum  vero,  sicut 


*i:~«..~*  ««•    «-«: 


juxla  privilegium  Petri,  non  secundum  incompara- 
bilem  exeeilentiam  Redemptoris.  Quia  quod  omnes 
npostoli  juxta  mensuram  suam  obtinent  per,gratiam 
collati  rouneris,  hoclotura  possidet  Christus  per 
naturalis  imperium  maiestaiis.  Quamdam  ergo,  si 
dioi  liceat,  cura  Christo  simiiitudinem  Paulus  teuet,, 
dum  non  uni  dunUxal  Ecclesiae,  sed  omnibus  pra?- 


m  S.  Pl.TRl  DAMlANi  OPP.  PARSTOMUS  SZU  III.  -  OKSCULA  VAMA.    .  r9« 

leivolarc,  quam  currcrc,  non  uieperu  itiit  sahem  A  ccrtissimum  esl,   de  quo   Magims  Lco   (ejjtst.    ud 


iuinimas  aJ  scribeudum  moras  habere.  Clementia 
•  vobis,  (iileclissimi,  diviuapraecipial,  ni  pro  meorare 
sa.icta  vesira  'raiernitas  non  dcsisut. 

611  SCHOIJA. 
Planequia  ipse  (Paijus)  toto  terrarum  orbe  univcr- 
talem  fundavii  Eccletiam,  dignum  est,  ul  $icut  in 
omnibui  fidei  zemen  $par$i:t  $ic  eiiam  in  omnibu$ 
ju$  teneat  pra?$idenii$;  In  hac  Epistola  bealus  Pelrus 
D.imianus  plus  niinio  vhtctur  thbuere  Paulo :  taraelsi 
ebim  vera  sum,  qoaj  rcferl  de  ipsiu9  Aposioli  rebus 
fcslis,  sunl  lamcn  caule  imelligenda ;  quoniam  to- 
/ius  orbi9  pflstor,  et  princeps  Pelrus  duntaxat  est, 
non  Paulus.  Quamobrem  verum  quidem  est  elogiura, 


Ana$t.  Titet$.):  i  Inter  beatissimos  apostolos,  fnquit, 
in  siinilitudine  honos-is,  fuit  quaedam  discretio  pote- 
statis;  el  cum  oinnium  paresscl  cleclio,  uni  tamcn 
datum  esl,  ul  cxtcris  prxcmincrcl:  de  qua  forma, 
cpiscoporuni  quoq«ie  est  orta  dislinciio.  i  Sahcius 
Jo;;n:ies  Chiysostomus  (hom.  87  tn  Jonn.)  :  Quid 
tandem  aliis  omissis.  de  his  duntaial  Pctrum  alTa- 
tur?  os  erat  apostolurum,  et  princeps,  et  veru»* 
ipsius  ccelus;  proplcrea  ct  Paulus  eum  prailer  aKos 
visurus  ascendil.  Ilaque  Damianum  jtixla  magni 
Gregorii  mentem  intelligemus  (Greg.  in  lib.  I  Tleg., 
cap.  4),  Mquodaltinet  ad  aposlolicum  munus  Evan* 
geiii  prxdicandi,  alquc  peccata  solvendi,  acque  om- 
ues  apostolos,  nedum  Paulum,  in  universum  mun- 
quod  ipsi  Ecclesia  tribuit,  dum  ait :  pncdicalor  in  R  dum  missos  csse  exislimemus,  cum  quadam   tamen 


miiverso  mundo;  «  vcrum  esl  quod  idem  affirmal; 
(Inslanlia  mea  quotidiana,  soliiciludo  oumium  Eccle- 
siarum  (U  Cor.  xi).  >  Sed  lamen  illiiin  tanium  bono- 
rcm;  quem  prima  specic  cardinalis  Damianus  sancto 
Paulo  defert,  sancto  Pctro  magis  congrucre  012 


subordinatione  Pelri,  qui  gregi  univcrsali  prafectus 
est,  ul  mullis  docct  sanctus  Cyprianus  de  uniL 
Eicles.,  et  episl.  55  ad  Cornelium  papam. 

Sit  nomen  Domini  benedicluuu 


613614  OPUSCULUM  TRICESIMUM  SEXTUM. 

1)E  DIVINA   OMNIPOTENTIA   IN  REPARATIONE  CORRUPTjE  ,  ET  FACTIS  INFECTIS 

REDDENDIS. 

Aiiguuektcu.  —  De  Dei  omnipoteuiia,  aelernitatc^  infr.ii«a!e,  providcntia,  canerisque  hujusmodi  atlissimi» 
obscurissimisque  qiisesiionibus,  lucul.-nier  et  coyiose  disserit  conira  eos  qui  diviiue  polentise  quasi 
ieriniiium  constiiuere  audcbant,  nssercntes  Deiim  facta  infccta  rcddcre  iioii  posse.  Quod  faisum  esse 
verissimis  rauonibus  probat.  Dcmum  hcnevolentiam  et  amorem  suum  crga  Casiueuse  monasierium 
Desidcrio  abbali  pluribus  patefa:  it,  et  velut  in  pictura  ante  oculos  ponit. 

Domno  Desideuio  Casinensis  monaslerii  revercn-  C  mur,  nu^  anua*  <l(inin  monaclio  noslro,  qui  Intebal 
tissimo  reclori,  et  universo  sancto  convcntui,  Fe-      inirinsccus,  rcpudium  damus?  Mox  enim  ad  summa 

tcndenlis  viiae  status  everlitur,  rigor  enerTatur  dr- 
scipliiuc,  alque  silcnlii  ccnsura  dissolvitur,  ct  ad 
cQliif  nduui  quidquiJ  libido  suggesscrit ,  ora  laxan- 
fur.  Unde  proccssit,  et  quOil  nunc  occurrit  mcnio- 
ri*  :  utrum  Deus  possit  reparare  virginem  pcst 
ruinam.  Nam  dum  atiquando,  ut  meminisse  pmes, 
utcrque  discumbcremus  ad  mcnsam  ,  illu.tque  B. 
Hicronymi  scrmocinanlibus.dcvcniret  in  medium; 
audenter,  ait,  loquor  :  cum  omnfa  possil  Peus, 
suscitare  virginem  non  polest  post  ruinam.  Valet 
quidcm  liberare  a  pcena,  scd  non  valel  coronarc 
corruplam.  Ego  licct  pavidus,  utpote,  qui  dispulare 
de  tanli  viri  tcstiraonio  facile  non  audercm,  unanimi 


Tftus  prcca:or  monachus  pacis  osculum  in  Sniriiu 
sancto. 

CAPUT  PRIMUM. 
Qnod  Deu$  multa  polest  qucs  non  vult. 
1  Qui  solus  de  mnrini  fluctus  proceljis  eripitur,  dum 
s.igenam  adhue  intcr  nipes  et  scopttlos,  inter  mi- 
liaces  atque  t-ilumcscenl  s  undarum  cumulos  peri- 
-clitari  considerat,  inbumanus  csl.  si  laboranles  in 
discriinine  soctos  non  deplorat.  Ego  ilaquc  episco- 
patu  dimisso,  me  quidem  reiut  arenis  cxposilum 
gaudeo ;  scd  te  ventis  alque  turbinibus  alteri,  ac 
intcr  hiautes  pelagi  flucruare  voragiues,  non  sinc 
fratcmn  compassione  suspiro.  Errat,  pater,  errat, 
qni  confidi?  se  simitt  et  monachum  cssc,  et  curiae  D  lamen  patri,  libi  vidclicet,  dixi  pure  qnod  sensi. 
<!escrvirc.  Quam  maie  mercatur,  qui  monachorum  .  Haec,  inquam,  fateor,  nunqnam  poluit  mihi  placere 
prresumit  ctaustra  deserere,  ut  mundi  valcat  mili-  scotcntia.  Non  enim  a  quo  dicaiur,  scd  quid  dicntur 
liam  bajulare.  Undis  erutus  sanus  est  piscis,  non  ut  aitcndo.  Nimis  scilicet  inhoncstum  vidctur,  ul  illi, 
Mbi  vivat,  sed  ot  alios  pascat.  Vocamur,  altrahimur;  qui  omuia  polcst,  nisi  sub  ahioris  intelli^entiae  sa- 
M-d  ut  vivamus  aliis,  moriamur  nobis;  amat  venator    #  cramento,  tam  lovitcr  imiiossibiliias  ascribatur.  Tu 


K07 


OPUSC.  XXXVI,  —  DE  DIVINA  OMNiPOTENTIA. 


B3S 


pcrduxisti,  ut  diceres  :  Deum  non  ob  aliud  hoc  non  A  tenus  dubielaiis  isu  sospensio  in  operibus  pietatir 


posse,  nisi  quia  non  vult.  Ad  quod  ego  :  Si  nihil, 
inquam,  ^potest  Deus  eorum ,  quce  non  vult :  nihil 
autem,  nisi  quotf  vult,  facit;  ergo  nihil  omnino  po- 
lest  eorum  facere,  quse  non  facit.  Gonsequcns  est 
Jtaque,  utlibere  fateamur,  Deum  hodie  idcirco  non 
pluere,  quia  non  potest ;  idcirco  languidos  non  eri- 
gere,  quia  non  potesi;  ideo  non  occidere  injuslos, 
ideo  ndn  ex  eorum  oppressionibus  libcrare  sanctos. 
Haec,  et  alia  mutta  tdcirco  Deus  non  facit,  quia  non 
vuh,  et  quia  non  vult,  non  potest;  sequitur  815 
ergo,  ut  quidquid  Deus  non  facit,  facere  oninino 
non  possit.  Quod  profeclo  tam  videtur  absnrdnm, 
tamque  ridiculum,  ut  non  modo  onmipotenti  Dco 
nequeat  asserlio  ista  congruere,  sed  ne  fragili  qui- 


vos  mr.gis,  ac  magis  semper  exerceat,  ct  ab  omni , 
si  qua  possit  obrepere,  vanitale  compescat.  Scit 
ergo  sibi,  quod  nescit  apostolis.  Quod  in  hoc  procul 
dubio  probat,  cum  Pa(rcm,cum  quo  videlicet  unum. 
est,  hoc  nossc  denuntiat  :  c  Ego  enim,  ait,  et  Palcr 
unum  suraus  (Joan.  x).  i  Sic  enim  juxta  verbi  so~ 
num,  asscrit  se  quasi  nescire,  quod  Pater;  sicut 
aliquanJo  signiflcalur  qnodammodo  non  babere, 
quod  Pater.  Unde  est  et  quod  dicit  Apostolus  : 
c  Cum  tradideril  regnnm  Deo,  el  Patri  (i  Cor.  xv); » 
tanqnam  regnum  donec  ipse  tenueral ,  Pater  non 
habebal;  et  cum  Patri  tradiderit,  ipse  non  teneai 
Cum  tradere  regnum  Deo  Patri,  nibil  aliud  sit  juxts 
aobrium  inteliectum ,  nisi  perducere  credenles  ad 


dem  homini  valeat  convenirc.  Multa  siquidem  sunt  j|  contemplandam  speciem  Dei  Patris.  Tunc  016 


tftiae  nos  non  facimus,  et  lamen  facere  possurous. 
Si  qnando  tamen  lalc  quid  in  mysticis  et  allegoricis 
conlingat  nos  reperire  scripturis,  cante  potius  et 
revcrenter  accipiendum  est,  quam  juxta  liltcras  au- 
dacter  et  libere  proferendum.  Sic  est  illud,  qnod 
Loth  properanti  Segor  ab  angelo  dicitur  :  i  Fcstina 
igitur,  inquit,  et  salvare  ibi,  quia  non  pnlcro  fa- 
cere  quidquam,  doncc  ingrediaris  illnc  (Gen.  xvi).  > 
Et :  c  Poenitet  me  fecisse  bominem  (Gen.  vi).  >  Et 
quia-  Dcus  preecavens  in  futurum,  lactus  sit  dolorc 
rordis  inlrinsecus ,  et  niulta  id  gencris.  Si  quid  igi- 
lur  laie  divinis  paginis  reperilur  iuserlum,  non  inox 
passim  procaci  ac  prasumpliva  vulgari  debet  au- 
dacia ,  scd  sub  modcsla  sobrii  sermonis  proferen- 


quippe  Deo  Patri  regnum  a  Filio  tradittir,  cum  pek 
medialorem  Dei  el  hominum  in  contemplationerir 
divinitatis  aeterna?  ftdelium  multitudo  transfertnr- 
id  est,  ul  jam  neccssaria  non  sil  dispensatio  simili- 
tudinum  per  angelos,  et  principatus,  et  potestates, 
ct  virtutes  :  c.x  quarum  persona  non  inconvcnientcr 
inlelligilur  dici  in  Canticis  canlicorum  ad  sponsani  : 
c  Similitudines  auri  faciemus  tibi  cum  distinctio- 
nibus  argenli  quoad  usque  rex  in  accubitu  suo  est 
(Cant.  i) ;  >  id  est,  quoad  usque  Cbrislus  in  secrelo 
suo  est.  Quoniam  vita  nostra  abscondita  est  cum 
Christo  in  Dco  :  c  Cum  Christus,  inquit,  apparuerit 
vita  nostra,  tunc  el  vos  apparcbitis  cnm  ipso  in 
gloria  (Coloss.  1).  >  Quod  antequam  fiat,  videmus 


dum  cst  discipliiia;  quia  si  boc  diffundilur  in  vul-  C  nunc  perspeculum  in  acnigmale-,  hoc  est,  in  similitu- 


gns,  ut  Deus  in  aliquo,  quod  dici  nefas  est,  impotens 
ass-Tatur,  illico  plebs  indocta  confundttur,  et  Chri- 
siiana  fides  non  siue  magno  animarum  discrimine 
-pcnurbatur. 

lllo  plane  modo  dicitur  Dcus  non  posse  aliqtiid, 
*|tio  et  nescire  :  vidclicct  qiiidquid  malum  csl,  sictil 
non  polcst  agere,  iia  nescit  agere.  Non  cnim  potest, 
autsic  mentiri,  vel  pejerare,  vcl  injuslum  ali^uid 
faccre,  quanquam  per  prophetnm  dical  :  c  Ego  Do- 
miutis  formans  lucem ,  et  creans  tenebras  :  faciens 
paccm,  et  crenns  malum  (Isai.  xlv).  >  Quod  autem 
dicit  in  Evangelio :  c  De  die  autem  illo,  vel  hora 
nemo  sit,  ncqne  angeli  in  coelo,  neque  Filius,  nisi 
Pater  (Natth.  xxiv;  Marc.  xni);  >  hoc  procul  dubio 


dinibus;  tunc  autem  facie  ad  faciem  (  /  Cor.  xm). 
Hxc  cuim  nobis  contemplalro  promiitilur  aclionum 
omnitim  finis,  atque  aelerna  perfcctio  gaudiorum. 
c  Filii  enim  Dei  sumus,  et  nondum  apparuit  quod 
erimus.  Sctmus  qnia  cum  apparneril,  similcs  ei 
erimtis;  qtioniam  videhimus  eum  sicuti  csl  (f  Joan. 
vm).  >  Quod  enim  dixil  famulo  suo  Moysi  :  c  Egb 
sum,  qui  sitm  (Exod.  111).  >  El  :  i  Diccs  ilaquc  filiis  . 
Israel  :  Qui  est,  misit  me  ad  vos  (Joan.  xvu)  :  >  hoc 
conlemplabimur,  ctim  videbimus  cttm  in  anernum. 
Ita  quippe  ait :  c  Hacc  est  autem  vila  xlcrna,  ut  co- 
gnoscant  le  unum  verum  Deum,  et  quem  misi^li 
Jfesuin  Christum  (7  Cor.  iv).  >  Hoc  fiet,  cum  vcnerit\ 
Domintts,  et  illuminaverit  abscondita  tenebrarum. 


intcliigendum  cst,  quod  discipuius  hoc  tantummodo  p  ctrm   tenebre  morlalilalis    hujus    corruplionisqne 


tiesciat,  qui  sibi  nil  prorsus  ignorat.  Cum  enim 
iesus,  Yerbum  vidclicet  Palris,  lempora  cuncta  con- 
dtrierit,  omnia  siquidcm  per  ipsum  racta  sunt  (Joan. 
1);  qua  consequentia,  qui  totum  novit,  diem  jndicii, 
partem  videlicet  lemporis ,  ignoravit?  Sed  super 
eodem  Salvatore  scribit  Apostolus  ^  c  In  quo  stint 
omnes  thesauri    sapientice    et  scientiae  absconditi 


iransierint.  Tunc  erit  mane  nostrum,  i!e-  quo  in 
psalmo  dicitur :  c  Mane  astabo  tibi,  et  videbo  (Psai. 
v).  >  De  hac  contemplatione  intelligitur  dictum,  cum 
tradiderit  regnum  Deoet  Patri  (/  Cor.  xv),  id  esl, 
cum  perdnxerit  juslos,  in  quibus  nunc  ex  fide  vi- 
vcmibus  regnat  mediator  Dei  et  hominum  honio 
Chrislus  Jesus  ad  contemplationem  Dei  Patrts  (f 


n.fmAASVm.l:»! 


S.  PJETttl  DAMIANl  OPP.  TOMUS  S£U  PARS.UL  —  OPUSCULA  VXftfJ.  «3» 

ilum  esl  a<J  ignorantiara,  vel  hnpossibllitatem,  sed  A  re;  sive  dictanta  aequitate  justitiae,  utquoo'  lanquani 


id  voluntalis  perpetuae  rectitudinem.  Quia  euim 
malum  non  vuh,  recle  dicitur,  quia  neque  scit,  oe- 
quc  poiest  aliquod  malum,  Cxterura  quidquid  vull, 
mdubitanter  et  potesl,  testante  Scriptura  :  i  Tu  au- 
tem  dominator  virtutis  cum  tranquillilale  judicas, 
et  cum  mngua  reverentia  disponis  nos  :  Subest  cnixn 
tibi,  cum  volueris»  posse  (Sap. .311).  > 

caput  n.  . 

Quod  volunla*  J)ei  omuibta  rebue  oamta  ut  ut 
existanL 

Yoluntas  quippe  Dei  omnium  rerura,  sive  vfcibi- 
lium,  aive  invieibiiium  eausa  e>t,  ul  exisUni ;  adeo 
«t  condila  quaeque,  anjtequam  ad  fovmartim  *uaiuat 
visibiies  procederent  species,  jam  veraciter  atque 


vite  quid  per  carnis  blandiwenta  prejecil,  id  instau- 
rare  eliam  per  poenileniiae  iamenta  non  possit :  sive 
certe,  ut  dum  in  se  ruinae  sux  signa  superesse  eon- 
siderat,  acrioribus  afllittionis  suae  remediie  iadesi- 
nenter  insistat.  Sive  igilur  bis,  sive  aiiis  supenun 
provulcutix  causis,  ad  integritatem  pristiiiam  vio- 
Lata  virgo  Jion  redeal ;  nequaquani  tamen  emnip*» 
tcns  Deus  dicendus  est  hoc  non  posse,  sed  potius 
ao&le,  ut  servetur  arbitrium  xquissimse  voluntalir 
non  autexn  ascribalur,  quod  absit,  impotentia  ma- 
jcst&tk  Quort  enira,  raauim  est*  non  potest  £icer* 
Deus,  quia  nec  potest  etiam  velle;  quod  umen  ne» 
quaquam  rcferendum  est  ad  impossthililaiem,  se& 
ad  uaiuralem  potiuscleraentix  singnlaris  bonilitem.. 


essenliaJiter  viverent    in   sui   opificis  vohwtate  *  B  Q™d  vero  bonum  est,  vellepotest,  et  fccere,  lam- 


4  Quod  factnm  est>  ail  Joanacs,  in  ipso  viia  eraft 
(Joan.  j).  x  Et  idera  in  Apocalypsi  *  viginti  qtiatuor 
seniores  dixisse  lestatur  : «  lugnus  es,.Domine  Deus 
nosler,  accipere  617  gtoriam,  et  honorera,  et  vir- 
tutem ;  quia  tu  creasti  omnia ,  et  propter  voinnta* 
tem  tuain  eranl,  et  creata  sunt  (Apoc.  iv).  >  Prius 
dicilur,qu:a  erant,  et  postmodum  fuisse  creata. 
Quia  qua?  foris  expressa  sunt  per  conditionem  ope- 
ris^  jam  inUis  erant  in  providenlia  et  consilio  Con- 
ditoris»  Porro  autem  sicut  yolunlas  Det  causa  est, 
•il  qitae  nondum  suul  condiia ,  origiiuliter  fiant;  ita 
niliiioininus  cflieax  causa  est,"ut  quac  sunt  pcrdita, 
ad  status  sui  ordinem  redeant.  c  Munquid  cnim  vo* 
luntatis  meae  cst  mors  impii,  dicit  Domiuus?Sed 
\olo  ui  converlatur  et  vivat  (Ezech.  xvni).  v 

Ut  ergo  ad  id,  quod  pralibalum  cst,  sermo  re- 
currat,quid  praejudicat  Deo  suscitnre  posse  virgi- 
ncm  post  ruinam?  Nunquid  idcirco  non  potest, 
quia  non  vult;  ct  idcirco  non  vuh,  quia  malum  esl; 
sicut  dictum  est,  menliri,  etpejerare»,  el  injustiun 
quid  Cacere^Deum  nec  yelle^  nec  posse?  Sed  absit, 
ut  malum  sii  de  violata,  virginem  fieri;  imo  sicut 
maium  est  viiginem  violari,  ita  violatam  redire  in 
virginem  procul  dubio  bouum  essei,  si  divinac  dis- 
posiliouis  ordo  concederet«  v.  g.  homincm  post 
lapsum  mertis  subire  vindictam;  licet  juslo  Dci 
judicio  nialuin  fuil.  Mortem  enim  Deus  non  Xecit 
(Sap.  1),  cam  ipse  poiius  sit  mors  raortfs  (sieut  per 
Oseam  prophe:am  dicit :  t  Ero  mors  tua,  o|  mors 


etsi.  quodaui  cautelx  susc9  vei  provisionis  inUtilu^ 
qusedam  bona^  aut  raro  faciat,  aut  nunquam  faciat. 
Aiioquin  poterat  dici  ante  Salvaloris  advenlum,  quia 
Deus  creare  non  posset  ex  uteco  Yirginis  Filiuro. 
Nimirum,  quod  nunquam  fecerat^  sed  ne  quidem 
nisi  semel  faclurus  erau  Tan^enetsi  nunquam  face* 
ret,  et  vellc,  et  faccre  potcrat,  618  4U'*  «onum, 
erai.  Yirginem  itaque  suscilare  post  ruinam,  quo^ 
motlo  nou  possit  Deus,  cura.procul  dubio  et  ill^ 
omnipotens  sit ,  et  hoc  bonum  sit? 

CAP13T  III. 
Quod  ab$qm  ttubio  Deus  post  lapsum  reparert  ai /yfi 
nem  powl. 
Yirginem  sane  susciiari  post  lapsum  duobus  in* 
C  telligitur  modis  :  aut  scilicct  juxta  meritorum  pienU 
tudinem,  aut  juxta  carnis  integritaleni.  Yideamus 
ilaque  an  utrumque  valeat  Deus.  Juxta  meritnm 
narnque  plcbem  (idelium  virginem  appellat  Aposlolus* 
cumCorhuhiis  didt :  «  Despondi  enim  yos  uni  viro, 
virginem  castam  exhibere  Christo  (II  Cor.  xi).  » 
Neque  enim  in  iNo  Dei  populo  solummodo  virgines 
erant,  sed  raultae  conjugiis  obligauc ,  vel  post  virgw 
uitatis  dispendium  continentes.  Et  Dominus  per 
prephetam  :  «  Si  vir,  inquit,  dimiscril  uxorem 
suam,el  illa  recedens  duxerit  viruin  allernra,  nun- 
quid  revertettir  ad  eam  ultra?  Nunquid  non  conta- 
minata  et  poliuta  vocabilur  mulier?  Tu  aulem  tor^ 
nicataescum  amatoribus  muliis;  tamen  revertere 
ad  rae,  dirii  Dominus  (Jer.  m).  »  Eeversio  plane 


[Oue  xjn;ICor.  xv]),»Jam  verasaltem  posl  redem-  D  ista  ad  Dominum,  quantum  ad  quaJitolem  merito- 

rum  pertinet ,  hoe  est,  de  corrupta  integram  fieri, 
de  prosliluta  virginem  reparari.  Cur  rursus  ideui 
sponsus  loquitur  :  «  Et  omnium  peccalorum  tuo- 
rum  jam  memor  non  ero  (Jer.  xvxi).  i  In  caroalis 
6iquidem  sponsione  complexus  virl ,  corruplio  car- 
nis»  fcedus  amnris»  dispendium  castilalis,  virginem 
se  plerumqne  tbalamis  nupiialibus  tradit»  qu«  pol- 

lni«   *AoaAit      17.  Mmtrsk .  r.ni    ri»lpcliii   ftnnnftn&    ad- 


ptionis  nostrse  mysterium,  hnminem  immortalem 
lieri  certe  bonum  esset,  si  sententiam  semel  prola- 
tam  clemeniia  divina  dissolveret.  Neque  eniin  hoc 
omnipolens  Deus  idcirco,  vel  nolle,  vel  poeso  di- 
cendus  est,  qnia  maium  est,  hominem  vldeiicet  fieri 
immorulem ;  sed  juslo  suo  judicia,  nostraeque  sa- 
lutis  augmentn>  quod  ipse  novit,  tanlum  de  vindicla 

•A/lAntntl    kAminSl   waImSI    •«■•vamaasa       If/wt    lUffiui      m*. 


«ri 


OPUSC.  XXXYI.  —  DE  DIYIINA  GMNIPOTENTIA. 


tfA 


sexustoimiteft  post  ahominabilcs  votoptatis  Hlece-Aviam  (Gen.  tii),  Pentapolim  per  igr.is  incendium 


braS,  ad  tantam  reKgiosoe  vitae  pervenisse  mundt- 
-tiiHFn,  tit  non  modo  castos  atque  pudicos  quoslibet 
in  sanctitate  praecederent ;  scd  ct  non  conteinncnda 
imjltaram  virginum  mcrita  superarent.  Q:iibns  non 
jam  sola  prioris  mcriti  mensura  rependitur,  sed 
proetd  dubio  cnm  remissione  reattis  etiarn  cumuhis 
stiperaddit»  merccdis  atigctnr.  Ecce  probatum,  ut 
opinor,  est,  juxla  meritum  posse  Dcum  susckafe 
Virginem  post  niinam  :  Jrxta  carnem  vero  qtris  etiam 
▼csanoe  menlis  addnbitet  eum  vidclicct,  qui  erigit 
<*8ses,  solvil  compeditos  (Psal.  cxlv)  ,  qui  postremo 
dorat  omnem  languorem  ct  omncm  infirmil.iteni 
{Maftk.  iv),  cfausulam  non  posse  rcparare  virgi- 
neam?  Enimvero  qtii  corpus  ipsum  de  teuuissimo 


(Gen.  xix),  quibas  nimlnnn  sic  obshilit  esse,  ct  fu- 
turom  esse,  ut  nequaquam  abstulerit  et  foisse. 
XJuanquam  si  ad  pravorum  hominiim  merita,  qui 
tunc  deleti  sunt,  solerter  inspicias,  quoniam  vanifci- 
tes  et  inania  scctali  sunt,  ut  non  ad  esse,  sed  ad  irf- 
hilum  tenderent,  eos  merito  non  Tuisse  dccernas. 
Hinc  est,  quod  eos  in  afiictione  spiritus  conqucrf, 
Scriptura  testatur :  c  Exiguum,  inquiunl,  et  cum 
tnedio  est  tempus  vltas  noslnr,  et  non  est  refrigcrium 
io  fme  hominis,  et  non  est  qai  agniuts  sU  reversus 
abinferis;  quia  ex  niliHo  nati  snmus,  cl  post  haec 
erhnus  quasi  non  fuerimus.  Erimus,  inquiunt,  tan- 
qnam  si  no.n  luerimus;  qnia  et  nunc  quando  vid^ 
banlur  esse,  ad  nihihim  potius  perlinebanl,  quath 


♦emiuis  liquore  compegit,  in  bumanx  formae  spe-  B  ad  verum  esse  (Sap.  11).  Egof  ait,  sum  qtii  som ;  et 


eiem  per  varia  membrorum  lineaiuenta  distiuxit, 
•d  summam  necdum  existentem  condidit  rreatu- 
mm,  exisieniem  jnm  non  poterit  recnperare  vilia- 
*am?  Faleorplane,  fateor,  nnllumqac  timens  cavil- 
laloria*  contentionis  obloquinm  constanter  afBrmo; 
qttfa  valet  omnipolens  Deus  multiuubam  quamlibet 
virgiiiem  reddere,  incorruptionisque  signaculum  in 
ipsa  ejus  eame,  sictit  ex  malerno  egressa  csl  utero, 
reparare.  019  Haec  atitcm  dlxi,  non  ut  D.  Hierony- 
tno,  qui  pio  studio  locutus  est,  detrabam ;  sed  ut 
eos,  tjiri  ex  verborum  iliius  occasioue,  Deum 
astruunl  impotentem,  invicta  fidei  ratione  re- 
fellam. 

CAPUTIV. 


biccdices  niiis  Israel :  Qui  est,  misit  me  ad  vos 
(Exod.  m).  >  Qul  enim  ab  illo,  qoi  vereest,  recedit, 
necesse  esl  ut  non  sil;  qnia  ad  nihilum  tendil.  flinc 
est,  quod  ilerum  gementes  dicunt  :  c  Eistinctui 
ciuis  erit  corpus  nostrum,  el  spirilus  diffundetur 
tanquam  mollis  aer;  tran6let  vita  moslra  tanquam 
vestigia  nubis,  et  sicut  nebula  dissolvetur  quae  fuga- 
ta  est  a  radio  solis;  nomcn  nostrum  oblivionem 
accipiet,  et  perlcnuis  umbr»  transitus  est  lem- 
pus  noslrum  (Sap.  1).  »  Unde  et  propheta  :  c  Om- 
nes,  inquit,  gcnles  quasi  non  sint,  sic  sunt  coram 
eo  :  el  qttasi  nihilum  et  inane  reputataB  sunt  ei 
(Iso.xl).  » 
620  El  Salomon  ait  :  c  Tanquam  momentum 


Quomodo  possit  fteri,  ut  quod  factum  §a9  non  sit  C  statenc,  sic  ante  te  esl  orbis  terrarum,ct  tanquam 


factum 

Ad  ilhid  postremo,  quod  in  hac  disputandi  ma- 
tcria  pltircs  objicinnt,  sub  sanctitatis  tuae  judicio 
video  respondendum.  Aiunl  enim  :  Si  Deus,  ul  as- 
6eris,  in  omnibus  omnipotens  est,  nunquid  polest 
lioc  agere,  ut  qua»  facta  sunt,  facta  non  fuerint? 
Folest  cene  facta  quseqtie  dcstruere,  ut  jam  non 
fiint;  sed  videri  non  potest,  quo  pacto  possit  effice- 
re,  ut  quae  facta  sunt,  facla  non  fuerint.  Potest  quippe 
fleri,  ut  amodo,  et  deinceps  Roma  non  sit;  sed  ut 
antiquitus  non  fuerit  condita,  qttomodo  possit  fieri, 
nulla  capil  opinio.  Inspiranle  Deo  responsurus  suin 
ad  hxc :  in  primis  exactorem  metim  verbis  Saltmo- 


gutu  roris  anlelucani  (Sap.  xi).  >  Et  innumera  ta- 
lia  reperiiiiilur  in  Scripluris,  quibtis  impii  homines, 
aut  lenuissimis,  aut  vilissimis  comparenlur  rebus, 
ant  nihil  esse  dicaiitur,  etiam  tunc,  cum  potentes 
esse  videntur.  TJndc  ct  David  :  t  Vidi,  inquit,  im- 
pium  snpcrexaltatum  et  elevalum  sicut  cedros  Li- 
bani;  et  transivi,  et  ecce  non  erat  (Psat.  xvr).  i 
Tunc  enim  et  cum  diviiiis  intumescunt,  et  cum  se 
super  alios  arroganter  exlollunt,  cnm  dcniqtte  tiife- 
riorcsper  tyrannidis  violenliam  opprimunt;  tunr^ 
inquam,  eo  verius  nlhil  suntf  quo  ab  eo,  qui  Tere  ct 
summe  est,  pfocul  suni. 


CAPUT  y. 
nis  admonendum  video,  quibusail :  c  Majora  te  ne     Pe  futuris  contingentibus  4t  phitosophias  usii  in  sa- 

ntH»ft!AiMa   al  nlliAHA  Ia  via  e/tmif  aIiic  ri«a»;«  f  F+*IS    itA    %    "  CflS    diSpUtQlWMDUS. 

Sed  qttid  sibi  volant  vani  qnilibet  homines  et 


quaesIeris,etaliiora  te  nescrulatusfueris(£cc/i.  nt).> 
Deinde  diccndum,  quia  quod  Deus  facit,  aliquid  est: 
quod  Deus  non  facil,  nibil  cst :  c  Omnia  enim  per 
ipsum  facta  sunt,  el  sine  ipso  factum  est  nihil 
(Joan.  i).  >  De  quo  nimirum  alibi  scripium  cst  : 
t  Qui  fecit  quae  futura  sunt  (Eccle.  m).  i  Juxta  quod 
elillud  :  c  Qui  vivil  in  anernum^creavitomnia  simul 
(Eccli.  xvui) :  >  Et  Aposlolus  :  c  Qui  fecit,  inquit, 
ea  qua  non  sunt  (Rom.   iv).   >  Omnia  plane  bax 


sacrilegi  dogmatis  indiictores ,  qui  dum  aliis  qu«- 
stiontim  suarum  tendiculasstruunt,  quod  ln  eas  ipst 
anle  praecipites  corruant,  non  attendunt;  et  dum 
simpliciter  gradientibus  scandala  frivoiae  inquisitio- 
nis  objiciunt,  ipsi  potius  in  iapidem  offensionis  im- 
pingunt.  Nunquid,  inquiunt,  potest  Deus  hoc  agere# 
ut  posiquam  scrnel  aiiquid  faclum  est  f  factom  non 

r..A»;i9  inn/nn^    cS  inannccihllltnc  fsta-  non  SOlfS  VI- 


«T>3  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  -*  OPUSCULA  VARIA.  001 

impossibile  cst  :   quanquam  nonnulla  sunt,  qtue  A  non  9tiut ,  fulura  sint.  De  qua  mmirum  quxstione 


videlicel  aequaliler  possunt  evenire,  et  non  evenire: 
sicut  esl,  me  borfie  equilare,  et  non  equiiare;  aroi- 
cum  videre,  vel  non  videre;  pluere,  vel  acrem  sere- 
num  esse.  Quae  scilicet,  et  his  similia  hujus  saeculi 
sapientes  consueverunt  ad  utrumlibet  appeilare; 
qiiia  solent  acque  et  contingerc,  el  non  conlingerc. 
Sed  lucc  ad  utrumlibel  magis  dicuntur  juxta  varia- 
bilem  naluram  rerum,  quam  juxla  consequentiam 
dictionum.  Secundum  naturalera  uamque  varise  vi- 
cissitudinis  ordinem  polest  fieri,  ut  hodie  plual; 
potest  el  fieri ,  ut  non  pluat.  ScJ  quantum  a J  con- 
.sequentiam  disscrcndi,  si  futurum  cst  ut  pluai, 
neccsse  est  omnino  ul  pluat ;  ac  per  boc  prorsus 
iinpossibile  cst  ut  non  pluat   Quod  ergo  dicitur 


veteres  iiberalium  ariium  discussores,  non  modo 
genliles,  sed  et  lidei  Christianae  participcs  prolixius 
tractaverunt ;  sed  nemo  illorum  in  hanc  awsus  est 
prosilire  vesaniam,  ut  Deo  notam  impossibilitatis 
ascribercl,  et  pracserlim  si  Christianus  fuit,  de  illius 
omnipotcntia  dubitaret;  sed  ita  de  consequentia 
necessitatis  vel  impossibilitatis  juxta  miram  solius 
arlis  disputavere  virtutem,  ut  nullam  in  his  confli- 
ctibus  Dei  facerenl  rocntioqem.  Isli  autem,  qui  anli- 
qnam  quaeslionero  noviter  afferunt,  dum  altiora  ge- 
stiunt  nosse,  quam  capiunt,  polius  aciem  suae  mcn- 
tis  oblundunl ;  quia  ipsum  iucis  auclorem  offendero 
non  pavescunl.  Hnec  igitur  quaeslio,  quoniam  non 
ad  discutiendam  raajesialis  divinae  potentiam,  sed 


de  praeteritis  hoc  consequilur  nihilominus  de  re-  6  potius  ad  artis  dialeclicse  probatur  pertinere  peri- 


bus  praesentibus  et  fuluris  :  nimirum ,  ut  sicul 
omne  quod  fuit,  fuissc  nccesse  est ,  ita,  et  omne 
qtiod  est ,  quanditi  est ,  ncccsse  sit  esse  :  ct  omne 
quod  fulurum  cst,  neccsse  sit  fulurum  esse.  Atque 
ideo  quanlum  ad  ordinem  disserendi,  quidqitid  fuit, 
impossibile  sit  non  fuisse ;  ct  qtiidquid  est,  impos- 
sibilesit  non  esse;  et  quidquid  futurum  est,  impos- 
sibile  sit  futurum  non  csse.  Videat  ergo  imperitc 
sapieutium,  et  vana  quxientium  caeca  temerilns; 
qnta  si  haec  quae  ad  artcm  pcninent  dissercndi ,  ad 
Dcum  pravilcr  refcrant;  jnm  non  tarilum  in  prje- 
tcrilis,  sed  in  prxscnlibus  ac  fnluris,  eum  impo- 
tcniem  penitus,  et  invalidum  reddant.  Qui  nimi* 
rum ,  quia  necdum  didicerunt  elcmenta  vcrlorum, 
621  Pcr  obscuras  argumentorum  suorum  caligincs  C 
amitiunt  ciarae  fldei  fundamentum;  et  igaorantes 
adhuc,  quod  a  pueris  tractatur  in  scholis,  querelae 
suse  calnmnias  divinis  ingerunt  sacramcntis. 
£t  quia  inter  rudimenta  discentium  vel  artis  hu- 
manae  nullam  apprehendere  peritiam,  curiositatis 
suaR  nubilo  perturbant  puritatis  ecclesiaslicae  disci- 
plinam.  Haec  plane  quae  ex  dialeclicorum,  vel  rheto- 
rura  prodeunt  argumenlis,  non  facile  divinae  virtutis 
.suctaptanda  mysleriis;  etquae  ad  hoc  inventasunt, 
ut  in  syllogismorura  inslrumenta  proficiant ,  vel 
claasulas  dictjonum,  absit,  ut  sacris  legibtts  se  per- 
linaciter  inferant  et  divinae  virtuti  conclusionis  stiae 
necessilates  opponanl.  Quoe  lamen  arlis  huroanae 
peritia,  si  quando  tractandis  sacris  eloquiis  adhibe- 


tiam;  el  non  ad  virtutem,  vcl  materiam  rcrum,  sed 
ad  modum  et  ordinem  disserendi,  el  consequentiam 
vcrborum,  non  habet  locum  in  Ecciesiae  sacramen- 
tis,  qux  a  parvis  scholaribus  vcntilalur  in  scholis. 
Non  enim  ad  fidei  regulam,  vel  morum  perlinct  ho- 
Mestalcm;  sed  ad  loquendi  copiam,  verborumquo 
nitorcm.  Quamobrem  sufliciat  uobis  brevi  compca- 
dio  fidem  defendere,  quam  tcncmus;  sapienlibus 
atitem  bujus  sxculi,  quae  sua  sunt  (/  Cor.  iu),  cedi- 
mus.  Ilabeanl,  qui  volunt,  litleram  occidenlem, 
dnmmodo  per  Dci  misericordiam  spiritus  a  nobis 
vivificans  non  recedat. 

622  CAPUT  VI. 

Quod  Deu$  intra  pra)ienlia  siur  ii/inm,  omnia  timut, 
el  tempora,  el  loca  conclndat. 

Constat   ilnque  Deum  oinnipotentcm  sic  omnla 

snecuia  in  aeternae  sapientiae  stiae  ihesauro  oonclu- 

derc,  ut  nec  ad  se  quid  accedcre,  nec  a  se  quidquam 

per  temportim  motnenta  valcat  transire.  In  ill*  igi  - 

tur   inefiabili  suae  majestatis  arce  persislens,  sic 

omnia  in  praesentiae  suae  consiiluta  conspeclu,  uno 

ac  simplici  contemplatur  inluitu,  ut  sibi  nunquant 

peniltts  vel  practerita  transeant,  vel  fulura  succe- 

danU  Cui  dum  semper  csse  atqne  idem  esse  cst  per 

aelernitateni ;  dum  omne,  quod  labilur,  circumscr:- 

hit,  intra  semetipsum  omnium  cursus  temporum, 

claudil.  Et  sicut  intra  se  sinc  transitti  cohibet  omuia 

tempora,  ila  nihilominus  intra  se  sinc  spaliis  uni- 

versa  conlinel  loca.  Ilinc  est  plane  qttod  ait :  <  Ccc- 


tnr,  non  debct  jus  magisterii  sibimet   arroganter  ^  lum  et  terram  ego  impleo  (J^r.xm). »  Hinc  eslquod 

Sapientia  illius  dicit :  c  Gyrum  cceii.circuivi  sola 
(Eccli.  xxiv).  i  De  qtia  et  Salomon  ait : «  Quia  cum 
sit  una,  omnia  potest,  et  permaucns  iu  se,  innovat 
omnia  [Sap.  vn).  >  El  idcm  alihi :  «  Si  ccelum  et 
-coeli  coelorum  te  capere  non  possunt :  qunnto  niag:* 


nrripere;  sed  velut  ancilla  dominae  quodam  famula- 
lus  obsequio  subservire,  ne  si  praecedit,  oberret,  et 
dum  exteriorum  verborum  scquitur  consequentias, 
,  iulimae  virtutis  lumen  et  recttim  veritalis  tramitem 
.pcrdat.  Quis  enim  manifeste  non  videat,  quia  si  ar- 


fr:S  '  CilSO.  XXXVI.  -  DE  DJVINA  0MN1P0TENTIA;  IX* 

scriptum  c»i ;  •  Caluui  nietitur  palmo,  ct  omnem  A  tlieatro  resldei,  non  sunul  oninia  videl;  quia  tum 


terram  pugillo  concluJit  (.4*/.  vn;  ha.  xl).  i  Scdi 
qttippe,  ctai  prasidet,  intcrior  et  supcrior  inanel. 
Nam  pcr  id  coelum  pahno  mcticns.  et  lerram  pugilo 
Concludens,  ostcndiiurquod  ipse  sil  circumquaque 
cunclis  rcbus,quas  creavit,  eiterior.  Id  namque  quod 
jnlcrius  conclmiiiur,  a  condudente  exterius  coirti- 
netur.  Pcr  acdem  ergo,  cui  praesidet,  cssc  inlcrius, 
ci  supra  perpenditur ;  per  pugiiium  vcro,  quo  conti* 
net,  esse  exierius,  subterque  signalur.  Quia  enim 
Jpse  manet  intra  omniar  ipse  exira  omnia,  ipse  su- 
per  omnia,  ipse  iufra  oronia,  et  superior  est  per 
potentiam,  et  inferior  est  per  sustentationem,  el 
exterior  per  magnitudinem,  et  interior  per  subtilita- 
tem.    Ubi  crgo  si  aiiquid  absque  eo,  qui  cum  pcr 


intendit  aciem  ante  sc,  non  vidct  posl  se;  qui  autem 
n  n  in  tbeatro,  sed  super  tbeatrum  cxcelsior  su- 
peieminel,  totius  undique  interiorem  tbeatri  ambl- 
tuin  uno  comprebendit  aspcctu ;  9ila  omnipotcn- 
Deus,  quia  omnihus,  quae  volvuniur,  incomparabili- 
ter  superetninet,  omnia  simul  suis  subjecta  conspe- 
clibtts  prssenlialiter  vidct.  El,  ut  quod  loquimttr, 
non  tnodo  vivax  ingcnium  capiat,  sed  el  deses  quili- 
lid  facile  comprcbcndat,  major  nobis  vartetas  est  in 
hi>c  tam  brcvisshno  lemporis  punclo,  quo  dicimtfs 
cokIuiii,  quam  Dco  sil  simul  inspicere  infinita 
otimium  spatia  saeculorum.  Nani  cuin  hujus  parti- 
«cula»  prfroa  dicitur  syllaba,  rcmanel  adltuc  secunda ; 
et  cum  secunda  sonat,  jom  prima  pcrtransiit.  Detm 


inolem  corporis  nusquam  est,  per  incircumscriptam  ^  autcm  uno  aique  inefctbili  susc  contemplationis  ictu 


substanl-a  u  nuscjuam  deest?  De  quo  ait  Apostolus 
t  Quia  iu  ipso  conslant  omnh.  >  Et  rursus:  c  Quo- 
niam  cx  ipso,  ct  per  ipsum,  et  in  ipso  sunl  omnia 
(Colou.  i).  »  Est  enim,  ut  ila  dixerim,  locus  illo- 
caiis,  qui  sic  iu  se  continet  omnia  loca ,  ut  nou 
movcatur  ipse  per  loca :  et  curo  omnia  simul  im- 
plait,  non  per  partes  sui  occupat  partes  loci,  sed 
tolus  ubique  est,  nec  per  ampliora  loca  diffusior, 
nac  per  angustiora  conlraclior,  nec  altior  in  excel- 
.sis,  nec  plus  humiliatus  in  infiniis,  non  major  in 
inagnis,  non  minor  in  minimis;  scd  unus,  idemque 
simpiex  et  aequaiis  ubique,  nuIJa  indigens  'crealura, 
scd  eo  indiget  omnis  creatura.  Nam  e(  anlequaiu 
virtules  angelicas  condidisset  antequam  tempus  r 
623  lemporale  aliquid  cxsliiisset,  plenas,  atquo 
perfeclas  immortaiitalis  divitias  et  glorias  possi- 
dcbat.  Ad  creandum  igitur,  quod  non  crat,  non 
solimdinis  eum ,  vel  alicujus  inopije  necessilas  im- 
pulit,  sed  sola  propriae  dcmentto  bonilas  provo- 
cavit.  Nec  bcatiludini  cjus  reruni  conditio  conferro 
aliquid  potuit,  cum  ita  per  se,  et  in  se  sit  plcnus 
atque  pcrfeclus;  ut  ncc  cxistente  crcatura,  sibi  ali- 
quid  accodai,  nec  ea  pcreunte  decedat.  i  Omnia 
bi.juhlcm  fiumina  intrani  ia  mare,  ct  mare  non  re- 
duadat  (Eccle.  r).  > 

caput  vn. 

De  Dei  avnplici ,  et  una,  dhiincta  tamen  omnium 

rernm  scientia,  et  providentia. 
Est  plane  Deo  sicut  coaetermim  omnia  posse,  sic 
Cl  oumia  nosse,  idcmquc  scmpcr  cxisiere.  lu  illo  ita- 
que  sumnio  reruin  cardiuc  naiurarum  omnium  jura 
dispcnsans ,  sic  omnia  tcmpora,  praelerita  videlicet, 
pnrscmia  et  fulttr.»,  inlra  suoe  provisionis  arcana 
compleciitur,  ut  ncc  novum  aliquid  sibi  penitus  ac- 
^cedat;  ncc  aliquid  ab  «o  percursus  momcnta  rece- 


simul  omnia  conspicit,  cl  conspiciendo  disiingnit. 
Omnia  circumdando  pcnctrat,  et  penetrando  cir- 
cumdat.   Uinc  cst ,    quod  Petrus   ait   aposlolu*: 
i  Unum  boc  non  iateat  vos,  cbarissimi,  quia  untts 
dics  apud  Deuin,  sicut  miile  anni ,  et  mille  annf, 
sicut  dies  unus  (II  Petr.  t).  i   Et  quia  millenarius 
numeius  perf<  cius  est,  millc  annos  posuit  pro  lon- 
gitu.iinc,  et  prolixilaie  oir.nium  sncculorum.  Unde 
et  Psalmhla  :  c  Millc,  inquit,   anni  ante   oculos 
tuos,  tanquam  dies  hcstcrna,  qux  prscteriil  (Ptat. 
lxcxix);  >  quia  qnidquid  a  nobis  fuiuruin  cxspccta- 
tur,  jam  Dco  pdV  omnia   notum,  quasi  prsctcrittiAi 
esse  decernilur.  Esl  enim,  sicul  ipse  de  se  dicil: 
c  Alpha  et  Omega,   iuiiium  et  finis  (Apoc.  i).   » 
Et  pcr  prophetam  :  i  Ante  mc  non  est  formattis 
Deus,  624  el  Posl  mc  uon  erit  tf$a*  xLui).i 
Enim  vero,  quia  in  supremo  rcrum  vcrlicc  ir.cffa- 
bilitcr  stiperemincns,  quasi  quodam    profundilalis 
et  a?terni  consilii  sui  circulo  non  modo  cuncta  tcni- 
pomm  spatia,  sed  et  loca,  el  universas  ampleclitur 
creaturas ,  et  hsec  omnia  uno  conlcmplationis  icta, 
ac  simplici  semper  aspectat  intuitu;  non  immerito 
soltis  potens,  solus  cclcrnus,  solus  dicitur  immorta- 
lis.  Undc  el  Apostolus  :  «  Regi,  iuqtiil,  s.xculonim 
ituraortali  et  invisibili,  soli  Dco  houor  el  gloria  (/ 
Tim.  i).  i  Et  idem  :  c  Deatus,  et  solus  polens  Rex 
rcgum,  et  Dominus  dominanlium,  qtii  solus  babet 
immortalitatcm ,  et  lucem  habiiat  iuacccssibilem, 
n  quera  ncmo  hominum  vidit,  nec  videre  potcst  (II 
Tfm.Ti);  •  nam  ct  angelica  virtus,  licet  potens  sil, 
non  tamen  a  sc,  scd  ab  illo  esi :  liccl  immorlalis  sit, 
suumqtie  bealtim  vivere  nullo  prorsus  fine  conclu- 
dat;  lamen  quia  et  loca  mulat,  el  tempora,  non 
coxterna  suo  dicenda  est  Creatori,  quia  naluralitcr 
nique  esseniialiter  cst  ipsa  polentia,  ipsa  immorta- 
lilas.    insa  aelernitas.  Unde  et  Movses  :  c  Dominus. 


«W  S.  PETR!  DAHIAM  OPP.  TOMUS  SEC  PARS  III.  -  OPUS<?ULA  VARIA.  «03 

volumins  imra  provi&wuis  suae  conUnel  sinum ;  el  A  immobilia  semper  assisluni.  Ei  tantumdem  est  • 
non  lanquaro  praitcrita ,  vel  fuxura,  sed  u\  revera  '       '**   • 


pnesentia,  suoque  suljjecta  conspeclui,  perspicacis 
«jmo  eomprehendit  inluilu;  qui  suas  ditionis  irape- 
rio  regit  orama,  cujus  legibus  ofctenipcrant  tuii- 
versa,  qui  ornnes  creaturas  ad  nuium  sui  disponil 
arl>ilrij ;  omnibus  vjvendj  moderatur,  atque  tempc- 
rat  ordinem,  onuiium  formas  distinguit,  ac  specics, 
©nmibus,  prout  vull,  rongruas  viiium  tribuit  facu!- 
tates;  a  qoo,  et  per  qucm  est  quidquid  est,  sine  quo 
^vidqnid  eai  prpcul  dubio  nihil  esl. 
CAPTUT  VIU. 
De  Dei  merniiate. 
Omipotenti  itaque  Deo  non  est  beri,  vel  cra^ 
sed  hodie  srflipiternom,  Cui  nihii  dHhiit,  nihiJ  acee- 


i  Dederunt  iu  escam  meara  fel  (Ptal.  lxvui),  , 
quanlum  el  dabunl;  el  idem  esl :  •  Fodemm  manus 
meas  61  pcdes  meos  (Psal.  xxi),  i  quod  fmfient. 

Jam  ittque  veniant  supervactiae  quaeslionis  aueto- 
res,  imo  qui  perversorum  dogmntnm  nltuntur  esse 
cultores,  el  dicant:  Niinqnid  polesi  Deus  agere,  ut 
qurc  f.icta  sunt  facla  noh  fneriiit?  Quibiis  ego  prima 
fronle  respondeo,  quia  hoc  non  esl,  qnia  divinae  bo* 
nitatis  esl  de  nihiio  aliquid  agere,  non  de  aliqoo 
potlus  nihilefficere;  cum  nliqne  scriptum  sit :  i  Om- 
nia  per  ipsum  facta  sunt,  el  sine  ipso  factum  est 
nihii  (Joan.  i).  >  Ego  probare  volo  quod  Deas  d* 
Diliilo  faciat  aliqnid;  tu  osiendere  niteris  quod  de 
aliquo  faciat  nibil.  Sed  jam,  qnneso,  cnncla  simut 


w^c^a*  -niAil  e«t  ▼arium,  pihil  «  sa  «liversum.  Ulud  B  eiiiove  r  omnes   pesliferi    Jangnoris    humores  su* 


->..—     -     -v-.^ICWMI.     IUMU 

Iftdte  aeieroilas  est  incommutabilis,  iudefectiva,  in,- 

aecessibilia,  <uh  vHJelicet  nihil  addi,  nihil  vajet  iut- 

rohmi :  H  omniaquarawid  nbs.cJabendo  disourrunL 

.atit  per  temporum  vicissitiidincs  s<5  vahaut,  apiuj 

.ilJnni  hodie  stant  et  initnobiliter  perseverant.  Iu  illo 

«c«icethodiediesiJIe.adhuc  iinmobilis  est,  in  qu0 

inundus  tste  sumpsit  originem;  in  illo  jam,  el  ille 

uihUominus  esi,  quo  judicandus  est  per  ailerui  ju- 

dtcii  aeqiiitatem.  Neqne  cnim  jn  eam  Jucem,  qu* 

sme  accessu,  ea,  qux  elegit,  el  ilhistrat :  et  sine 

recessu  ca,  qux  respuii,  descrit,  dcfectus  rautabiU- 

Utis  venit;  q.iia  i»  semelipso  penna/iens  iunuta- 

.MJis,  mutabilia  cuncta  disponii.  Sicque  in  se  trans- 

euntia  condidit ,   ut  apud  se  qua  coadita  sunt, 


unius  conamine  excreatus  cfliinde,  ut  multfplid 
morbo  unlus  antidoti  snfficiat  iiaustii  occurrere,  ne6 
ad  curaiionem  lui  pluribus  compellamnr  confectioi. 
num  generibus  indigcre.  Age  ergo,  dic,  qu.«eso: 
Pofcst  facere  Dens  de  prarteriiis,  ut  quol  factum 
est  non  fucrit  faclum  ;  vel  de  proesenii,  quod  nunc 
esl,  qiiandiu  esl,  ut  non  sit;  vei  ut  omnino  quod 
futui  um  esl,  ul  futurum  non  sil ;  vel  rursns  liaee 
omnia  per  comrarium?  Quae  nobis  profecto  exsecra- 
tioni  potins  videntur  esse  tradenda  quam  siylo.  Dib 
mihi,  vcrsnue  qnaestionis  objector,  credis  etiam  ta 
quia  qui.dqnid  Deus  fncit  bonum  est,  atque  arfeo 
allqiiid  esl,  ct  quidquid  Hle  non  facit  nihil  est?  Aud! 
Scripluram  :  c  Vidit,  inqnit,  Dcus  cnncta  quas  fece1- 


T    —  -r~„  »^  4uoi   vuuuuu  suni,      ^*..r.M.«.«  .  m  iiuit,  iuijiiii,  ucus  cnncia  quas  lece- 
transire  nequaquam  posstnt,  Nec  lempus  inius  tn  C  m>  cl  eranl  vaW«  ^ona  (Gen.  i).  » Ei  illud :  t  Sine 

COnftpeClU    eilJS    dpftuit       <iha.I    «n...i «...  incA  la,.inm  ac»   nlUl\  / 1«^«    .\     .    c^.i j-    i 


-r -w..|#w»     UUU3      Hl 

confipectu  ejus  defluit,  quod  apud  nos  foris  per 
8S5  extenora  decumt.  Unde  fil  ut  in  ajternifcitc 
ejus  omnia  fixa  permaneam,  qua;  non  fiia  extrin- 
.sccus  sacuJoriini  volumina  indesinenter  emanaat 
Dcoqnippe  dics  una  est  a3ternitas  sua,  qnam  vide- 
fcoei  diem,  »ec  tine  claudi,  ncc  iiiitk)  videt  aperiri 
Psalmista,  cum  dicit :  i  Melior  est  dies  uaa  in 
atnis  tuis  super  millia  (PwUxxxi). ,  Q«id  est  ergp, 
9uod  ille  non  valeat  de  prateritis  omnibus  vel  futn- 
m,  qui  videlicet  omnia  facla,  vel  facienda  sine  uI|o 
trinsiiudefigit,eutatuit  instufipraesentia  majeslatits? 
Cui  profectoet  iliud  tempusintransibililer adest,qucKJ 
«a  quas  facta  sunt  antecessit.et  illud  quo  cuncta  deia- 
.Ceps  futura  concludit.  Uhic  est  enim  quod  in  his  quaj 


ipso  faclnm  est  nihil  (Joan.  i).  >  Sed  quia  hoc  !ie- 
gare  non  potes,  assentior,  tnquis.  Tu  itaque  d;im 
qtiaeris  unam  eamdemque  rem  et  fulsse,  et  non 
fuisse;  esse,  et  non  esse;  futnram  esse,  et  fiuurnm 
non  esse;  nitcris  profecio  quxquefacta  veJ  facienda 
626  confundere,  et  imer  esse  et  non  esse  nuUn- 
lia  demonstrare.  ■Quod  certc  rerum  natura  non 
'habet.  Nihilenim  simul  potest  esse  et  non  esse*; 
sed  qnod  in  rerum  natura  non  est,  procul  dubio  nihii 
est.  Quserfs  ergoaDeo,  durus  exactor,  ut  faciat  quod 
suum  non  est,  hoc  est  nihil.  Sed  ecce  evangelistti 
conlra  te  slat,  dicens:  Qnia  sine  ipso  factum  eti 
"MMj  Dcws  adhuc  non  didicit  facere  nihtl.  Tu  eum 
doce,  ct  prsecipe  ut  tini  faciat  nihil.  Adhuc  peto, 


„_f ,„. „  wi^iuuii,  Biiic  esi  enim  quod  inhis  quaj     "^«f1*^  ui  "»«  raciai  ninu.  auiiuc  peto, 

prophetico  spiritu  djc^a  sunt  in  Scripturis,  sa^pe  D  resPon^«a»  :  Credis,  quaeso,  et  quod  Propheta  ca- 

reneriuntur  mw^^rif o  m>n.   r..i...:o  nA..:    ..  1 liil.  mi  crilippl  nmni^  fl/«fl>iniu..A«a.m  »n„i:».«„:-  ^ 


reperiuntur  pnBiey ita  pro  futuris  poni,  ei  longe  post 
*genda  vefait  jain  twnsacla  narrari.  Unde  cst  quod 
.  pas^urus  per  prophclam  Dominus  ait  :  t  Corpus 
tncom  dedi  percuiicutibus,  ct  genas  mea$  veJJcnij- 
l)us,  faciem  meani  non  averti  ab  increpantibus  et 
conspuentibus  in  me  (Isa.  l).  »  Resurrecturus  au- 
tem :  c  Uesurrajci  ^t  ariK..^  •..«« ,~~ —  ,n»^L  t  ivh)  | 


liit,  cui  scilicet  omnia  Scriplurarum  teslimonia  cori- 
cinunt :  «  Omnia,  inquit,  qtiae  voluit  Dominus,  fecit 
in  coelo  et  in  lerra,  in  mari  et  in  omnibus  abyssis? » 
(P$aL  cxxxiv.)  Sed  hoc  etiam  a  te  negari  non 
posse  manifeslum  est. 

Cum  ergo  Deus  omnia  possit,  cur  addubitas  Deum 
hoc  non  posse,  ut  aliquid  simul  sit  et  non  sii,  si  boc 
*'"'  Kftnum  esl?  Porro  si  inutile  est.  res  ouaslihet 


$M  CffllSC.  XXXTI/ —  DR  WVINA  OMNIPOTENTU-  -  61* 

eis  tatw  efllcfli  caaaj  esi  oranjboa  rebts  eslstendi\  A  <,«**  **  exirema  tfeveniont,  tune  mhtiaant;  se4 


vcl  noa  exittendi,  ai  quod  Hle  vuti  esse,  npn  possit 
non  esse,  et  quod  oon  vuli  obso,  nou  valeat  esso* 
Virtoxqiiippe  Dei  Jecit  »i  qaod  eoostiiuit  esse,  )am> 
non  valeai  non  fuisse;  et  quOd  con$UluU  fniasefl 
quandiu  est,  non  valeat  uon  ease ;  et  qaod  conaiituii 
esse  futuinm,  jam  nou  valeai  fulurum  non  esse, 
Unde  ergo  Dei  trruis  patenlior  et  mirabtlior  0890 
perpeoditor,  iode  a  stato  sapientibus  in  gno  oosse 
htvalida  judiceuir  ?  Stc  euiio  qfuidquid  est,  ab  ip$Q 
esi.  Ipse  rebua  hanc  vim  e*iftteuii*i  coatulit,  u( 
pofttqoam  aeqiel  exaliAerml,  no*  exsiitisse  neu 
poasiftt. 

CAPUTHL 
Quod  mala  dicenda  suni  potim  non  eiw  quam 

€3tt$tCT6» 

-  Maia  auiera  qeadihet  ,  sicut  stmf  iniquitates  et 
soelera,  etiam  cum  videntur  esse>  non  sunl,  quia  a 
Deo  nonsunt,  ac  propterea  nibil  sunt;  quia  videlieet 
Deus  oronino  nou  fecit,  sine  quo-  faetum  est  ni)ii| 
(Joan.  i).  Quapropier  si  qitid  boai  faclom  est  ab 
hommibus,  per<lero  suom  esso  et  futsse  non  potest, 
qota  opos  Del  est,  eiiamsi  per  bomines  factum  est* 
Unde  proplteta  dicit :  c  OinnJa  enim  opera  nostra 
operattts  es  in  nofcis  (/s«.  xxvi).  >  Omnja  qnippo 
bona  et  Dei  smit  et  nostra,  quoniam  ille  operatur 
t»  npbis,  qui  effcctom  iribuit  operandi.  Et  S* Joaioii  t 
•<  In  manu  itiius,  inquit,  el  nos,  et  sermones  nostri, 
et  omnis  s-.ipie/Hia,  et  opcrum  sciemia,  et  disctplina 
(8ap.  vii).  >  In  Hlo  etiam,  skut  ait  Apostoi-J?,  c  vi-  r 
vimits,  movemur  et  sumus  (Act.  xvu).  >  Qubd  si 
mafum  factui.i  est,  eiiam  lunc  niliii  eral,  cunt  esso 
vldobatnr.  Hine  est  quod  ipsos  maiitte  ac  pravitaits 
auclores  apud  fnferos  conqueri  Seriplura  lesiaiur : 
Tramierunt,  inquiunt,  omnia  illa  lanquam  umbra, 
et  ianquam  nurriiue  prcpcurrenty  et  tanquam  navie, 
quat  pertraniiit  /tueluantem  aquam,  cujue  cum  per- 
traneierit  vetliaium  non  ett  invenirt  neque  627  **" 
miiam  catrnmiltius  in  /tuctibus  (Sap.  v).  Semiu  nanv 
que  i«  flvctibus  facla  mox  deficii.  Unde  rorsus  di- 
coot :  «  Aut  tanqnam  avis  quse  transvolat  in  aero, 
hoo  ullum  invenitur  iiineris  illius  argumentum.  » 
Teriium  quoque  non  dissimile  bis  rursus  apponitur  : 
«  AtK  lanquam  sagitla  emissa  in  locum  desiinaluin, 


tune  procul  dubio  sunt  nibtl,  cum  videntur  aliquid» 
Niliil  apud  testimonium  verilatis,  aliquid  in  umbra 
c^ligiais.  Adbuc  fortassis  epulabatur  illc  splendid^ 
(Luc.  xvi),  fulciebatur  cuneis  obsequeniium,  ambie^ 
batur  agminibus  belLilorum,  quero  propbela  snpcr^ 
exaitaium  et  olevatum  vidil  (Isa.  xxxvi)  :  et  mox, 
a*J  contempJanda  summa  periransiens,  quem.  raa^ 
gnuro  aliquki  ft>rte  crodidcrat,  niliil  esso  cognqvit, 
Hine  est  enttn  quod  sciiptum  est ;  c  QuOniam  spea 
jiopii  lAiiquam  lanugo  e*tt  quae  a  vento  loUiUir ;  e^ 
tauquam  spuma  gracilis,  qua?  a  proeella  dispergitor; 
et  tanquam  fumus»  qui  a  venio  diffusus  est;  et  taa^ 
quam  memoria  hospitis  unius  diei  praHereutaif 
(Sap.  v).  t  Nam  qui  tot  moroetilanearum  reruu> 
D  exempia  congessii*  non  tam  vile  quid  esse  omueii) 


roproborum  gloriatn,  quam  niiiilesse  signaviu  Mal^ 
ergo  etiam  cum  videntur  esse,  non  sunt;  et  ab  eq 
qui  vere  etsumme  est  procui  sunt.  Bona  autem,  i4 
est  oa  qtuo  bonus  artifex  coudidil,  qua>  u\  Ui  quis* 
quiaes,  quosris,  esse  simui  ei  npn  esse  uon  possual| 
quia  in  rerqm  naiura,  quam  rationabitis  artKox  essq 
conaiituit,  allernitas  ista  non  iuvenit  lociiro.  Qui% 
enim  inter  esse  ei  non  esso  coufuntli  maium  est,  a^ 
potius  niliil  est,  idcirco  a  bono  Ci-eatore»  qai  boua. 
omnia  fecii,  aliernitatis  ista  conftisio  facta  non  estt 
lu  maiis  autem  potest  utcunqne  videri  biec  cowfusio- 
nis  alteriiitas,  quaj  certe  videntur  esse,  et  iipn  sui)l# 
alque  ideo  qiusi  sunt,  et  non  sunt.  Sunt  quitlem  ia 
superficie  coloris,  non  autem  in  judicio  verilalis ; 
quanquam  eiipsisuialis  non  possumusbafu;  diversita- 
tem  exacle  concedere ,  ui  simul  sint  et  non  siov 
quia  videutur  esso,  sed  non  suitt,  atque  ideo  verius 
dieuntur  seroper  non  esse,  quam  esse  et  non  esse^ 

CAPUT  X. 
Quad  omnia  Deus  potest,  site  faciat  nve  nanfada^ 
-  Mankfestum  est  igitur  alteruitaiem  isi  im,  de  qua 
•qumritur,  scilieet,  ulruai  possii  62ft  aliquid  fuisae 
atmui  ei  tmi  fttisse;  esse,  etnon  esso;  futorum  esse^ 
oi  futumro  nou  esse ,  naturis  exUtenliuui  rerura 
•nulla  posse  ratioito  congruere ;  ad  solas  autem  ver^ 
borum  pugnas*  quoe  de  dissorendi  ac  raliocinandi 
flum  consequeniiis  pertiaere.  Quamobreio  iudubi- 
tabili  Itde  eredendtifn  est  v  Deum  ornnia  posse,  sivo 


divisus  aer  continuo  in  se  reclusus  est,  ot  ignoratur  ^  faciai,  «vo  non  fachit.  Nam  quod  nialum  estf  potitis 


iransttus  iHius  (Ibid.).  >  Yestigium  certo  uavis,  et 
avte,  el  sagitbe  transilus  mox  Gunt,  illico  recluduu- 
Pir;  sie  qnitibet  ioiqui,  mox  ut  incipiuntr  praeslo 
deOeiuAt.  Uutte  subfungunt :  c  Stc  ei  nos  nali  con- 
tinuo  desivtmos  esse;  i  imo  ipso  momento  quo  vi- 
deniur  esse,  non  sunt,  quia  ab  iho  qoi  vere  esi 
lonfo  stmt.  Quo  eontra  do  viro  justo  dicilu/  : 
t  Cansttmotatus  tn  brevi,  explovit  tempora  muita:, 
quia^  ptaoita  emut  Domino  opera  ittius  (Sap.  iv).  » 
Do  iilis  autem  :  t  Dejectsti   eos  dum  allevaren- 

ti.1*  /'.P-l/l-L  I.tVll\.    _  Nnn    •_»#     nAAi/iMiktn     a11a.m_i_  «n«k4 


debetdki  niliii,  quam  aliqttid,  atque  ideo  nibil  pr«- 
juifieat,  si  c&camus  Deum  omnia  posso,  licet  mala 
omniaimnpossit;  ctimmala  non  intra  omnia,  sed 
oxtra  omaia  poUus  dobeant  suppulari.  il^nc  esl, 
quod  smpo  divina  virlus  armatos  diatectieorum  syV- 
logismos»  eorumque  versniias  doslruit;  ei  quaj  apud 
eoa  necossaria  jam  aiqoo  ineviiabilia  iudieaiUttf , 
omnium  philosophorum  argumenia  cpofuudi^  Au4i 
syUogismum  :  Si  ligoum  aittei,  profecto  uritur;  sed 
ardet,  epgo  oi  oritor.  Sed  occe  Meysos  videfrubum 

j_r_.«rik    At  tifHi  cnmhuri  (Exod*  \u\    tRurSUS .   si  li- 


€21  S.  PETRI  DAMIAM  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  Uf.  —  OPUSCULA  VARIA.  61J 

ritur  amigdalas    prolulisse  (Nuta.  xvii).  Alioqoin  A  fonte  rirus  arcscat.  Ad  afllrmandum  naroque  quod 


quid  esl  lol  in  iEgypto  Pbaraoni  magnalia,  acsigna 
porteodere ;  iHiorum  Israel  cnicrvas  i£gyptiis  pe- 
reuntibus^perdivisummaretransferre^Earod.vii^xiv), 
largissima  fluenta  ex  aridisaii  rupe  producerc(£rorf. 
xvn;Psfl/.LXxvii),et  Jerichonlina  nioenia  nonarmisfre- 
mentibus,  sed  tubis  clangeiuibus  ,  dis«ipare?  (Jotue 
xu)  Postremo,  quod  in  stuporem  omnium  sseculo« 
rum,  solem  in  coelo  ad  imperium  Josue  per  unius 
rfiei  spatium  sislerc  (/01.  x);  pcr  Ezechiam  vcro 
decem  ad  orientcm  lineis  revocare  (IV  Reg.  xx  , 
ha.  xxxvin};circa  tres  pucros  furenlis  incendii  vires 
exstinguere,  circa  Danielcm  vero  cruentos  leonum 
riclus,  et  rabidaora  rcfrenarc?  (Dan.  m,  vi.) 
Quid,  inquam,  haec  omnia  sunl,  nisi  frivola  sapien- 


Oeus  nequeat  virginem  reparare  posl  lapsum,  quasi 
conseqoenter  adjiciunl :  Nunquid  boc  potest  Deos 
agcrc,  ut  quod  factum  est  non  Tucril?  Tanquam  si 
semel  constetutsi  fueril  virgo  corrupla,  jam  ne- 
qneat  ficri  ut  rursus  sit  integra.  Qtiod  certe  quan- 
tum  ad  naturam  verum  est,  statque  sententia;  fa- 
ctum  quoque  aliqnid  fuisse,  et  factum  non  fuisse, 
unuin  idemque  inveniri  non  polest.  Contraria  qnippe 
invicem  sunt,  adeo  ut  si  unum  sit,  aUerum  esse 
non  possit.  Nam  quod  fuit  non  polest  vere  dici  quia 
non  fuil ;  et  e  diverso,  quod  non  fuit,  non  recte  di- 
citur  qnia  fuil.  Quse  enim  contraria  sunt  in  uno 
eodemque  subjeclo  congruere  nequeunt.  Ifac  porro 
impossibilitas    recte  quidem  diciiur,  si  ad  natura? 


tum  biijus  mundi  sensa  confundere,  et  contra  na-  B  refcratiir  inopiam  :  absit  aulem,  ut  ad  majeslatem 

tura  consceiudinem  divinae  virtutis  glbriam  morla- 

libus  revelare?  Yenianl  dialectici,  stve  polius,  ut  pu- 

tantur,  haeretici,  ipsi  viderinl ;  veniant  ,    inquam  , 

verba  trulinanies,  qusestiones  suas  buccis  concre- 

panlibus  ventilantes,  proponentes,  assumentes,  et 

ut  iilis  videtur  inevitabilia  concludentes,  ac  dicant : 

si  peperit,  concubuit :  sed  peperit,  ergo  coucubuit. 

Nunquid  hoc  anle  rcdemptionis  humanse  mysterium 

non  videbalur  iuexpugnabilis  roboris  argumentuni  ? 

El  quidem  potcrat  Deus,   et  felare  virguicm  anto 

rumam,  el  reparare  virginem  posl  ruinam.  Utrum- 

que  scilicei  bonum  erat,  sed  licet  ealenus  ncutrum 

fecerat,  ulrumque  tamen  posse  facere  crcdendus 

erat.  Et  certe  mirabilius  est,  et  valde  praccllentius 


sil  applicanda  divinam.  Qui  enim  natune  dedit  ori- 
ginem,  facile,  cum  vull,  natura  tollit  necesskatero. 
Nam  qui  rebus  prsesidet  condilis,  lcgibus  non  sub- 
jacet  conditoris  :  et  qui  naturam  condidil,  natura- 
lem  ordinem  ad  suae  deditiouis  arbitrium  vertit : 
quicunquc  creata  quxlibetdorainantinaiurasubesse 
constituit,  suae  dominationis  imperio  nalune  obse- 
qucntis  obedientiam  reservavit.  Gonsideranti  piane 
liquido  patel  quoniam  ab  ipso  mundi  nascenlis 
exordio  rerum  conditor  in  quid  voluil  nalura?  jura 
mutavit,  imo  ipsam  naturam,  ut  ila  dixerim,  quo- 
damroodo  conlra  naturam  roulavit.  Nunquid  enin> 
non  contra  naturam  est  mundum  cx  niliilo  fteri : 
unde  ct  a  philosophis  dicitur  (Abist.  i  Phy$.  text. 


virginem  iiicormptam  manere  post  partum,   quam  C  54)  :  «  Quia  nibii  ex  nihilo  fit ;  i  aniniaiia  non  ex 


corruplam  advirgiuale  decus  redire  post  lapsum  ; 
<|uia  el  roajus  cst,  quemlibet  clausis  januis  ingredi, 
quam  eas,  quac  patueriiil,  januas  claudi.  Si  ergo  na* 
tus  cx  Virgiue  Redemptor  noster  (Ita.  vu  ;  Matih. 
%\Luc.  i),  quod  majus  esl,  et  longe  praestantius,  fe- 
cit ;  quod  ininus  est,  corruptam  quamlibct  redinte- 
grare  non  poterit?  Potuit  Deus  homo  ex  uterovir- 
finaii,  salva  virginitate ,  procederc;  non  poterit 
violatoc  virginitatis  dispendium  rcparare?  Quomodo 
ergo  restauratur  homicida,  ulpost  dignam  pauiiten- 
liam  jam  non  sit  homicida?  Quomodo  fur,  quomodo 
ferjurus?  quomodo  raptor?  quomodo  oroniom  certe 
£gg  criroinum  rei  postquam  se  veraciter  corri- 
guiit,  jam  non  sunl,  qui  fuerunl?  Undescriptum  est: 


animaiibus,  sed  ex  stolidis  elementis,  solo  jussionis 
imperio  creari ;  dormientem  bominem  costara  pcr- 
dcre,  nec  doiere ;  de  solo  viro  feminam  sine  femina 
fieri,  et  in  una  costa  omnia  hominis  roembra  disliti- 
gui ;  motuo  se  nudos  aspicere,  ct  non  modo  non 
erubescere,  sed  nequidem  nosse  (Gen.  n) ;  et  imtlla 
alia  qoae  persequi  longum  est.  Quid  crgo  mirum  est 
si  is  qui  nature  legem  dedil  et  orduiem,  super  eam- 
dem  naturam  sui  nuius  excrccat  diiiouem,  ut  ei 
naturae  necessitas  non  rebeliis  obsistat,  si  cjus  siaV 
slrata  iegibus,  velut  ancilia  deserviat?  Ipsa  quippe 
rerum  natura  habet  naturam  030  suam,  Dei  sci- 
licel  voluntatem,  ut  siculiliius  ieges  qoaelibet  creata 
conservant,  sic  iiia  cum  jubelur  sui  jurisoblita,  di- 


Yerleimpiot,  ei  nonerunt.  Sed  dicis  :  Fateor  ,  in-  D.vinae  voluntati  reverenter  obedial.  Quid  esl  enim, 


quam,  quia corrupta  qiurlibel  post  painitenliam j-im 
iion  est  quac  fuit,  ut  vidclicet  fornicationis  subcat 
notam  :  verumiaracn  ad  veritutis  jarn  non  reverti- 
tur  gloriam.  El  ego  e  contra  respondeo  quia  qui 
potuilex  materno  utero  illsesavirginiiale  procedere, 
valel  eliam,  si  vult,  in  violata  qualibet  virginitatis 
signaculum  reformare. 

CAPUT  XL 


hodieque  quod  cernimus,  quoniam  Salamandra  in 
ignibus  vivit,  el  non  modo  iaesionem  aduslione  non 
patitur,  sed  tanquam  fomentts  insuper  vegetatur? 
Quidam  quoque  vermiculi  in  fervenlissimis  aquis  et 
nascuntur  et  vivunt.  Quid  est  quod  palea  tam  frigida 
esl,  ut  obrutas  diutissimc  nives  servet ;  calida,  ia 
poma  quaelibet  acerba  niaturel?Qmd  est,  quod  ignis 
cum  ipsesit  iucidus,  qu«!ibetsi  fuerint  ab  eo  adu- 


6i5  OPUSC.  XXXVI.  —  DE 

grum.  Cumque  ignis  in  lignis  ardeat,  lapides  co- 
quat,  conirarios  habet  in  non  conlrarits  rebus  effe- 
c  tus.  Licel  enim  sinl  lapides,  el  ligna  diversa.  con- 
sui  tanicn  non  esse  conlraria,  sicul  album  ct  ni- 
grum,  quorum  in  lapidibus  unum,  in  lignis  exbibel 
aUerom.  Illos  enim  clarificat,  baec  offuscat,  dum  in 
iliis  omnino  cleficcrct,  nisi  in  isiis  viveret.  Cur 
ctiam  in  carbonibus  lanla  inGrmitas,  ut  icltt  ievis- 
siuio  frangantur,  pressu  facillimo  conterantur ;  el 
unU  lirmitas,  ul  nullo  humore  corrumpantur,  nulla 
prorsus  scute  vincantur,  usque  adeo,  ut  eos  subster- 
iicre  soleanl,  qui  limites  tigunl,  quatenus  liligantcs 
corum  osicntione  convincant,  si  qui  posi  annosa 
ac  diuturua  lemporum  curricula  fixum  lapidem  li- 
roiteni  non  esse  contendant?  Quis  enim  cos  infossos 
bumidjc  fove»,  ubi  ligna  pulrescerent,  Undiu  du- 
rare  iitcorruptibililer  posset,  nisi  rerum  ille  corru- 
ptor  ignis  efficerei?Calx  quoqueconceptum  ignem  at- 
qiiesopitumsicoccullissimeservat,  utnemo  Ungendo 
sentiai,  sed  ctini  exstinguitur,  tunc  accenditur,  et 
sentitur  :  ut  enim  calx  vini  occulii  ignis  cxpellal, 
aqua  perfunditur;  et  ctiin  ante  frigida  sit,  inde  fer- 
vescit,  unde  ferventia  ctincla  frigescuut.  At  si  non 
aqua,  sed  oleuin,  quod  ulique  fomes  esl  ignis,  atl- 
bibclur,  nulla  ejus  infusione  calor  vel  minirous  ex- 
citatur. 

Quid  ergo  mirum,  si  omnipotens  Dcus  in  magnis 
magntts  ostendilu?,  cuin  etiam  in  minimis  atqueex- 
tremis  quibusquc  rebus  tam  mirabiliter  operelur? 
yuid  cnira  vilius  pelle  colubri?  si  tamen  oleo  fer- 
vescentedecoquitur,  mire  per  eam  doior  aurium  mi- 
tigalur.  Quid  inferius  cimice?  Si  sanguisuga  fatici- 
bus  baserit,  fuino  ejus  exccpio,  siaiim  evoniilur; 
urins  quoque  diflicnltas  bujtts  apposilione  Lnxatur. 
Quid  de  adamante  rcfcram,  qui  non  igne,  non  ferro 
dividitur,  ullaquc  alia  vi,  nisi  dunlaxat  bircino  san* 
guine  non  secatnr?  Quid  esl  quod  magnetciu  hpi- 
dein  mircbilem  ferri  facil  essc  raptorcm?Qm  ta- 
mcn  si  adamas  juxU  ponitur,  non  niodo  jain  fcrrum 
nullatenus  rapit,  sed  et  si  jam  rapuerat,  ut  ei  appro- 
pinquaverit,  mox  remittil;  Unquam  si  iapis  lapijem 
timeat,  etvciut  ante  conspecluin  raajoris  potemix 
rires  proprias  perdal.  Nec  latet  asbeston  Arcadiat 
lapidem  propterea  sic  vocari,  quod  accensus  semel 
iam  non  posset  631  exstingui.  Pyritcs  etiam  iapis, 
qui  iu  Pcrside  reperituf,  cor  ab  igne  nomen  acce- 
pit,  nisi  quia  teneotis  manum,  si  vehementius  pre- 
matur,  adurit?  ln  eadem  rtirsus  Persidc  lapis  gigni- 
tur,  qui  selenites  vocalur,  cujus  candor  interior  cum 
iuna  crescit,  eademquc  postmodum  ad  defeclum 
tendenie,  decrescit.  Quid  est  praterea,  quod  Agri- 


DITINJt  OMMPOTE^flA.  614 

A  nlin  cxleris  acnenduulur  exstinclx?  Quis  in  ASgy- 
pto  hujusinodi  flcum  coostiluit,  cujus  lignuin,  cum  in 
iluenU  projicitur,  non  ad  lignorum  consucludinem 
potius  enatet,  sed  in  profunda  mcrgalur ;  quodque 
cst  mirabilius,  poslquam  in  uno  aliquando  manse- 
rit,  inde  ad  aquae  sopexficiem  rursus  einergit, 
quando  scilicet  madefactum  humoris  pondere  debuit 
pnrgravari?  Quid  esl  quodin  arvis  Sodoms  poma 
gignuniur,  quae  admaturiUlisquidcmspeciemusqtio 
peivcniunl ;  sed  morsu,  pressuve  teuUla,  iu  fuinum, 
vel  favillam  corio  fatiscente,evanescunt?  Quid  etiam 
quodin  Cappadociac  finibus  equas  ex  vcnto  conci- 
piunt,  iiJemque  felus  nonnisi  ad  triennium  usque 
vivunt?  Unde  Thilon  Indfce  insola,  hujusmodi  vires 
babet,  ul  omnes  in  ea  rami  arborum  nunquam  nu- 

D  dentur  tegmine  foliorum?  Undeelterra  illa  occt- 
duis  pariibus  hanc  consecuia  est  dignitalem,  ul  cx 
arborum  ramis  volucres  prodcnnt,  ei  ad  pomcrum 
simililudineni  animati  alque  pcnriali  frtctus  erum- 
pant?  Sicut  cnim  referunt,  qoi  se  vidisse  tesUntur, 
paulalim  iucidil  petidulum  quid  ex  ramo  suspendi, 
deinde  in  imaginem  volucris  speciemque  lormari  : 
poslremo  quaiiiulumeunqtic  plumescens,  bialu  roetri 
scse  ab  arbore  divi Jit  sicquc  novus  aeris  habilator 
ante  peue  discit  vol.ire,  quam  viverc.  Euimvero 
quis  tot  virluiis  divinx  maguaija,  qtiw  co  »ira  coin- 
munem  naturjc  ordinem  fiunt,  ehumerare  sufliciat? 
Qui  nimirum  hon  bumauis  disctilienda  sunl  argt:- 
mentis,  sed  virluti  potitis  reiinquenda  sunl  Cieaio- 
ris.  Quid  ergomirmu  si  is,  qui  i.aiuraiia  rcrum  oin- 

C  nhmi  jnra  disposui!,  ct  ipsuni  naitira  ordincm  ai 

arbiltium  eflicacissimae  suac  voluotatis  inflcctii,  ut 

qui  malrem  virginem  nascendo  servaveral,  vioiatam 

quamlibel  si    voluerii    inlegr«im   leJdui?  iEquale 

netnpe  fuit  Deo,  et  prius  Enocb,  et  Eliam  in  carne 

retuiere  viventes ;  et  post  Lazarum  ac  viduac  filiura 

de  sepulcris  educerc  resurgentes. 

CAPUT  XU. 

Depalatio  Romuti  tl  philotopho  corntentibm.    - 

Nescio  si  legitur,  sed  a  nonnulbs  inlra  Romana 

moenia  celcbri  faina>  vulgatur,  quod  videlicet  ftomu» 

ius,  qui  conditor  Urbis  asseritur,  conslructo  paU- 

lio,  cujus  parictina,  032  licet  semiruu,  ex  magt.a 

jadhuc  parle  cernuntur,  in  banc  vocem,  quasi  d* 

ftrmaiiiento  operis  confisus  erupcrit :  CerUim   est, 

^  ioquit,  eiimmoMliter  fixum,  quia  nisi  virgo  pepcre- 
ril,  domtisisia  non  corruet.  Sicque,  si  lamen  v«v 
rum  est  quod  asseritur,  ex  gemilts  homini*  lingua, 
sicuirei  probavit  eventus,  egressa  esl  propheiia. 
Nam  nocle,  qua  Salvaior  ad  redemptioncm  nostram 
exvirginali  aivo  processii,  sicut  diciiur,  palalium 


015  S.  PETRI  DAHlAKl  OH>.  TOMCS  SEU  PARS  III*  ~-  OPUSCCLA  VARIA.  61$ 

tenti  Dco  calumniam  lmpossibilitatis  objidunt,  et  A  et  plumis  undique  coopertus  exsiliiit,  abs  pefcoasu, 


protina»  sbsorbere  terreni  subsecivSi  voragfne  non 
pavescnnt.  Enrbescat  jam  lingua  pbrenetica,  et  quaV 
riescit  esse  facanda,  discat  esse  vel  muta.  Nescil 
arfificationis  augmcnta  depromere,  sciat  sallem  sine 
iktei  destractione  lacere.  Alioquin  absciudai  sibi 
ferro  praepntium  per  vijidlclam,  non  sibi  frenum 
atifaibeat  per  sileniii  disciplinam.  Ventilenl  qusestio- 
ries  tuas  q«i  volunt,  juxta  modum  et  ordinemdis- 
ceremli,  dmn  vero  per  ambages  suas  et  scholaris 
inftnlioe  iwenias  contamoliam  non  inferant  Crea- 
tori ;  sciantque  impossibUilatem  isiam  in  ipsa  re- 
roin  esse  itatura,  et  verborum  ex  arte  procedentium 
oonsequentia,  non  ad  virlutem  perlinere  divinam, 
ninilque  divin»  majestatis  evadere  posse  polen- 


ei  cecinit,  piumas  concussit ,  totiimque  liquamen 
super  eos,  qui  convescebanlur,  asperstt.  HUco  sa- 
crilegium  blaspheroae  temeritatis  digna  pcena  sequi- 
tor  uUionis.  Nam  et  in  aspersioue  piperis ,  Jepra; 
percussi  sunt.  Quam  videlicet  plagam  non  modo  ipsi 
usquead  obitum  perttileruui,  sed  et  posteris  suts.  iu. 
omnes  geaerationes,  velut  quoddam  liacreditarium, 
reliquerunt.  Uude  facium  est,  ut  in  famuJatum  aub* 
acti  sint  sanctae  Bononiensis  Ecclesise,  quae  vitteii- 
cet  B.  Petri  apostoli  est  insignita  vocabulo.  Q*o- 
rum  prr^enies,  ut  relator  asseruit,  huc  usque  teprosa 
boc  ill&tionis  canone  ceiisita  est :  ut  ex  operibus 
manuunvsuarum  inferant  Ecclesto  capisteria.  SirV 
sic  nimiriim  duptiei  potnsc,  leprae,  simbl  et  servitutis 


tiain  ;  ut  dicatur  juxta  solius  nalura  ordinem,  ver-  B  addicti  suppUciU,  instruunt  alios.ut  j*m  teraerc  ito 


Jtorumque  condHionera,  si  est  aliquiri,  quandiu  esl, 
non  potest  non  esse;  et  si  fuit,  non  potest  non 
fuisse;  et  si  futurum  est,  non  potest  nou  esse  fu- 
Utrum.  Atioquin  contra  ipsius  natura!i3  propriela- 
Us  ordin^m,  existendiquc  materiam,  quidestquod 
Deus  nonpossit  everterc?  quid  est  quod  Deus  non 
valeal  nova  conditione  crearc?  Discutiant  ilaque 
Juxu  movlolum  suuin  HUerarum  dUutaxat,  quibus 
atditac  imJigent,  eiemenla ;  ncc  altiora  se  usurpenl 
divina  mysieria.  Philosophus  quidam  (43),  dum  si- 
desum  cursus,  stelhiruinqu  j  meatus  nocturuo  tem- 
pore  rimaretur,  in  limosum  repente  lapsos  est  pu- 
feum.  Ciijus  casuin  poelata  esllambi,  quna  iilius 
erat  ancilla,  diccns  :  Dominus  meus  ignorabat  id 


divina  potenlia  non  ioquantur.  £t  gallos  [Matth. 
xxvi)  qui  dudtim  argoerat  Pcirum  in  terra  negan-i 
tem,  tunc  probavit  Petrtim  cum  eo,  qnem  ncgaverai» 
in  coeio  tegnantem.  Et  forte  non  sine  di vino  jjudicio, 
bujusmodi  canonis  iliaiione^unt  muitati,  ut  sicut 
iriticum  a  quisquiiiis,  capisterio  vculilante,  disccr* 
nilur;  ita  per  discretionis  mngisieriuui  discaul  ot 
quac  velut  quisquiiias  yitando  repelierer  ei  qtu& 
quasi  ad  victus  utilitaiem  debeaut  vcrba  proferrc. 
Nam  pervcrsi  quilibet  homines,  dum  quid  cor  sog- 
gesserit  •  agunt  :  dum  quidquid  iingua  prurii,  1n- 
consuita  ac  procaciler  effluunt;  si  cis  aliquando 
flagella  non  obviant,  Deum  >el  non  esse,  vel  iiumana 
non  curare  aulumant.  €  Dixit  enim  insipiens  in 


quod  sub  pedibtis  ejus  jacebat  vile   luinm,  et  inve-  ^  ^rde.  suo  :  Non  est  Deus  {Psal.  xni).  i  Et  iifrum 


fttigare  tentabat  arcana  coslorum.  Ex  cnjusniinirum 
vocabulo,  lambtcum  metrum  notneii  accepit.  Anim.- 
adverianl  Iioc,  qui  modtim  sttae  capacilatis  exce- 
duntret  ad  ea,  qi«»  snper  se  sunt,  superbe  tentanda 
prorumpunt;  neOum  adversus  Deum  quid  loqnun* 
lur,  ignorant,  incaute  se,  insipienterquo  Iocolos9 
etiam  per  iilatam  «ibi  digna3  ultionis  sentenliam, 
discani. 

633  GAPUT  XHI, 

De  hist  qui  Dominum  blasphemantes  iepra  perfusi 
sunf.      . 

*  PrutJentis  el  honoraii  apud  stecuhim  cujusdam 
diaconi  duJici  narratsone,.  quod  refero  :  In  Bononiae 
parlibus,  inqnit,  duo  quidani  viri,  qui  et  ainicitise  . 
invieem  foedere,  et  compaternitatis,  si  rite  recolo, " 
necesfiitudine  tenebantur,  in  convivio  discnmbebant, 
quibus  in  mensam  allalus  est  gallus.  Quod  videlicet 
pulmenlum  uousilloruni  arrepio  cuileUo,  ut  mosest, 
in  frusta  desecuit,  irilum  quoque  piper  cum  liqua- 
mine  superfudit.  Quo  factp,  alter  protiuus  aiu  Pro*- 
iecto-  comnater.  sic  exnlicuisli  ffailum*  ot  iose  san» 


c  Quomodo  scitDeus,  et  si  est  scientia  in  cxcebo  ?  » 
(P$at.  lxxu.)  Ideoque  nonnulK  in  tpso  momcnt» 
pravi  operis,  vel  e  vestigio  postquara  neqtiiter  agunt, 
moium  diviwi  furoris  incurrunt ,  quatenus  et  ipsi 
supernae  patientiae  diutiusnon  iihidant;  et  cacteri  ab 
agendo  simiiia  se  per  animadversiouis  eontm  exem^ 
pls  compescant. 

634CAPLTX1V. 

Be  ilio  quem  adulierio  commisso  ,  malignus  tpiritus 
interemit.  < 

Eniaryerocum  apod  Parmense  oppidum  degerem, 
Ibiqtie  liberalium  artium  stutiiis  insudarem^  qukl- 
dam  me  contigit  nosae,  quort  non  inotile  videtur  ad 
posterorum  notittam  stjlicurrentisarticulo  tradere* 
Ad  Ocoidcntem  sane  prxdrctse  urbis  est  quaxtagi 
evtra  muroe  sita  basilica,  gemino  beatorum  martyf 
ruin  Gervasii  et  Protasii  litulo  decorau.  Nocte  qoa* 
dam,  quao  videlicet  corumdein  martyrom  natajiti* 
pncccdebat,  vir  quidam  maturius  surrexit,  boveaque 
-Suos  in  pascua  rerootiora  deduxit :  cui  coavieinus 
nutdam.  flamma  neauissimae  IibidinU  inflammatns 


617  "    '  OPUSC.  XXXVI.  —  DE 

Jebrickare  se  dlabolica  machinatione  confingens,  in 
ieciura  uxoris  illius  vir  simolatus  intravit.  Gumque 
velul  frigescens  intremeret,  denlium  stridores  emit- 
leret,  crebrius  singultiret  ,|infe)ix  mulier,  tanquam 
agrolanti  viro  compatiens,  coepit  illuni  ulnis  astrin- 
$ere,  lodice  contegere,  et  quibus  valebat  impendiis 
«onfoYere.  At  ilie,  ut  dolorem  mente  conceperat, 
peperit  iniquitatem ;  vioiat  itaque  alienum  torum, 
.sibique  procurat  interitum,  moxque  concitus  abiit. 
£ed  ecce,  vix  brevi  temporis  elapso  spatio,  maritus 
redit,  stralnm  repetit.  Gui  protinus  uxor  expostu- 
Jans,  et  vebementer  exprobrans,  ail :  Optime  po- 
leris  bodie  sanclorum  martyrum ,  quae  tibi  lam 
•contigua  est,  Ecclesiam  ingredi ;  et  cum  caeteris 
■Christianis  divinis  interesse  mysteriis  l  Gumque  vir 
-attonilus  quid  illa  loqueretur  inquireret,  eventum- 
-que  rei  sicut  contigerai  per  ordinem  cognovisset, 
-uterque  se  deprehendentes  irrisos ,  ac  turpissima 
Judificatione  delusos,  intolerabili  doloris  angustia 
<consternati  sunt.  Interea  dum  populus  ad  Ecclesiam 
iiinc  inde  conflueret,  ut  nocturnse  laudis  ofiicium  de- 
volus  audiret ,  landem  et  illi,  resumpto  spiritu,  nl- 
iiilominus  convenerunt,  aique  omni  verccundiae 
rubore  postposito,  qucrelam  suam  coram  omnibus 
deposuerunt,  prasertim  mulier  laceros  crines  evei- 
lcns,  et  uberibus  lacrymis  ora  tristia  perfundens , 
iugubres  emittebat  ululalus  in  cceluin :  c  Domine,  tu, 
inquit,  corda  bominum  nosli,  tu  conscientiae  meae 
lestis  es;  quia  ego  bac  sanctissima  nocte  etiaui 
proprii  thalami  viriles  amplexus  abhorrui,  aiieno 
presertim  misceri  viro  me  punitus  ignoravj ;  te  oro, 
Domine,  non  aspicias  peccata  mea,  sed  placeat  coram 
16  ut  sanclorum  tuorum  ulciscaris  injuriam.  kln 
«onspectu  ergo  populi  lui  nunc  ostende  virtutem  , 
et  ad  gloriam  sanctissimi  nominis  lui  prode  meae 
prodilionis  auctorem.  Producatur  in  medium ,  et 
immanilatem  crudelissimi  sceleris  de  suae  fraudis 
aufugio  non  lucretur.  »  Gumque  mulla  his  similia 
mulier  amaro  spiritu  non  clam,  sed  vociferand.o 
profunderet,  et  populus,  ei  pro  nioerore  compatiens, 
idem  votis  et  precibus  635  divinam  clementiam 
imploraret ;  auclor  sceleris,  ubi  lalebat,  daemoniaco 
spiritu  repente  corripilur,  et  in  furorem  nimium 
atque  vesaniam  rabidus  eflertur.  Moxque  in  Eccle- 
siam,  populo  obstupescente,  noviler  prosiliit,  om- 
nesque  in  sui  admirationem,  semetipsum  lamando 
ac  discerpendo,  convertil.  Dans  fremiius  el  rugilus, 
propriis  se  roanibus  crudeliler  lacerabat,  modo  ve- 
lut  volans  in  alta  prosiliens,  modo  se  cum  gravissimo 
impelu  in  ima  demergens,  modo  in  parietem  caput 


DIVLNA  OMNIPOTENTIA;  618. 

Acebatur,  adhuc  videri  saxa  quibus  impegerat, 
sanie  iilius  et  cruore  rubentia.  Porro  autem  et  hic 
forle  credebat  Deum  vei  nescire  quod  occulte  com- 
millilur,  vcl  nequaquam  posse  ut  de  sceiera  com- 
mittentibus  ulciscalur,  dicens  in  corde  suo :  c  Non 
videbit  Dominus,  nec  intelliget  Deus  Jacob  (P$al. 
xcm).  i  Sed  sive  Dei  mandala  calcando,  sive  Deum 
detractionibus  slimulando,  quis  arroganter  excedat, 
non  levis  est  criminis ;  et  in  paucis ,  sive  prava 
coramiltentibus ,  sive  superba  ioquentibus ,  quos 
repenle  divina  sententia  percutit,  quid  caeteri,  qui 
velul  immunesvidentur,  ad  boram  mereantur,osten- 
dit.  Desinat,  oro,  jam  desinat  quisquis  ponit  os  suum 
in  coelo,  ut  lingua  ejus  transeal  super  terram  (PsaL 
lxxii).  Quod  profecto  taie  est,  qui  sic  Deum  deroga- 

B  tionibus  lacerat,  ut  et  contra  servum  ejus  de  illius 
impossibilitale  confligat. 

CAPUT  XV. 

Concludit  a$$erendum  esse  Deum  posse  facla  inftcla 

faeere. 

Quando  igitur  qwestio  ista  proponilur,  ut  dica- 
tur  :  Quomodo  potest  Deus  hoc  rgere  ut  quod 
factum  fuit  factum  non  fuerit?  Respondeat  san» 
ildei  fraler  quia  quod  factum  est,  si  malum  fuit, 
non  aliquid,  sed  nihii  fuit  :  acpropterea  non  fuisse 
dicendum  est,  quia  maleriam  exislendi  non  habuit, 
quod  rerum  arlifex  ut  fieret  non  inandavit.  Quod 
si  bonum  fuit  quod  factum  est,  a  Deo  utique  factum 
est.  <  Dixit  enim,  et  facta  sunt,  mandavit,  et  creata 
sunt  (Psai.  axxii ,  [cxjlviu).  Omnia  enim  per  ipsum 
C  factasunt,  etsine  ipsofactum  est  nihil  (Joan.  i).  » 
Atque  ideo  tale  est  quod  dicitur  :  Quomodo  facere 
Deus  potest  ut  quod  factum  fuit  factum  non  fueril? 
Ac  si  dicalur :  Potest  Deus  agere  ut,  quod  fecit 
ipse,  non  fecerit?  Nimirum  ut,  quod  fecitDeus,  non 
fecerit  Deus.  ldeo  conspuendus  est  qui  hoc  asserit, 
et  non  responsione  dignus,  sed  ad  cauterium  polius 
destinandus;  ad  confutandos  tamen  improbos  et 
dicaces,  memoriae  commendanda  sunt  quae  superius 
dicta  sunt :  quee  nimirum  nos  omittimus  03Q  hic 
etiam  succincle  perstringere ,  ne  iegcnti  fastidium 
valeat  styli  prolixitas  generare.  Non  enim  librum, 
sed  epistolam  edere  proposuimus.  Inler  caetera  ta- 
men  illud  unum  quod  a  nobis  dictum  est,  memoriae 
nostrae  non  excidat;  quoniam  Greatori  omnium  Deo 
omnia  posse  coaeternuin  est,  sicut  et  omnia  nosse, 
quodque  intra  sapientiae  suae  sinum  sic  omnia  tem- 
pora,  praeterila  sciiicet,  presenlia,  et  futura  con- 
cludit,  fjgit,  ac  perenniler  sistit ,  ut  neque  novunt 
aiiquid  ad  se  patiatur  accedere,  nec  a  se  quidquam 

. «-    «..._>: <VAi>iimt«vMM.<vM.     /ium    a.«»    :ii<* 


619  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  VARIA. 

vertat.  Ad  revincendam  ergo  dicacium  hominum  \  mulor  (Malacfu  m). >  Et  in  Evangelio 
impudenliam,  quibus  adhuc  proposilae  qusestionis     Abraham  fieret,  ego  sum  (Joan.  vin) 


absolulio  superius  «facta  non  sufficit ,  non  inepte 
possumus  dicere  quia  potest  Deus  facere  in  illa 
kivariabili  et  constantissima  semper  aeternitate  sua, 
ut  quod  factum  fuerat,  apud  hoc  transire  noslrum, 
factum  non  sit;  scilicet  ut  dicamus  :  Roma,  quae 
aniiquitus  condita  est,  potest  Deus  agere  ut  condita 
non  fuerif.  Hoc  quod  dicimus,  poteet,  prsesentis 
-videlicet  lemporis,  congrue  dickur  quantum  pertinet 
ad  immobilem  Dei  omnipoteutis  aeternitatem ;  sed 
quantum  ad  nos,  ubi  continuata  mobilitas,  et  perpes 
est  transitus,  ut  mos  est,  potuitf  convenientius  di- 
ceremus,  ut  ita  intelligamus  hoc  quod  dicilur: 
Potest  Deus  facere,  ut  Roma  non  fuerit  non  con- 


m 

•  Antequam 
i  Non  enim 

mutatur  juxta  conditiouem  noslram  de  futurum 
esse  in  esse,  vel  de  esse  in  fuisse;  sed  semper  idem 
est,  et  semper  est  quodest. 

Sicut  ergo  Deus  unus  idemque  semper  est,  ita 
apud  eum  omnta  posse,  indefecliwra  atque  imper- 
transibtte  semper  adest.  Et  sicut  veraciter  et  abs- 
que  ulla  penitus  contradiclione  dieimus  quia  hoc 
nunc  et  semper  Deus  hoc  est  quod  erat  ante  sae- 
cuia ,  ita  nihilominus  veraciter  dicimus  quia  hoc 
nunc  et  semper  potest  Deus  quod  poterat  ante  sse- 
cuia.  Si  ergo  per  omnia  potest  Deus  quidquid  ab 
initio  potuil  ante  rerum  conditkmem,  ut  quae  nunc 
facta  sunt  nullalenus  fierent;  potesl  igitur  ut  facta 


dila,  hoc  seilicet  secundum  eum  apud  quem  «  non  B  minime  fuissent.  Posse  siquidem  ejus  firum  est  et 


est  transmutatio  nec  vicissttudinis  obumbralio  {Jac. 
i).  i  Quod  nimirura  apud  nos  ita  sonat,  potuit 
Deu$.  Quantum  enim  ad  aeternitatem  suam,  quidquid 
potuit  Deus,  boc  etiam  et  potest;  quiapraesens  ejus 
in  pneterilum  nunquam  ei  vertitur  :  ejus  bodie 
non  in  cras,  vel  in  aliquod  temporis  vicissiliidine 
permulatur;  sed  sicut  ipse  semper  esl  quod  est, 
ita  quidquid  ilii  adesl ,  semper  adest.  Quapropter 
sicut  rite  possumus  dicere  :  Potuit  Deus  ut  Roina, 
anlequam  facla  fuisset,  facta  non  fuerit ;  ita  ni- 
hilominus  possumus  et  congrue  dicere  :  Potest  Deus 
utRoma,  etiam  postquam  facta  est,  facta  non  fueril. 
Poluit  secundum  nos,  potest  secundum  se.Uludenim 
posse,  quod  habebat  Deus  antequam  Roma  fieret, 
immulabiie  semper  apud  aeternitatem  Dei  et  in-C 
transibile  perseverat.  Et  ut  de  quacunque  re  possi- 
mus  iMcere  quia  potuit  eam  Deus,  vatoamus  etiam 
nihilominus  dicere  quia  potest  eam  Deus;  quia 
posse  ejus,  quod  sibi  utique  coaeternum  eat,  fixum 
semper  atque  immobile  eat.  Potuiite  euim  Dei, 
apud  nos  est  tantummodo;  apud  ipsum  autem  non 
potuisse,  sed  immotum,  constang  atque  invariabile 
posse  semper  est.  Quodcunque  enim  potuit  Deus, 
indubitanter  et  potest;  apud  quem  niroirum,  sicut 
non  est  esse  et  fuisse,  sed  sempiternum  esse;  ita 
eonsequenter  non  est  potuisse  et  posset  sed  immo- 
bile  semper  et  perpetuum  posse.  Sicutenim  non 
Q37  ait :  c  Ego  sum  qui  fui  et  sura  :  >  sed  po- 

tius,  f  ego  sum  qui  sum  :  et  qui  eat,  misit  me  ad  ^  

vos  (Exod.  iii);  >  ita  procul  dubio  consequens  estD  compendium.  Prsesertim  dum  super  hac  dispulandi 
u:  dicat :  Non  ego  sum  qui  potui  et  possum;  sed,  materia  non  aliud  attingere  decernimus,  nisi  ut  ex 
qui  immobiliter  et  aeternaliter  possum.  lllud  enkn  impotentia  Dei  devolutam  super  nos  calumniam  ve- 
posse,  quod  apud  Deum  erat  ante  saecula,  Hlud  est  rjtatis  allegaiionibus  repellamus.  Sed  dum  isia  prae- 
hodie;  et  illud  posse,  quod  sibi  est  hodie,  erat  ni-  scribimus,  quo  cor  ferventius  aestuat,  cohibere  silen- 
hilominus  ante  saecula;  et  fixum  atque  immobile     t\n_  Ilt  Raitftm  Rr.intiila  nnn  Afflnat    nnn  valpmus. 


aeternum,  ut  quidquid  unquam  potuit,  semper  pos- 
sit,  nec  varietas  temporum  apud  seternitatem  ullum 
vicissimdinis  invenit  locum ;  sed  sicut  idem  semper 
quod  in  principio  erat,  sic  etiam  tolum  potest  quid- 
quid  ante  saecula  poterat.  Propositae  igitur  disputa- 
tioni  aUhibenda  est  clausula  :  Si  itaque  oinnia  posse 
coaeternum  est  Deo,  potest  igitur  Deus  ut  quae  facla 
sunt  facla  non  fuerint.  Sed  omnia  posse  coseternum 
est  Deo;  polest  igilur  Deus  ut  quae  facta  sunt  facta 
non  fuerint.  Gonstanter  igitur  et  iideliter  asseren- 
dum  est  quia  Deus,  sicut  omnipoiens  dicitur,  ita 
prorsus  sine  ulia  exceptione  omnia  veraciler  polcst, 
sive  in  his  quae  facta  sunt ,  sive  in  his  quae  facta 
non  sunt,  ut  illud  Esther  elogium  velut  inviolabiie 
ponalur  in  opusculi  conclusione  signaculum  :  c  Do- 
mine,  rex  omnipotens,  in  ditione  tua  cuncta  sunt 
posita,  et  non  est  qui  possit  tuae  resistere  volun- 
tati.  Tu  enim  fecisli  coelum  etterram,  et  quidquid 
coeli  ambitu  continetur;  Dominus  omnium  tu  es, 
nec  est  qui  resistat  majestati  luaj  (Esther  xui).  > 

CAPUT  XVI. 

Testatur  charitatem  suam  erga  fratre*'  monaslerii 
Casinemis,  et  virilem  eorum  virtutem  commen- 
dat. 

Terumtamen  quaestto  ista,  licet  adversus  Deum 

inaniter  opponatur,  habet  alias  latebras ;  contiuet 

adhuc  obscuros  sinus  atque  recessus :  nos  subtilius 

adhuc  riinari  idcirco  desistimus,  638quia  volu- 

men  vitamus  extensum,  qui  proposuimus  epistolare 


m  OPUSC.  XXXVII.  —  DE  VARJIS  SAGRIS  QUASTIONIBUS. 

tialiter  habito,  vobis  semper  assisto.  Alioquin  si  A  nes  aditus  clausos  et  obserato*  invenit.  Mane  au+ 

propterea  non  sum    vobiscum   quia  corporalibus 


oculis  vos  non  inlueor,  ergo  nec  ipsi  oculi  sunt  in 
capite,  quia  caput  cernere  nequeunt;  vel  ipsi  sibi- 
met  oculi  absentes  sunt,  quia  nec  quisquam  se,  nec 
uterque  se  invicem  possunt  muiua  contemplatione 
conspicere.  Beati  siquidem  qui  vobiscum  vivuni, 
beati  qui  inler  vos  et  in  sanctis  operibus  vestris 
moriuntur.  Pia  nimirum  Gde  credetidum  est  quia 
scala  illa  qu#  de  Casino  monte  olim  in  coelum  vide- 
batur  erecla,  adhuc  pailiis  strata,  lampadibusque 
coruscat  (S.  Greg.  lib.  n  Dialog.  c.  57).  Sicut  tunc 
excepit  ducem,  ita  nunc  exercitum  transmittil  ad 
coele&tia  subsequentem;  nec  ab  ejus  glorioso  tramite 
exorbiiaut  declinantes  jam  defuncti,  cujus,  dum  in» 


tem  facto,  non  parva  admiratio  inter  fratres  versa* 
batur  :  nimirum  puer,  qui,  remota  omni  dubietate, 
prsterito  vespere  in  slrato  suo  ipsis  videntibos 
quievisset,  qualiter  in  pislrinum  clausis  jimuis  in» 
gredi  potuisset.  Et  quidem  deapostolis  legitur,  cum 
educendi  esseni  de  custodia  publica  :  <  Quia  ve* 
niens  angelus  Domini,  per  noctem  aperiens  januaa 
carceris,  et  educens  eos,  diiit :  lte,  et  stantes  louui- 
mini  in  templo  plebi,  omnia  verba  vitae  hujus  (Act, 
v).  >  De  Petroautem  rursus  legilur  :  <  Quia  cum 
praccedcret  eum  angelus  de  carcere  ad  portam  fer- 
ream,  ullro  aperta  est  eis  (Act.  xn).  >  De  Paulo 
etiam  :  <  Quia  subito  lerrae  molus  factus  est  ma~ 
gnus,   ita  ut  moverentur   fundainenta  carceris,  et 


boc  exsilio  vivercnt,  vestigia  sunt  seculi.  Hoc  e&t  g  confeslim  aperta  sunt  oslia  omnia,  et  universorum 

vincula  soluta  sunt  (Act.  xvi).  >  Porro  autem  ctint 
I>eatos  apostolos  ettam  angeli  de  cusiodiis  non  edu> 
cerent,  nisi  prius  januas  aperirent,  miruin  est  valde 
quomodo  puer  vel  magicis  artibus  hominum,  vet 
praesligiis  immundorum  spirituum,  ciausam  undi- 
que  domum,  non  aperlis  foribus,  ingredi  poluit. 
Nam  et  ipse  640  Puer  «ollicile  requisiius,  hoc  ao> 
debat  quia  quidam  homines  eum  assumenles,  ad 
magnum  convivium  deduxerunt,  ubi  videlicel  om- 
nes  epularum  delicia?  videbanlur,  eumque  manducare 
fecerunt.  Referebat  etiam  quod  eum  usque  ad  cas- 
tellum  quod  supereminet  monaslerio  deferentes, 
super  ipsum  tintinnabulum  quod  juxta  basilicam  io 
excelso  dependet  imposuerunt. 

Hoc  autem  idcirco  duximus  deacribendum,  ut 
unusquisque  noslrum,  dum  et  ipsos  pueros,  qut 
peccare  necdum  noverunt,  maiigni  hostis  subjacer* 
insidiis  consideral,  ipse  quoque  quod  palitur  oequa- 
nimiler  ferat.  Illatas  nempe  a  maligno  hoste  nioie- 
stias  cum  quanla  debent  porlare  paiienlia  peccato- 
res,  cum  illorura  aiiquando  fraudes  et  ipsi  perferant 
innocenles?  Ergo  frater  iile  quem  Deus  visitat  in 
tribulationibus  horlor  ut  gaudeat,  et  temalionift 
impactae  roaiieo  aniinae  suae  purgari  rubiginem  fidu> 
cialiter  credat.  Non  enim  est,  ut  ipse  diabolus  fingit 
terrendo,  fulura  damnationisnndicium,  sed  aeternae 
salulis  potius  argumentum.  Spiritus  sanctus,  qui  est 
lumen  aeternum  et  remissio  peccatorum,  omnes  voe 
illuminet  et  absolval,  seduiamque  mei   memoriam 


jntimi  fervoris  incendium  illud  quod  mihi  inexstin* 
guibiliter  flagrat  in  corde,  haec  perpes  fabula  quae 
meo  versatur  in  ore.  Inter  cxteros  autem  virlutum 
flores  quos  in  illo  agro  pleno,  cui  benedixit  Domi- 
nus  (Gen.  xxvn),  reperi,  fateor,  hoc  mihi  non  me- 
diocriler  placuit  quod  ibi  scholas  puerorum,  qui 
saepe  rigorem  sanctitatis  enervant,  non  inveni;  sed 
omnes  aut  senes,  cum  quibus  utique  nobilis  vir  se- 
debal  in  portis  Ecciesi»  (Prov.  xxxi),  aut  juvenili 
vivendi  decore  laetanles.  Quinimirum,  ut  tilii  pro- 
phetarum,  idonei  sunt  ad  Eiiam  per  deserla  quaeren- 
dum  (IV  Reg.  n);  aut  cerle  adoiescentiae  adhuc 
flore  vernantes ,  qui ,  juxla  apostolum  Joannem 
(/  Joan.  11),  vicere  malignum.  Ecce  quod  nunc  oc- 
currit  dicam  ad  consoiationem  divini  mei  Petri,  qui  Q 
olim  civis  fuerat  Capuanus,  uunc  in  militia  est  aeter- 
ni  Regis  ascriplus. 

CAPUT  XVH. 
De  puero  clautis  (oribus  inlvommo. 
Pueruius  quidam,  aeiale  quinquennis,  Hubaldi 
scilicet  nobilissimi  viri,  qui  mecum  degit  in  eremo, 
filius  ,  in  meo  monasterio  faclus  fuerat  monachus. 
liic  aliquando  inlempestae  noctis  silentio,  quiescen- 
tibus  fratribus,  sive  egressus,  sive  sublatus  sit, 
nescio.  Sed  cum  pislor  in  pistrino  jaceret,  interrupto 
ad  horam  somno,  veslem ,  quae  sibi  cominus  auja- 
cebat,  sibimet  voiuit  superponere,  ut  frigus  arceret. 
Extendeus  iuque  brachium,  dormientem  juxta  se 
reperit  puerum.  Repente,  stupefactus  639  el  val- 


de  perterritus,  feslinus  exsurgit,  lucernam  accendit,  D  in  sanctis  orationibus  veslris  vos  habere  pracipiau 
totamque  domum  soUicita  curiositate  circuiens,  om-  Sti  nomen  Domini  benedtctum., 


wiHew  QPUSCULUM  TRlCESIMUlVl    SWWNKNL 

DE  VARIIS  SACRIS  QU-ESTIONIBUS ,  JUNCTA  ALIA  ^tlSDEtt  AMHHBm 
TRACTATIONE  PRIOREM  CONSEQCfi^TE- 


623  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III  —  OPUSCULA  VARIA.  624 

exigcrent  spatia,  hoc  acceperunt,  Josue  prsecipiente,  A  carent  morti,  promulgando  sentenliam,  isti  puni- 
responsum,  ut  ad  montana  transirent  (Jo$.  xvn),  sil-     rent  irrogando  vindictam. 


varum  densa  succiderent,  sicque  sibi  largiora  spa- 
tia  propriis  mauibus  procurarent.  Qui  etiam  paulo 
post  septem  tribubus  dicit :  c  Usquequo  marcetis 
ignavia,  et  non  inlratis  ad  possidendani  terram 
quam  Dominus  Deus  patrum  vestrorum  dedit  vobis? 
(Jot.  xvni).  >  Tu  quoque,  frater,  dum  me  quibusdam 
quaestiunculis  pulsas,  atque  ut  tibi  solvantur  elfla- 
gitas,  mox  ad  montana  doctorura  alque  ad  silvas 
mittendus  es  Scripturarum,  ubi  scilicei,  conlinuo 
Jabore  desudans,  silvescentia  saltus  arbusta  succi- 
das,  nodos  et  dubietatum  truncos  evellas,  ac  nova- 
lia  tibi  velut  quibusdam  propriae  indaginis  manibus 
excolas. 


DUBITATIO  III. 

Addis  etiam  :  Cur  filii  David  sacerdotes  fuisse  di- 
cuntur,  qui  nullam  cum  filiis  Aaron  consanguinita- 
tem,  nisi  sicut  csetera  tribus  ,  habuisse  noscuntur  ? 
Sed  sciendum  quia,  dum  sacerdotes  venerabiles  ac 
magistri  conslituantur  643  in  populo,  aliquando 
nomine  sacerdotum  designantur  principes  vel  do- 
clores.  Sicut  alibi  reperitur  :  Irajariles  erat  sacer- 
dos  David,  id  est,  magister ;  ita  quoque  cum  dicitur : 
c  Fiiii  autem  David  erant  sacerdotes  (IIReg.  viu),» 
sic  inlelligendum  est  ac  si  dicat  quia  magistri  erani 
fratrum  suorum,  vei  certe  principes  inler  caetcros, 
sicut  habet  antiqua  translatio.  Nam  ubi  nova  dicit 


Sic  igitur  humus  coelestis  eloquii  proprise  subtili-  B  editio :  c  filii  David  erant  sacerdotes  ,  >  in  veteri 


talis  est  sarrienda  ligonibus,  ut  non  ab  alienis  ma- 
nibus  alimenta  prastolatus  esurias ,  sed,  uberis  pro- 
ventus  copiam  proprio  labore  conveclans,  mox  in 
ftpiritualium  deiiciarum  affluentia  delectabiliter  vi- 
vas ;  inlerim  tameu,  dum  tuae  desuut  fruges,  noslra 
tibi,  non  dicam  horreum,  non  cerle,  quod  miuus 
est,  tunna,  sed  perexilis  saitem  bati  mensura  suc- 
eurrat,  noslrisque  segetulis  saitem  ulcunque  tua 
temperetur  egeslas.  Esl  enim  quiddam  medium  inter 
splendide  vivere,  ac  famis  inopia  funditus  inlerire. 
Vis  ilaque  ut  non  modo  quod  quseris  edisscram, 
sed  et  apicibus  tradam;  quatenus  sic  ignorantia 
pereat,  ut  deinceps  oblivio  non  obrepat. 
QUjESTIO  I. 


legitur :  c  filii  aulem  David  principes  erant  aulae  re- 
giae.  > 

DUBITATIO  IV. 
Illud  pralerea  te  non  inielligere  perhibes,  quod 
scriptum  est :  t  Tertium  quoque  fuit  belium  in  Gob 
contra  Philisthaeos,  in  quo  percussil  Adeodatus  fiiius 
Saltus  polymilarius  Bethlehcmilcs  Goliath  Getheum 
(II  Reg.  xxi).  >  Quod  nimirum  facile  valet  intelligi. 
Nam  Gob  interpretatur  lacut.  Et  sicut  periclitalur 
qui  in  lacum  leonum  mittitur,  sic  David  quasi  leonis 
se  dentibus  tradidit ,  cuin  in  rabiem  Golialh  se 
praliaturus  immersit.  Idem  David  Adeodatus  jure 
dicitur,  quoniam  a  Deo  est  electus  in  regnum.  Qui 
etiam  filius  Saltus  vocatur,  quia  de  pascuis  salluum, 


Age  igilur.  Quid  est,  inquis,  quod  dicilur  :  c  Fi-  C  ubi  ovcs  aiebat,  eductus  agnoscitur.  Nec  sine  causa 


lius  unius  anni  erat  Saul,  cum  regnare  coepissel 
duobus  aulem  annis  regnavit  super  lsrael?  >  (/  Reg. 
xm.)  Hoc  nonnuili  intelligi  sic  arbilrantur  :  Quia 
regi  Saui  in  exordio  regni  sui  filius  erat  anniculus, 
qui  teneram  adhuc  unius  anni  vagiebat  infantiam, 
sciiicet  Isboselh,  et  hic  duobus  annis  post  inorlem 
patris  regnavit  super  Israel.  Sed  quoniam  hic  a  do- 
ctioribus  viris  sensus  expioditur,  a  nobis  etiam  alius 
inquiratur  :  qupd  ita  B.  Hteronymus  docet  inlelligi, 
quoniam  sic  erat  innocens,  lanquam  puer  unius  anni 
cum  regnare  ccepit,  et  duobus  anuis  in  ejusdem  in- 
nocentise  simplicitate  permansit.  Sed  qui  tunc  erat 
ex  humilitate  fiiius ,  postmodum  per  superbiam  fa- 
ctus  est  servus. 

DUBITATIO  II. 

Quaeris  eiiam  qui  erant  Cerelhi  et  Pheiethi ,  qui 

bellalores  dicuntur  fuisse  David?  (IReg.  xxx ;  II  Reg. 

viu).   Legilur  in  libro  Numeri  dixisse  Dominum 

Moysi :  c  Congrega  mihi  sepluaginla  viros  de  senio- 

vtKno  Icr«kAl     nnAC     <n     nnct!     /tiiaH    oohac  nnnnli     cinf 


idem  David  polymitarius  dicilur,  quia  mater  ejus  de 
genere  Beselehel  exstitit,  qui  tabernaculum  foederis 
in  deserlo  conslruxit,  in  quo  etiam  nonnulla  poly- 
mitaria  operatione  conlexuit.  Bethlehemites  quoque 
non  incongrue  dicitur,quiade  Noemiduxit  originera, 
et  de  Bethlehem  fuerant  tempore  famis  egressae, 
atque  ad  eamdem  Bethlehem  sunt  reflorente  post- 
modum  ubertate  reductae.  Quod  autem  Adeodatus 
cum  omnibus  suis  his  adjeclivis  ipse  procul  dubio 
sit  David,  sequeutia  declarant ,  ubi  dicitur  :  «  li 
quatuor  nati  sunt  de  Arapha  in  Getb,  el  ceciderunt 
in  manum  David  et  servorum  ejus  (II  Reg.  xxi).  > 
Sane  quid  etiam  per  hsec  mystice  siguificetur,  expo- 
nerem,  11101  quod  perspicuum  est,  epislolaris  mihi 
D  brevitas  prohiberet.  Juxta  myslicum  scilicet  intel- 
lectum,  haec  omnia  referuntur  ad  Christum.  Ipse 
enim  Adeodatus  est,  de  quo  el  per  Isaiam  dicitur  : 
c  Puer  natus  est  nobis,  filius  dalus  est  nobis  (hai. 
ix).  >  Qui  fiiiusSallus  non  incongrue  dicitur,  quo- 


625  OPUSC.  XXXVII.  —  DE  VARHS  SACMS  QUjESTIONIBUS.  616 

menta  eontexil.  De  suis  quippe  veslibus  pcr  Aposlo-  A  et  boves  argenti  siclis  quinquaginla.  Iit  libro  vero 

Pnralipomenon  ita  legitur;  i  Dedit  ergo  DavidOr- 


lumdicilur  :  iUt  exhiberel  sibi  gloriosamEcclesiam, 
non  habentem  maculam  neque  rugnm  (Ephes.  v).  > 
Et  per  Prophetam  :  c  Omnibus  his  velut  ornamenlo 
Testieris  (lsai.  xlix).  i  De  Cfiristi  vcro  fiilelibus 
Psalmista  canit :  i  Sacerdoles  tui  induanlur  jtisli- 
tiam.  >  Et  per  Ezechielem  Dominus  improperat 
animac  quam  spirilualibus  indumentis  dcccnier 
ornavit,  sed  cum  ipsa  moechiae  sordibus  pollula  de- 
seruit:  i  Veslivi  le,  inquit,  Q44  discoloribus,  et 
calceavi  te  hyacintho,  et  cinxi  te  bysso,  et  indui  te 
subtilibus,  et  ornavi  te  ornamenlo;  •  et  paulopost: 
i  Et  veslita  es  bysso ,  et  polymito,  et  imihis  colo- 
ribus  (Ezech.  xvi).  >  Quid  ergo  mirum  si.  Redem- 
ptor  nosler  Polymilaritis  dicitur,  qui  virtulis  de- 


nan  pro  loco  siclos  auri  justissiini  ponderis  sexcen- 
los,  et  sedificavit  ibi  allare  Domino  (/  Petr.  xxi).  i 
Sic  igitur  utraque  sibimet  Scriptura  divisit,  ut  illa, 
boum,  ista  solius  arex  nuraeret  pretium.  Res  itaque, 
quibus  prelii  mensura  prafigitur,  discrepant;  sed 
Scripturae  sancta?.  sibimet  invicem  non  repugnant. 

645  DUBITATIO  VI. 

Illud  prseterea  consulcndum  putasti,  quod  legi- 
tur :  Fuit  autem  ibi  praelium  dispersum  super  fa* 
ciem  omnis  terne,  el  multo  plures  erant  quos 
consumpscral  sallus  de  populo,  quam  ii  quos  vo- 
raverat  gladius  (//  Reg.  xvin).  De  qua  sentenlia 


mpp  nnivmtiA  Sn<t.«s»  ™:.„™      '  ...       n  in  Mro  Hebraicarum  quxstionum  hxc  B.  Hiero- 

core  poiymito  mduit  anunam,  quam  sponsali  jure  B  .,  .       .         .... 


sortitur?  Ipse  esl  enim  Dei  sapientia,  dc  qua  per 
Salomonem  dicitur  :  i  Qnia  quaesivit  lanam  et  H- 
num,  et  operata  est  consilio  maniium  suarum  (Prov. 
xxxi).  >  Cujus  digiti  apprehenderunt  fusum,  cujus 
omnes  domestici  vestiti  sunt  duplicibus;cujuseliam 
caro  stragula  veslis  facla  est  in  passione.  Sed  eadem 
byssus  el  regalis  purpura  indumenlum  illius  cst  in 
rcsurreclione.  Qui  cliamBethlehemiies  jure  vocatur, 
quia  in  Bethlehem  de  Virgine  natus  agnoscilur.  Quod 
anlem  dicitur  quia  tertium  bellum  fuil  in  Gob,  hoc 
intclligitur  quia  verus  David  Salvator  Israel,  anle 
legem,  et  sub  lege,  ac  postmodum  in  evangelica 
gratia  fideles  semper  bellatores  habuit  ,  per  quos 
contra  Philisthaeos,  id  esl,  adversus  malignos  spiri- 


nymi  verba  sunt :  i  Saltum  hunc,  inquit,  qui  plures 
consumpsisse  quain  gladius  vorasse  legitur,  bestiaa 
fevocissimas,  quoc  in  saliu  erant,  Hebraei  autumant, 
a  quibus  plures  consumpti  quam  a  gladio  vorati 
fucrinl.  >  Verum  hic,  ut  dicitur,  Hebrseorum  fuit  in- 
tellcctus;  nobis  autcm  videtur  quia  vesani  quique 
et  infruniti,  qui  cum  Absalon  perducliiones  exsti- 
lerant,  Dco  deserentc  csecati,  arbustis  occurrentibus 
impingebant;  alque  ideo  dicalur  quia  plures  ceci- 
derint  saltu  consumenle  perempti ,  quam  ii  qui 
gladio  fuerint  trucidanle  vorati.  Quod  ita  debere 
inleliigi  non  ambigilur,  si  ipsa  slyii  consequentia, 
vel  superficie  tenus  attendatur.  Nam  postquam  pne- 
mittit :  i  Multo  plures  erant  quos  saltus  consum- 


tus  dimicavit.  Ad  hoc  ilaque  tertium  belium  David  C  P8e"l.de  ^o,  ^uamH  «uos  ™raveral  SMi"» 
venit  in  Gob,  qui  interpretatur  lacu$\  quia  Redem- 
plor  noster,  dum  velut  forti  armato  forlior  superve- 
nit  (Luc.  xi),  ipse  per  se  etiam  usque  ad  inferna 
descendit.  Unde  per  Psalmistam  dicit :  i  Posuerunt 
me  in  lacu  inferiori,  in  tenebris,  et  umbra  mortis 
(Psal.  lxxkvii).  >  IIlicpercussitGoIiath  Gelhaeum,  quia 
dum  electorum  animas  de  gehennae  claustris  eripuit, 
anliquum  hostem ,  qui  super  eos  tyrannidem  exer- 
cebat,  lethali  vulnere  sauciavit. 
DUBITATIO  V. 
Quoeris  eliam  cur  in  Scripturis  sacris  sil  ista  di- 
versilas,  ut  in  libro  Regum  legatur  David  redemisse 
areain  Ornam  Jebusaei  (//  Reg.  xxiv),  simul  et  bo- 
ves  quiofferendi  eranl  in  holocaustum,  siclis  argeuti 
tantumraodo  quinquaginta  ;  cum  in  Paralipomenon  D  arca,  nec  non  et  altare  incensi  reconditum  Teremia" 


in  die  illa ;  >  praeslo  subjungil  :  i  Accidit  autem  ut 
occurreret  Absalon  servis  David  sedens  inmuio: 
cumque  ingressus  fuisset  malus  subter  condensam 
quercura  el  magnam,  adhaesil  capot  ejus  quercoi; 
et,  illo  suspenso  inter  ccelum  et  terrain,  mulua 
cui  insederat  pertransiit  (//  Reg.  xvtu).  > 

DUBITATIO  Vn. 
lllud  praterea,  quod  inquiris,  quid  factum  sit  de 
arca  Domini  et  tabernaculo  foederis,  quae  fabre-{ 
facta  sunt  in  deserto.  Sicut  hujus  rei  pene  nil  oflScit 
ignorantia,  ita  vix  aliquid  utilitatis  probatur  con- 
ferre  nolitia  :  verumtamen,  sicut  Scriplurae  tradit 
auctoritas,  in  monte  Abarim,  ubi  Moyses  sepullus 
agnoscilur  (Deut.  xxxiv),  tabernaculum  simul  cum 


pro  sola  area  dedisse  narrelur  auri  sexcenlos  siclos? 
(II  Par.  iii.)  Sed  sciendum  esl  procul  dubioj  quia 
in  libro  Regum  boves  tantummodo  quinquaginla 
siciis  argenli  comparasse  David  legilnr  ;  quanti  vero 
arenm  comparaverit,  iliic  omnino  siletnr.  Paralipo- 
menon  vero  liber  de  bobus  e  contrario  tacet,  sed 
emptam  sexcentis  auri  siciis  aream  perhibet.  Quod 


prophetse  manibus  invenitur,  Quod  evidenti  decla- 
ratur  indicio ,  si  secundi  libri  Machabaeorura  dili- 
genter  attendatur  exordium  :  c  Erat,  inquit,  in  ipsa 
scriptura,  quomodo  tabernaculum  et  arcam  jussit 
propheta,  divino responso  ad  se.facto,  comitari  se- 
cum,  usquequo  exiit  in  montem  in  quem  Moyses 
ascendit  et  vidit  Dei  claritatem;  et  veniens  ibi 


627  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS   SEU  PARS  III.  -  OPUSCULA  YARIA.  638 

serint,  quia  nusquam  Scriplura  commcmorat,  noslra  A     Potestalem  ergo  Deus  Christi  perseculoribus  prae- 
.quoque  disquirere  curiositas  non  prxsumat. 


DUBITATIO  VIII. 
lllucl  etiam  Isaiac,  quod  tibi  pelis  exponi  :  «  Pro- 
pler  scelus  populi  inei  percussi  eum,  ei  dabil  im- 
pium  pro  sepultura,  el  divilem  pro  morle  stia  (Isai. 
liii),  >  ul  nobis  vidclur,  tale  est.  Paier  646  om" 
nipotens  Filiumpropter  populisui  peccata  percussit, 
quia  illum ,  ut  nostra  peccala  deleret,  crucis  patibu- 
lum  subire  consiiluit.  Ad  boc  enim  est  Filius  a  Patre 
tradilus,  utservus  fiercl  absolulus;  sicut  Apostolus: 
c  Qui  proprio,  inquit,  Filio  non  pcpercit,  sed  pro  nobis 
omnibus  tradidit  illum  (Rom.\m).>  Adlioc  innocens 
vulneribusestpercussus,utpeccaiorexsulletasuorum 
Tulnerum  livore  sanatus.  Sicut  per  eumdem  Isaiam 


buit,  sed  ut  cum  persequentes  occiderent  non  man- 
davit.  Unde  illic  praemitlit  propbela,  dicens  :  c  Ul 
pervertcret  bominem  in  judicio  suo,  Dominus  igno- 
ravit  (Thren.  m).  »  Perverteret  quippe  Dominas 
in  judicio  bominem,  si  condemnari  praeciperet  inno- 
centem.  Sed  alind  esl  condemnare,  aliud  a  condem- 
nalionis  supplicio  non  eripere;  aliud  in  conatus  sa- 
crilegos  furentes  impellere,  aliud  nequaquam  ac- 
cepti  furoris  insaniam  refrenare.  647  Unde  iilic 
non  ignorando,  sed  reprobando  subjungitur  :  <  Quis 
est  isle  qui  dixit  ut  fleret,  Domino  non  jubenle? 
(Ibid.)  i  Doiuino  dicit  non  jubenlc,  non  tamea 
prohibcnte.  Non  ergo  persecutoribus  Deus  ut  Sal- 
valorem  nostrum  crucifigerent  jussit,  quia    nihll 


dicitur :  i  Ipseaulemvulneratuseslproptcriniquitates  B  in  eo  quod  puniendum  esset  invenil.  Non  tamen  ne 


nostras,  attritus  est  propter  scclera  nostra ,  cujus 
livore  sanali  sumus  (hai.  liii).  >  Sed  Redemplor 
noster  pro  duobus  populis,  gentili  videlicet  et  Ju- 
daico  pati  dignalus  est,  quorum  altcr  inipius,  alter 
dives  merito  dicebalur.  Et  genlilis  quidem  populus 
impius  erat,  quia  idolis  serviens  pielatem  divini 
cultus  ignorabat.  Ha?c  autem  pietas  Grace  dicitur, 
9fo<r<£fta;  Judaicus  vero  populus  divcs  cxslilernt; 
quia,  dum  Sabbata,  circumcisionem/Naeomenias, 
omnesque  ca*remonias  divinae  legis  accepit,  tan- 
quam  copiosis  thesauri  coelestis  divitiis  abundavit. 
Quibus  exuberare  diviliis  Corinthios  jam  conversos 
Paulus  exsultabal ,  cum  diceret :  <  Gratias  ago  Deo 
meo  semper  pro  vobis  in  gratia  Dei,  quae  data  est 


crucifigerelur  inbibuit,  quia,  pro  mundi  salule 
passurum,  nullatenus  eum  ex  impiorum  manibus 
liberavit.  Unde  bene  mox  addilur :  <  Ex  ore  Allis- 
simi  non  egredientur  nec  bona,  nec  mala  (Ibid.).  • 
fiona  quippe  procederent,  si  eum  de  supplicio 
quod  irrogabatur  eriperet;  mala  vcro,  si  crimen 
in  eo  qui  suppliciis  adjudicandus  fuerit  reperireU 
In  passione  ergo  Cbristi  ex  ore  Altissimi  nec  bona 
egrediuntur,  ncc  mala,  quia  Pater  eum  nec  ex  po- 
testate  liberat,  nec  ex  legis  sequitale  condemnat; 
quia  licet  non  reperiat  peccatorem,  pro  salute  ta- 
men  mundi  in  passione  posilum  non  eripit  innocen- 
tem.  Nullis  videt  peccalis  obnoxium,  nec  tameit 
reddit  impiorum  manibus  absolutum,  ut  dum  subit 


vobis  in  Chrislo  Jesu;  quia  in  omnibus  divites  C  innocens  poenam,  qui  peccator  est  revertatur  ad 

veniam.  El  dum  unus,  qui  non  debet,  solvit  omnium 
debita,  omnes,  qui  sub  originali  vetustse  cautionis 
fenore  tenebantur  astricti,  rescissi  chirographi  red- 
dantur  legibus  absoluti. 

DUBITATIO  X. 
In  hoc  etiam,  quod  tu  non  interrogas,  ego  ssepius 
dubitavi,  cur  David  Joab  et  Semei,  quibus  iratus 
erat,  dum  adviveret,  clementer  indulsit;  moriens 
autem  Salomoni,  sibimet  in  sceptra  regia  succe- 
denli,  perdendos  esse  mandavit  t  Tu,  inquit,  nosti 
quae  fecerit  mihi  Joab  fllius  Sarvia?,  qu»  fecerit 
duobus  principibus  exercitus  Israel,  Abner  filio 
Ner,  et  Amasae  fllio  Jether,  quos  occidit,  et  effudit 
sanguinem  belli  in  pace.  >  Atque  paulo  posl  ad- 


facti  estis  in  illo,  in  omni  verbo,  et  in  omni  scien- 
tia,  ita  ut  nihil  vobis  desit  in  ulla  gratia  (/  Cor.  i).> 
Salvator  ergo  nosler,  pro  morte  quam  in  se  susce- 
pit,  duos  de  morte  resustitatos  Patri  populos  red- 
didit,  gentilem  scilicet,  qui  dsemonibus  olim  impie 
scrviebat,  et  Judaicum,  qui,  quamvis  occidentem  iit- 
teram  tenens,  et  vivificantem  spiritum  nesciens, 
divlnae  tamen  legis  divitias  possidebat. 
DUBITATIO  IX. 
Poslremo  quod  quaeris  iliud  Jereniiae  prophetse 
quid  sit :  <  Ex  ore  Ahissimi  non  egredienlur  nec 
bona,  nec  mala  (Tkren.  m;  Apoc.  v);  >  famosa 
quaestio  est  pene  totius  Ecclesia.  A  plurimis  enim 
quaeritur,  et  celebris  currit  per  ora  multorum.  Sed, 


eo  largienle  qui  aperit  librum  et  solvit  signacula  "  didit :  <  Facies  ergo  juxta  sapientiam  tuam,  et  non 
ejus,  haec  facile  qusestio  solvitur,  si  non  ex  nobis,  deduces  canitiem  ejus  pacifice  ad  inferos  (III  Re§.^ 
sed  ex  illo  confidenlia  praesunjatur.  Omnipotens  n).  »  De  Semei  quoque  sic  ait :  i  Habes  et  Semei 
Paier.  pt  innnrAniAm  Piiinm    imninxiim   mon;>v»«      anml  ia  filinm  fip.ra  filii  Gemini  de  Bahurim,  qui 


6*9  OPUSC.  XXXVII.  -  DE  VARIIS  SACRIS  QU^STIONIBUS.  630 

lot  persecutionibus  et  aerumnis  aitritus,  lot  adver-  A  juslitiam  indicat.  Quia  unus  idemmie  Redemptor 


Sliatibus  et  inopiis  cum  sihs  commilitonibus  est  af- 
flictus,  lioc  proesens  saecalum  designalur,  in  quo 
cum  suis  membris  Christus  affligitur,  multisque  tri- 
bulationibus  Ecclesia  laceratur.  Regnum  vero  Salo- 
monis,  qui  divitiis  et  gloria  cuncta  regalium  digni- 
tatum  jura  transcendit,  omnia  principalis  imperii 
fastigia  superavit,  fulura  vitae  denuntiat  gloriam,  in 
qua  Christus  vere  pacificus  ceterna  cum  suis  quiete 
perfruitur,  ac  coelestis  convivii  dapibus  solemnittr 
epulatur. 

Unus  igitur,  idemque  Redempior  noster,  et  Q4g 
nunc  DavJd  est,  el  tunc  Salomon  erit;  quia  et  modo 
ranquam  manuforlis  per  metnbra  sua  contra  dia- 
bolum  pugnare  non  desinit  :  et  tunc,  sopita  pror- 
sus  omni  carnis  et  spiritus  controversia,  cum  cor- 
pore  suo,  quod  est  Ecclcsia,  ut  revera  pacificus, 
seterna  tranquillitate  regnabit.  Nunc  in  eleclis 
suis,  quasi  David  calamilatum  fascibus  premi- 
lur,  persecutionum  ac  diversis  adversitatum  pres- 
suris  urgetur,  tribulationibus  el  aerumnis  alteritur ; 
postmodum  tanquam  Salomon  exuberanti  divitia- 
rum  immortalium  copia  polielur.  Nunc  David,  a 
facie  Absalon  fugiens,  decem  concubinas  in  domo 
relinquil  (//  Reg.  xv),  quas  Absalon  per  incestum 
turpiter  foedat;  quia  Redemptor  nosler  dum  ejectus 
de  civitate  Judaica  in  desertum  gentium  properat, 
relinquit  in  domo  legis  Judieos,  non  viriliter  ince- 
dentes,  sed  muliebri  conversatione  viventes.  Qui 


noster,  et  nunc  quasi  David  reproborum  pravilates 
cequanimiter  tolerat,  el  postmodum  lanquam  Salo- 
mon  in  gloria  sua  veniens  eos  quasi  vibrato  judicii 
sui  mucrone  trucidat.  Haec  alternilas  divini  examjnis 
frequenter  in  eisdem  David  sermonibus  invenitur, 
sieut  ille  :  <  Misericordiam ,  inquil ,  et  judicium 
cantabo  tibi, Domine (Psal. c).  iEt : <  Misericordiam 
et  vcrilatem  diligit  Deus  (Psal.  lxxxih).  Misericor- 
dia  et  veritas  obviaverunt  sibi  (Psal.  lxxxiv).  i  Sic 
itaque  dum  misericordia  veritali,  quast  David  prae- 
ponitur  Salomoni ,  ut  quos  pie  David  per  miseri- 
cordiam  suslinet,  Salomon  per  judicium  juste  con- 
demnet.  Et  notandum  quod  per  Joab,  qui  suis  homw 
cidiura  manibus  pcrpetravit ,  illi  designanlur  qui 
B  mala  faciunt :  per  Semci  vero  ,  qui  rcgi  lanlum- 
modo  maledixerat,  illi  figurati  stim  qui  prava  lo- 
quuntur.  Nam  ct  ii  qui  nequiler  agunl,  et  illi  qui 
sermonibus  reprobis  ac  falsis  insislunt,  in  cxlrem» 
discussionis  examine  procul  dubio  damnabunlur, 
sicut  649  idem  ait :  <  Odisli  omnes  qui  operanlu* 
iniquitatcm  ;  perdes  eos  qui  loquuntur  mendacium 
(Psal.  i).  >  Sed  ne  jam  fortassis  epistolaris  compendii 
lhnen  exccdat,  calamo  -silentium  imperamus,  ne  et 
ipsi  redarguamur  indociles,  dum  le  docere  nitimur 
qucestiones. 

ARGUMENTATIO  ALIA 

DE  VABUS  SACRIS  QU-ESTIONIBUS, 


nimirum  per  decem  concubinas  non  incongrue  figu-  r 

rantur,  qui,  dum  enerviler  decem  legis  nra.cem_t      Argumentum.  —  Idemfere  argmnenlum  est  hujusar- 

c»s,odi0nt,  _on  castum  matrimonii  *££££        fTSS^i!S^  <*!»*.>..*"  enim  a.ia, 

dere  thalamum ;  sed,  absque  fidei  cohaerentes  an- 

nulo,  sorliuntur  pro   conjugio    pellicatum.  Quas 

Absalon  lasciviens  polluit ,  quia  maiignus  spiritug 

reprobas  impiorum  animas.  quasi  prostituendo  cor- 

rumpit.  De  quibus  scriplum  est  :  <  Quia  David  post- 

modum  non  est  ingrcssus  ad  eas,  sed  erant  clausa 

usque  in  diem  morlis  suie   in  viduitate  viventes 

( //  Reg.  xx).  <  Perdiderunt  enim  virum,  de  quo 

pcr  Isaiam  dicitur :  <  Quoniam  acceperunt  septem 

mulieres  virum  unum  (hai.  iv),  >  de  quibus  et  per 

Salomonem  dicitur  :  <  Quia  septingent*  sunt  re- 

ginae  (U).  >  Acceperunl  itaque  seplem,  quae  amise-  ^ „ 

runtdecem.  Coelestem  quippe  sponsum  sancta  sibi  t>  omnibus ,   et  ex  genere  terreno 

confoederavit  Ecclesia,  septiformi  scilicet  Spirilus      fQ/%l,,c  acl    ;"  *«---•«*  «-••■-!*  ««- 

dono  repleta.  Quem  sponsum  synagoga,  quae  Deca- 

logi  mandata  perceperat,  perdidit,  viduaque  per- 

mansit,  quia,  dum  in  dome  consueti  ritus  et  lega- 

lium   caeremoniarum    immobilitcr   perstitit,    cum 

rege  David  in  deserla  gentilium  exire  contempsit. 

TlaVin    ArorA    vivane    t/\lAnn>     .*•..._.     !__      _. .1  . 


ab  eodem  Alberico  rogalus  qusestiones  eoodat 

bealus  Pelrus  Damianus. 

Alberico  fratri  charissimo,  Pktrus  peccator  mo- 
nachus  salutem. 

DUBITATIO  I. 

Dubitare  te  perhibes,  dilectissime,  cur  non  mode 
Scriplurae  Ycteris  Testamenti,  sed  cl  plerique  do- 
ctores  Ecclesiae,  decem  mensibus  asserunt  hominem 
in  materno  utero  coalescere,  nec  intra  novem  men- 
sium  spatium  fateanlur  exire.  De  quibus,  ne  per 
multa  vagemur,  sufficit  si  unum  duntaxat  appona- 
mus  exemplum.  Ait  enim  in  libro  Sapientia?  Salo- 
mon  :  <  Sum  quidem  et  ego  mortalis  homo  simili* 

illius  qui  prior 
factus  est,  in  ventre  matris  figuralus  sum  caro; 
decem  mensium  tempore  coagulalus  sum  in  san- 
guine  ex  semine  hominis  et  delectamento  somnii 
convenientis,  et  ego  nalus  accepi  communem  aerem 
(Sap.  vn) ;  >  cum  et  beatus  Joannes  BaptisU,  et  ipae 
auctor  et  institutor  naturae  Christus,  jmc  intra  nove- 

nADitim    nf__S     <*..__■•.*..    **.#.«<!. n«M    Annaiim      llt    A*     /1_k_»im<- 


<St  S.  PETRI  DAMIANI  Ot>P.  TOMUS  SEU  PARS  m.  —  OPUSCULA  VARIA.  6S3 

virginali  "Viii  Kalendarum  Aprili,  et  natus  est  ad  A  cem.  Haecinterim  tibi  solulio  super  proposita  quae- 


salutem  mundi  vm  Kalendarum  Januarii.  In  quibus 
nimirum  ulrisque  conceptionibus  et  nativilatibus , 
servi  scilicet  ac  Domini,  sic  novem  menses  repe- 
riuntur  impleti,  utdecimi  nullatenus  videantur 
incepti ;  quanquam  si  diligenler  tempus  utrumque 
perpenditur,  duobus  diebus  diutius  quam  Joannes 
intra  materna  viscera  mansisse  Dominus  invenitur. 
Cum  igitur  pierique  homines  inlra  novem  mensium 
cursum  absque  ulla  prorsus  ambiguilaie  nascanlur; 
quid  est  quod  per  decem  menses  in  ulcro  coagulari 
*  doctoribus  perhibenlur  ? 

Sed  in  quanlum  nobis  dalur  inlelligi,  menses  apud 
Veteres  triginta  tanlummodo  dierum  numero  suppu- 
tabantur;  ista  vero  regula,  quaj  nunc  tenetur,  ut 


slione  sufficiat,  donec  potiorem  tc  a  sapientibtift 
audire  contingat. 

DUBITATIO  II. 
De  die  passionis  et  resurrectionis  Chrisli. 

Dubietas  eliam  de  passione  ac  resurrectioneDarai- 
nica,  quae  videlicet  boc  anno  ita  per  omnia  veniuni; 
sicut  tunc  specialiter  cum  Dominus  esl  crucifixus. 
Inquiris  cnim  ulrum  raro,  an  crebro  sic  veniant.  Alii 
siquidcm  se  nunquam  boc  vidisse,  alii  saepius  Iioc 
in  vita  sua  contigisse  conGrmant ;  tu  vero,  qui  ve- 
ritaiis  slndes  esse  discipulus,  tanlae  varietati  times 
adhibere  fidem,  ne  scilicel  in  compugnantium  sen- 
tentiarum  traducaris  errorcm 

Sed  noveris  qnoniam ,  in  quantum  ex  traditione 


alii  menses  triginta  contineant  dics,  alii  triginla  B  praeccdeiilium  scriptorum  colligere  possumus,  hic 


unum,  ab  illius  Romuli,  qui  Romanam  urbem  con- 
didit,  inslitutione  descendit.  Romulus  enim  cum 
acris,  sed  agrestis  650  esset  ingenii,  dum  coepti  ac 
novi  statum  ordinaret  iinperii,  illum  diem  cujusque 
mensis  constituebat  iniiium,  in  quo  novoe  lunae  con- 
spiceret  ortum  ;  ut  ille  potissimum  dies  Kalendas 
efficeret,  quo  nova  luna  primitus  illuxisset.  Sed 
quia  modo  tardius,  modo  celerins  luna  videri  solet, 
conligit  ul  cum  tardius  apparnit,  praecedens  mensis 
plures,  cum  vcro  celerius.  dies  acciperet  pauciores. 
Uride  faclum  est  ut  alii  menses  triginla  untim,  alii 
triginla  dies  tantummodo  sortirentur.  Quae  videlicct 
regula  nunc  in  supputatione  mensium,  ut  conjicimus, 
apud  nos  ex  illius  inslitulione  tenctur. 


Dominicac  passionis  articulus ,  ex  eo  tempore  quo 
Dominus  esi  in  crucc  suspensus,  651  nunquam 
ita  rursus  evenit  nisi  semel,  et  nunc  sccundo  repe- 
titur.  Post  passionem  quippe  Dontini  quingentesimo 
trigesimo  terlio  anno  pasclialis  solemnitas  eodem 
mense,  et  die,  et  luna,  eodcmque  concurrcnte,  qui 
primus  qiiintus  esl,  contigit,  quibus  primo  novae  Do> 
minicac  rcsurrectionis  anno  conligerat ;  el  lioc 
anno  simiiiter  fft,  ul  in  unuin  cuncla  concurranU 
Sicnl  cnim  tunc  ctim  Doininus  paterclur,  ct  mensis 
erat  Martius,  el  dics  a  Kalendis  Aprilis  octavus, 
feria  crat  sexta,  el  luna  dccima  quarta;  ila  per 
omnia,  et  quingentesimo  trigesimo  tertio  anno  posl- 
modum  contigit,  et  boc  anno,  qui  miilesimus  sexage- 


Sed  quoniam  hanc  genlilis  hominis  rcgulam,  ut  C  simus  quintus  est ,  similiter  venil.   Composuerunt 


nobis  videtu»,  veteres  sancti  non  tenuerant,  tricenos 
solummodo  dies  singulis  quihusque  mensibtis  ascri- 
bebant.  Unde  sufliciai  nobis,  ut  unitis  doctoris  in- 
seramus  exempluro.  Beatus  loquitur  Augustinus 
(lib.  rv  De  Trinit.,  cap.  5;  et  lib.  lxxxiii  Qtunf., 
quaest.  56) :  quadraginta  et  sex  annis  aediflcatum  est 
templumhoc,  ettu  in  triduoillud  reaedificas?  (Joan.  n.) 
Qui  videlicet  numerus  si  per  senarium  ducitur,  omne 
tempus  quo  Dominus  in  matris  utero  mansil  im- 
pletur.  Nam  quadragies  sexiesseni,  ducenti  septua- 
ginta  sex  dies  fiunt,  qui  dierum  numerus  cpmplet 
novem  menses,  et  sex  dies ;  qni  videlicet  tanquam 
decem  menses  parientibus  feminis  imputantur.  In 
quibus  nimirum  verbis  indubitanter  ostenditur  quod 


autcm  paschalem  cursurn  qualuor  erudili  viri,  Hip- 
polytus,  Eusebius,  Tbeophilus  et  Prospcr  :  posl 
quos  Victorius  nalione  Aquitanus,  scrupulosissimus 
videlicet  calculator,  rogatus  a  sancto  Ililario  urbis 
Romae  episcopo,  rem  diligenlius  instauravit,  eura- 
demque  cursuin  cautissima  satis  indagatiouc  con> 
posuit. 

Produxit  itaque  annorum  series  usquc  aiT  annos 
quingenlos  triginta  duos :  ita  ul  i|tiingenlesimo  tri- 
gesimo  terlio  anno,  solemnitas  paschalis  incipial, 
eodem  scilicet  mense,  die,  feria,  et  luna,  codcmque 
concurrente,  quibus  primo  anno  Dominicac  passionis 
ac  resurrcctionis  illuxerat.  Hoc  etiam  auno,  in  quo 
nunc  yivimus,  ad  eumdem  ordinem  Dominica  passio, 


triginla  solummodo  dies  quibusque  mensibus  ascri-  D  quae  postridie  celebranda  est,  redire  vidcmus.  Dmn 
buntur.  Triginta  quippe  si  novies  mulliplicentur,  igitur652  annus  iste  primum  illum  Dominicae  pas- 
ducenti  septuaginla  fiunt.  In  ducentis  ergo  septua-  sionis  ac  resurrectionis  ordinem  renovat ,  procul 
ginta  tricenarius  numerus  novies  invenilur,  qui  dubio,  cura  illa,  quam  dixiraus,  Viclorii  calcula- 
juxta  bcati  doctoris  hujus  testimonium.  novem  men-     tione  concordat.  Interim  vero,  dum  res  valcal  emt- 


655 


OPUSC.  XXXVlH.  —  DE  PftOCESSIONE  SPIRITUS  SANCTI. 


054 


gesiiho  seplimo  anno,  simililcr  paschalis  soiemnitas  A  ceps  ventura  est,  ui  omnia  illa  simul  congruanl,  hoc 


ventura  est ;  et  postmodum  tribus  vieibus  fiet  ut 
Pascha  per  ordinem  nonagesimo  quinto  anno  simili 
modo  semper  eveniat,  eisdem  omnibus,  quae  supra- 
dicta,  simul  conveniemibus.  Sed  in  islo  quinlo  con- 
currente,  qui  nunc  est,  nunquam  pascbalem  festivi- 
tatem  eventre  contigit,  ab  ipsa  prima  passione  Do- 
minica,  nisi  duntaxat  eam  solam  quam  Victorius 
posuit,  et  nonc  secundo  repelilur,  et  nunquam  dein- 


est  mensis,  dies,  feria,  et  luna,  epacta,  eodemque 
versu  cycli  decemnovennalis,  nisi  similitcr  quingen- 
tesimo  trigesimo  terlio  anno.  Sed  cum  jam  sseculum 
hoc  suo  sit  fine  ciaudenduin,  superfluum  csl  per 
longae  calculationis  ephemeridas  producere  voluiuina 
saeculorum. 

Sit  nomen  Domini  benedictum. 


653654  OPUSCULUM  TRICESIMUM  OCTAVUM. 

CONTRA  ERROREM  GR.ECORUM  DE  PROCESSIONEISPIRITUS  SANCTI. 


Argumentum.  —  Ad  palriarcbiun  ....  scribens,  contra  Graecorum  hoeresim  dispulat,  qui  Spiritnm  sancliim 
a  Palre  lanlum,  non  a  Filio  proeedere,  impte  aflirmabanl*  Hanc  opinionem  luculenlc  redarguit, 
conlrariumque  verum  essc  Pirmissimis  rationibus  et  auctoritatibus  probat.  Idcifco  aulem  ad  palriar- 
cham  illtim  de  hac  re  scribit,  quia,  ut  haec  ipsa  quaestio  sibi  enuclearetur,  a  ponlifice  Romano 
postulaveral. 

Domno  L.  beatissimo  patriarch»,  Petrus  peccator  b  sed  Paler  meus  qui  est  in  coelis(lffl(//i.xvi).  i  Hunc 


monachus  servitutem. 

Religiosus  episcopus  Popiliensis  Ecclesioe  mihi 
relulil  quoniam  ex  ore  dominici  reverendissimi  pa- 
triarclise  Gradensis  audivit,  qusestionem  vos  cathc- 
licae  fidei  valde  necessariam  aposloiicae  sedi  sacris 
insertam  litteris  deslinasse,  atque  ut  a  sanctissimo 
papa  Alexandro  inviclis  Scriplurarum  testimoniis 
evidentissime  solveretur,  sacerdotaiis  officii  vigiJantia 
posluiassc  :  cur  videlicet  Spirilus  sanctus  apud  La- 
tinos  a  Patre  dicaiur  Filioque  procedere,  cum  apud 
Gracos  a  solo  procedere  Patre  credatur?  De  qua 
Ttimirum  qusestione  quod  senlio,  auxiliante  ipso 
Spiritu  sancto  de  quo  agitur,  aperire  prasumo.Non 
quod  mihi  super  hoe  negotio  vel  a  vobis  aliquid  sit 


enim  prae  caeieris  morlaiibus  de  toto  lerrarum  orbe 
Condilor  orbis  elegit,  cui  calhedram  magislerii  prin-? 
cipaliter  in  Ecclesia  tenere  perpeluo  privilegii  jure 
concessit;  ut  quisquis  divinum  aliquid  ac  profundum 
nosse  desiderat,  ad  hujus  prseceptoris  oraculum 
doctrinamque  recurral;  nec  illi  humililer  oflferre 
quod  solvendum  est  erubescat),  eliamsi  et  ipse  quod 
quaerilur  non  ignorat.  Nunquid  enim  angelus  de 
ccelo  veniens  nesciebat  docere  Cornelium,  quem  vi- 
deiicet,  ut  quid  sibi  agendum  esset  addisceret,desti- 
navit  ad  Petrum?  i  Mitle,  inquit,  viros  Joppen  ,  et 
aecersi  Simonem  qui  cognominalur  Petrus.  Hic 
bospitatur  apud  Simonem  quemdam  coriarium,  cui 
cst  domus  juxta  mare;  hic  dicet  libi  quid  le  opor- 


injunctum,  vel  ab  auctoritate  ipsius  Romani  ponti-  q  teat  facere  (Act.  x).  >  Potorat  plane  sanclus  angelus 

hominem  docere  gentilem  quid  sibi  compcteret  ad  sa- 
lulem;  sed  hujus  usurpare  nolebal  oflicium  ,  cujus 
docendi  noveral  fuisse  commissum. 
-  Quid  ergo  mirum  si  sacerdos,  licet  sanctitate 
conspicuus,  licet  eloquiis  divinis  vehementer  instru- 
clus,  ad  apostolorum  principis  magisterium  misit  9 
ad  quem  eliam  angelus  docendi  gratia  primitias  gen- 
tium  Corneiiumdestinavil?  Pauli  etiam  ad  Galatas 
h*c  verba  sunt :  i  Paulus  aposlolus  neque  ab  homi- 
nibus,  neque  per  hominem, sed  per  Jesum  Christum, 
et  Deum  Palrem,  qui  suscitavit  eum  a  mortuis  (GaU 
i).  >  Hic  ilaque,  qui  non  ab  hominibus,  sed  ab  ipso 


flcis  fuerit  iinperalum.  Nam  quopacto  summum 
negotium  imperito  homini  dignaretur  injungere,  qui 
tot  sanctis  ac  peritissimis  viris  secum  jugiter  con- 
versantibus  non  ambigitur  abundare?Sed  quia,iicet 
ignarus  sim,  et  inutilis  servus  in  domo  Domini  mei 
Jesu,  iliis  etiam  eis  obsequiis  imporlunum  me 
libet  ingerere,  ad  quae  nemo  me  dignatus  est  pro- 
vocarc. 

CAPUT  PRIMUM. 
De  auctoritale  Romani  pontifirit. 
Laudabilis  plane  sanclitatis  vestre  prudenlia,  et 
digni  favoris  est  attollenda  prseconiis,  qu»  soivendam 


«kt     fn/ttnn   Avvrtelrkltic 


655 


S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  VARIA. 


636 


Dignum  ergo  fuit  ul  ad  sedcm  illius  vestra  sancta  A  Scriptura  ,  et  de  Patre  proprie  procedere,  et  cum 


prudentia  solvendam  dirigeret  quaestionem ,  ad 
quem  et  ignarus  fldei  vir  angclitus  miltilur  :  et  a 
quo  apostolus  ctiam,  qui  jara  a  Deo  instructus 
fuerat,  plenius  erudilur.  Et  quia  per  Moysen  di- 
chur  :  <  Habelis  Aaron  et  Ur  vobiscum ;  si  quid 
natum  fuerit  qusestionis ,  referetis  ad  eos  (Exod. 
xxrv).  » 

Adsit  utinam  Aaron ,  id  est ,  mons  forliludinis 
Chrislus;  adsit  el  Ur,  ignis  ille  videlicel ,  qui  est 
ipse,  de  quo  scribimus,  Spiritus  sanctus,  ut  per  nos 
etiam,  minimum  videlicet  Romanae  Ecclesiae  mem- 
brum,  quod  nonnullos  latet,  aperiat,  et  hujus  quae- 
slionis  nodum  quasi  quoddam  myslici  libri  signacu- 
lum  clavis  David  Christus  absolvat. 
CAPUT  II. 
Qucb  sit  origo  Grcecorum  erroris. 

In  primis  ergo  dicamus  undc  ignoranlix  islius 
oriatur  origo,  ul  ct  Graci  fere  omnes,  et  Lalinoruin 
quidam  perhibeanl  Spirilum  sanclum  non  a  Filio , 
sed  a  solo  Patre  proccdere.  Hoc  euim  ex  Domtnicis 
autumant  verbis,  quibus  ail :  t  Non  enim  vos  estis 
qui  loquimini :  sed  spirilus  Patris  veslri,  qui  loqui- 
tur  in  vobis  (Matlh.  x)'.  »  Et  ilerum  :  <  Ecce  ego 
raitto  proroissum  Patris  mei  in  vos  (Luc.  xxiv).  » 
Et  illud  :  <  Cum  venerit  Paraclelus,  quem  ego  mit- 
tam  vobis  a  Patre,  Spirilum  veritatis,  qui  a  Palre 
procedit,  ille  testimonium  perhibebit  de  me  (Joan. 
xv).  »  De  quo  rursum  ait :  <  Ego  rogabo  Patrem,  et 
alium  Paraclelum  dabit  vobis,  ut  maneat  vobiscum 


Patre  et  Filio  semper  esse. »  Et  iterum  :  <  De  Patre, 
inquit,  Fiiius,  et  Spiritus  sanctus  proprie  et  vere 
de  Patre  procedit.  » 

Veruntamen  haec  et  alia  hojusmodi  lestimonia 
Scripturarum,  sive  sanctorum  verba  doctorum,  non 
praejudicant  catholicse  fidei ,  qua  Spirilum  sanctum 
sicut  a  Patre  credimus,  ita  nihilominus  et  a  Filio 
procedere  perhibemus.  Nam  cum  vel  ipse  Dominus, 
vel  sancti  quoque  doctores  Ecclesiae  ,  Spiritum 
sanclum  a  Patre  procedere  concorditer  asserant, 
nusquam  tamen  perhibent,  quod  a  Filio  non  proee* 
dat;  imo  cum  dicitur  Sprritus  sanctus  a  Patre  proee- 
dcre,  a  Filio  quoque  procedere  credi  necesse  est , 
quia  Pater  cl  Filius  unius  ejusdemque  subslanti» 
B  procul  dubio  est.  Nam  cum  Filius  dicat :  <  Ego  et 
Pater  unum  sumus  (Joan.  x) ;  »  quomodo  potest 
Spiritus  sanclus  ab  eo  quod  unum  est,  et  procedere, 
et  non  procedere? 

Sed  rcs  hicflabilis,  quoe  nullo  valet  humanse  ra- 
tionis  ingenio  concipi,  nullo  potest  mentis  intuitu 
vel  consideratione  discerni ,  ex  divinorum  duntaxat 
eloquiorum  debet  senlentiis  colligi.  Nam  ,  sicut  ait 
Apostolus:  <  Spiritus  sanctus  omnia  scrulatur,  etiam 
profunda  Dei.  Quis  enim  scit  hominum  quae  sunt 
hominis,  nist  spiritus  hominis,  qui  in  ipso  est?  Ita 
et  qu;c  Dei  sunt,  nemo  cognovit,  nisi  Spiritus  Dei. 
Nos  aulem  spirilum  hujus  mundi  non  accepimus , 
scd  spiritum  qui  ex  Deo  est,  ut  sciamus  quae  a  Deo 
donata  sunt  nobis,  qua>  et  loquimur  non  in'  doctis 


in  aeternum ,  Spirilum  vcrilalis  (Joan.  xiv).  »   Et  C  humanae  sapienliae  verbis,  sed  in  doclrina  spirilus 

alibi  dicit:  <  Paracletus   aulcm  Spirilus  sanclus , 

quem  millet  Pater  in  nomine  meo,  ille  vos  docebit 

omnia  (Ibid.). »  Et  iterum  :  <  Si  ergo  vos,  cum  sitis 

mali,  nostris  bona  data  dare  filiis  veslris  ,  quanto 

inagis  Pater  vestcr  de  coelo  dabit  Spiritum  bonum 

pelentibus  se?  »  (Matth.  vh.) 

His  itaque  et  hujusmodi  non  solum  >»vangelicis  , 
sed  et  allis  Scriplurarum  lcstimoniis  asserunt  Spiri- 
tum  sanctum  nequaqnam  a  Filio,  scd  a  solo  tanlum 
Patre  procedere.  Nam  et  apud  Lalinoe  linguae  Doclo- 
res  6xpe  talc  quid  rcpcrilur,  quod  huic  sententia3 
congraere  vUealur.  Bcatus  plane  Hicronymus  in 
cxpositione  fnlei,  quam  ad  Alypium  cl  Auguslinum 
episcopos  roillit,  inter  ccelera  sit  ail :  t  Crcdimuset  - 
in  Spirilum  sanctum  Dominum  verum  ex  Palre  pro- 
cedentem,  aequalem  per  omnia  Patri  et  Filio.  »  Au- 
guslinus  eliam  adversus  Maximum  hoerelicum  inve- 
ctus,  aii :  <  De  Patre  est  Filius,  de  Palrc  csl  Spirilus 
sanctus.  >  Beatus  etiam  Leo  papa  in  argentea  labula, 
quse  ante  sacralissimum  corpus  beati  Pauli  aposloli 


(//  Cor.  u). »  Enimvero  quomodo  Pater  ineffabiliter 
Filium  gignat,  quomodo  Spiritus  sanctus  a  Patre , 
vel  utroque  procedat,  qualiler  inluitus  humanus 
attingeret,  nisi  per  organa  prophetarum  vel  per  in- 
camatum  Yerbum  suum  Deus  omnipotens  hoc  morta- 
libus  revelaret?  <  Est  enim  fides,  sicut  dicit  Aposto- 
lus,  sperandarum  substantia  rerum,  argumenlum 
non  apparentiuin  (Htbr.  xi).  »  Stat  enim  Joannis 
ilia  sententia  ,  qua  dicit  :  <  Charissimi,  nunc  ftlti 
Dei  sumus,  et  nondum  apparuitquid  erimus;  scimus 
quoniam,  cum  apparuerit,similes  ei  erimus,quon»am 
vidcbimus  eum  siculi  est  (//  Joan.  nt).  »  Ad  com- 
prehendendum  ergo  summum  et  ineffabiie  verae 
fidei  sacramenlum,non  humanae  opinionis  sequamur 
indaginem,  sed  solam  ampleclamur  ccelestis  eloquii 
veritatem ,  ut  hoc  potissimum  de  Deo  credatur , 
quod  divinitus;  et  in  his  quse  summa  et  incompre- 
hensibilis  Verilas  perhibet,  fidei  nostrae  conslantia 
non  vacillet. 

caput  m. 


657 


OPUSC.  XXXVIII.  —  DE  PROCESSIONE  SPIRITUS  SANCTI. 


63S 


evangelica  nos  docet  auctoritas  ,   cum    Dominus  A  nienler  osiensum  est  quod  Spirilus  sanclus  proce- 


dicit :  c  Paraclelus  autem  Spiritus  sanclus,  quem 
mittet  Paler  in  nomine  meo,  iile  vos  docebit  omnia 
(Joan.  xiv).  i  Et  alibi  :  <  Cum  venerit  Paracletus, 
quem  ego  mittain  vobis  a  Patre  (Joan.  xv).  >  Cum 
ergo  Paracletum  et  Paler  miltat  in  nomine  Filii,  et 
Filius  mittat  a  Patre;  patet  profecio  ,  quia  sicut  ab 
utroque,  qui  procul  dubio  unum  sunt,  mitlitur,  ila 
nibilominus  ct  ab  ulroque  procedil.  Et  qui  srepe 
Spirilus  Veritalis  dicitur,  cum  utiquc  Cbristus  sit 
Yeritas,  qui  Spiritusest  Verilatis,  Spiritus  est  pro- 
cul  dubio  Filii.  Unde  et  alibi  dicit :  i  Ille  me  clarifi- 
cabit,  quia  de  nieo  accipiet  (Joan,  xvi).  >  De  meo 
scilicet  accipiel,  quia  et  in  me  est.  Unde  et  in  Isaia 
vox  Patris  ad  Filium  :  c  Spiritus  mcus,inquit,  qui 


dit  ab  ipso.  Isaias  quoque  cum  de  Filio  Dei  loque* 
retur,  adjecit :  c  Perculiet  terram  virga  oris  sui ,  et 
spirilu  labiorum  suorum  inlerflciel  impium  (hai. 
xi).  >  Cui  sententkc  concinens  Paulus  in  Epistolaad 
Tbcssaionicenses  ait :  c  Tunc  revelabilur  iUe  ini- 
quus,  quem  Dominus  Jesus  inlerficict  spiritu  oris 
sui,  et  destruet  illuslratione  adventus  sui  (l  Thess. 
11).  >  Quod  etiamin  libro  beali  Job  mysticc  desi- 
gnatur,  cum  dicilur  :  c  Audiel  audilionem  in  ter- 
rore  vocis  ejus,  et  sonum  de  ore  illius  proceden- 
lem  (Job  xxxvh).  >  Os  denique  Patris  in  hoc  loco 
inielligitur  Filius,  per  quem  videlicet  nobis  divinae 
legis  sanctio  promulgatur ;  sonus  vero  de  iilius  ore 
procedens,  Spiritus  sanctus  esl,  qui,  a  Filio  veniens, 


est  in  le,  et  verba  mea,  quae  posui  inore  tuo  ,  non  B  mirabililer  sonuit,  cum  super  aposlolos  repenlino 


recedant  de  ore  tuo,  et  de  ore  seminis  tui  usque  in 
aeternum  (hai.  lix).  i  Ipse  nimirum  Spiritus  est 
illa  virtus  quac  de  illo  exibat ,  sicut  in  Evangelio 
legilur,  etsanabai  omnes  (Luc.  vi). 

Et  iterum  de  muliere  fluxu  sanguinis  liberata : 
c  Ego  novi  virtuiem  de  me  cxissc  (£uc.  vm).  >  Unde 
el  Aposiolus  ad  Galatas  :  c  Quouiam,  inquit,  eslis 
fllii  Dei,  misil  Deus  Spiriluiu  Filii  sui  in  corda  ve- 
stra  clamanlem,  Abba  Paler  (Gul.  iv).  >  Et  aiibi : 
f  Qui  Spiritum  Cbrisli  non  habet,  hic  non  est  ejus. 
Ecce  bic,  cum  dicit  Apostolus  :  c  Spiritus  Filii  sui, 
vel  Spiritus  Chrisli  (Rom.  vm),  >  nunquid  addit  et 
Patris,  ut  dicat,  Spiritus  Chrisli  et  Palris.  Nnnquid 
quia,  pralermisso  Palris  vocabuio,  Spirilus  Filii  di- 


sonitu  in  linguarum  varieiale  descendit.  c  Factus 
est,  inquit,  repente  de  coelo  sonus  tanquam  adve- 
nientis  Spirilus  vehcmenlis  (Acl.  n).  >  Hic  nempe 
sonus,  qui  de  ore  Chrisli  prodiit,  ipse  est  procol 
dubio  gladius  bis  acutus,  qucin  Joannes  in  Apoca- 
lypsi  ex  eisdem  labiis  exire  conspexit  (Apoc.  i).  De 
quoel  per  Psalmistam  dicitur  :  t  Verbo  Domini  coeli 
flrmali  sunt,  ctspirilu  oris  ejus  oinnis  virlus  coruin 
(Psal.  xxxn).  >  Quia  ergo,  sicut  diclum  cst,  os  Pa- 
frisFiiius  cst,  Spiritus  oris  Dei  nil  aliud  intelligen- 
dus,  quam  Spirilus  Christi. 

CAPUT  IV. 
Amovet  dubitationemy  quce  nasci  poterat. 
Quod  si  quoeritur,  cum  de    substantia  ^Palris  sit 


cilur,  jure  consequitur  ut  Palris  esse  Spiritus  de-  C  Filius,  de  subslanlia  Patris  sit  nihilominus  et  Spiri- 


negetur  ?  i  dem  quoque  Apostolus  ad  Pbilippenses  ait : 
c  Scio  enim  quia  hoc  mihi  proveniet  in  salutera 
per  veslram  orationem,  et  subministrationem  Spi- 
ritus  Jesu  Chrisli  (Philip.  i).  >  Hinc  est  quod  Sa- 
pieatia  Dei,  quae  procul  dubio  Christus  est,  dicit : 
c  Spirilus  meus  super  mel  dulcis,  et  haereditas  mea 
super  mel  et  favum  (Eccli.  xxiv).  > 

Siculi  ergo  cum  Filii,  vel  Christi  Spiritus  dicitur, 
non  slatim  consequitur  ut  eum  possimus  a  Patre 
disjungere;  itacum  dicitur,  Spiritus  Palris,  non 
eum  possumus  a  Filio  separare.  Bealus  etiam  Pe- 
trus  ait :  c  De  qua  salute  exquisierunt  atque  scrutati 
sujit  PropheUe,  qui  de  futura  in  nobis  gloria  pro- 
phetaverunt,  scrutantes  in  quod  vei  quale  tempus 
sigoificaret  quia  in  eis  erat  Spiritus  Christi,  prse- ' 
nuntians  eas  qua3  in  Christo  sunt  passiones,  et 
posleriores  glorias  (/  Petr.i).  >  Quod  autem  eum- 
dem  Spiritum  Filius  in  discipulos  miserit,  idem 
Petrus  in  Actibus  apostolorum  perhibet ,  dicens  : 
c  Dexlra  igitur  Dei  exaltatus,  et  promissione  Spiri- 
lus  sancti    accepla   a  Patre,   effudit  hoc  donam  , 


tus  sanctus,  cur  unus  Filius,  el  alius  non  sit  Filiust 
non  iucongrue  respondotur  :  De  Patre  est  Filius  ,  de 
Patre  est  Spiritus  sanclus  ;  sed  ille  genilus  est,  iste 
procedens,  ideoque  ille  Fiiius  est  Palris,  de  quo  et 
genilus  esl ;  iste  autem  Spirilus  utriusque,  quoniam 
de  utroque  procedit.  Verumtamen  et  iila  gcneralio, 
et  ista  processio  non  modo  ineffabilis,  sed  ct  pror- 
sus  incomprchensibilis  est.  Sed  in  his  quae  nostrse 
mentis  acie  penelrare  non  possumus ,  iliis  per  quos 
Spirilus  sanclus  loculus  esl,  fidem  cerlam,  tanquam 
si  res  nostris  subjaceret  obtutibus  ,  adhibemus.  Et 
quanquam  nobis  ignota  sini  arcanse  profunditatis 
occuita  mysteria,  non  umen  dubilamus  in  eo  quod 
Dominus  loquilur  :  non  ambigtmus  in  eo  quoque 
quod  in  nrophelarum  vaticiniis  invenitur. 
CAPUT  V. 
Amovet  aliam  dubilationem. 
Sed  hic  mihi  fortassis  objicitur  :  Non  intetligitis 
Evangelium,  nescitis  quid  sibi  velint  oracula  pro- 
phetarum,  qua  scilicet  aHud  saepe  praelendunt  in  lit- 
terarum  superflcie,    aliud  conlinent  in  spiritualis 


639 


S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SRU  PARS  III.  —  OPUSCULA  VARIA. 


640 


runl.  lllorum  plane  fuit  cx  apostolicis  et  propheli-  A  per  insufflalionem  suam  dedilQGO  discipulis  Spiri- 


cis  scntenliis  ista  discuterc;  nobis  aulem  nil  aliud 
restat,  nisi  prsefixis  duntaxat  eoruni  definiliouibiis 
obedire.  Illis  nempe  vis  necessilatis  incubuil,  ul 
baec  subtiliter  ac  diiigenler  inquirerent,  et  certam 
fidei  regulam  definirent ;  nobis  autcm  ea  lantumvia 
gradiendum  est  per  quam  videlicet  nostri  pncces- 
sere  majores. 

Quod  ergo  illi  tunc  ex  evangeiicis  ac  propheticis 
veleiiam  apostoiicis  fontibus  inhianter  hauserunt, 
hoc  nobis  propinanles  in  posteros  fideliter  transfu-  ' 
derunt,  dicente  Psalmista :  c  In  ecclesiis  benedicite 
Deo  Domino  de  fontibus  Israel  (Psat.  lxxvii)  ;  >  et 
nospuritatem  tidei,  quae  per  eos  in  nobis  tanquam 
per  veritatis  rivulos  influit,  secure  jam  et  absque 
ullo  limore  percipimus  :  el  lanquam  ab  ipsa  princi-  B 
pali  divini  fonlis  origine,  nos  hanc  hatirire  gaude- 
mus.  Audiamus  ergo  quid  de  processione  Spirilus 
sancli  in  sexto  libro  de  Fide,  quem  ad  Graiianum 
imperatorem  miltit,  beatus  dicat  Ambrosius.  «  Non 
enim,  ait,  quasi  ex  Ioco  millitur  Spirilus,  aut  quasi 
ex  loco  procedit,  quando  procedit  a  Fiiio.  >  Et  paulo 
post :  c  Spiritus  sauctus  cum  proccdit  a  Patrc  exit 
a  Filto;  >  nec  immerito  ab  ulroque  procedit,  cum 
in  ulroque  cequalitor  sit,  sicut  in  oclavo  cjusdem 
operis  libro  idem  dicil  Ambrosius  :  «  Palcr  in  Filio, 
et  Filius  in  Palre ;  ita  Dei  Spiritus  in  Patre  et  in 
Filio.  >  Augustinus  autem  cum,  per  tolum  fere  li- 
brum  quem   de  sancta  Trinitate    composuit,  innu- 


tum  sanctum  (Joan.  xx).  >  B.  etiam  Cyrillus  de  hac 
eademSpirilus  processione  conlra  Nestorium  sic  ait: 
f  Quamvis  enim  in  suasit  substantia  Spirilus  ejug, 
et  intelligatur  in  persona  proprietas  ,  juxta  id  quod 
Spiritus  est,  et  non  Filins,  attamen  alienus  non  est 
ab  illo.  Nam  Spiritus  appellatus  est  Veritalis,  et 
Veritas  Ghristus  esl.  Unde  et  ab  isto  similiter,  sicat 
et  a  Deo  procedit.  > 

CAPUTVI. 

Aliam  item  amovet  dubitationeni. 
Sed  adhuc  fortassis  inquirilur,  cum  Spiritus  de 
Patre  procedat  et  Filio,  cur  idem  Filius  dixerit 
quia  de  Patre  procedit  ?  Quid  enim  causas  fuit  ut 
non  diceret  t  dc  Patreet  me  procedit,  sed  potius  dU 
ceret :  Spirilus  qui  a  Palre  procedit?  Gur  hoc  eum 
fecisse  putamus,  nisi  quod  solet  referre  id  eliam 
quod  suum  est,  ad  eum  dequo  ipse  est?  Dc  Palre 
quippe  esl  Filius,  et  a  quo  habet  ut  ipse  sit  Dcus, 
ab  illo  nihilomintiSHhabet  ut  a  se  quoque  proccdat 
Spiritus  sanclus.  Unde  est  quod  alibi  dicit :  «  Mea 
doctrina  non  est  mea,  sed  ejus  qui  misit  me  (Joan. 
vn).  >  Si  igilur  hic  aperle  cognoscitur  suam  osse 
doclrinam,  quam  tamen  non  suam  dixit  esse  ,  sed 
Patris  ;  quanto  magis  illic  intelligendum  est  et  de 
ipso  procedere  Spirilum  sanctum,  ubi  sic  ail,  de 
Pttre  procedit,  ut  nequaquam  diceret  de  me  non 
proceditl  Huic  et  illud  estsimile,  quod  alibi  dicit  : 
c  Qui  in  me  credit,  non   in  me  credit,  sed  in  eum 


merabiliter  asseral  quod  Spiritus  sanctus  de  Patre         .  .  .   ,_  ,      ,x  .  _      .   ______ .     t 

.     ,  „...  i  .     .  i.  ^    •     C  qui  me  misit  (Joan.  xn).  >  Quid  emm^ibi  vult,  quod 

suud  FjJieque  pxoccdat,  tamcn  unam  sallcm  ejus  ^  ^  x  /      v  **>**« 


sententiam  ponimus ,  ne  prorstis  eum  Hegligenter 
praelerisse  videamur.  c  In  illa,  inquil,  sancta  Trini- 
tale  unus  est  Pater,  qui  solus  de  se  ipso  essentialiler 
unum  Filium  genuit,  et  unus  Filius,  qui  de  uno 
Patre  solus  est  essenlialiter  natus :  ct  unus  Spiritus 
sanctus,  qui  solus  essentialiler  de  Patre  Filioque 
procedit.  >  Hieronymus  quoque  hoc  scripsisse  fer- 
tur :  c  Spirilus  ,  «qui  a  Patre  Filioque  procedit, 
Palri  Filioque  co&ternus  et  per  omnia  coacqualis 
est.  Haec  estsancta  Triuitas,  id  esl,  Patcr,  etFilius, 
etSpiritus  sanctus;  una  est  deitas  et  potenlia,  una 
essenUa,  id  est,  Pater,  qui  genuit,  Filius,  qui  est 
genilus,  et  Spiritus  sanctus,  qui  ex  Palre  Filioque 


ait :  c  Qui  in  me  credit,  non  in  me  credit?  >  Quo- 
roodo  in  ipsum,  quomodo  non  in  ipsum?  Quomodo 
tam  conlrarium ,  tamque  per  compugnantia  sibi 
verba  inteliigetur  adversum.  c  Qui  in  me  crcdit  nou 
in  me  credit,  sed  in  eum  qui  me  misit  :  >  nisi  sic 
inteliigatur,  qui  in  me  credit,  non  in  hoc  quod  vi- 
det  credit ;  ut  spes  nostranon  in  creatura  sit,  sed 
in  iilo  qui  crealnram  suscepit ;  qualeuus  unum  se 
esse  cum  eo  mortalibus  innotesceret,  atque  ad  se 
simul  cum  eo  conlemplandum  humana  corda  mun- 
daret?  Ita  cum  dicit :  c  Mea  doclrina  non  est  mea  ,,» 
non  parvam  roentibus  caliginem  gencrat,  nisi  car- 
nem  a  spiritu  dispensativae  ralionis  ordo  discernat. 
Non  enim  dixit :  Isla  doctrina  non  est    mea  ;  sed : 


procedit.  >Quamvishocinexpositionefideiejusyvide-     „  t.  . 

,.    ,  .„   „ ,A  .  t  .        ••!>.•_  i>  Mea  doctnnanon  eslmea.  Quam  dixit  suam,  eam- 

licel  llJa  quam  legimus,  nequeat  invemn.  B.  etiam  u  _  ^  _  . 

papa  Gregorius  in  confessionis  suaeSymbolo  sic  ail : 

c  Gredo  Palrem  ingenitum,  Filium   genitum,  Spiri- 

tum  vero  sanctum  nec  geniium,  nec  ingenitum  ,  sed 

coaelernum,  dePatre  et  Filioprocedentem.  > 


dem  dixit  non  suam.  Quomodo  sane  istud  verum 
est,  nisi  secundum  aliud  suam  dixerit,  secundum 
aliud  non  suam?  Secundum  formain  Dei,  suam;  se- 
cundum  formam  servi,  non  suam  ?  Gum  enim  dicit : 

vi-.--     a»I    v-.a<-     eod  aimo   _*...  mi.il    rriA       a_|     ir.cnr-.   Voi». 


641 


OPUSC.  XXXIX.  -  CONTRA  SEDENTES  TEMPORE  DIVINI  OFFiCH.  641 

QQ\  CAP13T  VU.  A  quod  dc  Palre  Filius  habeat  ut  Paraclelus  a  se  pro- 

credamus  eliam  quod  Spirilus  sanclus  dc 


Quomodo  dicalur  Spiritut  tanctut  a  Patre  proprie 
procedere ,  in  Nicceno  symbolo. 

Cum  ergo  doctrinam  suam ,  quam  simul  cum  Pa- 
tre  dictat  esse  non  suam,  sed  Patris  esse  perhibeat ; 
quid  mirum  si  Spiritum  sanclum  dicat  de  Patre  pro- 
cedere,  a  quo  scilicet  habebat  idemFilius,  ut  etiam 
de  ipso  procederet  ?  Unde  cum  in  Nicaeni  concilii 
symbolo,  quod  superius  memoravimus,  Spiritus  san- 
ctus  non  simpliciter  dicalur  a  Patre  procedere,  sed 
addatur  proprie  :  El  in  Spiritum  ,  inquit,  sanclum , 
qui  de  Patre  procedit  proprie  :  haec  proprietas  non 
ideo  datur  Patri ,  ut  Spirilus  sanclus  de  soio  ipso 
procedat ;  sed  quia  ab  ipso  datum  est  Filio  ut  eliam 


cedat, 

Patre  procedat  ad  sanctificationem  noslram.  Absit 
enimhoc  credi!  ne  quasi  diversitas  graduum  videa- 
tur  in  simplici ,  atque  incomprehensibili  dWinilate 
disponi ,  curn  Scriptura  dicat  :  t  Ne  wascendas  per 
gradus  ad  ailare  menm  (Exod.  xx). » 

Sed  absque  uila  dubilaiione  credendum  est  quod 
Spiritus  sanctus  simul  ab  utroque  procedat ;  quam- 
vis  hoc  Filio  Paler  dederit,  ut,  quemadraodum  a  se, 
ita  nihilominus  el  ab  illo  procedat.  Spiritus  enim 
sanclus  ineffabilis  quaedam  esl  Patris  Filiique  com- 
munio ;  aique  ideo  videtur  hoc  vocabulum  obtinere, 
quia  Pairi  simui  ac  Filio  non  ambigitur  haec  appel- 
laiio  convenire.  Nam  hoc  ipse  proprje  dicilur,  quod 


ex  ipso  procedat.  Unde  et  Augustinus  in  iibro  de  R  illi  «ommuniler  appellantur;  quoniam  et  Pater  Spi- 

__— ..-!„    T-^ti^i.    .    .    !_■__.    !*_.._«__      !._.—  ..:■      r..    _.__  »!*_,:  •. _•    n>i* _»_•_.;. .    _t_«*t_    ,._.*-«. .-       a*     Pili.te 


sancla  Trinitale  :  i  Non  frustra,  inquit,  in  hac  Tri- 
nitale  non  dicilur  Verbum  Dei,  nisi  Filius;  nec  do- 
nnm  Dei,  nisi  Spiritus  sanctus ;  nec  de  quo  genilus 
est  Verbum,  et  de  quo  procedit  principaliter  Spiri- 
tus  sanctus ,  nisi  Deus  Pater.  >  Moxque  subjungit : 
c  Ideo  addidi  principaliter  quia  et  de  Filio  Spirilus 
sanctus  procedere  reperitur  :  sed  hoc  quoque  iiii 
Paler  dedit,  non  jam  existenti,  et  nondum  habenti, 
sed  quidquid  unigenito  Verbo  dedit,  gignendo  dedit.i 
Non  ergo  turbelur  fides ,  cum  audit  Spiritura  san- 
ctum  proprie  sive  principaiiter  a  Patre  procedere; 
quoniam  ab  ilio  datur  Filio  ut  ab  ipso  procedat,  a 
quo  et  ipse  ineffabili  alque  incomprehensibili  gene- 
ratione  procedit ;  sicut  ipsc  qui  est  Palris  sapientia 


ritus,  elFilius  Spiritus;  Pater  sanctus,  et  Filius 
sanclus  :  et  sicut  utrique  ejus  vocabulum  indifferen- 
ter  congruit,  sic  ipse  simul  ab  utroque  procedit. 

Possemus  adhuc  nonnulla  Scripturarum  exempla 
congerere,  ncc  impossibile  esset  noslris  allegationi- 
bus  egregios  caiholica.  fidei  dcfensores  cum  suis  ar- 
gumentalionibus  adhibere  ;  sed,  quia  tege  prohibe- 
mur  juxia  altare  nemoris  arbusta  conserere  (Judic. 
vi) ,  nolumus  poma  Spirilus  opacis  prolixoe  locu- 
tionis  foliis  operire.  Sanctitas  ergo  tua,  venerabilis 
pater,  licet  cceleslis  eloquii  pabulo  pieniter  uberlim- 
que  refecla,  lamen  magis  ac  magis  adhuc  verilatis 
esuriens,  non  dedignetur  interim  hoc  pauperculi  ho- 
minis  percxile  jentaculum,  gustalura  postmodum  de 


per  Salomonem  dicit :  <  Ego  ex  ore  Altissimi  pro-  q  manibus  Domini  nostri  papae,  tanquam  perHabacuc 
divi  (Ecc/t.xxiv).  >  Et  in  Evangelio  :  c  Ego  enim  ex      prophetam,  imo  per  angelum  ,  regalium  delicias 
Deo  processi,  et  veni  (Joan.  vm). » lliud  662  pr«-      epuiarum  (Dan.  xiv). 
lerca  summopere  cavendum  est  ne,  dum  asserimus  Sit  nomen  Domiui  benedictum. 


083-064 


OPUSCULUM  TRICESIMUM  NONUM. 

CONTRA  SEDENTES  TEMPORE  DIVINI  OFFICII. 


Argumentum.  —  Commendat  archiepiscopi  Bisuntini  disciplinam  et  ordinem  quibus  in  sua  Ecdesia  ule- 
batur.  lliud  aulem  praecipue  laudat  quod  tumulum  sibi  vivo  posuerat,  ut  scilicet  supretnum  vilx  dicm 
semper  ante  oculos  haberet.  Unum  tamen  correctione  dignum ,  dum  m  ejus  hospitio  esset ,  se  vidisse , 
quod  tum  clerici,  tum  ii  qui  sacris  non  sunt  initiati,  dum  eadem  sacra  peragerentur,  hs  sedentes  iute- 
ressent :  id  non  esse  neque  ex  praescripla  disciplina ,  neque  ex  dignitate ,  aperte  demonstrat. 

Domno  V.  reverentissimo  archiepiscopo,  PBTRusDquod  dextrum  tenet  latus  Ecclesiae,  non  omisi,  ubi 


peccator  monachus  servitutem. 

CAPUT  PRIMUM. 

De  archiepiscopi  Bisuntini  magni/icentia,  et  elerieo- 
rum  avaritia. 
Non  ignoras,  venerabilis  pater,  quoniam  dum  a 
te  receptus  hospitio  tuis  interfui,  sic  omnia  velut  in 


candidus  clericorum  tuorum  ccetus,  tanquam  chorus 
nitet  angelicus.  IlJic  enim  velut  in  cceleslis  Athenae 
gymnasio  sacrarum  Scripturarum  erudiuntur  elo- 
quiis ;  illic  vcrae  philosophiae  solerter  incumbunt  stti- 
diis,  seseque  sub  reguiaribus  exercent  quotidie  disci- 
plinis. 


643  S.  PETIU  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  YARIA.  644 

sit  intenla  structuris,  el  lam  profusis  quotidie  suffi-  A  gressus   acceleret,  exoratur.  Unde  dicit  ille ,  qui 
cere  possit  impendiis. 
lllud  aulem,  faleor,  mihi  prae  omnibus  plaant, 


quia  gepulcrum  tuum  mihi  tunc  osiendisli,  a  le  velut 
hodie  suscipiendum,  accuralissime  praparatum  :  ubi 
tanquam  vespillonum  merces,  quini  nummorum  so- 
lidi  per  quatuor  altrinsecus  angulos  in  sudario  sunt 
ligati :  ut  inter  exsequias  funeris ,  in  ipso  quoque 
pietatis  opere  sepultoribus  tuis  videatur  remuneratio 
non  deesse;  in  quo  nimirum  patriarchae  Abrahae 
tenere  videris  exemplum ,  qui,  cum  Saram  uxorem 
suam  sepelire  satagerel  (Gen.  xxm),  et  omnes  Alii 
Seth  electa  qu&que  sepulcra  sua  sibi  graiis  offerrent, 
graluita  conlempsit,  ab  Ephron  Jilio  Seor  speluncam 
dupticem  comparavil.  Nam  et  in  ipso  qualernario 


supra  :  i  0  mors,  bonum  est  judicium  luumhomini 
indigenti ,  et  qui  minoratur  viribus  defecta  aUate 
(lbid.).  >  Cum  profecto  finem  suum  homo  nequa- 
quam  pro  varietatibus  hujus  vitae  debeat  perhorres- 
cere  vel  optare ,  sed  ad  hoc  tanlum  si  vei  propriae 
vel  fraternse  saluti  perpenditur  eadem  mors  vel 
vila  prodesse.  Quod  in  se  declarat  ille  qui  dicit  : 
<  Coarclor  autem  e  duobus  ,  desiderium  babens 
dissolvi  et  esse  cum  Christo ,  multo  raagis  melius ; 
permanere  autem  in  carne  necessarium  est  propter 
vos  (Philipp.  i).  >  Hinc  et  beatus  Petrus  audilo- 
ribus  suis  aiebat  :  c  Justum  arbitror ,  quandiu  sum 
in  hoc  tabernacuio,  suscitare  vos  iu  commonilionem. 
Cerlus  enim  sum  quod  velox  est  deposilio  taber- 


numero  quodammodo  cemeris  ejus  imilatus  ,exem-  R  naculi  mei  (/  Petr.  i).  >  In  verbis  piane  suis  bonus 

»i..^.  „;A..i  A»im  AM^lLiimDntlc  d^llc  ip^ni!  rpHpmif       naslor   nciendiL  riuia    nnn    sihi  .    *p>A   riicjtiniilic   *t 


plum;  sicut  enim  quadringentis  siclis  argenti  redemit 
ille  speluncam ,  sic  et  [tu  quateruis  quinque  solidis 
aliquo  modo  videris  emere  sepuhuram. 

Hic  notandum  quam  detestanda  sit  avariiia  cle- 
ricorum  qui  de  sepulturis  Ecclesi»  conunodura 
sperant,  cum  hoc  etiam  ignorantes  Deum  geniiles 
abhorreant.  Uli  respuunt  pecuniam,  cum  offcrlur; 
isti  impudenter  exigunt,  etiam  cum  negatur.  Uii 
contemnentes  Abrahae  pretium,  dicunt :  c In  electis 
sepulturis  nostris  sepeii  roorluum  luum ,  nullusque 
te  poterit  prohibere;  >  isti  gentilium  suppares  aiunt : 
c  Appende  pecuniam,  et  suscipe  sepuituram  (Gen. 
xxiu).  >  Tu  auiem,  venerabilis  pater,  sapienti  mihi 
videris  usus  esse  consiiio,  cum  sepuituram  tibi  ad- 


pastor  oslendit  quia  non  sibi ,  sed  discipulis  et 
vivere  volebat  et  mori.  Nara  pauio  post  dicit  : 
c  Dabo  aulem  operam  et  frequenter  habere  vos 
post  obitum  meum,  ut  horum  memoriam  faciatis.  > 
Piacet  itaque  mihi  sepultura  tua ,  quam  tibi  velut 
memoriae  signum  ante  oculos  posuisli ;  ut,  duur  illa 
conspicitur,  florentis  male  hujus  vitae  tibi  viror 
arescat ,  ac  de  fuluris  cogitare  mens  in  se  collecta 
solerler  incipiat.  Quo  scilicet  poslquam  homo  per- 
venerit ,  illud  procul  dubio  invenit  quod  rautare 
nullatenus  possit.  Unde  et  Salomon  admonet , 
diccns  :  c  Semper  memorare  novissima  tua  ,  et  in 
aeternum  non  peccabis  (Eccle.  vn).  > 

CAPUT  H. 


huc  vivens  et  valens  fieri  decrevisli.  Nam  si  quando  c  Qmd  ^^  dum  rfWw  celebrmlur  of^  ^f%% 


deceptrix  hsec  viia  bianditur,  si  forte  mens  lenoci- 
nante  fastigio  cujuslibet  dignitatis  extollitur,  mox 
ut  ad  exspectantem  se  talem  domuin  quis  oculos  di- 
rigit,  pulverem  se,  sicut  esl,  cineremque  perpendit. 
Hinc  est  quod  per  Salomonem  dicitur  :  c  Quid  ne- 
cesse  est  homini  majora  se  quaerere ,  cum  ignoret 
quid  conducat  sibi  in  vita  sua,  numero  dierum  pero- 
grinationis  suse,  et  temporis  quod  velut  umbra  pra> 
terit?  >  (Eccle.  vii.)  065  Nec  tilices  titillationum 
motus  pravalent  carnes  in  luxuri»  fluxa  resolvere , 
dum  mens  cogitur  scaturientes  vermes  ac  profluen- 
tem~fex  etsdem  carnibus  saniem  cogitare.  Unde  et 
idem  Salomon  :  c  Melius  est ,  inquit,  ire  ad  domum 
luctus  ,  quam  ad  domum  convivii  (Ibid.).  >  In  iila 
enim  finis  cunctorum  admonetur  hominum,et  vivens 
cogilat  quid  futurum  sit. 

Sed  ii  qui  radicem  cordis  in  arenosa  tenent 
hujus  saeculi  delectatione  plantatam,  si  sibi  mundus 
arridet,  si  jucunditas  eos  suavis  ac  tranquiUa 
demulcet,  tanquam  fel  vel  absinthium   memoriam 

nrrwwil    rinhin    mnrtia    ahhnrront.     Ilnria  vir   fiamAnc        errnit  \n  ninrlulatinu£   naalmnrnm  •  ot    Mim  nramnc  . 


prava  consuetudo  est. 

Unum  prnelerea  torporis  ac  desidia?  signum  in 
ecclesia  tua  vidi,  quod  et  tunc,  prout  expeditionis 
diciabat  hora,  corripui ,  et  nunc  apicibus  tradcre 
non  superfluum  duco.  Plerique  siquidem  ibi  cleri- 
corum  resident ,  dum  vel  canonica  horarum  cele- 
brantur  officia,  vel  etiam  ipsa  missarum  offeruntur 
terribilia  sacramenta.  Cujus  torporis  ignaviam  per 
■>.  Gailiarum  parles  nonnullis  inesse  etiam  monachis 
deprehendi  :  quod  profecto  pravae  consueludinis 
vilium  et  correclione  dignum,  et  de  stadio  miJilantis 
666  Ecclesiae,  in  his  quae  incolumes  sunl,constat  pe- 
nilus  eradendum.De  qua  sciiicet  in  Canlicis  legitur : 
c  Quid  videbis  in  Sunamile,  nisi  choros  castrorum  ? 
^  (Cant.  vn)  >  El  iterum  :  c  Sicut  turris  David  col- 
ium  tuum ,  qu»  «dificata  est  cura  propugnacutis 
suis;  mille  clypei  pendent  ex  ea,  omnis  arnialura 
forlium  (Cant.  iv).  > 

Nam  cum  ubique  nobis  adversus  nequiliae  spiri- 
tus  immineat  infoederabile  beilum  ,  ferventius  in- 


645  OPUSC.  XXXIX.  —  CONTRA  SEDENTES  TEMPOHE  DIVINI  OFFJCII.  646 

i  Ponam  illum  in  manu  eorum   qui  le  hnmiliaye-  j^  Et  cum    ecclesiasticis    illis   officiis  rile  credatqr 


runt,  et  dixerunt  animae  tuae :  incurvarc,  ul  trans- 
eamus  (hai.  u).  >  Ubi,  post  incurvationem  animae, 
eliam  de  corporis  incurvatione  prolinus  adiliiur  : 
f  El  posuisti  ut  lerram  corpus  tuum,  et  quasi  viam 
transeuntibus.  >  Utraque  nimirum  substantia  , 
anima  scilicet  et  corpus,  in  nobis  sic  unitae  sunt, 
ut  plerumque  una  solerter  agente ,  vigeat  altera; 
et  dum  hsec  resoluta  negligenter  oscilat,  illa  quoque 
dormilanlis  ignavise  languore  torpescat.  Josue  certe 
cum  vidisset  angclum  evaginatum  tenenlem  giadium, 
ail  :  c  Quid  Domjnus#meus  loquilur  ad  servum 
suum?  >  (Jos.  v.)  cui  nil  aliud  ille  praecepit,  nii 
prorsus  ut  exsequeretur  iujunxit,  nlsi  tantum  hoc  : 
t  Solve,  inquit ,  calceamenlum  de  pedibus  tuis;  > 


angelicam  semper  adesse  praeseutiani ,  dicente 
Scriplura  :  i  In  conspectu  augelorum  psallam  libi 
(Psal.  cxxxvn) ,  >  nostramque  vigilantiam  sive 
desidiam  non  modo  diiigenter  attendere  ,  sed  et 
superno  judici  cuncta  per  ordiuem  nuntiare ;  quaoio, 
pulamus  adversus  nos  zelo  moveniur  ,  dum  in 
conspectu  illius  nos  irrevereiUer  sedere  conspiciunt, 
cui  sciiicet  ipsi  tremeutes  assisiunt  ?  Nam  et  Zacha- 
rias  sacerdos  cum  incensum  poneret,  non  sedentem, 
sed  stanlem  juxta  altare  angelum  vidil.  {c  Apparuii 
illi,  ail  evangelista  ,  angelus  Domini  slans  a  dexlris 
allaris  incensi  (Luc.  i).  >  Dicit  in  Apocalypsi  beatus 
Joannes  :  c  Vidi  turbam  magnam,  quam  dinumerare 
nemo  polerat,  ex  omnibus  gentibus ,  et  tribubus,  et 


quare  subjunxit :  i   Locus  enim  ,    in   quo   stas ,  B  populis,  et  linguis,  slantes  anle  thronuin.  >  Slantes 

utique  ante,  nou  sedentes.  Et  paulo  post :  i  Omues, 
jnquit,  angeU  stabant  in  circuitu  throni ,  ei  senio- 
rum  (Apoc.  vn).  >  Isaias  cum  prsemisisset :  i  Vidi 
Dominum  sedenlein  super  solium  excelsum  ,  et 
elevatum  ,  et  ea  quae  sub  ipso  erant  replebanl  lem,- 
pluin;  >  protinus  addidii  :  i  Serapbim  slabant 
subter  illud  (hai.  vi).  >  Ecce  ubi  Seraphim  sedere 
non  audent,  sedet  bomo  luteus,  et  lanquaiu  paiyius 
menstruatse  luridus  et  iromundus?  Ubi  virtules 
coeiorum  sibi  sedilia  non  usurpant ,  illic  horao  tan- 
quam  communi  ac  domestioo  perfruitur  otio,  qui  se 
pulverem  esse  et  cinerem  non  ignoral?  Ingrediiur 
rex  nuptiale  convivium ,  ei  invenii  hominem  non 
modo  forUsse  nuptiales  induvias  non  habentem , 


sanctus  esl.  > 

Cum  ergo  loco  illi ,  propterea  quia  sanctus  erat, 
debebatur  nuditas  peduin,  cur  ecclesia,  quac  nihilo- 
minus  sanctus  est  locus,  non  mereatur  saltem  slan- 
tium  revcrentiam  clericorum  ?  Moysi  quoque  dicitur: 
i  Ne  appropies  huc;  solve  calceamentum  depedibus 
luis.  Locus  euim  in  quo  stas  ,  lerra  sancta  est 
(Exod.  id).  >  Ut  quid  enim  haec  anliquis  Patribus 
divinitus  imperata  per  sacras  paginas  legimus ,  nisi 
ut  sanctis  locis  nos  reverentiam  debcre  credamtis? 
An  minus  sacer  esl  locus  in  quo  pcr  mysterium 
viviflcaTpassionis  Christi  corpus  oflerlur,  quam  ilie 
ubi  per  suum  Deus  augclum  loqucbatur?  In  Deute- 
teronomio     quoque    legilur    quia   dixil    Dominus 


Moysi  :  i  Tu  sta  hic  mecum  ,  ut  loquar  tibi  omnia  G  sed  ct,  contra  illius  convivii  regulam,  jgnobilit^r 

residentem;  quid  aliud  jubere  putandus  est,  nisi  ut 
(igatis  ille  manibus  et  pedibus  illico  mergalur  in 
tenebras?  (Maith.  xxn.)  Enimvero  de  sedente  Eli 
sacerdote  dicit  Scriptura :  i  Quia  cecidit  de  sella 
retrorsum  ,  juxta  ostium ,  et  fraclis  cervicibus 
mortuus  est  (/  Reg.  it).  >  Sedebat  el  Ballhassar 
rex  Babylonis,  cum  in  superficie  parielis  aulac  regia3 
articulus  sibi  scribenlis  apparuit ,  qui  suam  suo- 
rumque  stragem  instare  nocte  prima ,  Medis  ac 
Persis  imminentibus,  nuntiavit  (Dan.  v). 

Requiescebant  Zebee  et  Salmana  rcges  Madian 
cum  exercitu  suo  ,  cum  super  eos  tanquam  securos 
Gedeon  irruit,  eosque  gladiis  grassanlibus  trucidavit 
(Jutiic.  viii).  Discumbebani  nihiiominus  Amaiecilac 


mandala  et  cceremonias  alque  judicia  (Deut.  v).  > 
Non  ait ,  sede  ,  vei  rccumbe ;  sed ,  sta  mecum  ,  ut 
scilicet  stando  discat  quod  sedendo  postmodum 
doceat. 

Nunc  itaque  dum  in  procinctu  sumus  ,  vult  Deus 
nos  sibi  minislrantes  assistere  ,  ut  cum  eo  postmo- 
dum  mereamur  in  municipii  tranquillitate  sedere. 
Porro  autem  si  cui  tanta  suppeteret  munerum  copia, 
ut,  donec  officium  superesset,  praebere  dona  sin- 
gulis  non  cessaret;  is  quoque  gradum  figeret,  cujus 
articulos  languor  chiragricus  innodaret.  Corporis 
ergo  moriluri  stans  susciperet  commodum  ,  animae 
vero  perpetuo  regnaturae  sedendo  despicit  orna- 
mentum.  Si  regi ,  vel  terreno  cuilibet  optimati  suae 


ditionis,  ofTicia  reverenter  assistunt;  cum  ante  ter-  **  super  faciem  terr*,  cum  illos  repente  David  invasit, 
ribilem  majcstalis  divinae  conspectum  laudum  pra>  eosque  a  vespera  usque  in  vesperam  diei  allerius 
conia  jubilamus  ,  qua  praesumptionis  067  audacia  percutere  non  cessavit  (/  Reg.  xxx).  At  contra 
sedere  pra?sumimus?  Dicit  Daniel :  i  Miiiia  millium  Elias  dicit :  i  Vivit  Dominus  exercituum,  ante  cujus 
minislrabant  ei,  et  decies  centena  millia  assistebant     conspectum  sto  (111  Reg.  xvn).  >  Sto,  inquit,  non 


J ! 


-~ u:i:„. 


647  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  IIL  —  OPUSCULA  VARIA.  648 

Nola  quoque  quod  ait  Dominus   Moysi :  <  Applica  A  toque  difQcilius  sui  corporis  gravedinem  tolerant  > 

conspectu    Aaron     tanlo  copiosius  eos  ad  Deum  meritum  levat. 


tribum  Levi ,  et  fac  stare  in 
sacerdolis,  ut  ministrent  ei ,  et  excubent,  et  obser- 
vcnt  quidquid  ad  cultum  pertinet  multitudinis  coram 
tabernacuio  tesliinonii  (//  Par.  xv).  >  Non  |  ait : 
sedeant,  oscitent ,  et  dormilent;  sed  fac  stare  ,  ut 
minislrent,  excubent,el  observent.  Moyses  in  monte, 
per  quadraginta  dies>  et  lotidem  noctes  ,  nunquam 
vel  ad  momentum  quidem  sedit ,  nulla  cibi  vel 
potus  aiimenta  percepil,  sed  jejunus  Domino  jugiter 
aslitit  (Num.  m) ;  et  tu ,  qui  quotidiana  le  refe- 
ctione  sustentas,  brevi  saltem  spatio  gravaris  ante 
tui  Conditoris  aslare  praesentiam?  Sic  enim  in 
Exodo  legilur  :  c  Stetit  ergo  ibi  cum  Domino 
Moyses  quadraginla   dies   et  nocles,  panem  non 


Porro  autem,  sicut  Eutropii  testatur  hisloria, 
Varro  consui  quoniam  apud  Cannas,  dum  adversus 
Annibaiem  confligeret,  perdidit,  nunquam  postmo- 
dum  usque  ad  vilae  suae  lerminum  recubans  cibum 
sumpsit.  Quod  si  faciunt  hoc  ethnici  ul  famae  suae 
nomen  exlendant,  quid  agendum  est  Christianis  ut 
in  coelesti  sibi  gloria  sedes  acquirant?  Enimvero  si 
dignus  in  Deum  nobis  fervor  inesset,  par  fueral  nos 
inter  divinae  laudis  excubias  non  modo  non  sedere, 
sed  el  manibus  in  aita  porrectis  incessabiliter  psal- 
lere.  Sicut  hortalur  nos  Psalmista,  cum  dicil  :  c  In 
noctibus  extoilite  manus  vestras  in  sancta,  et  bene- 
dicite   Dominum  (Psal.  cxxxni).  •  Et  Apostolus  ad 


comedit,  et  aquam  non  bibit,  et  scripsit  in  labulis  B  Timotheum  :  c  Voio,  inquit,virosorarein  omni  loco, 


verba  foederis  decem  (Exod.  xxxiv).  >  Hodieque 
nonnulii  fratres ,  dum  laudibus  divinis  insistunt , 
non  sunt  solo  standi  labore  contenti ,  satagentes 
insuper  el  per  aiia  sui  corporis  exercitia  faligari. 

Nam,  ut  de  caeteris  sileam  ,  quidam  frater ,  Gezo 
nomine,  nunc  a  nostro  non  procul  habitaculo  dis- 
paratuf,  sexagenaria  jam  circiter  aelale  grandaevus  , 
qui  totum  psalterium  genua  flectendo  decurrit,  hoc 
scilicet  modo  ut  unum  explcat  versum  dum  pavi- 
mento  prosternitur ;  alterum  dum  protinus  elevatur. 
Sic  itaque  per  totum  psaiterii  cursum  una  semper 
/il  metauoea  per  geminos  versus. 

Alius  quoque  nobiscum  fuit ,  aelale  provectior  , 
qui  jure  Dominicus  vocabatur.  Hic  mihi  confcssus 


levantes  puras  raanus  sine  ira  et  disceplatioae 
(/  Tim.  u).  >  Nam  et  praeclarus  Ecclesiae  doctor 
Ambrosius  beatos  roartyres  Gervasium  ct  Protasium 
extensis  manibus  semper  orantes  se  vidisse  testatur. 
In  cujus  verbis  datur  intelligi  quoniam  et  ipse 
non  aliler  tunc  orabat  episcopus ,  quanquam  ipse 
vitandae  gloriae  cansa  non  exprimat.  Verisimile 
quippe  est  ut  cum  quo  simul  orant,  nequaquam  ab 
eo  inoralionisqualilate.dissentiant :  alioquin  si  aliter 
orabat  Ambrosius,  ad  hoc  sibi  670  ^e  modus  ora- 
tionis  ostenditur,  ut  ad  hanc  orandi  regulam  dein- 
ceps  informetur.  Cui  cum  bealus  Paulus  de  praefatis 
martyribus  diceret,  quorum  corpora  in  eodem  loco 
inveniens,  signanter  addidit :  in  quo  stas  ct  oras. 


est,  saepe  se  miiie  fecisse  metanoeas  per  singuUs  C  Stabat  quippe  sacerdos  egregius  cum  orabat,  non 


dies,  dum  tamen  ferrea  lorica  jugiter  esset  indutus 
ad  carnem.  Sed  qui  lalia  quaerit  audire  curet  opu- 
scula  nostra  percurrere. 

CAPUT  IV. 

Quod\laic%  quoque  in  ecclesia  inter  divina  officia  sedere 
non  debent. 

Nunc  autem  sufficit  mihi  sanctitati  vestrae  sugge- 
rere  ut  hoc  ignobilis  negligentiae  vitium  in  sua 
prius  Ecclesia  corrigat ,  deinde  per  caeterarum  pal- 
mites  tanquam  falcem  salutiferae  correptionis  exten- 
dat.  Districte  quippe  prohibendum  est  non  roodo 
clericis,  sed  et  laicis  utriusque  sexus  ,  ut  nisi,  sicut 
mos  est ,  inter  nocturni  lectiones  ofQcii ,  aiias  ^um 
divinis  hymnis  insistilur,  nemo  sedeat,  nisi,  copporis 

eum  valetudo  compellat.  Pierosque  nempe  vidimus  ^  talis  officii  competunt,  non  segniler  implere  con- 
non  modo  sacri ,  sed  et  saecularis  ordiiiis  viros  ,  tende  :  argue,  obsecra,  iucrepa,  atque,  ut  idera  mo- 
quisic  intev  qnaelibet  ecclesiasiicae  synaxis  officia  net  Apostolus,  c  vigila,  inomnibus  laboranopus  fac 
status  sui  viribus  sunt  contenti,  ut  nec  podio ,  nec  evangelislae,  ministerium  luum  imple  (//  Tim.  iv);  > 
«,«.^„i:  MMM..a  ,.u;  «,»iA»;«  iU«nanitn.  Snniii  Ani      uL  cuiii  necessft  fuerit  consneclui  summi  nastoris 


ad  instar  istorum  sedebat,  et  oliosa  tractabat.  Prae- 
terea  cum  idem  dicat  Apostolus  :  c  Qui  sunt  admini- 
stratorii  Spiritus  iu  ministerium  missi  propter  eos  qui 
haereditatem  capiunt  salutis  (/Ze6r.  i).>  Ubi  credenda 
est  frequentius  angelica  beatitudo  discurrere,  quam 
in  Ecclesia,  ubi  novit  Dei  populum,  propter  quem 
scilicet  inittilur,  convenire?  Et  qui  potentiori  cuili- 
bet  personae  festinanter  assurgimus,  qua  praesump- 
tionis  audacia  sedere  coram  virtutibus  angelicis  noQ 
timemus? 

Tu  autem,  diiectissime,  quia  in  occiduis  partibus 
inler  sacerdotes  insignis  es  accelebrisfaroae,ubique9 
in  quantum  potes,  el  hoc  ignominiosae  sessionis  op- 
probrium  destxue,  et  caetera  quae  viiiicatui  sacerdo- 


€49 


OPUSC.  XL.  —  DE  FRENANDA  IRA. 


650 


671672 


OPUSCULUM  QUADRAGESIMUM. 


DE  FRENANDA  IRA  ET  SIMULTATIRUS  EXSTIRPANDIS. 


Ar&jmkntcm.  — •  Gralulatur  V.  episcopo ,  quod  a  gravi  qnodam  morbo  Dei  gratia  convaluisset.  Hinc 
sumpta  occasione  eumdem  horlatur,  ut  iracundiam  cohibeat;  odii  et  simultatum  semina,  si  quae  sunt 
in  animo  suo,  penitus  evellat;  et  denique  ut,  juxta  evaagelicae  legis  praeceptum,  inimicis  suis  omnes 
injurias  ei  offensas  condonet. 

Domno  V.  revferentj&imo  episcopo  Petrus  pecca-  A  in  tempore  tribulaliouis  peccata  dimittis  his  mii  in- 


tor  monafchos  saluiem  in  Domino. 

CAPUT  PRIMUM. 

lnfirmitate*  a  Deo  cur  mitlahtur. 
Vere  divinae  disposilionis  ordo  laudabiiis,  quia 
dum  secat,  cural;  dum  percutit,  erudit;  medeltir, 
dum  vulnits  infligit.  Ad  hoc  enim  te ,  venerande  Pa- 
tcr,  divina  sevcrilas  corporalis  molestiae  verberibus 
cinxit,  ut  tanquam  docHem  puerum  a  levitate  cora- 
pesceret,  idciico  te  roaileo  disciplinae  percussit,  ut 
vas  ulile  in  domo  Domini  a  scabrescentis  scoriae 
vci  superducUe  rubiginis  squalore  purgaret.  Hinc 
est  quod  de  incorrigibilibus  et  indisciplinatis  per 
prophetaro  dicilur  :  c  Percussisti  eos,  et  non  dolue- 
runt;  altrivisti,  et  noluerunt  accipere  disciplinam 


vocant  te  (Tob.  m).  >  Sequestri  plane  functus  officio 

frequenter  institerain,  ut  cum  inimicis  tuis  rediviva 

pace  componeres,  ut  osoribus  tuts  te  injusle  laedenti- 

bus  sacerdotaliter  indulgeres ;  sed  animi  lui  motus, 

quos  bomo  blandiens  leuire  non  potuit ,  austeritas 

divina  perdomuit;  et,  ul  ita  loquar,  iram  tuam  ira- 

scendo  placavit.  Saevire  scilicet  in  te  voluit,  nt  sae- 

vitiam  tolleret :  spirilum  uhionis  effudit,  ut  mansue- 

tudtnis  in  te  spiritnm  reformaret. 

CAP13T  II. 

Quod  per  iram  sapienlia  deperdatur. 

Quanto  plane  studio  vitium  iracundiae  sit  vitan- 

dum ,    nunc   prudentiae   tuae   iiquido   valet  pro- 

bare  Judicium.  Nam  qui  tunc  libi  videbantur  amari, 


(Jerem.  v).  >  Et  ilerum  :  c  Fruslra  conflavit  con-  B  tuaeque  famttiarilalis  accessu   prorsus  indigni,  dul- 

flator;  maliliae  eorum  non  sunl  consumpl*  (Jerem. 

vi).  >  De  quibus  et  alibi  per  prophetam  divina  vox 

ait :  f  Omnis  domns  Israel  mihi  versa  est  in  scortara 

{Exech.  xxn).  >  Tunc  enim  domus  Israel  in  scoriam 

vertitur,  cum  divina  peccalor  animadversione  per- 

cussus,  vel  in  desperationis  voraginem  labitur,  vel 

contra  justc  sxvientis  imperium  per  impatientiam 

effertur.  At  contra,  quasi  manente  metailo,  scoria 

sub  divinis  percussionibus  avolat,  cum  qirilibet  poe- 

nilens   superno  verbere  vapulans,  et  inhorrescen- 

tioin  a  se  vitiorum  rubiginem  projicit,et  reflorescen- 

tium  candore  virlutum  ac  resplendentis  viue  nitore 

clarescit.  Quod  utique  per  respectum  divinae  gratiae 

in  te  perspicne  videmus  implctum,  cum  et  intmicos 


cissima  nunc  eorum  affabilitate  perfrueris,  teque 
in  eos  secure  projiciens,  quodammodo  jucundis 
amicltiaeconstrictus  amplexibusdelectaris.  Tunc  enim 
merito  dicebas :  c  Turbatus  est  pra*  ira  oculus  meus 
(Psal.  vi) ;  >  nunc  aulem  alacri  potes  voce  cantare  : 
c  Justitiae  Domini  rectae,  Iaeliflcanles  corda,praeceplum 
673  Domini  locidum,  iiluminans  oculos  (Pial. 
xvin).  >  Pvaeceptum  quippe  Domini  charitas  est. 
c  Oocest,  inqtiit,  praeceptum  meum,  ut  diligatis 
invicem  (Joan.  xm).  >  Hoc  sane  prxceptum  ocnlos 
cordisilluminat,  sicut  e  contrario  livor  et  odium 
caecat.  c  Quisquis  >  enim,  sicut  ait  Joannes,  c  odit 
fratrem  suum ,  in  tenebris  cst ,  el  in  tcnebris  ambu- 
lat,  ct  nescil  quo  eat,  quia  lenebrx  excaccaverunt 


omnes  io  graliam  recepisti,  et  sic  ab  interiori  prius  ^  ocnlos  ejire  (Joan.  n).  >  Quo  contra,  Dominus  ait : 


valetudine  convalescens,  etiam  corpore  factus  inco- 
lumis,  Ecclesiae  gaudium  reddidisii.  Unde  cum  David 
non  ingrata  Deo  debes  voce  cantare :  <  Castigans 
casligavit  me  Dominus,  et  morti  non  tradidit  me 
(Psal.  cxvn).  >  Et  cum  Jona  :  c  Cum  angustiaretur 
in  me  anima  mea,  Domini  recordatus  sum,  ut  veniat 
ad  te  oratio  mea  ad  templum  sanctum  luum  (Jon. 
Ii).  >  Dehinc  gratiarum  actiones  cum  eodem  pro- 
phela  hoc  potis^imum  debes  fine  comiudere  :  c  Ego 
autem  in  voce  laudis  immolabo  tibi;  quaecunqtte 
vovi  reddam  pro  salute  mea  Domino  (Ibid.).  >  Nos 
etiam,  qui  te  velut  amissum  recipere,  Deo  largienle, 
meroimus,  offeramus  ei  sacrificium  nostrorum  vitu- 


c  Ego  lux  in  hnnc  mundum  veni ;  et  omnis  qui  cre- 
dit  in  nie,  in  tenebris  non  manet  (Joan.  xn).  > 
Euiinvero  si  omnis  qni  credit  in  Christum  noti  ma- 
net  iii  tenebris ,  et  omnis  qui  odit  fratrem  suum  , 
juxla  Joannis  vocem,  in  tenebris  est;  ilie  profeeto 
non  cTcdere  in  Christum  manifesle  convincitur,*qui 
feralis  odii  tenebris  excaxatnr. 

Ex  hujos  igitur  aposiolicae  et  evangelicae  sententiae 
ratione  colligittir  quia  quisquis  odii  caecitate  percu- 
titiir,  inter  Chrisii  fideles  superfluo  numeratur;  et 
quicunque  est  odiosus ,  necessario  sequitnr,  ut  sit 
etiam  infldeiis  et  in  Deum  non  habeat  fldem ,  qui 
circa  oroximum  divinilus  institutam  amiserit  chari 


85! 


S.  PETRl  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  VARIA. 


*5* 


generat ,  quae  nimirum  cordis  oculos ,  quos  per  se-  A  scel  spirilus  meus,  nisi  super  humilem  el  quieturo, 


metipsam  turbat ,  per  virulentam  sobolem  deterins 
caecat ;  et  iracundus  quisque  se  veraciter  perimit , 
dum  iaesionem  proximi  vel,  quod  atrocius  est, 
mortero  sitit.  Undcscriptum  est  :  c  Virum  stultum 
interficit  iracundia,  et  parvuium  occidit  invidia 
(Jub  v).  >  Porro  cum  scriplum  sit  :  c  Tu  aulem , 
Domine,  cum  tranquiliitale  judicas  (Sap.  n);  >  quo- 
lies  turbulenlos  animi  molus  sub  mansuetudinis  vi- 
$ore  restringimus,  ad  condiloris  nostri  similitudinem 
redire  conamur.  Nam  dum  quielem  mentis  ira  di- 
verberat,  dilaniataraquodaramodoscissainquepertur- 
bat,  ut  sibimelipsi  non  congrnat,  ac  formam  intimse 
siinilitudinis  velut  aqua  fluctuanle  confundat;  et  duin 
cor  fluidum   iracundia  permovel,    lanquam  undae 


et  trementem  sermones  meos?  >  (Isai.  lxvi.)  Nam 
cum  humilem  dixit,  quietum  conscquenter  addidit, 
quia  dum  ira  menli  quietem  simul  et  humilitatcm 
subtrahit,  suam  sanclo  Spirilui  protinus  habilatio- 
nem  claudit;  dumque  se  per  furoris  insaniam  ele- 
vat,  ne  ad  se  Spirilus  sanctus  introeat,  semelipsum 
mens  vclut  obscratis  foribus  damnat.  Et  sciendum 
quod  ira  saepe  tranquillitatis  mcntita  colorem,  su- 
perficiem  quietis  obleudit,  dum  in  furoris  indigna- 
tionem  aperte  non  prosilit :  sed  interim,  dum  intra 
menlem  velut  in  clibano  vebementius  aestuat ,  licet 
extrinsecus  laceat,  clamosas  intra  forum  conscien- 
tiac  voces  format.  Unde  per  Salomoncm  dicilur : 
t  Prxstolatio  impiorum  ftiror  (Prov*  xi).  >  El  Sa- 


flucluanlis  Lnago   proprix  origiui  non  respondet.  B  piens  quidam  ait  :  c  Gogitaliones  iracundi  viperea 


I>er  iram  denique  sapientia  perdilur,  ut  quid,  quove 
ordine  agendum  sit,  ignorelur.  Unde  scriplura  est : 
4  Ira  in  sinu  slulti  requiescil  (Eccle.  vn).  >  De  qua 
alibi  legitur  :  c  Ira  perdit  etiam  prudentes;  >  quia 
vidclicet  confusus  animus ,  etiamsi  valeat  quid  sub- 
tiliter  inlelligcre,  ieliialis  viiii  mole  depressus  non 
valet  explere.  Porro  autem  qui  consuevit  frequenter 
irasci,  jusliliam  nuuquam  poterit  operari.  Mentiri 
ine  forlasse  quis  diceret,  si  apostolus  in  epislola  non 
8cripsisset :  <  Ira  viri  justitiam  Dei  non  opcraiur 
(Jac.  i).  >  Nam  dum  perlurbala  mens  judicium  suae 

ilionis  exaspcrat,  non  quod  Deus  pracipit,  sed 

fiod  furor  suggerit  rectum  putal. 
Quanla  sane  sil  iracundiae  neslis,  in  hoc  patcntcr 


suntgenerationes,  menlem  comedunt  matrem  suam.» 
Tradunt  aulem  pbysici  quod  anima  hominis  tri- 
parlita  sit.  Est  entin,  ul  aiuut,  rationaiis,  irasci- 
bilis,  concupiscibilis. 

Non  ergo  sine  magno  labore  compescitur,  quae  non 
peraccidens  orilur,  sed  naluraliler  insita  perhibe- 
tur.  Verumtamen  advcrsus  hoc  vitium,  sicut  nec 
adversus  concupiscenliain ,  nequaquam  debemns 
desperare  victoriam.  Nalura  quippe  nostra,  cui  sci- 
licet  ista  dicuulur  originaliter  insila ,  ex  primi  qui- 
dem  parcnlis  est  transgressione  corrupla ,  sed  ad 
slaluui  incolumilatis  prislinae  per  nostri  Redemptoris 
est  gratiam  reformata.  Et  licet  lex  carnis  cum  spi- 
ritus  lege  confligat,  faciie  mcns  noslra  vetuslatis 


eiprimilur,  cum  nobis   iracundi  hominis  societas  C  suae  lenebras  superat,  si  in  eo  quem  renovata  con- 


prohibetur ;  et  quasi  per  antiquae  scriptura  senten 
tiam  quadam  jam,  ut  ita  falear,  excommuuicatione 
icrceiiitur,  dum  a  proximorum  suorum  contubernio 
vparaiur.  Ait  enim  Salomon  :  c  Noli  esse  assiduus 
lum  homine  iracundo ,  ne  discas  semitas  ejus ,  et 
iumas  scandaium  animae  luae  (Prov.  xxh).  >  Et  ile- 
rura  :  c  Meiius  est,  inquil,  sedere  \n  angnlo  doma- 
|is,quam  cum  muiiere  litigiosa  et  in  domo  com- 
nuni  (Prov.  xxi).  >  Unde  674  <\U{  se  ei  humana 
tatione  non  temperat,  neccsse  est  ul  solus  bcstia- 
litcr  vivat.  Per  irara  sane  concordia  rumpitur,  unde 
rehabitanlium  saepe  societas  violatur.  Sicut  scri- 
plum  est :  c  Vir  animosus  parit  rixas,  et  vir  iracun- 
duseflbdit  pcccaia  (Pron.  xxix).  *  Peccata  nempe 


cepit  vigore  cuelestis  gratias  perseverat.  Unde  didt 
Aposlolus  :  c  Lex  enim  spirilus  vitse  in  Chrislo  Jesu 
liberavit  ine  a  lege  peccali  et  morlis  (Rom.  viii);  t 
ubi  mox  additur  :  c  Nam  quod  impossibile  eral  lcgi, 
in  quo  iniirmabatur  per  carnemiDeus  Filium  suum 
misit  in  simililudinem  caruis  peccati ,  et  de  peccato 
damnavit  peccatum  in  carne,  ut  justilicalio  legis 
impleretur  in  nobis  (Ibid.).  >  Porro  si  ira  vel  cou- 
cupiscentia,  quoe  nobis  dicuntur  naturalitcr  insita, 
per  vigorem  spirilus  superari  non  possent,  nequa- 
quam  idcm  pradicator  675  egregius  impossibilia 
pracepisset.  Ait  enim  :  c  Nunc  autem  deponite  et 
vos  omnia,  iram,  iudignalionem  (Coloss.  iu).  >  Ad 
Ephcsios  quoque  :  c  Omnis ,  inquil,  amaritudo,  et 


iracundus   perhibelur  eflbdere,  quia  malos  etiam ,  **  ira,  el  indigualio,  et  clamor,  et  blasphemia  tollalur 


♦quos  ad  furoris  insaniam  provocat ,  cogit  ul  detc 
ioresper  impatienliam  fiant. 
CAPUT  III. 
Quod  ira  Spirilum  sanclum  excludat. 
Pcr  irain  praterea  iux  veritatis  amittilur,  el  ob- 


a  vobis  cura  omni  malitia  (Ephes.  iv).  >  De  concn- 
piscentia  vero  superfluum  est  exempla  proponere, 
quam  et  lex  antiqua  vetat ,  el  omnis  sacrarum  Scri- 
plurarum  censura  eondemnat. 
Superari  ergo  per  divinam  gratiam  possunt  qtue 


CJ3  OPUSC.  XL.  -  DE  FRENANDA  IRA.  654 

ludcnlos  in  sislris,  et  Lelitiae  tympanis  canerent,  A  pervenit  :  paulo  post  ad  episcopum  suum  sanctae 
percussU  Saul  niille,  et  David  dccem  millia;  iratug 


esi  Saul  nimis,et  displicuil  in  oculisejus  istesermo.» 
Deinde  subinfcri :  c  Posl  dicm  aulem  aUerum  invasil 
spirilus  Dei  malus  Saul,  et  prophetabal  in  medio  do- 
inus  suae  (1  Reg.  xvni).  >  Ecce  liquido  videmus 
quod  scripium  legimus,  iram  scilicet  babere  daemo- 
nitiro.  In  Saul  enim  cor  ira  praecessit ,  et  mox  ne- 
qaiiiae  spiritum  introduxit:  dcbinc  abreplilium  suum 
tn  zelum  vesani  faroris  accendit,  ac  ad  perimendum 
David,  quem  sanclus  iuhabilabat  Spirilus,  incilavit. 
Nam  %  leste  Scriptura  :  <  Tencbal  Saul  lanceam  ct 
misit  eam ,  ptitans  quoJ  configere  posset  David  cum 
parietc  (Ibid.).  >  Fremebat  enim  in  vasculo  suo 
auctor  iracundiae  spiritus,  eumque  advcrsus  inno- 
cenlem  feralis  invidiae  facibus  inflammabaL 

CAPUT   IV. 

Exemplum  preibyter'%  propter  iracundiam  diabolo 
mancipali. 

Cui  propemodnm  consimile  quid  in  Urbinati  ter- 
ritorio  jam  fere  a  decennio  contigil,  quod  ad  no- 
slram  profeclo  nolitiam,  ipsa  polius  rei  praesentia 
quam  fama  vutganle,pervenit.Advesperascentequip- 
pejamdie,  in  duorum  quorumdam  prcsbyterorum 
cohlibus  sol  inocciduus  occidebat,  eosque  adversum 
se  rauluis  injuriarum  jurgiorumque  conviciis  auclor 
discorrii:e  spiritus  accendebat.  Cumque  prcsbyter 
compresl  ylerum  probrosis  conlumeliarum  irrisio- 
nihus  laccrarct,  el  aUer  alterum  multo  mordacitatis 
sale  malediclorumque  relationibus  conspersisset, 
unus  coriun  minaciter  inlonans.,  et  dentibus  stri-  C 
dens,  correpla  lancca  iter  arripuit,  atque  ad  do- 
mum  suam  longius  conslitutam ,  furibundis  prope- 
rare  grcssibus  coepit.  Scd  cum  illum  jam  superve- 
niens  caligo  noctis  obnuberet,  cor  etiam  interiores 
tenebrae  penuMosius  possiderent,  ecce  quinque  nigri 
cquites  cum  caballis  aeque  nigrantibus  obviant,  eique 
is  qui  major  inter  eos  videbalur  insultat :  Saepe, 
inquit,  institi,  ut  te  niihi  subderes,  ut  in  clicnle- 
lam  mcorum  coiitubernalium  devcnires. 

Toties  itaque  sublerfugiens,  jam  non  poteris  jugum 
meaeditionisevadere.  Videbalur  enimnobilis  quidam 
viresse,  Romanus  uomine,  676  4UI  frequenter 
•um  sollicitaverat,  ul  sibi  subdilus  ficret.  Presbytcr 
itaquc  nimii  terroris  horrore  perculsus ,  ad  praeci- 
picntis  impcrium  manus  utrasquecomplosit,  atquc 
iUius  manus  dcdititiorum  more  deosculans ,  se  velut 
in  heriiis  fldei  luilione  commisit.  Cui  videlicet  rei 
congruit  quod  Salomon  ail :  c  Manus  in  manu  non 
crit  innoccns  malus  (Prov.  xi).  >  Qucm  protinus 
ille  pcrcunctans:  Scis,  inquil,  qui  sim?  llle  pnr.sto 
respondens  ait  :  Nonne  tu  cs  dominus  meus  Roma- 
nos?  At  iile  :  Absit,  absit;  scd  cgo  sum,  inquit , 
diabolus,  cui  tu  nunc  commissus  es,  el  individua 
deinceps  societatc  constrictus. 


memoriae ,  Teuzonem  nomine,  me  quoquc  praesenle, 
poanitentiae  flagitalor  accessit.  Cui  mox  sacerdotalis 
officio  dignitatis  adempto,  cum  aeslivum  tunc  canma 
fcrvesccret,etsecandarum  messium  tempus  inslaret, 
juxta  carinae  (/.  canonum)  regulam,  inclusionem  cu- 
fltodiae  carceralis  indiximus  :  annorum  poenitenliam 
^competentimoderationepracfiximus  :  alqueutinspcm 
ceriae  recuperationis  absque  dubio  convalescerct,  ad- 
hortati  omnes  sumus.  ln  quo  nimirum  faclo  manl- 
fesle  perpenditur,  quoniam  iracundus  dum  zelo  im- 
modernti  furoris  acceoditur,  juxta  Scriplurae  tesli- 
monium ,  a  daemonio  possidetur.  Nunquid  eniin  ira- 
cuudus  daeinonio  vexante  non  agitur,  qui  nonnun- 
quam  ad  plectcndam  cujuslibet  non  kcdenlis,  quin 
B  poiius  sibiraet  obsequentis,  innoccntiam  permovetur? 
tiliro  enim  dum  libcro  mcntis  judicio  caret,  erga 
rcs  ctiain  insensibiles  vindictam  ultoriae  animadver- 
sienis  exercet.  Quod  utique  Cyrus  rex  Pcrsidis  egisse 
deprebenditur,   sicut  Herodotus  anliquae    scriptor 
historiae  profilelur.  Qui  dum  mililum  vallatus  agmi- 
nibus,  Gnydem  fluvium  transvadarct,  unus  regiorum 
equitum  candore  formaque  praecelJens,  dum  per 
rapacem  alveum ,  ubi  offensi  vado  vorliccs  atlolle- 
banlur,  ingrcditur,  undarum  procellis  precipitanter 
irruentihus,  naufragus   absorbelur.  Tunc  rci  ira 
permolus,  ulcisci  io  ainnem  statuil,  conlcstans  eum 
qui  praeclarum  voraverat  equitem,  ita  permeabilem 
relinquendum ,  ut  vix  aliquando  posset  altingere  ge- 
nua  feminarum.  Annum  igitur,  ul  conjicitur,  totum 
in  hoc  ridiculoso  labore  perpeiuat,  ac  rcum  majc- 
slatis  fluvium  dum  multis  utrinque  fossis  aperuit , 
quasi  lolidcm  per  latera  vtilneribus  sauciavit :  pcr 
quadringentos  sciiiccl   et  sexagiuta   rivulos  aquas 
fluminis  subdivisit;  sic,  sic  vclut  inimici  sui  sangui- 
nem  perfliierecoropulit,  et  divitem  venara,  inquam 
lyrannus  iufremuit,  paupertate  luultavit. 
CAPUT  V. 
Quod  ira  hominem  reddil  amenlem. 
Cernis  itaque,  qualiter  ira  reddit  amentem,  qnae 
dum  exsequilur  quod  impatientia  suggerit,   semct- 
jpsam  ridenlibus  pabulum  suhsaunationis  677  ex~ 
ponit.  Per  omne  quippe  vitium  quod  ah  horainibus 
perpctratur,  divcrsis  uiique  modis  misero  cordi  vc- 
ternosi  bostis  virus  infunditur.  In  iracundiae  vero 
Dpesie,  tota  sua  viscera  serpens  concutit,  omnem 
fellis  amaritudinem  evomens  fundit;  adeo  ut  pru- 
dentem  mentis  expcrlcm,  ralionabilem  furiosum, 
callentem  ingenio  reddat  insanum.  Alienat  enim 
miseros,  cl  velut  abreptitios  insanire  compellit. 
Quod  sano  licet  omnibus  Christianis  sit  omnino  pro- 
hibitum,  permaxime  tamen  sacerdotibus  est  caven- 
dum.  Nam  cum  veritas  cunctis  fidelibus  tn  com- 
mune  prrccipiat,  ut  dissidens  quisque  munus  suum 
ante  aitare  deserat,  nec  iilud  antequam  beso  fralri 


655  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  YARIA.  056 

ristiae  oftlaiurus  est  sacramentum !  Et  cum  illa  sin-  A  copiosa  munerum  liberalitale  ditavit.  0  si  vir  ille 


gularis  hoatia  pro  inimicis  principio  siloblala,  Apo- 
stolo  teslante  qui  ait  :  «  Gum  inimici  essemus,  re- 
conciliati  gumus  Deo  per  mortem  filii  ejus  (ftom.  v) ;  > 
qua  menle  sacerdos  ad  tam  terribile  sacramentum, 
qua  temeritatis  audacia  mensae  ooelestis  praesumit 
adire  convivium,  si  dum  Teconciliationis  mysterium 
celebrat,  fratri«uo  reconcitiari  contemnat?  Inimicus 
offert  hostiam,  quas  inimicitias  solvit,  ad  myslerium 
pacis  impacatus  accedit;  cum  majus  sit  saorificium 
peccanti  dimiltcre  quam  laudis  hostias  immolare^ 
ct  placabilius  sil  Deo  bonae  voluntatis  holocaustum 
quam  exterioris  victimae  sacramentum. 

Unde  nou  otiosum  credimus  si  his  verbis  inseritur 
quod  celebri  a  iionnullis  rclatione  vulgalur.  Yir  qui- 


sacerdotalis  ordinis  officio  fungeretur,  qoam  con- 

fidenler  ad  oflerendum  Deo  munus  poluissel  accedere! 

Quo  contra,  quisquis  in  corde  irae  vel  odii  confusio- 

nes  agglomerat,  et  tempus  ultoriae  retributionis  ex- 

epectat,  quamperniciose,  quam  noiie  sacris  altaribus 

appropinqual!  Hominibus  quippe  verlilur  in  incen- 

dium,  quod  ad  refrigeriiprovisum  est  augroentum. 

CAPUT  VI. 

Prodigium  quod  contigit  presbytero  Sulernitano 

missam  cclebrami. 

Unde  fortasse  contigit  quod  cuidam  suo  presby- 
tero  venerabilis  Alfanus  Salernilanus  arcbiepiscopus 
nuper  evenisse  pcrhibuit :  qui  nimirum  prcsbyterad 
cumulandos  pecuniae  qunesurs  non  mediocrfter  a  vi- 


dam,  ut  dicilur,  poteniiorem  se  hominem  interfecit,  B  duis  et  fenorum  caplabat  usuras,  et  de  caetcro  car- 


a  cujus  eliam  filio,  more  saeculi,  non  legibus  Evan- 
gelii,  muttas  bellorum  molestias  pertulit :  palerni 
scilicet  ultor  inleritus,  et  strages  anbeiabat  homi- 
num,  et  frequentinm  reportabat  manubias  rapina- 
rum.  Knter  has  igilur  homicida  deprehensus  angu- 
slias,  imperfcde  dccrevit  adire  vestigium,  si  quod 
forte  lot  calainilalibus  posset  reperire  solatium.  Quo 
comperto,  paterni  sanguinis  ultor  insequitur,  eum- 
que,  sive  ut  tribuhalium  lege  constringat,  sive  ut 
repente  gladiis  opprimat,  iropiger  comilatttr.  In 
Teutonicis  vero  parlibus  lunc  imperalor  agebat. 

Gom  itaque  procedens  modeste,  quasi  securos 
incederet,  subsequens  autem  celerius  properaret, 
tandem  contigit  ut  sibimet  invicem  propinquantes, 


nali  conversatione  vivebat.  ftic  aliquando  dum  mis- 
sarum  celcbraret  officium,  inter  ipsam  Dominici  cor- 
poris  fractionem,  tres  repente  faviliae  ignis  ex  ipso 
coelesli  sacramento  prodeuntes  emicuenint,  el  in 
pectus  sacrificanlis  terribiliter  impegerunt  :  qnod 
nimirum  quid  esse  potuerit  subliliter  inquircnlis 
prudentia  jtidicabit. 

Illud  etiam  silentio  praetereundum  essc  non  arbi- 
tror,  quod  idem  Salernitanae  rector  Ecclesiae,  et  re- 
ligiosissimus,  ac  veracissimus  Gasincnsis  monasierii 
abbas  Desiderius,  uno  mihi,  ut  ila  loquar,  ore  dixe- 
runt;  quoniam  episcopus,  cujus  me  ad  pracsens 
vocabulum  fugil,  dum  in  quodam  castro  consecratu- 
rus  essel  Ecclesiam,  ab  eo  qui  Benevcniana*  lunc 


in  muluos  uterque  ducereutur  aspectus.  Sed  cum  is  C  «rat  electus  Ecclesiae,  beati  Barbaii  confessoris  rcli- 


qui  homicidii  reus  erat,  vix  quatuor  vel  quinque 
comilum  fulciretur  aaxilio;  interfecli  vero  fiiius  tri- 
ginta  ferme  cingeretur  obsequiis  armatorum,  quater- 
niouem  suum  cohorlatur  ut  fugiat.  llle  se  conspiciens 
de  persequenlium  manibus  avolare  non  possc,  aniroae 
palrocinium  petiit,  ad  humilitatis  umbraculum  con- 
fugium  fecit.  Projectis  igitur  armis,  brachiis  eliam 
in  modum  crucis  extensis,  solo  prosternilur,  et  vel 
miserenlium  veniam ,  vel  ictus  ferientium  praeslola- 
tur.  At  ille  jam  victor  ad  reverentiam  crucis  manum 
reprimendo  compescuit,  ullro  etiam  ne  ab  aliquo 
feriretur  inhibuit  :  postremo  pacem  integram  fa- 
ciens,  ad  honorcm  sanctae  vivificae  crucis,  678  non 
modo  vilam,  sed  ct  paternae  necis  donavit  offensam. 


quias  petiit.  Qui  nimirum  fratcrnis  acqtiicscens  vo- 
tis,  sacras  mundissimae  hustix  reliquias  iwlulit,  si- 
gillum  compelenter  cxpressit,  et  stalulo  die  per 
fidelem  quemdam  monachum  arcana  petenti  dona 
transinisit.  Sed  mox  ul  solulo  sigillo  capsidile  reclu- 
ditur,  inane  prorsus  et  vacuum  reperiiur.  Miratur 
gcrulus  deesse  reliquias,  quas  credebal  inclusas; 
dolet  episcopus  a  spei  suae  se  stispensione  fruslra- 
tum;  verumtamen,  ingrucnte  proposito,  dedicatur 
ecclesia.  Redit  nunlius,  vacuum,  ul  credebat,  ca- 
psidile  reportans.  Sedecce,dumgraditur,  sentil  quod 
inlra  bustiam  aliquid  agitalur  :  mox  aperit  vascu- 
lum ,  679  tolum  venerabilium  reliquiarum,  sicut 
allaturus  acceperat,  inesse  reperit  sacramculum ; 


Hac  igittir  insigni  peracia  vicloria,  quam  scilicct  D  post  paululum  vero  el  prafata  ecclesia  est  omnino 


non  tam  alterius  quam  sui,  el,  ul  ita  falear,  non 
tara  iioslis  quam  proprii  cordis  viclor  exstiterat,  ad 
ragis  curiam,  quia  non  procul  erat,  accessit  :  sed 
mox  ut  ccclesiam  oralurus  ingreditur,  res  roira  ni- 
miumque  suipenda,  Salvatoris  imago,  qtiae  in  cruce 
videtur  expressa,  tribus  eum  vicibus  inclinato  ca- 
pite  visaesl  salutare.  0  quam  gloriosuro  et  insigne 
praconiom,  ut  ab  auctore  roisericordiae  mereretar 
reverenter  accipi,  qui  propter  ejus  reverentiam  omi- 

RPrat  Vindicari :  fit  ah  M\  rwiiwrA    calvolinnic    hnnn. 


deslructa,  et  tolum  nihilominus  caslrum  in  quo 
fuerat  constittila  :  quod  sane  an  cx  merilo  sacerdo- 
tis  evenerit,  an  quoiibet  alio  divino  judicio,  nobis  ad 
liquidum  patere  uon  potuit. 

CAPUT  VII. 

Votum  solven  cunlemnens  infeliciter  perit. 
Illud  eliam  nunc  ad  memoriain  redit,  quod  prae- 
fatus  Salcrnitanus  archiepiscopus  cuidam  ex  suis 
civibus  evenisse  perhibuit.  In  maris  denique  tem- 


Dtn<A       .Jj%.t— svU  >^-.~ 


#-.« 


657  OPUSC.  XL.  —  DE 

vationis.ofotuieeat,  Kalendis  seilicet  Januarii,  diHD  A 
ainc  inde  discurreret,  cum  ludentibtis  et  cachin» 
nanlibus  pueris  cboros  duceret,  et  frivola  quaedam 
ac  scurrilia  verba  noaret  [f.  boaret],  subito  lapis  de 
tecto  super  eum  cecidit,  et  obtrivit.  Sie  infelix  ille> 
qui  mundum  deserere  contempsit  ultroneus,  amisit 
invitus;  et  fallacem  carnis  duleedinem  perdidit,  qui 
amando  carnem  memitus  est  veritati. 

Huic  itaque  contigit  quod  scriplum  est :  f  Ante 
ruinam  exaltatur  cor  (Prov.  xvm).  *  Et  iUtid  Apo- 
stoli :  c  Horribile  est  incidere  in  manus  Dei  viven- 
tis  (Hebr.  x) :  »  Quod  si  ira  Dei  viventis  cunctis  pee- 
cantibuB  esl  timenda,  illi  certe  est  obnixius  ac  terri- 
bilius  formidanda,  qui  laborat  impatientiae  vitio. 
Qur  dum  in  pectore  suo  stomachantis  animi  turbi- 
nem  versat,  molum  divini  furoris  in  se  per  suam  B 
iracundiam  provocat.  Quid  enim  justius  quam  ut 
Ira  mereatur  iwuan?  vindicta  pariat  alterutram  ta- 
lione  vindictam?  Unde  vir  sapiens  ait :  «  Qui  vindi- 
cari  vult,  a  Deo  inveniet  vindiclam,  et  peccata  illius 
aervans  reservabil  (Eccli.  ivm).  >  Quo  contra  salu- 
briter  admonet,  dtceus  :  i  Relinque  proximo  tuo 
nocenli  te,  ut  tunc  deprecanti  tibi  peccata  solvantur 
(Ibid.) :  i  ubi  mox  quasi  argumentando  subjungit  : 
c  liomo  faomini  semt  iram,  et  a  Deo  quaerit  mede- 
lam?  In  hominem  similem  sibi  non  babet  misericor- 
diaro,  et  de  peccatis  suis  deprecatur  ?  t  (Ibid.)  Adhuc 
etiam  velut  indignando  subinferl :  «  Ipse  dum  caro 
siUreservatiram,  et  propitialionem  petit  a  Deo?  » 
(Ibid)  Et  tanquam  pro  iracundo  fusa  oratio  exau- 
dirj  non  valeat,  donec  in  iracundia  perseverat,  con-  C 
venienter  adjecit :  i  Quis  exorabit  pro  delictis  iilius?» 
(Ibid.y 

Et  qoia  cum  ante  oculos  nostros  mors  celerius 
ventura  reducitur,  protiuus  iracundiae  lumor  necesse 
esl  reprimatur,  apte  subneclit :  «  Memenlo  novissi- 
morum,  et  desine  inimicari;  memorare  timorem 
Domini ,  et  non  irascaris  proximo  (Ibid.).  »  Repri- 
matur  igilur  iracundiae  furor  in  corde,  ut  nunquam 
prorumpere  possit  in  vocem.  Sicul  et  in  Ecclesiaste 
dicitur  :  «  Aufer  iram  de  corde  tuo,  et  amove  mali- 
liam  a  carne  tua  (Eccle.  xi).  »  Irae  quippe  tanquam 
rapaci  atque  praecipili  coidam  fluvio,  Dominus  trium 
©bslaculorura  sufllamen  opposuiL  In  quibus  utique 
furoris  impetum  disciplinae  loro  coliibendum  esse 
mandavit.  080  Primum  scilicet  in  corde,  secunilum 
in  gutture,  postremam  oppositionis  metam  praefixit 
in  voce  : «  Omnis,  inquit,  qui  irascitur  fratri  suo, 
.  reus  erit  judicio;  »  hic  opposuit  obtcem  cordis  : 
c  Qni  aulem  dixeril  racha,  reus  erit  concilio;  » 
eece  obstaculum  gutturis  :  «  Qui  autem  fatue,  reus 
erit  gehennae  ignis  (Matth.  v);  »  ecce  obstaculum 
vocis.  Hae  sunt  igitur  oppositiones,  et  quasi  quae- 
dani  crates,  et  rudera  coeleslis  imperii,  quibus  ira- 
«stindiae  ac  furoris  imoetus  nremitur:  et  n#»  miasi 


D 


FKENANDA  IkU.  658 

vena  melalli,  quae  sub  mallei  contusione  purgalur. 
Esset  plane  vitrum  eunctis  inetaliorum  fulgoribus 
longe  praeslantius,  si  primis  ictibus  pracsto  non  ce- 
deret,  si  nativi  soliditate  roboris  percussionis  inju- 
riam  toleraret.  Sed  quia  citius  frangitur,  inter  ca> 
teras  metaliorum  species  suppar  et  contemptibilis 
judicalur.  Vilrum  scilicet  ex  arena  flt  per  humanae 
artis  industriam,  ideoque  compeitilur  ingenilae  frag> 
Iitalis  servare  naturam. 

CAPUT  VIII. 

Vilri  condendi  egregius  artifex  quod  a  Tiberio  imo. 
pramium  reportaveril. 

Verumtamen  tradit  hisloria,  quia  faber  quidani 
sub  TiberioCaesare  tale  quoddam  excogitaverit  tem- 
peramentum,  quo  vitrum  duclile  fleret  alque  flexi- 
bile,  et  juxta  naturam  cujusque  roetalli,  ad  ferientis 
ictum  infraclum  ac  solidum  permaneret.  Qui  dum 
aulae  regiae  foribus  fuisscl  admissus,  porrexit  impe- 
ratori  phialara,  hoc,  quod  excogitaverat,  arlifieio 
temperatam.  Quam  rex  indignatus  subito  projecit  in 
pavimenlum  :  quac  nimirum  phiala  nullatenus  est 
confracla,  sed  ad  similitudinem  vasis  aenci  vel  ar- 
gentei  reperta  est  ex  quodam  latcre  complicata.  Fa- 
ber  autem  prolinus  phiakim  de  pavimenlo  levavit, . 
vascuhim  de  sinu  prolutit,  et  vas  non  scissura  col- 
lisum,  sed  oblique  retortum,  melalli  more  correxit. 
Hoc  facto  Cuesar  admiralus,  dixit  artifici  :  Eslne 
quisquam  alius  praeter  te,  qui  hanc  vilrorum  sciat 
efficere  condiiuram  ?  Jurat  faber  iieniinem  esse  6uper 
terrain  pracler  se  solum,  qui  hujus  arlis  compre- 
hendat  ingcnium.  Quo  Caesar  audilo,  praecepjt  eum 
protinus  decollari ;  nimirum  repulans,  quia  si  hujus 
artis  exquisita  sublilitas  in  coutmuuem  hominum 
notitiam  devenirel,  aurum  conspucrelur  ut  lulum, 
omniumque  vilesceret  species  metallorum  :  et  revera 
si  tam  fragilis  vitro  nalura  deesset,  vklelicet  ut  du- 
clilis  enecta,  ictus  ferienlis  admillerel,  ctijus  un- 
quam  melalli  fulgor  perspicaciam  vilreae  claritatis 
acquaret?  Ut  igitur  ad  proposiltim  rcvertamur,  sicut 
vitrura  fragilis  nalura  depreliat  ct  solidilatis  robur 
caelera  metalla  commendat;  ita  per  iracundiaui  tola 
virlutum  structura  collabilur,  et  per  imperialis  pa- 
tienliae  majestatem  nitenlium  gemmartim  splendore 
coruscum  Deo  in  nobis  habitaculum  fabricalur.  Sicut 
enim  illa  virtutes  eradicat,  sic  ista  congerminai. 

681  CAPUT  IX. 

Beatus  Pelrut  Damianus  ad  iracundiatKpronu*  quor. 

modo  moderetur. 

Porro  autem  ct  me,  qui  haec  utconque  conscribo, 
naturalis  iracundiae  conspersio  sthnulat,  ac  s*pc  le- 
vissima  quaelibel  oflfensio  concussa  meae  quiclis  ar- 
cana  perturbat ;  ut  in  me  plerumqiie,  qwod  vix  cst 
acu  vel  spina  ieviler  punctum,  phalarico  telo  mihi 
videacur  esse  pcrfossutn.  Levem  virgam  judico  lau 
ream.  tolerans  colavdium   susuiro  nlumbatam.  Sed 


659  ».  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS.  01.  —  OPUSCULA  \ARIA. 

habebit :  licel  inflala  turgeat,  sufllet,  furiat,  saevkit,  A  non  omnino  dclere :  possum  lenire,  non  prersus  cx- 


inlumescat,  ego  sibi  membra  mea  non  dabo,  ui  per 
ea  quasi  per  arma  quod  conatur  efficiat.  «  Nolite, 
inquil  Apostolus,  exliibere  membra  vestca  arma  ini- 
quitatis  peccalo  (Rom.  vi).  i  Non  enim  illi  do  ma- 
num  meam,  ut  per  eam  inflata  percutiat  vel  aliquid 
rapiat.  Non  linguam*  non  labia  raoveo,  ut  per  ea  sui 
fellis  amariludinem  fundat. 

Dum  ego  ilaque  saevienti  iroe  penitus  haec  auxilia 
denego,  necesse  est  ut  mox  velut  sine  pabulo  flamina 
flacceat,  aut  prorsus  iniereat,  aut  tanquam  venlus 
inoffenso  acre  inaniter  transeat ,  dum  obstaculum 
dees-t  in  quod  preeipilanler  impingat.  In  seineiipsam 
scilicel  infracla  reliditur,  dum  materia  fomitis,  in 
qua  se  valeat  exercere,  fruslratur.  Iloc  enim  respon- 


stiuguere.  Facial  in  me  unusquisque  quod  vult,  mibi 
necesse  est  inlra  memetipsum  patientiam  quaerere, 
nec  debeo  fructum  ex  alienae  virtulis  mercede  spe- 
rare.  Nam  ubi  desiint  bella  quae  provocent,  non  of- 
fertur  vicloria  qu&coronetur.  Incassum  cljrpei  tegmen 
opponitur,  ubi  jaculi  vel  mucronis  acies  uon  vibratur. 
Si  flamma  fornacis  emorilur,  melalli  puritas  non 
probatur  ;  ita  me  non  aliena  mansnetudo  faciei  pa- 
tientem,  sed  intra  me  debenl  erigi  propugtiacula 
turrium,  quae  procul  abjiciaul  ae  propellant  ingruen- 
trom  turbines  jaculorum. 

Haec  tibi,  venerabilis  Pater,  imperile  dictavi,  non 
ut  le  doceam,  quis  es,  auctore  Deo,  doctor  Ecclesiae; 
sed  ut  turbuienlis  mihique  similibus  possein  sub  al- 


deo  iroc,  quod  lilillanli  luxuri».  Aliquando  me  libido  B  locutionis  luae  occasione  prodesse.  Nec  lanien  vereor 


succendit,  iufl;uniual,  viscera  conculit,  genilalia 
subrigit ;  scd  in  bis  oinuibus  faciat  ipsa  suis  viribus 
contenla ,  quod  potest ;  nam  meae  cooperationis 
auxiiium  babere  non  Q$2polest.  Clamat  iracuudiae 
furor,  audio  ;  aestuat  libidinis  ardor,  sentio  ;  sed  nec 
iliis  clamoribus  auxijii  manum  porrigo,  nec  istis 
fureniibus  flammis  pabuli  fomitero  subminislro  ;  illis 
opem  ulciscendo  non  fero,  iliis  per  eflectum  libidinis 
non  insufllo.  Hoc  iiaque  modo  necesse  est  ut  irae 
furor  inaniler  evoiet  ac  deficiat,  et  ardor  libidinis 
sese,  dum  materiae  fomes  non  ministralur,  exsiin- 
guat.  Naturam  quippepossum  ex  ralionecompescere, 


ne  sancla  prudentia  tua  molesle  ferat ,  si  quid  sibi 
junior  quisque  suggerere  cum  humilkate  prsesumat, 
eum  non  ignoret  hominibus  propbetica  Dominmn 
voce  dixisse  :  t  Venite  et  arguite  me  (Uai.  i).  >  El 
Moysen  Domini  Symmystem  cx  Jetliro,  gentilis  vide- 
licei  hominis,  ore  palientcr  audivisse :  «  Slullo  labore 
consumeris  (Exod.  xxxvui).  > 

Oinnipolens  Ders,  qui  le,  venerande  vir,  nobis 

incohimera  reddidil,  et  vitiorum  omnium  te  facial 

cvitare  squalorem,  el  lanquam  ex  eocto  per  ignem 

vasculo  suo  spiritualiuin  virlulum  ingeral  claritalem. 

SU  nomen  Domini  benedictum. 


683  684 


OPUSCULUM  QUADRAGESIMUM  PRIMUM« 


DE  TEMPORE  CBLEBRANDI  NUPTIAS. 


Abgouentom.  —  Totns  esi  in  confuJandis  quibusdam  qui  asserere  non  erubescebant  nuptias  lempore  qnadra- 
gesimalis  jejunii  conliaolas,  dimimodo  copula  r.on  intercedai,  validas  esse,  et  ideo  non  uebere  dissoivi. 
Ostendit  igituf  nupiias  consensu,  non  concubilu,  conlrahi. 
DomnisW  et  P.,  religiosis  Faventinae  EcLlesi*     perbibentdividinon  debere,qui  dilalo  duntaxatcar- 

clericis,  Petrbs  peccator  monachus  fFatcrnae  chari-     nali  commercio,  praedictis  temporibus  foederantur. 

talis  obsequiunr.  C  Qood  nimiruin  quam  absurdum,  quamque  siffrivo- 

CAPUT  PRIMUM.  Inni,  quisqnis  utcunque  sacri  eloqnii  limen  lerit,  fo- 

Tempm  celebrandi  nuptias  ex  sacri*  canonibus.  cile  deprehcndil.  Si  enim  jure  in  concubilu  constare 

Conquesta  cst  mibi  veslra  fraternilas,  quod  qui-      nupli*  perbibenlur,  quid  e*»t  quod  sacri  canones 


dam  ecclepiasiicx  disciplinre  ordinem  confundentes, 
et  juxta  propbetam,  Dcum  poncntes  post  corpus 
suum  (Ezcch.  i),  quadragesimali  jejunio  matrimo- 
iiiumconlrahiiiit;  sed  utcanonum  senlentiam  sub- 
tci  fugiant,  uxore  ducta  et  celebralis  nopliis,  solum 
concubilum  dcfuisse  conlendunt.  Accedit  adhuc  ve- 
strae  querelge,  quod  gravius  esl,  quia  nonnulli,  qui 
specietenus  spiriluaies  videntur ,  cl  Scripturarum 
sjbi  scienliara  viudicant ,  ilbs  excusare  nilunlur. 


probibent  ut  absqne  publicis  nuptiis  nunquam  ma- 
trimonium  copulelur?  Nunquid  hoc  volunt,  ut  vir 
uxori  publice  misceatur?  Cumque  boc  adeo  sit 
inbonestum  et  pudore  plenissiinum,  ut  in  lolius 
huniani  generis  taro  prolixis  aetalibus  neroo  iinquaui 
prasler  duos  homines  id  altenlasse  legatur,  Paridem 
videlicet,  et  quemdaro  philosophum  ;  quomodo  fieri 
canonica  censura  pnrcipit  quod  eflramata  quoque 
luxuria  genlilis  populi  lurpissimum  judicavit  ?  Porro 


6«!  OPUSC.  XLI.  —  DE  TEMPORE  CELEBRANDI  NUPTIAS.       *  662 

no  ridiculum  est,  denegalur?  Eniin  vero  si  concubi-  A  vim  canones  sacri   conlinent,   quam    pragmalicae 


lus  nupliae  sunt ;  quoties  vir  mulieri  admiscetur, 
lolies  procul  dubio  nuptias  celebrare  coovincitur. 

Quapropter  si  carnale  negotium  quis  ceolies  ilera- 
verit,  non  modo  muliinubi,  contra  canonicam  regu- 
lam,  scd  et  centinubi  crimen  incurrit.  Quod  qui 
praesumit  astruere ,  sine  dubto  creditur  insanire. 
Concubitus  quippe,  qui  tamen  jure  permiuitur,  nou 
nuptiae,  sed  res  est  potius  nuptiararo.  c  Non  enim,  • 
juxta  Leonis  papae  sententiam,  i  omnis  mulier  viro 
juncta  uxor  est  viri ;  quia  nec  omnis  filius  baeres 
est  palris.  t  Et  paulo  post :  €  Non  dubium  est,  inquit, 
eain  mulierem  non  pertineread  matrimonium,  in  qua 
docelur  nuptiale  non  fuisse  myslerium.  *  In  cujus 
ilaque  verbis  liquido  perpendere  possumus ,   quia 


sancttones?  Dicitur  nuptiarum  summam  esse  con- 
cubitum,  qui  nimirum  si  desit,  nuptiale  dici  non 
posse  raysterium. 

Ergo  et  beata  virgo  Maria  viro ,  secqndum  eos, 
carnaliter  nupsit,  quae  juxta  Evangelii  fidemsponso 
suo  Joscph  nuptiali  foederatione  convenit  :  €  Aute, 
inquit,  quam  convenirenl,  hiventa  est  in  utero  ha 
bens  de  Spiritu  sanclo  (Matth.  i).  »  Sed  quia  nt 
pliarum  vocabulum  patenter  evangelista  non  expn 
mit,  ideoque  nuptias  celebrasse  B.  Virgo  mihi  per- 
bibenti  forlasse  non  creditur.  Expositoruin  aliquis, 
prout  occurrit,  in  testimonium  deducatur.  Ai!  nempe 
Beda  in  exposilione  Mallhaei  :  i  Nolandum ,  inquit, 
in  primis  in  eo  quod  ait :  Anlequam  convenirent; 


aliud  nuptiale  mysterium,  aliud  carnale  est  sacrile- B  verba  conveniendi    non   ipsum    coiicubitum ,   sed 


gium.  Quod  eniro  canonice  fit,  sacramenluro  est ; 
quod  autcm  contra  canones  usurpalum  est,  sacrile- 
gium  est.  Ex  ratione  quippe  temporis  agitur  ut  una 
eademque  res  sive  salubris,  siye  noxia  judicetur. 
Quisquis  enim  inhorrescente  bieme  viles  pulat,  vi- 
neam  dissipat.  Qui  aestate  seminat,  frumenta  profli- 
gal.  Tunc  denique  suscipiendis  seminibus  apta  tellus 
efficilur,  si  congruo  tempore  sarrialur.  Qui  sub  nt- 
valt  turbine  c&mentarios  conducit,  ruinam  construit. 
Qui  succosa  verni  temporis  ligna  succidit,  ut  doma- 
tum  parieles  erigat,  ut  laquearium  685  l&bulata 
compingat,  supervacui  se  laboris  vexatiotie  fatigat. 
El  ut  ad  sacramenla  veuiamus,  qui  praeler  statuta 
tempora  clericos  ordinat,  non  eos  utique  provehit, 


nuptiaram,quaepraecedere  solent,  tempus  insinuant, 
quando  ea  quae  prius  sponsa  fuerat,  conjux  esse 
incipit.  Ergo  anlequam  convenirent,  dicit :  Ante- 
quam  nuptiarum  solemnia  rite  celebrarent,  inveiiia 
est  in  utero  habens  de  Spiritu  sanclo.  Siquidem 
memorato  ordine  postea  convenerunt,  quando  Jo- 
seph  ad  praeceptum  angeli  accepit  conjngem  suam. » 
Ambrosius  quoque  :  c  Non  te,  inqoil,  moveat,  quod 
frequenter  Scriptura  conjugem  dicit :  non  virgini- 
tatis  ereptio,  sed  conjugii  testificatio,  nuptiaruiu 
celebralio  declaralur.  > 

Gum  ergo  luce  clarius  constat,  quia  beata  Dei 
Genitrix  virgo  non  ntipsit ;  et  tamen  jtixta  686 
Scripturae  sententiam,  absque  dubio  nuptias  cele- 


sed  ofleusionis  obslaculum,  ne  de  caelero  provehan-  C  ^ravit ;   quomodo  dicilur,  ubi   concubttus  defuit, 


tur,  opponit.  Qui  passim,  nec  cerio  tempore  ciiri- 
smatis  vei  baptismi  sacramenta  celebrat,  non  lam 
opifet  saoramenti  quam  reus  dicilur  sacriiegii. 

CAPUT  II. 

Contra  pervertente*  lempora. 

Cum  ergo  ipsa  ecclesiastica  sacramenta  snorum 
temporam  vicissiludincs  quaerant,'  vigoremque  suum 
cx  deputali  temporis  congruitale  concipiunl,  quo 
pacto  sola  malrimonia  vires  babere  polerunt,  si 
temporum  slaluta  confundunt.  Ut  enim  Salomon  ait: 
€  Omnia  tempus  habent  et  suis  spatiis  transeunt 
universa  sub  coelo  (Eccle.  m).  >  Et  paulo  post : 
«  Tempusflendi  et  tempus  ridendi,  tompus  plangendi 


nuptias  dici  non  posse?  Nos  autem  e  diverso  libere 
profilemur,  et  concubitum  posse  sine  nuptiis  fieri, 
et  sine  coucubitu  recle  nuptias  appellari.  Suntenitn 
aliquando  nupliae  caelibes,  sunt  quaj  dignae  dicanlur 
nupliae  virginales.  In  quibus  videlicet  sic  uxor  viro 
dotali  foedere  jungitur,  ut  praclato  coeleslis  thalami 
desiderio,  carnali  nulialenus  misceatur  (vide  tcfiotiti 
ad  calcem  optuculi).  Ex  quarum  scilirei  geuere  nu- 
pliarum  B.  Joannes  evangeiisla  subtractus  a  Doinino 
traditur,  qui  nimirum  cum  virgo  permanserit,  ni- 
hilominus  lamen  nuptiae  vocatae  sunt,  quas  contem- 
psit.  Ad  quod  eliam  ntipiiarum  genus,  bealus  Apo- 
slolus  auditores  suos  videtur  invitare,  cum.ait :  t  De 
quibus  scripsislis  mihi,  bonum  esl  homini  mtilierem 


^      » vi«|^wwMvn«i    v>«     tviniru»    IIIIVHUI)    IVIHVUB    V.M.«£^S.«1«.     _^     -» —         «7  * 

et  tempus  sahandi,  lempus  amplcxandi  el  lempus      non  tangere;  propter  fornicationemauiemunufquis- 


longe  fieri  ab  amplexibus  (Ibid.).  »  Qui  ergo  flendi 
tempore  sallant,  el  rident  :  qui  tunc  amplexantur, 
quando  longe  fieri  ab  amplexibus  debent,  sicul  apud 
eos  temporis  ordo  perverlilur,  sic  eis  jure  voluptas 
in  amariludinem,  gaudium  in  mmrorem,  in  confu- 
sionem  gloria,  in  prostibulum  thaiamus  permutatur. 
Cum  enim  legibus  cautum  sil,  ul  tempore  messium 


~l    ..!~J • 


qite  suam  uxorem  habeat,  et  unaqitaeque  inulier 
suum  virum  habeat  (/  Cor.  vu),  >  Cum  mulierem 
non  tangere  bonum  esse  primo.  pcrhibeai;  deinde 
proptcr  fornicalioneninxorem  habereunumqiieinqiie 
decernat,  ad  caelibes  procui  dubio  nuptias  discretus 
doctor  invitat,  ut  si  laqueum  fomicattonis  duntaxat 
cvadere  possuinus,  carnale  commercium  in  nuptiis 

..«..    «•••«m.wkim.to        N!.>*vt i<.i«iii«t    nhna     tnninlae    ah    iitili/V 


663 


S.-PETRI  DAMFANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  VARIA. 


664 


nuptiarum  esl  procreaiio   Gliorum.  Allamen  skut  A  mulla  animaKa  ia  maceHosnnt  alibFipen<libusc«sa, 


solo  vomere  lerra  proscinditur,  scd,  uthocfieri 
possit,  caetcra  necessaria  mcmbra  aratris  aliexun- 
lur ;  soli  nervi  in  cilharis  atque  hjujusmodi  musicis 
vasisaptanlur  ad  canlum,  sed  ut  aptari  possint, 
insunt  et  caetcra  in  compagibus  organorum,  quaea 
canentibus  non  percutiuntur ;  ila  et  huic  intentioni, 
propagandae  videlicet  sobolis,  addunlur  et  alia,  cum 
propter  conjugalis  matrimonii  sacramentum,  tum 
propter  speciem  honestatis,  convenUis  videlicet 
pronuborum,  convivii  celebris  apparalus,  dona  spon- 
salia,  tabularqm  dotalium  instrumenla,  et  si  qua 
sunt  alia.  Quas  vidclicel  omnia  simu)  juncla  nupliae 
vocanlur.  Et  ba?c  antiquitus,  ul  pncdicium  est,  ad 
propagandam  lantiimmodo  sobolem;    nunc  autem 


quae  communi  senatus  consulto,  et  pracipue  Martini 
venerabilis  eremitae  decreto,  omnia  canibus  suot 
projecta.  Quid  igitur  facerent  zelum  Dei  habentes, 
si  novam  nuptam  transire  in  sponsalilium  cerne- 
rent,  si  amicorum  turbas,  relicla  crucis  adoratione, 
nuptiales  choros  ducere  comperissent? 

CAPUT  IV. 
Pana  celebrantium  nuptias  quadragesimali  tempore. 
Sed  dicite  mihi,  o  nov»  asserlionis  auclores,  si 
casit  obrepserit  homini,  ul  intra  quadragesimalis 
observantias  cursum  uxor  se  camaliter  jungat, 
salvo  conjugio,  poenilentiam  illis  imponitis;  an  eos 
ab  invicem  solulis  tabulis  intcrvenienle  divortio 
separatis?  Sec  ecce,  canonica  dccernit  aucloritas, 


advespcrasceute  jam  mundo  et  iliius    coruscante  n  ul  quisquis  eo  tempore  cum  conjuge  labitnr,  qua- 


doctrina,  qui  dc  virgine  virgo  esl,  ad  evitandam 
spcclal  procul  dubio  fornicationem.  Tunc  enim, 
salvoaltiori  myslerio,  dicebatur :  c  Maiedictus  vir 
qui  non  babuerit  scmen  ki  Israel!  >  Nunc  au- 
tem  dicitur  :  c  Yiri,  diligite  uxores  vestras  sicul 
Christus  Ecclesiam  ( Ep!ie$.  v).  »  Et  Apostolus  : 
c  Tempus  esl,  inquit,  ut  qui  habent  uxores,  tan- 
quam  non  habeutes  sinl.  •  Et  ilerum  :  c  Yolo  vos 
omnes  esse. ,  sicut  ego  (Colon.  m).  *  Enim  vero  qui, 
sicut  superius  dixjraus,  ux.orcm  dttcendam  pne;licat, 
elnon  tangendam,  non  exculpere  prolem,  sed  fornir 
cationis  videtuF  oppiiare  voraginem ;  nec  tumescen- 
tem  uterum,  infantiumque  balatum,  sed  immacula- 
tum  cubile,  et  coujugalis  continentise  dcsiderat  cacli- 


draginta  duntaxat  dlerum  poeniteiuia  reformetur. 
Quo  igilur  pacto  in  solo  concubiiu  consistero  nu- 
ptias  dicitis,  et  utrumque  idem  esse  contra  lotius 
sacri  eloquii  sententiam  judicatis?  cum  videlicet 
censura  canonica  nuptias  illicitis  temporibus  insli- 
lutas  remolo  omni  scrupulo  dividat;  concubitum 
vero  sola  parvae  poeniludinis  aniiuadversrone  per- 
ceilat?  Dicile,  inquam,  mihi,  cum  pnce  vestra 
lpquor,  si  in  solo  concubilu  nuptiae  coustare  dicen- 
dae  stinl,  cur  nuptise  conlra  legum  mandata  con~ 
traclaa,  usque  ad  divortium  condemnantur;  concu- 
bitui  vero  levis  tantummodo  poenitentiae  mensura 
praeflgitur?  Si  enim  utraque  unum  sunt,  sicut  non 
diversa   sunt  in  peccato,  ila  nec  dispari  debeut 


batum.  Qui  nimirum  cum  687  dicit :  c  Si  se  non  r  subjacerejudicio,  68&el  q«orum  est  eadem  causa 


continent,  nubant  (/  Cor.  vn; ;  >  ct  alibi  :  c  Rever 
limini  in  idipsum,  nec  lenJet  vos  Sataoas  proptcr 
inconiincntiam  vestram  (Ibid.) ;  >  palcnter  oslendit 
quia  multiae  inter  conjuges  castiialis  est  avidus; 
admislionem  v.cro  carnis  permiiiit  invitus. 

Constal  ergo  per  hxc,  quae  supcrius  comprehen&a 
sunt,  quia  quisquissineconcubiiufieri  posse  nuptias 
denegat,  adversus  Aposlolum,  per  quem  Christus 
loquilur,  contumaciter  pugnal.  Qui  el  omnes  hoini- 
ncs  viilt  sicut  semetipsiim  continenter  vivere;  et 
tamen  admonet  unumquemque  suam  uxorem,  ne  in 
fornicationem  labatur,  habere.  Erubescant  ergo 
slulie  sapicntcs,  et  sapiendo  vecordes,  qui  pervica- 
citcr  asscrunt  virum  a  femina  dividi  non  dcbere, 


una  utriusque  debel  esse  censura. 

Porro  autem,  quid  est  hoc  etiam  quod  canonica 
sanclione  praecipitur,  ut  virgines,  fuae  se  non  cu* 
stodiunt,  si  eosdem  qui  eas  violaverint  marilos  ae- 
ceperint,  eo  quod  solas  violaverint  nuplias,  post 
unius  anni  poenitentiam  reconcilientur  ?  Si  enim 
nihil  aliud  sunl  nupliae  quam  concubilus,  cur  di- 
cuntur  nuplias  violasse  vixgines  prostitutae,  quae 
profecto  concubitum  non  violarunt,  sed  potius  inx- 
pleverunl?  Enimverosisoloconcubitu  nuptialia  jura 
coinplentur,  jam  non  damnenlur  foeda  prostibula, 
imo  meriloria  coronenlur,  et  olidi  fornices  sedes  siut 
nupliales.  Uuccine  tandem  philosophorum  nostrorum 
argumeiitatione  perventum  est,  ut  ejusdera  sint  me- 


quam  non  interveniente  concubitu  quadragesimali  ry  riti  et  nuptiales  labufc,  et  obscenarum  pellicum 


tempore  duxit  uxorem.  Qui  videlieet  ad  lantam 
quandoque  prorupere  vesaniaro,  ut  eam  quoque, 
quae  ipso  sanclo  die  Parasceve,  quo  Dominus  crticir 
Jixus  esl,  a  viro  furata  dignoscilur,  abnegent  relin- 
quendam  ;  et  dum  impudenter  aslruunt  quasi  legale 
connubiuiu,  sacrilegum  roboranl  versulis  allega- 
lionibus  peliicatum.  Quippe  cum  Dominus  patcretur 
'jrucis  affixionem ;  ille  versabat  in  mente  sordis 


voltiplates?  Idem  lupanaris  vidcalur  esse  voluta- 
brum,  quod  cubile  immaculaluni? 

El,  m  cum  stomacho  loquar,  tantumdem  furtivus 
videalur  valere  concubilus,  quantum  pubiica  ac  per 
hoc  honesla  ceiebritas  nuptiarum?  Cnnfundaf  ur  ergo 
versuta  callidilas,  nec  quae  veritas  segregal,  multir 
plicitate  verborum  jungere  se  posse  confldat.  Re- 
primatur  etiam  plectenda  praesumptio,  ne  quod  te- 


665  OPUSC  XLL  —  DE  TEMPORE  CELEBRANDl  NUPTIAS, 

nunc  oritur,  male  serpendo  pullulet,  et  ab  uno  se  A  ritati  esse  conformem,  et  alii  mtilli  docent  scriplo 

per  ecclesiastici  corporis  membra  dilatet.  Sic  itaque 


nunc  lemerariae  prsesumptioni  sacerdotalis  auctori- 
tas  obviel,  ut  Christiana  religio  non,  quod  absil, 
▼ento  doctrinae  circumferatur  el  fluctuet  (Ephes.  iv), 
sed  in  aposlolicae  traditionis  regula  immobiliter  per- 
severet. 

SCHOLIA. 

Ex  qunrum  scilicet  genere  nuptiarum  beatus  Joan- 
nes  evangelista  subtractus  a  Domino  traditur.  Fue- 
runl  itaque  non  modo  hic  noster  sanclus  cardinalis, 
sed  et  alii  qni  asseverarent,  sponsuin  nuptianim 
quae  faclae  sunl  in  Caua  Galihrse  Joaunem  liunc 
ipsiim  evangelistam  fuisse,  et  a  Cliristo  ad  sui  se- 
qticlam  vocalum,  sponsae  nuntium  remisisse.  Quani 


res  el  sanclitate  et  liilcris  pr.vclarissimi,  angelicus 
doctor  (S.  Thom.  2-2,  q.  48G,  art.  4,  ad  1)  :  c  Ne 
alicui  spes  perveuiendi  ad  perfcctionein  tolleretur, 
assumpsit  ad  perfeclionis  stalum  etiam  illos  quos 
invenit  matrimonio  juuclos.  Non  autem  poterat 
absque  injnria  fieri,  quod  viri  tixores,  descrerent ; 
sicut  absq  je  injuria  fiebat,  quod  omnes  divitias 
derelinquercnt.  Et  idco  Petrum,  quem  invenit  ma- 
trimonio  jiincturo,  non  separavil  ao  uxorc,  Joannem 
tamen  votentem  nubere  a  nupliis  rcvoeavit.i  Sera- 
pliicus  doctor  (S.  fioruv.  in  vita  Christ.  c.  20,  p.  n 
opusc.  )  :  c  Qtiamvis  dubium  sil ,  cujus  ftierint 
nuplise  in  Cana  Galilaeae,  sicul  magisler  in  Iiistoria 
sclioiaslica  tangit ,  nos  tamcn  mediieniur  fuisse 
Joannis  evangelislae ,  quod  babetur  in  prologo  super 
Joanne  ,  ubi  liieronymus  alTirmarc  boc  videlnr.i 
Sanctus  Antoninus  Floreuliie  arcliiepiscopus  (Chron. 
p.  l,  c.  3,  tit.  ft,  §  6,  ct  p.   iii   Summ.,  tit.  1,  c.  2 


rei  quoqiieexistimalionem  exantiquisuistoriisaccc-  R  m  princ.)  :  c  Celebralis   aiiiem    nupliis   in  Cana 


ptatn,  duo  in  primis  Benedictinse  item  religionis 
decora  sanctilale  ac  doclrina  celeberrimi  ( Beda 
nempe  vcuerabiils,  et  Ruperlus  abbas),  aperte  salis 
coiifirmant.  Kt  quidein  Bedae  teslimonium  nongen- 
tos  ante  aimos  litleris  consignalum  de  Joanne  hoc 
est  (Reoa  homiL  de  S.  Joan.) :  c  Sed  hunc  pra  om- 
nibus  diligil,  quta  virgo  electns  ab  ipso,  virgo  in 
aevuin  perinansit.  Tr.idunt  namque  historix,  quod 
eim  de  nupttis  voleniem  nubere  vocaverit ;  et  nro- 
pterea,  quem  a  carnali  voltiplate  retraxerat,  potiore 
sui  nmoris  dulcedine  donavit.  i  Ruperlt  vero,  qui 
Damiani  tempora  altigit,  verba  sunt  (Rupert.  in 
Joan.  lib.  n ,  in  fin.) :  c  Joannem  evangelistam 
relictis  nuptiis  (ipsius  enim  istas  fuisse  uuptias, 
opinio  fere  oinniuni  esl,  ipsuin  Doinitium  sequi 
ccepisse  arbitramitr.  Tradunl  namque  hisloriic 
quod  eum  de  ntipliis  volcntem  ntibere  vocaverit). 
089  Eadem  quoque  verilas  duobus  veluslissimis 
piologis    Evangelio  sectindum  Joannem    praefms , 


Galitaeae,  quse  commuuiier  dicuntur  fuisse  Joaunis 
evangelisttt,  i  cic,  quibuisdam  etiam  inlei  jcctis : 
c  Joaime  autem  non  consummato  mairimonin  virgo 
secutus  est  Chrislum.i  Hisce  lant;e  atictoritalis 
viris  addas  Nicolaum  Lyranum  (in  c.  u  Joan.)  de 
sacris  litleris  oplime  meritum,  qui  trecentos  ante 
annos  non  tantum  prologum  tllum  in  Joannem  fuisse 
Hieronymi  exponendo  090  confirmavit,  verum 
eliam  sttperiorum  Patrum  senlcnliae  sic  asliptilalus 
est :  c  Dicitur  etiam  communiler,  quod  istse  nupliaj 
ftterint  Joannis  evangelislne ,  a  qtiibus  eum  Cliristus 
vocavit  ante  consummationem  matrimonii  per  co- 
pulam  carnis.  Ex  hoc  in  Ecciesia  observatur  quod 
ante  carnalem  copulam  polest  licile  aller  conjugum 
intrare  religionem  ;  hoc  atitcm  videtur  per  diclum 
Hieronymi  in  prologo,  ubi  dicilur  quod  Christus 
vocavit  etim  de  nuptiis  iittbere  volentem.  Ex  quo 
vidctur  qtiod  nuptiae  fuertinl  sua3 ,  quia  Christus 
non  legitur  in  aliis  nupliis  fuissc.  Hoc  etiam  vide- 


quorum  alter  tribuilur  Hieronymo,  et  alter  Augii-  C  tur  per  hoc  quod  matcr  Jesu  eral  ibi  tanquam  in 
slino,  comprobatur.  Illius  textus  est  scries  :  c  Joan-      nuntiis  ncpotis  sui.  Non  eniin  est  verisimile  quod 


oprobati 

nein  de  nuptiis  voientem  nubere  vocavit  Dominus.i 
Jlwjns  porro  prologi  auclorem  fuisse  Hieronyiiium, 
sanctuni  Tboiuam  inler  alios  asseruisse,  Sebaslia- 
nus  Barradius  antmadvertit  (Barrad.  in  Evang. 
tom.  1|,  lib.  ni,  cap.  1).  i  Hanc  opinionem,  ait  Bar- 
radius,  sequilur  divus  Thomas  (2-2,  quaest.  486, 
arl  4),  et  dum  expouit  prologum  illtnn  divo  Hiero- 
nymo  ascripltiiu,  eamque  pulat  essc  D.  Hieror  ymi 
senlentiam.i  Alterius  vero  prologi  altcslalio  Talis 
est :  c  Iste  siquidem  est  Joanncs,  quem  Domintis  de 
fluctivaga  ntipliarum  lempestate  vocavit ,  el  cui 
matrcm  virgiuem  virgini  commendavit.i  lluuc  cliam 
prologum  Auguslino  ascribi  debcre,  Baronius  (nl 
aiios  ntinc  missos  faciam)  ullro  faletur  (Annal. 
toni.  1,  ad  an.  Chr.  31).  Ait  enim  :  c  Aiigitslintis  in 
pr;vfalione  in  Joannem  evangelistam  liaec  habet : 
Iste  siquidem  esl  Joanucs.  i   El  cxtera  modo  rciala 


nuptiis  ncpotis  sui.  Non  eniin  est  verisimile  quod 
ipsa  venisset,  nisi  multutn  aliinuisset  sihi,  sicut 
ivit  ad  Elisabetb  cogualam  suam,  festinanler  lamen, 
ut  habetur(Lwc.  i);  quia  secundum  quod  dicit  Ani- 
brosius,  non  libenter  slahat  in  publico,  sed  magis 
in  orationis  secrelo.i  Eideni  sciitenti»  stibscribtiiil 
el  alii  permtilli  gravissima:  aucloritaiis  el  doclriu» 
viri  ,  Thomas  de  Vio,  card.  Cajelauus  in  cap.  u 
Joannis,  Dominictis  Soto  4  sen!.,  dist.  47,  qti.-est.  4, 
art.  4,  qui  non  alia  quam  SS.  Hieronymi  et  Atigti- 
stiui  auctorilale  ftetus,  ex  hoc  Christi  faclo  con- 
cludit  posse  alleruin  conjugum,  rato  et  nou  con- 
sutnmalo  malrimonio,  eliam  altero  invito  rcligioncm 
ingredi.  Dionysitts  carthusiamis,  cujus  situt  verba 
(xn  c.  ii  Joan.)  :  c  Hieronymus  eniin  scntit ,  quod 
sponsus  fuit  Joaunes  cvangeiisla ,  filitis  sororis 
bealissimae  Virginis.i  Joannes  Major  qui  sic  habet 
(in  c.   ii  Joan.)  :  c  Joannes  Zebedaei  has  ntiptias 


quae  cum  vblerit  ilie,  nihilominus  banc  de  Joannis  D  coutraxisse  puUtur,  ita  llieronyinus  ct  Aiigusiititis 


nupiiis  seuieutiam  omniuo  explodendam  esse  con- 
leiulit,  vocatque  commenliiiatn  ,  nupcr  cxcogilatam 
alque  ri  iiciilam ;  Augustini  autem  tcsiinionitun  in- 
tcrprelatus ,  sic  Augustinum  ait  dixisse  vocatum  a 
nupliis,  non  quod  cum  uxorem  duxissel,  eam  rcli- 
querit,  sed  quod  eam  prorsus  tion  acceperit ,  prout 
idem  Augtistinus  in  flne  ejusdem  operis  testatur, 
cum  his  ulilur  verbw  (in  Joan.  tract.  ult.  prope  fi- 
nein) :  <  Plus  ainatutn  ,  quod  neque  uxorem  du- 
xerit,  et  ab  ineunte  ielate  castissimus  fueril.  i 
Ita  Baronius  ex  Augiistino.  Verum  laitli  viri  pace 


cxisliniant,  a  quorum  senlenius  nisi  paienli  ralionc 
vallaium  conlraire  ptidet.»  Sylvesier  Prieritis,  qiii 
sic  ail  \in  Evang.  Domin.  i  post  Ocl.  Epiph.) : 
c  Sciendum  est  quod  lenetur  communiter ,  quod 
ista;  nupti.-e  fuerunt  Joannis  evangelista! ;  i  quod 
videiur  sonarc  dictum  Ilieronymi  iii  prologo.  Ro- 
berltis  Carazolns  ,  episcopus  Aquinas ,  De  sancto- 
rum  laudibus  serm.  35,  Hugo  de  Pralo  serm.  18» 
Dom.  1  post  octavam  Epiphan. ;  Michael  de  Palalio, 
enarral.  4,  in  cap.  2  ;  Jo.  Thomas  Turgillus  tom.  I, 
in  idem  Evangelium  ;  Joanne*  Osorius  tom.  I  Con- 


eo7 


S.  PETRl  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  YARIA. 


668 


matio  tantne  auclorilalis  innitalur  testificationibus,  A  Unde  Alexandri  111  seiitentia  \cap.  Verum.  De  con 

IttiAS/filil     IiaKaaI        nnfaiAn/Va         nnAa       AnAililtilA      A»l       m«*.%  ..__._        ___.^..  __#    \  _.._.       __      _«?:_      • •. 


tatesque  haheal  patronos,  quos  credibiie  est  non 
futili  trndiiione  persuasos ;  el  quod  ex  vetuslis 
hisloriis  destimpium  Beda  el  Rupertus  aflirment* 
q iiod  iliis  reccplis  et  aniiquis  prologis  cocifirineiur , 
quod  a  sexcenlis  annis  ad  haec  nostra  tempora  com- 
munis  hahita  fuerit,  revera  cur  fam  facili  negoiio 
comnieiitilia,  nuper  excogitala  atque  ridicula  cre- 
datur,  uon  video.  Quod  autem  Nicephorus  testatur 
(Hist.  l.vm,  c.  50)  harum  nuptiarum  sponsum  fuisse 
Simonem  Cnnanaeum,  cum  ejtis  opinio  infirma  ha- 
beat  fundamenta,  nec  antiquos  sectaiores,  praeler 
illum,  merilo  a  doctis  quibusqtie  scriptoribus  explo- 
dilur.  Et  eo  maxime,  quod  cmn  recenseat  ejusmodi 
nuplias,  non  tamen  an  691  *'s  &*&  abstractum 
ailirmat.  <  llelena,  ait  ille,  Conslantini  imperatoris 
mater ,  in  Cana  Galilae:e  (ubi  Simonis  Canaitaci 
nupiiae  celebraue  sunt)  sacram  sedem  sedificavil.  > 


vers.  conjugat.) ,  qua  ex  miptiis  vocaius  asserilui 
sponsus,  de  Jonnne,  quem  a  Cbristo  vocatum  fuisse 
scriplores  lestaiitur ,  poiius  intelligenda  videlur. 
«  Yerum  ,  ait  ille ,  post  consensuiii  legiiiiuum  de 
prsesenti,  licitum  est  alteri,  aliero  eliain  repu- 
gnaule,  eligere  inonnslerium  i  692  (sicut  saucti 
quidam  de  nuptiis  vocati  fueruni),  <  dummodo  car- 
natis  coinmistio  non  inierveuerii  inler  eos.  •  Car- 
dinalis  quoque  Baroniiis  postqiiam  dixisset  (Annal. 
ad  an.  Chr.  31) :  <  Qua  in  re  potius  Ricephoro 
asseniiendutn  esset  affirmanli  fuisse ejusmodi  ntiptias 
Simonis  Canansei ;  >  statim  subjecit :  cCacterum  et 
Nathanael  erat  e  Cana,  Galiheae  oppido,  >  ut  tradlt 
Hieronymus  (De  tocis  Hebr.)  c  posito  in  Galiiaca 
genlium.  > 

Sit  nomen  Domini  benedictum. 


6931394  OPUSCULUM  QUADRAGESIMUM  SECUNDUM. 

DE  FIDE  DEO  OBSTRICTA  NON  FALLENDA  ;  ADDITA  ALIA  EJDSDEM  AUGUMENTI 

DISSERTATIONE. 


Aiguhentum.  —  Dum  Mediolani  sancltis  doctor  ad  corrigenda  clericorum  illius  Ecclesiae  vitia  ab  aposfo- 
lica  sede  tegatus  vcrsareltir,  aderat  ci  praecipuu?  adjuior  Landulpbus  qtiidam,  vir  et  generis  nobriilale,  et 
liiterarum  cognilione  non  vulgaris  ;  quique  ad  eam  rem  ex  sententiaperficiendam  non  roediocre-  studium, 
auctoritatemqtie  affercbat.  ls  corfcTlala  ab  iisdem  clericts  populari  seditione,  cttm  uterque  ad  exiliun.  furen- 
tibus  plebis  animis  deposceretur,  vovit  se  ubi  primtim  ex  tam  atroci  teinpestate  evasisset,  rebtis  humanis 
valerejussis,  ad  niigionis  porlum  comolaturum.  Qttod  tamen  dexterilate  et  Damiani  facumlia,  srdala 
populi  seditione,  voti  composcflecfus,  praestare  negligebat.  Scribil  igilur  ad  eum,  et  enumeralis  multoruiti 
exemplis,  qui  graves  Deo  non  servalae  fidei  pcenas  persolverant,  hortatur,  ut  fidem  non  homini,  sed  D^o 
obstrictaui  falkre  reformidet. 


Landulpho  clcrico  et  senalorii  generis,  et  periliae 
littcralis  nilore  conspicuo,  Petrus  peccalor  mona- 
chus  salutcm. 

Praestolatus  sum  ,  et  cerlum  tenui,  ul  juxta 
condictum,  sacri  ordinis  arriperea  insliltilum.  Sed 
quia  te  rex  -Cgypti  luii  etlaterts  servilio  non  oppres- 
sil  (Exod.  i,  v)  :  quia  a  procinctu  suoe  inilitiae  sa- 
trapis  insistenlibus  non  aJtjecit,  sed  potius  cum 
Levila  iilo  de  lalere  montis  Ephraim  blandiens  socer 
Rethlebemita  relinuit,  filiaeque  suae  ainoredevinctum, 
muKis  sermonum  atque  refeclionum  suavitatibus 
delinivit  (//  Reg.  xxix;  Judic.  xvi) ;  quod  non  ho- 
mini,  &ed  Dco  spoponderas,  huinana  non  pcrsolvisli 
temerilale. 

CAPUT  PRIMUl* 

Quod  nnlta  excusaiione  licei  non  Implere  votum. 

Obsccro,  mi  fraier,  quid  prudentia  tua  valel  excu- 
sationis  obtendere?  quid  argumentatur,  ut  ei  liceat 
quod,  Christo  judice  et  angelis  testibus,  promiseral, 
non  implere?  ctim  Dominus  per  Moysen  dicat :  «  Si 
quis  virorum  voverit  Domino,  aut  se  conslrinxerit 
jtirauiento,  non  faciet  irrilum  verbum ;  scd  omne 
qnod  promisil,  iinplebiL(iY«m.  xxx).  >  An  forie  hoc 
ptirgnt  niendacium,  idoncumque  videlur  in  defeu- 
sione  perfugium,  quod  Meriiolanensis  tivilas  lunc 


B  severantiam  [perseveraturaj  suscipiat,  ab  eo  quod 
semel  iniit  proposito  non  recedai. 

Absit  ergo  ut  virum  timor  absolvat,  qui  feminas 
eliam  injudicionon  cxcus.it;  praesertim  cum  me 
denunliante,  ne  hujusmodi  te  voto  pro  timore  mor- 
tis  constringeres,  nisi  etiam  conseqnenlcr  per  vivi 
operis  efficaciam  promissa  impleres;  tu  te  divinse 
seutenliaB  devotasti,  si  dalse  sponsionis  aliquando 
mysterium  violares.  Dicam  quod  super  non  dissi- 
mili  re  ntipcr  apud  nos  accidisse  cognoscilur. 

CAPUT  II. 

Arduinui  damnatns,    qnod  monasticum  habitum7ut 
voverat,  non  suscepitset. 

Vir  quidam,  Arduinus  nomine,  famosae  prudentiae, 

gencre  clarus,  diviliis  opulenlus,  cerla  mihi  deva- 

C  lione  spoponderat,  quod  si  ante  non  posset,  saltem 

expleto  deccnnio,  ad  monasterium  fi.  Vincentii,  quod 

videlicet  in  Urbinati  conslilutum  esl  lerritorio,  mo- 

nachicum  suscepturus  habiluin  declinaret.  Tandem 

lermino  condiclae  pactionis  cxacto,  cum  ego  litiie 

assiduus  exaclor  insisterem ;  ille  inde  cedendo,  blan- 

diendo,  verbis  quidem  bonum  omne  promitterci, 

ipsius  autem  conversionis  cffectum  quibusdam  tcrgi- 

versatiohibus  prolclarct ;  rector  quoqtie  jam  dicti 

monasterii  illius  favebat  votis,  dissuadebalque  con« 


iii  -Ailllinni>m   vpraa    rpnontimim  nllntio  iiA.lPiim  mi.         v.>rti     /»iiina   nimirmvi  i 


ItlC  nornAi>Aficopila  ftnalAnlA* 


669  OPUSC.  XLll.  —  DE  NON  FALLENDA  FiDE  DEO  OBSTRICTA.  670 

8)'.)»  co?na.os  et  affines  sub  hac  obleslalione  con-  A  debat  territorio,  morarelur.  Ulic  itaque  consiitatos, 


strinferet;  c  Obsecro,  inquit,  per  charitalera,  quae 
Deus  est,  neroo  me  rcddi  huic  mortali  viue  depo* 
scat;  ne  quoil  absit,  imparatom  postmodum  mors 
improvisa  reperiat  (//  Joan.  iv). »  AJjquanto  autem 
post  ejus  obituiq  tempore,  praedicto  abbati  vir  ille 
per  visum  noclurnae  qutetis  apparuit.  Videbatur  au- 
tem  quod  in  spatiosa  quadam  campi  planilie  impe- 
rator,  si  recte  teneo,  vel  quxlibet  excelsa  potettas, 
cum  totius  regni  primoribus  et  copioso  moraretur 
eier(  itu.  Cumque  ille  stupefactus  huc  illucque  ocu- 
)os  dedoceret,  ecce  Arduinus  a  qoibosdam  tanquam 
custodibus  celeriler  ducebatur.  Heos,  inquit,  siste 
gradom,  fige  pedem,  ^quiesce  paulisper,  mihi  non 
loquerls,  Arduine? 

Age,  frater,  quid  tibi  esl?  laetaris  an  pateris?  adest  B 
poena  vel  gloria?  Cui  tristis  et  flebilis:  Car,  ait, 
me  de  gloria  consulis,  qui  jugibus  pceuis  afficior,  et 
ne  ad  momentum  quidem  respirare  permittor  ?  Ad 
quem  abbas:  Quid  tibi,  inquit,  B.  Vincenlius,  num 
tibi  nunc  in  necessitale  non  succorril,  cui  ad  colla- 
borandum  suae  domus  administratoribus  tam  sedulo 
dectTlnsti?  Cui  mox  ille  subjunxit:  Sanclus,  ait, 
Vincenttus  diu  me  suum  fecit  sperare  colloqoium; 
sed  quia  dudum  faligatus,  hoc  obtiuere  non  merui, 
spem  hanc,  omnino  jam  frustratus,  amisi.  Lbi  soier- 
ter  attendendum  quam  recta  sit  linea  divina;  justitiac, 
imo  quam  artifex  apud  Deum  mensura  viiidi- 
ct*.  Ilie  siquidem  dum  adhuc  viveret,  convertendiim 
seinmoi:a.teiio  beali  martyris  et  promitlebat,  et 


pauperculae  cuidam  viduae  porcum;  quem  velul  spem 
sui  viclus  alebat,  praecepit  auferri,  suisque  fercuiis 
profuturum,  non  segnius  praeparari.  Emittit  prcces 
illa,  fletus  fundit  ac  gemitus,  sibique  diligentiae  suae 
reddi  postolat  detrimentum.  Sed  suo  ventri  magis 
qoam  illi  ptos  episcopus  dnm  propriis  providet  men- 
sis,  mandatom  parvipendil  auctoris,  qoi  per  prophe- 
tam  dicit :  c  Sobvenite  oppresso,  judicate  pupillo, 
defendite  viduam  (Isai.  i).  >  Sed  qui  ahsens  erede- 
batnr  instiluendo  praecephim,  prassentem  essesedo- 
coit  inferendo  judicium.  Nam  episcopus,  dum  lacry- 
mas  viduae,  suae  facit  delicias  guhe,  mox  percussus 
in  gtitture,  vulnus  incurrit,  qood  nullis  medicorum 
studiis,  donec  vixit,  evasit. 

Hoc  ilaque  prapeditus  incommodo,  com  jam  juxla 
Scriptoram,  sola  vexatio  iutellectum  daret  audilui 
(Psal.  xxviii),  tandem  sanls  consilils  acquievit,  et 
episcopales  infulas  monachica  professione  mutavit, 
atque  in  Pomposiano  coenobio,  quod  in  B.  Mariae 
semper  virginis  est  honore  construclum,  longis  post 
temporihus  vixit.  Usque  tamen  ad  obitum  tanta  laesi 
giitluris  Jaboravit  molestia,  ut  nisi  cum  inagna  difli- 
cullate  trajicere  alimenla  non  posset;  adco  ut  ad 
geminam  semper  mensam  succedenttum  sihi  fra- 
tnim  in  refectione  discumberel,  vixqne  lantnm  cibi 
caperct,  unde  recreare  slomaciiuin  potuisset. 

Sed  dum  hujus  episcopi  reminiscimus,  sub  hac 
occasioiie  q^id  eliam  Clusino  cpiscopo  contigcrit, 
scribere  provocamnr.   fn  ipsa  plane   quarla  feria, 


differebal;  nunc  autem  ad  ejusdem  marlyiis  venire  G  qU3e  iniiium  Quadragcsimre  dicitur;  fccit  convivium 


colloquium,  el  quasi  ex  promissione  sperabat,  et 
tamen  nullaleuus  imt?etrab&.  Dignumqoe  fuii,  ut 
abbas  poiissiuuun  banc  cerneret  visionem,  qui  ne 
converleretur,  ilii  obstiterat. 

Alius  etiam  aeque  notus  mihi,  alque  civis  in  Ra- 
vennali  urbe  pollebat,  et  legrs  peritia  slrenuoSf  et 
grammaticorum  regulis  competenter  inslruclus.  Hic 
luccum  Adedictor  instiluil,  ut  si  cgo,  sinml  et  ipse 
relinquerct  saeculura.  Quid  plura?  Tandein  cgo  ad 
conversionem  veniens,  ttt  sponsio  rcdderetur  cxegi, 
ted  oblinere  non  potui.  Ille  quippe  me  gaudendo  prae- 
misit,  suaquc  vesligia  subsistens,  artiflciose  repres- 
sit.  Non  diebus  vero  mullis  postmodum,  dum  hunc 
adversus  levirum  suum  furentis  animi  livor  accen- 


sumptuosis  dapibus  instrui,  el  halncum  praeparari, 
accilisque  militibus,  ct  obsequcnliiim  lurhis  laulum 
dieni  deduxit,  ct  vclnt  advcnienti  nupias,  Quadragc- 
simae  com  nuptiali  convivio  gratulabundtts  occurrit. 
Ubi  hoc  tanlum  jjiesonaka  ajFegula,  quia  cum  adhuc 
fivescerctii  in  capitibus  cineres,  aesluahant  ingorgi- 
tali  mero  et  dislenli  dapibns  ventres.  Sed,  o  vigi- 
lans  soper  nos  divina  clcmentia!  incolumis  lunc, 
atque  vegeti  vultum  episcopi  paralysis  repcute  cor- 
ripnit,  ejnsque  facicm  inhoncslam  visu  aiquo  ora 
distorslt;  per  plures  eliani  annos,  quibus  posimodum 
supervixit,  boc  in  se  diviuae  animadversioitis  insigne 
portavit. 

CAPUT  IV. 


deret,  gladio  repente  percussa  manus  ejus  obriguil ;  D  Adamtti  Semproniensis  episcopus  inopinato  moritut, 


sicque  stupefacta  mansit  ac  rigida  deinccps,  ut  ba 
julo  suo  niagis  esset  oneri  quam  virtuti.  Jam  itaqtie 
inulilis  factus,  mundum,  dum  abuleretur,  ahjccil; 
ct  non  jam  manceps,  sed  cnm  Benjamin  tolus  dcxier 
[Cen.  xxxv),  in  sanctausquc  ad  obitum  conversalione 
permansit. 

CAPUT  IJI. 
Episcopus  percussus  in  gutture,  quod  panpercultv  por 


quod  religionis  ingressum  distuiisset. 
Num  et  Adam  Semprouiensem  episcopum  pracicr- 
iho,  quise  monachuin  ficri  saepe  proiniserat;  sed" 
semper  excusationes  quibusdam  quasi  ralionibus 
coluratas  oblendere  satagebal.  Aliquando  mitius  fe^ 
briens,  me  vocavit  ad  se;  cuinimirum,  ul  monachus 
fieret,  cum  ego  violenler  insislerem,  velle  se  perhi- 
bebat;  et  lamen  ul  per  quasdam  verborum  ejus  ri- 


\ 


671 


S.  PETRl  DAMIAiM  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  VARIA. 


672 


fapinishaec  procul  dubio  patcbit  Ecclesin;  insuper  A  effigie  pauperis,  el  lanquam  prolixo  jam  crine  de- 


et  possessiones  ejus,  et  pra&dia  scclesti  liomines 
radicilus  exstirpabunl.  Hoc  ergo  audiens,  dum  delu- 
%\\s  Ecclesia?  tam  periclilanii,  proh  dolor !  animae 
non  pravidi.  Recedens  igilur  sibi,  suisque  manda- 
tum  dedi,  ut  si  languor  atiquatenus  ingravesceret, 
atit  mibi  per  judicem  prolinus  innotescerent,  aut 
iilum  ad  monasierium  non  ionge  positum  deferrenu 
Porro  autem  postquam  ego  recessi,  frater  ejus 
liacc  mihi  per  nunlium  delegavit :  Dominus  quidem 
roeus,  ut  speramus,  per  divinam  clementiam  con 
vaiescet;  verumtamen  horlor  ul  revertaris  adeum, 
hoc  scilicct  ordine,  ut  videlicet  Dominico  die  pro- 
pins  accedendo  ad  ccenobium  B.  Vincentii,  quod  ab 
cpiscopatu  vix  quinquelapidibus  distat,  requiescas. 


formis  egebat  arte  tonsoris.  Ule  protinus  reverenler 
assurgens,  inler  cauera  officiosae  humaiiitali*  im- 
pendia  coepit  illuni  forcipibus  attondere;  sed  dom 
tornat  ac  salagit,.  ecce  reperit  duos  in  occipitio  sub 
criaibus  oculos  latitantes.  Expavit  homo,  stupenstjue 
contremuit ,  et  quid  veilet  esse  quod  ceraeret  pa- 
vidus  inquisivit ;.  cui  raox  ille  :  Ego,  inquil,  Jesns 
vocor,  qui  undique  cuncta  contemplor;  et  isii  suni 
oculi,  quibus  etiam  suem  vidi,  quem  nuper  in  cavea 
conclusisti ;  moxque  disparuit.  Uie  protfnus  ad  cor 
rediens,  et  divinam  circa  se  clementiam  recogno- 
vit,  el  quod  inique  praesumpserat  satisfactione  pur- 
gavit.  Sed  qui  libi  tam  unanimi  fraternae  grathe 
familiarilate  conjungor,  obsecro,  non  te  pigeat  ini- 


Secunda  vero  feria  maturius  surgens,  ac  maluiinas  B  Mimum  quid  audire  quod  loquor.  In  hoc  enim  co- 


laiules  suaviter  equilando  persoivens,  ad  nos  dilu- 
culo  nondum  plenius  diescente  periingas;  et  post- 
luec  venire  te,  quatso,  non  pigeal.  Nam  si  vencris, 
tui  iabor  ilineris  compensatione  congrua  non  priva- 
bitur.  Hoc  ultimum  ego  audiens,  iilico  nauseaius 
cxhorrui,  et  lanquam  mihi  spes  daretur  muneruin, 
pro  pecuniao  quiestu  ire  me  funditus  abnegavi ;  con- 
scicnlia  lcste  non  inemior,  ipsum  quoque  non  ieviter 
coavicialus  sum,  velut  inhonesiae  legationis  aucto- 
rcm.  Rursus  tamen  me  in  memetipso  recolligens, 
tiinere  ccepi,  nc  si  hic  homo  ex  hac  vita  iransirel, 
me  poslinodum  couscieutia  negligenliae  redarguens 
cruciaret.  Quid  verbis  immoror?  Tandem  parui, 
cunctaquc  sicut  iiie  mandaveral  per  ordinem  ser- 


piosior  gratia  purse  ac  non  suspectae  charitatis 
ostenditur,  si  quidquid  venit  in  mentem,  non  tam 
urbane  quam  simpliciter  proferara. 

CAPUT  VL 
Pambonis  Romani  furlum  furto  divinitut  punilum. 
Cerle  vir  quidam,  nomine  Pambo,  clarus  quidem 
genere,  sed  lenuis  facullate,  Romae  conslitutus,  in 
uno  mecum  vcrsabatur  hospitio,  cum  Heinricus  piae 
memoriae  rex,  coronam  suscepit  imperii.  In  ipsis 
autem  vigiliis  Dominicse  Nalivitatis,  propinquae  jaro 
nocii  imminemibus  tenebris,  non  parvus  porcorum 
grex  per  longam  nundinarum  porticum  ducebatur. 
Tunc  prsefatus  Pambo  inter  opaca  venalium  unum 
e  porcis  irruens  arpaxavit,1  fauces  ne  grunniret  ob- 


vaus,  cum  vix  dum  aurora  proruiiiperel,  ecclesi*  C  6triiixil;  sicque  gralulai)undus  ad  socios,  ut  in  cra- 


lumen  accedcndi  [f.  limen  accessi].  Sed  ccce  cum 
oinnes  hinc  inde  perstreperent,  fleius  et  ejuiatus 
emiltcrent,  vix  duobus  assisteniibus  pueris,  inlra 
cubiculum  cadaver  episcopi  jacebat  exanimc.  In  que 
iiiiuirmu  casu,  ac  summo  studio  perpendendum 
quanta  adversus  incautos  hujus  vitae  dilectores  cal- 
lida  niachinatoiis  insidietur  aslutia.  Accurale  scili- 
cet  et  argute  iilud  mihi  temporis  punctutu  per  ora 
iiuttenliiuii  constituit  ut  venirem,  quod  cpiscopi 
mors  inopiiiala  prsrcederet,  ut  et  iilius  ine  pr*ve- 
niret  occasus,  et  incos  frtistraretur  adventus.  Quid 
ergo  prodesl  quod  dum  ad  conversionis  gratiam  pro- 
vocamur,  clypeum  nobis  excusalionis  semper  oppo- 


stinum  pararctur,  abduxil.  Illucescente  itaque  sa- 
crosancta  solemnitate,  suo  fruitur  scelere,  ct  salia- 
tus  exsrdtat  de  sui  criminis  impunilatc.  Putabat 
enim  fortasse,  quod  hoc  non  attenderel  Deus;  sed 
suhsequente  proxima  nocte,  didicil  quia  super  eum 
diviua  relributio  vigilavit.  Natn  dum  equum  suum 
male  custodiens  obdormiret,  subilo  fur  habenam, 
quain  ille  suis  inuexuerat  tnanibus,  astute  stibduxrt, 
equumque  cum  freno  suinil,  ct  sellam  transposuil. 
Evigilans  ilaque  sublili  se  sensit  multatum  judicio, 
quia  ex  eadem  manu  qua  porcum  rapuera^  aucto 
fenore  caballum  sibi  subreplum  esse  cognovit.  Sed 
quamvis  in  hoc  homine  e  vesligio  sil  uitio  secuta 


nimtis,  ct  tanquam  Deus  interne  non  videat,  neces-      ^si  culpam,  non  mirum  quod  a  quibusdam  reprobis 

?  N:mi      aiiqUando  pcena  differlur,  suisque  sceleribus  diutius 


sitaluiu  non  urgeniium  fabricam  compilaiuus?  Nant 
cuin  parvas  qtiaslibet  res  nobis  injusle  sublatas  di- 
slricte  dijndicet ;  credendum  est  quod  hoininem  si- 
bimct  subtrahi ,  pretiosam  sciiicet  subslantiam  , 
aequanimiler  ferret? 

CAPUT  V. 
Christi  promdentia  erga  eleemotvnar**™  A 


pcrfruuntur.  Sicut  eniin  Scriptura  testalur  ,  c  Du- 
cunt  in  bonis  dies  suos,  et  in  puncto  ad  inferna  do- 
scendunt  (Job  xxi).  > 

CAPUT  VII. 
Clericut  luxvrin*"*  cum  nellice  incendio  veriit. 


675  OPUSC.  XLH.  —  DE  NON  FALLENDA  FIDE  DEO  OBSTRIGTA.  074 

atque  conspicuus  incedebat,  ita  ut  caput  ejus  nun-  A  luto  conversionis  tuae  debilo,  in  soliis  jttdicantium 


quam  nisi  gibellinica  pellis  obiegeret,  indumenta 
earbasina,  atque  niventia  siligio  per  artem  fullonis 
inficeret,  calcens  postremo  ad  aquilini  roslri  spe- 
ciem  non  falleret.  Erat  illi  prasterea  vox  gracilis, 
suavis  ac  tinnula,  adeo  ut  in  ccciesia  modulans  au- 
dientium  corda  mulcaret,  el  astantium  in  se  plebis 
ora  converteret.  Aflluebat  ulerque  deliciis,  rubebant 
ora  flammantia;  quotidie  cachinnis  invicem  atque 
ludibriis,  oculorum  nutibus  et  scurrilitatis  illecebris 
festivis  applaudebant. 

His  ergo  furiis  ac  perditis  moribus,  quia  corpore 
contiguus  aderam,  mente  longinquus  esse  non  po- 
teram.  Quid  dicam?  quia  dum  haec  cernerem,  tilil- 
lantis  luxuriae  molestias  pertuli,  cum  eliain  post- 
quam  ad  eremum  veni,  ejusdem  lenocinii  memoria  B 
me  s&pius  colaphizare  nori  destitit ;  saepe,  fateor, 
mihi  malfgnus  hostis  hoc  schema  proposuit,  et  illos 
esse  felices  ac  beatissimos,  qui  lam  jucunde  vive- 
rent,  persuadere  tenlavit.  Sed  hvjus  beatitudinis 
initium  diximus,  conseqtienler  etiam  quo  flne  con- 
cluserint  altexamus.  Nam  dum  per  quinque  fere 
annorum  lustra  in  hac  luxuriosa  voluptate  vixissent, 
ante  annum,  cum  commune  ipsius  urbis  flagraret 
incendium,  in  una  domo  reperti,  uterque  simul  igne 
consumpti  sunt.  Sic  sic  nimiruin  flamma  libidi- 
nis  ignem  meruit  combustionis ;  et  quid  dulcis 
vita  contulerit,  amarus,  proh  dolor!  exitusdemon- 
stravit. 

Sed  ul  ad  reos  rcdeam,  qui  conversionem  snam 
et  pollicentur,  el  fallunl,  presbyter  quidam  Maurus  C  pturae  sententiam,  qua  me,  vel  mundo  digne  cajum- 


sedeas ;  vel  non  soluto,  ante  tribunal  aequissinii  ju- 
dicis  rationem  redditurus  assislas  (Matth.  xii). 
Unum  sclo,  quia  si  a  mundi  vanilalibus  ulla  poases 
ratione  converti,  fleres  procul  dubio  os  Dei,  praeco 
Christi,  tuba  ccelesiis  eloquii ,  deslructor  diaboli, 
aedificii  fundator  aelerni ;  esses  postremo  lumen 
Ecclesiae,  ac  murus  inexpugnabtlis  mililiae  Chri- 
stianae. 

DISSERTATIO  ALTERA, 

DE  SERVANDA  FIDE  DEO   PRJESTITA. 

Argumentuv.  —  Altonem  qnemdam  professione  ju- 
risconsultum,  qui  cum  Deo  se  dicatum  reliquum 
vitas  in  monasterio  acturum  verbit  conceptis  pollici- 
lus  esset,  fidem  impie  prceiture  recusaoat ;  perju- 
riumque  $uum  caviliationibus  quibusdam  (ul  hu- 
jusmodi  solent  homines)  el  captiosis  argumentorum 
laqueis  defendere  nitebatur;  a  tam  nefario  facinore 
deterrere  conatur  et  culpat  magnitudine,  et  pcena 
anie  ocuios  proposiia. 

Attoji  causidico  Petics  peccator  monachus  sa- 
lutem  in  Domino. 

Gonslat  te,  vlr  illustris,  domini  Hainardi  abbalis 
manibus  sponte  commissum,  et  pro  ccelesli  desidc- 
rio  monacbicum  devovisse  proposilum  :  nunc  autem 
mente  mulala,  sicut  dicitur,  non  modo  votum  vio- 
lare  disponis,  sed  et  id  fieri  posse  per  multas  argu- 
wenlorum  versutias  cavtllaris.  liinc  est,  quod  eum- 
dem  abbatem  hoc  conspuisse  jurgio  stomacbalos 
assereris  :  Ostende,  inquiens,  milii  aulhenticae  Scrw 


nomine,  ante  annos  paucos  se  mibi  devole  commisit, 
meque  certum,  quia  monachus  in  eremo  fieret,  red- 
didit;  paulo  posl  mtitaum  est  cor  ejus,  ac  foedtis 
quod  pro  me  cum  Deo  pepigerat,  violavit.  Sed  ut 
caecitas  menlis  erumpcret  in  superficiem  carnis,  et 
caligo  qnae  latebai  liquido  pingcrelur  in  fronte,  in 
ejus  oculo  repcnte  vulnusoboritur,  quod  eum,  donec 
advixit,  inhonesta  deformitate  foedavit.  Postmodum 
vero  dum  orationis  studio  Romam  pergeret,  amnem- 
que  tenuis  admodum  gurgitis  transvadcret,  cum 
cseteri  omnes  vadiim  illaesi  transmearenl ,  solns 
equus  illius  subito  sine  sessore  repertus  est.  Requi- 
rentes  igitur  eum,  dum  per  alveum  fluminis  liuc 
illucque  discurrunt,  undis  bunc  obrulum  exanime 


nieris  abstractum,  vel  monasticae  regulae  jure  fatea- 
ris  obnoxium.  Ul  igitur  legis  perito  viro  in  primis 
deforensi  jure  respondeam,  Romanis  iegibus  cautum 
est,  ut  quod  semel  a  dante  conceditur,  nulio  modo 
revocetur. 

CAPUT  PRIMUM. 

Quod  Dei  vota  ac  promissa  violare  nefas  siU 
Cum  ergo  haec  apud  honiines  jnbeatur  forma  ser- 
vari,  quanto  magis  apud  Deum  debet  inviolabililer 
cuslodiri  !  Homo  itaque  non  amittit  quod  semei 
accepit :  Deus  aulem  possessionis  suae  jure  frauda- 
bitur?  Terrenae  militiae  duces,  eos  sibi  qui  militiam 
professi  sunt,  vindicant;  nos  in  divini  procinctus 
arma  juramus,  charactercm  nobis  militiae  coelestis 


cadaver  inveniunt.  Hoc  itaque  modo  dum  sanclo  &  imprimimus,  el  notam  nobis  inurere  transfugii  non 


proposito    vagalionis    sutf    quisquilias    pnetulit , 
utriusque  laboris  meritum  delusus  amisit. 

Verum  ego  dum  dulcedine  tuae  charitatis  illectus, 
sermonem  diutius  protraho,  hon  clara  me  est,  quod 
modum  jam  compendii  epislolaris  excedo.  Porro 
autem  non  ego  te  peritum  radis  admoneo,  non  de 
Scripluris  exempla  propono,  sed  tanquam  rosticus 
res  tantum  domesticas  retuli ;  ut  quotidianis  stoma- 
chum  dapibus,  hebetem  vilibus  ad  edendum  siliquis, 


timemus?  Dedisti  Deo  non  aurum,  non  equnm,  non 
denique  alienum,  quod  extra  te,  sed  temetipsum,  et 
nunc  subtrahere  niteris?  Quam  ergomercem  vice  tui 
Domino  permutabis?  i  Quam  enim  commutationem 
dabithoiiio  pro  anima  sua?  (Matth.  xvi.) »  Quanquam 
Moyses  in  lege  praecipiat:  c  Homo,  inquil,  qui  voiuut 
feceril  etspoponderitDeoanimam  suam,  subaeatima- 
tione  701  d&bit  pretium  (I*evU. xxvn).  i  Ubi  solertcr 
altendendnm  esl  quod  paulo  inferitis  subinfertur  : 


675 


S.  PETRl  DAMIANl  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  IIL  —  OPUSCVLA  YARLV. 


676 


fili  mi,  quam  terribilem  in  tc  sentcntiam  vir   sa-  A  traneo  spopondisli,  sed  lemetipsura  Deo  specialiter 


piens  manifeste  depromal  :  c  Initium,  ait,  snperbiae 
hominis,  aposlalarc  a  Deo,  quoniam  ab  eo  qui  fecit 
illtiin  reccssil  cor  cjus ;  qnouiam  initium  omnis  pec- 
cati  est  supcrbia  :  qui  lenueril  illam  ,  adim- 
plebitur  mnlediclis  ,  et  subvettct  eum  in  finem 
(Ecclu  x).  > 

Ergo,  fralcr  mi,  juxla  consilium  ejusdcm  sapien- 
tis  :  i  Converlere  ad  Dominum,  et  reliuque  peccala 
tua,  precare  ante  faciem  Dei,  et  minue  offendicula 
(Ibid.).  i  Ubi  prnesto  subjiingit  ;  *  Reverlere  ad 
Dominum,  el  avertere  ab  injustitia  tua ;  ct  nimis 
odilo  exsecraiion-m,  ct  cognosce  juslitias  et  judicia 
Dei,  etsta  in  sorte  proposilionis  et  oralionis  aitissimi 
Dci  (Ibid.).  >  lllud  eliam  ejusdem  viri  le  non  pra_- 


obtulisti!  Coppisli  quidem  divini  amoris  igne  ferve- 
scere,  cum  le  decrevisli  militise  coelestis  obsequio 
mancipare  :  ardere  scilicetper  spiritum  cocpisti,sed 
per  degcnerem  carnis  ignaviam  lepuisli.  Unde  per 
Apocalypsim  Joannis  senteulia  haecin  le  divina  diri- 
gitur,  cum  lorpens  aniinus  tuus  a  sancto  proposito 
revocatur :  c  Utinam  frigidus  esses  aut  calidus; 
scd  quia  tepidus  es,  et  nec  frigidus,  neque  calidus, 
incipiam  te  cvomere  ex  ore  mco  (Apoc.  m).  i  Sane 
pralerquam  cibtis  evomilur,  nulli  prorsus  usui  con- 
gruus  ju.licalur.  Tu  vero  et  in  corpus  Cbristi  lan- 
quam  suave  refectionis  epuium  trajecisti,  dum  ob- 
servandis  ejus  excubiis  te  per  astipulationis  elcom- 
missionis  judicium   tradidisti;  nuuc  autem,   prob 


tereat.  «  Non  impodiaris  orarcsemper,  elnon  verea-  B  dolor!  quasi  fasliditus  evomers,  dum  vottim  spon- 


ris  usque  ad  mor.em  jiistiiicari ;  quoniam  merces 
Domini  manei  in  aeiernum  (Eccli.  xvm).»  llludetiara 
non  obliviscaris  :  c  Non  tardes  converli  ad  Domi- 
num,  el  ne  difleras  de  die  in  diem;  subiio  enim 
veniet  ira  iiiius,  et  in  tempore  vindiclx  disperdel 
te  (EccL  v).  >  Ecclesiasles  etiam  dicit :  i  Memento 
Creatoris  tui  in  diebus  juventutis  tuae  ,  antequam 
veniat  tempus  afflictionis  tuas ,  et  appropinquenl 
anni  de  quibusdicas  :  Non  miiii  placent  (Eccle.  xn). » 
CAPUT  II. 

Quod  qui  vota  non  perficil,  Deum  videlur  irridere. 

Obtulisti  temelipsum  Deo,  et  factus  refuga  sub- 
traxisti?  Deum  puerum,  et  le  facis  ovum.  Nam  duin 
te  sibi  prius  oblatum  conaris,  quasi  ludendo  subdu- 
cere,  videris  eum  velle  velul  pucrum  obgannire.  C 
i  Nolite  errare ;  Deus  non  irridelur.  Quae  enim  se- 
roiuaverit  bomo,  b«ec  inetet  (Gal.  vi).  >  Deiudis  au- 
ctorem,offendis  mendacio  verilatem.  Porro  cum  Detis 
*it  procul  dubio  Veritas,  nullo  magis  offenditur  vilio 
quam  mendacio.  Audi  itaque  quid  in  Deutcronornio 
per  Moysen  Dominus  dicat  :  c  Cum  voltiin  voveris 
Domino  Deo  luo,  non  lardabis  reddere ;  quia  rcquiret 
iliud  Dominus  Deus  tutis ;  et  si  moratus  fueris,  repu- 
labilur  tibi  in  peccaluin  :  si  nolueris  poliiceri,  absque 
peccato  eris ;  quod  atitem  semel  egressum  est  de  la- 
biis  tuis,  observabis,  et  facies  sicut  promisisti  Do- 
mino  Deo  tno,  et  propria  voluntate,  et  ore  tuo  io- 
culus  es  (Deut.  xxin).  >  Imo  perpende  insuper,  et 
hxc  quam  fonnidoiosa  sententia  sit,  quam  per  Evan- 
geliuin  Dominus  inlonat,  dicens  :  t  Nemo  mittens 
manum  suam  ad  aralrum,  et  respiciens  retro,  aptus 
estregno  Dei  (Luc.  ix).  >  Spopondisti,  et  sponsionem 
violare  non  metuis?  Vovisli,  et  votum  solvere  negli- 
gta?  com  Psalmista  dicat :  c  Venile  et  reddite  (Ptal. 
lxxv).  >  Salomon  etiam  in  Proverbiis :  c  Fili  mi, 
inqoit,  si  spopouderis  pro  amico  tuo,  defixisli  apud 
extraneum  manum   tuam  ;   illaqueatus  es  verbis 

<oris  lui.  el  cantus  nronrits   ?^rr=r.r.:V.::-   !:_!;_    __■* 


sionis  refringere  ac  violare  conaris;  non  attendens 
quod  in  libro  Numeri  per  Moysen  Doniinus  ait :  c  Si 
quis  virorum  votum  Domino  voveril,  aut  se  coiH 
strinxerit  juramenio,  non  faciet  irrilum  verbum 
suum;  sed  omne  quod  promisit ,  implebil  (Num. 
xxxii).  i  Et  quidemin  conspeclu  bominum  laicuses 
perpatudamenli  ac  sa?cularis  babilus  speciem;  sed 
in  Dei  omnipolcmis  obtutibus  a  monacbo  cecidisti 
pcr  violalam  sacri  proposili  sponsionem.  Coram  Iio- 
minibus  stare  conspiceris,  sed  in  conspectu  Domini 
cccidisli.  Nam  quod  tibi  fuerat  ante  commissionem 
liciluiii,  de  Cftlcro  libi  licere  non  polerit,  dum  a 
melioris  propositi  deliberatione  succumbis. 
CAPUT  III. 
Bona  opera  fidem  frangeniium  Deo  minus  plactnt. 
Sed  quia  mibi  forte  non  credis,  meisque  sermoni- 
bus  fidem  adhibere  contemnis,  beaiits  saltem  libi 
Gregorius  papa  sufficiat,  qui  hoc  in  terlia  expositio- 
nis  bomilia  super  Ezechielem,  per  baec  eadem  quas 
supponimus,  vcrba  declaral :  c  Sunt,  ait,  nonnuili 
qui  bona  quidem  quae  novcrunt  operanlur,  atque 
bcec  opcrantes,  meliora  deliberant ;  sed  retractan- 
tes  mcJiora,  quae  deiiberavcrant  iinmtitanl.  Et  qoi- 
dem  bona  agunt  quae  ccepcrunt ;  sed  a  melioribus, 
qua.  dcliberaverant ,  succtimbunt.  >  Hi  nimirum 
ante  bumana  judicia  stare  videntur  in  opere,  sed 
ante  omnipolenlis  Dei  oculos  ceciderunl  in  delibe- 
ratione.  Unde  Jlt  plerumque,  ul  et  bonum  opus 
eorum  minus  placeat  Deo  ;  quia  cum  per  men- 
V  tis  deliberalionem  in  meiiori  gradu  inconslanter 
ponilur,  hoc  ipsum  cogilalionis  inconslanlia  ac- 
cusat. 

Sed  quia  perfecti  quique  magna  se  discrelionis 
sublilitale  conspiciunl,  ne  ad  deteriora  unquain  vel 
in  opere,  vcl  in  cogitatione  deiabantur;  et  quanlum 
quolidie  proGciunt,  incessanter  pensant,  recte  de  bis 
dicitur  :  c  Non  revertebantur,  cum  incederent ;  sed 

:-::r-"- '-:::  i_»ii.  _rr:r__r_  TMzrr.  _rr__.__:___:_L_."._?  (F*ech. 


C77 


OPUSC.  XLIL  —  DE  NON  FALLENDA  FIDE  DEO  OBSTRICTA. 


67* 


grayi  iiiiqiiitate ;  semini  nequam,  filiis  sceleratis  :  A  teris,  auclorilatis  le  lora  cohibcant,  pravisque  cona- 


dereliquerunt  Doniinum,  blaspheraaverunt  sancium 
lsrael,  abalienatt  sunt  retrorsum  (/«i.  i).  >  De  qui- 
bus  Jeremias  :  c  Facli  sunl  retrorsum,  et  i.on  ante 
(Jer.  vn).  i 

Perpende  ergo,  quia  qui  retrorsum  abalienatur  in 
seminc  nequam,  et  inter  sceleratos  filios  ponuntur : 
itlos  scilicet,  qui  non  cum  benedictione  dignis  in 
baereditatis  jura  succedunt,  quibusdictum  est :  c  In 
hoc  vocati  estis,  ut  benedictionem  haerediute  possi- 
deatu  (/  Petr.  111) :  i  seJ  cum  eis  potius,  qui  sen- 
tentiam  perpetuae  matediclionis  incurrunt,  quibus 
utiquc  dicilur  :  c  Maledicti  qui  declinant  a  mandatis 
tuis  (PsaL  cxvni).  >  Expedire  le  coepisti,  frater,  de 
^aqueis  hujus  perniciosi  ac  deceploris  mundi,  et 
feslinare  ad  dulcedinein  Dei ;  nunc  disponis  a  Deo  B     Audi  nihilominus  el  Leonis  papae  decrelum  (Leoni$ 


tibus  concorditer  atque  ideo  valenter  obsistant.  Et 
dum  per  anfractus  oberrare  contendis,  obicilmi 
undique  circumpositis,  iuvitus  ad  recti  tramitis  li- 
neam  revertaris.  Atlende  igitur  quid  statuerit 
Chalcedonense  concilium  (Aet.  xv,  can.  7)  :  (Qui 
monachorum,  iuquit,  vitam  expetiverunt,  staluimus, 
neque  ad  mililiam,  neqnc  ad  dignitatem  aliquam  ve- 
iiire  mundanam.  Sed  hoc  tcnlantes,  et  non  agen- 
lcs  poenitentiam,  quominus  redeant  ad  hoc  ,  quod 
propter  Dominum  primitus  elegerunt  9  anathema- 
tizari.) 

CAPUT  IV. 

Conciliorum  decrelis  religioste  vilce  propositum  re/tit- 
quentes  damnantur. 


recedere,  et  mundi  le  rursus  laqueis  implicare? 
Contra  quod  Petrus  ait :  c  Si  enim  refugientes 
coinquinationes  mundi  in  cognilionem  Domini  noslri 
et  Salvaloris  Jesu  Chrisli,  his  rursus  implicati  supe- 
rantur,  facta  sunt  eis  posteriora  deteriora  prioribus 
(/  Pet.  n).  >  Melius  eniin  cral  illis  non  cognoscerc 
viam  juslitiae ,  quam  post  agnitionem ,  retrorsum 
converti  abeo  quod  illis  tradilum  est  sancto  man- 
dato.  Contigit  enim  eis  illud  vere  proverbiura  :  c  Ca- 
nis  reversus  ad  suum  vomilum,  et  sus  lota  in  yoIii- 
Ubro  luti  (Prov.  xxvi).  > 

Porro  sicut  per  propheum  dicitur :  i  Quam  du- 
rum  et  amarum  est  dereliquisse  te  Dominum  Deum 
luum  (Jer.  u).  >  Iterumque  de  le  tuisque  simillbus 


pp.  epist.  90,  od  Rusticum  Narb.  ep.  apud  Grat.  20, 
q.  3,  Proposilum)  t  :  Propositum  monachi  proprio 
arbitrio  aul  volunlale  susceptum,  descri  non  potest 
absquc  peccato.  > 

Quod  eniin  quis  vovit  Deo  debet  reddere.  Unde 
qix  relicta  singulariutis  professione,  ad  miiiliam 
vel  ad  nuptias  devolutus  est,  publicac  poeniteniiae 
satisfactione  purgandus  est;  quiaelsi  innocens  mi- 
litia,  el  honestum  esse  potest  conjugium,  cleciionem 
lamen  meliorem  deseruisse  transgressio  est.  Mo- 
nachi  plane  propositum  proprio  tunc  arbitrio  snsce- 
pisti,  cum  ad  monachicum  le  transilurum  ordinem 
spopondisti. 

Hinc  est,  quod  egregius  ille  vir  non  ait,  quod  in- 


c  Me,  inquit,  dereliquerunt  fontem  aquae  vivae,  et  fo-  **  dult  <luis  non  debel  e*"ei'e;  sed  polius  aif,  quod    ' 


derunt  sihi  cislernas,  cisternas  dissipaus,  quae  con- 
tinere  non  valent  aquas(/6t</.).>  Quos  contra  Paulus 
admonet,  dicens :  c  Yidele,  fratres,  ne  forte  sit  iu 
aiiquo  vestrum  cor  malum  incredulilalis,  discedendi 
a  Dco  vivo  et  vero  (Uebr.  m).  >  A  Deo  plane  non 
receditur  gradibus  pedum,  sed  pravorum  perpelra- 
tionibus  operum.  Et  cum  a  celsioris  propositi  subli- 
mitate  corruitur,  tunc  a  Deo,  qui  est  verlex  el  cardo 
bonorum  omnium  ,  infelix  aniina  separatur.  Non 
suflicit  libi,  quia  sacri  ordinissponsionem  violala  fide 
conarisiufringere,  nisi  elejusdum  perversae  defensio- 
nis  audaciam  velis,  et  in  alios  frivolis  quibusdam 
argumenutionibus  propagare.  Dogmatizas  enim,  ut 


vovit  Deo  debet  reddere.  Ut  evidenter  edoceat, 
quoniam  el  vovere,  est  suscipere ;  el  votum  frangere. 
procul  dubio  sacrum  propositum  violare.  Hinc  est, 
quod  postmodum  non  dicit,  sacfum  habitum  dc- 
seruisse ;  sed,  electionem,  inquit,  meliorem  desc- 
ruisse,  transgressio  est.  Hinc  est  etiam,  quod  in  To- 
ielano  concilio  reperitur  (Conc.  fol.  vi,  can.  48)  : 
(Monachum  autem  palerna  devotio,  aut  propria  pro- 
fessio  facit,  quidquid  horum  fuerit,  allegatum  [f.  al- 
ligatum]  tenebit.  Proinde  his  ad  mundum  revertendi 
recludiinus  adituin,  et  omnes  ad  saeculum  interdici- 
mus  regressus.) 
Scd  jam  ab  his  supersedendiim  cs(,  ne  dum  pro- 


arbilror,  quia  licet  quispiam  manibus  se  commitut  n  POsUionem  nostram  pluribus  niiimur  S  ripturarum 

«  i      ..  .  ii.  .  .  .  SM  laclinrtAtiiic  «illAfroi»*»    viilAnmni»  in   Amclnl>ii»i    MmnAn- 


abbatis,  et  sacrum  polliccatur  subire  propositum, 
uon  prohibealur  hujusmodi  sponsionis  violare  pro- 
missum.  Ex  quibus  profecto  assertionibus  haeresis 
oriiur,  nisi  conalus  iste  tuus  quantocius  reprimatur. 
Neque  euiin  inox  ut  quis  in  haeresim  labiiur,  jure 
proiinus  haerelici  vocabulo  denotatur;  sed  ille  dun- 
taxat  haereticus  merilo  dicendus  est  qui  luetur  erro- 
rem,  qui  defendil  abomiaabilis  perfidiae  pravitatem. 
Praeterea,  nec  abs  re  esse  credimus,  si  vel  paui  a  de 
sacris  canonibus  exemula  nonamus  :  auatenus  ex 


testimoniis  allegare,  videamur  in  epistolari  corapen- 
dio  lacinias  lexere.  His  igitur  tantisper  instruclus 
exemplis  diligentcr  attende,  quam  plectibilis  sit  ex- 
cessus  sponsioncrn  sacri  ordinis  violare.  Quamobrem, 
dilectissiine  fili,  venenata  maleblandientiumcontemue 
consilia;  perniciosa,  vel  potius  mortifera  suadentinm 
ridcndam  perhorresce  veniam,  et  a  sibilis  antiqui 
serpentis  aures  obtura.  Sacrum,  sicut  pollicitug  es, 
non  tardes  adire  propositum  ;  ut  non  cum  his  qui 
aposiati  sunt  subruaris,  quod  absil,  in  pcenam ,  sed 


679 


S.  PETRI  DAMIAM  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.— OPUSCULA  VARIA. 


cso 


705  7oeopuscULUM  QUADRAGESIMUM  TERTIUM, 

DE  LAUDE   FLAGELLOLUM    ET,  UT  LOQUUNTUR,  DISCIPLINJE. 


Argoventuhw  —  Inlermissam  a  cocnobii  Casinensis  monachis  singulis  diebus,  qui  Sabbatum  praecedunt, 
verberibus  in  conspectu  omnium  corpus  aftliclandi  consaetudinem  revocandam  esse,  multis  rationibus 
conatur  oslenderc. 


Sanctis  fratribus  in  Casini  montis  coelesti  scliola 
degenlibus,  Petrcs  peccator  monacbus  servitu- 
tem. 

Observatio  setlac  feriae,  dilectissimi,  cui  vestra 
sancta  devotio  dedicavit,  el  jejunii  salularis  inediam, 
et  apostolicorum  verberum  disciplinam,  quot  bomi- 
num  multiludines  ad  exemplum  salulis  ailraxerit,  et 
lanquam  novella  divinae  planlaiionis  oliva  in  exube- 
rantium  germinum  propagines  pullulaverit»  lestes 
sunt  non  modo  monasteria  veslra,  hoc  esl,  quac  suo- 
rnm  gaudenl  imilari  vcsiigia  magislrorum,  sed  ci 
multitudhics  urbium  alque  villarum,  quae  se  conv 
muniler  ingercnles  atque  laelanles  idipsum  plausi- 
bililer  arripiunt  inslitutum  Adeo  ut  plerique  prae 
devolionis  ardore  concepto,  nisi  quantocius  liujus 
observantiae  suscipianl  rcgulam,  non  levein  se  re- 
putenl  propriai  salutis  pciTerre  jacluram ;  nnllale- 
nus  ambigentcs,  quia  dum  die  crucis  per  corpora- 
lem  alimentorum  se  continenliam  maclant,  passionis 
Rcdemploris  iu  veritale  communicanl;  atque  ad 
Dominicae  resurreclionis  gloriam  se  pervenire  non 
inaniler  credunl ;  dum,  Cbristo  in  cruce  pendenle, 
ipsi  quoque  suse  carnis  illecebras  per  abnegatae  refe- 
ctionis  palibulum  crucitigunt.  Hinc  est  quod  ait 
Aposlolus  :  i  Si  compalimur,  et  conregnabimus  ; 
si  commorimiir,  et  convivemus  (//  Tim.  n).  >  Et 
iterum  :  c  Si  complantati  facli  sumus  siinililudini 
mortis  ejus ,  stmtil  et  resurreclionis  erimus  (Rom. 
vi).  i  Et  paulo  posl :  c  Si  autcm  mortui  sumus  cum 
Christo,  credirnus  quia  simul  eliain  vivemus  cum 
ipso  (Ibid.)*  i 

CAPUT  PRIMUM. 
Dwmonis  aslulia  quanta. 

Sed  sciendum  est  quod  humani  generis  inimicus, 
dmn  lotum  saciiflcium  non  valel  de  manibus  offc- 
renlium  rapere,  more  quasi  harpyia?,  partem  saltem 
*  quamlibet  conalur  aufcrre.  Uiuc  est,  quod  cum 
Abraham  Deo  sacrificitim  ex  diversis  animalibus 
obtuiissel,  scripium  esl :  c  Quoniam  descendcruol 
volucres  super  cadavera,  et  abigebal  eas  Abrabam 
(Gen.  xv).  >  Super  mactata  quippe  cadavera  de- 
scenduni  volucrcs,  dum  ad  rapicudum  sacriflciura 


ndlirt^AMtm 


«iiiM    nAP'iu\mr 


AA*»A<Vk    e/\ 


A  per  ora  qnorumdam,  tanquam  per  vasorum  suorunl 
organa,  vobis  concrepal,  dicens  :  Jejunio  quidem 
non  penilus  improbandum  est  corpus  atterere ,  sed 
turpe  nimis  et  inhoneslum  est  ante  tot  fratrum  in- 
tiientium  oculos  membra  nudare.  Et  unde  vox  ista 
procedit,  nisi  ab  illo  qui  parentes  generis  noslri 
nudilatem .  erubescere  compulilf  (Gen.  11.)  Ante 
vocem  quippe  serpentis  ,  ait  Scriptura  :  Erat 
merque  nudus,  Adam  scilicet  el  uxor  ejus,  et  non 
crubcsccbanl.  At  poslquam  eis  venenala  consilia 
caliidi  draconis  insliliavii  asiutia,  protintis  scrip- 
tum  est  :  c  Cumque  cognovissent  se  esse  nu- 
dos,  consuer.mt  folia  ficus,  et  fecerunt  sibi  perizo- 
mata  (Gen.  n).  i  Audenter  dicam,  dilectissimi  fra- 
trcs  mei,  quia   quisquis,  tit  compaiiantur  Cbrislo, 

B  nudaii  veslibus  erubescit,  hic  protul  dubio  serpentis 
verba  audivit ;  et  quia  de  sua  nudilale  confundilur, 
instar  primi  parenlis,  a  divinis,  ut  ita  loquar,  as- 
peclibus  occuhatur  :  c  Vocem,  inquit,  tuam  audivi 
in  paradiso,  et  timui  eo  quod  essem  nudus,  el  ab- 
scondi  me  (Ibid.).  i  Et  revera  sinedubio  celalur  a 
facieDei  qui  portare  dedignatur  improperiumGhristi, 
cum  Apostolus  dical  :  «  Exeamus  igitur  extra  ca- 
stra  ad  eum,  iinproperium  ejus  portantes  (tiebr 
xm).  > 

Ilumilis  ergo  frater  extra  caslra  cum  Paulo  simul 
egredilur,  et  portare  Salvatoris  impropcrinm  non 
verelur;  superbus  autem  et  arrogans  707  <lms~ 
quc  pctit  cum  primo  parente  lalibulum,  ut  omnia 
cernentis  Dei  vitet  aspectum  ;  nimirum  ex  illis  est 

C  quibus  dicitur  :  c  Discedite  a  roe,  operurii  iniqnita- 
tis,  quia  nescio  vos  (Luc.  xiu).  i  Nescio,  inquii, 
quia  vos  fugientes  a  me  non  vidi,  hoc  cst.  clalionis 
vestrae  superbiam  reprobavt. 

CAPUT  II. 
Qui  dicantur  celnri  a  faeie  Dei. 
Porro  cum  in  ini*iosalularishiijiisobsen^n»i32unm> 
quisque  vestrom  ct  disciplinam  nudus  acciperet,  et 
nuditatis  ignoininiam  non  limcrcl ;  quis  vos  posl- 
modiim  fascinavit  et  Chrisli  passionem,  qnx  mundi 
decus,  et  sulus  est  hominum,  erubescere  docuit? 
Absit  aulcm  ul  vobis,  dominis  videlicet  meii,  illud 


tftl  OPUSC,  XLW.  —  DE  LAUDE  FLAGELLOkUX.  9*1 

jufe  devorat,  si  quis  accipit,  si  quts  exiottitur,  si  A  gladios   i»  ccriamine  eorroisscnt.    Uic  cuni  aii- 
quis  in  faciem  vos  csedit  (U  Cor.  xi).  *  Qnae  ui 


mirum  oronia  ad  doctrinaiu  pcrversa  dogmatizan- 
tiuia  pertinere  quis  ambigat  ?  Porro  aulem,  sicut 
dixit  Deus  ad  Adam  :  «  Quis  enim  iadicavit  tibi  qitod 
nudus  esses,nisiquod  exligne  dequotibipraeceperafn 
oe  comederes  comedisti  ?  i  (Gen.  in.)  ita  vobis  non 
mimerito  valeat  cum  jurgio  severitatis  intendi : 
Quis  ad  hoc  vos  induxit  ut crucis  Cbristi  porlarecon* 
tuineliam  timeretis,  nisi  quia  verba  cujuspiam  male 
suadentis  audistis? 

ilinc  est  eiiam  quod,  a  me  soQicite  perqitisiti 
quod  eral  in  causa,  siropliciter  mihi  respondislia 
quia  videlicet  pise  memori»  Stephanus  cardinali* 
hoc  iiisugillando  derisit^ac,  velutindignamremcon 


quando  nwi^raviter  sauciatus  in  pectore  cecidis- 
set,  quoniam  procul  erat  a  propriis,  in  alieua 
receptiis  domo  decubuit :  ubi  tandiu  vulnusculum 
medicinalis  industriae  sedulitate  curavit,  donec  re- 
sumptis  aliquauiulum  viribus,  in  melius  de  languore 
convaluit.  Blisso  atque  ab  uxore  sua  vehiculo,  ut,re- 
diret  ad  propria  iaetus  quidam  praesto  surrexit ;  sed, 
dignum  stupore  miraculum  !  totum  ctim  armo  bra- 
chium  in  leciulo  dereiiquit ;  atque,  ut  rem  audias 
inaiiditam,  nullam  tunc  doloris  molestiam  sensit, 
sed  sic  sua  Canquam  aliena  miratus,  et  se  repente 
debilem  reperit,  et  convulsum  a  se  brachium  eminus 
jacere  conspexil.  Justo  nimirum  Dei  judicio  faclum 
est  ut  repenie  brachium  perderet  quo  videlicet  re- 


«puens  et  exsecrando  despiciens,  ne  ulterius  fieret  B  pentinae  morlis  ministra  tela  creduliter  fabricassct, 


penitus  interdixit.  Nec  mirum,  eum  Apostolus  dt- 
cat  :  c  Verbum  crucis  pereuntibus  quidem  stulUiia 
esl;  bis  autem  qui  salvi  fitint,  id  esl  nobis,  virtus 
Dei  est  (7  Cor.  i).  i  Domnuin  plane  Siephanum  cuin 
credam  per  Cbristi  gratiam  nonnullis  floruisse  vir- 
iutibus,  morbo  tamen  elationis  iaboras^e,  protu  fer- 
vor  juventulis  irapelleret,  dicebatur  :  el,  forte  justo 
Dei  ownipoteotis  exigente  judicio,  faclnm  est  ut 
propter  hujus  verbi  piaculum  obilum  incurreret  re- 
pentinum*  Brevi  quippe  temporis  spaiio  posiquam 
fcaec  vobis  verba  locutus  est,  accepit  anlidolum. 
Festivitate  vero  B.  Scholasticae  virginis  invitanle, 
quasi  vegelus  et  jani  incolumis  ad  nocturnuin  sur- 
rexit  officium ,  eodcmqu*  die  prior  ipse,  deinde  ger- 


et  ubi  vulnus  non  periulit,  ibi  se  vulneratum  inve- 

nit,  qui  saepe  quamplurimos  per  feralis  artis  inge- 

nium  improviso  vulnerc  sauciavit. 

CAPUT  IV. 

Terribilis  judicii  comminatio. 

Utergo  ad  id  quod  exorsum  est  sermo  recurrat, 

quisqnis  ifiscrplinam  suscipere  pro  nudilate  sui  cor- 

poris  erubescit,  procul  dubio  cum  Adam  Dei  deam- 

bulantis  in  paradiso  fugil  aspectum,  et  crucifixi 

Christiconvinciturridere  [f.  irridere]  supplicium ;  nec 

eum  sequitur  qui,  ut  nos  liberaret  a  maledicto,  ipsa 

factus  est  malediclum  (Gal.  m);  sed  illum  potius  imi- 

tatur  qui  omoes  de  sublimi  videt ,  et  ipse  princeps 

esl  super  omnes  filios  superbiae  (Job  xli).  llle  nimi- 


roanus  ejus  junior  repente  defuncii,  atque  aitera^  rum  indutus  est  glorta,  dequo  per  prophetam  dici- 


4ie  pariter  siint  sepultu 

Et  credi  forsitan  digne  poiest  hoc  divina  fuisse 
moderatione  disposiiuro  ui  venerabilis  ille  frater 
in  ejus  potissiroum  virginis  die  judicium  improvisae 
morlis  incurreret,  contra  cujus  monasterium  incauti 
sermonis  arrogautiam  preluiisset ;  quatenus  ob  hanc 
cuipam  animam  illius  iaesio  nuUa  contingerei,  pro 
qua  momentaneae  mortis  poenam  caro  ejus  tam  su- 
bito  706  corruens  pertulisseL  Saepe  namque  sic 
divinae  juslitiae  misericordia  permiscelur,  ut  in  hac 
vita  peccator  dignam  perpelrati  sceleris  recipiat 
vicem,  quatenus  iilic  aeternae  damnationis  fugiat  ul- 
tionem ;  et  hic  eum  finiendi  supplicii  pcena  per- 
cellat,  ut  illic  ultionem  quae  nuuquam  finitur  eva- 
dat. 

CAPUT  111. 

Fabri  digmm  supplicium  divino  judieto  constt- 
lutum. 
Hic  plane  ad  memoriam  redit  quod  mihi  nuper 
Petrus  de  Burgo,  vir  videlicet  clarissimus,  retuiit : 
Faberest,  inquit,  in  regionequae  Pilonicum  dicitur, 
artis  malleatorum  apprime  peritusv  et  in  fabrican- 
dis  maxime  lanceis  atque  sagittis  circumquaque 
notissimus :  spretis  scilicet  ferramentis  et  utensiiibus 


tur  :  c'Omnis  lapis  pretiosus  induineutum  tuum 
(Ezech.  xxiv) ;  »  sed  propter  elati  tumoris  arrogan- 
tiam  in  confusionem  corruit  sempiternain.  Iste  vcro 
est  cujus  et  persecutores  cl  sectatores  iinum  con- 
corditer  profitentur  opprobriitm.  llli  siquidetn  insi- 
diantes  dicunt :  c  Horte  turpissima  condemnemus 
eum  (Sap.  n);  i  isti  vero  poenitentes  ciamant : 
c  Nos  pulavimus  709  eum  <Iuasi  leprosum  et  per- 
cussum  a  Deo  et  hamiliatum  (Isa.  liii).  >  Quibu»  uti- 
que  verbis  supra  jam  probeta  praeiniserat :  i  Non 
erat  ci  neque  species  neque  decor :  et  vidimus 
eum,  el  non  erat  aspectus;  et  desideravimus  eum 
despectum,  et  novissimum  virorum,  virum  dolorum, 
el  scientem  infirmitatem,  etquasi  abscondilus  est 
°vuitus  ejus  et  despcctus ;  unde  nec  reputavimui 
eura  (Ibid.).  > 

Dic  ergo,  quisquis  es  qui  Christi  passionem  su- 
perbus  irrides,  qui,  cum  eo  nudari  flagellarique 
despiciens,  nuditalem  ejus  et  cuncta  sopplicia  i  n- 
quain  nugas  ac  naenias  et  quaedam  somniorum  deli- 
ramenla  subsannas;  quid  facies  cum  eum,  qui  pu- 
blice  nudatus  est  ei  in  cruce  suspeasus ,  videris  iti 
majestatis  suae  decore  conspicoum,  angelicis  agmi- 
nibus  undique  consiipatum  ,  incomnarabilis  spleu  - 


683 


S.  PETRI  DAMIANl  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  -  OPUSCULA  VAIUA. 


m 


solio  praesidentem,  et  omne   genus  humanum  ic-  a  *<«*>   disclpulis  deliciose  viventibu»   quodiimmodo 

per  Jsaium  Dominus  dicit .  i  Et  nunc  audi  baec,  de- 
licata  et  habitans  coiifidenter,  quae  dicis  in  corde 
luo  :  Ego  sum,  et  non  est  prceler  me  amplius,  non 
sedebo  vidua,  el  non  videbo  sterfiilatem;  venieiit 
tibi  haec  duo  subito  inuna  die,  sterilitas  et  vidttt- 
tas(/<a%  xlvu).  >  David  plane,  ut  nudus  incederet, 
sanctus  qui  in  eo  eral  Spirilus  impulit;  Micl.ol 
vero  paternus  ille  possessor,  ut  eum  msotex.ter  ar- 
guerel,  incitavit.  De  quo  videJieet  posses&ore  dici* 
lur :  c  Quia  insiluit  spiritus  Domiui  malus  in  Saui 
(I  Reg.  xvi).  i  Ideoque  sine  ulla  dubitatione  cre- 
dendum  est  quia  divinus  ei;m  Spiritus  provccat 
qui  ad  honorem  crucis  Chrisli  se  humiliter  midat, 
ct  ille  superbi  Saul  spiritu  in  arrogantiam  tumoris 
Quis    te   delicatum  atque   tenellum    aggregabit  B  attoilitur,   qui  se,  ut  crucilho  Christo  parlicipet. 


cto  acquitatis  examine  terribiiiter  judicantem?  Tunc 
sol  obscurabitur,  luna  tenebris  involvetur,  stellae  de 
ccelo  cadent  v  fundamenta  montium  conlremiscent, 
ecoli  tristibus  radiis  coruscabunt,  terra  simnl  et 
aer  flammis  iii  excelsa  furentibus  cremabuntur, 
el  eiementa  pariter  omnia  confundentur  {Matth. 
xxiv);  el  tu  ornate,  tu  molliter  et  decenter  indute, 
intra  ista  quid  facies?  Qua  fronte,  qua  praesumplio- 
nis  audacia  illius  gloriam  participare  sperabis, 
eujus  portare  eoiitunieliam  et  tgnominiam  de- 
spextstr? 

CAPUT  V. 

Quod  Chrisli  vulnera  sunt  tensuum  nostrorum  tnedi- 
camenta. 


collegio  mariyrum,  in  quorum  corporibus  videbun- 
tur  in  gloria  universae  non  modo  virgarum  vibiccs 
sed  et  innumerabilinm  vuluerum  cicalrices?  Chri- 
stus  crucis  non  erubuit  lurpitudiuem ;  et  lu  putidae 
carnis  lua?  vermibus  devorandae  confunderis  nudila- 
16.  Ille  nudalur,  caedilur,  nectilur  vinculis,  oblini- 
tuc  sputis,  quinqueparlilo  vulnere  illius  caro  perfo- 
dilur,  utnos  a.viliorum,  qua3  in  nos  per  quinque 
sensus  ingrediuntur ,  irruptione  curemur;  et  tu 
rascivus,  tu  uuclus,  tu  petulculus  ac  tenellus,  non 
vis  thesaurum  carnis  tuae  hominibus  detegi,  ne  roor- 
laiis  vel  terrena,  quod  absit  !  sed  magnum  quid 
debeat  aestiniaii?  Paulus  apostolus  ler  virgis  in  pu- 
blico  cseditur,  nec  veretur ;  quinquies  quadragenas 


exuere  dedignalur.  Quac  profeclo  superbia  sic  eum 
ab  ipso  humiiitalis  auctore  divisit,  ut  ne  S.tmuci 
quidem  sibi  veniam  impetrarc  poluerit. 

Egregium  prophetarum  Isaiam  pubtice  coram 
omni  populo  nudum  incedere  Dominus  imperat,  et 
monachus,  qni,  utita  loquar,  uuius  staleris  impar 
est,  nudari  coram  paucis  fratribus  erubcscit  r  c  Va- 
de,  inmitf ,  solve  saccum  de  lumbis  tuis,  et  calcea- 
inenla  tolle  de  pedibus  tuis;  i  moxque  stibjuticium 
esl :  c  Et  fecit  sic,  vadens  nudus  et  discalceatus 
(/*</.  xxj.  i  Et  notamdum  quia  non  molle  carba- 
sinum,  non  slamineum  delicatum ;  sed,  aitt  soive 
saccum  de  lumbis  tuis.  Ut  ex  vestis  inollitie  colligas 
quam  delicaie,  quam  molliter  vixerint  quoscunque 


una  minus  in  judicio  accipit,  el  laeUtur ;  praelerea  C  etiam  sub  lege  veleri  Spirilus  veriiaiis   implvVit. 


gaudere  se  dicit  iu  frigore  et  nudilale  (//  Cor, 
v).  Petrus  cum  coaposlolis  omnibus  flageUatur, 
atteritur  in  concilio  Pharisaeorum;  et  omnes  glo- 
riautur  atque  tripudiant,  quia  dignatus  est  eos  Jestis 
pro  siio  nominc  contumclias  pali  (Acl.  v).  David 
propriis  indumcnlis  exuius,  elEphod  lineo  praecin- 
ctus,  anle  arcam  Domiiti  lolis  viribus  sallat;  ct 
non  suam  sed  Dei  gloriam  quxrcns,  alque  a  re- 
galis  genii  gravilale  declinans,  iu  Dei  omnipolenlis 
honore  conjubilal.  Cui  Michol  :  <  Quam  710  ?'°" 
riosus,  inquit,  hodie  fuit  rcx  Israel,  discoopcriens 
se  anle  ancillas  servorum  suorum  !  et  nudatus  est, 
quasi  si  nudelur  umis  ~de  scurris  (//  Reg.  \i).  i 
Superbi  scilicet  regis  filia  humilitatem  viri  portarc 


Reges  igitur  ac  prophetae,  imo  SaWator,  pariter  ct 

aposloli  nequaqiiam  veriti  sunt  nudari,  cimi  id  onlo 

persccutionis  expetiit;  et  tu,  qnasi  dominicus  deli- 

catus,  limes  nudus  aspici,  ne  le  contingat  ocuiis  vi- 

deniium  fascinari  1  El  revera  fralrcs  tui  pulli  sunt 

corvorum  qui  Domini  sui  portare  gloiiantur  oppro 

brium ;  tu,  sicut  dicitur,  filius  galliiiae  albie,  gaudcs 

ornatus  ac  nitidtilus  apparere.  Sed  dum  corvorum 

contemnis   superbiendo  nigredinem,   leprae,  quam 

lex  aulidua  denunlial,  incurrisalborem. 

711  CAPUT  VI. 

Corporis  nosiri  vilitas  ac  fetor. 

Age,  fraler,  quid  est  caro  isla,  quam  videlicct 

tam  diligenti  cura  vestibus   conlegis,  et  tanquam 


non  potuit,  atque  idclrco  nuditalis,  quac  Domino  rci-  ^  regiam  sobolem  molliter  nutris?  INonue  massa  pu- 


nislrabat,  gloriam  non  coguovit. 

Talem  ergo  merentur  habere  magistram  qui 
camem  stiam  coram  fratribus  perhibent  non  essc 
uudandam.  Et  quoniam  isli,  arescentes  in  radice 
superbiae,  uunquam  spiritualem  germinant  fruclum, 
liis  meritp  congruil  quod  de  illa  quoque  Suiplura 
teslatur,  diccns  :  c  igilur  Michol  filiae  Saul  non  est 
natus  iilius  usque  in  diem  morlis  suas  (Jbid.).  i 
Kam  el  isti  meriio  debercnl  c.  vobis  cum  auslei Lale 
renellL  sicul  iliam  David  suis  resoonsionibus  frecit : 


tredinis?  nonue  vermis,  pulvis  ac  cinis?  Nec  isle, 
qui  nunc  esl,  a  sapiente  viro  attenditur  ,  sed  poiius 
dignum  est  ut  sanies,  virus,  fetor,  et  obscenae' 
corruplioni^i  illuvies,  quae  postmodum  futura  est, 
perpendatur.  Quas  ergo  gratias  libi  referenl  ver- 
mes,  qui  voraturi  sunt  carncs  quas  molliter  ac 
suaviter  enulristi?  Age,  innuam,  cur  passus  est 
Chrislus?An  ut  proprios  reatus  ablueret,  et  exces- 
sus  sui  commissa  dclerct  ?  Sed  audi  Petrum  de  ilio 
diceniera  :  c    Qui  peccatum  non  fecil,  nec  dolus 


«3 


OPUSC.  XLIV.  —  DE  DECEM  £GYPT1  PLAGiS. 


«e 


exemplum  ut  seqnamtni  vestigta  ejus  (//  Petr.  n).  i  A  tutur»  pracmia  reiributionis  contemplatur ,  nec  per- 


Christus  ergo  primo  passus  est,  qoem  proiinus  apo- 
stbli  sunt  secuii ,  quorum  ei  nos  vestigia  pracipi- 
mur  imtUri,  aicut  unus  eorum  dkit :  c  Imitatores 
mei  estole,  sicut  el  ego  Christi  (/  Cor.  xi).  i  Ad 
quid  ergo  Christum  iegimus  passum,  nisi  ut  ejuft  e 
vestigio  prosequamur  exemplum? 

Obsecro  itaque  vos,  dilectissimi ,  aures  vestras  a 
serpenxinis  perversa  loqueniiuni  sibiJis  claudite , 
«asque  in  simplicitale  pauperis  et  crucifixi  Christi 
Jesu  virginescustodile;  aureum  Babylonis  pocuium, 
elcalicem  irae  Dei,  qui  vobis  blande  porrigitur, 
ab  ore  vestro  repeliite;  pestifera  superborum  et 
adulterantium  verbum  Dei  veneua  vitate.  De  qui- 
bus  ad  Timotbeum  Aposloius  dicit  :  c  Profona  et 


horrescit  plagarum  sub  momento  volantem  asperi- 
tatem  qui  provide  considerat  eam  quae  sibi  com- 
pensanda  est  suaviutis  aeternae  dulcedinem. 

0  quam  jucundum !  o  quam  insigne  spectaculum  1 
cum  supernus  Judex  de  coelo  prospeclaf ,  el  homo 
semetipsum  in  inferioribus  pro  suis  dellctis  millat ! 
Uhi  reus  ipse,in  pccloris  sui  tribunalibus  pnrsidens, 
trifarium  tenet  officium ;  in  corde  se  constituii  ju- 
dicem,  reuin  in  corpore,  manibus  se  gaudet  exhibe- 
re  lorlorem ;  ac  si  Deo  sanctus  poenitcns  dicat : 
Non  opus  est,  Domine,  ui  officio  tuo  me  puniro 
pnecipias;  non  expedii  ut  ipse  me  justi  examinis 
ultione  pcrcellas ;  ipse  roihi  manus  Snjicio,  ipse  do 
me  vindictam  capio,  vicemque  meis  peccatis  reido. 


vaniloquia  devita :  mutturn  enim  proficiunt  ad  im-  B  Et  boc  est  profecto  quod  Petrus  apostolus  admo- 


pietatem;.  et  sermo  eorum  ut  cancer  serpit  (// 
Tim.  ii).  »  Ne  vobis  et  mihi ,  quod  absit !  gemina 
formido  contingat ,  quam  Apostolus  diversis  ponit 
iii  locis :  c  Vobis  quidem  tiineo  ne,  sicut  serpens 
Evam  seduxit  astutia  sua,  ita  corrumpantur  sensus 
vestri,  etexcidaota  simpliciute  quaeest  in  Chri- 
sto  Jesu  ;  mibi  autem  illud  timeo  ne  sine  causa  ia- 
boraverim  in  vobis  (Gen.m;  11  Cor.  xi).  •  De 
iilis  etiam  dleit :  712  <  Nam  ejusmodi  pseudoa- 
postoli  sunt  operarii  subdoli,  trausfigurantes  se 
in  apostoios  Chrisli,  quorum  flnis  erit  secundum 
opera  eoram  (//  Cor.  xi).  >  Non  ergo  mens  sancu 
partieipare  crucera  Christi  in  verberibus  metuat, 
non  ejus  contumcliam  in  nuditate  corporis   eru- 


net,  dicens  :  c  Nemo  vestrum  patiatur  quasi  bomi- 
cida,  autfur,  aul  inaledicus,  aul  alienorum  appeti- 
tor ;  si  autem  ut  Christianus  ,  non  erubescat 
(J  Petr*  rv).  »  Enimvero  ubi  hoc  flt,  dxroones  fu- 
giunt,  et  quod  ad  Christi  fcloriam  eorumque  fit 
ignonih.iam,  cernere  perhorrescunt.  Huic  econtra 
spectaculo  assistunt  angeii,  qui  gaudenl  de  pecca- 
tore  converso  (Luc.  xv) ;  et  hoc  Deo  gaudentes  an- 
nuntuni.  cum  jam  invisibilis  Judex  id  ipsum  per  se 
delectabiliter  cernat.  Haec  est  hostia  quae  vhra  ma- 
ctatur,  ad  Deum  per  angelos  oblata  defertur;  et 
sic  bumani  coiporis  victima  illi  unico  sacrilicio 
quod  in  ara  crucis  oblatum  esl,  invisibiliter  per- 
miscetur;  et  sic  in  uno  thesauro  sacrificium  on> 


besoat ,  cum  ipse  dicat  :  c  Qui  me  erubuerit  et  G  ne  reConditurf  videlicet  et  quod  unumquodque 
meos  sermones,  hune  Filius  bominis  erubescet,  menibruro,  et  quod  caput  omnium  obluiit  ele- 
cum  venerit  in  roaje*uie  sua ,  el  Patris,  el  sancto-     ci0rum. 

rora  angeloruro  (Imc.  ix).  >  Nunquam  piane  de  sui  gff  uomen  Domini  bentdictum. 

eorporis  nudiute  confundilur  qui  clara  mentis  acie 


713  714  OPUSCULUM  QUADRAGESIMUM  QUARTUM, 

DE  DECEM  -KGYPTI  PLAGIS,  ATQUE  DECALOGO. 


Argumestum.  —  Perniciosa  quaedam  ct  leterrima  viiia,  qu»  ab  omnibus,  et  praecipue  ab  ns  qui  arctiut 
vitThistUutum  arripueruut,  evilanda  esse,  per  JEmt\  plagas  indicari ;  lis,  tanquam  anUdoU,  qux  in 
Decaiogo  coatinentur  praecepu  singula  singulis  ex  diametro  oppom  docet. 


Dilectissiino  fratri  Joanni  jam  non  Laudensi,  ideo- 
que  laudabili  viro,  Petrus  peccator  monachus  *>a- 
ternae  dileclionis  affectum. 

Contempsisti  uuper,  fiii,  Pharaonem,  et  superbi 
regis  ac  oppriinentis  iEgypli  simui  abominalus  es 
servilutem ;  necesse  est  ergo  nunc  ul,  gradiens  per 
desertum ,  muita  tentationum  genera  subeas ,  silis 
ac  famis  inopiam  perferas,  el  sic  per  acruinnosa  pe- 


D  rica  munitus,  el  insurgentium  hostium  jacula  re-r 
spuas  et  ingruenlibus.  quibuslibet  adversiutum  ci- 

*  sibus  non  succurobas.  Sed  baec  Lex  dau  est  populo 
quinquagesimo  die  postqvam  egressi  sunt  ex  JSgy- 
plo.  Quinquagesimus  autem  numcrus  panitenli» 
dedicalur,  sicul  pcr  roulu  Scripiurarum  argumeuu 
colligitur.  Quod  el  Jubilxus  significal  annus,  et 
quinquagesimus  ille  psalmus,   quem  David  ***"** 


637  S.  PETIU  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PAHS  III.  —  OPUSCULA  VARIA.  888 

(Luc.  xvi).  Quoe  vidclicel  omnia  poenilcnliae  odora-  A  ilH  qui  vutneratus  a  laironibus  lucrat,  ailigavit  vuK 
menta  salubriler  spirant,  si  non  desint  nares  intel- 
ligenliae,  quae  myslcrii  fragrantiam  sagaciter  aitra- 
hant.  Ut  ergo  dlgmis  sis  divinae  legis  edicta  susci- 


pere,  le  per  pcenilentiam  corrige,  praneriti  realus 
nequiliam  confilere;  et  sic,  intra  poenilentiae  nume- 
rum  curreus,  ex  confessione  peccati  pervenies  ad 
montem  Dei.  Et  hoc  aplissime  congruit  quod  mons 
il!e  Sinai  dicilur,  quod  rubus  interpretalur.  Per 
rubum  sane,  qui  spinis  undique  cingitur,  peccato- 
rum  nostrorum,  qoae  Dominum  pungunt,  asperitas 
designalur.  Unde  per  Jeremiam  dicitur  :  c  Spinis 
peccaiorum  suorum  circurndedit  me  populus  hic 
(Thren.  m).  1  Et  in  Apocalypsi  legitur  :  c  Quia  vi- 
debil  eum  omnis  oculus,  el  qui  eum  pupugerunt ; 
et  plangent  se  super  se  orones  tribus  lerrae  (Apoc.  B 
i).  i  Hiciiaque  monssanctam  praefiguratEcclesiam, 
in  qua  fit  et  confessio  simul  et  remissio  peccato- 
rum.  Nam  Moyses  in  rubo  Dominum  vidit,  qui  vide- 
licelrubus  Ecclesiam,  in  qua  Duminus  vidctur,  ex- 
pressit.  Unde  el  idem  Moyses  cum  peleret,  dicens  : 
4  Si  inveni  gratiam  ante  te ,  oslende  mihi  lemet- 
ipsum  manifeste,  ul  videam  te  (Exod.  xxxiu).  >  Cui 
rcsponsum  est  ut  supra  petram  staret,  et  iude  Do- 
inini  posleriora  conspiceret.  Pelra  nimirum  illa 
fnles  esl,  super  quam  Ecclesia  catholica  construi- 
lur,  unde  Doininiis  videiur. 

CAPUTPRIMUM. 
Quod  divina  lex  sit  medicamenlum  plagarum 
Ab  hoc  ergo  moute  necessarium  esl  medicamenta 


ncra  ejus,  infundens  oleum  et  vinum  (Luc.  x).  Hinc 
est  quod  per  Ezechielem  poilicetur,  dicens  :  t  Quotl 
perieral  requiram,  et  quod  abjeclnm  fueral  rcdu- 
cam  ,  et  quod  confracluro  fuerat  alltgabo ,  et  qttod 
infirmum  fuerat  consolidabo  (Execk.  xiv). »  Plagae 
igitur  factae  sunt  in  .iEgypto,  quia  humanae  animae 
vulnera  iiifliguutur  in  mundo.  Necesse  est  ergo  ut 
vulnerati  quique  ad  montem  Sinai,  hoc  est  ad  Ec- 
desiam,  veniant,  ul  eorum  vulnera  praeceptorum 
coelestium  uexus  astringant.  Nam  quol  ptagae  fue- 
ranl,  lot  praecepla  sunt  diviniius  promulgata,  Ui 
quot  sunt  vulnera  cordis  acgroti,  lotidem  sint  me- 
dicamenla   quae  illis  valeaut  adhiberi. 

CAPUT  II. 

De  divince  legis  promulgalione. 

Sed  antequam  de  plagarum  ac  legalium  manda» 
torum  concordi  uumero  dispulemus,  dicendum  est 
quia,  sicut  quinquagesimo  die,  postquam  paschalis 
agnus  occisus  est  (Exod.  xn,  xix,  xx) ,  Hebraicus 
popnlus  legitur  accepisse  Decalogum  ;  ila  nibilomh 
uus  a  resurrectione  Domini  quinquagesimo  similiter 
die  Spiritus  sanctus  super  apostolos  visus  est  iu  va- 
rietate  linguarum  (Act.  n).  Illic  digilo  *Dei  lex  pcr- 
hibetur  fuisse  descripta,  et  Spirilus  snnclus,  qui  dic 
Penlecostes  discipulis  datus  est,  digiios  Dei  dich- 
tur,  sicut  ipse  Dominusait  :  c  Si  in  oigito  Dei  ejicio 
daemonia,  profecto  pervenit  in  vos  regnum  Dei  (Luc. 
xi).  i  Audit  iliic  populus  voces  atque  tomiiira  clan- 


suscipere,  quae  te  valeant  ab  eo  quem  in  iEgypio  C  goremque  buccinac  perslrepentem ;  aspicit  lampa- 


contraxcras  languore  sanare.  Quid  enim  plagae 
quae  in  iEgypto  factae  sunt,  nisi  vulnera  ?  et  quid 
Jcx  illa  ccelestis,  nisi  eorumdem  fuit  vulncrum  me- 
«lieina  ?  Debet  enim  f  er  confessionem  peccalor  clu- 
vtcm  sui  reatus  evomere,  ct  sic  pcenilenliae  pocu- 
luitt  de  vasculo  divinae  legis  baurire.  Hic  enim  sor- 
belur  antidotus,  ut  animae  ianguenlis  aegritudo  sane- 
tur.  Porro  autem  animaecarnalibus  illecebris  disso- 
lutae  per  voiuptalum  suarum  campos  et  prata 
discurrunt,  et,  tanquam  effrenes  equi,  per  lenocinan- 
lis  petulanliae  blandimenta  lasciviunt.  Gobortantur 
enim  se  vicissim ,  sicul  iibcr  Sapienliae  testatur,  et 
dicunl :  c  Venite,  et  frttamur  bonis  quae  sunt,  el 
niamur  creatura  tanquam  in  juventule  celeriter; 


des  et  fulgura  monleinque  fumantem.  In  vocibus 
nempe  ct  tonitruis  ac  lubae  clangoribus  vehemens 
ciamor  est  praedicantium  ,  in  hmpadibus  atitem 
atque  fulguribus  claritas  miraculorum.  Quac  scilicet 
omnia  sancli  Spiritus  sunt  "virlnte  completa ;  quo 
flagrantes  apostoii  in  varietatibus  intonuere  lingua- 
rum,  et  radiarutil  splendore  virlulum.  Quod  autem 
Deminus  in  igne  simul  ac  fumo  descendtt,  myslicc 
docel  quia,  sicut  fidcles  radio  sux  cognitionis  illumi- 
nat,  sic  infidelium  oculos  quasi  per  fumigantes  te- 
nebras  erroris  obscurat.  Hinc  esl  quod  Doininus  in 
Evangelio  dicit :  c  Ego  in  hunc  munduin  veni ,  ul 
qui  non  videnl,  videant,  et  qui  vident,  caeci  flant 
(Joan.  ix).  t  El  per  lsaiam  dicitur  :  c  Succensa  esl 


vino  pretioso  et  715  ungueulis  nos  impleamus,  **  quasi  ignis  impietas,  veprem  et  spinain  vorabil; 

ct  succendetur  in  densilate  saltus,  et  convolvetur 
superbia  fumi  (ha.  ix).  »  Sed  716  quoniam  epi- 
slolari  compendio  haec  saeramenta  non  congruunt, 
quse  prolixis  etiam  voluminibus  cxplicari  vix  pos- 
sunt,  redeamus  ad  plagas  iEgypti  et  mandata  legis; 
et  vidcamu*  *»•«'» — * '         **"  "  " 


H  non  praelereat  nos  ilos  lemporis  ;  coroneinus  nos 
rosis,  antequam  marcescant;  nullum  pralum  sit 
quod  non  pertranseat  luxuria  nostra,  nemo  nostrum 
sit  exsors  luxuriae  nostrse ;  *  ubique  relinqnamus 
signa  laetiliae  (Sap.  n).  •  lsti  nimirum  lascivienles 
et  hinnientes  equi  quanto  pinguioris  arvinas  sunt 


«».««a    w«i:,i: 


..„« j.i 


•89  OPUSC.  XLIV.  —  DE  DECEM  jEGYPTI  PLAGIS.  «90 

alligatur,  ad  robur  optalae  saluiis  per  oDjccia  vuine-  A  nosiros  infestare  non  desimmt,  volentes  quiescere 

non  permiuunt.  Quamobrem  haec  plaga  vagationis 


ribus  fomenla  reducitur. 

CAPUT  III. 
De  prima  plaga. 
Age  igitur,  prima  plaga  est  cumj  aquse  vertiintur 
in  sanguinem  (Exod.  vn).  Porro  auiem  islae  plagse 
non  fiunt  nisi  in  jEgypto,  id  est  in  corde  tenebroso 
et  caligine  caecilatis  oppresso.  Cui  scilicet  aqme 
vertuntur  in  sanguinem,  cum  cxca  n  ens,  quantum 
ad  set  confundit  ac  violat  rectae  fidei  puritatein. 
Sicut  enim  per  aquam  omftes  de  visceribus  lerrae 
segeles  prodeunt,  sic  ex  fide  spirilualia  proferunlur 
alimenta  virtutum.  Tunc  igilur  aqua  in  sanguinem 
vcrtitur,  cum  ca?citate  perfidiae  cor  insipiens  obscu- 
raiur.  Sicut  de  quibusdam  dicil  Apostolus  :  c  Quia 


el  inquietudinis  vitium  manifesle  designat.  Quo  vide- 
licet  inorbo  quidam  laborantes  inutiliter  buc  illucque 
discurrunt ,  et,  velut  malis  Vertumnis  obnoxii,  per 
impatientiam  non  quiescunl.  Sed  quoniam  ciniphes 
istse  perexiguac  sunt  et  noxiae,  ut  non  lam  pondu? 
videanliir  haberc  quam  morsus,  qui  vitiovagationis 
inserviunt,  quod  per  ciniphes  dcsignatur,  leve  qui- 
dem  arbilrantur  esse  peccatnm,  scd  non  levi  reatus 
perfodiunlur  aculco.  Non  aggravat  pondns,  sed  pe- 
nelrat  morsus ;  qnia  quanlo  vilium  hoc  levius  depu- 
tant,  tanto  inajor  necesse  est  ut  peccati  stimulus 
animac  ianguentis  inferiora  transfigat.  Huic  itaque 
languori  tertii  prxcepti  obviat  medicina  ,' cum  di- 


c  nm  cognovissent  Dominum,   non  sieut  Domimim  B  cilur  :  «  Memenlo  ut  dicm  Salbali  sanctifices  (Exod. 


gloriflcaverunt,  aut  gratias  egerunt ;  sed  evannerunt 
in  cogitalionibus  suis,  et  obscuratum  est  insipiens 
cor  eoruin  (Rom.  i).  •  Cui  primae  plagae,  boc  est 
pestilentissimo  vul.eri,  mox  adhibetur  primi  medi- 
rina  praecepli :  «  Audi,  Isracl,  Dominus  Dcus  luus 
Deus  unus  est  (Deut.  vi).  »  Hoc  esl  eniin  medici- 
nale  vinculum  quo  perfidiae  vulnus  debeal  alligari, 
uf,  hoc  audiens,  unum  soIummodoDeum  colas,  etin 
plures  deos  marcesccntis  perfidire  pulredinem  non 
eflnndas.  Et,  justo  Dei  judicio,  juxla  lillcram  fa- 
ctum  est  ul  iltiiis  fluvii  sanguine  polarenlur  .ASgy- 
ptii  in  quo  primitus  pueri  nccabantur  Hebnei. 
CAPUT  IV. 
De  secunda  phga. 


xx;  Deui.  v).  »  Sabbatum,  id  est  requies.  Ubi  cst 
sanctificalio  Sabbali,  ibi  procul  dubio  spiritus  De:. 
Unde  scriplumest: «  Super  quem  requiescet  spirilus 
meus,  n\&\  super  hiimilcm  ct  quielum,  et  tremcn- 
tem  sermones  meos? »  (ha.  lxvi.)  Pensanda  sunt 
verba,  ruia  si  Spiritus  sanctus  requiescit  lanlum- 
modo  siper  quietum,  ergo  dcscrit  inquictum.  Enim- 
vero,  acui  secundum  prxceplum  referturad  Filium, 
ita  hoc  Wrlium  pertinet  ad  Spiritum  sanctum,  qut 
nihilomirus  tertia  est  in  sancla  Trinitate  persoua. 
Nam  et  'llam  tertiam  plagam  Spiritui  sancto  incau- 
taiores  ascribunt,  cum  et  ipsi  ciuiphes  cxcitare  non 
possunt,  dicentes  ad  Pharaoncm :  c  Digitus  Dei  est 
hic  (Exod.  n).  »  Ad  colendum  hoc  Sabbatum,  disci- 


S«cundaveroplagaranarumesiabmidaniia(Ea:orf.  C  pulum  suum  provocabat  Apostolus,  cum  dieebat: 


vm).  Rana  clamosum  est  animal,et  in  limosis  voci- 
fcratur  ex  more  paludibus.  Cui  similes  jtidicantur 
haeretici  ac  philosophi ,  qui,  velut  super  paludes 
limosas,  hoc  est  inter  lurbas  squalore  perfidiaesor- 
diilas,  vanis  adversus  Cbristuin  vociferantur  oblo- 
quiis ;  et,  dum  per  argumcnla  fallacise  non  desinunt 
importunis  garrire  ciamoribus,  inane  quidcm  in 
auribus  taedium,  sed  nullum  menlibus  vivendi  afle- 
rtint  cibum.  Cui  morbo,  qui  videlicet  in  anima  le- 
tlialiter  saevit ,  secundum  preceptum  tanquam  po- 
culun  salutis  occurrit.  Secundum  autem  praeceptum 
est :  «  Non  assumes  nomen  Domini  Dei  tui  in  va- 
iwim  (Exod.  xx).  » Invanum  namque  Christi  nomen 
717  assumit  qui  eum  non  Creatorem,  sed  lanlum- 


«  Atlende  lectioni  et  doctrinae  (/  Tim.  iv).  »  Et 
alibi :  «  Orate  sine  intermissione  (/  Thess.  v).  >  Ad 
htijus  Sabbati  cultum  Domiuus  nos  provocat  perPro- 
pbelam,  cum  dicit: « Vacate,  et  videte,  quoniam  ego 
sum  Domjnus  (P*at.  xlv).  »  Acsi  dicat :  Spiriluale 
sabbalum  colite,  vagalionis  inquieludinem  devitate, 
ut  per  Spiritus  sancli  graliam  fixos,  non  vos  cinipbes 
inqnietent,  sed  spirilualis  sabbali  cullura  sanctificct. 
Notandum  praeterea  quoniam  tria  dunlaxat  ista 
praecepta  in  una  descripla  sunt  tabula ;  alia  vero 
septem  continebanlur  in  allera.  lsla  siquidem  ad 
charilatem  Dei ;  illa  vero  ad  amorem  pertinent  pro- 
ximi.  Et  idcirco  non  amplius  quam  duae  sunt  labulae, 
quia  geminae  sunt  charitatis  impressiones  718  di- 


modo   creaturam    credit.   Vanitati  enim  creatura  **  stincta^.  Tria  plane  pracepta  in  una  tabula,  septem 

vero  descripla  fuisse  in  alia,  ex  hoc  maxime  colligi- 
tur  quod  bcalus  Aposlolus  ad  Ephesios  ail:  «  tfilii, 
obediic  parenlibus  vestris  in  Domino,  boc  ciiiin 
justum  est  (Ephes.  vi).  »  Honora  palrem  et  malrcm, 
quod  est  mandatum  primum  in  promissione,  ut  beno 
sit  tibi,  et  sis  longaevus  super  terram.  Cur  autem 
primum  hoc  mandatum  dicilur,  nisi  quod  in  prin- 


subjecta  est.  Et  ideo  talcs  homines  sunl  procul  du- 

bio  vani,  quia,  vcritatem  Dei  commutantes  iu  men- 

dacium,  fidem  adiiibenl  vanitati. 

CAPUT  V. 

De  tertia  plaga. 

Tertia  vero  plaga  ciniphes  sunl  (Exod.  vm).  Hoc 

amem  animal  lam  minulum  est  ac  perexiguum,  uf, 


~v..i„ «i 


-~.  o    r\ A     «•! 


•H 


ft.  PETRl  DAMIANl  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  -  0PU9CULA  VARIA. 


m 


quod  quartnm  est  in  generali  numero  mandatorum,  A  charitate  sunt  frigidi,  ei  ardore  cuphlitatis  accensi. 


la  iecuoda  tabula  ponitur  primum. 
CAPUT  VI. 
De  quarta  plaga. 

Cui  contraria  est^  quarta  plaga,  hoc  est  cynomya, 
qtue  diciturmusca  canina (Exod.  vni).  Nihilenim  tain 
caninum  est  quam  ignorare  parenies ,  et  illis  qu* 
nos  genuerunt,  reverenliam  non  defejrre.  £os  eiiara 
tanquam  museas  cireuravolantes  canini  mores  exagi- 
tant,  qui,  dum  deferre  parenlibus  nesciunt,  per  levi- 
tatis  inconstanliam  a  naturali  gravitate  recedunt; 
eosque  tanquam  caninac  muscae  dilacerant,  dum  se 
eonlra  genilores  suos  quasi  ringentes  et  oblatrantes 
pcr  impatientiam  vexant.  Ut  baec  ergo  plaga  curetur, 
digna  parentibus  reverentia  deferatur. 
CAPUT  VII. 
De  quinta  plaga. 

QuinSa  pTaga  mort  pecorum  est  (Exod.  ix).  Omnes 
enim  qui„  spreto  conjugali  toro,  aiienarum  se  mu- 
lierum  foeditatibus  polluunt,  ct  per  obsceiue  libidinis 
passim  fluxa  resolvunt  9  quid  aliud  quam  brula  dU 
cenda  sunt  pecora,.  alque  a  ratione  spirituaiis  intel- 
ligentias  penilus  aliena?  Facti  sunt  enim*  c  sicut 
equus  et  mulus,  quibus  non  est  intellectus  (Ptal. 
xxxi).  >  El  per  Jeremiam  dicitur :  c  Saliavi  eos-,  et 
moechati  sunt,  et  in  domo  meretricis  luxuriabantur;. 
equi  amatores  in  feminas  emissarii  facli  sunt,  unus- 
quismie  ad  uxorem  proximi  sui  binniebat  (Jer.  v).  i 
Haec  ergo  pecora  necesse  est  ut  funditus  esstineta 
depereantrnisi  divinaelegismedicamenaccurrat.  Di 


Ubi  etiam  fulgura  atque  tonitrua  mista  fuisse  cum 
grandine  perhibentur.  Quid  autem  per  fulgura  ei 
tonitrua,  nisi  pavor  inlolerabilis  designatur?  El  boc 
furibus.  familiare  est»  ut  ptimo  capi9  deinde  puniri 
iremefaclis  visceribus  paveant ,  nec  iamen  a  semel 
concepue  nequitias  perpetratione  quiescant.  Isiae  ni- 
mirum  pestes,  hoc  esl,  grando,  ignis,  fulgura,  simul 
atque  lonilrua,  eorum  corda  qui  clam  aliena  diri- 
piuiu,  tanquam  qiuednro  arva,  devasiani:  et,  si  qua 
sunt,  omnes  bonx  voluntatis  fruges,  et  germina  dis- 
sipaul.  Huic  ilaque  pessimo  vulneri  scptimi  succurrit 
inedicina  mandali,  cum  dicitur:  c  Non  furaberis 
(Exod.  xx).  i  Ut  hoc  quisque  cognoscens*  cordis  sul 
segetes  hac  multiplici  peste  non  perdal,sed  benorum 
B  operum  frugibus  animae  suse  cellariuin  repleat ,  itn- 
plens  illud  apostolicum  :  c  Qui  furabatur,  jam  non 
fureiur ;  sed  laboret  manibus  suis,  ut  habeai  unde 
tribuat  necessiiatera  paiienlibus  (Eptm.  iv).  v 
CAPUT  X. 
De  octava  plaga* 
Octava  aulcm  plaga  Iocusiae  suni  (Exod.  x).  Per 
hac  animalia,  quce  segetum  germina  deslruunt  et 
pestifrro  fniges  ore  corrodtint,  qui  possunt  meliu» 
designari  quam  ii  qui  fralribusdetrahunt,  etfalsum 
iilis  crimen  opponunt  [imponuni].  Nam  quasi  alienac 
segetis  germina  devorant,  dum  fralrum  suorum  non 
modo  bona  supprimunt,  quse  pnedicare  debuerunt». 
sed  uilro  etiam  nota  eos  folsi  realus  infamant.  Ro- 
dunt  ilaque,  quia  non  modo  eorum  vera  bona  per 


citnrfcrgo:  c  Non  raoechaberia  (Exod.  xx).  »  Hoc  C  invidenliam  conteguni,  scd  eis  eiiam  siigma  Qctaa 


ilaque  quintum  praeceptum  quintse  phgsc  tanquam 
medicinalis  nexus  opponitur,  ut,  dum  proprio  toro 
quisque  contentus  esse  compellilur,  nequaquam  in 
exlraneos  carnis  amplcxus  iniemperantia  diffrcnat» 
libidinis  extendaiur. 

CAPUT  VIIL 

De  sexta  plaga. 

Scxta  plaga  sunt  vulnera,  el  vesicae  turgentes 

tlque  ferventes  (Exod.  ix).  In  vulneribus  scilicet 

"  719  srguitur  dofosa  odientium   ac  purulenta  ma- 

litia  ;  in  vesicis,  iumens  et  iuflata  superbia  ;  in  fer- 

▼ore,  aestuans  ira   et  inflammali  furoris  insania. 

Sunt  enim  animae  quaedam  homicidales,  in  qtiibus 

bae  pestes  oriunlur   et  acerrime  saeviunt;  easque, 


pravitalis  inurunt.  An  isli  tanquam  locustae  non, 
rodunt,  quibus  pcr  Aposlolum  dicitur :  c  Si  morde- 
tisct  comeditis  invicem,  videte,  ne  ab  invicem  con- 
sumamini?  i  (Gat.  v.)  Huic  itaque  plagae  mandatmn 
illud  compclenter  opponilur,  quo  dictum  est :  i  Non 
falsum  teslimonium  dices  (Exod.  xx)«  >  Ut  videlicei 
falsus  quisque  teslis,  720  nm*  non  erit  impunilusr 
ab  aliense  vilae  morsu  se  reprimat,  locustinos  dentes- 
abjiciat,  et  vircnlia  segetis  alienac  germina  hoii 
abrodaU 

CAPUT  XL 
De  nona  plaga. 
Jam  nona  plaga  est  densitas  tenebrarum  (Exod.  1). 
Nemo  magis  in  interieres  tenebras  labitur,  quani 


nisi  humanum  sanguinem  fundant,  quiescere  non  **  is  qui  conjugalis  thalami  violat  fideni,  et  alienam 


permittunt.  llufc  itaque  furenti  morbo  et  immaniter 
•aevienti  sexlum  pneceptum  tanquam  medicina  cce- 
lesiisoccurrif ,  quo  dicilur  f « Non  occides  (Exod.  xx).  > 
Ut  hoc  quilibei  audiens,  exorlam  malae  voluniaiis  in 
semetipso  perniciem  reprimat,  nec  extrinsecus  ad 
effundendi  cruoris  effectum  conceptum  malitiosae 
coitscientix  virus  erumpat. 

CAPUTIX. 
De  teptma  plaga. 


invadere  quaerit  nxorem.  Sed  has  tenebras,  quas 
utique  cor  luxuriae  deditum  toleral,  divinae  legis 
splendor  illuslrat,  cum  dicitur:  <  Non  concupiscet 
uxorem  proximi  tui  (Esod.  xx).  >    Ubi  notan 
quia  non  dicil,  non  tolles  sive  non  pollues, 
quod  plus  est,  non  concupisces  uxorem  proximt 
Superius  certe  diclum  est,  non  mcecbaberis ;  bic 
dicilur,  non  concupisces  uxorem  proximi  lui.Ergo 
de  re  una  duo  videntur  esse  mandata.  Illic  enim 


jiunn  auuiieriuui  c>i,  sicui  isuiiiiuu»  au .   •  \jui  vi- 

Jerit  uxorem  alterius  ad  concupiscendum  eam,  jam 
jioechalus  est  eam  iii  corde  suo  (Hatth.  v).  >  Noii 
jrgo  quispiam  alienam  concupiscai  uxorem,'  ne  pal- 
jabilem  tenebr&rum  paliatur  in  corde  caliginein. 
Juam  el  si  forte  jam  patitur,  corruscantem  radium 
.nandati  iegalis  arimittat,  et  sic  tenebras  couscienliae 
jsecutientis  abjiciat. 

CAPUT  XII. 
De  decima  plaga. 
Postremo  decun  plaga  est  mors  primogenitorum 
(Exod.  xi).  Duos  filios  babet  homo,  nimirum  ctim 
facit  opus  quod  ad  banc  pertinet  vitam,  et  cum  spi- 
rituale  quid  operatur  qnod  ad  vitam  (endil  seter- 
nam.  Sed  spirilualis  fruclus,  quasi  primogenilus 
nosler,  in  nostris  operibus  debet  obtinere  prrraa- 
Itim.  Undc  et  Dominus  :  c  Piiraum,  inquit,  quae- 
rite  rognum  Dei,  et  h&c  omnia  adjicienlur  vo- 
l>is  (Mattk.  vi ;  Luc.  xu).  >  Ac  si  dicat  :  Gignile 
spirilualem  fructum,  qui  vestcr  sit  utique  primoge- 
nitiis ;  qui  vero  ad  liujus  vilae  pertinet  necessaria, 
sit  in  hrereditate  secundus.  lluic  enim  primogenilo 
cuin  Jacob  dcbelur  bencdiciio  (Gen.  ixiv)  ,  de  Esau 
vero  ejusque  similibus  Scriptura  dicit :  «  Haeredit?.s, 
n<l  qnam  in  principio  feslinatur,  in  novissimo  bene- 
dictione  carebit  (Prov.  xx).  »  De  his  duobus  liheris 
in  Deuteronomio  per  figuram  dicitur :  c  Si  hahuerit 
liomo  uiores  duas,  unam  dilectam,  et  alteram  odio- 
sam,  genueritque  ex  eis  liberos,  et  fucrit  filius 
odiosae  primogenilus,  voluerilque  substantiam  inter 
filios  suos  dividere,  non  polerit  filium  dilectae  fa- 
oere  primogciiitum ,  et  praeferre  fiiio  odiosae  :  sed 
filiiim  odiosse  agnoscet  primogenitum,  dabilque  ei 
<!e  his  quae  habuerit  cuncla  duplicia ;  iste  est 
cnim  prmciphim  liberorum  ejus ,  ct  huic  deben- 
lur  primogenita  (Deut.  xxi).  »  De  qtiibus  omnibus 
vcrhum  iliud  hic  duntaxat  ducimus  exponendum, 
721  <iu°d  uxor  dilecta  sit  vila  mollis  ,  deliciosa, 
carnalis;  odiosa  aulcin  uxor  esl  vila  spiritualis,  ut- 
pote  rigida,  dislvicta,  et  omnino  carnalium  delecta- 
tionum  illecebris  inimica.  Hujus  ergo  filio  primoge- 
itita  dehentur ,  quia  spirilualis  vilre  fruclus  illum 
babere  merelur  in  praemium  ,  qni  cst ,  juxta  Joan- 
nem,  c  Primogenitus  morttioruro,  et  princeps  regum 
terrae ;  qui  dilexit  nos,  el  lavit  nos  a  peccalis  nostris 
in  sanguine  suo  (Apoc.  i).  i  Sed  hic  primogenitus , 
id  esl  spiritualis  fructus,  illi  procul  dubio  moritur  , 
qui,  suis  Don  conlenlus,  aFenis  rebusinlendit;  quod 
fraterni  juris  esl  appelit,  et  bona  proximi  succensis 
avaritix  facibus  concupiscit.  Seddecimum  legis  pra> 
ceptum  est :  c  Non  concupisces  rern  proximi  tui 
(F-xod.  xx).  i  Uoc  igilur  ille  mandalum  diligenter 


suu  gauueai ,  ci  nequaquam  quou  auenum  est  coit- 
cupiscat. 

CAPUT  XUI. 
Divinorum  pracepiorum  emolumenta  et  prmconia.     ■ 

Haec  sunt,  fili  charissime,  divinx  legis  edicta :  ab 
his  omnia  Scriptura  sacras  prodeunt  instrumenta , 
bis  omnibus  sanctae  religionis  innititur  disciplina. 
Haec  certe  fluentium  vulnerum  vincula,  haec  salubris 
est  animarum  languentium  mcdicina.  Has  planet 
omncs  plagas,  quas  in  iEgypto  pertulimus,  imo  cun- 
clos  interiornm  argritudinum  inorbos,  quoain  pln- 
nitie  ssecularis  vitae  concepimus,  apud  raoulem  Sinnt 
(Exod.  xix),  boc  est,  in  sublimilate  sacri  proposUi, 
curare  debemus.  lu  his  ilaque  semper  eslo,  haec  se- 

B  dulus  meditare  :  et,  ut  ita  loquar,  haec  pigmenta 
vel  species  in  ptisanario  mentis  tua?  jugiter  lere.  Ex 
hac  igilur  aromalum  cclla  722  nr>n  exeas;  sed  bic 
omnes  animae  tuue  latebras  curiosius  inspice  ;  cuncta 
viscerum  tuorum  arcana  scrutare;  medicamcnta  vul- 
neribus,  prout  cuique  apla  perspcxeris,  adhibc,  e^ 
incolumilalem  postquam  semel  adeptus  fueris,  per- 
vigili  salage  solertia  custodire.  Nam  pejor  esl  recidi- 
va  quam  febris;  et,  sicut  medici  perhibent ,  diaela 
non  minus  esl  observanda  quam  cura ;  videlicet  ut 
alimenta  qnae  sunt  contraria  caveas;  el  quidquid  no- 
xium,  quidquid  acceptis  antidotisprobalur  adversum; 
tanquam virus  lethale  contemnas.  Hoc  est  plane  deca- 
cbordum  illud  psalterium,  quod  crebra  plectri  jube- 
mur  impulsione  percutere,  hoc  est  ,  sanctis  operibos 
quasi  tot  cbordas  quot  sunt  mandata  ,  crispare.  Iiis 
itaquc  bene  composiiis ,  cum  Moyse  montana  conscen- 
de,  dislrictioris  vitae  fastigium  arripe,ul  cum  eosimuL 
merearis  audire  :  c  Vade,  et  dic  eis  :  Rcverlimim  in 
tcntoria  vestra ;  lu  vero  sta  bic,  el  loquar  libi  omnia 
mandala,  et  caeremonias  ,  alque  judicia  (DeuL  v).  » 
Tu  quoque  dans  mundo  repudium  ,  cum  Domino 
jugiler  permane ,  et  in  ejus  conspeclu  promptus  as- 
siste.  Neque  enim  dicit  :  Sede  bic ,.  vel  recumbe 
mecum;  sed,  sta  hic  mecum.  Ut  inlelligas  ipsura 
sptrituale  olium  in  laboris  exercitio  constiiutum.  Sla 
igilur  in  roonle  cum  Domino,  ut  infcpderabile  bellum 
cum  spirilibus  nequiliae  jugiter  conseras ,  ul  illicet 
passionum  carnaiium   pelulantias    non    enerviter 

n  frangas.  Sic  ilaque  adversus  ingruentium  viliorum 
barbariem  dimica,  ut  rebelles  cum  Josue  victor  obti- 
neas  reges  (Jo$.  x) ,  ipseque  le  jubeat  vicuicibua 
planlis  eorura  calcare  cervices ;  quatenus,  bostium 
manubiis  opulentus,  el  victoriarum  titulis  instgnituj, 
terram  repromissionis  triumphator  attingas,  imo 
cum  veris  Israelilis  terram  viventium  baereditalui 
seroper  munere  possideas. 

Sit  nomen  Domini  benedictum.- 


C 


fctt 


S.  PETBI  DAMIANI  OPP»  TOMUS  SEU  PAIIS  IflL  ~  OPUSCULA  VAMA. 


m 


723  724  OPUSCULUM  QUADRAGESIMUM  QUIISTUM. 

DE  SANLTA  SIMPUUTATE  SCIENTIJS  INFLANTI  ANTEPONENDA. 


Arcumentcm.— Consolalnr  Ariprnndum  monachum,  qui  ingenium  liberalibus  disciplinis  msaeculb  noncxco- 
lnerit  :ostendifquc  scicndi  cupidilatem  origiuem  esse  malorum  omnium  ;  scientiam  ipsam,  pnesertim  * 
Chrislianis  virlutibtis  abjunctnin,  professonhus  perniciosam,  aliis  inutilcm;  contra.vcro  sanctam  simpiici- 
latem  securam  esse  ac  perntilem.  Proinde  ilium  horlatur  ul,  si  velii  aliquid  utiliier  sapere,  ad  Deum  per 
cmtemplationem  rerum  dlvinarum  accedat. 

Sanctae  spei  filio  Ariprando  ,  Petrcjs  peccalor  A  nim ,  non  licet ,  quacso,  pastori,  ut  censoriam  super 

monacbus  paternae  dilectionis  affectum.  gregem  suura  virgulam  teneat,  eumque  vel  mcnsae- 

Nimis  ingratus  esi  servus,  si  postquam  tela  vel      ve)  pascuae  pro  voluntate  decernat?  Nam  et  Domi- 


glndios  ab  herili  liheralitate  percepit ,  eisdcm  mox 
armis  accinclus  ,  adversus  domiuum  suum  protinus 
in  belta  consorgtt :  perduellionis  reus  est  miles  qui, 
ditatus  imperialibus  donis,  asserit  aptius  sibi  conve- 
nire  coronam  quam  suhjeclionis  ver  obedientiae 
clienlelam.  Confiteris  te,  fili  mi,  frcqucnlius  impu~ 
gnari ,  et  infestanlium  cogiialionum  perferre  cali- 
ginem,  qnia  eum  docile  cor  ac  facillimuni  habeas 
ad  discendam,  ante  veri  luminis  aditum  requisisii 
qnam  csecam  philosophorum  sapientiam  disceres  : 
'ante  ad  ereinum  pervolasli,  sequens  vestigia  piscato- 
rum,  quam  liberalium  artium  non  dicim  sludiis 
sed  smkitiis  iusudares. 

CAPUT  PRIMUM, 
Scientia?  eupiditas  quam  perniciosa. 
Ranc  crgo  querelam  a  te  clemeiufa  divina  cora- 
ireruit,  quae  et  libi  suhliiioris  ingenii  gralias  praero- 
gavit,  Niminim  si  inter  ipsa  luae  rudimen:a  mililiae 
veternosus  hostis  codem  tcgenere  certaminis  impe- 
tiit ,  quo  scilict  el  in  ipso  mundi  nascentis  inilio 
primos  parenles  humani  generis  superavit.  Haec  enim 
prima  serpcntis  verbasunlad  muliercm,  his  sibilis 
draco  telerrimus  in  cor  ejus  venena  slillavil :  c  Scit 
Deus  ,  inquit ,  quod  in  quoeunque  die  comederis  ex 
eo  ,  >  haud  dubitrm  quiitpomo,  «  aperienlur  ocnlj 
vestri :  >  el,  cerilis  sicut  dii,  scientes  bonum  et  ma- 
lum  (Gen.  m).  i  Ecce ,  frater,  vis  grammaticam 


nus  in  legalibus  caeremoniis  modo  boves,  modo  vitu- 
los ,  modo  arieies,  modo  aguos  annieulos  praecipifc 
iinmolari. 

caput  n, 

Cur  Deus  alios  juvenes ,  alios  senes  ad  st  voett% 
Dum  ergo  de  grege  suo  faciat  possessor  quisque 
quod  velit,  quo  pacto  non  licuit  Crcaiori  tuo  te  velut 
agnum  tenerrimum  mensae  refectionis  apponere ». 
reliquumque  gregem  in  exierioris  adhuc  vitsepascuis 
reservare  :  ul  te  jam  intra  propria  viscera  speciali 
quadam  femiliaritate  trajiciat,  dum  alios  inlerim  suis 
temporibus  convertendos  moderamUie  pinedispensa- 
D  tiouis  exspectat  ?  Samuel  namque  puerulus  lan- 
quam  tener  agniculus  cum  tribus  farinae  modiis 
et  amphora  vini,  mensae  Domini,  ut  725  *ta  1°* 
quar,  apponitur,  dum  Heli  sacerdoti,  et  teinplo  Dei  * 
quod  erat  in  Silo,  a  parentibus  dedicalur  (/  Reg,  i). 
Joannes  Baptista  non  solum  ipse  agnus,  sed  Agnum 
pracdicalurus  qui  tollit  peccata  mundi,  de  grege  sa- 
cerdotalis  domus  eligitur,  el  in  deserla  contendit 
(Lfff.  iii ;  Joan.  i,  etc);  ut  eo  Dominus,  velut  epuio 
suaviseflulii,  delectabilitersaginetur.Non  enim  homi- 
nes  ad  procinclum  spirilualis  mililiac  pro  suo  dun- 
taxat  allegunlur  arbitrio;  sed  is  qui  eos,  ut  ad  se 
convertantur ,  inspirat  r  singula  super  eos  aelalum 
ac  lemporum  monieuta  dispensat;  ut  alios  ad  se 
trahat  grandaevajam  seneetule  maluros,  alios  juve- 


discere?  disce  Deum  pluraliter  declinare.  Artifex  q  nilis  incrementi  vigore  robustos;  istos  lollat  primo 


enim  doctor,  dum  artem  obedieniiae  noviter  condit , 
ad  colendos  etiam  plurimo»  deos  inaudilam  mundo 
declinationis  regulam  introducit.  Porro ,  qui  viiio- 
nxm  omnium  catervas  moliebalur  inducere ,  curidi- 
tntem  scienliae  quasi  ducem  excrcilus  posuit,  sicquo 
post  eam  infelici  mundo  cunctas  iniquitatum  turmas 

ftilirl  Orirn  mihim     ci  !n   ITfio   filinrrt     Uinenm 


pubescentfo  adolesceniiae  decore  vernantes  ,  illos 
autcm  ab  ipso  pueriliae  laetantis  exordio,  velul  fa 
nido  pnllos  inducat  implumes»  Ackias  sane  prae  ni- 
mia  jam  scneclote  caligat,  sed  uxorem  Jeroboam 
emintis  advenlantem  prophelalis  oculi  serenitate 
prospectat :  i  Ingrederc,  inquit,  uxor  Jeroboam,  cur 

ol;>im  Ia  «ceo  cimnlnc?  V.cm  nntAlTI  mUsns  sum  ad  te 


<  Priusquam  le  formarem  in  A  intercl|>ere  consuevit.  Si  vis  crgo  Dci  verbtim  claris\ 
jquam  exires  de  vulva,  sancli-     votfbus  inlonare,  cavc  ne  clivioi  amoris  in  le  Aamma    ^ 


69T 

leremUe  dfctum  est 

utcro,  novi  te ;  et  antequam 

flcavi  le,  et  prophelam  m  gentibus  dcdi  te  (Jer.  i).  > 

Et  quHI  pwres  enumerem?  Qui  enim  Eleazarum 

pras  senili  algore  jam  frigidumt  trftimphali  martyrii 

fervore  succendit  (II  Mack.  vi),  ipse  leneros  adbuc 

B.  Felicilalis  filios  invicta*  fidei  constantia  robo- 

ravit. 

CAPUT  III. 

Cur  Dcut  ver  virot  idiotas  ac  timplices  mundum 
inslituit. 

Sed  forle  dicas  :  Multos  hicrifacerem,  si  gratia 
predicationis  affluerem,  si  copiam  scientiae  Iilter?lis 
haberem.  Et  ego  respondeo  quoniam  et  Eleazams 
mulios  potuisset  ab  idololatria  revocarc,  si  viveret 


OPUSC.  XLV.  —  DE  SANCTA  SIMPUQTATE. 


G98 


tcpescat  ,  ne  tibi  principis  in  Aquilone  sedenlia 
(Itai.  wv)  algor  obrcpat.  Hoe  deniquc  frigus  jaro 
tunc  ilte  conceperal  qtii  deambulanti  Domitio  ad 
auram  paradisi  post  meridiem,  raucis  quodammodo 
vocibus  respondebat  :  i  Audivi,  inqtiil,  vocem 
tuam,  et  timtii,  co  qood  nudus  essem,  et  abscondi 
me  (Gen.  111).  >  Porro  quia  meridianus  ab  illo  jam 
fervor  abierat,  aura  qnoque  frigoris  cst  aluntna. 
Huc  acccdebat  quia  et  illutn  jam  innocentia  sublata 
nndaverat.  Haec  omnia  quid  aliud  innuitnt,  quam 
quia  iHius  visecra  exstincti  amoris  algor  obslriiixe- 
rat,  atque  ideo  vox  ilUns  in  aurihtts  Domini  raucun: 
sonabat?  Hoc  frigore  jam  et  Heli  sacerdos  constri 


(TI  Mach.  vn) ;  Bfachabxi  et  innumerabiles  Christi  B  Clus  obtorpuerat,  qui  filiis  suis  aiebal  :  c  Non  est 


marfyres  plurimos  ad  agonem  fidei  firmarc  pohiis- 
aenl,  si  perseculionis  illatae  diffcrre  supplicia  decrc- 
vssenl;  sed  quoniam  ad  pcenarum  pcrferenda  lor- 
menla  cfficaciua  aedificaverunt  martyrizando  quam 
praedicando,  postponeutes  verbum,  reliquere  sequen- 
tH)U8  imitationis  exemplum.  Tu  quoque  valentius 
provocas  videntes  te  properare  post  Cfarislitm,  quam 
promovere  potucras  audientes  qualibet  multtplicilaie 
verborum.  Nec  enim  Deus  omnipolens  nostra  gram- 
matica  indiget,  ut  post  se  homines  trahat,  cum  in 
ipso  humanae  redemptionis  exordio,  curo  magis  vi- 
deretur  utique  necessarium  ad  conspergenda  novae 
lidei  semina,  non  miserit  philosophos  et  oratores, 
sed  simpiices  potius  ac  piscatores.   Undetlcgitur 


bxc  bona,  filii  mei,  fama,  quam  ego  audio,  ut  trans- 
gredi  faciaiis  populum  Douiini  (/  Reg.  11).  1  Nam  qui» 
pnedicaloris  Iiujus  gultur  abamore  Domini  algor  oc- 
cluscrat/idcirco  vox  ejusquodammodorauciensyin  fi- 
lioruin  suorum  cordibus  efficaciter  non  sonabal.  Si 
vis  ergo  vocem  habere  vel  in  prsedicationibus  iuto- 
nantem,  vel  in  oraiionibus  cfficacem,  satage  semper 
tit  le  divinus  fervor  accendat,  ne  vocem  tuam  torpor 
frigorir  ihleTcipiat.  Frigida?  quippe  mentis  oralio 
vcl  pradicalio  non  admiitilur,  et  tanquam  vox  rau- 
cicns  non  atiditur.  Ab  hoc  piane  frigore  Abraham 
alicntis  exstiteral,  de  quo  Scriptura  pronuntiat : 
1  Quoniam  apparuit  ei  Dominus  in  convallc  Mam- 
brc,  sedenti  in  ostio  tabernaculi  sui  in  ipso  fervore 


qnia  Samson  maxillam  asini  quae  jacebat  arripuil,  el  C  diei  (Gen.  xvm).  >  El  sponsus  ille  coelestis,  sictit  in 


111  ea  mille  Philislhaeos  occidit  (Judic.  xv).  Quid  est 
enim  per  jaeenteni  asiui  inaxillam  mille  viros  occi- 
dere ,  nisi  per  linguas  humilium  726  alque  sim- 
plicium  perfeclum  non  credentium  nurcerum  a  pra- 
vitatis  soa»  statu  dejicere,  alque  ad  humilitalem 
Christi  per  sanctae  praedicationis  officium  inclinare  ? 
Nain  quia  Samson  interpretatur  tol  ,  postquam 
mundo  sol  isle  resplenduit,  postquam  miraculorum 
atque  signorum  suorum  per  orbcm  terrarum  radios 
sparsit,  omnium  mox  sibi  resislentium  colla  perdo- 
muil,  [eosque  a  superbiae  viu*  suae  rigore  pro- 
struviL 

CAPUT  IV. 
Quid  in  concionalore  requiratur, 


Canlicis  dicitur,  pascil  el  cubat  in  mcridie  (Cant.  1} 
Enimvero  cum  te  cordis  acuroen  permovet  ad  que- 
relam,  quid  aiiud  agis  quam  adversus  Dcum  per 
cad  m  quse  Deus  conlulil  arma  confligis?  Et  cuni 
ingratum  esse  Deo  non  parvi  sit  criminis,  727  v 
formidolose  tibi  cavendum  est  ne  inde  contra  Deum 
prosilias  in  tyrannidem,  unde  gratiarum  illi  debue- 
ras  actionem ;  el  dum  scientiain,  quse  inflal,  immo- 
dcratius  flagitas,  charitalem,  qnae  aedificat  (/  Cor. 
vin) ,  insipicnler  offcndas.  Quid  enim  scis  utrum 
dispensator  meritorum  omnipoteus  Deus  ad  boc 
tibi  subtilioris  ingenii  perspicaciam  agilitateir.qtie 
coutulerit,  ut  jam  tibi  quodumroodo  signum  fulur» 

w .^ remunerationis   ostenderet;  et   occideniem    illam 

Tu  oiioquc,  fili  mi,  ut  praedicandi  sortiaris  offi-  D  scientiam,  quam  pro  illius  amore  sprevisti,  vivaeis. 


y 


cium,  iinitare  vel  asini,  de  quo  diclum  est,  vel  etiam 
ovis  exemplum.  Quae  nimirum  cum  vivit,  turpiter 
lical  [balai],  morttia  vero  in  instrumentis  musicis 
suaviter  cantat :  Sic  et  «pii  carnalifer  vivunt ,  balare 
cum  ovibus  inaniter  possunt,  naviter  explere  praedi- 
catoris  oflicinm  neqtieunt.  Dicit  etiam  Propheta  : 


mentis  acumine  compensarel.  Nam  cum  littera? 
oriantur  ex  senau,  non  sensus  procedat  ex  lilteris, 
cui  sensus  incoiumis  esl  litteras  non  requirit.  In  lit- 
terario  qnippe  ludo,  obi  pueri  priina  articulalre  vo- 
cis  elementa  suscipiunt,  alii  quidem  abecedarii,  alii 
syllabarii,  quidam  vero  nominarii,  nonnulli  etiam 


...AIUM».v 


A|      l.«v^      M^ 


m  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  lll.>.  OPUSCttLA  VARIA.  700 

nii  ctiucCa  fac.Ic  comprebcndit,  his  ad  disccndum  A  stri,  testantc  Propneta,  sicut  arauoa  meditabuntur 
gra  Jibus  magnopere  uon  cgebit.  Sicut  de  iribus  il-     (Ptal.  lxxxix). 


lis  pncris  dicitur  :  i  Quia  dedit  illis  scienliam  et 
disciplinam  in  bmni  libro  el  sapientia  ,  Danieli  au- 
tcm  dedit  intelligentiam  omnium  visionum  et  som- 
r.iorom  ;  ita  ut  Babyloniorum  sapientes  ad  eortun 
pmdenliam  non  altingerent,  eosque  inagi,  Jnrioli, 
vcl  aruspices  in  mysteriorum  ccelestium  revelalio- 
nibus  non  aequarent  (Dan.  i).  i 
.  Scd  el,  veteribus  omissis,  ad  modemos  ilertim  ve- 
'niamus.  Beatus  Denedictus  aij  litterarum  sludia  mit- 
liiur,  sed  mox  ad  sapientem  Cbristi  stultiliam  re- 
vocatur;  el,  qtiia  scbolam  pia  rnsticitate  mulavit, 
hoc  descriptum  reliquit  in  capisterio  mulicrculae, 
qund  de  se  mundi  sapientcs  exprimerc  nequeunt  in 


Ugo,  Parmensis  Ecelcsiae  clericus,  quot  utililatom 
dotes  babuerit,  non  enomero,  quia  laciniosi  styli 
devito  fastidium.  Hic  taniae  fuit  ambitionisinarliuro 
studiis,  ut  aslrolabium  sibi  de  clarissimo  provideret 
argento,  ut,  dum  spiraret  ad  episcopale  fastigium, 
Conradi  imperatoris  se  constittiit  capellannm  :  a  quo 
dum  revertitur  regiis  pollicitattonibus  cumuiatus,  el 
de  consequenda  dignitate  pene  non  dubhis»  incidlt 
in  latroncs.  Presbyler  eniro  qnidam  in  Teutonicis 
partibus,  qui  laicum  babebat  asseclam,  paseentcs 
equos  illius  tentavii  invadere.  Cui  dum  ille  sese  ira- 
piger  objecisset,  presbyter  eum  lancea  confodiens, 
intcremit,  et  tunc  liquido  deprebendit  nil  fuisse 


ro<  nsa  geomelricx  vel  astronomicse  disciplin».  Lil-  B  quod  didicit,  dum  simul  amisit  et  irridcntis  vilae  dtil- 


lcras  et  Martinus  ignorat ;  sed  bic  fatuus  et  impe- 
ritus  pcrditas  Irium  morluorum  animas  ab  infcris 
revocat.  Antonius  non  rhetoricatur,  sed  toio  conspi- 
cuus  orbe,  lillcris,  ut  ila  loquar,  vilalibus  legitur. 
Hilirion  Platones  el  Pytbagoras  projicit,  unoque 
contentus  Evangelio,  in  sepulcrali  se  celluke  antro 
conclndil ;  sed  tcce  daemonibus  iroperat,  quem  pbi- 
losotborum  sludia  non  cxornant.  Quae  si  lu  quoque 
apud  s«culum,  ut  efllagiUis,  didicisses,  fortassis  ho- 
die  Dominus  intra  sortis  suae  funiculum  non  habe- 
ret.  Est  enim  sapientia  de  qna  scriptum  est  :  €  Nam 
per  sapientiam  sanati  sunl  quicunqne  placuerunt 
tibi,  Doiuine,  ab  inilio  (Sap.  ix).  »  Et  est  sapientia, 
de  qua  dicitur  :  «  Non  est  haec  sapieniia  desursum 


cedinem  et  concupiti  culminis  dignilalem, 

CAPUT  VIL 

De  mundanm  tapienlia  ejfeclibus. 

Praterea   saepe  conlingit  ut  lionnulli  carnaliter 

sapientes  ct  diulius  vivant,  et  minquam  valeant  iti- 

venire  quod  oplant.  In  sapiculix  quippe  suse  vani- 

tule  confisi,  dum  sperant  facile  cuucta  siippelere, 

arbitrantur  uttque  se  religionis  teslimonio  non  ege- 

re ;  et  dum  iuanem  sapientiam  jactaut,  insipienter 

vivere  non  formidant.  Quamobrem  a  se  conspicien- 

tibuseorum  aclusexploditur,  vita  conspuilur,  con* 

versatio  deridetur,  fama  polluitur,  testimonlum  con- 

demnatur;   ideoque   qui    proposuerant  ad   votuni 

camis  vivere,  in  contrarium  versa  senlentia,  s&pe 


descendens,  sed  terrena,  animalis,  diabolica  (Joan.  C  compeliunturegere,  cume  diverso  qttiqite  simplices 


111).  »  Et,  o  qnants  bxc  ipsa  lcrrena  et  animalis 
sapienlia  i.on  cancessit  iter  prosperum,  ut  videlicet 
antc  corrucrer.t  in  periculum  tnortis  quam  frucrcn- 
tur  oplatis ! 

728  caput  vi. 

Quod  humana  snpienlia  muhit  periculis  tubjacet. 

Gualterus  plane,  magistri  ntei,  scilicel  Ivonis, 
socius  fuit,  qui  pcr  triginta  ferme  annos  ita  per  oc- 
ciduos  lines  sapientiam  persecutus  est,  ut  de  reguis 
ad  regna  conlenrierci  :  et  non  modo  Tculonum, 
Gallorum,  sed  et  Saracenorum  quoque  llispanien- 
sium  nrbes,  oppida  simul  atque  provincias  penelra- 
rct;  sed  mox  ut,  studiis  toto,  ut  ila  loquar,  orbe  cor- 
rasis,  exsilium  habitatione  mutavit,  et  jam  velut  in 


et  quieti  rebus  exuberent  necessariis  789*  Unde 
per  isaiam  Dominus  dicit :  c  Pro  eo  quod  vocavi,  et 
non  respondistis ;  locutus  sum,  et  non  audistis ;  et 
faciebatis  malum  in  oculis  meis ;  et  quae  nolui  ele- 
gistis :  propter  hoc  ecce  servi  mei  coroedent,  et  vos 
esurietis :  ecce  servi  mei  bibent,  et  vos  silietis ;  ecce 
servi  mei  laetabunlnr,  et  vos  confundemini ;  ecce 
servi  mei  laudabunt  prse  exsultalione  cordis,  et  vos 
clamabitis  prae  dolore,  et  prae  conlriiione  spirilus 
ululabitis  (Isa.  lxv).  > 

Hodieque  certe  in  Romana  urbe  fraler  advivit, 
ortus  de  summis  proceribus  Galliarum,  cujus  no- 
men  laceo,  quia  frairis  ignominiam  perhorresco. 
Cui  nescio  an  aliquid  utilitalis  desit.  Tot  siquidem 


pace  composiliis  docere  pueros  ccepil ,  semuli  sui ,  D  exteriorum  bonorum  floribus  enitescit  :  nobilis  ut 


cujusdam  videlicel  alterius  sapientis  necessarii  vei 
faulores,  eum  simpliciter  gradientcm  ex  insidiis  oc- 
ciderunt :  qui  confoesus  gladiis,  non  sacerdotes,  ut 
mihi  relalum  arbitror,  petiit;  non  de  transactis 
confessionem  vel  pcenitudinem  gcssil;  sed  usque  ad 
ultimum  spiritum  hoc  solum  inclaroare  non  desiit: 
Hcu  quale  damnum !  Si  quid  aulem  vel  de  confes- 
sione  facienda  vel  aliud  quid  dicebatur,  ille  jam 
al.enatus  hoc   solummodo   repetebat  :  Heu  quale 


»  I    11!^  •« 


imperator;  pulcher  aspectu  quodammodo,  sicut 
Tullius  loquitur;  ut  Virgilius  poetatur ;  luba  vehe- 
mens  in  Ecclesia ;  perspicax  et  acutus  est  in  lege 
divina ;  scbohtstice  disputanst  quasi  descripla  iibri 
verba  percurril;  vulgariter  ioquens,  Romange  urba- 
nitalis  regulam  non  offendit.  Quid  de  monachico 
prosequar  ordine?quid  de  regularis  magisterio  di- 
sciplime?  In  quorum  videlicet  notitia  ita  convaluit 
ut  nec  docere  naviter  possit;  sed  ejus,  proh  dolor! 


_•. ? 


ii • :_!_.«. 


701  OPUSC.  XLV.  —  DE  SANCTA  SIMPLICITATE.  7U1 

tmperitis  ac  dyscolis  adilus  non  negatur.    Unde  A  Deum  vel  sanctos  ejus  sincero  qunerit  inttiitu,  non 


rccte  vir  sapiens  aii  :  i  Melior  esthomo  cui  de- 
Jicit  sapientia,el  deficiens  sensu  i»  limore,  quam 
<pti  abnndat  sensu,  cl  transgreditur  legem  Altissimi 
(Eccli.  xix).  > 
'/  Quod  etiam  in  Domino  meo  Leooe  probatur  in- 
cIimo.  Posuimus  enim  stalte  perittim,  apponamus 
eiiam  sapienler  indoctum.  Hic  plane  Leo  (cum  pra> 
ter  psalmos,  aut  nescio  quid  tennissimum  et  extre- 
mum)  litteras  non  didicerit,  grammaticos  quoslibet 
ac  mundi  philosophos  in  Scripturaram  notitia  et 
consiliorum  spiritualium  profundiiatepraeceliitTut 
qjiicunque  ad  illum  de  quovis  animac  negotio  eonsu- 
lentes  accedimus,  suscipientes  ab  eo  verbum,  ita 
confidimos  ac  si  prophelici  spiritus  oraculum  re- 


indiget  peregrina  luce  ul  veram  conspiciat  lucem. 
Jpsn  qtiipps  vera  sapientia  se  quaerentibus  aperil,  et, 
sinc  adtiltcrinae  lucis  auxilit  inocciduae  se  fulgor 
oslendit.  Unde  scripluin  est :  c  Clara  cst  semper,  et 
nunqtiammarcescet  sapientia ;  etfacile  videturab  his 
qui  diligunt  iilam;  el  invenilur  ab  his  qni  qtiaerunt 
illam  :  pneoccupat  eos  qui  se  concupiscunl,  ut  illts 
se  prior  ostendal  (Sap.  vi).  >  Illam  ergo  sapien- 
tiam  quaere,  illam  totis  vi&ceribus  ardenlcr  aniple- 
cterc,  ex  qua  non  modo  vakassnpcre,  sed  ct  viviire, 
ac  per  eam  sine  flne  gaudere.In  Deo  igitur,  qui  vera 
est  gapienlia,  qtiaerendi  el  intelligeiidi  finein  consti- 
tuc  :  liunc  assiduus  mediture,  in  eo  jngitcr  requic- 
sce.  Cni  scilicct  in  eodem  Sapicnliae  libro  dicitur  . 


portemus.  Sed  quoniam  et  tibi  apprime  notus  est,  ^  «  Nosse  enim  te,  consummata  juslitia  cst;  et  scire 

et  opusculis  nosiris  frequenler  inserlus,  snfliciat 

nniim  bic  verbum  proponcre  qnod  nuper  ab  ejtis 

ore  qnasi  negligenter  cecidit,  sed  a  me  negligenter 

andiri  non  poluit.  Nam  cum  inler  caetera  spiriluali- 

ter  vivendi  capitula  solerter  inquirerem  :  Utrum  ille 

post  solutura  nocturnae  synaxis  officfum  posset  dor- 

mire  si  vellet,  boc  se  ftinditus  nescire  perbibuit, 

Ctiimrae  idipsnm  ego  saepios  iterarem,  et  an  ille 

circa  dilucolum  dormiret   perqnirerem,  respondit 

ille  se  hoc  omnimodis  ignorare,  qnia  nnnquam 

pcnitus  cxpertus  esset.  Subjnnxit  etiam  se  suis  as- 

snelum  cogitationibos  respimdere  :  Accidietnr,  in- 

qnit,  cor,  palpitent  oculi,  os  per  crebra  balaustia 

gannire  non  cesset,  caput  etiam  nutet  et  in  ima  de-  c 

vergat;  scd  quia  haec  omnia  me  perimere  nequeunt, 

ad  consentiendnm  hujus  temporis  somno  nullateous 

snperabunt.  Nam  et  nos  super  hac  re  dislichum  fe- 

ceranms,  quod  bic  inserere  otiosuro  esse  non  duci- 

intis : 

730  Non  canonem  solvit ,  qni  psallens  nocle   re- 

[  dormit : 
Ne  tamen  hoc  passiro  ponat  capnt  ante  synaxitn. 
Sed  heu  me  ntiserum !  hoc  inter  me  et  doimum 
Leonem,  quod  inter  fortissimum  David  et  deliram 
evenit  histrionem.  IHe  siqnidem  viribus  fortia  fece- 
rat,  iste  sola  voce  triumphalia  ejus  gesta  decantat. 
llle  fiimirum  se  Deo  novit  per  somni  mactare  con- 
flictum;  nos  versicolos  facimos  ad  simiiitudinem 
puerorum.  Et  quale,  quaeso,  est  effeturo  viribus  ac  ^ 
tenttissimi  corporis  faominem  jam  per  septuaginta 
fereannos  in  monastico  habhu  degere,  et  adbuc 
atrum  diurnae  locis  erurapente  crepusculo  dormire 
valeat,  ignorare?  Hieitaque  prudens,  bic  vero  diceo- 
dus  est  sapiens,  qui,  dummundum  eakibns  abjicit» 
ipaom  mondi  principem  philosopbando  deludii. 

CAPUT   VIII. 
Quod  ad  Deum   accedenies  humanis  disciplims  non 
indigent. 

Guocirca.  dileeLisime  flli.    nnli  hniiiamrwli  uiniAn. 


justitiam  et  virtutem  tunm,  radix  est  immortalita- 
lis  (Sap.  xm).  >  In  illo  igitur  dcfige  lolum  iuae  men-^ 
tis  oblutum,  ab  illo  sapicnliae  fonte  suroe  siiibundi 
pectoris  haustum,  ul  in  visceribus  tuis  illius  vilalis 
poculi  vigore  concepto,  et  ipse  coelestis  gratiae  ma- 
dore  jugiler  vireas,  et  inalios  distillaniia  fonlis  ir- 
rigui  fluenta  transftindas.  Et  quaeso  ut  hoc  per  te 
quandoque  Deus  omnipotens  exhibeat  fratribus  tuis 
qnod  per  isaiam  promisit  pauperibus  suis  :  c  Egeni, 
inquit,  et  pauperes  quaeruiit  aquas,  et  non  sunt ;  lin- 
gua  eorum  siti  aroit.  Ego  Dominus  exaudiam  cos, 
Deus  lsrael  non  derelinquam  eos  (Isa.  xu).  >  Ubi 
mox  sequilur  :  t  Aperiaminsupiniscollibusilumina, 
et  in  medio  camporum  fontes ;  ponam  desertum  in 
stagnum  aquarum,  et  terram  inviam  in  rivos  aqua- 
rnm  (Ibid.).  > 

'  Quoniam  igilur,  fili  cbarissime,  temelipsum  veltit 
agnoro  tenerrimum  obtulisti,  et  hoc  dxmones731 
per  aera  volitantes  incursant,  ut  vel  ex  manibus 
tuis  oblata  diripiant,  vel  injecta  pravae  cogitationis 
illuvione  corrumpani ;  tu  cum  Abraham  imminenlcs 
ad  impetum  volucres  abige,  ut  bolocaustum  tuum 
Immaculatum  et  integrum  valm  cuslodire  (Cen. 
xi).  Ex  eorum  qtiippe  pbaretra  procul  dubio  toxi- 
cata  cogitationis  bujus  sagitta  dcpromitur,  ut  lilte- 
rarum  studia  reiuanenlibus  in  sccctilo  coaevis  tuis 
invideas,  et  in  hoc  eos  caulos  ac  providos,  te  vero 
deceptum  el  fatuum  credas,  utpote,  si  boc  ct  ipse 
fecisses,  quasi  graliorem  tunc  hosliam  Deo  ttia: 
conversionis  otTerres :  sed  hoc  tottim  Deo  veraciter 
oblulisti  quidquid,  ad  meliorem  ac  manentem  sub- 
stantiam  properans,  pro  amore  illius  acquirere  con- 
tempsisti.  Melius  est  autem  tolum  simul  oflerre, 
quam  particulariler  dispensare.  Sicut  enim  melius 
est  ovem  dare  qnam  fructus  ovis ,  ita  laudabilins 
est  lotam  artem  Deo  simtil  offerre,  quam  fructus 
artis.  Julianus  Caesar  et  Donalus  martyr  uno  lem* 
pore  didicerunl.  Etillequidera  permansit  in  studiis, 
hic  secutus  est  vesliiria  veritatis.  Sed  ille  in  saoien- 


705 


5.  PETRl  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEt)  PARS  111.  —  OPISCULA  VARIA. 


fti 


na  penetrarct.  Joanncs   evangelisla  apnd  s%cutum  A  eam  legerc,  quod  Detim  wegtirc.  Si  ergo  is  qui  ler- 


pcne  nil  tlidicil ,  seif,  spreiis  oralorum  dialecticorum- 
que  versuliis,  ad  siinplicem  Jcsti  slulliliam  puerulus 
commigravit.  Hic  lamcn  dum  per  lihri  sui  princi- 
pium  summx  lucis  mysleriiiui  lerribililer  intonal, 
illico  philosopliorum  caeca  sulililitas  in  tenebrosa  slu- 
dioritm  suorum  profundilate  caligit.  Praeterea  bea- 
tus  papa  Gregorius  artis  grammaticse  disciplinam 
eatenus  in  suis  732  L\udal  episiolis,  ul  eam  con- 
gruerc  denegel  Christianis  (Grkg.  Mag.  Reg.  lib.  ix, 
epist.  45).  Hieronymus  ad  tribunalia  iremeuda  per- 
trahilur,  flagris  alrocioribus  verberatur  :  cui  tamen 
non  aliud  quam  Ciceroniani  nominis  crimeirim- 
pingitur.  Devotatur  ille  hnc  se  prorsus  ullione  ple- 
ctendum  si  saeculares  libros  ulterius  Icgercl,  ac  si 


renum  illuddogma  didicerat,  ab  ejus  compescilur 
usu;  quanlo  magis  qui  necdum  expertus  est,  abejus 
prohibetur  accessu?  Si  ilie  rohibetur  a  notis, 
quanto  camius  iste  reprimendus  est  a  discendis.  Dis- 
cumbis,  frater,  ad  meusain  Dei,  sufGcianl  tibi  da- 
pes  coeleslis  cloquii.  Ahjice  lotium,  quod  in  vesaniain 
comedentiunt  mentcs  inebriat;  suscipe  frumentnm, 
quod  csiirienliuro  animas  sobria  refectione  confir- 
mnt.  Ncc  fauces  nnimae  tuce  vitalis  escae  faslidiant 
aliincnlum,  sed  procul  abjiciant  falsitatis  ineptias 
el  quisquilia  vanitatum.  Omnipotens  Deus,  dulcis- 
sinie  fili,  doclrina  te  suae  legis  erudiat,  nt  cor  tuum 
vcrae  sapienlke  luce  perfundat;  te  de  manibus  tuis 
vivcntis  hostiie  suscipiat  holocaustum,  et  ad  spirita- 


Christum  per  apostalicae  perfidiae  sacrilegium  dene-  B  lium  provehatincrementavirtutum;  te  semper  in  se 


garel.  Dicebatur  enim  illi  :  c  Ciceronianus  es,  non 
Chrislianus.  >  El  ille  :  c  Si  sxcularcs,  inquit,  codi- 
ces  tilterius  legero,  lc  ucgavi  (IIieron.  epht.  22 
4e  custodia  virgin.).  >  Houesta  salis  el  uiilis  sopien- 
tia  !  nimirum,  qucc  cum  Chrisli  negalioneconferttir, 
quae  hxrelicae  perfidiae  comparalur ;  ut  idein  valeat 


mancre  concedal,  et  invicem  ipse  in  luis  visceribus 
delectabiliter  requiescat,  nt,  sicul  est  ipse  pollicitiis, 
tanquam  palmes  in  vke,  nunquam  desinas  pii  ope- 
ris  germina  pullulare.  Amen. 

Sit  nomen  Domini  benedicium. 


733  734  OPUSCULUM  OUADRAGESIMUM  SEXTUM. 

DE  FERENDA  -EQUANIMITER  CORREPTIONE. 


AnrrMFNTKM  —  Aiiprandum  tironem  in  mililia  spiriiuali  lamlat  quod  adolesccns  a<I  crcmum  se  conlu- 
lorit  moiiclmie  illum  ut  cxcmplo  (Ihristi  Domini  regularem  disciplinam  non  desernl;  proinde  jefjiio 
niinio  roril  noii  modo  scniorum  veriiin  etiain  Jtinioruin  correpliones,  qiue  ard  aiiiiiu  labes  abluendas 
sui  «iliorumq  ie  prorec-inm  pturinii  facinnl  :  multa  ex  occasionc  dicil  de  bono  correptionis,  ct  cur,ci  an 
sinc  culpa  sauctus  Paiilus  sancUim  Peirum  objurgaverit. 
AmrRANDO  fratri  charissimo  Petrus  peccator  mo-  C  nec  dedignalus  cst  terrenam  scrvare  consuetudi- 


naclitis  pateroae  dileclionis  affcclum. 

Exigis ,  dileclissime  fili ,  ul  tibi  aliquid  scriham, 
rt  qni,  mc  diclante,  frequenter  aliis  scriptilas,  ul 
libi  quoque  aliquid  scribalur  imploras.  Sed  linde 
scriplori  congrueiilius.  incipiam  scriberc,  quam  a 
scribendi  ipsius  mystica  diguilale?  In  te  quippe, 
qui  scribis,  trcs  sunt  digiti,  el  tiua  mamn;  cui  vero 
scribis,  tres  sunt  personae,  el  unns  Deus.  Cum  igilur 
ex  diversis  apicibus  conlinutim  ducis  arliculum,  ad 
itlum  semper  unum  tua  dirigatnr  intcnlio,  cujus  in 
lemetipso  per  quamdam  similitudinem  conspicis  sa- 
cramentum.  Et  quia,  dum  in  scholarum  adhuc  gyin- 
nisio  inter  adolcscenlulos  ageres,  et  ephebi  vultus 
florem  necdum  pubis  ulla  vel  lenuis  lanugo  vcstiret, 


nem,  qui  venerat  exhibere  coelestem.  Nam,  ul  inti- 
nita  prateream ,  cur  sibi  capul  ac  pedes  unguenlo 
conspergi  muliebri  ministerio  passus  est,  nisi  quia 
Pahcslinrc  alque  Judaicse  regionis  mos  erat  ut  ejus 
accotae  crebrius  ungerentur?  Hinc  esl  entm  quod 
ait :  c  Tu  autem  cum  jeiunas ,  unge  caput  tuum 
(Matth.  xxvi ;  Luc.  vn).  >ct  quid  mirum  si  Dominus 
in  vita  servaverit  morem  patrise,  quem  et  sepullunc 
81133  sacrosanclis  exscquiis  non  dedignalus  est  cu- 
stodire?  Sic  enim  Joanncs  referl :  c  Joseph  ab  Ari- 
malhia  el  Nicodemus  acecperunl  corpus  Jesu ,  et 
ligaverunt  illud  linleis  cum  aromatibus,  siculmos- 
Jtidseis  est  sepelire  (Joan.  xix;  MaUh.  xxvn).  >  Cum 
ergo  is  qui  est  ipsa  sapientia,  per  quara  cuncu 


liorem  necdum  puois  uua  t»  wii«»  wu«8«  "-»»"•»  —o-  -■—  —  '  -  •  - 
fervor  te  sancti  Spirilus  incilavit  ut  non  monaste-  D  suni  condita,  in  his  etiam  rebus  qu*  nuUius  pene 
riale  proposiUim ,  sed  ereini  potius  arriperes  insti-  videntur  esse  momcnli,  traditionem  hotmnum  ser. 
tutum  •  cave  ne,  per  aelaiis  adlnic  imbecillis  obten-  vare  non  respuit ;  quant»  praesumpuonis  est,  si 
l«mf  sancti  loci  regulam  violes;  ne  rigorem  atque  disciplinae  quis  regulam  frangal,  quam.  a  sancli? 
u«.™  iw.-tn,.  /.AnUAM4iiAnSe  AnArvAR!  ne  mu-      Patribus  traditam  non  ignoral? 


m  OPUSC.  XLYl.  —  DE  FEKENDA  jEQUANIMITER  COllKEPTIONE. 

f  ipse,  divina  suffragante  cleinentia,  jara  irrepreuen-  A  CAPUT  11. 


706 


sibiliier  servas,  uuum  pras  caeteris  cave  ne  corre- 
piiones  aliquando  graviter  feras,  ne  qualibet  occa- 
sione  redargui  a  luis  quoque  junioribus  ernbescas. 
Quod  videlicel  liujus  loci  taui  faiuiiiare  est  alque 
itativuin,  ul  qui  corripitur{correplus|,  fugit,  nobis- 
cum  habitare  non  possit.  Ad  boc  eniin  bomo  de 
sseculo  magislerib  regularis  disciplinse  submittitur, 
ul  rubiginem  quam  de  mundo  lenocinante  contra- 
leral  asperae  correplionis  lima  detergat.  Dnde  esl 
qitod  Sapientia  loquilur  in  ProverbHs :  t  Converti- 
mini  ad  correplionem  meam;  en  profcram  vobis 
spiritum  menm  (Prov.  i).  >  Non  enim  dixit,  ad 
blanditias  meat»;  sed  :  f  Couvcrtiiniiii ,  inquit,  ad 
correptionem  meam.  1  Unde  quibusdam  corripi  de- 


Quod  $apie*iis  est  amart  correjHioHem,  $tuUi  odu$s. 
Quisquis  ergo  sapiens  est,  austeritalis  illatas  duri- 
tiam  animae  suae  vulneribus  deputat  medieinam. 
Unde  scriptum  csl  :  c  Si  corripueris  sapieuiem  v 
inteiliget  disciplinam  (Prov.  xix);  >  et  iterunt  : 
c  Plus  proficit  correptio  apud  pruJentem,  qiiam 
plaga  apud  stultum  (Prov.  xvn).  »  De  qtio  eliaM 
prudenle  dicitur:  i  Qui  patiens  est,  mulla  guber- 
nalur  prudeniia ;  qui  auteiu  impatiens  est,  exaitat 
stullitiam  sualn  (Prov.  xiv).  >  Slullitiam  quippe 
suam  exallal  impatiens,  quia  quo  per  iinpatieiiliam 
siiam  a  quibuslibet  frequentius  Jiedilur,  eo  quoti- 
dianis  coiitra  eos  jurgiis  atrocius  effcratur.  Unde  lo» 
gilur  :  i  Semper  jtirgia  quxrit  inalus ;  angeius  autem 


dignantibus  ait  :  i  Bfane  consurgenl,  et  non  inve-  B  crudeiis  millitur  comra  eum  (Prov.  xvn).  >  Crude»is 


nient  me ;  eo  qtiod  exosam  babiierint  disciplinam, 
el  limorem  Domini  non  susceperint,  nec  acquieve- 
rint  consilio  meo,  et  delraxerinl  universas  corrc- 
ptioni  meae  (Ibid.).  >  Hinc  admonet  dicens :  f  Di- 
sciplinam  Domini,  fili  mi,  ne  abjicias,  nec  deflcias 
cnm  ab  ipso  corriperis :  quem  enim  diligit  735 
Doiniiius,  corripit;  et  quasi  pater  in  filio  compbcct 
sibi  (Prov.  ui).  >  Jure  scilicet  non  hominis,  sed 
Doniini,  correplio  dicitur,  eum  iu  aniore  Christi  a 
proximo  in  proximum  quaetibet  severilas  irrogatur ; 
et  nimis  a  sapientia  devial  qui  snperbum  cor  divinis 
increpalionibus  non  inclinat.  Unde  el  idem  Sulo- 
nion  ait :  f  Qui  diligit  disciplinam,  diiigit  sapien- 
tiam ;  qui  autem  odit  increpationes,  insipiens  csl 


angelus  contra  qiuerentem  jurgia  mittitur,  quia  di- 
gniim  cst  ut  nientctii  in  qua  crudeiilas  habitat, 
crudelis  possessot  invadat ;  quia,  sicut  dicil  Aposto- 
lus  :  Ira  ihemonium  habet.  Unde  Ulic,  mox  ut  cru- 
delem  mitti  coutra  impatientem  docuit ,  prxsto . 
subjunxit  :  c  Expedit  magis  ursa3  occurrere ,  raptis 
fetibus,  quam  faluo  confidenti  sibi  in  stultitia  sua 
(Ibid.).  >  De  boc  faiuo  et  impatienti  scriptum  est : 
c  Noli  esse  amictts  homini  iracundo,  neque  ambttles 
cum  736  v*r0  furioso,  ne  forte  discas  semitns  ejus, 
et  suinas  scandalum  aninro  Iua3  (Prov.  xxit).  >  PorrO 
sicnt  sger  qni  non  capit  antidotum  morittir,  ita 
qui  non  potest  corripi,  nequit  ab  anitiue  suae  lan- 
guoribos  relevari.  Unde  rursns  per  Salomonem  di- 


{Prov.  xn).  >  Quaproptcr  idem  insipiens  in  Prover-  u  citur  :  i  Noli  subtraliere  a  puero  disciplinam;  sl 


biorum  iibro  conquerilur,  dicens  : «  Cur  deleslatus 
«im  disciplinam,  et  increpalionibus  non  acquievit 
cor  meum,  nec  audivi  vocem  docentium  me,  et  raa- 
gistris  non  inclinavi  aurem  meani?  >  (Prov.  v.)  At 
contra  quisquis  incrcpaiionibus  aequanimiler  acquie» 
scit,  de  calalogo  sapteuium  nou  recedit.  Unde  scri- 
ptum  est :  c  Auris  quas  audil  iiicrepalionem  vita», 
in  medio  sapientiuin  commorabitur;  qui  veroabjicil 
disciplinam,  despicit  animam  suam  (Prov.  xv).  > 
Vitrici  denique  privignis  indulgent;  palres  dura 
pleramque  verbera  propriis  pignoribus  adhibent 
llli  nimirum  odientem  pascunt;  isti  vero  diligentes 
erudiunt  et  affligunt.  Unde  scriptum  est  :  t  Qui. 
parcit  virgae,  odit  filium  suum;  qui  autem  dihgit 
illum,  instanter  erudit  (Prw  xm).  >  El  alibi  :  <  Me- 
lior  est  manifesta  correptio,  quam  amor  abscotiditus. 
Meiiora  sunt  vitinera  diligentis«  quam  fraudulenta 
oscula  odientis  (Prov.  xxvn).  >  Itcmm  scriptum  est: 
f  Erudi  filium  tnum,  ne  desperes  *  ail  interfcctionein 
cjus  ne  ponas  manum  [animam]  tuani  (Prov.  xix).  > 
Ad  inlerfectionem  quippe  filii  palerna  manus  po- 
nitur,  cum  in  eum  qqem  nequiter  ageraem  conspi- 


~*a    «.:..«. 


enim  percusseris  eum  virga,  non  morielur;  tu  virga 
percuties  eum,  et  animam  ejus  de  infcrno  liberahis 
(Prov.  xxui).  >  Vis  audire  quid  iliis  immineat  qui 
respuunl  corrtpi  ?  qui  dedignanlur  a  senioribus  ob* 
jurgari?f  Viro,  inquit,  qui  corripientem  dura  cer- 
vice  contemnii,  rep^utiuus  ei  superveniet  intciitus» 
et  eum  sanilas  nou  sequetur  (Prov.  xxix).  >  Ubi  el 
paulo  posl  subditur  :  c  Erudi  filitim  tuuin,  el  refri- 
gerabit  te,  et  dabit  delicias  auinis  tua)  (Ibid.).  > 
Enimvero  cquo  adliuc  iudoniilo  pes  in  sublele  per- 
cuiitur,  ut  posttnodum  clavis  affigi  ferrum  sibi  snp- 
pedaneum  paliatur.  Rudi  quoque  tauro  circulus 
lentae  vitis  iunectitur,  ut  assuetus  hoc  procul  dubin 
discal,  quatenus  jugum  postinoilum  detrectarc  non 
audcat.  Sic  junior  quique  frater  ctiam  tunc  objur- 
gandus  esl  cum  non  peccat,  ut  disciplinam  vera 
correptionis  poslmodum  a?quanimiler  feral.  Qtio 
contra  de  uon  correplo  scriptum  est :  f  Qui  delicate 
a  pueritia  nulrit  scrvum  suum,  postea  illum  senliet 
conlumacem  ( Prov.  xix).  >  De  quo  videiicet  servo 
vir  sapiens  ait :  t  Cibaria^  et  vii-ga ,  et  onus  asiuo ; 
panis,  et  disciplina,  el  opus  servo  (Eccli.  xxxiii).  > 

r»ADHT  III 


707 


S.  PETRI  OAMIAM  OPP.  TOMIS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  VARIA. 


m 


vas  Jerichonlinis  pienum  aquis  nobis  aliaium  est,  a  omentu,  zelum  correpftonls  <Je  Iralrura  labiis  aufe- 


quas  ego  scilieel  insiar  EUsei  (IV  Reg.  u),  coe- 
leslis  sapientiae  saie  conseergerein ,  et  sic  eas 
amaritudiue  defaecarem.  Sed  nec  oliam  te  plc- 
nam  colloqulntidis  [colocyntidis]  praebuisti,  cujut 
amarissimum  gusium  Irita  diviui  vcrbl  farina  w 
cfukedinom  verteret,  sicque  propbctarum  lilifis  eo- 
mestibilem  etbiberet.  Non  enim  arundo  visa  es  in 
deaerfto  vento  agitata  (Matth.  xi),  sed  illa  poiius 
qoc  mel  protulit,  unde  praecursor  Domini  Joannes 
Tiiit.  Advexisti,  frater,  alveariuni  favis  distillau- 
tibu*  plenum ;  praebuisti  te  nobis  agrum  non  ligotii- 
Ims  sarriendum,  sed  plenis  jain  falcibus  desecan- 
dum ;  non  sciiioet  paliuris  ac  vepribus  inborresccii- 
lemf  seri  exuberantiuin  messium  decore  flaventem. 


runt.  Unde  et  iilic  subditur  :  c  Caverant  entm  Pui- 
iislbaei  ne  forte  facerenl  ilebrau  gladium  aut  lan 
ceam  (/  Reg.  xni).  >  Unde  paolo  po*t :  c  Retusa? 
itaque  erant  acies  vomerum,  et  iigonum,  et  triden- 
tuin,  et  securium ,  usque  ad  stimuium  oorrigenduai 
(Ikid.).  »  Oum  Philtsthaei  timenl  gladios,  lollunl  fa- 
bros;  ut,  dumarmorumfabricatura  compescitur,  non 
sit  etiain  qui  csclera  exercendi  iaboris  utensilia  fa- 
bricetur,  Apostolo  quippe  testante  :  c  Gladius  spi- 
ritus  esl  verbum  Dei  [Ephes.  vi).  i  Hunc  giudiuut 
quia  perversi  timent  spirilus,  fabros  de  terra  Israci 
auferuni,  dum  eos  qui  redargiicre  delinquentium 
errata  debuerant,  a  teueuda  ccnsurae  disciplina  com- 
pescuut;  et  bac  ncgligentiae  disaolutione  contingit 


Quo  conira,  denegligeiiteacfiiiuovir  s?piensdicil:  B  ul  m   servoruin   Dei  quibusque  conventibus  i.oa 


c  Per  agrum  hominis  pigri  transivi,  el  pcr  vincani 
stulti,  el  ecce  urticae  omnia  repleverant  (Pror. 
iiiv).  i  Impalientibus  sane  corrcpliones  quasi  gladii 
sont,  sed  si  volunt  ut  bi  gladii  verlantur  in  falces, 
Itirsuta  viliorum  suorum  dumeta,  quibus  horrenl, 
permutentur  in  messes.  Unde  propheta  cum  prae- 
misisset  de  Salvatore  nostro,  quia  c  judicabit  gentes, 
et  arguet  populos  multos ,  >  protinus  addit  :  c  £t 
conflabunt  gladios  suos  in  vomeres ,  et  laneeas  suas 
in  falces  (ha.  u).  »  Nimirum  congruus  ordo,  dum 
primum  quidero  peccator  arguitur :  deinde  gladii  in 
vomeres,  et  737  ^nceae  couflantur  in  falces.  Nara 
dum  impatieos  quispiam  per  disciplinam  milior  fa- 
ctus,  tauquam  planus  ager  increpationis  cullro  pro- 


modo  sacrs  praedicatioois  sermo  cesset  audiri,  sed 
el  honesiarum  artium  exercitia  desinani  frequen- 
tari.  Nam  quia  districta  inagislerii  eos  disciplina 
non  reprimit,  propriis  voiuntatibus  dedili,  scribere 
nesciunt ;  artis  houestae  vel  mauuum  exercitia  nuiUt 
condiscunt,  cum  Aposlolus  dicat :  c  Qui  non  laborat, 
non  manducet  (//  Thess.  111).  >  Quae  nimirum  cum 
sibi  sint  necessaria,  saeculares  viros,  vel  etiam  re- 
probos  adeunt,  quoniam  haec  apud  60  reperire  nou 
possunt.  Unde  iliic  dicitur :  <  Descendebat  ergo  om- 
uis  israel  ad  Philisthiim,  ul  exacueret  unusquisquo 
vomerem  suum,  et  ligonein,  et  securitn,  et  sarcuiup 
(lReg.  xui).  »  lsraet^i^ad£u^^vhar^i7anasceii- 
dit,  sed  descendil,  utuleusilia  suae  738  necessitai«s 


acmditur,  deiade  suavi  semine  sanctie  praedicattonis  C  exacuat,  cum  sancti  ordiuis  viri  ad  saeculariuin  iuia 


aspergitur,  et  sic  demum  fecunda  bonorum  operum 
fruge  vestitur  :  huic  scilicet  et  gladii  facti  sunt 
vomeres,  et  ianceae  convertuntur  in  faices.  Quia  qui 
reprehendi  prius  lanquam  gladio  pcrfodi  devitabat, 
nunc  et  vomerum  sacrae  doclrinae  libenter  sustinet, 
ut  fruges  ferat ;  et  faicem  supernae  messionis  exspe- 
ctat,  ut  horrei  coelestis  promptuarium  repleat. 
CAPUT  IV. 

Quod  in  retigiosis  convenlibus  ad  regularem  discipli- 
plinam  necessaria  cst  correptio. 

Spirilualis  plane  quisque  conventus,  si  fraterni 

zeli  frequenti  correptione  non  utitur,  Israelilicae 

plcbis  mystica  laborat  inopia  :  quap  videlicet,  inci- 

piente  Saui  rcgis  imperio,  fabrum  ferrarium  non 

ftabebal.  Dicit  enim  Scriplura  :  c  Quia  faber  ferra-  ® 

tius  non  inveniebatur  in  omni  terra  Israel  (//  Reg. 

xui).  »  Porro  sicut  ferrum  reliqua  metalla  fortiter 

edotuai,  ita  correptionis  maileus  vilia  dclinquen- 

tium  reprimit,  et  quasi  cudendo  rigidae  mentis  duri- 

tiam  frangtt.  Binc  est  quod  de  ipso  fabrorum  spiri- 

tualium  principe  per  Isaiam  dicitur :  c  Ecce  ego 

creavi  fabrum  sufflanlem  in  igne  prunam,  et  profe- 

rentom  vas  in  opus  suum  (lsa.  liv).  >  De  ferro 


ilMAJIIIA 


1?Aj»lM>**t*W»     Al~l*    . 


O!    _~... —     9. 2.     JU_ 


declinant,  ut  ab  eis  sibi  commodum  cujuslibet 
ulilitalis  acquirant.  Vides  ergo  quia  si  de  sacro 
conveotu  correpttonum  censura  sublrahitur,  disci- 
piinae  vigor  funditus  enervalur,  el  rcligio  toia 
destruitur;  quia,  dum  unusquisque  propriae  sequitur 
voluntatis  arbitrium,  ad  saecularia  rediens,  spiritua- 
lis  observantiaeviolat  institutum.  Unde  quisquis  est 
cui  reguiaris  vitae  fervor  inaestuat,  correptioues 
libenter  amplectitur;  et,  tuiic  etiam  cuui  innoceus 
est,  suis  reprehensiouibus  delecutur.  Non  ut  euiu 
oonscieutia  peccasse  remordeat,  sed  quoniaui  hoc 
prodesse  caeteris  audientibus  sperat ,  ut  uuUe  ipse, 
innocens  et  mundus,  arguitur,  alii,  vel  bpsi  vei 
lapsuri ,  forte  corrigantur. 

CAPUT  V* 
Citr  beatus  Pauims  beatum  Petrum  repreheudenL 
Uode  aunc  ad  memoham  reditquod  Paulus,  sicut 
ad  Galatas  scribit,  beatum  Petrom  coapostoium  in- 
crepavit;  sed  ei,  quem  velut  discordando  redarguil, 
votis  interioribus  concordavit  :  c  Cum  veoisset, 
inquit,  Petrus  Antiochiam,  in  factem  ei  restiti, 
quia  reprehensibilis  videbatur.  Prius  enim  quam  ve- 
nirent  quidam  a  Jacobo,  cum  gentibus  edebat ;  cum 

Mtt         anhlvaliAlkot    At    uffMMhat  «^ 


735  OPUSC.  XLVH.  - 

tciius  verto,  t\  si  solis  atfcendaotuT  in  syliabis,  ab 
apostolici  etikninis  gravitate  fandttus  aKena.  Repre- 
bensibilis  est  Petrus,  eni  ad  reprehendendum  etad 
corrigondum  comratssa  sunt  omnia  regna  terrurum 
(MaUh.  ivi).  In  faciem  ei  resistiftur,  ad  cnjus  impe- 
ritrai  jtnua  regni  ccelesiis  Ghristi  ftdetibus  aperitur; 
simolalionis  auctor  asseritur,  qui  primus  est  in  prae- 
dicatoribus  verilatis;  ei,  ut  copiosior  adbuc  eiagge- 
rari  valeat  hijuria,  diiigenter  altende  quid  sequitur  : 
<  Sed  cuni  vidissem  quod  non  recte  auibularent  in 
veritale  Evangciii,  dixi  Cephae  coram  ommbus  : 
Si  iu>  cum  Judaeus  sis,  gentiliter  vivis,  et  non  Ju- 
daice,  quomodo  gentes  cogis  Judaizare?»  (Gat.  n.) 
Quid  esl  hoc,  beate  Paule,  quod  priorem  tuum  in- 
crepationibus  iaceras,  objurgationibus  exacerbas? 
Qtiopacto  non  vereris  eum  ante  bominum  oracon- 
ftintlere,  cui  speciali  jure  concessum  est  universali 
tutHis  orbis  Ecclesiae  prsesidere?  An  fortassis  eicidit 
quod  vos  communis  utriusque  doctor  inslroxit? 
i  Si  peccaverir,  inquit,  in  te  frater  tuus,  corripe 
eum  tnter  te  et  ipsuin  soium;  sin  autem  te  roq  a«- 
dierit,  adbibe  duos  vel  tres  testes  (Maltk.  xvin).  > 
Tu  vero  nen  private  conventum,  non  clam  coram 
tcsllbus  allocutum,  sed  palain  omnibus  argnis,  et 
itisuper  ad  posleritatis  ventOne  notitiam,  quod  gra- 
vius  est,  boc  te  fecisse  conscribis.  An  ei  illnd  oblitus 
es  ^quod  Tlmolheo  ipse  jussisti :  c  Senem  ne  incre- 
paveris,  sed  obsecra  ul  patrem?  >  (f  rim.  v.)  Sed  in 
eo quod  B. Petram Paulus  coram omnibus manife6e 
redarguit,  foris  quidem  contradictor  apparuit,  sed 
738  cordis  ejus  vota  complevit.  Gentiles  enim  ve- 
uientes  ad  lidem  non  audebat  Petrus,  eis  prassenti* 
busqui  ex  ctrcuincisione  crediderant,  in  convescendi 
societale  reci,  ere,  ne  videlicet  tlli  scandatum  sustine» 
ncnl,  el  mox  a  fide  adhuc  tenera  sub  hac  occasione 
recerierent.  Et  ideo  qui  cum  gentibus  odere  consuc- 
verat,  quibnsdam  a  Jacobo  venientibus,  ab  eoruni 
se  consortio  subtrahebat :  limens  sciiicet  ex  circum- 
clsione  credeulibus,  ne,  si  euin  convesci  gentibus  ccr- 
ucrenl,  pertidue  pcricuiuin  suslinerenl.  Nam  quia 
Pctrus  ita  per  omnia  scntiebat  ut  Paulus,  gentes 
sciiicel  observare  ritus  Judaicos  non  debere,  qui 
Aclus  aposioiorum  legit  dubitare  non  poterit :  iaio 
iwjus  senlenfise  priinus  auctor  Petms  inter  aposto- 
los  iudubitanter  invenitur,  cnjns  nunc  a  Paulo  qnasi 
praevaricator  arguitur.  Ail  eniin  :  i  Nunc  ergo  quid 
tentatis  Deum,  imponere  jugum  super  cervices  disci- 
puioruui,  quod  neque  patres  noslri,  neque  nos  por- 


•  D£  CASTITATE.  110 

A  tare  potuimus?  sed  per  graiam  Domiiii  Jesu  Christi 
credimus  salvari,  quejuadroodum  et  iiii  (Acl.  iv).  » 
'Volebal  ergo  Petrus  perraaxiuH,  coram  omnibus  ar* 
gui,  gaudebat  ohjiirgaittis  inveetione  coufundi,  ut  id 
qood  invitus  agehai  correptus  OfiiUioret,  et  in  eo 
quod  solus  auentare  timuerat,  aocium  inveniret. 
Pauhts  ergo  Petro  cum  restitit,  elque  procut  du- 
bio  mtriosecus  coocordaviuquemeiirmseeusarguii; 
atioquin,  quomodo  Pauhis  in  aiio  coodemiiartl 
quod  ipse  non  dissimili  neceasitate  eorapuUus  egis* 
scl?  Nam  propter  Judaeos,  qui  legis  observantiam  et 
veieres  ritus  tenendos  esse  perhibebant ,  et  Timo- 
theuin,  gcntiiis  videlicet  hominisuTium,  circumcidil: 
et  ipse,  votum  solveus,  sibimetipsi  caput  rasit,  et 
sacriiiciuin  juita  veter.s  lcgis  csereinonias  obtulit. 

fj  (Act»  xvi,  ixi). 

740  CAPUT  VI. 
An  beatue  Paulu$  peccaverk  beatum  Peirum  ob- 
juraans. 
In  boc  ergo  quod  Pelrum  corripcre  visus  esl,  ob  • 
secundatus  est,  non  adversatus ;  et  non  adversu» 
euro,  sicut  Porpbyrius  opinatur,  suporbe  pugnavi:, 
sed  humiiiter  ministravit.  Haec  nimirum  Pauii  cor- 
reptio  ininisterium  fuit  obedientia?,  non  objurgatio 
discipliiu%;  non  lemeritas  inveciiorjs,  scd  vtianinita 
coucordia  voluulatis.  Tu  itaque,  dilecii.sirae,  cum 
SU|>er  qualiliet  occasione  corripicris,  etiam  si  to 
deliquisse  ncquaquam  conscientia  reprehendat,  quod 
objectum  est,  libenter  amplectere,  culpabilem  tn 
corain  fratribus  tuis  humiliter  coiiiitere.  Quod  iiimi* 

q  rum  et  ittis  erit  iraitalionis  exempium,  etlibi  prove» 
niel  in  augmenta  virtulum.  IKemeulo  quod  per  Salo- 
monem  dicitur:  <  Melius  est  a  sapientecorripi,quam 
sullorum  adulatione  decipi  (Eccie.  vii).i  Taiis  ergo 
sii  voluntas  tua  ut  is  etiam  qui  te  forle  durius  ar- 
guet,  cum  lui  cordis  intenlione  concordet ;  et  in  eo 
quod  in  te  asper  inveliitur,  morigeretur  polius  quam 
obluctetur.  Pi-aesenlibtis  ilaque  conversalio  tua  lu- 
ceat,  absenlibus  Cama  in  benedictione  redoleat.  Esto, 
quod  superius  dixiutus,  ager  et  exulxjraits  copia 
segelum  et  spirans  odorr.ntibus  pigmciiMuuin,  ttt  m 
te  quoque  delectclur  oinnipoteus  Deus,  el  dicai : 
i  Ecce  odor  tilii  mei,  sicut  odor  agri  pleni,  cui  bc 
nedixil  Deus  (Gen.  xxv).  i  Ut  quoniam  Aripraiu!iis 
ipse  vocaris,  apes  («ptro)  autem  virtus  dicilur,  lan- 

D  quam  ager  uberrimus  centeni  feras  fructus  acervum, 
et  Deo  prandium  merearis  offerre  virtutum. 
Sil  nomen  Domtni  benedlctum. 


74i  74*  OPUSCULUM  QUADRAGE&IMUM  SEPTIMUM. 

DK  CASTITATE  ET  MEDIIS  EAM  TUENDI. 


711 


S.  PETRJ  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SFU  PARS  III.  —  OPISCULA  VARIA. 


?l* 


coiiscriberc ;   icque  volo  ut  potrus  veri  considercs  A  poris  smavit  iiitcgntaiein.  Unde  faclum  esl  ut 


seusuin,  quam  aucupcris  lenocinia  phalerata  verbo- 
rum.  luleriui  iiaqut*,  duin  praesto  rescribere  nequeo, 
suflkiat  hoc  libi  siinpliciter  scribi,  quod  Timotheo 
velut  aequaevo  per  episiolam  Aposlolus  praccipit : 
f  Dum  venio,  uiquil,  attende  lectioni,  exhortationi, 
atque  docUinae  (I  Tim.  iv).  i  Cui  nimirum  jam  et 
ista  praemiserat: «  Exempluni  eslofidelium  iu  verbo, 
in  conversatione,  ia  charitate,  in  ude,  in  castitate 
(Ibid.).  t 

CAPUT  PRIMUM. 

Quod  castitatis  virlus  junioribu$  difficilior  sit. 

Et  ut  de  caeteris  virlulibus  quae  nunc  per  episto- 

laro  cnumeraiae  suut  inlerim   jtaceam ,  caslitatem, 

quam  ultimam  posui,  non  in  meinbris  taiitummodo 


utraeque  postmodum  sorores  eligerent  sanctimoniaie 
propositum,  et  usque  adfinem  vitae  moaachicum  ser- 
varenl  irreprehensibiliter  iustitutuni, 

743  caput  n. 

Quod  frequens  eucharlsfm  suscepiio  est    prmidium 
caslitatis. 

Qiiamobrem  pudeat,  vel,  o  fili,  vitiolibidinisener* 
viier,  vel  in  cogitatione  succumbere,  de  quo  cernis 
inlirmiorem  ei  fragilcm  sexura  cum  lanl*  gloria 
triumpbare  :  et,  ut  frementem  besliam  valeas,  ut  iu 
loquar,  ex  agto  tui  juris  expeliere,  satage  te,  frater, 
jam  quolidie  Domiuici  corporis  et  sanguinis  perce- 
plione  inuuire.  Videal  occultus  bostis  labia  tua  Cbrt- 


studeas  servare  corporeis,  sed  haeceadempcrmaxime  rj  sti  tuS»ore  rubenlia,  qnae  territus  perhorrescai,  ei 


regnet  ac  vigeat  in  visceribus  cordis.  Nulla  quippe 
virius  est  quae  in  adolescenliae  flore  graviora  certa- 
inina  perferat,  quam  videlicel  velul  in  cainino  sur- 
genlis  incendii,  tiiillantis  illecebrac  genuinusardor 
impugiiat.  Scd  cum  supcr  boc  tbcmate  nobis  uberius 
dispulare  no»  iicoat,  quia  prae  nimia  celeritate  non 
vacal,  quid  niibi  imperairix,  Agnes  olim  scilicel  au- 
rco  quidem  diademate  coronata,  nunc  aulem  uiullo 
felicius  elincomparabiiilereminentiusin  regisxtcrui 
tlialamo  collocata,  hesterno  jam  vesperlini  temporis 
eiabcute  crepu3culo,  retulit,  hic  annotare  succin- 
cie  raptimquc  non  pigeat;ut  apud  aiiiinuiu  luum, 
noti  tam  laciniosa  loquenrii  proluitas  quam  insignis 
exempii  dignitas  convalescat.  Porro  dum  praefata 
Christi  spousa,  etB.  Petri  fiiia,  iu  omnium  disposi-  C 
tione  virtutum  delectabiliter  pascitur,  in  tractanda 
laiueii  castitatis  puriiciliaeque  iiiundilia  propensius 
inunoratur.  Uiidefactutneslut,  dum  nonnulla  de 
salute  animaruiu  niutuis  confabuiarcmur  eloquiis, 
et  praecipue  quasi  quosdaiu  versaretuus  in  manibus 
vernantis  flosculos  caslitalis,  illa  boc  in  medium 
protulil  :  Postquam  imperator,  inquit,  Otto  rcgnum 
ltaliae  Berengario  victor  eripuit  (25) ,  captas  illico 
duasejus  filias  in  Teuionicas  parles  exsilio  trausmi- 
gravit.  Quae  nimirum,  dum  venusii  vultus  specie 
et  insigni  corporum  pulchritudine  regum  referrent 
generis  dignitatem,  cceperunl  multi  regni  proceres 
Adelaidi  Auguslae  vehemeuler  insistere,  ul  lam  ele- 
gantis  formae  decus  dotali  sibi  mererentur  copula 


niox  in  lenebrarum  suarum  latibula  pavescendo 
diffugial.  Quod  enim  tu  per  visibilein  panis  ac  vini 
spcciem  suscipis,  ille,  velil,  nolil,  Doiuiiiici  corporis 
ac  sanguiuis  iiileiligit  veritalein. 

Porro  auleni  ca.lein  mibi  tunc  venerabilis  regina 
narravit  quod  iiuper  in  Yorinaciensi  ecclesia,  dunn 
longiori  per  negl  gentiain  te  rpore  cucbarisiia  reser- 
vata  fuissei  in  buxide,  sola  postmodum  illiccaro  fue- 
rit  rcperta.  lla  dum  curiosius  in  eam  -multorum  yi- 
sus  inienderei,  nil  aliud  quam  veram  ac  souMani 
carnem  procui  dubio  judicaret. 

Rainaidus  etiam  venerabiiis  Cumanae  Ecclesiae  pon- 
tifex  duin  adesset,  quod  sibi  paulo  ante  conligerai, 
veridicus  enarrator  cxposuii :  Preshyler,  inquit,  in 
ecclesia  cut,  Deo  auctore,  deservio,  bodieque  ni  i 
failor  advivit,  qui  iam  parvam  ac  tenuem  in  littera- 
rum  habet  doctrina  notitiain,  ul  aperte  quoque  scri- 
ptionis  articuium  syllabatiiu  vix  valeat  legere;  nimia 
lainen  paupenale  couslrictus,  utcunque  missarum 
cogilur  solemnia  celebrare.  llic  aiiquando  dum  sa- 
cri  muneris  eucbaristiam  dclulissel  aegroto,  ut  eral 
utique  deses  ac  negligcns,  aliquantiiium  Domini<  i 
sanguinis  remansit  in  caiicc.  Quodcum  ille  in  eccle- 
siam  rediens  comperisset,  sed  fastidio  praepedilus 
noluisset  accipere,  raoxcalicem  lavil,  ct  in  iabrum 
marmoreum  in  quo  erat  aqua  sanctiticata,  projecit. 
Ei,  o  magnum  diviuae  virtutis  indicium !  iilam  labri 
partem  quam  id  quod  effusum  est  de  calice,  coniigii, 
in  sanguineum  ruborem  repenle  eonvertit,  ubi  scili- 


sociare.  Quae  niniirum  puellae   dum  omnes  procos  D  cct  duse  majores  gultae  sanguinis  exprimunlur;   sed 


aequa  prorsus  dedignatioue  contemnerenl,  et  morlale* 
conjiigium  sanciae  superbiae  supercilio  fasiidirent, 
uua  iliarum  duos  pulcinos  suis  uberibus  supposuit, 
et  landiu  iuter  vestem  et  carnem,  donec  oinnino 
putrescerent,  occultavit.  Cumque  conspiceret  homi- 
nes  ad  suuin  venire  colloquium,  laxabal  occuile  ve- 
stem,  el  naribus  colloquentium  ffa«H*hai   ,---•--•  — 


neque  illae,  neque  aliae  quae  juxta  videutur  esse  mi- 
nusculae,  nullo  possunt  studio  vei  ablui  vei  abs:ergi, 
quo  rubor  impressi  sanguinis  aliquatenus  valeat  abo- 
leri.  Cum  ergo  purpureus  iile  cruor  tara  tenaciter 
haeserit  in  vase  lapideo,  quantum  putamus  jus  sibi 
notestatis  vin^11    *  *"       ~1— ■ s-  :n  neciore 


715  OPUSC.  XLVIl.  —  DE  CASTITATE.  714 

ignores  indeflcientem  adversarium  contra  le  inlati-  A  Ad  (iuam  vocem  prasto  diaholus,  ejus  quae  dormic- 


gabiliier  dimicare. 

744  CAPUT  UI. . 
Diabolus  irans/igurat  se  in  angelum  lucist  ut  mona- 
chum  decipiat. 

Interea  dum  haec  loquor,  et  illud  minc  ad  memo- 
riam  redit,  quod  ilildebrandus  Romanae  Ecclesiae 
archidiaconus,  eisdem  qui  superius  memorati  sunt 
et  episcopo  praesentibus  retulit :  Duos,  inquii,  san- 
ctos  monachos  vidi,  et  non  mediocrem  apud  eos  lo- 
cuin  familiaritatis  obtinui;  qui  nimirum  singulis  mo- 
rabantur  in  celluiis,  apud  monasierium  quod  in  ioco 
constructum  est  qui  dicitur  Aquisgrani,  quorum  vi- 
delicet  alier,  qui  majoris  videbatur  esse  simplicitatis, 
Marinus ;  aller  autem  Romanus  vocabatur  proprio 


bat  cffigiem    repraesentans ,  accessit;  et   mutuos 
reddendo  versiculos,  psallere  simul  coepit ;  cumque 
ad  illum  psalterii  locum  moduiatione  continua  per- 
venisscnt  tibi  dicitur  :  i  Exsurgat  Deus,  et  dissi- 
pentur  inimici  ejus,  et  fugiaul  a  facic  ejus  qui  ode- 
rtinteum :  sicut  deflcitfumus,  deflciant  (P$al.  lxvii),»  ( 
ct  reliqua  :  bic  illico  malignus  spiritus  subslilit,  et 
hos  exprimere  versiculos  non  praesumpsit.  Hoc  san~  • 
cia  mulier  cum  apud  se  miraretur,expavit;  et,  quod   , 
eral ,  non  inaniter  suspicans ,  signum  sibi  sanctae  • 
crucis  imposuit,  statimque  malignus  hostis  evanuil ; 
et  quis  esset  qui  sanctae  muljeri  psallendu  comes 
exstiterat,.se  fraudulenter  occuliando  monstravit. 
Uuic  etiam  venerabili  malronae  nocturnis  horis  ne- 


noraine.  Sed  Marinus  vix  uila  dies  erat  in  qua  dia-  B  quam  spirilus  cadaver  cujusdain  hominis  ,  qui  pro 


bolum  vei  per  speciem  aliquam  non  aspicerel,  vei 
per  somnium  non  audiret,  adeo  ut  aniiquus  hostis 
$ibi  taepe  compsalleret,  simulque  cum  eo  divinsc  lau- 
dla  oliicia  celebraret.  Aliquando  vero  tenebrarum 
auctor  se  transflguravit  in  angelum  lucis,  eique  quasi 
legem  dictando  mandavil :  Cave,  inquit,  quia  qui 
angelum  Dei  et  aspicere  et  alloqui  meruisti,  indi- 
gnum  est  ut  <|e  cactero  cum  hoininibus  loquaris. 
Protinusille,  lanquam  mandatumdivinitusaccepisset, 
a  fratrum  se  funditus  coJIoculione  removit,  seque 
sub  rigida  silentii  censura  constrinxit.  Cui  cum  fra- 
ter  Romanus  primo,  deinde  abbas  mouaslerii,  ut 
sibi  loqueretur  vehementer  insisteret,  et  ille  prae- 
dantis  labiis  (suppl.  responsum  vel  quid  simile)   con 


suis  sceleribus  appensus  fuerat,  attulit;  et,  ut  illi 
terrorem  incuteret ,  hujusmodi  sibi ,  ut  ita  loquar, 
xenium  procuravit.  Quae  mox  abbati  loci  fratrum- 
que  conventui  quid  sibi  nequissimus  hostis  fecisset 
innotuit;  atque  ut  pro  illo  misero  fratres  omnes  in 
commune  preces  effunderent ,  obnoxiis  |  f.  obnixisj 
precibus  iinpetravit.  Postmodum  vero  cuidam  divi- 
nitus  revelatum  est,  perorationes  fratrum  illum  mi- 
sericordiam  consecutum.  Sic  itaque  deceplus  hostis 
antiquus,  qui  dum  viventi  machinatur  illudcre , 
jacturam  cogitur  de  mortuo  sustinere. 
CAPUT  V. 
Christianm  charitatis  exemplum. 
Ad  hoc  igitur  et  hujusmodi  diabolicae  tentalionis 


milteret;  abbas,  fores  cellulae  violenter  irrumpens,  C  tibi  proponuntur  exempla,  ut  ct  ipse  conlra  hostis 

callidi  deceptoris  insidias  solerter  evigiles  :  et,  dum 
te  delectat  aliorum  cum  hoste  luctantium  audire 
victorias,  ipse  tc  per  Ianguidi  corporis  ignaviam  non 
remitlas.  Sed  jam  ista  sufficiant.  Cominenda  mefra- 
tribus,  domno  priori  ex  nostra  parle  humiliter  sug- 
gere  ul  a  fervore  solito  pietatis  et  misericordiae  non 
tepescat ,  sed  susceptionibus  hospitum  et  subsidiifl 
egenorum,  in  quantuin  res  domestica  patitur,  insi- 
stere  non  omittat.  Sed  et  ilii  conveniens  exemplum 
profero,  quod  huic  rei,  quam  sibi  suadere  geslio, 
non  mediocriter  profulurum  esse  confldo.  Nam  et 
eadcm  Agnes  regina  quae  supra  inquit  eliam  quia 
vir  quidam  in  Alemanniae  partibus  avia   saltuum, 


dignis  indiscretum  fratrem  verberibus  castigavit,  et 
sic  ad  reddendum  sermonis  officium  comptilit.  Cui 
mox  admonendum  subjunxit :  Idcirco,  inquii,  anti- 
quus  adversarius,  bonorum  semper  operum  inimicus, 
siienliiim  tibi  tentavit  imponere,  ut  el  tu  fruclum 
fraternae  aediflcationis  amitteres,  et  illi  qui  a  te 
sublevandi  erant  tuae  consolationis  auxilium  non 
haberent.  Sic  itaque  frater,  quia  non  malilin,  sed 
ex  simplicilale  peccaverat,  ad  mentem  quantocius 
rediit,et,  contempta  suggestione  diaboli,  admonitio- 
nibus  pii  patris  humiliter  acquievit. 

Sed  dum  te,  fili  mi,  ad  evacuandas  antiqui  hoslis 
Insidias  provoco ,  quid  praefata  regina  retulerit  au- 
disse  ex  ore  beati  Leonis  noni   Romanae  Ecclesiae 


.eonis  noni   womanae  tcciesiae     pnerupta  montium ,  opaca  sylvarum  venandi  studio 
pontificis,  non  omillo.  Ail  ilaque  praedictus  papa  :  »  peragrabat.  Hic  itaque   dum    anxius  huc  illucque 


Amita  mea,  sanctimoniaiis  effecta,  iu  quodam  viro- 
rum  erat  monasterio  constituta ;  ibique  hi  propria 
ufgens  cellula  cum  quadam  pygmaea,  id  est  brevis 
statura?  femina ,  quotidianae  laudis  olficia  patienter 
eJ  hniniiiier  persolvebat. 

T.API1T  IV. 


discurrit,  et  sollicitus  curiositatis  indagine  ferarum 
lustra  perquirit,  invenit  duas  muliercs,  matrem  sci- 
licel  ac  filiam,  per  iilos  hiemaliuin  cumulos  pruina- 
rum^et  profunda  nivium  rudera  miscrabiliter  ober- 
ranles.  Qui  protinus  misericordin  duclus,  coiniti 
kiio  oui  eum  solum   senuebaLur.  ait :  Levemna  in 


715 


S.  PKTKl  DAMANI  OPP.  TOM13S  SEU  PAHS  HI.—  OPUSCULA  VARIA. 


716 


alacriter  sustinebo.  Cumquc  unam  746  P°sl  s*»  et  A  transeunti  lurpi  lenocinio  prostUuUe,  sed  cnm  regie 

_-__._.  !ll_       ________ ....._       C  >k  __._«.  --,-._-  r*.  ■-••.*-         A>        rilM«llAAArilfVI     AecA( 


nltcram,  in  medio  residens,  ponerel  anie  se  :  tan- 
dem  socius  menle  compunclus  atque  confusus,  do- 
mino  suo  cessit  unam,  et  ipse  ad  subvehendum  cor- 
ripuitalteram.  Sic  igitur  eas  pcr  difficilliina  loca  el 
iongos  anfraclus  non  sine  gravi  periculodetulerunt, 
donec  scilicel  molendinum  casu  obviutn  reperirent, 
ibique  eas  deponerenl.  Adjecit  eiiam  dominus  ut  utii 
earum  vestem  traderet,  qua  vim  frigoris  aliqnalen..s 
temperaret.  Hic  aliquanto  post  tempore  factus  cst 
monachus,  et  deiuoeps,  ingravescenle  molesiia,  ad 
extrema  perductus  est.  Tunc  fratribus,  qui  astabant, 
cum  niagna  ccepit  animadversione  clamare,  dicens  : 
Yidetis  innumerabilium  daemonum  turbam,  quae  me 
unUique  circumvallat,  meque  terribilibus  oculis  in- 


illa  cominuni  Saracenorum  et  Christianorum  esset 
habitatioue  permftta,  Hfcfe  se  Christianis  quidem  lur- 
piter  exponebant ;  Saracenorum  vero  consortia  5in* 
dilus  abdicabant.  Cumque  se  dolerenl  illi  in  hoc 
foedo  negolio  despici,  susque  genti  conquerereiitur 
injuriam  irrogari,  tandem  eas  ad  tribunal  praesidis 
pcrtrahunt',  elut  suis  quoque,  sicut  Christianis,  in  lu- 
xuriae  permixrioneconsentiant,vehemenler  inslsiunW 
Sed  dum  scelus  hoc  apud  eas,  modo  terrores,  irodo* 
Idandhias  inteniantes ,  aliquatenus  obtinere  noii 
possent,  prolata  scntentia  prasidis,  adjudicatce  iant 
morti.  Quid  plura?  Protinus  spicuhvtores  acccdunt, 
nudis  cervicibus  vibratos  pugiones  incuiuint;  sed 
ne  supremam  quidem  cutem  incidere,  cassatis  icti- 


UII7IIU  U^      VIA  \_rUBVI  »  UIIU  •«       lll^U  «*  w      «'waaav«asw>v      w— ■  —  ---^      ---  aav         **»-»»*__'»*•■••«•-      -*£-.-•  «»--.---         •__--»- . — w 

lueri  el  iinpugnare  non  cessat?  Cumque  continuis  B  bus,  possunt.  Interea  dum  et  isiae  mori  alacriter 

_  •  ••  I  l  •  J»     _    -  ?____■_ *___.____.___. a  £  1 1  __  ■_■__>  __r   _____■    _         _._____■  _  _     _ll!      _.__.!  _.)____________    M  _*._»■_,_-__••_____'        _*__■__  ■«__%  _b_i  _n  «k  1 1    _f_.fl_l 


oralionibus  et  psalmodiae  fratres  insisterent,  ilie 
tamen  nihilominus  treinefactus  visceribus  formida- 
ret,  tandem  iile  qui  sibi,  sicut  dictum  es\  in  ve- 
natione  comes  exstiterat,  assistens  propius  excla- 
mavit :  Nonne  vides  quod  inulier  illa  quam  tecum 
simui  ad  aquimolum  devectavi ,  veslimcnlum  iilud 
quod  sibi  tunc  dedi  tenens  in  manibus,  veniilat,  et 
omiies  in  bac  domo  dasmones  violenter  exturbat? 
Paulo  post,  ecce,  Deo  gratias,  ejecti  sunt,  et  a  meis 
obtutibus»  mulieris  hujus  impulsu,  prorsus  evanue- 
runt.  Sic  igitur  ille  sub  bonae  spei  securitate  de- 
functus  est,  ei  misericordia  fructus,  quos  vivus  exhi- 
buil,  oblalos  sibi,dummorereturf  invenit.  Namsaepe 
,conlingit  ut  inier  mullas  carnaiium  actionum  tene- 


747  volunt,  et  illi  occidere  nequeunt,  carcerali  cu- 
siodiae  mancipanlnr.  Nocte  vero  Uni  earum,  qua 
quasi  supcrior  erat  caeteris,  Salvalor  apparuit.eique 
dixit :  Noli  limere,  hodie  certamini  vestro  Jinem  im«- 
ponam,  vosque  cum  corona  martyrii  in  glori_e  mea* 
amcenitate  suscipiam.  Sequenti  Yero  die  ad  tribunav 
lia  judicis  deducuntur,  inquisitione  facta ,  eaden» 
mhilominus  sententia  perseverat;  idem  esl  qui  fue- 
rat  animus;  et  Agarenorum,  sicut  prius,  per  omnia 
detestantur  amplexus.  Protinus  ergo  carnifices,  quo- 
niam  in  cervicibus  earum  nil  se  posse  probaverai.t, 
earum  gullur  gladio  defaecant  |desecanl],  74S  «* 
sic  de  meretricibus  martyres  efficiunt.  Sed  quoniam 
longius  quam  incipiendo  decreverat,  jain  stylus  isia 


,tVUIUJ(l|    U%      IUKI     IIIUIMD     VOIHUHUIM      ■.«■»  %*__.-.«-.    ww-.w  1UIIK1U9     ^Urtlll    HiVI|/iV__*.v    *_w--------f   # v 

bras  uuum  boni  operis  lumen  erumpat,  quod  homi-  C  pcrducitur,  cohibendus  est  calamus,  et  epistolaris 

'" -.j    i *_.._*_.  ^^ .!..__.__.._>  ____w-l.._-n»  _•_     _]..__    ___.»     n_/v__nc       Tamlam    irlivinA 


nein  ad  bonum  fiuem  porlumque  perducat. 

CAPUT  VI. 
Per  unum  opus  bonum  Dei  pietas  peccatores  salvat. 
Unde  non  oliosum  arbilrofsi  et  id  quod  Slepha- 
nus  ejusdem  reginae  capellanus,  vir  videlicet  hone- 
stus  et  prudens,  enarravil,  attexo.  Ait  enim  quod 
Stedelandus  imperator  Gallicice  retulit,  quod  tunc 
ad  unius  notitiam,  alio  postmodum  refereute,  perve- 
•ftit.Tres,  inquil,  meretrices  erant,  obsceius  lupa- 
narium  foedilatibus  deditae,  et,  ut  ita  loquar,  omni 


compendii  ponendus  est  modus.  Tandem  divin» 
pietatis  imploro  clemenliam^ulinler  caetera  virtulum 
cl  tolius  sanctae  religionis  insignia,  inviolabile  tibi 
sei-vandai  pudicilia3  robur  infundal ,  et  vasculum  lui 
corporis  in  sanctiftcatione  et  honore  custodiat;  qua- 
tenus  is  qui  dicit  in  Canlicis  :  i  Ego  ftos  campi ,  ego 
lilium  convallium  (Cant.  n);  »  sicutpro  te  dignatus 
cst  fieri  filius  Virginis,  sic  eliam  vernare  te  faciat 
floribus  casUtalis. 

Sil  nomen  Bomini  benedictum. 


7W  750  QPUSCULUM  QUADRAGESIMUM  OCTAVUM. 


DE  SPIKITUALIBUS  DELICUS. 


747  .  -  OPUSC    XLYlik  -  D£ 

arma  jnraall;  el  poalquau,  dato  uomine»  tirocinii  £ 
aacaameala  professus  es,  nil  insiguc,  nii  forte,  nil 
certedjftnum  laude  ges&isti ;  scd,  ex/Egypto  progres- 
sos,  cibaroia  ac  pouium  ccepisli  murmuiare  penu- 
riam,  eunetas  ISgypli  deliciassuspirare  (Exod*  xvi), 
eirai  fllo  caraak  cooquerens  Itraei ;  c  Utinam  moriui 
essemus  par  aaannm  Domiai  in  iEgypto,  quando 
sedebamus  saper  oUas  carnium,  et  comedebamus 
paaes  in  satoritatel  i  (Dan.  m.)  llisit  ergo  le  rex 
Babyionis  n  caminum  ignis  ardenlem  ,  sed  videre 
nbn  potok  Dei  Fihnm  tecum  inter  globos  flamma- 
rum  aestoanliom  incedentem.  £tuppa?,  naphllwe,  picis 
ae  maReola)  congeriem  persecotor  intulit ;  sed  divi- 
tta  virtos  btn>s  erga  le  vires  incendii  non  exsiinxit 
(Ibid.).  Porro  de  flamma  itta  dicitnr :  Qood  eropii, 
et  erecla  est  super  fornacem  cubttis  quadraginla  * 
ftovem.  Non  enfm  ad  qirinquagenarium  nomerom, 
id  est  usque  ad  mysltci  lifbRsei,  potoit  pertingere 
sacramentom.  Jobllseos  enim  annus  reqnietlonis  est, 
IgTiis  ergo  ille  carnalis  concupiscenti»  noa  ad  re- 
quiem  pertinet,  sed  scandala  potius  generat,  dum 
Teprobam  mentem  tltiHanlibus  illecebris  aestyantem  * 
Veial  aiqoe  pertorbat.  Non  eoim  ad  illuni  quinquar 
gesimi  diei  pertinet  ignem,  de  quo  dieitar : «  Totua 
autem  mous  Sinai  fumabat,  eo  qood  descendisset 
Domimis  stiper  eum  in  igne,  et  ascenderet  furoua 
ex  eo  quasi  de  fbrnace  (Exod.  xix).  >  Sed  nec  ilii 
congruit  qui,  quinquageshno  mbiiominus  die,  post 
Dominic»  resurreclionis  gloriam  super  apostolos  in 
linguarum  varietate  descendit  (Act.  n).  Uterque  igi- 
tur  ignis  iste  descendii,  quia  nimirum  de  ccelo  venit.  € 
lile  autem  non  descendisse,  sed  ascendisse  lcgitur,  ut 
de  carnalis  concupisceittift  petulantia  procedere  vi- 
deatur. 

CAPUT  II. 
Quid  fuerit  manna ,  et  quid  tignificet. 
Noli,  frater,  noli  gulae  vel  carnis  deservire  libidini, 
qui  te  militem  spopondisti  sobrieiatis  anctori.  Pu- 
deat  te  carnalium  voluptatum  esse  vernaculum,  nec 
collum  tuum  ingenuo  €hristi  jugo  submissum,  vin- 
culis  subjicias  barbarorum.  Non  Eglon  rex  Moab 
sub  sua  te  ditione  possideat  (Judic.  m),  sed  tecum 
simul  Aotli  iflbm  inopinato  pugione  transfodiat.  Nec 
Agag  rex  Amalecb,  cuin  terreno  Israel  sub  suo  te 
iinperio  comprlmat  (//  Reg,  xv),  sed  cuin  Samuel 
coram  le  per  artus  in  frusta  concidst.  Non  te  deslru-  D 
ctor  ille  Hierusalem  deieclet  (IV  Reg.  xxv),  qni 
profecto,  quoniam  illecebrarum  suggerit  oblecta- 
menta,  carnalium  super  coquos  babere  dicitur  prin- 
cipatuin.  Si  te  dulce  quid  manducare  delectat,  divi- 
luim  iilud  ad  mysticum  manna  in  cordis  tui  palato 


SPliUTUAL.  DELICIIS. 


718 


littera.  Hinc  esl  qupd  ex  eodem  751  manna  He- 
braicus  ille  populus  turtulas  sibi  confecisse*  descnbi- 
tur  :  c  Frangebai,  inquit,  populus  illud  mola,  sive 
terebat  in  mortario,  coquens  in  olla ,  et  faciens  ex 
eo  turlulas  saporis,  quasi  panis  oleati  (Num.  xi).  » 
Turtula  plane  njsi  prius  arterilur,  gustari  non  valet 
quod  intra  ejus  septa  recondilur.  Oracuta  nempo. 
propbeiarum  quasi  qusedam  lurtnlap  sunt,  quae  sob 
quadam  quasi  camalium  tbeca  verborum  spiritualig 
inlelligentiae  coniegunisacramentum.  Hanc  lurtulam 
aperire  non  poierat,  cui  perlsaiam  dicebalur :  c  Legia 
iibrum  istum.  Et  rcspondit  :  Non  possum.  Sl- 
jguatus  est  enim  ( Isai.  xxix ).  >  Hanc  sibi  lurtu- 
lam  eunucbus  ille  reserari  petiit,  cum  Philippo 
dicenti  sibi :  c  Putasne  inteliigis  quae  legis?  >  Re- 
spondit :  c  Et  quomodo  possum,  nisi  aliquis  oslen- 
deril  mibi?  >  (Act.  vm.)  Acsi  dicat  :  Turlulam  qui- 
dem  istain  in  manibus  leneo,  sed  non  posbura  ex  ea 
comedere,  nisi  eam  docta  manus  aperiat,  et  medul- 
lam  mibi  spirilus,  qui  in  palea  lilterae  latet,  expo- 
nat.  Hanc  per  seinetipsos  aperire  non  poterant ,  de 
quibus  Jeremias  aiebat :  c  Parvuli  pctierunt  panem, 
et  oon  erat  qui  frangeret  eis  (Thren.  iv).  > 
.  Hoc  ergo  manua,  diiectissime,  huuc  vitalis  alimo- 
niae  cibum  in  medilationis  tuae  mortario  subliliter 
^inse,  in  fervidi  amoris  olla  jugiter  excoque,  ut  e*. 
boc  animse  lua3  viscera  valeas  velut  a  ruinae  coelestis 
adipe  saginare.  Hoc  intimae  refeciionis  edulium  cor- 
dis  tui  fauces  obdulcet,  boc  aniinum  luum  ad  ililud 
coeleste  conviviuin  provocet.  Hic  denique  cibus  in 
gustu  mentis  luae  delectabiliter  sapiat,  bic  le  ad 
esurienda  superuse  refectionis  alimenta  succendat. 
CAPUTIII. 

Quod  in  tolo  Deo  ett  sanclorum  tpes  el  requies. 

Repressa  igitur  diversorum  aviditate  ciborum  , 
unus  dunlaxat  esuriatur,  unus  omni  desiderio  fla&i- 
tetur :  <  Lnam,  inquit,  petii  a  Doniino,  hanc  requi- 
ram  (Psal.  xxvi).  >  H*c  est  enim  unitas  illa  quae 
quadraginta  novera  surgentis  flammse  cubilis  deerat 
(Dan.  u) ;  quia  carnaiis  appelitus,  dum  per  multa  ra- 
ptatus  oberrat,  non  babet  unum  illud,  causam  vide- 
iicet  finemque  gaudendi,  in  quo  delectabiliter  re- 
quiescat.  Jubiia^us  autem  hac  unilate  concluditur, 
quia  in  solo  Creatoris  amore  omnis  sanctorum  spes 
et  intentio  ponitur,  in  eo  tota  eorum  requies  cotio- 
catur.  Per  omne  quod  agunt,  ad  illum  tendunt,  el  in. 
eo,  tanquam  in  Jubilaeo,  a  cunclis  mundi  vanilatibus 
requiescunt.  Enimvero  sicut  septimus  dies,  qui  per 
omnem  ceiebratur  bebdomadam,  vel  certe  septimus 
quietis  annus,  qui  per  omne  nihilominus  septennium 
celebratur,  bujus  lemporis  signiflcant  requiem,  qua 


rtt       A.x    n..~    Al *'.!..-  .    .    f\.. 


719  S.  PETRI  DAMIANl  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  -  OPUSCULA  VARIA/  720 

Itttur.    752    Unaquaeque    nirairum    hebdoroada  A  An  non  se  Dominus  apud  nos  requiem  polficetur  babe- 

Sabbatum  dierum,  septennium  vero  Sabbatttm  ha- 

bebat  annorum  ;  Jubifaeus  autera  erat  Sabbalum 

Sabbatorum.  Ex  septies  enim  seplem  quadraginta 

novem  summa  perficitur,  cui  superaddita  monade, 

quinquagenarius  numerus,  qui  est  Jubitous,  imple- 
s  tur.  In  quo  nimirum  numero  sicut  septies  sepiem 
dicimug,  sic  in  inlelleclu  nostro  requiem  animarum 
v  videlicet  etcorporum  geminamus.  In  Jubilaeo  quippe 
.nostrae  quielis,  hoc  est  in  illa  vita  felicilalis  aclernae, 
sic  electus  quisque  non  solum  animae,  sed  et  cor- 
poris  immutabili  quiete  perfruitur,  ut  nulla  jam  in 
ulralibet  subslantia  cujusiibet  turbinis  incommodi- 
tate  vexetur.  In  Jubilaeo  tubis  clangitur  (Levit.  xxv), 
et  ad  possessiones  suas  unusquisque  revertitur ;  quo- 
Kiam,  sicut  dicit  Apostolus,  ipse  Dominus  in  jussu,  B  valeat  provenire.  Panis  enim  oleatus  sacre  Scri- 


re,  753  cum  dicit :  «  Si  quis  diligit  me,  i 
meum  servabit,  etPater  meus  diligit  eum,  et  ad 
euin  veniemus,  et  mansionem  apud  eum  faciemas?» 
(Joan.  xiv.)  Hanc  apud  quemquam  non  se  icpe- 
risse  requiem  conqueritur,  dicens :  «  Yulpes  foveas 
habent,  etvolucres  coeli  nidos;  Filius  hominis  non 
habet  ubi  caput  suum  reciinet  (Luc.  ix). >  Qoisquis 
ergo  in  corde  suo  cujuslibct  malitiae  venena  conce- 
pit,  festinet  de  pectoris  sui  fovea  vulpes  exculere, 
ut  in  eo  Dei  Filius  caput  suum  merito  debeat  redi- 
nare.  0  tu  quisquis  es,  cor  luum,  spelaeum  scilicet 
vulpium,  in  arcanum  castae  meditationis  verte  mor- 
tarium  :  in.quo  videiicet  manna  coeleslis  eioquii  non 
desinas  subtiliter  terere,  ut  oleatus  ex  eo  panis  tibi 


et  in  voce  archangeli ,  et  in  tuba  Dei  descendet  de 
coelo :  et  mortui  qui  in  Ghristosunt,  resurgent  (/  Thes. 
iv).  Quid  est  enim  in  voce  arcbangeli  et  in  Dei  tuba 
descendere,  nisi  quodammodo  consonantibus  tuba- 
rura  clangoribus  inlonare  ?  Et  quid  est  roorfuos  qui 
in  Ghristo  sunl,  resurgere,  nisi  ad  possessiones  suas 
unumquemque  redire  ?  Tunc  enim  Abraham,  tunc 
Moyses,  tunc  cerle  Pilatus,  tunc  Herodes,  tunc  ju- 
sttis  quisque,  sive  peccator,  ad  possessionum  sua- 
rum  jnra  revertitur  ;  cum  carne,  quani  ad  lempus 
deposuerat,  reinduitur :  ut  cura  ipso  suo  corpore 
unusquisque  recipiat  quod  meretur.  Habent  praeterea 
nunc  reprobi  utriusque  subslantiae  quodammodo  re- 
quiem,  quia  et  animarum  suarum  et  corporum  per 


plurae  est  intellectus,  Spiritus  sancti  suavitate 
conditus.  Haec  tibi,  frater  charissirae,  Spiritus  in- 
fluat  finfundat];  hic  a  te  cum  Samson  lorporis  at- 
que  desidiae  nexum  abjiciat,  atque  ad  fortiter  cum 
hoste  certandum  ferventer  accendat  (JuJic.xvi). 
•  In  desperatis  quidem  rebus  gloriosum  est  forliter 
agere ;  insignis  praeconii  est  eum  qui  corruerat  in 
ruinam,  inopinatam  reportare  victoriam.  Mareelius 
nempe  Romanorum  consul,  dum  in  manus  Gallo- 
rum  improvidus  incidisset,  et,  armatis  hostibus  un- 
dique  circumfusis,  aufugii  prorsus  aditus  non  pate- 
ret,  in  Vitromarura  [Virdomarum]  regem  illorum 
tanquam  fulmen  ferventissimus  irruitreoque  per- 
empto,  plurimas  quoque  cum  collega  suo,  Marco 


iiciunt   voluptatem  ,    ut    nimirum    concupiscentiae  "  videlicet  Scipione,  hostium  copias  interemiL  Quid 


flamma ,    quae    tanquam   ex    camino    Ghaldaico , 

aestuanli  eorum  mente,  progreditur,  ad  septies  se- 

ptem  (Dan.  m),  hoc  est  ad  quadraginta  novem,  con- 

surgere  videatur ;  sed  quoniam  ad  unitatem,  quse 

Deus  est,  ex  mentis  intentione  non  lendunt,  adbeati 

Jubilaei  plenitudinem  non  pervcnient. 

CAPUT  IV. 

Quomodo  Deus  m  nobis  quiescat. 

Sed  qui  Jubilaeum  Deo,  hoc  est  requiem,  quaeri- 

mus,  et  ipsi  Jubilaeum  Deo  in  nobis  exhibere  debe- 

mus.  In  cujus  enim  corde  Deus  in  hac  vila  requies- 

cere  non  permittitur,  ei  poslmodum  coelcstis  viise  re- 

quiem  non  largitur.  Ntinquid  enim  in  nobis  Jubilsei 

quodammodo  quietem  non  expetit ,  cum  per  Isaiam 


ergo  mirum  si  quod  adversus  hominem  fuisse  per 
humanam  fortitudinem  constat,  nunc  contra  dia- 
bolum  per  virtutem  sancti  Spiritus  fiat?  Excutiatur 
ergo,  charissime  fraler,  a  le  degener  hujus  inoliti 
torporis  ignavia,  virililer  manus  arnia  corripiat9 
et  intortis  oppugnantium  jacuiis  754  clypeum  io- 
timae  circumspectionis  opponat.  Nec  le  cum  Isbo- 
seth  in  inguine  percusstiri  latrunculi  reperiant  in 
lectulo  somniantem  (//  Reg.  iv),  sed  potius  cum  Da- 
vid  Philislhinorum  agmina  senliant  insuperabiliter 
obluctajitem  (//  Reg.  n).  Ut  ergo  hanc,  auctore 
Deo,  merearis  obtinere  victoriam,  non  ullra  cum 
carnali  illo  Israel  immurmurans  dicas :  c  Anima  no- 
stra  arida  est,  nihil  aliud  respiciunt  oculi  nostri 


dicitur : «  Super  quem  requiescet  Spiritus  meus,  nisi  nisi  roanna  (iVttm.  xi) ;  >  sed  polius  laetus  et  alacer 

super  humilem  et  quietum,  et  trementem  sermones  cum  Propheta  decanles  :  «  Quam  dulcia  faucibus 

meos?  >  (Isai.  lxvi.)  Nunquid  et  columba  iila,  quae  meiseioquiatua  super  mcl  et  favum  ori  meo!> (PsaL 

tunc  eumdem  Spiritum  praesignabat,  requiem  non  cxviu. )  Aviditas  ergo  carnalis  deliciae  menti  nostrae 


741 


OPUSC.  XLIX.  ~  DK  PERFECTA  MONACHI  INFORM. 


m 


gua  tua  (Cant.  iv).  i  Et  iterunt :  i  Fons  hortorum/A  prudenliam  tuam  dirigo,  rogans  ut  iliam  noti  peV 


puteus  aquarum  viveulium ,  qiias  fluunt  impelu  de 
Libauo  (Ibid.).  i 

De  pretiosarum  vero  vcstium  vanilate,  cujus 
morbo  diceris  laborare,  non  scribo;  quia  stytum 
ullra  producere,  sicnt  ipse  perpondis,  charta  defi- 
cieute,  non  valeo.  Ad  epi9tolam  ergo  quam  venera- 
bUi  abbati  tuo  Mainardo  super  boc  themate  scripsi, 


functoria  celeritate  transcurras,  sed  vigilanterin 
ea  quae  momenti  sunt  attendas.  Omnipotens  Deus, 
dilectissime  frater,  carnalis  sensus  in  te  vires  eva- 
cuet,  et  mentem  tuam  in  spirituaiis  desiderii  soli- 
dilate  confirmet. 

Sit  nomcn  Domini  benediclum. 


755756  OPUSCULUM  QUADRAGESIMUM  NONUM. 

DE  PERFECTA  MONACHI  INFORMATIONE. 


Argumentcm.  —  Sanctus  doctor  fratrueli  suo  Glassensi  monacho  saiutem  dicit,  eumque  adversus  daemonif 
insidias  salularibus  armal  monitis.  Omnium  priimira  monet  ut  corporis  in  eo  mundilies,  temperantia  in 
victu,  oraiionis  siudium,  aniini  demissio,  obedientiae  virtus  enitea:.  Deinde  rogal  muliebrcm  convictum 
evitet,  nullisque  verborum  fucis  in  congressionibus  utatur.  Iterum  orat  afHnium  amorem  reslringat,  ne 
munus  aliquod  ambiat,  de  aliorum  fama  ne  detrahat,  per  morbi  siraulationem  sui  rationem  haberi  ne 
cupiat.  Postremo  illi  suadet  iie  reprehensiones  ad  aures  admiitat,  lapsus  agnoscat,  paucosque  e  muUif, 
eosque  spectatae  virtulis  imitetur. 

Petrus  peccator  monachus  Marino  puerulo  salu-  B 

lem  in  Domino. 


CAPUT  PRIMUM. 

Qu(v  eura  tuendas  catlitatis  habenda  sit. 

lindis  tiro  faciie  in  prima  belli  congressione  pro- 
Steiuitur,  nisi,  adhibito  prius  campidoctoris  oflicio, 
diligenlius  informetur.  Tu  autem,  qui  nuper  in  di- 
vinae  militiae  sacramenta  jurasti,  qui  in  professione 
sancli  propositi  inler  pueriles  alas  nomeu  dedisti, 
inter  ipsa  castrorum  spirilualium  rudimenta  cogno- 
sceris  tanto  propensius  salutaribus  monitis  indigere, 
quanto  non  terrenam,  sed  divina/n  potius  militiam 
adorsus  es  bajulare.  De  qua  nimirura  dicit  Aposto- 
lus:iln  carne  euim  ambulaiites,  non  secundum 
carnem  mililamus.  Nara  arma  mililiae  noslrae,  non 
carnalia,  sed  potentia  Deo  sunt  (II  Cor.  x).  > 

Porro  autem  quia  consanguinitatis-mihi  necessitu- 
dine  jungeris,  fratruelis  quippe  es,  arbitror  luae  sa- 
lutis  curam  eo  mihi  periculosius  impendere,  quo  te- 
nera  tua  adbuc  aelas,«alienaeopis  indiga,  id  videatur 
et  ex  debito  quoque  propinquilatis  exigere.  Nam 
cum  Apostolus  censeat  eum  qui  ad  episcopatus  api- 
cem  piomovetur,  filios  habere  debere  subditos  cum 
omni  castiiate  (/  Tim.  m),  atque  in  catalogo  virtutum 
sacerdotis,  etiam  filiorum  pudicitiam  et  obedientiam 
ponat ;  tu  mihi,  licet  non  sis  filius,  a  mea  lamen  cura 
non  merito  judicaris  extraneus,  cui  germana  videris 
affinitate  propinquus :  praesertim  cum  et  ipse  tibi 
monachicum  tradiderim  babitum,  non  sine  causa 
ine    a   consuhationibus  tuis    diffiteor  absolutum. 


CAPUT  II. 

Quod  sobrietas  est  caslitalis  prcesidium. 
Sil  ergo  tibi  castitas  semper  in  corpore,  sit  i 
per  in  mente;  quatenus  sic  lilia  indisciplinata.car- 
nis  velut  exaralai  lerrae  cultura  candescant,  nl 
radix  quoque  in  sui  viroris  gratia  inconvulsa  per- 
maneat.  Carnis  titillat  illecebra,  surgunt  libidini» 
inccntiva,  ad  aposlolica  mox  tela  prosiliens  (// 
Cor.  xn),  evangelicum  quoque  gladium  bellator  fer- 
virfus  arripe;  et  frementes  cuneos  hosliumque  bar- 
bariem,  duce  Christo,  faciie  poleris  oblruncare. 
Unum  est  ut  sobrielas  quotidie  libi  coraes  sit  in- 
dividua,  nec  aliquando  a  tuo  sit  collegio,  gula  pru~ 
riente,  divulsa.  Ubi  enim  viscerum  pori  ciborum 
rcpleti  suni,  suum  illic  procul  dubio  robur  sibi  vin- 
dicat  flamma  libidiuis.  Haec  enim  pestis  aridilate 
repellitur,  et  ubi  efferi  corporis  humor  deficit, 
haec  etiam  arescendo  marcescit.  Piane  ut  ignis 
aquae ,  sic  luxuria  inimica  est  frigori,  atque  ideo 
ubi  genuinum  carnis  ardorem  ciborum  fomenta 
destituunt,  fervor  quoque  luxuriae  necesse  est  ex- 
stingualur.  Nolo  ergo  cibis  laulioribus  inhies  :  757 
nolo  vino  affluenier  indulgeas,  sive  de  ejus  coloris 
saporisve  distanlia  aliquando  disputare  praesumas. 
Hoctenuislageos  horror  exasperat,  illud  venachoricas 
debiiitatis  enervat ;  istud  porrothasiam  rubet,  illud  au> 
tem  aureo  Mareotidis  decore  flavescit ;  prohibetur  le- 
ctio;  nauseanti  vappa  est;  baplismus  irrepsit :  exspe- 
ctavi  quidem  vinum,  sed  huic  aquae  perexiguum  vini 
videtur  admistum ;  huic  sane  vino  Aminaea  quidem 


Priroo  omnium,  dilectissime  llli,  castilatem  servare  £  viiis  plurimum  contulit,  sed  Rhaetica   propemodum 
viffiuinLi  solerlia  satara.  ei.  nmne  eriinen  lelhifera      sunerare  coutendit.  Noli  ilanuecallftra  nuid  Ariiriiis- 


7*5  S.  PETttl  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  HI.  -  OP13SCULA  YARIA.  7*4 

lentioribus  cibis  cohibere  crapulam,  nisi  et  in  ipsis  A  comitisaa  coJloquio ,  comitanti  feruir  «attide  dtejsse 
grossioribus  noverit  quis  tenero  mensuram.  Sic  enim      discipulp  :  Quam  elegantis,  ait, 


vulgari  quolibet  cibo  crapulaniis  aliquando  gnlae 
culpa  commiltitur,sicul  et  in  delbrrai  scorto  coeun- 
di  voluptas  expletur.  Qui  vero  consuevii  venlrem 
brevi  panis  aridi    mensura  conficere,  non  facile.  dc 


et  venusti  vullus 
femina,nisi,  prohdolor!  unius  oculi  dispendio  la- 
boraret!  Cui  discipuhjs :  Absitt  magister,  inquil,  sicul 
decora  cerle  facies,  ita  quoque  ocuM,  pront  sagaciler 
deprehendi,  nibilominus  incohimes  vigent.    Quem 


inadipatis  novit  eduliis  judicare.  Qui  timet  aquamad   .  roagister  acerrima  protinu»  animadversione  corri 

satietatem  bibere,  inulsi  se  potionibus  ingurgitarc 

non  quarit.  Si  vis  ergo  inler  dclicias  sub  sobrietatis 

legibus  vivere,  cave  quoque  inter  ipsa  simplicia  ali- 

menta  edacitalis  frena  laxare.  Suavem  vero  cibum, 

cu^debeamus  expeiere?  qui,  quantislibet  appareiur 

impendiis,  el  antequam  in  os  intret,  nobis  non  sapil ; 

et  poslquam,  flumine  glutiente,  trajieilur,  venter, 

cui  ilLtpsus  csl,  non  disceruit.  Toiius  autem  noslrae 


piens  :  Et  quis  te,  inquit,  in  faciem  feminanim 
respicere  docuit?  Tunc  ille  circumventum  se  esse 
respiciens,  pcenitentia  ductus  erubuit,  et  de  caelero 
cautiorem  se,  fore  obstuKUissima  pelKekatioae  devo- 
vit.  Versulus  namque  adversarius  pictor  esl,  sed 
qui  facilequidem  possit  ad  memoriam  visa  reducere, 
vix  autem  in  parietibu»  mentis  noslrae  ignotamm 
nobis  specierum  lincamenta  formare.  Si  vis  ilaquc 


voluplatis  iter,  cuitanta  ambilione  servimus,brevis-  B  ad  perfectionis  fastigiura  provebi,  amodo  necesse 


sima  unius  pnlmi  summA  concludilur.   Qui   enim 
Christum  desiderat,  et  ipso  pane  veseitur  ,  nimirum 
qui  de  ccelo  descendit  (Joan.  vi),  de  qoam  preliosis 
cibis  steicus  conficial  magnopcre  nan  diseernit. 
Quidquid  ergo  non  senliliir  post  gulam,  idem  libi 
sit  quod  panis  el  olera.  Nam  si  gula  non  sibi  the* 
saurizat,  sed  ventri;  cur  ipsa  quid  quasi  dclicalius 
eligit,  qiibd  venter  idem  indifferenter  admittit  ? 
CAPUT  M. 
Quod  mortig  cogilatio  turpes  abigit  motus. 
Utergonob  sentiat  pudicitia  periclitata  naufra- 
|tum,  inter  fluctuanlis   bujus  vit»  discrimina  so- 
Brietas  magislra  tui  corporis  teneatclavum.  Abigen- 
disqiioque  cogitalionibus  sollicitus  semper  invigila, 


esl  in  cunctis  virluium  studiis  exerceri :  videlicel 
dum  setas  tua  cerea  esl,  dum  mores  teneri  in  quam- 
libet  partem  valent  indifferenter  adduci.  Cum  ipsis 
ergo  corporaTibus  incremenlis  coaeva  virtutum  exer- 
citia  coalescanl,  ut  consuetudo  ieviget  quod  debi- 
lhas  humanse  fragilitatis  abhorret.  Nunc  itaque  exi- 
guo  cibo  exigua  nihilominus  se  intestinorun>  men- 
sura  coaptet;  utdum  ipaa  viriditale  sua  vasculi  si- 
nus  attrahitur,  modica  postmodum  annonae  mcnsura 
facile  repleatur. 

CAPUT  IV. 
Quod  silentium  eslloquendi  magisteu 
Assucscat  lingua   sub  laciturnilatis  se  cohlbere 
censura,  ettacendo  discal  quod   loquendo  postmo- 


qula  non  eriixius  expedit  carnem  ab  illecebrosa  titil-  ^  dum  graviler  proferat,  ne,  si  nunc  districtum  negligit 

custodire  silentium  ,  loquendi  poslinodum  nequeat 
frenare  prurilum.  Lentescant  nunc  genua  crebris 
allrila  metanceis,  imo  caelera  membra  diversis  exer- 
citalionibus  edomentur*  ne  quonimdam  roore  du- 
rus  postmodum  stare  videaris  et  rigidus;  et  mani- 
mundulus,  ul  aiunl,  quasi  sacra  Cereris  oblalurus. 
Eslo  sollicitus  ad  exhibcndum  sedulilalis  oflicium, 
et  promplus  semper  ad  obsequia  delala  respuecc, 
ipse  salage  omnibus  ministrare.  Aliquid  parari  vel 
affcrri  praecipitur ,  repente  consurge,  et  feslinus 
accelera,  ul  jubenlis  vox  759  in  le  polissimum 
fuissedircctavideatur.  IHud  autem  le  praecipue  et 
sub  districta  prorsus  animadversione  praemonco ,  rie 


Talione  reprimere,  quara  menlem  quoque  a  lurpium 
cogltalionum  phantasmale  custodire.  Novi  fratrem 
in  Christo,  qul  dislriclam  hanc  mentissme  regulam 
jugi  ac  pervigili  servat  intuilu ;  ut  quolie^cunque 
libidinis  suggcslio  subrepil,  inox  cogilalioni  suac, 
velut  expedilus  ad  proflciscehdum,  dical :  Eamus, 
Inquit,  ad  clrcum;  illico  omnia  coemeteria  ac  sepufr 
turas  imaginando  perlustrans,  putrescentium  vicus 
saniemquc  cadaverum,  scalentes  quoque  vermes  et 
fetentium  jus  carnium  curioso  rimatur  intuitii  : 
cumque  758  considerat  quia  olim  carnes  illae,  in 
sua  viridilate  florenles,  his  subjacuere  molestiis  , 
corpus  eliam  suum  paulo   post  fulunim  esse  non 


nmbigit  quod  illas  esse  jam  cernit.  Compendium  n  quorumlibel  te  fratrum  offendant  privala  jejunia. 
dathtxnriae,  qui  praebel  oculum  corruptelae;  nec  est  Novi  enim  quoruriidam  milii  similium  vitia.  Non- 
iibidfni  dfversoriuin,  in  qua  versalur  menle  sepul-  nulli  namque  aliis  jejunantibus  tanlo  livoris  atqne 
crum.  0  quoties  ille  frater  candentem  cultrum  et  invidiae  felle  torquenlur,  ut  illoruni  salutem  sibimet 
vomerem,    qnasi  caulerium  quoddam,  genitalibus     inperniciem  vertant,el,  ut  Italoquar,peraHenipro- 

u^ovnmn.r/v  **.-nfi+<M      f^nina  c/>aiam   tnsi  fn   nr*>rjn1iium   corruant.   Nnn, 


•.i^Si  4  ;«**  i 


kitonfa       miAi 


725  OPrSC.  XI JX.  —  DK  PEUFECf A  M.jNACHI  INFORM.  720 

vivere  disciplina.    Qnapropier,  er.m  de  Tocalvilo  A  gcs  Saul,  cum  ego  projecerim  Ctiro,  nc  regnel  super 
i  e  rufce  coufliclns  oborilur,  illi   magis  dehent  aj  je-      Israel?  >  (/  /fr^.  xvi.) 

CAFUT  VI. 
Cur  Davidis  confessio  veniam  tneruit,  non  Saulis. 
Quid  esl  ergo  quod  alleriits  poenitentia  pie  6ns- 
ccpla ;  alfcrtus  auiem  sub  districtrc  sevcrilalfs  esl 
exa;mne  reprojala?  nisi  quod  ille  scelus  inob^- 
dietitto,  spirilu  superbicc,  parvipendens,  neqttaquam 
plono  cordc  pcrnituit;  lifc  autem  pauca  qoidem  pro- 
tnlit,  sed  ejns  viscera  divini  timoris  gladio  transfixa 
veri  luclus  amariludo  replcvit.   Haec,  qtiseso,  consi- 
derare  non   neglignnt  qui,  cum  jnobcdienliae  obe-' 
diant,  de  graviornm  se  immnnitate  criminum  pro- 
cacitcr  jartanl.   Qnorum  profecto  noimullos  ?»pe 
viilemus  ad  agendre  confessionis  jndicium  freqtien- 


jnnium  provocari  qnam  isti  nh  arrepti  prrpositt 
rigore  compesci.  Correptioncs  a?tem,  quamfibct  dti- 
ras  sive  muliiplices,  noH  abhorrere,  sed  libenter 
complectere.  Sicut  enira  annim  vcl  argentum  ad 
claritatis  speciem,  lima  policnte,  pcrdurt.isr;  ita  et 
antma  nostra,  eorreplionibus  crasa  ,  a  peecatorum 
suonim  vel  a  rubtginoso  quorfam  sqtialore  purga- 
ttir.  Cave  eliam  ne,  qaornmdam  exempfe,  dum  obc- 
dire  dctrcctas,  in  negltgentero,  qnod  absit !  pra?posi- 
fctim  calumniam  qnerula  mordacitate  devolvas.  Sa- 
mnel  ergo  ad  memoriam  redeat,  qni  desidem  iner- 
temqne  magistrum  tani  patienter,  tam  hnmiliter 
feoluit,  ut  intempesttt  noctis  silentio  tervoeatus  ac- 
curreret,  totiesque  interrupti  soporis  cxcubias  non  B  tarc,  solo  se  devote  prosternere,  tinnulis  se  et  accu- 


dolcret.  Poterat  enim  modo  vclut  expostnlanti  obji- 
cere  :  Cur,  inquiens  ,  non  vereris  exlraneo  lanta 
atictoritate  prseciperc,  qui  segtiis  es  IHiis  imperare  ? 
qui  tamen,  Scripiura  tesie,  non  turmiit,  non  queru- 
Ius  stigillavil ;  sed  ad  jubentis  iroperium  peroiciter 
pcrvolans,  simplicitcr  ail:  <  Ecceego,  vocasti  enim 
»>e  (/  Reg.  viu).  i 

CAPCT  V. 
Quod  peccali  remedium  est  confessio. 
Tcccnsti  aliqitando?  Non  cst  enim  homo  qtii  non 
peccet ;  el  forle  in  notitiam  Tenit  quia  prima  post 
•naufragium  tabula  est  culpam  simpliciter  couffteri  j 
t>rompta  eonfessio  faeilem  parlat  veniam ;  ne,  si  dc- 
frnsio  falsilatis  accesserit,  quod  acu  fortasse  fuerat 


ratis  verbis  magis  facete  quam  humtliter  aecusare ; 
atque  ideo  nunquam  eorum  mores  ad  idoneae  cor- 
reptionis  emolumenta  procedero,  quia  tidelicet  cum 
Saul  ore  pcenitent,  corde  tument. 

Cum  incolumis  vigeas,  noli  sponte  languere. 
Advertisne  qnid  loquor?  Ulud  namque  mihi  in  ple- 
risque  monasteriis  non  mediocriter  displicet,  quod 
nonmilli  vegeto  corpore,  qtiique  prorsus  medicinalit 
industria  nou  indigeant,  hodie  vaporandam  Nemi* 
tori  venam  praebent;  cras  sibimct  hirudines  adhi- 
bent;  divcrsa  perendie  medicaminum  construunt 
artificia.  Interea  similago  commolitur,  placenlae 
cxamusstin  fabrefactse  tepescentibus  lantum  cineri- 
bus  excoquuntur;  fluroinuro  sinus  sive  et  niarium 


tcnniter  punctum,  lata  videalur  cnspide  perforattim.  C  perscrutantur ;  macellum  quoque  vacare,quia  piscis 


Hinc  est  enim  quod,  cum  David  perpetrati  reatus 
arguitur,  mox  ut  in  vocem  eonfessionis  erupit,  dL 
eens  :  «  Peccavi  Domino  (/  Reg.  xit),  i  (ex  ore 
prophetae  protinus  audivit  :  c  Dominus  transtulil 
peccatum  tuum ;  non  morieris.  i  Et  quia  se  orcasio 
pncbuit,  hoc  eiiam  te  fraudari  non  paliar,  quia  non- 
nnlli,  a  pueris  in  religionis  ordine  constitoli,  sola* 
inobedientia  superbi»  mista  depereunt ;  eum  in  sae- 
eulo  plurimi,  posl  immaninm  criminum  perpetrata 
flagilia,  per  homililatis  studium  indulgentiam  pro- 
tnerentur.  Ecce  enim  David  adolterium  homici- 
diumqne  commisit  (IReg.  xt)  :  Saul  vero  700  Sa" 
mucli  inoltediens  exstitit  (/  Reg.  nu).  Sed  qutd, 
quod  Ule,  nullo  interveniente,  vel  in  puncto  veniam 


meruit;  alterum  vero   nec  propria  eonfesaio,  nec  U  esse  vera  quae  (ingunl. 


pelagl  profunda  petierat,  non  merettir.  Iino  infe» 
tix  infortunium  credilur  si  piscosus  ager  steri» 
hs  invenitur,  ubi  ntmirum  et  necessitas  uberta^ 
tem  et  ubertas  paril  iuopiam.  Interea  quodcun- 
que  sive  terne  sive  maris  animal  ad  victiroam  du-* 
citur,  peritus  coquus  necesse  est  nerqntratur»  qui 
Tidelicet  ignibus  tanto  discretionis  libramine  mode- 
relur,  quatenus  artifici  ct  magistra  temperie  ad  osaa 
perveniat,  et  tamon  superflciem  carnium  non  cora- 
burat,  tanquam  quibusdam  praestigiis  videatur  va- 
por  et  transiliens  exteriora  non  tangere  et  pene- 
trans  ad  interiora  transire.  Quid  plura ?  discurobentes 
tandem,  701  iroo  jacentes,  stomacho  nauseante^ 
liguriunt,  et  edaci  fastidio  vix  imperant  nt  probent 


propheta?  tam  lugubris  et  amara  atque  prolixa 
supplicatio  reconciliavil?  Plane  si  Scriplurse  series 
utrobique  discutiatnr,  copiostor  Saol  quatn  Davi4 
in  verbis  pcenitenUie  reperitur.  Iste  stquidem  duut 
t^xat  id,  qood  pnemis&um  est :  <  Peccavi  Domino ;  » 
llle  autem  :  <  Peccavi,  inquit,  quia  praevaricalus  sunt 
sermones  Domini  et  verba  tuar  timene  popuIum,ei 
Obodiens  roct  eorum  (/  Reg.  xv).  i  atque  id  ipsum 
postmoduin   repetens,  ait  :  <  Peccavi   (!bid.)<  » 


Ad  locum  porro  regiminig  punquam  ambitiosus 
anheles,  dum,  in  proximo  drgressurus,  diem  pro- 
pricc  Tocationis  ignores.  In  eodein  plane  Claaaeasi 
coenobio  quod  nunc  incolie,  setate  nostra  quidaD> 
monacbus  vicem  prioris.  obtinuit,  qui,  ahbas  idem 
Jleri  ardentissime  concupivit;  sed  dum  salagitr 
duro  conciliabula  cogit,  duro  fabricat,  et  versulia^ 
malleos  infatigabiliter  versat,  in  languorem  deci- 
dens  ad  exlrcma  perduclus  est ;  dehinc  in  phrene- 


7*7 


S.PETRI  DAMIANI  OPP.  TOilVS  SEU  PAK3  III.— OPUSCULA  VAIUA. 


748 


verba  defunclus,  sinistram  de  sc   fratribus  spcm  A     Totus  esto  semper  in  prophelis ,  lolus  in  Evan- 


reliquit. 

CAPUT  VII. 

Exemplum  Zeuxidis  in  pingenda  Venere. 
Negligenlcs  denique  negligenter  aspice,  studiosos 
tutem  circa  auimam  suam  ac  vigiles  vigilanler 
attende.  lllud  siquidem,  ne  aliena  mala  curiose  diju- 
dices;  boc  autem,  ut  temeiipsum  ad  bonorum  exem- 
plar  aemulatione  sancta  imiialionis  informes.  Pro- 
pone  ilaquetibi  aIiquos,egregiosvidelicelfratres,ex 
totius  conventu  coenobii,  quorum  recta  vestigia  tuto 
valeas  imitari :  et  ut  facilius  possis  aspirare  quo  duco, 
exemplum  libi  de  veteribus  dabo.  Heracleotes  Zeuxis 
(Cicero,  I.  ii  De  inventione)  magno  a  Crotoniatis 
conduclus  est  pretio ,  ul  Dianae  simulacrum  insigne 


geliis;  occupa  cor  tuum  undique  diversis  sacne 
Scriptiurae  senlentiis,  ut  nulla  ejus  pars  vacet 
admittendis  cogitationum  inanium  phantasiis.  Quod 
si  sermo  fortassis  horret  incultus ,  et  mel  Dei  m 
cordis  tui  fauce  non  sapiat :  c  Quam  dulcia  enim, 
ail  Propheta,  faucibus  meis  eloquia  lua,  Domine, 
supermel  et  favum!  >  (PsaL  cxvm.)  ora,  jejuna, 
aUfiie  omnes  a  te  illecebras  lerrenae  delectationis 
abscinde,  utquod  uon  ex  se  sed  ex  te  videlur 
insipidum,  in  tuo  possit  ore  dulcescere.  Pueri  nam- 
que  iUi  qui  se  regis  decreverant  epulis  abstinere , 
omnium  Jibrorum  sapientiam  et  scienliam  grata 
meruerunt  talione  recipere.  Danieli  quoquc,  quia 
censure  hujus  auctor  exstiterat,  hoc  est  insuper 


depingerel ,  et  cjus  imaginem  ad  probalissimam  B  addilum  ut  visionum  omnium  atque  somniorum  no- 

suaeariis  industriam  sine  comparatione  formaret. 

Poposcit  autem  omnes  urbis  virgines  in  uno  specla- 

culo  colligt,  ut  futuri  elegantiam  operis  ex  earum 

posset  specie  mutuari.  Sed  quia  pudicas  et  honestas 

virgines  in  publicuro  prodire  fas  non  erat,  earum 

fratres  ducti  sunt  ad  patostram ,  ut  ex  eorum  pictor 

decore  colligeret  quid  de  sororum  venustiori  nimi-. 

rum  pulchritudine  judicarel.  Sed  quoniam  natura 

noa  omnes  uni  pulchritudinis  doles  allribuit,  ut 

quod  uni  membro  prarogat,  alii  saepe  demat;  eoque 

flt,  ut  anum  idemque  hominis  corpus,  quod  hic 

formositate  praeminet,  illic  deformitate   laborat ; 

ex  omni  illo  puerorum  examine  qninque  duntaxat 

pictor  elegit,  quos  ad  compilandam  cujusque  pul 


titiam  perciperet (Dan.  1).  Digno  videlicet  retributio- 
nis  divinae  corainercio,  ut  qui  se  a  carnalis  edulii  vo- 
luptate  reprimerent,  ad  spiritualis  intelligentia 
dapes  mentis  ora  laxarent.  Arescat  igitur  caro,  ut 
mens  saginala  pinguescat. 

CAPUT  IX. 

S.  Romualdi  consilium  ut  sobrietalem  servemus, 
et  hypocrisim  fugiamus. 

Cibi  qui  esculentiores  sunt  excludantur,  ut 
intestina  bella  arbiter  occullus  inspiciat,  et  pro 
stercoris  esca ,  coelestis  alimenti  nobis  suavitates 
apponat.  Nec  ineplus  applices  quod  saepe  suis 
discipulis  vir  Domini  Romualdus  aiebat  :  Fralres  , 


chritudinis  elegantiam  pra  oculis  habuit.  Sed  quor-  ^  inquit,  cum  in  quorumlibet  conventu  [vos]  reficilis, 


sum  hcec  lam  longa  narratione  protraciaf  Nimirum 
ut  et  tu  ex  pluribus  paucos  cligas ,  ad  quorum  nor- 
mam  interioris  hominis  pulchritudinem  effigiare 
conteadas.  Yerbi  causa ,  sicut  ille  ab  alio  relucentes 
oculos ,  ab  alio  subductas  aures,  ab  hoc  denique 
lacteas  ac  rubore  suffusas  mutuatus  est  genas ;  ita 
nihiloncinus  etiam  tu  ab  aho  promptam  obedien- 
tiam,  ab  alio  ferventissimam  charitatem ,  ab  isto 
pernoctalionis  excubias,  ab  iilo  diuturni  silentii 
disee  censuram  ;  quatenus,  sicut  ille  diversorum 
corporum  habitudines  ad  unius  simulacri  speciem 
transtulit ,  sic  et  tu  ex  variis  sanctonim  virorum 
virtulibus  unius  in  te  veri  Dei  restauresvimaginem9 
ut  ad  eumdem  762  postmodum  feliciter  cognoscen- 
dum  revertaris  auclorem. 

CAPUT  VIII 
Quod  cordis  duplicitas  fugienda  sit. 
Cave  duplicitaiem ;  esto  simplex  (/  Cor.  v) ,  ut 
quod  lingua  depromitur ,  mente  versetur.  Azyma 

asili/iitatA    etfttnitfip        fovmAnlnm 


nanwiiiA 


A««aMiie 


intentis  ad  cibum  caateris,  in  ipso  refectionis  initio 
parcite :  et  cum  jam  illis  ex  parte  satisfactum  fuerit, 
vos  inchoate,  quatenus  et  hypocrisis  nolam  possitii 
evadere  et  sobrietatis  regulam  sine  ofTensione  ser- 
vare.Porroaulem  vidiPomposiae  monachum  apprime 
divinselegis  [scientia]et  disciplinis  regularibus  erudi- 
tum,  qui,  ut  ferebatur,  hoc  cum  assidente  sibi  fratre 
pr.rili  conventione  pepigerat,  ut  apposila  cuique 
vini,  sicut  mos  est,  personaliter  obba,  ulerque  quoti- 
die  utriuslibet  mensura  contenlus  esset.  Nimirum 
ut  ex  eo  quod  uni  coropeieret,  duo  se  sub  sobrie- 
talis  moderamine  sustentarent ;  cum  vero  socius  ille 
deessei,  in  ipso  aestatis  ardore ,  qui  nimirum  eo 
763  loci  lerventior  incumbit,  eo  usque  in  propria 
"  obba  vinum  acescere  permittebat,  ut  scaturescentes 
in  ea  vermes  saepius  reperiret.  Martinus  ilaque  de- 
calvatus,  hoc  quippe  ei  vocabuium  erat,  ad  extrema 
perveniens ,  cum  ejus  totum  corpus  hydropis  bu- 
more  imroaniter  intutnesceret ,  omnes  nos ,  qui 

Wlnln  viilAhflmnp  aftfiifttprA    nAiiil  nt  onm    (iiitnare- 


729  OPUSC.  XLIX.  -  DE  PERFEGTA  MONACHI  INFORM.  730 

ne,  dom  bistoriam  teximus ,  episiolaris  compendii  A  aequanimiter  suslinemus  ,  quem  vel  sommotenus 

timites  excedamus. 

CAPUT  X, 

Quod  termo  de  rebus   satcularibu*  monachos 
dedeceaL 

Decreveram  quidem  jam  calamo  imperare  silen- 
tiuih  ;  sed  quem  longa  siii  videinus  arescere,  per- 
avarum  est  illi  cyatbum  propinare.  Cave  itaqoe,  fili 
charissime,  ne  quando,  intra  clauslrum  monasterii 
constitutus,  de  saecuJaribus  negotiis  colloquia  cum 
saecularibus  misceas  :  et  sicut  referre ,  ita  nihilo- 
ininus  et  audire  cuntemnas.  lliico  plane  iudignatio 
sancta  respondeat,  et  pii  zeli  fervor  erumpentes 
mox  incondili  sermonis  ineptias  frangat  :  i  Quae, 
inquies,  esi  participatio  juslitiae  cum  iniquitate? 


accusantem  perferre  non  possumus.  Exige  tibi  ut 

animus  tuus  ex  abbatis  jugiter  animo  pendeat,  el 

nunquam  proprii  cordis  arbitrium,  sed  ejus  humi- 

liter  sequaris  semper  imperium.  Ora  itaque  Deum 

ut  per  eum  tibi,  velut  organum  scilicet  suae  verita- 

tis,  aperiat  quid  libi  agendum  esse  pro  sui  benepla- 

citi  disposilione  decernat. 

CAPUT  XI. 

Quod  Christiana  nobititas  ex  Christo9  non  ex 
avis  petenda  est. 

Noli  pbaleralam    aliquando   proavorum    Hneam 

texere,  ul  de  vana  te  velis  alieni  nominis  genero- 

sitate  jactare.  Plane  qui  haeres  Dei,  et  cohaeres  est 

Christi,  omnem  terreni  stemmatis  prosapiam  supe- 

aut  quae  societas  lucis  ad  tenebras? » (/  Cor.  vi.)  Et  B  raL  Verumtamen  essc  Christianuin  magnum  est. 


revera  quid  monacho  cum  saecutaribus  naeniis  ?  Quid 
mihi  perstrepentium  juridicorum  fora,  tribunalia 
judicum,  aulas  regum,  intra  monasteriorum  septa 
pertrahere?  Quid  mortuo  homini  narrare  de  praeliis, 
doiales  tabulas  inter  lales,  divortio  inlerveniente, 
rescissas;  illos  litulis  eflerre  nataiiuw,  infamare 
alios  novilate  cerdonum?  His  itaque  et  hujusraodi 
nugis  inaniter  occupari,  quid,  quaeso  est,  nisi  a 
perspicuo  fonte  divinae  laudis  fauces  avertere,  et 
coenosi  lttti  spurcitias  ore  versare?  Unde  non  im- 
merito  per  Jeremiam  Dominus  conqueritur,  dicens : 
c  Duo  mala  fecit  populus  meus ,  me  dereliquerunt, 
fonlem  aquae  vivae,  ct  fodenmt  sitt  cisternas,  cister- 
uas  dissipatas,  quae  continere  non  valent  aquas 
(Jer.  u).»  Euimvero  ipsam  claustri  tui  fabricam 
respice :  ecce  enim  quadrifida  est,  ut  nimirum  ipse 
loci  silus  evidenter  edocealj  quod  undique  te  a 
mundanoe  conversationis  strepilu  semotnm  esse  con- 
veniat.  Porro  satis  indecens  est  et  inhonesliim,  ac 
per  omnia  probatur  absurdwri,  ut  quod  in  tabcrnis 
consuevit  quis  eructare  cauponum ,  quod  passim 
versatur  inter  gynaecca  textricum,  in  sanctoruni 
choro  locum  invenire  valeat  monachorum.  Sane  ubi 
prophetas  et  apostolos  alloqui  me  desiderantes 
aspicio,  ubi  Ghristum  suum  nnlii  pandentem  Evan- 
gelium  cerno  ,  ego  relictis  illis ,  inquiram  si  nuper 
Aclriam  transfretanles  adhuc  applicuerunt  naves? 


non  videri  vel  dici ;  ct  ille  plus  saepe  placet  mundo, 
qui  displicet  Deo.  Quorumdam  sane  versuta  callidi- 
tas,  quasi  derogando,  roajorum  suorum  nonien 
exaggerant ;  el,  ut  potentes  alque  magnifici  fuisse 
videantur,  superbiae  eos  vet  crudclitatis  argutint. 
Tenes  quod  dico?  Accuso  Achillem  muki  sanguinis 
reum ,  ut  tu  intelligas  bellorum  studio  strenuum. 
Arguo  Ilalicae  pervasionis  Annibalem ,  ut  tu  auda- 
cem  non  dubites,  et  robustum.  Memineris  frequen- 
ter  orandum  ut,  corpore  terrae  prostralo,  mens  eri- 
gatur  ad  coelum.  Yentre  vacuo  saepius  dormi ;  sitim 
te  ad  lectulum  comitantem  sopor  mitiget.  Mode- 
nta  vjgitia  purs  orationis  est  causat  indiscreta  au- 
temetotiosa  loquendi  fit  saepe  maleria;  quia  cui 
palpitantibus  oculis,  oscitantibus  labiis  legere  atit 
orare  non  licet,  aliquando  vacare  fabulis  libet. 
Quapropter  sero  lectulum  pete,  ad  vigilias  modera- 
tius  surge.  Praeveniat  siquidem  somnus  accubilum, 
non  accubitus  somnum  ;  ul  quo  difficilius  nccessitas 
dilata  concediiur,  a  fessis  membris  avidius  rapiatur. 
luierea  muiuscnlos,  ci  gloriolas  ,  et  palpantes  adu- 
latores,  tanquam  serpentini  morsus  venena  devita» 
ct  velut  abjecta  theriaca  protinus  audiant :  c  Aver- 
tanturslatim  erubescenles,  qui  dicunt  mibi :  Euge, 
euge!  i  (PsaL  lxix)  Nihil  mediocri  in  te  contcntus 
sum,  ftli;  lotum  summum,  totum  perfectum  est 
quod  in  te  senlire  desidero.  Deposita  igitur 
omnis    inertiae    et    torporis    ignavia  ,    adversus 


quanti  sal  vaeneat?  utrum  annonre  modium  taxema 

carius  vendat  ?   Facessat   igitur    ab  ore   mililis  p  temetipsum  ipse  congredere ,  tecum  dimica ,  le- 

Christi  omnis  vani  764  rumoris  ineptia ;  et  lin-     cura   pugna  :  et,    arrepto  evangelicae    disciplinae 


gua  quae  immaculati  agni ,  imo  stimmi  Yerbi 
Tubet  sanguine,  dedignetur  otiosi  sermonis  sese 
faecibus  inquinare.  Noii  cuiquam  detrahere ,  sed  ne 
tu  aurem  quidem  dignum  ducas  detrahenlibus  appli- 
care.  Cum  detractoribus,  ait  Salomon ,  ne  commi- 
scearis ;  quoniam  repente  veniet  perditio  eorum,  et 
ruinam  utrorumque  quis  novit?  tam  videiicet  iilius 
aui  detrahit,  quam  eius  aui  aurem  accommodat 


765  mticrone,  omnes  circumfrementium  vitiorum 
cervices  obtrunca ;  dura  quaeque  et  aspera  pro 
Christi  semper  amore  perferens,  virtutis  exercitium 
crede.  Quidquid  carni  voluptuosum  videtur  et 
blandum,  ut  revera  diaboli  viscarium,  perborresce. 
Quisquis  enim  in  monachica  regula  carnis  se  sperat 
blanditias  invenire,  velut  ex  arido  ligno  succum  co- 
nalur  exprimere.   Scurhiia  quaeque,   urbanitates. 


731  S-  PETRI  DAMIANl  OPP.  TOMUS  SEl)  PARS  tll.  —  OPUSCILA  VARIA.  734 

proprias  frange,  undfque  te  cum  apostolo  Chrisll  \  tnihi  fralres,   Boninum  et  Peirum,  si  solilo  mort 
morlificatione   pracinge ;    untflque    impressa    (i!)l      videris  aliquando  excelstus  canere,  lioc  dislichott 
fligmala  crucis  osiende,  ut  quo  nunc  arclins  judi-      meo  nominein  eorum  manibus  pone  : 
cati  vestigia  sequeris,  eo  post  sublimius  judicantU         Qni  Phiiomelinis  depromitis  organa  fibris, 
consortio  perfruaris.  Omnes  autem  s:mclos  fraf.rcs         Imima  vox  cordis  moduiis  beue  concinal  oris. 
monasterii  tui  mea  Ttce  saluta,  eharlssimos  autem  SU  nomen  Domini  benedicium. 


767  766 


OPUSCULUM  QUINQUAGESIMUM. 


INSTITUTIO  MONULIS.  AD  BLANCAM  EX  COMITISSA  SANCTIMONIALEM. 


Argdhentum.— Blancam  nobiiisstmam  feminam,  quae  divitiis,  liberis  et  charissimis  rebus  quibusque  re- 
lictis,  in  monasterium  Deoservilura  sccesserat,  prudcntissiinis  praecepiis  et  salutaribus  monitis  instruit, 
quid  fiigiendum  ei  sit,  quid  appetcndmn,  quasi  digito  cominonsirans.  Ac  primum  quidem  rudem  adhuc  et 
inexperlem  spiritualium  ceriauiinum  bellatricem,  lanquam  lelo  acerrimo,  pramunil;  dum  eam  hortalur 
ut  paupertatem  et  angustias  e.t  tribulationes,  quae  Deo  militnirtibus  perfercndae  sunt,  forliler  excipiat ;  et 
ita  sibi  persuadeat  Deo  dilcctos  variis  in  boc  muudo  turbiuibus  taniisper  exagtlari,  donec  in  felicissimat 
patriae  portum  higressi,  seterna  tranquilliiate  fruanlur.  Tum  vero  carodem  au  perfectiorem  statum  per- 
ducere  cupiens,  ad  Deurn  aiuandum  tou  meniis  contentione  inviiat.  Deinde  ad  praecavendas  daemonis 
insidias,  mortis  contemplationis  ei  clypenm  demonstrat.  Adhuc  validioribus  annis  eam  induit,  dutn  ex- 
tremi  judicii  imaffinenri  ex.  sacrae  Scripturre  peneiralimjs  depromplam  ante  oculos*  proponit,  et  uf  assi- 
due  meditetur,  inflammai.  Poslremo,  timoris  praesidio  salis  el  abunde  vallatam  ratus,  per  amoris  viam 
rursus  in  patriam  reducil  ad  felicitatem  illius  sempitcriuc  coniemplalionis,  quam  nec  oculus  vidit,  neo 
auris  audivit,  nec  in  cor  hominis  asccndit. 

«.  • 

Blancje  olim  comiiissae,  nunc  coelesti  Sponso  con*  R  ruptio  nascitur,  sed  integritatis  potius  elaosula  repa^ 


junctae,  Petrus  peccator  monachus  julu&um  cordis 
in  Spiritu  sancto. 

CAPUT  PRIMUM. 
Blancam  angustias  et  pauperlatem  foriier  excipere 
horlalur. 
Ad  regales  nuptias  epulaiums  accedo,  thalamos 
atiro  gemmisque  radiantibus  adomatos  videre  dcsi- 
dero;  nuptialibus  sfigmari  dapibus  avidissmrc  coii- 
copisco.  Undique  igilur  mysiica  deferautur  xenia; 
propbetica  simui  et  apostolica  non  desint  tam  cx- 
ccllenlibus  nupliis  ornamenta.  Evangelicus  itnqne 
noster  Isaias  jam  procedat  ad  mediini,  el  inunificus 
exhibeat  quod  paravit,  ornatum  videliccl  calcea- 
menlorum,  lunulas,  torques  alque  monilia,  armillas 
ct  mitras,  discriminnlia  ct  periscelidas,  mureniilas 


ratur.  lilic  Jesus  aquam  converlit  in  vinum;  hie 
i*iem  Jesus  c;  vintira  semetipsum  fecit  et  cibum. 
Cibuin  videlicet,  quia  ipse  est  panis  vives  qul 
<jc  coelo  desccndit  (Joan.  vi);  vioum  vero  quod 
liaiHcut  cor  hominis  (Psal.  cv);  Spiritus  ejas 
cst  de  quo  iierura  dicit  :  c  Poculum  tuum  in- 
chrians  ,  769  quant  praeclarum  est!  i  (PsaL  xxn.) 
SpifiUis  eiuju  Dci  homuvim  m<mt$s  inebriat,  ut, 
tanquam  a  suis  sensibus  alienati,  divitias  bujus 
mundi,  honores  et  gloriam  respuanl,  ad  subeunda 
vero  pro  Deo  quaeqtte  dura  vel  aspera  flammaiith 
bus  dcsideriis  inardescant.  Hoc  muslo  deebriati  fue* 
rant  quibus  Judsei  vere  dementcs  ac  furiosi  dice- 
bant  :  i  Musto  pleni  siml  isli  (Acl.  n).  i  Hoc  muslo 
plenus  erat  vir  illc  dc  filiis  prophetarum,  quem  ad 


et  olfactoriola,  inaures  et  annulos  et  gemmas  in  C  uugendum   Hicu   regem  miseral  Eiiseus ,  de  quo 


fronte  pendentes,  mulatoria  et  pallia  el  linteamina, 
acus  et  specula  et  sindones,  viltas  atque  theristra. 
Hrec  igitur"  omnia  spiritualilms  confercnda  sunt  nu- 
pliis,  ac  r.ovce  sponssc  diligenter  aplanla,  qno  \er[ 
Sponsi  placere  possit  obtutibus.  His  nimirum  infulis 
venustata,  bac  ornamenlorum  erat  varietate  com- 
posita  regina  illa ,  qitam  Psalmista  contemplatus, 
aiebai  :  c  Astilit  regina  a  dextris  tuis  in  vestilu 
deauralo,  circumamicta  varietate  (Psal.  xliv).  i 
Nupliae  factae  sunt  in  Cana  Galile;e  :  et  sicul  Evan- 
g  lista  teslatur,  vocatus  est  Jesus  ad  nuptias  cum 
discipulis  suis  (Joah.  n);  sed  tanquam  pronubns, 
non  ut  sponsus;  quasi  pransurus,  non  ut  nuplurus. 


dixerunt  vesane  sapientes  ad  eum  :  c  Qtiid  venit 
insanus  iste  ad  te?  i  (IV  Reg.  ix.)  Qutd  autcm 
mirum  si  bi ,  qui  puri  stint  bomines,  cmu  Spirilit 
divino  replcnlur,  ab  hujus  injindi  sapienlibus,  alque 
ideo  vere  desipienlibus,  jiidicehcur  insani  ?  cum  et 
ipse  qui  magister  est  angelorum  diclus  sil  habuisse 
dscmonium  (Joan.  vni.);  imo,  ul  Marcus  evangelista 
tcstatur,  xsiimatus  sit  ctiam  fuisse  phreneticus* 
c  Venit,  inquit,  domum,  et  convenit  iterum  lurba, 
ila  ut  non  posset  nec  panem  manducare;  et  cum 
audissent  sui,  exierunl  tenere  eum  :  dicebant  enim, 
quoniam  in  furorem  versus  est  (Marc.  iu).  »  Hanc 
sancti  Spirilus  ebrietatem  et  tu ,  o  venerabilis  do- 


Istnc  vero  nupliae  lanto  illas  privilegio  superant,  ut  ^  mina,  snna  menle  conceperas  cum  saeculum  relin- 


753  OPUSC.  L.  —  INSi 

Ltv.)  Nunc  etiam  secure  decanlans  :  c  Eoce  ekm- 
gavi  fugiens,  et  mansj  in  solitudine,  exspectans 
eum,  qiti  mc  salvam  facial  a  pnsillanimitatc  spfrihfs, 
el  tempestate  (PtaL  liv).  i  Ha?c  te  nimiruin  ebrietas 
impulil  ampla  satis  atque  uberrimis  fecunda  pro- 
veniibus  jura  cnntemnere,  muniti  turrium  atque 
castrorum  propugnacula  declinare,  dulciuai  propin- 
quoram  neeesstitidinem  ac  vernaculorum  affectas 
abjicere ,  quodque  horum  oraninm  permaxtmum  est, 
unicum  ftrium,  eumqne  ephebum  adhoc  atque  im- 
puherem,  aine  conjngalis  solatio  foederis  abdicare, 
et,  quae  eoiistrpatis  vallata  clientum  cuneis  solebas 
incedere,  jam  didicisti  in  angulo  monasterii  cum 
pauperibog  Spiritus  sancti  mulieribus  humililer 
regidere.  Haec  te  sobria ,  ui  ita  loquar,  ebrietas  do- 
cuil  nt  pro  carbaainis  lanea,  pro  purpureis  atque 
nitidulis  pulla  ac  despicabitia  eligercs  indumenta. 
Haec  te  persuasit  ebrietas  ul  siltgineas  pollines  ac 
fercula  dapibus  referta  posipoueres,  atque  ad  iibrse 
pensilem  le  mensuram  pauis  cibarii  cohiheres.  Hac 
.  te  plane  perita  et  pitdica  ehrietaa  incitavrt  ut,  c.um 
•  primo  adolesceiitiae  flore  frueris,  viro  obeunte  re- 
licta,  non  lam  elaris  tamque  magniftcis  procis  an- 
nueres,  non,  ut  omnia  videbantur  hortari,  thalamos 
iterares;  sed,  soli  jam  Christo  vicluram,  mundo  te 
mortuam  exhiberes.  Enitnvero,  tanquam  perila  »e- 
gotialrix  nundinis  intenta  venalibus,  projecisti  mun- 
dum,  ut  acquireres  coelum;  pnevenisti  morlem,  ut 
senleniiain  inortis  evaderes;  elegisti  pauperiem , 
ut  divitiarum  non  pereanlium  copiam  possideres. 
770  CAPI3T  U. 

Quod  atiquando  justi  ab  injustis  idcirco  permit- 
tuniur  afligi,  ut  staiuant  ad  Dtum  vel  ex  necessi- 
tate  converti. 

Atqui,  ut  mirabilior  tua  videatur  esse  conversio, 
non  te  mundus  a  se  repulit,  sed  solos  ardor  divini 
Spiritus  incitavit.  Enimvero,  sicul  providcntia  di- 
vina  disposuil  ad  educenduin  de  JSgyptoIsraeJitioum 
populum  (Exod.  m),  tunc  est  Moyses  missus,  ctrm 
jamPbaraoadopprimendumillumdiurisoperibusftie- 
ratexcitatus,  quatenusisraeiitarum  nientes  iEgyplo 
deformiter  inhaerentes,  alius  dum  vocaret ,  quasi 
traberet;  aiiusvelut  iropelleret,  dumsaeviret,  ul  dum 
plebs  iq  servitio  turpiter  figitur,  vel  matis  impulsa, 
vel  boaia  provocata  inoveatur.  Hoc  etiam  in  populo 
Dei  frequentius  agitur,  cum,  praadicalis  coelesti- 
bua  praemiis,  sa?vire  in  electoa  reprobi  permittuntur ; 
Ut  si,  vocati,  ad  terram  promissionis,  exire  negligi- 
mus,  pressuris  saHem  saevientibus  impellamur.  At- 
que  haeo  £gyptus,  vita  videlicet  pnesens,  quae  uos 
oppressit  blaudieos,  adjuvet  premens;  quaienus, 
-r  qu«e,  duin  foverei.  jugo  nos  servitutis  sttriverat, 


iTlTIO  MONIALIS.  754 

Afmputit;  sed  speciosus  forma  pwe  fllits  hominum 
(Psal.  xliv)  Christus  ad  suae  dotationis  ampleium 
per  afllatum  sancli  Spirltus  provocavit  :  «  Surge, 
inqnk.amfca  mea,sponsa  ntea,  et  veAhcohimbamea 
in  foraminibns  petrae,  iil  caverna  ma*ccrife  :  ostende 
mihi  faciem  luam,  sonet  vo*x  toa  ht  anrtbus  meis  : 
voi  enim  tua  dnlcis,  etfacles  tua  decora  (Cant.  n).  > 
Anima  qoippe  sancta  fure  Girlstl  aimica  et  sponsa 
vocatur,  qoia  illi  per  idem  dileetlotiemque  eon- 
jungitur.  Sed  haec  sponsa  qtoasi  adhuc  }acet,  dum 
in  raundanis  actionibua  implicatur;  tnnc  sorgit,  cum 
.  ad  prociiicuim  drrinae  servitutis  erigilur.  Ac  si  *- 
cattQuae  in  saecularis  vitse  mollitie  jaces,  jam  surge, 
atque  ad  famiiiare  contubernium  me®  contempla- 
.  tionis  erigere.  i  Coramba  mea  m  foraminibus  pe- 

B  traj.  i  Si ,  jnxta  Apostohim ,  petra  Cbristns  eat 
(/  Cor.  x),  foramma  petrae  volnera  sont  Redempto- 
ris,  quae  profecto  non  casu  qulnque  sunt,  htnoeee 
sciiicet  et  clavorum ;  sed  quia  nos  fueramus  quhv- 
que  sensuum  vulneribus  sauciati,  per  has  quinque 
plagns  saluti  sumua  perpetiue  restituti.  istse  stqui 
dem  portae  erant  per  quaa  die  Sabbati  propheta,  ne 
iuferreutur  oftera  gravia,  prohibebat.  In  hia  ergo 
foraminibus  Dei  oolumba  consislit,  quia  sancta 
quselibet  anima  totam  propriae  saiutis  spem  in  sui 
Hedemptoris  passione  constituit.  Ibi  velut  ab  aeel- 
pilris  incursu  defenditur,  quia  a  cunctis  maKgne- 
ruin  spiriluum  insidiis  custoditur.  Ibi  plane  nidifi- 
cat,  quia  illic  felus  bonorum  operum  coaeervat.  De 

r  bac  petra  per  Psahnistam  dicitur  :  «  Montes  excelsi 
cervis,  petra  rcfugium  771  herinaceis  (Psal.  cm).  • 
Quid  enim  hoc  loco  per  montes,  nisi  altae  Scriplu- 
rarum  intelligendae  sunt  proftmditates?  Hi  nimirum 
qui  jara  dare  contemplationis  saltus  noverupt,  altos 
sententiarum  divinarum  vertices  qnasi  cacumina 
montana  eonsceiidunt.  Ad  quaB  profcClo  cacumina 
quia  inOrmi  pertingere  nequeunt,  recte  illic  subdi- 
tor  :  i  Petra  refugium  herinaeeis.  i  Quia  videlicet 
invalidos  quosque  nop  (ntelligentia  sublimia  exe»- 
cet,  sed  sola  in  Cbristo  lides  humiliter  continet. 
Quod  autem  iilie  additur  :  t  In  eaverna  maeeriae;  • 
tolent  ea  lapidibus  maceriae  Aeri,  ad  custodiam  vi- 
nearum,  sictit  per  Isaiam  dicitnr  :  «  Vinea  facta 
eat  dileeto  meo  in  eornu  in  loco  uberi,  et  maceria 

ry  circumdedit  et  circumfodit  eam  (Isou  v).  i  Quid 
ergo  per  maceriam  lapidum ,  nisi  prsaidium  et 
exeubias  intelligimus  angeiorum?  Quibus  videlieet 
anima  In  eertamine  posita ,  dum  vallatur  alque 
circurodatur,  a  eunctis  adversantiura  spirttuum 
tentalionibus  Qustodttur*  Porro  ojuod  scquitnr; 
t  Ostendo  roibi  faciem  tuam;  *  tupo  anjma  coelesti 
Sponso  faciem  fuam  oitendere  dicitur,  cum  ejus 


755  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSGULA  VARIA.  .  736 

ei  laudatio  mea  ,  ego  vero  deleclabor  in  Domino  A  operibus  videtur  iDtenttis,  sed  a  divini  amoris  torpet 


(Psal.  cih). 


GAPUT  III. 


Quod  quisque  contemptor  smeuli  ad  hoe  debet  semper 
eniti9  ut%perveniat  ad  amorem  Deu 

El  haec  est  summa.cujuslibet  sanctae  animae  mundi 
nexibus  expeditae  atque  hic  tota  versari  debet  in- 
lenlio ,  ut  ad  amorem  Dei  per  omnium  suorum 
operum  incrementa  contendatY  et  quandoque  in 
veri  Sponsi  deiectabiliter  amplexibus  requiescat. 
Sicut  enim  quis  ad  hoc  ecclesiasticis  gradibus  ini- 
Ualur  ot  ad  saeerdotii  culmen  attingat,  vel  potius, 
ut  tua  dicamus,  ad  hoc  virgo  dotatione  subarrhalur 
ut  nubat ,  ita  nimirum  omnes  saeculum  relinquentes 
ad  hoc  debent  semper  eniti  ut  auctori  suo  valeant 


incendio  frigidus;  jam  jste  sanctitatis  iraaginem 

.  super  bracbium  posuit ,  sed  adbuc  in  corde  Christi 

signaculum  non  expressit.  Ut  ergo  sancta  aniipa 

Ghristi  charactere  utrobique  signetur,  eum  in  corde 

suo  signaculum  ponat ,  ut  amoris  ejus  facibus  medul- 

litus  inardescat.  Ponat  etiam  consequenler  in  bra- 

chio ,  ut  piis  operibus  valenter  insistat.  Signaculum 

.  Paulus  in  corpore  suo ,  veiut  in  brachio ,  Jesum  po- 

•  suerat,  cum  dicebat :  c  Ego  stigmata  Jesu  in  corpore 

,  meo  porto  (Gal.  vi).  i  Signaculum  super  cor  Jesum 

posueral,  cum  alibi  gratulabundus  aiebat :  c  Mihi 

.  autem  absit  gloriari,  nisi  in  cruce  Domini  nostri  Jesu 

Ghristi ,  per  quem  mibi  mundus  crucifixus  est ,  et 

ego  mundo!  »  (Ibid.)  Gujus  sane  stigmala  expressa 


arctius  in  amore  conjungi.  Alioquin  quid  proderat  B  gerebat  in  corpore ,  ejus  se  signaculum  habere  glo- 

jugum   iEgyptiacae  servitutis  abrumpere,  Rubrum 

mare  transire,  si  terram  lactis  ac  meliis  irriguam 

nunquam  daretur  intrare?  Lac  quippe  fructus  est 

carnis,  mel  labitur  de  supernis.  Et  quia  Redemptor 

noster  de  ccelo  veniens  carnem  suscepit  ex  virgine, 

baee  est  terra  illa  viventium  ,   ad  quam  debemus 

intentis  semper  amoris  gressibus  festinare.  Hunc 

Sponsum,  venerabilis  soror ,  verae  charitalis  ulnis 

ampleetere,  super  hocjugiter  delectare,  inquam,  in 

Domino  ,  et  dabil  tibi  petitiones  cordis  tui  (PsaL 

xxxvi ).    Hujus   corpus    et  sanguinem  etiam  ore 

carnis  crebrius  suscipe,  ut  hanc  ejus  vocein  merito 

possis  audire  :  c^Favus  distillans  labia  tua,  sponsa, 

mel  et   lac  sub  lingua   iua  ( Cant.  iv  ).  i  Terre- 


riabatur  in  menle.  Porro  autem  et  ipse  coeleslis 
Sponsus ,  electum  quemque  suum  sibi  signaculum 
ponit,  eumquc  grala  vice  ,  tanquam  ne  de  memorit 
deleatur,  attcndit.  Juxta  quod  Zorobabel  duci  Judaeae 
pollicetur ,  dicens  :  c  In  illa  die  suspiciam  te,  Zorc- 
babel  serve  meus,  et  ponara  le  sicut  signaculum  in 
conspectu  meo  (AggaH  u).  i  Econtra,  de  quodam  it> 
proho  rege  Dominus  dicit:  cSi  fuerit  Jechonias,  filiut 
Joacim  regis  Juda  ,  annulus  dexter  iu  manu  mea , 
inde  evellam  eum  (Jer.  xxn).  i 
CAPUT  IV. 

Exhorlalio,  ut  in  cotleslis  Sponsi  semper  amplexibus 
requiescat.   - 

Ad  hanc  ergo  tu,  venerabilis  soror,  assidue  vicis- 


cnim     adversarius  ,    cum    Christlani    labia  C  siludinem  satage,  ut  et  coelestis  Sponsus  per  amoris 


tur 

Cbristi  videt  cruore  rubentia.  Agnoscit  enim 
772  praesto  suae  perditionis  indicium,  et  divinae  vi- 
ctoriae ,  qua  captivatus  est  et  obrutus  ,  non  tolerat 
instrumentum.  Chrislus  ergo  per  mysterium  suum 
tibi  videatur  in  ore,  et  Christus  per  sui  amoris  incen- 
diuni  tibfi  vivat  semper  in  corde,  ut  [congruat  etiam 
tibi  quod  sponsa  dicit  in  Canticis  :  c  Fasciculus 
myrrhae,  dilectus  meus  mibi ,  inter  ubera  mea  com- 
morabitur  (Cant.  i).  i  Quid  enim  per  myrrham,  ama- 
rissimam  videlicet  aromatis  speciem,  qua  etiam 
defunctorura  cadavera  condiunlur,  nisi  Christi  passio 
designatur?  Quid  aliud  inter  ubera,  nisi  locus  cordis 
agnoscilur?  Quisquis  igitur  amore  continuoChristum 

in  arcano  sui  cordis  amplectitur,  quisquis  imitandi  _ 

gratia  passionis  mysterium  jugiter  meditatur ,  huic  suo  (Apoc.  i).  i  Electus  ex  millibus;  de  quo  Salo- 
profecto  myrrhae  fasciculus  Christus  efflcitur,  atque  t  mon :  c  Virura,  inquit,  de  mille  unum  reperi  (Ecete. 
juxta  Scriplurae  sacwe  sententiam ,  inler  ejus  ubera  vn).  i  Millenarius  quippe  numerus  totius  humani 
commoratur.  Unde  et  idem  Sponsus  ad  sponsam  :  generis  est  inteliigenda  perfectio,  in  quo  Salvalor 
«  Poae  me,  ait,  utsignaculum  super  cor  tuum ,  ut     tanquam  passer  est  unicus  in  aedificio  (Psal.  ci). 


sui  graliam  te  semper  accipiat ,  et  tu  ab  eo  (quod 
absit! )  per  amorem  quorumlibet  temporalium  ocu- 
los  non  avertas;  773  quatenus  et  ille  te  subtiliter 
intuens,  nullamque  offensionis  illuviem  deprehen- 
dens,  dicat :  c  Tota  pulchra  es,  amica  mea,  et  nia- 
cuia  non  est  in  le  (Cant.  iv) ;  i  et  tu ,  ejus  amore 
inenarrabiliter  aesluans,  hoc  intima  voce  depromas : 
c  Dtlectus  meus  candidus  et  rubicundus,  elecius  ex 
millibus;  caput  ejus  aurum  optimum,  guttur  illius 
suavissimum,  et  tolus  desiderabilis  (Cant.  v).  i  Dile- 
ctus  siquidem  candidus  virginitate,  rubicundus  est 
passione.  Candidus,  quia  dicit  :  c  Ego  lilium  con- 
vallium  (Cant.  l).  i  Rubicundus,  de  quo  Joannes 
dicit :  c  Qni  lavit  nos  a  peccatis  nostris  in  sanguine 


757 


OPUSC.  L.  -  INSTlTUTIO  MOMALIS. 


738 


(/  Petr.  i);  vel  quia  humanitatis  ejus  mysterium,  \  concutiiur,  quanlis  mordacis  conscientiae  stinralig 


omne  detiderium  accendil  in  mentibus  electorum, 
ut  eos  videlicet  non  modo#resurreclionis  gloria  pro- 
vocet,  sed  ad  imiiaiionis  exemplum  ipsa  quoque 
ignominia  passionis  invilet.  In  hoc  igitur  sponso 
tuo,  veneranda  soror,  assidue  deleciare,  io  hoc 
omnia  cordis  tui  vota  constitue,  in  hujus  semper 
amplexibus  ab  omni  sopita  mundi  turbine  requiesce. 

CAPUT  V, 

Ad  eautelam  provocat,  ut  eontra  tentatioms  insidias 
sitsemper  accincta. 

Sed  inlerim,  dum  amplecteris  sponsum,  cave  so- 

lerter  adversarium  :  adhuc  enim  in  salo  versaris, 

nec  dum  portus  stalione  perfrueris.  Procinctus  enim 

iste  caslrorum  non  quietis  est  municipium ;  via  est 


laceratur.  Recolit  vetila  quae  commisit;  videt  man- 
dala  quae  negligenter  implere  contempsil.  Dolet  in- 
dulta  poenitentise  tempora  seseinaniter  percepiiae; 
plorat  immobilem  dislrictae  ullioiiis  articuium  inevi« 
tabiliter  imminere.  Manere  satagit,  ire  compeUi- 
tur ;  recuperare  vult  perdita,  non  auditur.  Post  terga 
respiciens,  totius  transactae  vitae  cursum  veiut  unum 
brevissimum  deputat  itineris  passum ;  ante  se  ocu- 
los  dirigit,  et  inflnitae  perennilatis  spatia  deprehen- 
dil.  Piorat  ilaque,  quii  inlra  tain  breve  spatium 
acquirere  laetitiam  potuit  omnium  saeculorum ;  deflet 
eliam,  se  propter  tam  brevis  Ulecebrae  voluptatem, 
inenarrabilem  perpetuae  suavitatis  amisisse  dulcedi- 
nem.   Erubescit,  quia ,  propter  illam  substantiam 


ista,  non  patria;  arobulamus,  et  non  habitamus.  B  quae  vcrmibus  erat    obnoxia,  illam  negiexit 


Teutalio  enim  est  vita  hominis  super  terram  {Job 
vu).  Quapropter  si  tentationum  beila  desunt,  gaude 
quidem,  noii  tamen  nimium  secura  conGdere ;  sed 
adversus  repentinos  et  inopinatos  insidiatorum  ho- 
stium  impetus  te  vigilanler  accinge.  Saepc  namque 
nonnulii  ad  Deum  de  mundo  conversi,  in  ipso  suae 
inchoationis  aditu,  pacatissimam  carnis  iranquillita- 
tem  cogitatiouumque  percipiunt;  procedenle  vero 
tempore,  duris  tentationum  probationibus  fatigan- 
tur.  Quod  utique  fleri  divina  dispensatione  cognosci- 
tur,  ne  in  ipso  suae  novitatis  initio  tentationum 
asperitate  frangantur.  Nam  si  eos  adhuc  teneros  ac 
intimi  conflictus  ignaros  amaritudo  lentationis  ex- 
ciperet,  ad  ea    sciiicet    a  quibus  necdum  longe 


choris  erat  angelicis  inserenda.  Jam  radios  menlis 
attollil,  et  cum  divitiarum  imroorl&lium  gloriam 
couiemplatur,  eam  propter  vitse  hujus  inopiam  pcr- 
didisse  confunditur.  Cumque  sub  se  refleclit  oculos 
ad  hujus  mundi  convallem  lelrainque  caliginem » 
super  se  miratur  aeterni  luminis  claritatem ,  liquido 
comprehendit  quia  nox  erat  et  tenebrae  quod  ama- 
vit.  0  si  redivivum  poenilentiae  tempus  mereri  pc- 
tuisset,  quaro  durae  conversationis  [conversionis] 
iter  arriperel!  qualia  et  quanta  promilteret!  quantis 
se  devotationuin  vinculis  innodaret!  Interea,  dum 
hebescentes  oculi  contabescunt,  dum  pectus  palpitat, 
raccum  guttur  anhelal,  dentes  paulatim  nigrescunt 
ev  quamdam  velut  aeruginem  conlrahunt;  pallescunt 


discesserant,  faciie  remearent.  Unde  scriptum  est  :  C  ora,  membra  cuncla  rigescunt;  dum  haec  itaque  et 


c  Gum  emisisset  Pharao  populum,  non  eos  deduxit 
Dominus  per  viam  terrae  Phiiislhiim,  quae  vicina  est, 
reputaus  ne  forte  poenileret  eum  si  vidisset  adver- 
sum  se  bella  consurgere,  et  reverteretur  in  iEgypium 
(Exod.  xiii).  >  Ex  iEgypto  itaque  774  rccedenti- 
bus,  e  vicino  pugna  subtrabilur  ;  quia  derelinqucn- 
tibus  saeculum  quaedam  pacis  tranquillitas  datur,  ne, 
in  ipsa  teneritudinis  novitate  lurbati  atque  contei- 
riti  ad  ea  quae  conlempseranl  revertanlur.  Prius 
ergo  securitatis  suavitate  mulcenlur,  prius  pacis 
quiete  nutriuntur;  posl  cognitara  vero^dulcediucm, 
tanlo  jam  tolerabilius  tentationum  cerlamina  susti- 
nent,  quanto  in  Deo  altius  agnovere  quod  ainent.  Tu 
ergo  sic  jn  his  quae  forte  nunc  prosperanlur  exsul- 


hujusmodi  tanquam  vicinae  morti  praecedenlia  fa- 
mulanlur  officia,  adsunt  omnia  gesta  simul  et  verba. 
Nec  etiam  ipsae  cogitaliones  desunt,  et  cuncta  haec 
amarum  adversus  auctorem  testimohium  reddunt. 
Coacervantur  omnia  ante  respicientis  775  oculos, 
et  quae  conspicere  refugit,  coactus  et  invitus  atten- 
dil.  Adest  praelerea  hinchorrenda  daemonum  turba, 
illinc  virtus  angelica.  In  illo,  qui  medius  est,  liquido 
deprehenditur  cui  parti  jure  possessio  vindicetur. 
Nain  si  pietalis  in  eo  videntur  insignia,  invitationis 
angelicae  bianditiis  oblinilur,  atque  harmonicae  me- 
Iodiae  dulccdine  ut  exeat  provocatur;  quod  si  eum 
sinislrae  parti  meritorum  nigredo  cl  foedilatis  squa- 
lor  adjudicet,  iniolerabili  mox  terrore  concuiiiur, 


les,  ut  ab.  his  quae  posterius   imminent  non  dor-  D  repentini  impetus  violentia  perturbatur,  praecipitan- 


mites.  Eslo  igitur  caula  et  undique  circuinspecla ; 
sicque  te  praebe  pervigilem  ut  nunquam  te  hostes 
inveniant  oscitantem.  Confoederanda  sunt  quippe 
adversum  te  et  prosapia  gencris  ct  flos  aelalis,  ve- 
iiustas  formae  et  memoria  facultatis  abjeclae.  Ad 
CYitanda  sane  islorum  tela  cerlaminum,  nullus  mihi 
videtur  validior  clypeus  quam  meditalio  mortis  ac 
extremi  terror  examinis. 


ter  invaditur,  ac  de  miserae  carnis  ergastulo  violen- 
ter  evellitur,  utad  aeterna  supplicia  jam  cum  amari- 
tudine  pertrahatur.  Jam  vero,  post  egressionem  de 
corpore,  quis  expiicare  valeat  quot  armatac  iniquo- 
rum  spirituum  acies  in  insidiis  lateant,  quot  fremen- 
les  cunei  feralibus  telis  instructi  iter  obsideant ,  et, 
ne  transjre  libera  possit  anima,  veiul  inilitari  more 
constipatae  leRiones,  opDuenant?  Haec  et  huiusmodi 


739  8*  PETEU  DAMIANI  OPP.  TOMUS 

GAPUT  VII. 
Sententite  Scriptnrarum  de  diejudicii. 
His  iddendus  eai  eliam  exlremi  lerror  judicii,  ut 
Whm  auiaritudhie  vaieat  mundi  hujus  falsa  dulcedo 
oootcwni*  Ad  evitandas  uamque  diabolica?  pugnac 
moiestias  valenter  assurgimus,  si  necessitatis  ultimae 
periculnm  provide  pertractemus.  Nain  si  repentiuus 
ille  atque  torribilis  adveutus  Chrisii  digne  perpen- 
diiur,  qoid  erit  in  mundo  ubi  mens  bumana  vel 
tjesipieus  deJecieiur?  Ille  nempe  dies  est  ad  qucm 
omnis  precedeutium  saeeulorum  intentio  ac  suinma 
colbgitur,  cui  cuncta  sacrarum  Scripturarum  volu- 
roma  famulanlur,  de  $uo  bcatus  Petrus,  ut  audicn- 
Uumcorda  diguo  terrore  conculeret  :,<  Adveniet, 
inquit,  dies  Domini  sicut  fur,  in  quo  cceli  magno 
impeiu  transient,  eiemenla  vero  calore  solveniur 
(11  Petr.  ui).  >  Unde  et  roox  subdidit :  c  Cutn  haec 
omnia  igitur  dissolvenda  sint,  quales  oporlet  esse 
vos,  iu  sanctis  conversationibus  et  pielatibus  exspe- 
ctanies,  et  properantes  iu  advenium  diei  Domini, 
per  quem  cceli  ardentes  solveutur,  elementa  vero 
jgnU  ardore  tabescent?  i  (Ibid.)  De  quo  et  Judas 
jdicit  apostolus  :  c  Ecce  veniel  Dorainus  in  sanctis 
jnillibus  suis  facere  judicium  contra  omnes,  redar- 
juere  omnes  Impios  de  omnibus  operibus  Impietatis 
.eoruro,  quibus  impie  egerunt,  et  de  omnibus  duris 
quse  iocuti  sunt  contra  eura  peccatores  irapii  (Jud. 
f).  >  De  boc  et  Joannes  io  Apocalypsi :  c  Ecce  veuiej 
cura  nubibus,  ei  videbil  eura  omnis  oculus,  et  qui 
eum  pupugerunt,  et  plangent  se  super  se  oumcs  iri- 
bus  lerrae  (Apoc.  i).  >  Et  Malacbias  ait :  c  Ecce  venil 
Dominus  exercituum,  el  quis  poterit  cogilare  diem 
advenlusejus,et  quis  stabit  ad  videndum  eum?  >  (Hal. 
m.)  Etpaulo  posl :  c  Ecce  diesvenicl,succensa  quasi 
caminus,  et  erunt  omnes  superbi  el  omnes  facientes 
impietatera  sicut  stipula,  et  inflummabit  eos  dies 
776  veniens,  quae  non  rclinquet  eis  radicem  et 
germen  (ifa/.iv).  >  Et  per  aiium  propbctam  dicitur: 
c  Adbuc  unum  modicum  esi,  el  ego  commovebo  coe- 
luui  et  terram,  ct  mure,  ei  aridam,  et  movebo 
oroues  genles,  et  veniel  desideralus  cunclis  gcnlibus 
(Aggasi  vui).  >  Ilem  alius  :  c  Juxta  est  dies  Domiui 
magnus,  juxla,  et  velox  nimis;  vox  diei  Domini 
amara,  tribulabkur  ibi  fortis,  dies  irse,  dies  illa, 
dies  tribulaiioms  et  angusliae,  dies  calamilatis  et 
niiseriae,  dics  nebulae  ei  tui  binis,  dics  lubse  el  clan- 
goris  (Sophon.  i).  >  Ubi  notandum,  tremendi  dicm 
judicii,  quam  proxime,  quamque  perniciler  adven- 
tare  propheta  considerat,  ad  cujus  agilitalem  ex- 
pressius  inculcajudam  tol  accelerandi   nomina   co- 


SEU  PARS  III  —OPUSCULA  VARIA.  740 

A  et  irae  furorisque,  ad  deponendam  terram  ln  soliiu- 
dine,  et  peccatores  ejus  comerendos  ex  ea ;  quoniam 
stellac  et  splendor  earum  non  expandenl  lumen 
smuro,  obtenebratus  est  sol  in  orlu  suo,  et  luna  non 
splendebit  in  lumine  suo;  et  visilabo  super  orbem 
maia ,  et  conlra  impios  iniquitales  eoruiu  (Isai. 
xui).  >  Et  iterum  :  c  Ecce,  ait,  validus  et  forlis  Do- 
miiius  sicut  impetus  graudinis,  turbo  confringens, 
sicut  impetus  aquarum  muitarum  inundantiitm  et 
emissarum  sirper  terram  (isai.  xxvm).  ».  Itam  alibi : 
c  Ecce  nomen  Domini  venit  de  longinqi.o :  ardens 
furor  ejus  et  gravis  ad  poiiandum,  labia  ejus  re- 
plela  sunl  indignatione,  et  lingua  ejus  quasi  ignis 
(jevorans,  et  spirilus  ejus  velut  torrcns  inuudatrs  ad 
lerdendas  gentcs  iu  nihilum  (Isai.xxx).  >  Q.ii  rur- 

li  sus  ait :  c  Eritque  repenle  confeslim  a  Doiuino  exer- 
cituum,  visilabitur  in  lonitruo  et  cornmotionc  lerrai, 
et  voce  magna  lurbinis  et  tempeslalis,  ct  flamma 
ignis  devorantis  (Isai.  xx\x).  >  De  quo  videlicet  igne 
Petrus  ait .  c  Coeli  autem  qui  nunc  sunt,  el  tcrra,  eo- 
dem  verbo  repositi  sunt,  igni  reservati  in  die  judi- 
cii  et  perdflionis  impiorum  hominum  (II  Petr.  iu).> 
De  hoc  et  propheta  dicit :  c  Audiiam  faciel  Dominus 
gioriam  vocis  suae,  et  terrorem  brachii  sui  oslendct 
in  comminatione  furoris  et  flammae  ignis  devoraiilis 
(liai.  xxx).  >  De  bac  etiam  ullione  tremenda  per 
Moysen  Dominus  dicit :  c  Gladius  meus  manducabit 
carnes  (Deut.  xxxn).  >  De  hac  Jeremias  ait :  cGla- 
dius  Domiiii  devorabit  ab  extremo  lerrae  usque  ad 
extremum  ejus,  non  est  pax  universae  carni  (Jer. 

C  xii).  > 

Gladius  enim  devorare  terram  dicitur,  et  pax 
univcrae  carni  deesse  perhibelur,  quia  quisquis 
nunc  carnaliter  conversatur,  vel  terrena  immoJe- 
ralius  ambire  convincitur,  ultimse  districtionis  nc- 
cesse  est  ghdio  perimatur.  De  quo  nimirum  gladio 
per  Ezecbielein  Dominus  dicil :  c  Egredielur  gladius 
meusdevagina  suaad  oinnemcarnemabAuslrousque 
ad  Aquilonem;  ut  sciat  omnis  caro  quia  ego  Dominus 
eduxi  gladiurn  meum  de  vagina  sua  irrevocabiiem 
(Ezech.  xxi).>  De  hoc  uliqtie  giadio  et  Amos  pro- 
pheta  dicit  rcln  gladio  morientur  oinnes  peccatores 
populi  mei,  qui  777  dicunt,  non  approplnquabit, 
et  non  veniet  super  nos  maiuui  (Amos,  ix).  >  Hic  di- 
viui  judicii  terror  interiores  Nalium  prophetae  aures 
turbavcrat,  cum  dicebat  :  c  Vox  flagelli,  et  vox  im- 
petus  rolae,  et  equi  frementis,  et  quadrigae  ferventis, 
el  equitis  ascendenlis,  et  micantis  gladli,  et  fulgu- 
rantis  hasUc,  el  inullitudiuis  interfeclae,  ct  gravis 
ruinae,  nec  est  finis  cadaverum  (Nahum,m).t  Enim- 


741  OPUSC.  L.  —  INSTITUTIO  MOMALIS.  741 

aib  eis  per  custodiam  humiliiatis  abscomlitur,  ci  A  pomlere  premitur,  qtii  inrrlnsecus  quidem  vitiorum 
lanquam  volumcn  codicis,    ne  legalur,  involviwr 


Tunc  aulein,  ad  eorum  gloriam,  universomm  oculis 

apcritur;  ut  in  eis  pnevaricalores  taiiquam  per  di- 

gcsltt  scriplionis  articulum  legant  divinaj  legis  mnn- 

ilaia,  qtiac,  dum  adviverent,  scrvare  conlempseraut. 

Illic  jam  coiupelluntur  et  Iegere  ,  qui  liic  per  arro- 

gantiae  faslum  verba  Dei  dedignabantur  audirc.  Illic 

jugiim  Domini  Icve ,   et  onus  cjus  suave  mililms 

(Malth.  xi)  et  patieniibus  fuisse  considerant,  quod 

liic  superbix  suae  cervicihus  inlolerabile  judicabnnt. 

IHic  superbum  omne  confundilur,  et  quidquid  eleva- 

lum  fuerat,  sub  tantae*  majestalis  indignalionc  cur- 

valur.  Unde  per  Isaiam  dicilur  :  c  Oculi  sublimcs 

Iiominis  humiliati  sunt,  el  incurvabitur  ahitudo  vi- 

rorum.  Cxaltabitur  autem  Dominus  solus  in  tlie  iila ;  **  {Marc.  xv).  i 

quiadies  Domini  super  omnem  superbum  et  exccl- 

sum  et  super  omnem  arrogantem,el  humiliabitur; 

el  supcr  omnes  cedros  Libani  sublimes  et  ereclas, 

el  super  omnes  quercus  Basan,  et  super  omnes  mon~ 

tes  excelsos,  et  super  omnes  colles  elcvaios,  el  su- 

per  omnem  turrim  excelsam,  et  super  oinncm  mu- 

rum  munitum,  et  super  omnes  naves  Tbarsis,  et 

super  omne   quod  visu  pulchrum  esl;  et  incur- 

vabitur  sublimitas  hominum,  et  bumiUabilur  alli- 

tudo  virorum  ,  el  elevabilur  Dominus  solus  in  die 

illn,  et  idola  penitus  eonterentur ;  et  introibunt  in 

speluncas  petrarum  et  in  voragines  terra  a  facie 

fortnidinis  Domini  el  a  gloria  majestatis  ejus  ,  cum 

surrexerit  percutere  lerram  (Jiat.  n).  >  Quae  ninii- 


latcnler  ingruenlium  deformitaie  confundkor,  fo- 
ris  adtem  qoadam  adumbrnlae  virlutis  vel  potius 
honestalis  polchriludine  paltiatur.  Sed  cum  plorina 
suppetant ,  nos  enucleatius  exponere  ista  postpo- 
nimus,  quia  proltxioris  styli  laciniam  devitamus* 
Exem]da  qtioque  de  divini  terrore  jodicii  plura  his 
supcrsedemus  inserere,  quia  cum  huic  tremendo 
examini  omnis  cloquii  coelestis  intenlio  militet , 
nos  in  cxaggcratione  ejus  elaborare  diutius  non 
opportct.  Ad  hoc  enim  plcniter  intimandum,  eliam 
si  crctera  ctmcta  deessent,  sola  illa  Yeritatis  verba 
snfficerent ,  qtiibus  ait :  c  Enint  dies  itffi  tribula- 
tionis  (alcs  qtialcs  non  fuerunt  ab  initio  crca- 
tare  quam  condidit  Dcus,  nsque  nunc,  neqiie  fleAt 


CAPUT  VIII. 

Hic  admonetur  ne  sub  pielatit  $pecie  ad  sceculum 
revertatur. 
Tu  aulem,  doniina  mea,  domina  ,  tnqtiam,  inea, 
imo  et  regina,  Domino  meo,  coelesti  scilicet  regi, 
per  annulum  vivae  fiilei  ct  arrham  sancti  Spirrtus 
desponsata  :  tu  itaque  hxc  et  his  similia,  qtiae  de 
divini  furoris  et  indignationis  amaritudine  Iegurl- 
tur  mundi  amatoribus  imminere ,  crebrins  perlcge, 
subliliier  ineditare;  ui  hoc  velut  amarae  confectionis 
antidoto  sibilos  anliqui  serpenlis  ejusque  lethale 
virus  possis  evadere.  In  memctipso  quippe  frequen- 
ter  expertus  sura  quia,  cum  visceribus  meis  hujus 
cogitationis  amaritudo  diffundilur,  a  cunclis  niile 


rum  verba  seriatim  forlassis  exponerem,  nisi  episto-  ^  blandientis  mundi,  ut  ita  loquar,  humoribus,  merrtlg 


laris  compendii  regulam  excederc  devitarem.  lilud 
dunlaxat  summotenus  video  perstringendum ,  quia 
rebus  insensibilibus  dies  divini  judicii  dicitur  immi- 
nere;  sed  per  figuras  rerum  ratione  carentium,  sto- 
lidilas  inlelligilur  hominum  reproborum.  Cedri 
quippe  Libaui  sublimes  et  erecta?,  potcntes  sunt 
hujus  saeculi,  per  excellenliam  quidem  terrenac  su- 
blimitatis  elali,  sed  bonorum  opcrum  fructibus  iu- 
fecundi.  Quercus  autem  fructus  quidem  proferunt, 
sed  non  quibus  homo  reficilur;  sed  unde  sues  alun- 
tur.  Sues  autem  immundi  inlelligendi  sunl  spiritus, 
qui  spurcis  sordentium  hominum  operibus  saginan- 
tur.  Porro  inontes  excelsi  el  colles  elevati  (Psal. 


meae  stomacbus  exsiccatur.  Saepe  enim  malignus 
spiritus,  velut  avis  in  ramo  arboris,  sic  in  lrngua 
ponittir  adtilantis,  et  lanquam  per  organum  vasis,  in 
vas  virus  eflluit,  qtiod  lethaliler  in  audicntis  inte- 
riora  transfudit.  Tu  amem  obtura  aures  malcsuadfc 
cantibus  Sirenarum,  et  Scyllaeae  voragiuis  prudenler 
evade  niiufragium;  sicque  cor  tunm  in  sancto  pro- 
posilo  lerror  judicis  figat,  til  riequaquam  hoc  venUis 
assentatorii  favoris  evellat.  Anliquus  enim  iile  se- 
ductor,  qui  dudtim  Evae  per  serpenlem  versuti»  suae 
virus  invomuil  (Gcn.  m),  'adliuc  fortassis  et  tibi 
tanquam  filiae  morem  servans,  per  aliud  suum 
vasculum  sibilabil :  Reverlere ,  iuquiens,  domum 
sub  ipso  sacrae  professionis  habitu ,  rege  familiam, 


lxiv)  ,  superbi  quique  sunl,  qtiasi  per  aggeslum  n 

tumida  cogitationis  in  alla  porrecli ;  sed  frumenlo,  D  exPone  Pie  viveudi  formam> lene  ™f*t  fiiium  eJU5J- 


quo  valles  abundant,  cunctisque  spirilualium  778 
studiorum  frugibus  alieni.  Jam  vero  lurris  excelsa 
et  rourus  munilus  illos  insiuuat  qui,  ctim  peccatores 
sint,in  quadam  se  velutinnocenlircarce  consiilutint, 
seseque  defensionis  clypeo  contegenlcs,  reprehen- 
sorum  stiorum  jacula  ad  se  perlingere  non  permit- 
tunt.  Tharsis  atilem  exploratio  gaudii  dicilur.  Quis- 
quis  euim ,  in  hoc  sacculo ,  unde  gaudere  possit 


qtie  coaevos  gravitatis  ac  modestice  disciplinam, 
provide  lapsuro  non  absonam  legibus  779  spon- 
sam ,  nec  resilire  permiltas  sibimet  obsequcnliuin 
clientelam.  Hasc  igitur  fabricans  nequitiae  spirilus 
non  curat  qua  te  ad  saeculum  retrahal  veste,  dum- 
modo  conlidat  quod  per  sseculares  actus  tibi  prin- 
cipctur  in  menle. 

CAPUT  IX. 


743  S.  PEIRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  -OPUSCULA  VARIA.  7U 

natune  bamilisque  modestiae  nobis  aliquando  co-  A  lavit,  ni  lolerari  vix  possel,  nec  fratres  quiescere  in 


l 


habitalurus  adhsesit,  ac  per  octennium  fere  nobiscum 
in  ereroo  non  solum  caste,  se<l ,  juxla  fratrum  quo- 
que  omnium  testimonium  ,  laudabililer  viiit ;  ct, 
w  quoniam  scribendi  periuis  exstitit,  non  pauca  nobis 
librorum  voluniina  pollucibiiiter  exaravit.  Nuper 
autem,  cum  obeso  vegetus  corpore  ac  robustior  so- 
lito  videretur,  coepit  obslinate  deposcere  ut  ad  suum 
permitteretur  monasterium  remeare.  Quod  nimirum 
malignus  cordt  ejus  intulit  adversarius,  ul  perspicue 
postmodum  ipsius  rei  declaravit  eventus.  Nam  mox, 
ul,  juxta  petitionem,  ad  suum  monasterium  est  re- 
versus,  cum  alio  quodam  monacho  dierum  malorum 
sene,  lilleris  aequeperito,  atque  iibrario ,  per  fe- 
moralis  fluxus  egestionem    cecidit;  sicque  omne 


tota  illius  clauslri  medietale  permitteret.  Et  cum 
multa  circumquaque  sepulcra  subsiderenl,  eadem- 
que  minora  salis  impendia  percepissenl ,  nulfura, 
praeter  hoc  solum,  molestias  naribus  ingerebat,  ut 
luce  clarius  innotesceret  quoniam  humana  caro 
quanlo  tenerius  ac  mollius  educatur,  tanto  delerius 
in  putredinem  ac  nauseam  verlitur.  Enimvero  fra- 
tres  cum  me  cur  id  fieret  inquisissent,  quod  vide- 
balur,  exposui  :  Hoc,  inquam,  ul  opinor,ad  salutem  J 
vestram  divinilus  agitur,  ul  in  illo  uno  corpore 
quod  tam  pulchrum  venustunique  vidistis,  quid 
ctiam  de  cocleris  mulieribus  iu  tentatione  luxuriae 
senliri  debeat,  liquido  colligatis;  quoniam  caro  ilia 
el  lunc  putredo  veraciler  erat  cum  ad  se  spectan- 


quod  mundus  diutius  vixerat,  repentina  sceleratis-  B  dam  lubricos  inluenlium  oculos  provocabat ;  quid 


simi  criminis  contagione  foedavil;  neve  sine  vindicla 

tam  plectibilis  culpa  transiret,  aegritudine  mox  ir- 

ruente,  decubuit,  paucisque  deinceps  dicbus  ex  hac 

vita  confessus  et  confusus  exivit.  Sic,  sic'  igitur, 

qui  slat  videat  ne  cadat  (/  Cor.  x).  El  qui  solo  prse- 

cepto,  cum  uxore  Lolh  ,  post  terga  rcspicere  non 

veretur,  conspecto  saltem  salis  stalunculo  (Gen.xix), 

acDeo  desuper  vindice  lerreatur. 

CAPUT  X. 

De  upultura  Sophias  marchionmce ,  et  ejus  felore 
intolerabili. 

At  fortassis  econlra  dicitur  quia    corpusculum 

luum  graciie  nimis  et  delicatum  ,  ab  ipsis  laclanlis 

infantiae  rudimentis  esculenlissimis  ac  pene  regali- 


enim  lunc  fuerit,  nunc  evidenter  ostendit.  Et  qiwe- 
libet  hominis  caro,  quae  nunc  vivere  conspicilur, 
nequaquam  de  se  post  obitum  putredinem  generat ; 
sed,  quac  semper  fueral,  tunc  se  lantuminodo  putre» 
dinem  manifeste  declarat. 

CAPUT   XI. 

De  Veneti  ducis  uxore,  quw  prius  nimium  delicata, 
demum  toto  corpore  computruit. 

Sed,adidquod  asserimus  roborandum,  congruuin 
est  ul  eliam  de  viva  carne  j)roferamus  exemplum. 
Yeracis  ilaque  et  honesli  viri  didici  relalione  quod 
narro.  Dux  Veneliarum  Constanttoopolitanre  urbis 
civem  habebat  uxorem,  qucc  nimirum  tam  tenere, 


busfuitepulismoliiterenutrilum;  nec sororum potes  C  tam  delicate  vivebat,et  non  modo  superstiliosa, 

nunc  mensulis  esse  contenla,  quae  magnificis  olim 

fueras  ferculis  assueta ;  sed  nec  olere  quidcm,  vel 

communibus  cum  eis  uli  potes  eduliis,  quae  marinas 

exquisitasque  delicias  Indicis  assuevcras  infercire 

pigmenlis.  His  ilaque  raale  blandientibus  suadelis, 

imo  lilis  melle  sagillis  ex  diaboiica  pharetra  mani- 

fesle  vibralis,  lu  discipula  Crucifixi  prudenter  oc- 

curre,  easque  a  te  conditionis  luse  sedula  conside- 

ralionc  repelle.  Perpende  igitur  quia    caro,  quse 

nunc  accuratis  dapibus  enutritur,  paulo  post  vermi- 

bus  scaturire  compellitur ;  ipsaque  tunc  fit  esca 

rodentium,  quae  nunc  deiectabiliter  saginatur  jucun- 

diiale  ciborum,  ac  tanto  graviorem  exhalat  putre- 

facta  fetorem,  quanto   suaviorcm  sibi  procuravit 

780  educata  molliliem.  Ecce,  dum  ista  conscribi- 

mus,  Sophia  nobis  ad  memoriam  redit,  duorum 

scilicet  marchionum,  Uguzonis  soror,  Rainerii  filia, 

qus  ante  hoc  fere  sexennium,  dum  sana  adhuc  es* 

set  et  incolumis,  abbatem  monasterii  sancti  Chrislo- 

phori  martyris  ut    sibi    sepulluram   conslrueret 

pctiit;  illoque  renilenle,  eainquc  dclirare  perhi- 


sed  artificiosa,  ut  ila  ioquar,  sese  jucundilate  mul- 
cebat,  ut  eliam  communibus  se  aquis  dedignaretur 
abluerc ;  sed  ejus  servi  rorem  cceli  salagebant  un- 
dccunque  colligere,  ex  quo  sibi  laboriosum  salis 
balneum  procurarent.  Cibos  quoque  suos  manibus 
non  tangebat,  sed  ab  eunuchis  ejus  alimenta  quae- 
que  miuutius  concidebantur  in  frusla;  quae  mox 
illa  quibusdam  fuscinulis  aureis  atque  bidenlibus 
ori  suo,  liguriens,  adhibebal.  Ejus  porro  cubi- 
culum  tot  thymiamatum,  aromalumque  generibus 
redolebal,  ut  et  nobis  narrare  tantum  dedecus 
fcteat,  et  auditor  fortc  non  credat.  Sed  omni- 
potenti  Deo  quantum  hujus  feminse  fuerit  exosa 
superbia ,  manifesta  docuil  ulciscendo  censura. 
Yibrato  quippe  super  eam  divini  mucrone  781 
judicii,  corpus  ejus  omne  computruil,  ila  ut  ineiii* 
bra  corporis  undique  cuncia  marcescerent ,  lo- 
tumque  cubiculum  inlolerabili  prorsus  fetore  com- 
plerent ;  nec  quispiam  lanlam  perferre  narium  in- 
juriam  poluit,  non  cosmela,  non  servulus,  vix  una 
dunlaxat  ancilla,  non  sine  speciei  redolentis  auxi- 


745  WUSC. 

CAPUT  XII. 
De  suppliciis  damnatorum. 
Sod,  o  ulinara  qui  ejusmodi  sunt,  sic  poena  tero- 
poralis  afficeret,  ut  non  eos  eiiam  iarlarus  exspe- 
t^laret  I  Ulic  enim ,  juxta  quantitalem  gaudii  relri- 
4>uitur  mensura  tormenti;  quanloque  hic  allius  per 
joclantiam  tumoris  extollilur,  tanto  illic  voracis 
incendii  baraibro  profunditus  absorbelur.  Dnde  est 
«jvod  de  perrersa  anima  sub  Babylonis  specie  dkitur : 
t  Quantum  se  exaiiavit,  et  in  deliciis  fuit,  tantum 
<late  ilii  tormenta  et  luctus  (Apoc.  xvm).  •  Et  alibi: 
«  Potentei  potenter  tormenta  patientur,  et  fortior 
erit  cruciatio  (  Sap.  vi ).  »  Nam  ei  insa?  carnales 
illecebrae,  vel  c&tera  vitia,  quae  hic  pravos  liomines 
inflaminabant  t  iltic  in  picem  resinamque  vertun- 
inr,  et  ultricibus  flaiuuis  vires  tribuunt.  Plane  sicui  B 
Scriplura  dicii  (  Job  x  ),  illic  esi  timbra  morlis , 
quae  profcclo  nibil  est  sliud  nisi  obscuritas  di- 
visionis  [  visionis  ] ;  quia  damnatus  quisque  cum 
acterno  igne  succendilur,  ab  interno  lumiue  lene- 
bratur.  Nalura  vero  ignis  esi  ui  ex  se  ipso  ei  lu» 
cem  exbibeai  ei  ardorcm ,  sed  transactorum  illa 
ullrix  flamma  vitiorum  babct  ardorem ,  non  habei 
penitus  lucem.  Unde  est  quod  de  illo,  quem  a  se 
repeilii,  Yeritas  dicit :  i  Ligate  ilii  manus  et  pe- 
des,  et  mittileeum  in  tencbras  exteriores  (Mattli. 
iii ). »  Si  ignis  itaque,  qui  rcprobos  crucial,  lumen 
-habere  potuisset,  is,  qui  repclliiur,  nequaquam 
mitli  in  tenebras  dicerclur.  llic  eiiam  Psalmiata 
ait  :  f  Super  eos  cecidit  iguis,  et  non  viderunt  so- 


L.  -  INSTITUTIO  M0MALI3. 


740 


Adedili,  ct  ad  propriae  carnis  arbitrium  vivanl,nt 
aniiua  postmodum  et  carne  simul  iniereant ;  nunc 
medullas  mundanae  dulccdinis  sorbeant ,  ul  rcpleti 
lunc  pcrpetui  cruciatus  absynthio  iotis  visceribus 
amarescant  (Job  xxi).  Necesse  quippe  est  ut  iliic 
deniibus  strideant,  qui  hic  edacitate  gaudebant ;  il- 
lic  ab  eis  irremediabiliter  plangitur  ,  a  quibus  hic 
volupluose  ridetur  :  quique  hic  olfaciunt  nidores 
aromatum ,  et  acredinem  inhiant  pigmentorum , 
illic  eos  ct  sulphnreus  feior  excruciat,  «i  terra 
picei  fumi  caligo  circumdat.  <  Ducunt  enim  in 
bonis  dies  suos,  et  in  puncto  ad  inferna  descen- 
dunl  (  ATum.  xiv ).  » 

CAPUT  XIII. 
Quod  monachus  frigidus  vilis  alga  ;  monachus 

auiem  fervidns,  vitis  est  fructuosa. 
Verum  haec  illis  exaggcranda  sunt  menlibus , 
quae  post  terga  reliclam  iEgypium  repetunt,  quae 
sedere  super  ollas  carnium  ignobiiitcr  concupiscunt 
( Exod.  xvi ) ,  ut  his  cogilationum  fluclibus  terro- 
rumque  procellis  quodammodo  raare  Rubrum  fiat  v 
quod  eis  in  medio,  ne  revcrtantur,  obsislat.  Tu 
autem,  veneranda  soror,  quas  sciiicel  evangelicae 
quadrigne  ac  rotarum  ccelestium  animalia  sequeris, 
quorum  sunt  pedes  recti  ( Exech.  i ),  quseque,  cum 
ambulant,  non  revertunlur;  nequaquam,  ut  pro 
certo  confldimus,  Loth  sequcris  uxorem  (Gen.  ix)9 
aed  Ann*  potius  imitaberis  stabilita  virtutem,  cujus 
•cilicel  vultus  non  sunt  amplius  in  diversa  mulafi 
( 1  Reg.  i ).  Et  quoniam  quod  ab  adulatore  laudalur, 


lem  (  Psal.  i.vii  ).  •  Ignis  enim  super  impios  cadit ;  C  a*>  ecclesiastica  auctoritate  contemnitur,  utramque 


sed  sol,  igne  cadenle,  non  cernilur,  quia  iUos, 
quos  gehennoe  flamma  devorat ,  a  visione  veri  lu- 
minis  cxcnt,  ut  et  foris  eos  dolor  combustionis 
•cruciei,  et  iutus  pcena  caecilatis  obscuret;  qualenus 
qui  auctori  suo  corpore  ct  corde  deliquerunt,  simui 
corpore  et  corde  punianiur ;  et  ulrobique  pcenam 
«enlianl,  qui,  dum  bic  viverent,  pravis  suisdele- 
ctationibus  cx  utroque  servicbant.  Unde  bene  per 
prophelam  dicilur  ;  c  Descenderunt  ad  inferuum 
cum  armis  suis  (Ezech.  j.x\i).  •  Arma  quippe  peo 
catorum  suul  membra  corporis,  quibus  perversa 
desideria ,  quse  concipiunt ,  exsequunlur.  Unde  re- 
cte  per  Paulura  dicitur  : «  Neque  exhtbeatis  uiem- 
bra  vestra,  arma  iniqukatis  peccato  (Rom.  vi).  # 
Cum  armis  vero  descendere  ad  infernutn ,  est  cum 
ipsisquoque  roembris,  quibus  desideria  voluplatis 
expleverunt,  seterni  judicii  iormenia  iolerare,  ui 
782  tunc  eos  undique  dolor  absorbeat,  qui  nunc 
suis  deleclationibus  subdili,  undique  contra  justi- 
liam  jusie  judicantis  pugnant.  Quse  tamen  supplicia 
iu  se  demersos  et  ultra  vires  cruciant,  et  eis  vitac 


hanc  perpende  sententiaro.  <  Luudatur  peccator  iu 
desideriis  suis,  et  qui  iniqne  cgerit,  benedicilur 
(  Psal.  ix ) ;  i  boc  adulantis  est.  c  Haledicti ,  qui 
declinant  a  mandatis  tuis  (  Psal.  cxviu ) ;  »  haee 
Ecclesiae  vox  est.  Quod  autem  in  reprobos,  juxta 
quantitatem  criminis ,  aequa  sit  etiam  mensura 
malediclionis ,  tesiatur  propbeia  David ,  qui  niimV 
rum  in  Judam  Iscariotem  triginta  maledtciiones  in- 
tulil,  sicut  ille  Dominum  triginla  argenteis  sacrl- 
iega  venalilate  dislraxit.  Quarum  videiicel  aicut 
prima  est :  <  Constitue  super  eutn  peccatorem ,  » 
sic  exlreroa  est  illa  :  <  Operiantur  sicul  diploide 
confusione  sua  ( Psal.  cviii  ) ;  »  quas  si  quis  per 
psalmi  seriem  subtiliter  quisrat ,  certum  esl  quo- 
D  niam  non  eas  ultro  citrove  reperiat.  In  serie 
Scripturarum  disce  consequenter  ei  ordincm  rc- 
rum.  Prius  enim  iex  scribilur,  deinde  historia 
texiiur  Judicum ,  postremo  liber  ponitur  Regum  ; 
quoniam  hic  divime  legis  mandala  perficimus , 
postmodum  ad  judicium  veuiinus ;  ad  extremum , 
si  causa  non  783  diasonai  v  cura  Ghrislo  sine  fine 


»A**nnmiia        Ui      n»A«aii*n«      ntfAmAnAl 


iinl      *««»_.*.. 


m  S.  PCTRI  JUMIANl  OPP.  TOMGS 

ligna  silvarom  ?  nunqiiid  tollelur  de  ea  ligntim , 
Hl  flel  opus,  aul  fabricabilur  de  ea  paxillus,  ut  de- 
pendeat  in  eo  quodcunque  vas  ?  1  (  Ezech.  xv. )  Sic 
profecto  monachus,  si  ad  profercndos  fructus  boni 
opcris  sft  intentus  el  fervidus,  nihit  inicr  homines 
eo  valet  esse  prastantius  ;  alioquin  si  frigidus ,  et 
infccundus  arescat,  ac  dormiens  stertat,  jure 
lanquain  vilis  alga  despicilur,  el  ipsis  quoque  sae- 
cularibus  non  aequatur.  Si  quis  vero  stndiis  adipi- 
scemto  perfectionis  iufervet,  sed  adhuc  tamen  per 
infirmiialem  de  prioris  vitae  vitiis  inlus  aliquid  reti- 
net :  srnctilaris  quispiam,  iicet  reiigiosus  esse  com- 
probetur  el  pius ,  nequaquam  est  buic  per  omnia 
comparandus.  Mclius  quippe  est  vitiosum  aurum 
quani  a?s  purum  ;  et  pretiosius  est  bebes  margari- 
tum .  quam  marmor  parium  ;  paliens  quoque  car- 
bunculus  amabilior  est  quam  cxruieus  sit  bya- 
cinthus,  Tu  quoque  si ,  veiut  in  aurorae  diluculo 
constitula,  de  prisiinae  vilae  tenebris  adluic  in  te 
aliquid  seniis,  noli  diffidere,  pervenire  celeriler  ad 
plenitudinem  lucis.  Cave  tanturomodo  ne  in  carnis 
jnollitic  rcquiescas,  sed  in  sanclae  disciplinse  labo- 
«ribus  te  vjgilanler  exerceas. 

CAPUT  XTV. 

Quod  Dombueus '  duodecim  simul  psalteria  eum 
disciplina  canlavit ,  et  iertium  dncimum  crnpit. 

Utinam  daretur  tibi  nunc  dominum  meum  videre 
Dominicum,  qui  qnod  nos  imperiuc  linguac  conamur 
officio,  ipse  te  cflicaciori  iucuienUssimae  vitae  doceret 
el  informarel  exemplo.  Hic  denique  a  tribus  jam  cir- 
ciierannorum  luslrislorica  ferrea  vestilur  ad^arnem, 
duobus  autem  ferreis  circuiis  in  corpore  cingitur, 
duobus  Uem  pcr  brachiorum  armos  arctatur.  Scd 
quia  dc  iilo  in  aitis  noslria  opusculis  jam  plura 
digessimus ,  nunc  quod  vix  ante  sex  dies  ad  nos 
veniens  retnlit  proferamus.  Ait  itaque  :  Contigit 
me  nosse  quod  scripseris  novem  me  uno  die 
•psalteria  decanlasse  cum  corporalibus  disciplmis ; 
quod  certe  cum  audivi ,  tremefactus  expavi ,  et 
conscientia  rcinordente  congemui ;  vae ,  inquam  , 
inihi,  ecce  boC  de  me,*  nesciente  me,  scripium 
cst ;  et  tamen  ulrum  lioc  •  a  me  fieri  potuisset 
ignoro.  Ergo  rursos  *experiar,ci  an  hoc  implere 
potuerim  indubilanler  agnoscam.  Quarta  tgiitir 
feria  me  vestibus  exui ,  et  armata  scopis  utraque 
itianu ,  totatn  noctem  duccndo  pervigiiem ,  psutlerc 
*c  me  verberare  non  desliti ,  donec  die  altero ,  de- 
cursis  duodecim  ex  more  psalteriis ,  die  tertio  de- 
cimo  adpsalmum  :  c  Bcali  quomm  ( Psal.  xxxi ),  » 
usque  replavi.  Porro^qiiod^iobis  durum  so*pe  vi- 
detur  et  asperum ,  quam  ille  puerile  depulct  ac 
•despectnm,  uno  doceamus  exemplo.  Frater  784  cIm"- 
•dam  cum  se  scoparum  iclibus  nimisabhorreret  atte- 
ccre,  atque  ut  ipse  sibimet  plagas  inferret  atque  per- 


SJEO  PARS  III.  —  OMJSCULA  VARIA.  MS 

X  nox  illa  prsecedeos  Dommicam  diem  et  B.  Mi- 
chaelis  festivitatem.  Cnmqne  facto  manc  ad  praedi- 
ctum  senem  frater  ille  venissel ,  timensque  ue  de 
indislretione  redargueretor,  quod  egcrat,  per  ordi- 
nem  retuiisset ;  hac  Ul^  voce  respondit:  Noii,  frater, 
pusiilaniinus  esse ,  vel  pro  hac  loa ,  quae  nunc  est, 
infirmitate  diflidere ;  polena  est  eniin  Deus  ex  imts 
te  ad  altioraprovehere,  ctlanquam  lacteolae  luaecun- 
versationis  infantiam  ad  juvcnilis  roloris  incre- 
menta  firmare.  Et  adjiciens  ait :  Nos  etiam  primo 
pedetentim  ccepimus,  sensimque  ad  quotl  nos  di- 
vina  pietas  perducerc  voluil,  Jicet  imbecilles  ac 
fragiles,  educti  sumus.  Sicquc  factumcst  ut  non 
cum  de  immodcrato  fervore,  sieut  ille  timebat,  ar- 
guerel ;  sed  ne  desperationi  succumberct ,  lanquam 
jj  qui  mmimum  quid  egerit,  antmum  rcfoveret.  Hujus 
itaquc  sanctt  scnis  exemplo  faciend»  disciplinae, 
mos  adeo  in  nostris  partibus  inoievii ,  nt  non  mo.'o 
viri ,  sed  et  nohilcs  muliercs  hoe  purgatorii  genus 
inhianter  arriperent.  Nam  et  reltcia  Tethbaldi,  su- 
blimis  ulique  generis  ct  non  inQroac  dignitatis, 
mihi  aliquando  rettriit,  per  praefixaro  hujus  disch- 
plinae  reguiam  centum  annorum  se  poenitentism 

percgisse. 

CAPUT  XV. 

De  eeelestis  Jlierusalem  beatituatne  sempiurna* 

'  Tu  itaque  libenler  audi  semper  facla  bonorum , 

vel  si  imilari  potcs,  cumulum  ftbi  perpetux  reiribu- 

tionis  acquirant ;  vcl  si  iropossibilia  sunt,  ulierius  le 

in  humilitate  custodianl.  Erigaturspiritus  ad  ea  quae 

C  promittuntur  in  patria,  ut  exsiliens  parvipendat  quid- 
quid  asperitatis  horret  in  via.  Cum  pondus  auri  ra- 
dianlis  attcnditur,  labor  itineris  levigalur.  Ubi  ioco 
praemii  corona  proponitur,  stadii  cursus  alacritcr  tran- 
silitur.  Perpende  igilur  quam  bcntus  sit  qui ,  cum 
tanta  reproborum  muliitutio  repellitur,  ipse  ad  nu- 
■pliale  convivium  ingrcdi ,  cum  splemlida  eicctorum 
societate,  mereatur;  quantsedignitalissitadessesem- 
per  obtutibns  Conditoris,  contemplari  praescniissinue 
spcciem  Veritatis;  facie  ad  facicm  Deum  cerncrc, 
choris  angciicis  inleressc  :  ubi  sic  pncscniibus  qui- 
qne  gaudiis  sunt  rcpleti,  ut  dc  futura  nuiiqttam  sint 
advcrsilatc  solliciti :  ubi  mim  quieta  mens  incir- 
cumscripti  luminis  amoenitate  pcrfruitur,  de  suo- 
rum  qiioquc concivium  praemiis  inenairabililer  gra- 

q  tulatur.  Illic  vitse  fontem  et  sitienies  hauriunt ,  et 
haurienles  sitiunt ;  quia  i!»i  non  potest,  vel  avi- 
ditas  passiomim  gigncre ,  vei  satictas  fastidire.  Kx 
eo  plane,  quod  auctori  vitae  scmpcr  assistunt, 
omem  ^vim  beatitudinis  trahunt.  Ilinc  floridae  juven- 
tutis  aeterna  viriditas ,  hinc  vemistas  cst  pubbrilu- 
dinis,  et  indeflciens  vigor  incohtmitatis.  Ex  ilto  ila- 
785  <l(ie  artemitatis  fonle  percipiunt,  ot  netcmaHler 
vivant ,  ineffabiiitcr  gaudeant  :  ei,  quod  est  tonge 
•pncstantius ,  ad  ejnsdem  Condiioris  simtlimdioem 


?te 


Of  USC.  LL  -  DE  ViTA  EREMETICA. 


m 


porro  civiuto  sanctus  itte  Tobias  aiebai  >.  «  Porlx  A  mroque  procedat.  Ulic  videbimus  quomodo  is ,  quf 


Hierusaleiu  ex  sapphiro  et  smaragdo  Kdificabuntur; 
etex  lapide  pretioso  oronis  circuiius  murorum  ejus; 
ex  lapide  candido  et  mundo  omnes  plateat  ejiis  ster- 
nentur ;  el  per  vicos  ejus  alleluia  canlabitur  (Tofr. 
w n).  >  De  hac  el  Joannes  ait :  c  Quia  singute  por- 
lae  ejus  erant  ex  singulis  margarilis ,  et  pialea  civi- 
utis  aurum  mundum  ,  Unquam  vitrum  perlucidum 
(Apoc.  xxi).  >  De  qua  etiam  mox  adjecit :  <  Quia 
«on  eget  sble,  neque  luna;  sed  clarius  Dei  illumi- 
nabit  eam ,  et  Iucerna  ejus  est  agnus  (Ibid.).  »  lbi 
praterea  natura  humana,  quae  vitiala  fuerat,  cunctis 
passionum  squaloribus  defaecau  tripudiat,  et  azyma 
facU,  insuae  purilatis  atque  sincerilatis  muudilia 
perseveraL  Cum  spiritu  siquidem,  et  caro  spirilualis 


nusquam  deest,  non  per  partes,  sed  totus  ubiqoe  est, 
quomodo  etiara  fleri  possit ,  ui  et  intendat  singulis 
Unquam  vacet  ab  universis;  intendat  universis 
tanquam  vacet  a  singuiis ;  quomodo  ist  qui  coslesti- 
bus  praeeminet,  abyssi  fundamenu  sustentet;  qui 
mundi  inlima  penetrat ,  quomodo  exteriora  cuncta 
circumdat.  lllic  odoris  suavitas  cnoctorum  excedit 
vires  aromatum ,  omnem  soperat  fragrantiam  pi- 
gmentorum.  lilic  beatorum  aures  harmonicse  dulce- 
dinis  organa  melodia  permulcenL  Illic  pratis  juconda 
satis  ameeniuie  vernantibus ,  candentia  lilia  nun- 
quam  decidont ,  rosaeqne  purpureae  eum  croceis  flo- 
ribus  non  marcescunt.  Et  cerle  de  iila  ceelestif 
Hierusalem  beatitudine  sempiterna  inoomparabititer 


facu,  concordat;  ac  totus  homo  sui  Conditoris  ar-  B  pfaisestin  re  quam  meuspossit  humana  concipere; 


bitrio  in  nullo  peiiitus  dissonat.  Tunc  impletur  quod 
aponsaesponsus  eloquitur:  <  Veni,sponsa  mea,  tem- 
pus  puUtionisadveiiil(Can/.u).  >  Surculusenim  cum 
putatur,  remanente  quod  utile  est,  abscinditur  quod 
superfluum  est.  Sic  ex  bumana  natura  manet  qui- 
dem  omne  quod  Conditor  fecit ;  tollitur  autem 
quod  diabolus  addidit.  Ulic  arcana  singulorum  palent 
oculis  omnium.  Itlic  omnium  menles  in  mutui  amoris 
unione  conflata?,  nulla  invicem  varietate  dissentiunt; 
sed  in  comrauni  voluniatis  6tudio  omnes  onaniuiiler 
foederanlur.  Apud  nos,  cum  una  festivllas  colitur, 
allera  non  habetur;  illic  autem  omnium  solemnita- 
mm  semper  est  coacervata  Ixtilia,  quia  illi  praesen- 
les  assistuni,  qui  solemnitatum  sunt  procul  dubio 


pius  mente  concipitur  quam  uilis  sermonibus  ex- 
plicetur.  Quid  ergo  plura  de  iilis  bealorum  civium 
gaudiis  eloquar?  Quandoquidem  eorum  felicissima 
volumati  cuncu  prorsus  elemenu  deservkmt,  el 
cuneU  ad  eorum  nulum,  omnia  ad  eorum  vertuntur 
aruttriam.  Yera  quippe  est  sentenlia  iUa  qua  dicitur ; 
i  Omnia  quaecunque  voluit  Dominus,  fecit  in  coelo  ei 
in  terra;  in  mari  et  in  omnibus  abyssis  (P$aL 
cxxxiv).  i  Et  quod  de  capite  dicitur,  de  membris 
quoque  iilius  dignum  est  ul  credatur.  His  te  gaudiis, 
veueraoilis  soror,  Deus  omnipotens  iniroducal, 
ipseque  tibi  silprxroitim,  cumassumii,  qui  factus 
est  pretium ,  cuin  redemit.  Commenda  me  Moysi , 
et  Aaron  ducibus  tuis ,  sanciis  videlicet  Yitaii  el 


cansa.  Deest  iliic  ignoranlia,  deest  impossibilitas ;  C  Roduipho  presbjteris  (26);  qui  videlicet  noverint, 
quia  in  786  Sapicnlia,  cni  uniti  sunt,  cuncta      quia  idcirco ,  contra  niorem  episloke,  titulosicse* 
sciunt;  in  Oiunipotente  omriia  possunt.  Jllic  revelaU      rtiimus,  ut  inelimaii  atque  prolixi  styli  duplex  festi* 
tacie   contuebimur  ,  qnomodo    Pater  ineflabiliter     dium  Levarenius. 
Filiinn    gignal  ,    quomodo    Spiritus    sanclus   ex  Sit  nomen  Domini  benedictum, 

{26)  De  Yituli  et  Rodulpho  vide  epislolam  14  Itbri  v. 


787-788 


OPUSCULUM  QUINOUAGESIMUMPRIMUM. 

DB  VITA  EREMITIGA,  ET  PROBATIS  EREMITIS. 


ABGruE!«TtJM.  —  Teosonem  monachum,  mox  sanctiute  insignem ,  qui  ab  abbate  dissentiens ,  e  monasterio 
dbcesserat,  etipsnm  sanctum  doctorem,  qoi  una  cuin  eodem  abbate  ut  eos  invicem  reconciliarel ,  ad  so 
veneral,  post  mulus  contimMlis*,  Undem  ecella  expulit,  mansuetudinem  et  modestiam  traducere  cona- 
tur ;  dum  ei  tanta»  superbiae  causas  et  fontes  exponit :  nimirum  ,  quod  sub  nuilins  discipiina ,  sed  tan- 
quam  sibi  ipsi  praeceptor ,  monasticae  viue  institutiim  seciatus ;  qtiodque ,  cum  eremium  profilereiur ,  iu 
media  Umen  urbe  et  sscularium  multiludine  viUm  traducereu  lgitur ,  ne  singulare  vivendi  genus  se- 
quatur,  admonet :  quod  quam  perniciosum  sit,  mooachorum  quorumdam  tristiexitu  probat.  Discretionis 
quoque  freno  cohibendas  esse  monacborum  actiones  ostendit.  Ac  deinum ,  ne  de  seipso  tam  praeciare 
sentiens,  alios  contemnat,  virlutes  ei  quorumdam  ante  oculos  ponit,  qui  tamen  modestissimi  erant ,  nec 
ut  ille,  se  efferebant.  Tandem  ut  ei  humililatis  cxemplum  prabeat,  veniam  ab  illo  petit,  si  qnid  asperius 
IbrUsse  a  se  dietum  videatur. 


75f  5.  PETRI  DAMJAM  OPP.  TOMUS  SEB  PARS  III.  —  ©PUSCULA  VARIA.  751 

in  te  quis,  patere  ct  tace;  sed,  si  pcccaTeritin  te,  A  tum  est  utrum  ipse  Romualdus  aut  tunc  exstiierit 


Jnquit,  fratcr  tuus,  vade  et  corripe  eum,  ul  videlicel 
correptus  ad  cor  redeat,ctfcorrigensquoderravit,ad 
ejus,  unde  pessundalus  fueral,  rursus  charilatis  cel- 
situdinem  convalescal.  Sunl  siquidem  duo,  lapsiis  et 
laesus.  Charitas  ergo,  quae  inlcr  ulnrmque  dijudical, 
sic  debet  justitix  lances  appendere ,  sic  inconcusso 
examineaequitatis  inlcr  eos  jura  servare,  quatenus 
non  modo  cnixius  studcat,  ne  I.tsus,  quod  absit,  per 
impatienliam  corruat,  quam  ut  per  satisfactionis 
dignae  commercium,  et  is  qucque  qui  lapsusest, 
surgat. 

CAPUTPRIMUM. 

Albizo  et  B.  Petrus  Damianus  cum  quanta  sunt 
dificultate  intra  limen  admissi. 


sanctus,  vel  nunc  sit  in  paradiso  receptus.  Et  licet 
conlra,  ildem  tolius  Ecclesire  uoslrarum  provincia- 
rum  haec  de  sancto  viro  quseslio  moverelur :  ad 
aslrucndam  lamen  parlis  nostra  sentcnliam.illos  h\ 
testimonium  sanctos  adscivimus,  quoruin  celeberri- 
ma  ct  vctus  opinio  eliam  apud  plebeios  quoslibel  cl 
ignaros  nulare  non  possii :  Leoncm  videlicel,  alque 
Gregorium,  clarissiiuos  ollm  Uomanae  scdis  anlisli- 
tes,  quorum  quidem  altcr  authentica  canonum  de- 
creta  promulgat;  aker  Ecclesiain  perspicuis  ac  pro- 
fundis  coelestis  cloquenliae  fontibus  irrigat.  Sed  his 
nominalis,  tantuindem  cst.  Nam  cl  super  his  nibilo- 
minus  quscstio  geminatur  :  Quo  pacto  qnis  cerluni 
tencat ,  utrum  cl  isti  talcs  fuerint ,  quibus  sine  re- 
Per  longiora  te  ignotarum  regionam  loca ,  per  g  iractatione   debeat  fidcs  accommodari,  sive  etiam 


prcecipilia  montium ,  per  saxosa  Aipinm  prarupta 
qufeslvimus,  landem  ad  januam  perlingentes  post 
multa  prccum  quidcm  nostrarum,  luarum  aulem  vo- 
lumina  altercalionum,  cum  jam  lapsus  pene  deficci-et 
spirilus ,  vix  demum  tanquam  imporiiini  capitis  ho* 
mines  admissi  sumus  (dominus  cnim  mihi  tunc 
Albizo  adhxrebat);  inlenli  aulem  et  non  mediocriter 
avidi  aediflcationis  documentasuscipcre,  prolinns  ift 
ipso  muluae  colloculionis  exordio  coacti  sumus  jur- 
giosis  quibusdam  contentionibus  descrvire;  et  qui 
gestiebamus  cte  spiriluali  certamine  sublilia  qua- 
dam  cl  occulta  discutere ,  vix  tandem  suflccimus 
perplexas  qugesliones  atque  inutiles  arroganler  ob- 
jectas  ,  inepue  videlicel  litis  maicriam  propulsare  : 


digni  sint  inlra  sanclorum  calalogum  percenseri. 

CAPUT  II. 
Rursus  uterque  quam  inhoneite  fuerint  eliminati. 
Cumque  haecel  alia  plura  in  sermocinalionis  de- 
cursu  impudenler  efiluerent ,  quae  non  modo  illum 
fructum  acdificalionis,  ad  quem  gliscebamus,  afferrect, 
sed  supervacuam  potius  interminahilium  quseslio- 
num  caiiginem  generarent;  tandcia  recoleules  iilud 
quo  dicitur  :  c  Verbum  abbreviatum  faciet  Dominus 
(Isai  x),  i  quasi  de  spumosi  maris  procellosis  turbi- 
nibus  emergcntcs,  ad  luti  portus  sinum  applicare 
studuimus,  dum  de  cliaritale,  in  qua  nulla  qitxslio 
videbalur,  adorsi  sumus»  Erat  quippe  inler  te  et  ab» 
balcm   tui  monasicrii    non     ferenda   simullas  6* 


quippe  conveneramus  Eliam ,  vel  Paulum  vidcre  in  C  iuvelerata  discordia.  Ille  igilur  ulpole  vir  mitis,  a»i 

eremo  humililer  latilantim ,  citra  spem  reperimus 

quodammodo  Xenocratem  in  gymnasio  grandiioque 

789  proponentem  :  imo  quibus  inens  erat  imiia- 

lionis  gralia  agnum  conspicere  milem,  feroccm  po- 

tius  taurum  incurrimus  cornibus  immaniler  venti- 

lantein.Inter  ipsas  tamen  quxstionum  contenlionum- 

qoe  densissimasgrandines,  prout  licuerat,  mitis  iiie 

praedicator  ad  memoriam  rccurrebat,  dicens  :  «  Slul- 

tas,  inquit,  et  sine  disciplina  qusestiones  devita , 

sciens  quia  generant  lites;  servum  autem  Domini 

non  oportct  litigare,  sed  mansuetum  esse  ad  omnes 

(//  Ttm.  n).  »  Et  iterum  :  t  Noli  verbis  conlendere : 

nihileuim  ulile  cst,  nisi  ad  subversionem  audien- 

tium  (Ibid.).  »  lllud  quoque  non  prorsus  exciderat 


siinplicis  animi,  sponsionihus  suis  cuncla  dignac  sa- 
lisfaciionis  et  huuiilitalis  jura  trauscendil ,  790 
el  nos  sequeslri  fcedcris  inler  se  cl  te  cxseculorcs 
instituit.  Yerum  nos  dum  alienis  amiciliis  inconsulte 
cousulimus,  in  implacabile  odium  proprii  capilis 
devoiuli  sumus  :  quin  potius  in  oblatranlis  Charyb- 
dis  Latus  iucidimus,  qui  nos  Scyllxx  voraginis  nau- 
fragium  evasisse  credebamus  :  dchinc  paucis  qua*i 
ralionibus  irrationabiliter  reddilis,  et  cum  jurgio  et 
limore  impalienler  cflusis,  ad  trahaie  sciliccl  odium 
non  evellendum ,  sed  enixius  radicandum;  landem 
per  semicinciia  corrcpti,  violenter  excludimnr,  et 
prae  damnalis  forihus  familiare  colloquium  ulteritis 
non  meremur.  Digna  nimirum  ultione  muJtati ,  ut 


c  Profana   autem   etvana  cloquia  devila  :  multum  **  qui  in  cominendamhc  rharitatis  crimen  incidimus, 

enim  proliciunt  ad  impietalein  (Ibid.).  i  Haec,  et 

hujusmodi  nobis  tacile  conferenlibus ,  illud  ctiam 

cum  eodem  Aposlolo,  clamoso  quodam  silentio,  con- 

scienlia  rcspondebat *:  i  Si  quis,  inquam,  vull  con- 

lenliosus  esse,  nos  hnjusmodi  consuetodinem  non 

babemus  (/  Cor.  xi).  >  Quid  plura  ?  Tandem  cum  in 

arcto   positi  iuultiplicium  objeclionum  vallarcmur 

angustiis,  ubi  raliocinaudi  copia  suppetere  desiil,  ad 

sanclorum  mox  exempla  confugimus ,  u(  illis  saltem 


et  quod  in  homicidas  durum  est,  perpetuo  digni  odio 
censeremur.  Yerumiamen  ne  de  his  leviler  ridere 
videamur,  qune  piis  menlibus  fralerna  sunt  compas- 
sione  legenda,  inhonestx  confusionis  hisioriam 
hucusque  coniexuisse  sufiiciat. 

CAPUT  III. 

Quod  monachis  in  urbe  morantibus  arrogantio?  tumcr 
obrepat. 

Nunc  undetibi  hujus  origo  morbidae  tabisobrepse- 


7» 


OPUSC.  Ll.  —  D£  VITA  EREMITICA. 


m 


versionis  novae  lironlcio  adhuc  durus  .  et  rigidus,  A  luslra  nun  prodiit,  seil  neqne  cnpillos  lotondit,  ne- 


Ltijns  propositi  iler  arripieos,  anle  coepisli  docerc 
qtiam  discere,  piius  depromere  quam  legum  man- 
data  scrvare.  Huc  accedit  quod  eremiticam  vham 
non  in  ereino  ,  sed  inlra  populosa*  urbis  iuocnia  du- 
cere  decrevisli ;  ubi  nimiriim  quldquid  a  tam  magni- 
fici  nominis  auctore  prx-cipitur,  sic  arripialur,  tan- 
quam  si  a  sibyllino  uditit  vaticinii  oraculum  reportctur. 
Se  I,  quxso,  si  monachus  es,  quij  UI  i  cum  urbibus? 
Si  eremita,  quid  tibi  cum  civium  cuneis?  Quid  enim 
celloj,  \el  fora  strcpcutia,  vel  lurrila  conferunt  pro- 
pugnaculu?  Enim  vcro  qui,  tanquam  delicicnlibus 
«ilvis,  solitudinem  in  urbibus  qturrunt,  quid  aliud 
credendum  csl,  nisi  quod  solitariae  vilac  non  per- 
feclioncm,  scd  favorem  potius  et  gloriam  aucupan- 


que  barbam  rasit.  Hoc  siquidem  el  ipsi  crines  .evi- 
denter  asseruiU,  qui  jamjam  forle  prolixiores  illo 
lalotenus  fluunt.  Quanquam  nos  hoc  districtionis 
genus  minime  probemus.  Hujus  ilaque  conlinuo  te- 
nore  talis  est  vila,  ul  tribus  pcr  hebdomadam  diebus 
nil  penitus  comedat,  tribus  autem  quamdam  mensu- 
,  ram  panis  cum  aqua  percipiat;  Dominicis  autem  et 
praecipuis  feslis  non  quidem  pulmenlum,  sive  liqua- 
inen  aliquod,  sed  quamdam  sibi  frixuram  quasi  edu- 
Hum  prxparat.  Quam  saneyidisse,  et  non  tetigisse, 
propemodum  refectionem  ducimus ;  gustasse  aulemt 
vei  etiam  olfecisse,  partcm  poonitenli*  deputamus. 
Porro  autem  duo  in  ejus  cellula  serpcnles  jani  per 
plures  annos,  ut  fertur,  familiariter  spalianlur.  Qul 


tur?  lilic  igitur,  caplalo  vulgi  favore,  circumfluus,  B  ctiam,  ut  ipse  fatelur,  dumillc  solo  proslratus  lita- 


quid  libi  mens  vei  improvisa  diclaverit,  proprio  ju- 
dicio  lex  habetur;  quidquid  praeceps  iingua  decurre- 
rit,  scntcntia  depulatur.  Nec  te  mctiris  juxla  lesli- 
monium  proprix  cooscienlia1,  sed  sccuiidum  opinio- 
ncm  polius  asseniatricis  lurb;e,  apud  quam  videli- 
cetvenalis  pallor  in  vultu,  et  audilum  nomen  jejunii 
stuporem  mcnlibus  ingerit.  Vinum  namquc  in  urbc 
ucscire,  prodigium  e*i;  iu  eremobibcre,  salis  igno- 
biie.  Olcim  in  cremo  magnsc  dclicix;  in  populo 
aiilem,  qui  salicsu  arviua  non  vescilur,  abslincnlia? 
j>alma  donatur.  Cilicium  in  eremo  vestimeutuin  ,  in 
urbc  spcclacuItijn.Cruribus  pedibusque  nudalisince- 
dere  in  cremo  quidem  rcgula,  in  foro  autem  aflliciio 
cernilur  inliscrola.  ln  eremo  stratuin  molle  juncus 


niarum  votis  iusislit,  circa  capul  ejus  hinc  inde 
blanda  mites  aliusionc  discurrunt;  et  virosi  morsus 
obliti,  tanquam  patrifamilias  domus,  clienlclam  de- 
votae  sedulitatis  impendunt.Ecce,  ct  vencnaue  bestiao 
intcr  se  in  exhibendo  monachis  obscquio  concor- 
daut,  cum  videlicct  ipsi  monachi  viperina  invicem  a 
se,  proh  dolor !  immanitate  resiliaiit.  Mirum ,  quod 
lantum  fctorcm  eo  loci,  nunquam  querulus,  tolerat : 
inirum,  quod  lululentam  ad  bibendum  aquam  per  lot 
dies  in  dolio  vclut  seijlinam  servat,  mutatoria  num- 
quam  lavat,  vestcs  nunquam  mutat,  nisi  euchari- 
stiara  pcrceplurus  :  quas  lamen  mox  exuit,  et  ad  id 
munus  propter.-munditiam  in  792  lul°  reponiu 
Nisi  posl  solis  occasum  nunquam  accipit  cibum, 


cst,  vel  papyrus,  inter  cives  applauditur  centone  C  servala  lamcn  diebus  Dominicis  reverentia,  in  qui- 


conlcntiis.  Quod  enim  illic  conversalio  rara  mirabile 

reddit,  hic  socictas  791  fraterna  commune.  Ac  per 

hoc  quod  illic  prxconio  iaudis  altoiiilur,  hic  genera- 

liter  inditum  gloriam  non  mcretur. 

CAPLT  IV. 

De  abstinenlia  quorumdum  fralrum. 

Sed,  o  ulinnm  pnesens  adesses,  etquid  iu  his  sil- 

vis  ab  ignotis  atque  despeclisagatur,ocu!o  judicante, 

perpcudcrcs!  Tamcn  ut  se,  si  forlassis  inesl  tumor 

arrogantix,  dcprimat,  vei  breviter  aliquid  te  de 

iliorum  convcrsatiouibus  erudire  non  pigeat.  ISam, 

,ut  omitiam  de  contiuua  frugalilate,    et   penuria 

Yestium,  de  rigore  s.ilenlii,  de  jugi  instantia  remt- 

tionis,   nonnulli  aptid  nos  sunl  qui,  inter  caHcra 

dislrictionis  impcndia,  lanta  ceusura  a  viui  perce- 

ptionc  se  cobiber.t,  ui  jam  pene  per  decennium,ne  in 

pascbalibus   quidem   feslis ,   de   prccdicto    liquore 

guslavcrint;  quorutn  viuelicel  alii  sunl  juvenili  ad- 

huc  flore  vernautes,  alii  jam  ad  venerandx  seucctu- 

lis  maturiora  vergenies,  aiii  cliam  uvis  et  aceto  se 

nihilominus  privaut ;  pierique  autem  sagiuis,  ovis , 

el  caseo  lanquam  carnibus  abstinent. 

CAPIJT  Y. 

De  Martino  Storaci. 


bus  videlicel  circa  sextam  horam,  unam  ex  his  quui 
pro  sacramentis  fiunt,  oblaliunculam  percipit,  et 
sic  propter  rcgulara  jejunium  solvit.  (S.  Bened.  Reg. 
c.  38  et  41.)  Qtiid  aulem  dc  inopinatis  ejus  vU 
jjiliis  dixerim  ?  quandoquidem  mihi  ipse  retulerit; 
die  quidem,  inquiens,  nullo  temporc  quietem  mem- 
bris  indulgeo ;  vespere  aulem  psallens  et  orans,  lun« 
demum  sopori  visccra  fatigata  concedo,  cum  jam 
jam  nocturnse  synaxis  arlicuium  propinquantem  CO- 
jjnosco,  quatenus  mox,  ut  corpus  sopor  irruens  UH 
tis  viribus  occupat,  repente  illum,  quasi  tintinnabu^ 
lum  fcriens,  ab  audacis  violenliae  invasione  depellat. 
Suppe  rogatus  ut  pro  necessitatibus  ecclesiasticis  9 
vci  foc Jeranda  pace  procederem ,  cum  mihi  detri- 
mentum  essc  pernoscerem,  licet  aiiis  proveniret , 
huuc  fratrem  ea  fide  consului  9  ut  ilii  divina  gralia 
dignaretur  infundere  quid  mihi  deccrneret  expedire. 
Pr.oLinus  sancta  simplicitas  ad  id  quod  propositum 
,erat ,  corapendios»  responsionis  clausi^iam  flxit. 
^Quid,  inquit,  candekc  proijest,  si  aliis  iuceat,  dum 
se  interim  edax  flamma  consumat?  Hoc  responsuro, 
fateor,  Iaetus  arripui,  et  tanquam  divinilus  datum, 
salva  lantummodo  charitate  et  obedienliafsenare 
dccrcvi. 


755  8.  PETHl  DAMIAM  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  II!.—  OPUSCULA  VARIA.  73* 

gendis*  longa  mora  prodiente,  reiardor;  veniaro  au-  A  non  subjacuit ,  sed  et  tanquam  carne  praemortua  , 
temad  dominum  meumLeonem,  et  vere  Leonem  ,  $  nuttum   ultcrius  in  se  libidinis  stimutum  sensit. 


qui  antiquum  draconem,  caput  scilicet,  aucloremque  ; 
maliiiae,  continuis  ad  betluin  concertationibus  pro-  : 
vocal;  et  ab  ipso  impuberis  adolescentiae  tirocinio    . 
«sqtie  ad  provectam  jam  senectutem ,  tanquam  con- 
6ertis  cominus  annis,  adversus  iltum  infatigabiKter 
pugnat.  Vere,  inquain,  Leo,  qui  ei  mundum  pervigii 
dormit,  et  divinae  contemplationis  quodammodo  so- 
poratus  intendit.  Quid  ullra  de  boc  viro  dicendum 
est,  quam  quod  videmus  ilhim  et  mundo  mortuum  • 
et  cract  Christo  confixum?  Hic  nempe  perfeclae  mor- 
trftcationfe  est  norma  ,  bic  singularis  vitae  reguta  , 
hic  ad  per/ectionis  apicem  festinantibus  iniitabilis 
disciplina.    Quidquid  fere   districtipnis ,  quidquid 


Sciscitanli  autem  mihi  quis  ifle  fuerit  frater , 
Nihil  mea  interesse  respondit.  Longe  vero  post , 
cum  jam  oblivio  potuisset  obrepere ,  inter  caetera 
conveni  honiiBCiu  :  Nunquid  non  ,  inquam  ,  mi 
paler,  tale  aliquid  tibi  accidisse  professus  es?  Tunc 
ille  ex  improvisocouventus,  quod  dixisse  se  credtdit» 
negandum  esse  non  duxit.  Sed  cur  ego  in  singuhs 
iiitmoror,  qui  tanlam  virorum  iltustrium  densilatem 
mihi  imminere  coutentpror?  Prselereo  igitur  domU 
num  meum  Lupum  ,  verae  videiicel  mansneludinis 
agnum.  Qui  profecloel  aniequam  se  carceri ,  quenx 
pro  aelerna  libertate  nunc  ineolil,  perpetiin  inclusis- 
set9  per  trium  circiter  annorum  conliouata  curri- 


continenlix  superius  dictum  est,  in  boc  viro  conse-  B  cula  viuum  non  bibit ,   nuilumque  sibi  pulmentt 


quenter  intellrge ;  precipue  tamen  in  eo  charilalem, 
huinihtatein  et  mansuetudioem  venerare.  Sermo 
deniqueejiisdiilcisadttislar  niellis  solatur  moestos, 
«focel  inscios,  coneordat  iratos.  Quis  enim  corre- 
ptionis  illius  aiisteritale  deterritus  non  redire  dispo* 
suil?  Iiuoquis  quantalibel  ingruentium  tentalionum 
pressus  caligine  sine  consolatioue  recessit?  Bene 
siquidem  currenlibus  blandum ,  delinquentibuj 
se  praebet  austerum.  Sed  hoc  modo^  ut  et  blan- 
ditiam  in  auctoritatem  austeritas  erigal,  et  eamdem 
nnsteritatem  bianda  rursus  mansuetudo  compescaU 
Rigor  autem*  aJbstfnentiaB  in  eo  tantus  est,  ut  in 
cjns  facie  imago  potius  quam  viventis  homiuis 
793    corpulentia    videalur.    Percunclantt    olim 


liquatnen   indulsit.  Transeo  Petrum  ,  qui  nuiluin 

cubilis  in  cella  sua  patitursuperesse  vesligium  ,  seii 

nudum  jugiter  terit,  sive  biberno ,  sive  aeslivo  tem- 

pore,  pavimentum.  Leonem  quoque  non  numero,  qut 

lunibos  suos  super  nudum  ferrea  semper  catena 

circumdat,  ne  sobrietatis  limitem  supergressio  im- 

moderatae  refectionis  excedat. 

CAPUT  VII. 

De  Leone  eremiia  Prazemi. 

Sed  ecce  Leo  rursus  alius  occuxrit,  qui,  jam  pene 

einensae  senectutis  oblitus ,.  annosum  diu  vivendo 

seuiumgeril;  et  licet  emeritus  miles  divini  procin- 

clus  castra  tirocinali,  ut  ila  falear,  fervore  custodk. 

Qui  nimirum  inter  794cattera  dona  virtuturo,  sie 


mibi»  quod  possem  invenire  solatium  ,  qula  tamen  C  vigiliarum  studio  praeeminet,  ut  nuila  totius  anni , 


exigeae  mensurae.  panis  mibi  hiter  ipsa  jejuuia  vide- 
retur ;  tale  deditpr«eslo  consilium  :  Aliis»  inquit , 
diebus  medietatem  tibi  mensurae  illius  appone  ,  die 
autera  fila,  qua  relaxare  aiiquid  de  consuetae  regnlai 
rcnsura  volueris,  totam  tibi  summam  praflx;p  quan- 
tilatis  indulge;  cl  tunc  sufticiens  erit  raro  censum  , 
quoti  nunc  modicum  videtur  indiflerenter  oblatum. 
Hoc  autem  in  tantie  angustlae  necessilate  remediutn, 
utcunque  ex  censuientis  inerito  placuit;  sed  curiosa 
ineae  edacitatis  intentio ,  faleor,  non  quod  praestola- 
batur,  audivit.  Nuper  eliam  oiihi  inier  familiaria 
muluae  collocutionis  verba  subjnturit  :  Frater  , 
inquit,  mi,  faciant  alii  magna  quaedam,  prout  gratia 
iliisdivina  praesiherit ;  intirmitati  aulem  meae  non 


vel  perexigua  nocte,  prius  a  fratribus  ad  nocturnale 
conveniatur  officium ,  quain  ilie  psalterium  morose 
habeat,  dccautando  cum  suis  litaniis,  impletum; 
poslmodiim  vero ,  juxta  morem  ercmi,  psalteriuin 
pro  defuuctis  exsolvit.  Porro  autem  cum  jam  ,  ut 
fert  opiiih\  centum  quadraginla  aeiatis  annos  exce- 
dat,  postquam  se  constanler  inclusit ,  bac  etiain 
lege  constriuxit,  ul  quotidie  se  scopis  gravioribus 
atterrat ;  nullo  etiam  die  nisi  cciebrioribus  festis  , 
circa  vespevam  tanlum  ,  comedendt  consuetudinem 
solvat.  In  omni  tamen  vita  sua  nunquam  sanguinero 
iniiuiit ,  nunquain  anlidotnni  sumpsil.  lllud  quoque 
praetereundum  non  est9  quia  sic  oleo  laelitiae  gratia 
ilium  divita  perunxrl,  ut  ncc  seniiis  gravitas  tristia 


erubesco  sufiicere ,  si  per  dies  singuios  duos  annos  ^  sibi  ora  conlrabere,  nec  vita  remottor  hi  cjus  vuitu 


poeniteutiae  possit  implere.  Aliquando  autem  ,  dum 
nie  tentationibus  resistere  prudenter  instrueret , 
quod  suum  erat,  aHi  contigisse  narravit.  Novi  , 
inquil ,  fralrem  quem ,  dum  fornicationis  spiritus 
graviter  fatigaret  et  ille  crebris  orationibus  vehe- 
tnenter  insisteret ,  tandem  nocte  quadam  super 
stratum  quiescenti  angelus  Dei  cominus  astilil ,  et 
arreplo  ferro  tesliculoe  ejus  abscidh.  Cvmque  ille 
vigiiare  se  crederet,  sed  numiui&auctorilate  pressns, 

flUid  affOretlir   imillirPrA    nAn     Ati/Lkrat    Innlam  Hnlrk. 


potuerit  rigidum  quid  vel  asperum  generare ;  scd 

semper  hilaris  ,  semper   laetus  ,   semper  occunit 

urbana  quadaui  serenitate  festivus. 

CAPUT  VIII. 

De  Dominico  Loricato. 

Sed  cur.  ergo  sanctos  commemorando  viroe  ,  di- 

versa  passim  toca  periustro?  quandoquidem  inira 

limen,  et  pne  inanibus  teneo ,  ad  cujus  digne  effe* 

rcnda  praeconia  iunpar  viribus  non  assurgo.  Certe 

/wvHnKa    alirincp/tiiff    rAiiBlLintia  .    ftnWi  liM«iHras    me« 


WJ 


0*USC.  U.  -  DE  YITA  EKEMITICA.  75» 

(tico ,  doctorea  vkteiicef ,  ei  dommo*  A  acceplt  (//  Cor.  i).  Quod  efltm  tnnumerl  martyre* 


meum ;  cujus  quidem  tingna  rustica  est ,  sed  vita 
irtiAciosa  salis  et  lepida  ,  qu»  sane  vfoa  satis  uti- 
lins  ad  sdificatioiiem  vivis  operibus  pmedicat,  qoam 
slerHis  quorumdam  iiitgua,  quje  accurara  phalerafas 
urbanitatis  verba  inania  trutinat.  Longo  jam  anno- 
rom  elabcnte  circuio  ,  ferrea  ad  carnem  loriea 
praecinctus ,  infoederabilem  ptrgnam  cum  iniquis 
spiritibus  conserit;  semper  paratus  ad  pralium  , 
non  solum  corde  ,  sed  et  corpore  prfrmunitus , 
adversus  hostiics  acics  fervidos  bcllafor  incedit. 
Ifanc  atitero  continuae  vitae  consuefudinem  indiffe- 
renter  habet ,  ut  vix  dies  ulla  pnetereat ,  quin  duo 
psalteria  modulando  utrnque  manu  scopis  armata  , 
ntidum  corpus  aflidat  ,  et  boc  remissiori  quidem 


doris  sohjacuere  verberiims ;  cui  vacat  eorum  his- 
torias  legere,  non  poterit  ignorare.  Ab  i)Ks  ergo  et 
hunc  pmnitenttse  roodum  nos  suscepisse  gaudomus  , 
a  qtiibua  nimirum  omnium  studioruin  spirituatium 
htstromefita  didfetaius.  Porro  si  jejunia ,  vigiHas  , 
iraditateni ,  cilicia,  genuum  flexiones,  et  castera  his 
similia ,  idcirco  renr.edia  pcenitentiae  constituimus  , 
ntper  liaec  vitioruro  iliecebras  deprimamus  ,  et  de- 
lectationibtis  carniste  diverso  amaritudinem  appo- 
namus  :  quakiter  haec congruentius  dici  poenitentia 
potest,  quam  cum  se  peccator  nudum  sui  judids 
conspectui  reprasenlat ,  et  deprehensorum  more 
latronum  ,  ipsam  qua  peccavcrat ,  carnem  vcrbe- 
rando  castigat?  Huc  accedit  quod  nonnullos  legimutt 


tempore.   Nam    quadragesimalibus  circulis ,    sive  *  post  culpara  in  exstasi  ad  judicium  raptos ,  hauc 

exsokisse  vindictam  (Hieronym.  epist.  22  ed  Eu- 
itoch.).  Credendumneergo  estquin  hunc  pcetiilentiai 
modum ,  quem  Deus  ipse  a  nolentibus  exigit ,  a 
devotis  etultro  offerentibus  suscipere  contcmnat? 
Hsbc  per  excessum  commendand»  diseiplinae  gratia 
diximus,ut  teneris  et  delicalis  monachis  detrahendt 
audaciam  tolieremus.  Nune  ad  Dommicum  ,  de  quo 
coeperat ,  sermo  recurrat.  Enim  vero  cum  hunc  jam 
et  incurva  senectus  deprimat ,  ct  crcbris  iusuper 
languoribus  contabescat ,  mirum  unde  illi  tantu* 
fervor  incendat,  ut  iu  spirilualibus  exercitiis  sempej 
invicium,  semper  hifatigabilem  se  reddat.  Nam  utt 
ipso  referente  cognovi,  saepe  duo  psalteria  cum 
disciplinis  sUndo  coitfinuat ,  ilaa  ut  ncque  interim 


cum  poenitentiam  peragendam  habet  (crebro  enlin 
centum  annorum  poenitentiam  susciptt),  tunc  per 
dies  singulos  dtim  se  scoparum  tunsionibus  afficit , 
ad  minus  tria  psalteria  meditando  persolvit.  Gentum 
aiitem  annorum  poenilentia,  sicut  ipso  auctore  didi- 
cimus  *  sic  cxptetur.  Porro  cum  trium  scoparum 
mlllia  unum  ptenitcniiae  annum  apud  no6  regulariler 
expleant,  decem  autcm  psalmorum  modulatio,  ut 
scepe  probatum  est  ,  mitle  scopas  admittat;  dum 
centum  quinquaginta  psalmis  conslare  psaiterium 
oon  ambigittir,  quinque  annorum  poenitentia  ih 
bujus  psnlterii  disciplina  recte  supputantibus  inve- 
nittir.  Scd  sive  quinque  vices  ducas ,  sive  viginti 
quinquies ,  centum  fiunt.  Consequitur  ergo,  795 


^|ujirtjui^o  ,    vcutuiu   uuuii  uuiiacquuui     crgu,  JW   -,  uia^ipuuio    «miiuu  uihiiuuui  ,.  ua  ui 

ut  qui  viginti  psalleria  cum  disciplina   decantat ,  **  sedeat ,  neque  vel  ad   momentum 


cenium  annorum  poenitentiara  se  peregisse  confidat. 
Quanquam  el  in  boc  plerosque  noster  Dominicus 
superet;  quia  cum  nonnulli  unam  marium  in  dlsci- 
plinis  agendis  exerceant ,  isle  ut  revera  Benjamin 
ftlius  [Hlius  Gera  filii  Jemini]  contra  rebelles  carnis 
illecebras  utraque  manu  infatigabiliter  pugnat 
(Judic.  nr).  Ilanc  autcm  centum  annorum  poeniten- 
tiam ,  ut  mibi  ipse  professus  est ,  faciie  sex  diebus 
tx  more  consummat. 

CAPUT  IX. 
De  ratione  dhciplina. 
Hemini    quoque   quia  cujusdam  Quadragesimae 
Imminentis  inilio  mille  annos  imponi  sibi  pcr  nos  ad 


a  percusstoni- 
bus  incredibili  menlis  fervore  quiescat.  Inquirentt 
mihi  aliquando ,  utrum  posset  cum  ferreas  ve- 
stls  pondere  aliquaniisper  genuum  flexibus  insd- 
dare;,  sub  hac  mibi  dedit  obscuritale  respon- 
sum :  796  Cam  incolumitas  mHii  votiva  rcspondet, 
quandoque  per  omnes  tolius  psalterii  quindenos 
psaimos  centies  genua  flectere  consuevi.  Quod  qui- 
dem  tunc  non  diligenter  attendi,  postmodum  vero 
quod  dictum  fuerat,  mente  rcvohens,  a  depresso 
homine  mille  melanoeas  in  uno  psalterio  lieri  admi- 
ratus  expavi.  Quadam  die  post  vesperam,  cellulam 
meam  ingressus  :  Magister,  inquit  (hoc  enim  in- 
digno  vocabuto  me  ex  humilitate  compeliat),  hodio 


poenitentiam  petiit :  quos  ccrte  omnes  fenne  anie-  ^  feci   quod  hactenus  me  fecisSe  non  memini,  octo 


quam  jejuiiii  tempns  transigcretur  explevit.  Si  cui 
autem  boc  poenilentialis  disciplinae  genus,  quia 
durum,  videatur  etiafn  fortasse  superfluum,  cl  quod 
Ipse  facere  negligit ,  fierl  etiam  nolit:quid  mibi 
peccatori  sjiper  hac  senlenlia  vidcatur ,  paucis 
absolyam  (27).  Devolio  sancta  fldelium  cum  se  pro 
peccatomm  suorum   memoria  verberibus  afflcit , 


OAIMnmniAn 


.  ~~  -..:  o- 


nempe  psalteria.inter  diem  el  noctem  raodulanler 
explevi.  Videbatur  aulem  lunc  tolus  vullus  ejtis  ila 
scopis  attrttus,  ac  sulcantibus  quibusdam  vibicibus 
livefaclus,  tanquam  sipila  fuerit,  ptisanarum  more, 
conlusus.  Psalmodia  sane  illi  idcirco  tam  facile  prc^ 
venit,  quia  non  lam.  verba,  ut  ipse  asserit,  lingua 
perstrepente  revolvit,  quam  sensum  mentis  vivacU 


•  _.-    ^M» :*     4  \t i^  . 


m  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  S£U  PAKS  ffl.  —  OPUSCULA  VAIUA.  700 

utrum  pulmcrito  quolibet,  ovisvel  caseo  vescerelur:  A  rium,  nec  multum  timeas,  si  solitse  scrvitulis  nea 


aegavit.  Rursus  si  piscibus  aut  pomis  ?  Pisces,  ait, 
et  poma,  si  qua  sunt,  aegrotantibus  praebeo,  quorum 
non  roinimam  mullitudinem  jacere  in  nostris  par- 
tibus  ingemisco.  Cumque  illum  durus  exaclor  in 
angosto  cpneluderem,  rikens:  Unde  ergo  iliis  diebus 
remissius  vivis,  si  nihil  eorum  coinedis  quae  necesse 
sit  vel  ignibus  decoqui,  vel  in  arboribus  inveniri  ? 
jespondit  :  Feniculo,  inquit,  cum  pane  libenler 
vescor.  Mox  nimirum  perite  cognovi  quam  carnalitcr 
homo  viveret,  qui  suas  dclicias  in  feniculo  consti- 
tuisset.  llabel  plane  uberem  lacrymarum  graliam, 
sed  aiternam.  Cum  enim  reclusus  sub  dislriclo  se 
silenlio  reprimil,  mox,  ul  voluerit,  affluenier  plan- 
git :  at  si  colloquio  frequcntclur,  iletum  se  amisisse 


impleas  pensum.  Puisante  celiularo  tuam  fratre  pro» 
tinus  tristes  rugae  discedant,  contracta  se  ora  re* 
solvanl,  serena  facies  occurrat,  festina  frons  laeli- 
tiam  praeferat.  Peccatitm  in  le  mortis  periculura 
depula,  in  aliis  fragililatem  condrtionis  appelia.  Dc- 
ccrne  alium  ferula  digniun,  uude  te  scorpionibus 
arbitrarls  obnoxium.  Non  sis  justior  juslo;  ei 
qui  times  peccata  committere,  non  dubites  veniam 
peccanlibus  imperlire.  Non  est  iiia  recta  justitia, 
qirac  in  desperalionis  foveam  menles  pertrahil  alie- 
nas.  Non  est  medicina  laudabilis,  quae  sic  putrida 
resecat ,  ut  simul  etiam  sana  corrumpat.  Noxius 
ignis  esl,  qui  sic  nililur  vcprcs  exurere,  ut  insiliat 
eliam  domos  globis  furcntibus  conflagrare.  Enim 


eonqueritur.  Nam  et  ego  illi  saepe  penuriam  meae  B  vcro,  qui  aliorum  viiia  ex  more  libenter  carpit, 


tarditatis  impropero,  dicens  :  Heu!  inquam,  mi  pa- 

ter,  isUc  tu.x  lacryma;  infecundae  sunt,  quae  alias 

orando  lacrymas  parcre  nequeunt.  Oplarem  namque, 

quod  cousequens  cst,   nimirum,  ut  sicul  lu  mihi 

pater  es,  ita  nihilominus  el  luae  lacrymse  mearum 

quoque  lacrymarum  fierent  genitrices. 

CAPUT  X. 

Tenendce  discrelionit  admonilio  necessana. 

Possem  libi  adbuc  multa  quidcm,  et  alia  non  igno- 

biliora  de  his,  qui  nobis  noli  sunt,  fralribus  scri- 

bere,si  non  magnopere  luxuriantisstyli  faslidium  de- 

vilarem.Yereoretiamnepagina  haecinmanus  eoruni 

de  quibus  loquilur  vcnial ;  el  eorum  animos,  qui  lau- 

dari  in  hac  vita  laudabililcr  exsccranlur,  offendat 


peccali  macula  uon  evadet;  quia  licel  zelo  justitiae 
ferveat,  aliquando  necesse  est  ul  in  laqueos  de- 
tractionis  impingat.  Plane,  nisi  inullum  noslra  nobig 
vita  splendescerct ,  non  lanlopere  nostris  oculis 
alicna  conver.atio  displiceret.  Si  dislricti  circa  nos 
essemus,  ut  dignum  est,  judices,  non  lam  rigirios 
experirelur  aliena  culpa  censorcs;  in  alios  scilicef 
disciplinas  nosirx  vigorexlenditur.dum  circa  cxces- 
sus  proprios  sola  pielalis  et  mansueuulinis  jura  scr- 
vantur.  Sed  quorsum  isla?Quiadiceris  omnes  fratres 
luos  tam  auslera,  tam  superciliosa  dijudicare  sen- 
tentia,  ut  pcr  lotius  anni  circulum  nonnisi .  semel,. 
el  tunc  non  a  tui  monasterii  sacerdoiibus ,  sed 
aliunde  qusesitis,  diviua  percipias  sacramcnla.  Dico 


Hxcaulem  ideircoiibi  exempla  proposui,utdumma«  ^  qU0(j  ^^  :    qujs    iiunc  presbyterum  ordinavit? 


jora  forlassisaliorumbonaconsideras,  lua  dijudices ; 
et  tumorem  singularilatis  objicicns,  cum  multis  le 
aliis  in  sacrae  mitiliae  sladio  currere  non  ignores.  Mox 
utdicuntur  ea  Job,  quaeproprias  vires  exccdant,  proli- 
aus  adpocnitemiae  patrccinium  convolat  (Jofc  xxxin), 
797  ita  ut  eliam  ori  suo  digilum  superponat,  di- 
cens :  <  Leviler  loculus  sum  (/  Reg.  x).  >  Poslquam 
certe  audivit  Elias  scplem  roillia  virorum  ante 
Baal  genua  non  flexisse,  didicit  jam  non  de  singu- 
laritate  lumescere,  dum  plures  innoceniiae  suse  con- 
sorles  haberet.  £t  ii  sane,  quorum  superius  men- 
tionem  feci,  non  clari,  non  famosi,  non  certc  vulgi 
opinione  notabiles ;  sed  despicabiles  et  pannosi  ita 
se  bonis  omnibus  inferiores  judicant,  ut  eliam  no- 


Respondetur,  ille  episcopus.  £t  ipsum  ,  ais ,  ail 
episcopatus  officiuin  qualiler,  aut  quis  promovit? 
Papa  scilicel ;  qualitcr  auiem,  ipsi  viderinl;  mox- 
que  subjungis  :  Esto  tandem  quod  papa  gralis 
episcopum  consecravil;  nuuquid  el  papa  ipse  ad 
apostolica;  sedis  apicem  gratis  ascendit?  Hac  igitur 
inter  mirabilium  quaestionum  perniciosa  caligine, 
quanlum  in  te  cst,  sxculum  omne  confundis,  et 
velut  mare,  de  lemelipso  lcmpestalem  798  gene- 
rans,  ncc  ipsc  quiescis,  nec  alios  vivere  in  trau- 
quillitate  permiltis.  llis  enim  et  hujusmodi  ineptis 
Uaesilalionibus  haercses  sxpe  et  schismata  peslilen- 
ter  emergunt,  quae  incautas  hominum  animas  a 
eatholica   unitate  prxcidunt.  Ut   enim   verbis   te 


bis  se,  nosirisque  similibus  quolibet  conversionis  **  aposlolicis  alloquar :  i  Tu  quis  es,  qur  judicas  alie- 


indicio  nou  praponanu  Nobis  aulem  scilicet  con- 
vescenles  non  dedignanlur  communi  roensa  parii- 
cipare,  imo  lanquam  supparc6  omnc  nobis  charilatis 
officium  familiariler  exhibenl.  Tu  quoque  si  recle, 
si  discrele,  si  fructuose  per  viam  vis  vere  religio- 


num  servum?  Suo  enim  domiuo  slat,  aut  cadit, 
stabit  autem  :  polens  csl  cnim  Dcus  staluere  illum 
(Rom.  xiv).>  Non  omnes  qui  in  pralorio  sunt,  pro- 
mendi  judiciales  calculos  archistcrium  sortiunlur; 
ncque  omnes  qui  suut  inlra  Ecclesiam,  claves  Ec- 


761  OPUSG.  U .  -  DE 

ne  dum  aliena  innnoderate  persequimur,  a  nostri 
laboris  fruclu  et  digna  mercede  vacuemur.  c  Qui 
enim  totam  legem  servavcrit,  oflendat  atttem  in 
uno«  factus  esl  omnium  reus  (Jac.  u).  »  El  Paulus  : 
<  Uodicum,  inquit ,  fermenuim  totaiu  inastam  cor- 
rumpit  (//  Cor.  v). » 

CAPUT  XI. 
De  monacho  flumint  enecato. 

Yidi  nempe  monaclium  ereiniiain  vilam  dislricle 
satis  et  rigide  perferentem  :  qui  nimirum  ct  vuliu 
pallidus,  et  corpore  vehemeuler  affiictus,  fixis  in 
lerram  oculis,  mundo  morluus  videbalur ;  vinum 
quoque  per  undecenniuin  non  guslaverat.  Sed,  o 
terribile  Dei  judicium,  et  profundum  stimmx  dis- 
trictionis  abyssum»  Txdet  dicere.  Ilic  aiiqnando 
in  phrenesim  decidens,  atque  in  belluini  furoris  ra- 
biem  imroaniler  cfleralus,  ex  manibus  in  diversa 
nitenlium,  et  vinculis  quibns  nectebatur  se  repenie 
proripuit;  et  ubi  phiriinus  rotabalur  vortex,  in 
spumosi  fluminis  voragiuem  mersus  inlcriit.  Sed 
quanquam  quovis  mortis  articulo  raeritum  suum 
cuique  perire  non  possit,  ad  hoc  tamen  isla  pne- 
misirous,  ul  iu  quibuslibel  nostris  bonis  operi- 
bus  nunquam  pertinaciler  confidamus;  scd  inc.uen- 
tessemper  quid  superna  de  uobis  seiitentia  slatuat. 
De  his  qui  nobiscum  sunt ,  judicarc  inens  nostra  te- 
mere  non  prasumat ;  el  si  enim  videmus  in  prav 
senli  quo  gradimur,  ignoramus  tamen  quo  cursus 
noster  fine  claudatur.  Patei  via  quac  teritur;  sed 
Qccullum  esl  quo  pervenitur. 

CAPUT  XII. 

De  monacho  qui  diaboli  patrociwum  quatmt. 

Et  quia  se  occasio  prxbuit ,  terribilem  nihilomi- 
nus  et  alterius  moiiacbi  casnm  prjctereundura  esse 
non  ducimus,  elsi  non  mngnopere  buic  opuscuk) 
congruere  vidcainus.  In  Perusino  monasterio,  sancti 
videlicet  Salvatoris,  cui  nuper  el  ipsc  prscfui,  qui- 
dam  monacbns  panlo  ante  fuerat,  nominc  Guinizo, 
aslutus  niinis  799  et  callidtis ,  sttcularibus  argu- 
inenlis  ac  iitigiosis  contentionibus  vehementer  in 
tentus.  Oic  itaque  dum  et  in  mutandis  abbatibus 
et  fralribus  perturbandis  aesluans  non  quiesceret, 
ad  hoc  usqne  pervenit,  ut  diaboU  ad  superandos 
•omulos  patrocinium  quaereret  et  ejus  se  dietioni 
etiam  corporaliter  manciparet :  cui  tamen  sedu- 
ctor  spiritus  ezigenti  ante  promisit,  quod  lertio, 
priusquam  morerelur ,  die ,  suum  sibi  exitum 
nuntiaret.  Credidit  infelix,  et  diu  postmodum  vi- 
vens,  ita  sub  hac  deceptoria  securitaie  permansil : 
tandem  in  tegritudinein  lapso  adesl  Adejussor  ini- 
quus,  et  perendianum,  sicut  spoponderat,  obituin 


VITA  EREMITICA.  7#f 

A  notnine  pusniUmtia,  obrigescebal  in  sensibus  sopora 
correptus,  donec  borreudx  morti  traditus,  ad  eum 
cui  deditionem  feceral  est  infeliciter  devolutus. 
Poslmoduiu  vere  pcr  plures  noctes  nigra  canum 
turba  non  cessabat  sepullune  ejus  assisiere,  et  quasi 
deposituin  custodire,  ila  ut  non  inittimo  vidcntes 
borrore  concuterent.  Heu  qiiam  perniciosa  res  spi- 
ntu*  contumax  et  litigiosus  in  monacho!  Hic  enim, 
qnia  temporalem  habere  pacem  cum  suis  fratribus 
noluit,  xtemaepaeisgaudium,  in  tartarum  demer- 
sus,  amisit.  Hoc  autem  et  si  praescnti  stylo  usque- 
quaque  non  congruat,  idcirco  tamen  interluec  apici- 
bus  mandare  curavimus,  ut  rem  memorabilem,  ne 
oblivio  tolleret,  qnasi  ad  paxillum  funiculo  stringe- 
Temus;  atqne  hic  quisquis  inquietus  ediscat  ad  quem 

B  flnem  lis  animosa  perducat. 

CAPOT  XIH. 
De  patientia  monachi  exceecati. 
Iutcr  omnia  igitur  quae  divina  nobis  sunt  lego 
mandata,  nihil  est  monacho  propensius  enitendum, 
quam  nt  palienltain  in  omntbus  babeat,  qua  vide- 
licet  alicnse  pravitalis  injnriam  sequanimiler  ferat. 
Haec  plane  virtus  ad  perfectionis  culineu  monaehum 
provehit,  et  teijibilem  in  Dei  hostibus  dimicantem 
animum  facit.  Hsec  omnium  vitiorum  vicloriam  tri- 
buil,  et  contra  furentes  mundi  prjecipites  impetus 
homanam  mentem  insuperabilem  reddil.  Et  quiil 
amplius  dicam?  Quandoquidero  quidquid  de  rigore 
abslincntue,  quidquid  de  quactinque  corporis  af- 
flictione  superius  dictum  est,  vcl  dici  potuit,  pene 

£nihilsit,  si  ipsa  virtutum  nutrix  patienlia  desit, 
Apostolo  teslante,  qui  ait :  i  Corporalis,  inquit, 
exercitatio  ad  modicnm  utilis  est ;  palientia  autem 
ad  omnia  utiiis  est  (1  Tim.  iv).  »  Adolescentem  me 
in  Faventma  urbe  propler  Htierarum  studia  constl- 
tutuin  audire  eonligit  quod  enarro.  Inler  duos  sibl- 
met  eonvicaneos  obortis  invicem  simultatibus,  allc- 
rius  oculos  altcr  eflbdit.  Cttcus  ilaque  postquam  se 
muudo  nimium  inutiiem  vidil,  monasterium  800 
petiit.  Postmodum  vcro  cuni  et  ipse  illator  injurim 
languore  correptus,  conversionis  habitum  anxie 
qsaereret,  scd  adidem  monasterium  deferri,  propter 
iilum  quem  creduiiter  attrectaverat,  jncongruum. 
iudicaret,  monachis  super  hac  re  secreto  mussitan- 
tibus,  tandem  fama  negotli  ad  acutiorem  videlicefc 

D  non  videntis  pervenil  auditum.  Curoque  ille,  quod 
imminebat  pienius  didicisset,  cOPpit  mox  obnixe 
deposcere,  et  quibus  valebat  precibus  instantissime» 
flagiiare,  ul  illuin  fratres  cum  omni  charitate  susci-. 
perent,  semetipstim  insuper  cuslodem  scilicet,  ac> 
ministrum  ejus  obsequiis  iusudare  juberent.  Impor-. 


toS  b.  PETW  DAMUKrOPP.  TOMUS  6EU  PARS  IM.    -  OPUSCOLA  tARiA.  704 

lumen  catnfs  amiseral,  chartiate  simui  el  palientia,  A  Dei  «•!•#  »Wui  proiecto  dignum  etl,  non  in  eosota 


ipiasi  duobus  in  antmae  facic  ocutis  respiendebat. 

CAPUT  XIV. 
Ubi  tcriplor  ta  quat  dieta  tnnl,  humili  tatitfacliont 
concludit. 
Soperiora  tibi,  Teuze  paier,  cx  epistola  propo- 
«ot,  nt  desinas  de  singuUritate  lumescere;  islud 
autem  ideo,  ut  discas  juniorum  fratrum  etiam  oP- 
fensas,  si  forte  conligerint,  asquanimiter  lolerare; 
nimirum  quod  moribus  luis  du*i  maxiine  necessa- 
rium,  hoc  in  dispulativas  narrationis  ordine  servavi 
conaequenter  extremum.  Jam  igilur  ab  ilia  rigida 
nimis  et  torosa  menlis  luae  animositate  compesce, 
teque  in  patientia  cum  Cratribus  tuis  et  blanda  cha- 
rilate  compone.  Quisquis  enim  per  feralitatem  ami- 


sit  virga  qwc  feriat,  sed  el  manna,  quod  in  fra- 
terna»  801  mentis  paiato  dnlcescat;  nec  in  eo  zelos 
sit  amaritudinis,  qui  deterreal,  sed  lelus  pottns 
cbaritatis,  qui  satubriter  corrigat.  Sicque  correptio- 
nis  aculeus  vulnos  dclinquentium  pungat,  nt  et  man- 
suetudinis  oleum  leniori  quodam  fomento  demuiceat. 
Yerum  nos  dum  aediflcationis  fralernae  studio  arden- 
ter  insistimus,  modum  epistote  supcrgressi  sunms; 
Ideoqueetiam  tituloscontra  morem  cpistoT»  singulis 
quibusque  periochis  congruentcr  affiximus,  ne  laci- 
niosi  stylisaiiefatemleciorisanimo  gignere  videretur. 
Nunc  igitur,  dileclissime  mi  pater  et  domine,  pe- 
dibns  luis  me  protinus  [f*  prostratus]  advohro,  fc- 
sisque  lacrymis  veniain  liumililcr  peto  :  vidcftcet  ut 


cis  suis  contubernalibus  non  concordat,  ferarum  Q  0ri  meo  clementer  indulgeas ,  ct  mc,  qtii  tiiii  ao 


more  solus  necesse  esl  ul  beslialiler  vivat.  Qui  ergo 
Redemploris  sui  discipulus  non  dedignatur  existere, 
discal  se  mitem  proximis  suis  el  bumilem  exhi- 
bere :  « Discite  a  me,  inquit,  quia  mitis  sum  et 
liumiiis  corde  ( Itatth.  xi).  >  Qui  denique  sancii 
Spiritus  templum  esse  desiderat,  ul  id  ipsum  repe- 
tam,  ab  humilitate  simul  el  quiete  mansuetudinis 
dou  rcredut.  Ait  enim :  c  Super  quem  requiescet 
Spiritus  nieus,  nisi  super  humilemet  quietum? » (ha. 
i.xvi.)  Non  igimr  eorum  animos  verbosilalis  qu*- 
stionibus  pulscs,  non  eos  tanquaro  torv;e  cer- 
vicis  taurus  cornioibus  ventiles ;  ne  dum  a  le  fu- 
gitur,  LUud  in  tui  opprobrium  jaculetnr,  quod  de 
bove  cornupeta  antiquitus  dicebatur : 

FeoiMn  habet  iu  coruu  (18). 
Tranquillum  ergo  te  et  quietum  cunctis  videnlibus 
cxliihe ;  el  prxcipue  his  qui  ex  Deo  sunt,  omni  te 
obedieutia  et  humilitate  substerne,  ul  qui  in  te 
Chrislum  quxrunl,  Christum  consequenter  inveniant ; 
ct  in  mansueludine  quam  exlerius  viderint,  ipsuu 
atictorem  iuansuctudiiiis  altius  in  mentis  tuaesoiio 
prsesiderc  depvehendant.  Plane  si  pectus  luum  arca 


dacter  insuggHlare  praesumpsi  a  charilatis  tuae  dul- 
cedine  non  repellas,  doramoilo  nempe  ba?c  quae  su- 
perius  comprebensa  sunt,  saluhritcr  admittantiir. 
Ego  non  abnuo  satisfactiouis  902  gralin,  et  nudas 
fcruhe  vestne  scapulas  subdere ,  et  de  csetero  pater- 
nissanctitalis  vestra  legibus  reverentcr  obtemperarc. 
Spero  autem  quod  el  haec  mea  vobis  non  eril  in- 
frtictuosa  correptio;  quia  dum  menti  veslra  tam 
sciiicet  gravi,  tam  matura,  tam  ccrte  sanctae  ama- 
rum  forte  sapit,  quod  ausu  junioris  arguiinr,  in  vo» 
bismetipsis  liquido  poteslis  addiscere,  quid  vobis 
dura  loquenlibus ,  de  alieno  debeatis  corde  sentire. 
Rogo  autem ,  venerabitis  paler,  ut  pro  me  pcccatore 
semper  orarc  digneris.  Quia  aotem  facicm  vestram 
C  «Itcriu?  in  hac  vita  visurum  me  esse  nou  spcro,  di- 
vutam  deposco  clementiam ,  nt,  soluto  milttis  cin- 
gulo,  sic  nosin  muluos  rcpracsentct  aspectus ,  qua- 
tenus  et  unum  supernae  videiicel  fiierusalem  ascri- 
batur  emcritis  municipium,  et  sociaUs  in  utrumque 
procedal  recompensatio  meritorum. 

SU  non\en  Domini  benediotunu 


(48)  De  poetis  boc  dici  Qngit  Horatius  acrm.  i,  sat.  |. 


803-804 


OPUSCULUM  QUINQUAGESIMUM  SECUNDUM. 


DE  BONO  BELIGIOSI  STATUS  ET  VABIARUM  ANIMANTIUM  TROPOLOGIA. 

AncDHenTDH.  —  Hac  epislola,  cum  in  ipso  slatim  exordio  dcpravalos  homiuum  uiores,  el  calaniilosnm 
suoruin  temporuin  slatum  deptorasset,  illorum  feliciialeiu  extollii  qui,  lempestales  sseculi  fugientes,  a<l 
lutistiinum  religionis  portum  confugerent.  Qtia-in  genere  Casin«ns«*  »""»■'" !"""*  »Hniiraturt 


7« 


OMJSC.  Ltl.  -  DE  BONO  ftELrGrOSI  STATUS. 


766 


cordia , et  non  esl  scientia  Dei  in  terra.  Matedictum,  A  quam  non  pfcrf,  aruit  (Amo$  n).  »  Cords  canipne 


ei  inenriaciiim  ,  et  homicidium ,  et  furtum ,  cl  adul- 
lerium  initndaverunt  (Otee  tv).  »  £t  quia  haec  non 
moilo  principalis  censura  non  reprimit,  sed  tteri 
cum  favorabilis  assensus  exsukatione  permittit;  et  * 
ex  eo  risus  excutilur,  cui  non  inodo  gemilus,  sed  et 
fiiror  et  impatieutia  dcbebatur;  recte  per  eumdem 
prophetaiu  posiinodutu  dicitur  :  c  In  malitia  sua  l«c- 
tjflcaveruiit  regem ,  et  in  mendaeiis  suis  principes  : 
omnes  adulterantes  9  quasi  clibauus  suceensi  sunt  a 
coquente  (Otee  vn).  »  El  quouiam  ardor  avaritiae, 
sive  luxuria?,  prius  lanquaui  laquearia  domus  atque 
ti?ilb  principes  corripit,  deiiido  per  subjeclos  sese 
velut  per  planiora  diflundit;  paulo  post  addidit  : 
« Omnes  calefacii  suntquaslc)ibanus9eidevoravernnt 
judices  suos;  oinncs  reges  eorum  cecideruut,  nou  est  £ 
Jt)  eis  qui  chunct  ad  ine  (IbN.).  » 

Et  quia  bono»  principes  malus  popuhis  non  me- 
relur,  atqne  ideo  totus  mundus  velut  niium  corpus 
continuala  criniinuin  coutaminatione  perfundittir, 
tijvina  vox  per  propbetam  exprobrat,  dicens :  i  Ubi 
cat  rex  tuus,  Israd,  maxime  nunc  salvet  te  in  om- 
uibus  urbibus  luis ;  et  judices  lui,  de  quibus  dixisti : 
Da  mihi  regein  et  principes  (0$ee  xui).  »  Ubi  et 
prasto  subjuiigilur  :  c  Dabo  tibi  regem  in  furore 
xneo,et  aufcram  iu  indignaiione  inea  (Ibid.). »  Unde 
fit  ut  dum  inundi  principes  non  jura,  sed  lucra 
conservanl,  subjectos  quoque  proclives  in  uuilun) 
nulla  legalium  sanctionum  censura  refrenet.  Hoc 
niundus  nostro  tempore  patitur,  quod  per  Isaiam 


terrona  aique  eamalia  veJut  acslu  squalentia  dior 
tuimesicciiatis  arescoot,q«afluenusupernaegratije 
compunctnMiis  imbribcts  non  hifotHkmt.  De  qaa  vi- 
deiicel  terra  divina  vox  ait :  c  Mandabo  nubibua  ne 
pluanl  super  eain  intbres  (ha.  v).  »  Ai  cenlra  do 
inente  iila ,  quae  Domiuum  veraciter  sitit,  quie  fou- 
tem  sapientia)  indeficie  nti  desiderio  concupiscit,  per 
Isaiam  dicitur :  c  Effundam  euim  aquas  super  silien- 
tein,  et  fluenta  super  arkiam.  Elfuiidam  spiritum 
nieum  snper  semen  tuum,  et  benedictionem  meam 
superstirpem  luam,  et  germinabunl  ih  te  lierbatf 
quasisalices  juxu  praeterfluenles  aquas  (Jsai.  xliv).> 

CAPUT  II. 

Qnod  monatieria  wivaria  tunt  animarum. 

Gumergo  vos  omnipotens  Deus  mundo  subtraxit 
ae  sub  inonastica  sibi  disciplina  servire  constituit, 
quid  aliud  fecisse  cernitur,  quam  velut  olim  in  ca- 
tadysmo,  de  multis  pereunlibvs  vospaucos  etegit,  ao 
in  biluniHiatae  area?  laiibulun»(6'eii.  vn),  utviveretis, 
mduxit  ?  Clausfcrum  quippe  monasterii  vivarkim  es* 
animaruro.  lbi  qtiippe  vivunt  pisces,  qui  juxta  legis 
edieta  pennuJas  babenl;  atqoe  ut  in  corpus  Gbristi 
traiisferantur,  Israeiitarum  mensis  delicias  prccbent. 
Pisees  quippe  qui  squamarum  pennulas  iiabent,  dare 
saltns  etiam  snper  aquaa  solent.  Quid  ergo  pennatit 
piscibus  nisi  electae  animae  tigurantur,  quse  profeclo 
solae  in  ccelcstis  Ecclesiae  corpus  traoseunt ;  quia 
modo  virtulum  pennulis  AiIUb,  saltus  dare  per  cce- 
leste  desiderium  ftitiunt,  ot  superna  per  contempia- 


dicitur  :  c  Omne  caput    ianguldum  el  omne  eor  C  tionem  appelant,  quamvis  in  seinetipsas  iterum  cx 
moereos;  a  planta  pedis  usque  ad  venicem  non  esl 
in  eo  sanitas  (ha.  i).  » 

CAPUT  PRIMUM. 

Quod  religioti  quatiovet  $unl  de  lupi  faucibut 
ereptce. 

Quamobrem  summopere  curandura  vobis  esl,  di- 

feetissitni,  ut  immensas  Deogralias  jugiler  referalis, 

qui  videlicel  hoc  tempore  de  mundo  estis  electi,  quo 

constat  iu  eo  quempiam  diflicile  posse  salvari.  Im- 

plestis  enim  quod  per  Zachariam,  Domino  vociferante, 

pracipilur  :  «  0,  o,  fugile  de  terra  Aquilonis  (Zach* 

n).*»  Et  rursura  :  c  0  Sion,  fuge,  qtiae  habitas  apud 

flHam  Babylanis  (Ibid.).  >  Quibus  nimirum  Veritas 

dicit :  4  Ego  vos  clegi  <ip  mundo;  et  qnia  de  mundo 

nonestis,  proplerea  odit  vos  mundus  (Joan.  xv).  »  D  mis  et  indivisa  chariutis  igneconfiaU  spiriialium 

animaliuro  diversitas  continetur.  Ibi  quippe  spirila- 
tes,  sicut  dictum  est,  vivunt  pisces,  sacrarum  Scri- 
plurarum  fluenlia  jugiter  innaUnles.  Nisi  enim  es- 
setspirilaie  gurguslinm  ,  nbi  non  terreni,  sed  806 
coeiestes  pisces  spirltailter  viverent,  nequaquam 
Dominus  ad  B.  iob  de  typica  Behemotb  pette  dixuv 

,,_.  .  -  ai...w...:.i  :M.i,.k:.  »..«*».»«.  «*ii*  *:....    ->*  — - 


mortali  carne  relabantur  ?  Claustruin  iUque 
sterii  ulrum  gurgnstium,  sive  vivarium  piscium  so- 
lummodo,  sicut  dictum  est ;  an  etiam  capUbuiuiu 
coeiestium  pecorum  vei  certe  aviarium  volucrum 
per  spiritaiem  intelligentiam  reclius  possumus  ap- 
peltare  }  Uanc  denique  triplieem  animalium  speciem 
ponit  PsalmisU  cum  dicit :  c  Pecora  campi,  voiucrea 
cceli,  et  pisces  maris  (P$al.  vhi).  »  Hauc  et  Oseo 
propheU  commemorat  cum  ait :  c  In  bestias  agii, 
ei  in  volttcres  caeli,  sed  et  in  pisces  maris  congro- 
gabuntur  \0$ea  iv).  »  Quo  igitur  norum  trium  vo- 
cabulo  ccenobium  rectius  exprimetnr  ?  Sed  ui  liquido 
cernitur ,  universa  baec  Iria  vocabuia  claustro  nio- 
nasterii  procul  dubio  congruunt,  dum  in  eo  unani- 


Nam  velul  si  fcrox  bestia  pecus  invalidnro  mordicus 
apprehendal,  pastor  autem,  vcl  unum  membrum  de 
faucibus  furiose  deglutienlis  educat;  iu  vos  Christus 
deore  cruenli  pracdonis 805  eripuit,  dum^  pereunte 
mtindo,  in  obsequium  vos  sui  famtilatus  allegit. 
llinc  est  quod  per  Amos  propheUm  dicilur  :  i  Quo- 


767  8.  PETRl  DAMANl OPP.  SEU  TOMUS  PARS  HI.-OPLSCULA  VARIA.  76« 

et  pardus  cudi  haedo  accubabit ;  vitulus  ei  leo  et  A  sublililatis  ingenium.  Nan*  cum  a  venatoribus  quae- 


ovis  sitnul  morabuntur  (hai.  xi).  »  Nain  per  satictae 
charttatis  viscera ,  lupus  cum  agno  habilat ;  quia  i' 
qtii  in  saeculo  raptores  fuerunt,  cum  mansuetis  ac 
milibus  in  pace  conqiiiescunt.  £t  pardus  cum  haedo 
accubat,  quia  is  qui  peccalorum  suorum  macuiis 
varitis  fuit9  cum  eo  qui  se  despicit  ac  peccatorem 
fatetur  liumitiari  conscniil.  Vitulus  autem,  et  leo, 
et  ovis  pariter  commoranlur  ;  quia  et  is  qui  per 
contritum  cor  ad  quotidianum  se  Dco  sacriGcium 
prxparat ;  et  alius  qui  tanquam  leo  ex  crudelitaie 
saeviebat ;  et  alter,  qui  velul  ovis  innoceniiae  suae 
simplicitate  perdural,  in  caulis  sanctae  Ecclesiae  cun- 
venerunt.  Ihi  quoque  coeli  sunt  volucres ;  ii  nimi- 
rum  qui  virtutum  plumis  sese  in  ardua  sublevant, 
ac  terreua  quselibet,  et  sub  se  transire  de  suae  meo- 
tis  arce  prospeclant.  Dumque  per  terrena  repere 
sub  carnali  concupiscenlix  jugo  despiciunt,  liberla- 
tero  aeris  petunt,  seseque  ad  coelestia,  librala  men- 
lis  conteinplalione,  suspendunt.  De  quibus  nimirum 
volucribus  Doimuus  iu  Evangelio  loqniliir,  cum  gra- 
num  siuapis  in  arborem  crevisse  teslalur:  i  Cum 
aulem  crevetit,  iuquit,  majus  est  omnibus  oleri- 
bus,  et  iii  arbor,  i;a  ut  volucres  coeli  veniant,  et 
babitent  in  ramis  ejus  (Matth.  xiu).  i  Nec  mirum  si 
et  pecoribus  agri,  et  volucribus  coeli  ac  piscibus 
maris,  liomo  per  figuram  spiritalis  intelligeiitiac 
comparetur,  cnm  et  ipse  nomo,  propter  quem  scUi- 
cet  caelera  creata  sunt ,  omnis  crealura  dicatur  . 
•  Euntes,  inquit,  in  mundum  universum,   praedicate 


rilur,  eorum  protiuus  odoreconcepto,  ul  pcrsequen- 
lium  se  deludat  indagincm,  versuLe  slruit  fraudu- 
lentiaeiiovilatem.Caudam  quippe  per  lerram  trahens, 
vesligia  sua»dum  graditur,  operil ;  sicque  venan- 
lium  laqueos,  ne  capiatur,  evadit.  Venalores  plano 
hominuin  iniqui  suut  spirilus,  qui  niinirum  venato- 
rum  more  carnes  quxrunl,  dum  quoslibet  homines, 
ut  carualitcr  vivant,  iminanitcr  persequunlur.  Scd 
quisquis  ad  ilium  leonem  perliuct,  de  quo  per  Jacob 
dicitur:  f  Catulus  leonis  Juda,  vcnatoris  odorem 
concipit,  quia  versuli  hostis  insidias  deprebendit 
(Gen.  xlix).  »  Cujus  videlicet  odorem  argute  conce- 
peral,  qui  dicebat:  c  Non  ignoramus  astutias  ejus 
(77  Cor.  u).  »  IIHs  econtrario  ignorantibus,  de  qui- 
B  bus  Joannes  dicit:  c  Qui  non  cognoveruut  altitudi- 
nem  Salanae  (Apoc.  n).  c  Hic  etiam  vesligia  sua 
cauda,  qiueposlreina  pars  est  corporis,  operit;  quia 
vilas  veleris  pravilatem  tegininc  novae  conversa- 
tiouis  abscondit, sicut  dicilur :  c  Beali  quorum  remis- 
sx  suiu  ioiijuilates,et  quorum  lecta  sunl  peccata  (P$aU 
x  xxi).  »  Etalibi :  c  Remisisii  iniquitalein  plebi  luae; 
operuisti  oinnia  peccala  eorum  (Pia/.  lxxxiv).»  Sic 
igilur  impressa  vesligia  cauda  leonis  operil,  cum 
vclerein  vitam  posterioris  rectitudiuis  legumenlum 
obducit  (Prov.  xxvui).  Ad  bocetiain  pertincl,  quod 
idem  leo  cibum  fastidil  heslernum,  el  escae  propri» 
reliquias  aversatur.  Et  tu,  o  homo,  eo  quo  satiatus 
fueras,  prorsus  abborre  peccatum,  nc  tanquam  ca- 
nis  revcrli  videaris  ad  vomitum  (7/  Petr.  n).   Adde 


Evangelium  omni  creaturse  (Marc.  xvi) :  »  Nam  et  C  Qu*a  lco  apertis  oculis  dormit;  sic  el  tu,  sicquiesce 


uaturales  actus  pecorum  per  spiritualem  inlelligen- 
tiam  repef  iuntur  in  moribus  homiuuin ;  sicut  et  in 
bominibus  aliquid  invenitur,  quod  ad  officia  perti- 
neat  angeloruin.  Rerum  quippe  conditor  omuipotens 
Deus,  sicut  terrena  quaeque  ad  usum  hominum  con- 
didil;  sic  eliam  per  ipsas  naturarum  vires,  et  ne- 
cessarios  motus,  quos  brutis  aniuialibus  indidit, 
homineui  salubriter  iuformare  curavit.  Ut  in  ipsis 
pecoribus  homo  possit  addiscere  quidimiiari  debeat, 
quidcavere,  quid  abeis  mutuari  salubriter  valeal, 
quid  rile  coutemnal :  quatenus  dum  a  rebus  quoquc 
ratione  carenlibus  homo  rationaiis  iuslruitur,  ad 
aactorem  suum  per  viam  sapientiae  cattte  semper  et 
inoffenso  tramite  gradiatur.  Sed  ut  liquidius  valeat 
elucere  qued  loquimur,  non  gravemur  aliquas  bic  D 
animalium  naturas  apponere;  et  quaiiter  huma- 
nis  congruant  moribus,  strictim,  ac  proul  epislola- 
ris  brevitas  palitur,  breviter  iutiuiare.  Nec  taraen 
Mt  experti  simus  bujusmodi  nobis  periiiam  arroga- 
mus;  sed  id  dunlaxal  quod  ab  his  qui  riinandis  re- 
rum  insudavere  naturis,  nobis  est  traditum,  indi- 
«cusse  «t  irretractabilileriudicanius  noslris  opuscu- 
lisinsereiiduro. 

807  CAPUT  III. 


sopitus  a  mundo,  ut  pcrvigiles  seiuper  oculos  ha- 
bere  perseveres  in  Domino.  Sic  dicilur  :  «  Ego  dor- 
mio,  et  cor  mcum  vigilat  (Cant.  v).  »  Leama  mor- 
luum  parit  caluium.  Qui  profeclo  per  triduum  mor- 
tuus  pcrseverat,  doncc  lertia  die  patcr  ejus  adve- 
niens,  in  faciem  ejus  iusuhlat,  sicque  viveutem  ce- 
leritercxcilat.  Conlcmplativa  quoque  tc  vita  ab  boc 
mundo  mortuum  pariat,  cui  Paler  omnipotens  spiri- 
lum  suae  viviflcationis  iinmittat.  Et  hoc  modo,  qui 
catulum  leonis  de  tribu  Judadie  tertia  suscitaverat ; 
tc  quoque  inler  fidei,  spei  et  charitatis  triduum, 
non  mundo,  sed  sibi  viventera  reddat,  ut  libera  cum 
Aposlolo  valeas  voce  cantare  :  c  Vivo  autem,  jani 
non  ego,  vivit  vero  in  me  Christus  (Galal.  n).  » 
CAPUTIV. 
De  aulhalopo. 
Authalopum  [antaplon  vcl  aptalon]  quoque  acer- 
rimum  nimis  el  violentum  esl  animal,  adeo  ut  net 
iHi  venalor  accedere,  nec  persecuior  quisquam  au- 
dcat  propiiiqiiare.  Habct  autem  longa  cornua  in 
serraj  similitudinem  figurata,  quibus  nimirum  prae- 
grandia  valeal  arbusla  secare,  lerraeque  deponere. 
Cum  vero  silierit,  veniens  ad  Euphratem  808  1m- 
bit  :  prope  quem  vidclicet  fluvium  frulex  quidam 
nascitur,  qui  Gericine  vocabulo  nunctiDalur.  hahtns 


m 


OPUSC.  LIl.  -  DE  BONO  RELIGIOSI  STATUS? 


77d 


educere,  roagnls  incipii  vocibus  exclamare.  Ilis  cx-  A  tu  in  vires  le  protinus  erigc,  ac  deesse  Ubi  luxu 


citatus  clauioribus  vcnalor  accurrit ,  eumque  dum 
propriis  nexibus  arcUtur,  occidii.  Tu,  serve  Dci, 
qui  duobus  es  Testamenlis  admonilu*,  quasi  toiidem 
coruibus  invictc  munilus,  quibus  nimirum  el  teinct- 
lpsum  inviolabili  valeas  luitione  prolcgere,  ct  ad- 
«ersanles  spiritus  robuslissime  venlilare;  poslquam 
Deuiu,  fontem  scilicet  vivum,  lau.iabililer  silire 
coepisli,  postquam  inagni  Euphratis,  id  est  ccelestis 
eloquii  fluenla  bibisli,  noli  jam  causarum.saccularium 
vacare  negotiis;  noli  te,  velut  pelulcum  animal, 
voiuplatum  carnalium  irrclire  virgullis;  ne  dum  te 
lisec  suis  ncxibus  obligant ,  repente  nequissimus 
«dversarius  impetal  ac  lethale  vulnus  lauquam  im- 
probus  venalor    infligat.  Excitat  enim  venaiorem 


riandi  maieriam  lestones  osteode,  dicens  illi  :  Cur 
me  persequeris  ?  cur  me  propler  rem  quae  in  me 
jam  non  est  irretire  conaris?  En  ego  verenda  non 
liabeo,  dum,  amputalo  luxuriae  seminario,  castitalis 
propositum  inviolabililer  servo.  Dicit  enim  raihi  per 
Isaiam  Dominus  mcus  :  i  Non  dicat  eunucbus  :  Ecce 
ego  lignum  aridum,quiahxcdicitDominus  eunuchis 
qui  custodicrint  Sabbala  mca,  et  elegerint  quao  volui 
et  lenuerint  fcedns  meum :  dabo  eis  in  domo  ir.ea,  ei 
in  rauris  meis  locum,  et  nomen  nielius  a  flbis  et  fl 
liabus  (Isai.  lvi).  »  Ego  siquidem  ex  ipsis  sum,  da 
quibus  per  semetipsum  in  Evangelio  dicit :  «  Sunt 
eunucbi  qui  se  castravemnt  propter  regnum  coslo- 
mm  (Malih.  xix).  »  Uoc  ilaque  modo  sollicile  ca- 


vox  clamoris,   cum  te  accendit  flamma  libidinis.  jj  vendmn  est,  ne  versutus  hoslis  lentationum  suarum 


NuIIa  quippe  vox  criminum  sonorius  elevatur  in 
coelum,  dc  qua  ad  Abraham  dicilur  :  i  Clamor  So- 
dornorura  et  Gomorrhaeorum  multiplicatus  est,  et 
peccatum  eorum  aggravatum  cst  nimis;  descendam 
ci  videbo  utrum  clamorem,  qui  venit  ad  me,  opere 
compleverii*  (Gen.  xvin).  »  Sed  ulvires  amitlanl 
incenliva  libidinum,  declinanda  est  procul  dubio 
socielas  fcminarum. 

CAPUT  V. 
Quod  fetninarum  aspeclus  est  fugiendus. 

ln  quodam  nempe  monte  Orientis,  lapides  sunt 
igniferi,  qul  masculus  et  femina  nuncupanlur,  et 
dicuntur  Pyroboli.  Qui  nimirum  cum  a  sc  invicem 
procul  sunt,  non  accenduntur ;  si  vcro  fcminaappro- 
pinquaverit  masculo,  protinus  ex  eis  ignis  egreditur; 
ita  ut  omnia  quae  circa  montem  sunl  flammis  va- 
poranlibus  exurantur.  Ab  ipsis  ergo  lapidibus  edo- 
cemur,  ut  si  consumi  libidinis  incendio  nolumus, 
muliebris  aspeclus  speciem  declinemus,  ne  de  con- 
specta  forma  flamma  prosilial,  quae  in  nobis  non 
montis,  sed  mentis  frutela  pervadnl. 

Acl  exslinguendum  itaque  libidinis  incenlivum 
operoe  prelium  est  ut  etiam  castoris  iinilemtir  exem- 
pluin.  Ciijus  scilicet  lesliculi  medicinalibus  curis 
sunl  permaxime  necessarii.  Caslor  itaquc  cum  se 
videl  a  venalore  propler  genitalia  persequi,  hacc 
mordicus  abscindil,  et  ante  venatoris  faciem  proji- 
cit.  Sic  illico  venalor  abscedit,  dum  id  propter  quod 
cum  persequebalur  extorsit.  Si  vero  conligerit  ut 
alter  eum  nirsus  venator  inveniat,  eumque  acrius  et 
instantius  perscquens,  evadendi  adilum  jamjam 
penitus  dcsperare  compellat ,  in  arcto  situs,  in 
os  se  venatoris  erigit,  sibi  deesse  virilia ,  pro- 
pler  quae  perurgetur  ,  oslendil.  Sic  sic  ab  in- 
scclamis  venabulo  liberatur,  dum  ostendit  sibi 
deesse  quod  quaeritur.  Tu_quoqne  si  vis  casses 
intimi  venatoris  eludere ,  solerter  a  le    slude   li- 

«:n~.  .§~,.      :n 1.-^.^.     i:k:.i:~:~      A-.^it^»     Am«M. §»..,* 


aculcis  corda  nostra  transligat,  et  caslitatis,  sive 
cujuslibet  boni  operis  fructum,  asiutae  fraudis  art« 
decerpat. 

CAPUT  VI. 
De  herinaeeo. 
Hujus  autem  figuram  etiam  herfnaceus  repracsen- 
tat,  qui  nimirum  dura  lolo  corpore  spinis  sil  obsi- 
tus,  vindemiarum  tempore  ingredilur  vineam,  et 
quam  meJiorein  viderit  occupal  uvam.  Quam  mox 
tam  violenler  cxagiiat,  ut  omnia  ejus  in  humum 
graiia  prbsternat;  indeque  desccndens,  landiu  supcr 
eadem  grana  provoivitur ,  donec  spinarum  ejus 
aculeis  omnia  transfigantur.  Sic  undique  onustus 
reineat,  atquc  hxc  liliis  suis  aliinenta  comporlat. 

C  Custodieiida  est  crgo  boni  operis  vinea,  ne  super 
eam  anliquus  hostis  asccndal,  el  spiritualium  vir- 
lutuin  turgentiaac  per  hoc  matura  grana  dejuiat; 
deinde  tenlationum  suarum  aculeis  insuat,  caquo 
besliis  ternc,  Iioc  est,  adversariis  polestatibus  ci- 
bum  lendat.  Sicque  labefactatus  atquc  frustratus 
a  laboribus  suis  hoino,  id  quod  in  Canlicis  legilui; 
geiuebundus  cxclamct  :  «  Posuerunt  me  cuslodein 
in  vineis,  vineam  meam  nnn  custodivi  (Cuni.  u).  » 
Sicul  cnim  ab  hericio  botrus  exuitur  acinis;  sic  a 
diaboio  incautus  quiiibet  homo  nudatur  opcribus 
bonis.  Mille  formis  enim  et  callidus  ncquitiu) 
spiritus  novx  scmper  artis  prscstigias  slruil,  ut 
possit  non  modo  nudare,  sed  et  funditus  devorare 
quos  decipil. 

•>  CAPUT  VII. 

De  vulpccula. 
Cujus  utique  vulpecula  quoque  praebet  imaginem, 
quae  dum  se  mortuam  flngit,  inortem  volucribus 
veraciter  iiigerit.  Nam  dum  csurit ,  el  anxie  reqttj- 
rcnti  quod  comedat  non  occurrit,  quaerit  ubi  sit 
rubra  lerra;  et  dum  reperit,  totp  corpore  in  eti 
provolvitur,    ut  810  1uasi  caro  nuda  et  cruenia 

virlpalnr    •    mn\     bp«a    iti     tAiram 


nil9l<l       mnadiAIII 


771  6.  PETftl  DAMIAM  OPP.  TOMCS  SEU  PARS  HI.  —  OPUSCUIA  YARIA,  771 

ad  ee  devorandam  fallariter  invilabat.  Hnjus  itaqne  A  qae  ctim  viderit  crocodriunt  aperto  ore  in  erepidine 
dcceptor  nntiqmis  specimen  exprimit  v  qui  carnalia 
lucra  quaerentibus  se  qnasi  mortutim  flngit,  Hlisque 


Qpera  sua,  tanqtiam.membra  stta  quibus  vescanlur, 
efponit :  c  Manifesta  enim  snnt  opcra  carnis,  qu?e 
stint,  sicoldicil  Apostoltts,  fornieatio,  immundilia, 
luxnria,  avarilia,  idolorum  scrvitus,  veneficia,  ini- 
micitiae,  conlenliones,  semulaliones,  irac,  rixa?,  dis- 
sensiones,  secta?,  invidiae,  homicidui,  ebrretates, 
comessationes  (Gal.  v).  »  Haec  plane  sunt  iniqtii 
spiritus  viscera,  haec  reproborum  et  carnalitcr  vi- 
ventium  qootidiana  sunt  alimenta.  Ad  haec  dum  per- 
ditl  qniqne  velut  esurientes  inhiant ,  eos  maligntis 
spiritus  tanquam  volucres  vulpis  dolosa  deglutit, 
eosqiie  in  sui  corporis  viscera  trajicit.  De  quibus 


fluminis  dormientem>  provolvitur  in  limo  Intl,  «I 
faucibns  illins  Inbrko  corpore  facilins  possit  illabi. 
Tunc  in  os  crocodili  dormientis  pemicitcr  insiltt, 
quem  ille  desubilatus  repente  deglutit.  Hydrus  vcro 
viscera  ejus  cuncta  dilaniat,  donec,  eo  jam  prorsas 
exslincto,  de  cadavere  illius  vivns  et  victor  eninv 
pat.  Quid  hic  crocodilus,  nisi  fignram  tenet  ftortia 
et  tartari?  quid  hydrus,  nisi  victoriam  innuit  Salva- 
loris?  Limo  igitur  hydrus  obvolvitur,  dnm  Rednm* 
ptor  noster  humanae  carnis  lnto  vcstltur.  Hic  vef*- 
trem  ingredilur  crocodili,  quia  Dominos  clanstra 
penelravit  inferni.  Hic  demolitur  intima  vlscenim; 
et  Dominus  rooriis  evertit  imperium.  llle  corroso 
acpenetrato  cadavere  posl  victoriam  rcdit,  quia 


nimirum  per  Prophetam  dicilur  :  c  Introibunt  in  6  Salvalor  noster  postquam  inferntim  moriendo  mo- 
inferiora  terra?,  tradentur  in  manns  gladii ,  partes 
vuipium  erunl  (P$aL  ixii).  i  Hujns  vulpis  pars  erat 
Ilerodes,  qui  capitis  sui  nomine  censebatur,  cum 
Dominus  aiebat :  c  Ite,  dicite  vulpi  illi  (Luc.  zm).  » 
Hxc  vulpis  in  Scriba  illo,  velut  in  scrobis  suae  fovea 
latitabat,  qni  ex  ore  Veritatis  aodiebat :  «  Vulpes 
foveashabenl  (Matth.  vm;  Lue.  ix).  »  Hujus  vulpis 
felus  et  ftli  sunt,  sciticet  hxretici,  de  quibus  in 
Canlicis  dicflur  :  t  Capite  nobis  vuJpes  parvulas# 
quie  demoliuntur  vineas  (Cant.  U).  i 
CAPUT  Ylll. 
De  polypo. 
Et  quid  mirum  si  regna  diaboli  in  dolosa  videan- 
tur  callere  vulpecuia,  cum  ei  in  piscibus  non  in- 


mordit,  cum  triumpbali  dc  sepulcro  gloria  resur- 
rexil.  Unde  morli  per  prophetam  [Apostohim]  vi- 
clor  insullat:  c  Ubi  est,  inquit,  o  raors,  victoria 
tua?  ubi  esi  siimulus  tuus?  »  (  /  Cor.  xv.)  Et  ite- 
rum  :  c  0  mors,  ero  mors  tua;  morsus  tuus  ero, 
inferne  (Otee  xiii).  • 

CAPUT  X. 
De  charadrio. 
*  Ckaradrium  quoque  liguram  nnstri  Salvatorts 
exprimere  non  ambigimus,  si  mirabilem  ejus  nato- 
ram  non  sine  admiratione  pensamus.  Est  igitur 
boc  volalile  totum  album,  nec  uHa  nigredinis  macu- 
la  reperitur  in  plumis.  Quisquis  autem  est  in  aegri- 
ludine  constitutus,  per  presenliam  hujus  volucria 


ferior  artificiosse  fraudis  reperiatur  astutia?  ut  dum  C  valet  absque  dubielate  colligere  utrum  se  in  proii- 


cunctis  anunantibtis  homo  prxponitur,  per  haec 
etiam,  quibus  praest,  cavcre  pericula  moneator. 
Polypus  quippe  peiram  in  vadosis  liltoribus  invenit, 
cui  se  miro  modo  conslrictns  afligit,  ejusque  colo- 
rein  ac  speciem  induit.  Obductns  ilaque  terga  in 
similitudinem  saxi,  plurimos  piscium  siue  ulla  suspi- 
•cioneframiis  altapsos  inlercipit;  et  dum  scopulum 
simpliciler  opinantur ,  casibus  eos  furiivsc  arlis  oc- 
cftrdta.  Talibus  igitur  argumenlis  sponte  veniens 
rapina  decipitur;  el  dum  non  metuit  fraudem,  igno- 
rat  ultimi  naufragii  vitare  voraginem.  Sed  quid  pe- 
tra,  nisi  Cliristus  ?  quid  polypus,  nisi  homo  dolostts 
elperversus,  alqne  ob  id  haereticus?  Hic  afligiliir 
petne,  et  saxei  metititur  schema  coloris;  quia,sicut 


mo  convalescere ,  an  imminente  mortis  articnlo 
necesse  sit  inlerire.  Nara  si  infirmitas  cst  ad  mor- 
lem,  mox  ut  agrotum  viderit,  prolinus  oculos  snos 
avertit,  eumque  ultra  non  rcspicit.  6t  sic  indicium 
dalur,  quoniam  ex  incommoditate  concepla  langui- 
dus  moritur.  Alioquin  si  languidus  flle  victtirus  est, 
praesto  charadrius  obtutum  suura  in  ejus  ora  defigTt, 
ac  intra  se  omnem  illius  segritudinem  concipit; 
deinde  cootra  aolis  ardorem  impiger  evotat,  aegroti 
valeludinem  soli  se  objiciemfo  coailmrit,  ac  pcr 
aerem  volitando  dispergit.  Mirabile  visn  1  extemplo 
selangnidus  erigit,  et  defecatos  omni  passionum 
gravedine  convalescit.  Quod  Redcmptori  nostro 
voiucris  hujus  fignra  conveniat ,  luce  clarius  ratio 


magisler   ejus,   se  transflgurat  in    angelura  lucis  D  manifestal.  lnstar  quippe  charadrii   candidus  est 


(  Cor.  xi ).  Adlurret  petrac ,  qnia  etsi  non  per  ope- 
rationem  ,  saltem  per  professionem  sanctae  copu- 
lalur  Ecclesiae,  et  velut^  incautosj  pisces  arripiens 
devorat,  dnm  hebetes  quosque  ac  simplices  perfi- 
diae  sua»  crroribus  implicat.  Unde  et  Apostolus  ait : 
c  Suslinetis  enim  si  quis  vos  devorat,  si  quis  vos 
decipit  (IM.).  »  Vcrumtamen  in  hujusmodi  versu- 
tiia  et  fraodibus  animalium  aliquando  salutaris  alle- 
goriae  deprebenditnr  sacramentum. 
fill  CAPUT  IX. 


Christus,  quia  nulla  criminis  apparuit  macula  deni- 
gratus.  c  Quippe  qui  peccatum  non  fecit,  nec  dolus 
inventus  est  in  ore  ejtis  (/  Petr.  u ;  l$ai.  lih).  • 
De  quo  et  sponsa  dicit  in  Canticis  :  c  Dilecttts  meus 
candidus  et  rubicundus  (Cant.  v).  »  Virginitate  vi- 
delicet  et  innocentia  candidus  martyrii  sanguine 
riibicundus.  Qui  nimirum  ad  inflrmum  Israel  popti- 
lum  pius  visilator  advenit,  812  ^d  faciem  suam 
ab  eo  (quoniam   perfidia?  et   incredufitatis  morbo 

mAriAhatiiri  «VArtat    •    «fl     <rAnlilom     v«rn    nAnitlttm. 


4*3  OPtJSC  Ul.  -  ME  BONO  RELlCtOSt  STATCS.  W* 

fomumU  t  Vere  etun»,  tkui  per  Isaiam  dititnr,  A  w|*r  pennas  ventorum  (fW.  xvitj.  lEnimvtroet 


tanguore*  nostros  ipte  tuJit,  ei  peccaU  nostra  ipse 
poruviu  £t  nos  putavimus  eum  quasi  leprosum, 
«t  percussum  a  Deo  et  bumiliatum;  ipse  autem 
fulneratiis  est  propter  iniqititatea  nostras,  attritus 
asl  propter  scelera  nostra.  Diacipiina  pacis  nostne 
#uper  eum,  et  livore  ejus  sanati  sumus  (l$au  xui). » 
£griludinem  vero  per  aerem  voiiundo  dispersit* 
quia  poteaUtea  aereas  suis  viribus  debcllavit.  Ad 
ardorem  aolis  asceodit,  ac  vim  languoris  exussit, 
quoniam  ad  Patrem  redieos,  qui  esi  sol  justitue, 
tnortemque  deglutiens,  asceadil  in  alium,  capti- 
vam  duxii  captiviutem,  dedit  dona  bominibus 
(PsaL  LXiu;Epk4$.  iv). 

CAPUT  XI. 
De  phcenice. 
Sed  et  phoenix ,  volatile  scilicet,  quod  in  Indiae 
vel  Arabiae  partibus  habiut,  eumdem  Redemptorem 
noslrum  morte  simul  ac  resurrectione  designaL 
Ipse  enim  dicit :  t  Potestotem  babeo  ponendi  ani- 
mam  meam,  et  potesutem  babeo  iieram  sumendi 
eam  (Joan.  x).  i  Haec  igitur  avis  mox  ttt  quingen- 
tos  vitae  suse  annos  impleverit,  ligna  Libani  moutis 
Ingreditur,  el  per  alaa  utrasqtie  diversis  aromalum 
odoribus  oneratur.  Hoc  itaqoe  sacerdos  civiutis 
Heliopoleos  quibusdam  stgnHicationum  indtciia  de- 
prehendit,  et  mex  coacervatts  sarmentis  ai?ie.  ra- 
musculis  congeriem  siruit;  soper  quam  videiicet 
«trttera  pboenix  aromatibus  onusta  descendit,  sese- 
-que  supposito  sarmentorum  igne  comburit.  Aiia 
vero  die  sacerdos  accediu  ligna  qurn  composuerat 
-exttsU  reperir :  quorum  cineres  curiose  perscruUns, 
iovenit  vermiculum  valde  pertennem ,  sed  eiimii 
odoris  suaviute  flagrantem  :  secundo  die  rediens, 
reperit  eum  aviculam  per  plumas  et  alarum  remi- 
gia  figurantem  :  tertio  demum  die  sacerdos  adve- 
niens,  videt  perfectam  etintegri  sutus  astarephoe- 
nicem.  Phcenix  iuque  alas  refertas  aromafain  sua- 
vitate  dcposuit;  quia  Redemptor  noster  de  coek> 
euoi  gemino  ad  nos  utriusque  tesumenii  odore 
descendit,  dicens :  c  Non  veni  iegem  solvere,  sed 
Implere  {Matth.  v).  Oninis,  inquil,  Scriba  doctus  in 
regno  ccelorum ,  siroilis  est  homini  patrifamiUas, 
qui  profert  de  thesauro  suo  nova  et  vetera  (Matth. 


nobis  pro  modulo  nostropennaisunlinstuB,  virtutea 
scilicet  spiriluales,  quibus  si  viriliter  ulimur,  ad  coe- 
iestia  sublevamur ;  sin  autem  ex  desidise  torpore 
deponimus,  necesse  est  ot  in  subripientium  vitiorum 
profunda  mergamur. 

CAPUT  XIL 
]  De  tarra  sive  serra. 

Hiijus  rci  typum  tenet  snrra  [serraj,  raarina  scl- 
licet  bellua  quae,  cum  prolixas  habeat  penuas,  dcox 
ut  videril  navem  velificantem,  alarum  et  ipsa  prav 
cincta  remigiis,  contendil  velificare  post  navem.  Sed 
vix  per  quadraginU  slatiia  in  hujus  cerlaminis  la- 
J  bore  persislens  dcficit,  et  sic  defessa,  alas  iuter  dis- 

jg  crimina  marina  deponil.  Fluctn  itaque  voranto 
compellitur  ut  ad  locum  unde  remigare  coeperat, 
iterumrelabalur.N^vis-plane,  quae  velificat,  sanctam 
Ecclesiam,  vel  unamquamqiie  fidelem  animain  si- 
gnat.  Quae  nimirum  ligno  crucis  evecta,  spumanles 
fluctivagi  mundi  procellas  evitat,  virtutumque  re- 
migie  ad  porlum  perpelur  quiclis  anhelat.  Sed  hane 
sarra  dum  pcrsequilur,  deficit;  quia  niollis  et  dis* 
soluta  quaelibet  anima  fervide  quidem  incipit,  sed  in 
labore  lassescens  ad  perfectionis  liltus,  quod  subiro 
dec»everat,  non  pertingiu  Sunt  enim  afiqui,  qui  dum 
alios  ire  per  boneslae  vitx  tramitem  cernunr,  pio 
desiderio  provocati  post  eos  iter  arripiunl.  Sed  dum 
vel  nimii  laboris,  vcl  inondantibus  cujuslibet  adver- 
sitatis  fluctibus  obmuntur,  protinus  a  labore  de- 

C  ficiunt;  el  sic  ad  similitudinem  sarrae,  unde  veli- 
ficare  co&jierant,  relabunlur.  De  quibus  utique  scri- 
ptum  est  :  t  Vae  his  qui  perdiderunt  sustinentiam 
(Eccli.  ii).  i  Et  vir  sapiens  :  i  Esl  an>icus  sociua 
men&ae,  et  non  permanct  in  die  necessilatis  (EcdL 
vi).  »  Sed  talibus  rectores  Ecclesiarum  impigra  de- 
bent  exhorlatioue  succurrere,  ac  inter  ipsa  saevien- 
tis  procellae  discrimina  fluctuantes  valido  praedica- 
tionum  brachio  roborare,  nt  eos  naufragari  pelago 
6orbente  prohibeanl,  dum  ad  perseverantiae  robur 
inconcussa  constantiae  radice  confirmant* 
CAPUT  XIH. 
De  echlno. 
Quod  echinus  etiam ,  brevis  videlicct  pisciculus, 


xm).  »  Qui  nimirum  prius  reperilur  esae  vermicu-  ^  |nni,itf  qu\  nave8  ingentes  plenis  currentes  velis  im- 


ius;  ille  profecio  qui  dicit :  c  Ego  autem  sum  ver- 
mis,  et  non  homo  (P$al.  xxi). » lile,  inquam,  qoem 
vermis  ilie  signabal,  qui  malutinus  exsiirgcns 
berieram  super  eaput  Jona?  posium  dente  percussit, 
et  arcscere  compulit  (Jonw  uli.).  Pr«ccUenle  q«ip- 
pc  velut  matutino  soie,  Evangelieae  gratiae  Dominus, 
synagoganv,  oi  revera  sterilem  hederam  districtae 
sententiaa  suae  dente  praecidit,  ac  marcescentem 
prorsus  et  aridam  reddidit.  Deinde  phmnix  plurae- 

r«alA     »t    Sn     kAMm     «Umihi     Matlniio    finm*t*    enetAL 


mobiliter  sistit.  Mirum  certe  quoinodo  piscis  pcr- 
exiguus  corpore,  tam  enormem  carabi  molem  vaicat 
inconcusse  compescerc,  ut  tanquam  fixa  radicibua 
videatur  haerere.  Echinus  crgo  figit  in  fluctibus  na- 
vem ;  rector  Ecclesiae  non  confirmet  animas  tenta- 
tionum  inundationibus  fluctuanles?  Sicut  illi,  qui 
dudum  vestigiis  in  pckgo  titiibantibus,  coeperat 
mergi,  sed  ereptoris  meruit  dexlera  sustentari,  di- 
ctum  est  :  c  Et  tn  aliquamlo  conversus  confirma 


773  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  111.  —  OPUSCULA  VAKIA.  776 

CAPUT  XIV.  A  gnam  ei  vicem  ingrata  soboles  non  rependit.  Ejus 


t>e  tigride,  et  quid  mystice  per  eam  inteltigendum. 
Cnjus  utiqne  rei  per  quamdam  similiiudinem  tigris 
indicio  est,  qnae,  sicut  astruitur,  ubi  vacuum  raptae 
sobolis  cubtle  reperit,  pernix  illico  vestigiis  raptorfs 
insistit.  At  ille  quanquam  equi  fugacis  agilitate  pra- 
curral,  agilioris  tamen  ferse  quodam  quasi  volatu  se 
praeverti  posse  non  dubitat :  cumque  nullum  sibi  pa- 
iere  suffugium  conspicit,  hujusmodi  lechnamca- 
piiosa  fraude  molitur,  ubi  feram  sibi  contiguam  de- 
prehendit,  globosam  de  vitro  sphaeram  anle  illius 
oculos  projicit;  al  illa  respiciens  velut  e  speculo 
proprii  corporis  imagine  ludilur,  et  sobolem  suspi- 
catur.  Retenlat  igilur  cursum,  dum  ampfccli  desi- 
deral  foelum  :  sed  ecce  dum  inani  se  frustraiam 


quippe  filii  inox  ut  incipiunt  crescere,  ulrumque  pa- 
rentem  adoritintur  tmanimiier  intpugnare,  qut  re- 
percutientes  eos,  quia  disciplina;  modum  lenere  ne- 
sciunt,  quoduminodo  emdilionis  ferulam  in  gladios 
vertunt,  dum  nimiis  verberibus  filios  interficiunt ;  ter- 
tia  vero  die  super  mortuos  mater  incumbil,  lalini 
•suum  rostro  pereuticns  aperit,  unde  super  exstinetos 
maternus  cruor  instiilat,  qui  protinns  eos  ad  viiam 
incoiumes  snscilat.  Quse  nimirum  res  non  tam 
4gura,  quam  evangelica  videtur  bistoria.  Per  Isaiam 
namque  Conditor  hominum  manifeste  conqueritor  : 
t  Filios,  inquit,  genui,  et  exaltavi,  ipsi  vero  spreve- 
runt  me  (hai.  i).  >  Qui  eiiam  percussus  est  ab  eisv 
dem  reprobis  filiis,  slcut  pelicanus  a  pullis  suis,  sicul 


specie  comperit,  tolis  ad  comprehendendum  equilem  B  per  aliain  scripluram  dicit :  c  Insurrexerunt  in  mo 


viribus  fundit :  sed  dum  slimulis  ire  veJocior  immi- 
net  fugienti,  ille  sphaeram  sequentis  obluiibus  alle- 
ram  objicit :  nec  tamen  seduUtatem  matris  memoria 
fraudis  exciudit.  Nam  tigris  quasi  laclatura  prolem 
cassam  versat  imaginein.  Hoc  itaque  modo  et  ligris 
orbatur,  et  ultio  de  venalore  non  sumitur.  Ut  autem 
hoc  ad  usus  ecclesiaslicos  non  incongrue  transfera- 
lur,  quid  venator,  nisi  praedicator?  Unde  per  pro- 
phelara  dicitur :  «  Mitlam  eis  muitos  venatores,  et 
venabunlur  eos  de  omni  monte  et  de  omni  colle 
(/er.ivi).  •  Et  quid  hic  ligris,  nisi  diabolus  debet  inlel- 
Xigi  ?  Tigridi  ilaque  caluhim  rapimus,  cum  de  mundo, 
qui  est  cubile  diaboli,  conversum  quemlibel  bominem 
ad  sanclitatis  hahilutn  provocamus.  Cum  ergo  spiri 


viri  iniqui  absque  misericordia,  quaesjeruni  me  in- 
terficere,  el  non  pepercerunt  in  faciem  meam  spuere, 
ei  lanceis  suis  vulneraverunt  me.  » 

Pelicanus  aulem  suos  pullos  repercuiiens  perimii^ 
quia  Deus  perversum  populum  gravi  capiivilauim 
atque  bcilorum  clade  percussit.  Sicut  ei  per  prophe- 
iam  dicitur  :  c  Percussisti  eos,  nec  dohterunt;  atlri- 
visti  eos,  et  nolueruni  accipere  disciplinam  (Jer. 
v).  i  Sed  ingratis  filiis  bonum  pro  malo  reddilur, 
cum  ad  vilam  materno  sanguine  revocantur.  Sapien- 
tia  quippe  Dei,  mater  scilicet  omniuui  viyentium»  i* 
eruce  pendens  iatus  aperuit,  sicque  peremptos  ad  vi- 
iam  sacrosancti  sanguinis  sui  profluvio  revocaviU 
Sed  sicut  avis  btijus,  quam  dicimus,  fetus  duritiaqi 


talem  post  nos  tigridem  currere  per  tentalionum  C  exprimuni  ingratae  soboiis;  sic  e  diverso  upupa  figu 

ram  exhibel  pielatis,  Ut  sicut  in  uno  reperit  mens 
discreta  quod  spernat,  sic  in  altero  Christiai»  pte- 
tas  ruid  imitetur  addiscat. 

CAPUT  XYI. 
De  upupa,  aquila  et  fnlica. 
Hae  siquidem  voiucrescum  seutli  gravantur  aelato, 
ut  jam  nec  volare  vaieant  nec  vidcre,  ftlii  parenUr 
bus  snis  pio  compalienles  affeclu,  vetustas  sibi  pen- 
nas  evellunl,  et  eorum  ocuios  aiis  propriis  confovenh, 
ac  lotum  corptis  undique  velut  obliniendo  ac  pat- 
pando  demulcent;  donec  tolo  corpore  renova.i,  pki- 
mis  undique  reflorentibus,  adolescant.  Sic  per  pi» 
prolis  obsequium  lanquam  primo  pubescentes  flore^ 
et  visura  recipiunl  et  voiatum. 
D  Sed  quid  roiramur  upupam  raisericordiae  viscera 
parentibus  eihibeniem,  cum  videamus  et  fulicam  in 
aiieui  quoque  generis  fe.um  raaieraani  extendere 
pieiatem?  Sicut  enim  a  naturarnm  scrutatoribus 
pecliibetur,  aquila,  quae  816  regina  dicitur  avium, 
pullos  suos  coruscantfrus  solis  radiis  objtrit,  atque 


suaruin  argumenla  sentimus,  vitream  iili  sphaeram 
objicimus,  dum  fragiles  sibi  homines,  ubi  suara 
jmaginem  videant,  demonstramus.  Suos  aniem  sibi 
demonstrare,  est  ab  ejus  pesiifera  visione  nostros 
abscondere.  In  suis  aulem  hoslis  anliquus  suatn 
cernil  imaginem,  in  quibus  utique  reperil  propriae 
nequilise  pravitalem.  De  his  nempe  vitreis  homini- 
bus,  ejusque  imaginem  rcfundenlibus,  in  Apocalypsi 
dicilur :  c  Si  quis  adoraverit  bcstiam  el  imaginera 
cjus,  et  acceperil  cbaracierem  in  fronte  sua  el  in 
manu  sua  (Apoc.  xiv),  >  et  reliqua.  Studeamus  igitur 
a  tigride  calulos  custodire,  quos  lulimus;  ut  a  ferinis 
cruenlac  besliae  uberibus  rapli,  lacte  quolidie  ccele- 
tis  eloquii  non  desinamus  recreari,  ne,  quod  absit, 
illud  nobis  valeat  objici,  quod  Pharis?eis  dictum  est : 
4  Vse  vobis,  qui  circuilis  mare,  et  aridam,  ut  faciatis 
unum  proselyium;  el  cum  faclus  fuerit,  facitis  eum 
filium  gehennae  duplo  quam  vos  (Matlli.  xxiu);  i  sed 
id  potius,  quod  dc  se  Verilas  Patri  dicil :  c  Quia  quos 
dedisli  mihi,  non  perdidi  ex  eis  qucinquam  (Joan. 


.   i\~  «..^  «»  i« 


■  •ii    Mim 


amo  «>M*iiAiA  li>ipfiiAa,  nin  lftnftms;  uncue 


777  OPUSC.  LII.  ~  DE  BOSO  RELIGIOSI  STATCS.  773 

per  infirmttatem  lumiurs  ab  Ingenuitate  destituitur,  A  trat,  per  aurem  egreditur;  quia,  ot  iu  fatear,  con- 


generis  haereditatem  quodammodo  inter  ingcnuos 
lilios  non  sorlitur.  Sed  aquilinum  bunc  puilmn  a 
genuinse  prosapiae  sublimilate  dejecluui  plebeia  qua> 
dam  avis,  fulica  videlicet,  quae  Graece  dicitur  pfa, 
velut  adopiivum  suscipit ,  el  tanquam  naturale  inter 
Jiroprios  fetus  clcnienter  enutrit.  Et  boc  modo  quem 
aquila  crudeliler  palernae  fecit  h&reditatis  exsortem, 
Ista  sibi  quasi  maternae  pietatis  intuito  suis  adopla- 
vit  filiis  cohaeredem. 

CAPUT  XVII. 

De  vulturibus  et  mustella. 

Ut  igitur  arma  vlrtutum  in  spiritali  certamine 

constituti  etiam  a  volucribus  mutuemor,  skut  bu- 

manam,  imo  Chrhuianam  obstupescimus  in  fulica 


ceptus  escae  fructum  parit  obedicntiae;  et  quem  cibus 
edendo  velut  concipiendo  delectat,  labor  obedienti» 
quasi  parturiendo  fatigat. 

Aspis  autem  econtra,  quoniam  incantationibus  au- 
res  obturat,  obstinalae  mentis  inobedientiam  signat. 
Nam  cum  eam  ad  os  speluncae  marsus,  ut  egredia* 
tur,  incantal,  ilia  protinus  unam  aurem  terrae  slri- 
ctius  imprimit,  alleri  caudam  velut  impenetrabile 
sufllamen  opponit.  Sicque  dum  vox  venelici  atirium 
ejus  interiora  uon  penelrat,  illa  in  cavea  sua  immo- 
bilis  perseverat.  Hujus  porro  serpentis  mulloruui 
pravitas  hominum  imitatur  exempium,  qui,  dum  bic 
terrena  diligunt,  illic  in-posterioris  vitse  longsviiate 
non  confidunt,  quasi   terram  et    caudam  auribits 


pieiatem ,  sic  eliam  altius  admiremur  fecundam  in  B  »»",  ne  vox  praedicationis  ingredialur,  cpponunt. 


vtihufibus  virginitatem.  Perhibentur  enim  vultures 
caeterarum  avium  more  concubitui  nullatenus  in- 
dulgere,  sed  absque  ulbi  prorsus  masculini  sexus 
admistione  concipere ;  ut,  si  ad  caslitatis  habendac 
munditiam  humana  nos  exempla  non  provocant, 
saltem  de  virginitate  vullurum  prodiens  pudor  im- 
pellat;  nec  tantnm  eos,  qui  ex  hac  fuerint  siupenda 
singiflaritaie  progeniti ,  brevis  vitae  finis  a«gust*t , 
cum  usque  ad  cenmm  annos  longacva  se  eorurn  vita 
producat. 

Apes  etiam  sicut  sunl  immunes  a  coitu,  ita  etiam 
nullalenus  corrumpuntor  in  partu ;  et  sicut  \n  con- 
ceplu  sexus  sexui  non  miscelur,  sic  in  edendis  feti- 
bus  neqnaquam  virginaiis  integritas  violalur.  Non 


CAPUT  XVIII. 
De  atcida  et  alcyone. 
Sed  sicutaspis  eos  exprimit  qui  cor  in  terrenis  ac 
temporatibus  flgunt,  sic  ascida  [asida]  (igurat  eos, 
qui  spem  suam  in  coelestibus  ponuul.  Est  cuim  ani- 
mal  pennalum  quidem,  sed  volare  uon  vaicns ;  est 
etiam  naturaliter  obliviosum  ac  memoriae  viribus 
vacuum ;  et  ideo  nunquam  parit,  nisi  cum  in  astra 
prospiciens  vergilias  jam  surgere  in  superiora  co- 
gnoverit.  iEstivo  itaque  lempore,  juxta  Juuium  sci- 
licet  mensem,  parit,  et  in  soiis  fervore  confidens 
ova  sua  sabulo  vel  arenis  abscondit,  ut,  dum  mater 
sui  fetus  obliviscitur  et  locom  depositss  sobolis  in- 
lercipit  prorsusoblivio,  calor  solis  et  clementia  si- 


enim  vulva,  sed,  ut  ita  loquar,  bucca  sobolem  pro-  c  mul  aeris  ova  confovcant,  ac  veiut  ad  malernae  sc- 


crcant,  et  illibalae  prorsus  el  integrae  ab  omni  cor- 
rnptelae  conlagio  perseverani.  Nam  ore  filios  e  foliis 
legunt,  et  sic  successurae  posteritalis  examen  emit- 

tHlli. 

Sed  cur  nos  virginrlalis,  fecundae  miraculiim  in 
volatilibus  tantum  praedicemus,  cum  in  vilibus  quo- 
que  reptHibus  conceptuin ,  simul  et  partum  non  le- 
vius  admiremur?  Mustella  quippe,  sicut  pbysici  per- 
hibcut,  per  os  quidem  concipit,  sed  per  aurem  parit. 
Cui  profecto,  si  dignum  ducimus  immundis  ac  mi« 
nusculis  rebus  humana  conferre,  congrue  forsitan 
qHosdam  fralres  minus  quidem  jejunantes,  sed  hu- 
militer  obedientes,  possumus  coaptare.  Per  oris 
quippe  conceptum  intelligimus  cibum,  sicut  Yerilas 


dulitatis  accubitum  fetus  erumpat.  Obstetricante 
igitur  sole,  nascuntur  ascidae  pulli,  velut  ipsa  mairo 
desuper  accubante  confoti.  H;rc  Itaque  volucris,  dum 
obliviouis  propriae  conscia  de  se  parilura  diffi  Jit,  ad 
coelum  prius  oculos  erigit,  ut  fctibus  suis  neris  cle- 
meniia  suppleat,  quod  malerna  stoliditas  negat.  Nos 
etiam,  ul  ex  nobis  boni  operis  germen  erumpat,  non 
haesitemus  favorem  divini  Spiritus  de  cceleslibus  fla- 
gilare,  ut.cordibus  nostris,  quce  propria  fatuilas  be- 
betat,  ipse  vires  edendae  salutiferae  prolis  infundat. 
Avis  etiam,  quae  aJcyon  dicitur,  in  edendis  fe.ibus 
mirabiiis  perhibelur.  Et  sicul  illa,  quam  diximus, 
aestivum  qoaerit  in  edendo  calorem ;  sic  ista  bruina- 
Icm  eligil  non  sine  marinis  liltoribus  hiemem.  Bru- 


dicit :  t  Omne,  quod  in  os  intrat,  in  ventrem  vadit,  **  mati  quippe  tempore  in  arena  marini  Uttoris  ova 


ct  in  secessum  einittitur  (Matth.  xv).  »  Per  auris 
vero  partum  signalur  obedicntia,  sicut  scriptum  est : 
t  Popuius,  quem  non  cognovi ,  servivit  mibi,  obau- 
ditu  auris  obedivit  mibi  (PsaL  xvu).  >  Sunt  namque 
nonnuili  fratres,  qui  vel  prae  valetudine  corporis,  vel 

menlis  fraffilitat»  ieinnar*  wiv  Ol  *§  nncciinl    ea.i  *A 


deponit,  cum  videlicet  procellarum  impetus  ferven- 
Uus  in  cumulos  elevalur,  ac  littoribus  validior  flu- 
ctus  iilidilur.  Sed,osupernxdisposilionissiupendum 
valde  miracuium  t  mox  ut  alcyon  super  iittoreas 
arenas  818  ova  deposueril,  quantumiibet  undosiis, 

miirtlalihat  «tl   I  «**»■*«.»«»'» 


,.-. _!--!.»- 


77»  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  m .  —  OPUSCULA  YARIAl  7» 

bescentes  incipiunt.  His  ilaque  quatuordecim  dte-  A  quoquc  Scriplurarum  hi  permanere  possunt,  qoi 


bus  lempns  serenum,  mare  iranquillum,  et  nulla 
prorsuseflhniium  slridel  vcniorum  proceila,  Cujus 
*profccto  lypum  sancta  tcnct  Ecclcsia,  qux  pcr  se- 
jrionnrinm  numcpum  ct  fovct  et  nutril;  quia  quos 
$cr  septiformis  graliac  Spirilus  in  baptismatc  ad  (i- 
dem  paril,  per  cjusdem  Spiritus  dona  ad  sanclae 
opcraiionis  iiicremenla  perducit.  Scd  in  expoucndo 
volucris  hujus  partu  poslponimus  moram  lercrc, 
neet  ipsi  vidcamur  fasiidium  Jegentihus  paruuire. 
Hoc  ergo  ideo  non  cxponcndo  transcurriinus,  ut 
tantuminodo  lcgenlibus  sil  miraculum ,  scd  ul 
altius  considerantibus  Gat  spirilaiis  intelligentix 
sacranicntum. 

CAPUT  XIX.  . 
De  coktmbis,  ihide  et  hyena.  g 

Cohimbarum  quoque  nnn  vulgarc  quoddam  prce- 
bet  nalnra  miraculum.  Cst  cnim  in  ludhc  Anibus 
arbor,  Gra?cc  pcredixion  Iperidexion]  vocalur,  eu- 
jus  utique  fructus  uimis  cst  dulcis  et  valdc  suavis. 
Iu  hujtis  igitur  arboris  gratia  columhx  uon  modice 
dclcclanuir,  cujns  nimirum  eas  fruclus  rclicil  ct 
«umbra  dcfcndit./Felcrriiiius  cnim  draco  ferali  eas 
imManilate  ..per6cquilur,  cl  crucnti  gutluris  bara- 
Uiro  iuhiantc  absorbcre  molilur.  Scd  sicut  columbtt 
ilraconem,  ila  nihilomiuus  draco  formidal  eam, 
quam  praediximus,  arborcm  :  sed  pracipuc  limet 
iiinhraui,  ila  utsi  uinbra  fucrita  partc  arboris  doat- 
tra,  iiie  licct  procui  fugial  ad  siiiislram ;  quod  si 
umbra  ccruitur  iu  siuistra,  ille  vertatur  ad  dcxiram. 


Dco  vivunt;  quisquis  autem  a  fide  vel  rectis  ope- 
ribus  morilur,  corruplus  ac  felidus  a  Cliristi  cor- 
porc,  qnod  cst  Ecclesia,  necesse  estevomatur,  dicenle 
Scriptura  :  c  Quia  lepidus  cs,  incipiam  te  evomore 
ex  ore  mco  (Apoc.  111).  » 

Enimvero,  quia  ab  eo,  qnod  antc  concepcrat,  ca- 
lore  tcpescii,  qunsi  de  viro,  qui  fuerat,  sese  in  fe- 
minam  vcrlit,  ct  hic  hyenac  merilo  couiparalur,  quae 
nonnunqiiam  dc  masculo  in  fcminam,  aliquando  do 
fcmina  in  mascultim  commiilatur,  alque  idco  im- 
niunduni  animtfl  dicilur,  et  ob  id  huinanis  c*ibus 
prohibclor,  dc  qua  per  Jcremiam  dicitur :  «  Spe- 
lunca  byenaehxicdilas  mea  faola  est  mibi  (Jer.tu) .  » 
CAPUT  XX. 
Depanlhera. 

Huic  panthcra  per  divcrsitalcm  natnnc  videtur 
omniiio  contraria,  quod  aninial  calorc  qtiidem  va- 
rium,  scd  spccic  piilchriim  cl  simplicitatis  gralia 
inansuetum,  soli  lanlum  draconi  probatur  esse  con- 
trarium.  H;cc  iiaquc  panthera  ciim  dhersis  se  ve- 
naltniiibiis  refeccril,  mox  in  suo  spclxo  sc  rccipiens 
dormil :  post  triduiim  vcro  refecla  sopore  consur- 
gcns  niagnum  ci.illit  cum  clamorc  rugitiim,  cum 
quo  simul  rugitu  tam  mira  suavitalis  alquc  flagrau- 
lix»  odor  egredilur,  ut  omncs  pigmentorum  vci  aro- 
matmu  specics  vinccre  vidcatur.  Omncs  atitem  be- 
siise  saUuum,  ad  quas  odor  illc  periingit,  ad  eam 
prolinus  coufluunl,  ac  lanue  suavitalis  spirainine 
uVlcclanlur ;  solus  autcm  draco,  cum  voccm  cjus  an- 


Doucc  crgo  cohimkc  sub  arboris  illius  nmbraculo  Q  4;^  njIIU0  lenore  conlrahitur,  ac  subterraneis  il- 


•fucriul  commoratK,  nuliis  cas  crudelis  bestia  valel 
insidiishcdcrc;  alioquiu  si  procul  cas  invenerit,  siue 
ulio  conliadicliouis  obstaculo  rcpcntinus  iuvadit. 
ftos^planc  quibus  siiuplicilas  cohimbina  prxcipilur, 
«uecesse  est  ad  sacrarum  Seriptiiraittm  arborcm  fu- 
gerc,  si  crueutam  draconis  iuiiuii  rabiem  volumus 
evitare. 

Sed  quem  draco  signat,  eumdem  ct  ibis  niliilo- 
niiuiis  indicat.  Est  cnim  volalilc  luridum,  ct  im- 
muiidtim,  et  obsceno  fctei;tiuiti  sordium  squalorc 
polhilum.  Nam  morticinis  scinpercadavcribus  vcsci- 
tur,  el  prope  littora  sivc  inaris,  sivc  staguoium, 
sivc  fluininum  jugiter  commoratur.  Quxril  eniui  si 
quid  putridum,  sivc  corruptum  ab  aquis  cadavcr 


lico  specubtis  occultatur,  ibique  viui  lanii  odtris 
niillaleuus  fcrcus  rigidus  obslupescit,  cl  cffcltis  vi- 
ribus  ac  prorsus  inanis  lauquam  morttins  deficit. 
Ca*tera  vcro  animalia,  quoniam  jucundsc  suavitatit 
odore  pasiuutur,  redolentis  panthcrae,  quocunque 
pergal,  vcstigia  nou  reiinquuut.  Quantis  cxpositio- 
nis  flosculis  hacc  posscl  exubcrare  maloria,  qui  sa- 
cris  vacat  cloquiis  nou  ignorat.  Sed  no*  hinc  quanlo- 
cius  cxpediri  volumiib,  quoniain  ad  alia  festinamus. 
Paullicra  plane  omnia  cupient  interprctatur,  quod  illi 
cougrucre  non  amhigimiis,  qui  dicit :  t  Si  exaltatus 
fueroaterra,  omnia  traham  ad  mcipsum^Joau.  xu).  » 
Varia  cst,  ct  Chrislus  omniuiu  geiUium  est  varietato 
vestitus.  El  quoniam  pauthcra  pulchra  e$t,  ab  ipso 


.cjicitur,utillo,  quiase  timeilluclibus  crcderc,satic- D  nou  dissouat,  de  quo   scriptmn  esl  :  c  Speciosus 


tur;  et  quia,  natarc  ncsciens,  nequaquaui  se  gurgi- 
tibus  audet  immcrgcre,  quihuslibet  imiuundiliis  flu- 
xtu  vomenie  projeciis  aviditatis  sure  rabiem  conlciW 
tus  cst  satiarc.  Scd  quem  aies  iilc  designat,  qui  fa- 
mis  rabie  flucluutB  exlrcma  circmndal,  819  "»si 
iitum  de  quo  Pctrus  ait  :  «  Quoniam  adversarius 
no^ler  diabolus,  tanquam  leo  rugiens,  circuit,  qme- 
rcns  quem  devoret?  >  (/  Pcir.  v.)  Quid  aquis  cjecta 

PflilavPM    nicninm        ii!t!  tv..<«.wlA      nA     nmMUn   e!n>itifl_ 


forma  pra?  filiis  hominum,  diffusa  cst  gralia  in  la- 
biis  luis  (PsaL  xliv).  i  Et  sponsa  in  Canticis :  <  Kcce, 
inquit,  tu  piilchcr  cs,  dilccte  mi,  et  decorus  (Cant. 
i).  i  Quod  vcro  mansuctum  esl  animal,  et  de  Cliri- 
sio  perlsaiam  dicitur ;  c  Gaude,  cl  iaetare,  fllia  Sion, 
prsdica,  820  ftiiallioriwalcin,  quoniam  rex  tiuis 
veiiit  maiisuctus  et  salvans  (Isa.  lxii).  i  Qui  dum 
dicil  ;  c  EgociUim  iiabeo  nianducare,  queni  vos 

iiAii«i!lie   (l.irtn    * W  •    •   Hnmnint   nttiltitfilnrit  rAtmliitnv 


781  OPUSC.  LH.  —  DE  BONO  RELIGIOSl  STAT03.  78* 

nem  enim  terram  exivlt  sonus  eorum,  ei  in  Anes  A  per  circulum  quadraginla  dienim  totidemque  no- 


orbis  ternc  verba  corum  (Ptal.  xvm).  •  Qui  ctiain 
dicit :  c  Deo  aulcm  gratias,  qui  dcdit  nobis  vicloriam 
in%  Christo  Jesu  Domino  nostro;  ct  odorem  nolilias 
6ii9e  nianifcslavil  per  nos  in  omni  loco,  quia  Christi 
bonus  orfor  sumus  Dco  in  iis  qui  salvi  Aunl,  et  in  iis 
qui  pcretint;  atiis  qiiii!eui  odor  inortis  in  mortem, 
aliis  odor  vilae  ad  vitain  (//  Cor.  n).  »  llic  est  igitur 
odorspirittialis  gratkc,  liaec  fragrantia  salulis  Iiuinanae 
qnam  puulhera  ccelcstis  eructat,  ut  ad  se  feras  silva- 
runi,  hocest,  geulium  mulutudinem  trahal.  Solns  au- 
teui  draco  in  subterrauex  scrohis  vorffgittcin  nicrgi- 
tur,quia  veteruosus  hoslisqui,  juxla  Joaiiucui,  iliciiur 
diabolus  ctSalanas,de  cocloprojeclus,  atque  in  abysso 
esl  supernac  senieulix  caleua  ligatus  (Apoc.  xxi). 
CAPUT  XXI. 
De  talamandra,  dorcade  et  lynce. 

Salamandra  quoquc,  ticel  cxigua,  mirahilcm  fertur 
haberc  naturam,  adeo  ut  si  casu  aliquando  iu  igne 
niergitur,  oninis  ignca  vis  laiiquam  iuuiidanlis  aqua» 
profluvio  protiuus  cxslingiialtir.  £t  ut  quid  pcr  hoc 
figurelur,  chiceat,  humilitas  palietithe  rcpriiuit  flain- 
niivomum  hominem  a  fervore  vinilictac. 

Dorcas  cliam  ,  qua».  Laiinc  caprca  dicilur,  non 
inulile  convcrsalioni  nostrcc  n.iturae  propriac  pnetct 
txeniplum.  Ihcc  habitans  in  cacumiuibus  lnontium 
vim  habct  non  modo  sublililer  vidcndi,  scd  ct  mira- 
biiiter  discerncndi;  ila  ul  iu  longinquis  ac  procul 
remolis  regiouibus  hoinincs  vidcat,  el  vcnatores  an 
vialorcs  siut  sagacilcr  dcprehcndat.  Nos  quoquc,  si 


ctium  nullo  prorsus  cibo  reflcitur,  sed  jugis  incdix 
continentia  maceralur.  Sic  nimirum  quo  magis  ma- 
cilcnu  corpus  ejusariditateconstringilur,tanlopellts 
cjus  squamosa  iaxatur;  ct  dum  caro  a  sua  corpu- 
leutia  dcflcit,  pellis  effcta  follescit :  deinde  vcl  hia- 
tum  durae  lcrirc  vel  scissuram  lapidis  quajril,  ac  per 
illius  anguslias  sc  suffulcieiis  transit,  sicque  pcllcin 
penitus  cum  scncctute  dcpoufl;  mo\  ilaquc  fll  novus, 
cui  Minul  et  virius  rcparaluret  visus.  Nos  cliani  s"i 
aliquando  a  jtiveuili  suucti  dcsidcrii  fervorc  tcpesci- 
nuis,  cl  dissolubu  viia*  scnio  caligamus,  per  arctac  poc- 
iiitcntfcjc  transcamusanguslias,  ul,  duni  velercm  exte- 
rioris  concupisccnlix  dcponiinus  pcllcm,  ad  pi  istinain 
rcdcamus  inleriorls  hominis  uoviialein.  Esl  et  alia 
B  nalura  serpcnlis,  quia  cum  bibcrc  concnpiscil  auic 
venenum  cvouiit,  bausta  vcro  sufllcientcr  aqua,  ad 
iocuin  ubi  votnucrat  rcdit,  voinituniquc  rcsumit. 

Prcshylcr  quidam  retulil  qtiia  sub  oculis  cjus 
scrpcus  iu  lapidc  vomuil,  dcindc  festinus  ad  foutein 
bibilurus  irrepsil,  scd  dum  illo  pcterci  fontem, 
icvolvil  prcshylcr  lapidem ;  revcrsus  autcm  serpens, 
dum  veiieuuiti,  quod  rcsumcret,  non  invcnit,  huc 
illucque  pcrquircns,  prolinus  cxspiravit.  Nos  cliani, 
cum  coclestis  cloquii  flucnta  dcsideramus  haurire, 
per  conaliim  purac  coiilcssionis  omnia  vitiomm  et 
lapsuum  vcncna  debemus  cvomcrc.  Sed  absit  ul 
rcvcrtaniur  ad  vomilum;  qttia  non  pcr  lcrram  cum 
scrpciilibus  rcpcrc,  scd  ad  ea  quac  suisum  suut 
(Colo&t.  iij)  prajcipiniur  feslinare.  IJIucl  cst  prcclerea 


lcrrena  dcscrcnles  cxcclsa  mcnlis  arce  subniliinur,  *•  ingcnttuiu  ac  valdc  nobiliits  in  serpcnte,  quod  clict 

lur  quia  fugit  homincm  uudum,aggreditur  mordcre 
vcstittim.  Ac  si  fortis  quisque  bcllator  invadal  artna- 
ttiui,  vcrealur  incrmem.  Non  vis  crgo  limerc  diabo- 
luin?  lcrrcnarum  rcrum  le  veslihus  cxnc.  Vcstitus 
cs?  cingcntcm  colubrtim  perhorrcscc.  Vis  ad  ser- 
pcntis  excmphim  uavtis  tieri,  et  ianguentis  animas 
scnectutcm  in  pubcscenlis  adolesceulix  reflorere 
decorem?  jcjuna  cum  scrpcnlc  pcr  quadragennri! 
tcmporis  citculiim,  hoc  csl,  a  carmilibus  dcsidcrlis 
tctnpera  per  omnein  htijus  vitae  dccurstim.  Natn  ct 
idcm  serpens  qtianla  sitjcjunii  virtus  ostcndit,  quia 
mox  ui  sputtim  jrjtiui  hominis  gustat,  protinus  in- 
tereuiplus  cxspirat.  Non  ergo,  tcrve  Dci,  te  pigeat 


ad  discernendos  spiriius,si  ex  Deo  siut,  per  diviniitis 
impcusam  dlscretionis  gratiam  suhlcvaniur;  titrum 
scilicet  lanquam  vialorcs  uos  ad  palriam  diriganl, 
an  sicul  vcualores  ad  suLslralos  lcntatioiium  sna- 
ruin  laqueos  cl  objectos  insidiarum  casses  impcl- 
Ianl. 

Lynx  qnoque  tam  incomparahilc  visus  acumcn 
hnbet,  ut  non  modo  quodlibet  corpus  solidum,  scd 
ct  lapideos  paiictcs  pcnclrcl.  Quod  niiuirum  hoc 
modo  probatur,  quia  si  lynx  ex  una  parielis  parte 
consislil,  caro  vcro  ailriiisectis  ponilur,  lanquam 
nihil  iniersit,  ad  eam  protinus  inhiat  atqne,  ul  silii 
pncbcalur,  anhelat.  Si  crgo  mulum  pecus  V>m  vivax 


intuitiis  acumcn  habet,    humaiuc    mentis   intima  »*  KJmiare,  ut  morialur  ille  qui  tc  cibo  lurgidum  nili 

Deus  omnipotens  quanlo  profundius  vidcl?  «  Vivus      — --»—•—'—    -,--- -■-         « 

cst  enim  senno  Dei,  el  ctlicax,  et  peneirabilior  omni 

gladioancipiii;  pcrlingcnR  usque  ad  divisionem  ani- 

mac  ac  spiritus,  compagum  quoque  cl  medullartim, 

ct  discretor  cogitalionum    et  inlcntionum  cordis, 

clnullacrcalura  est  82J  invisibilis  in  conspcclu 

Dei :  omnia  autem  nuda  et  aperta  sunt  oculis  eius 

(Uebr.  iv).  J 

CAPUT  XXII. 

De  ttalura  terpenium. 


<Jn  J  «. 


tur  deglutiens  absorbcre.  Serpeus  praelcrca  tolum 
corpus  iclibus  vcrberaiuis  exponic,  solum  captit  abs- 
condit.  Tu  quoquc  in  pcrsccutionihus  constilutus 
Chrislum  inira  menlis  arcana  reconde;  corpus  vcro 
tutim,  si  res  exigit,  persequentium  manibus  trade. 
822  Esse  quoque  viperarum  gcnus  crediiur, 
quod  si  hommcin  niordeat,  totum  corpus  cjus  ui  vi- 
ms  vertat.  Propicrea  quoddam  aliud  esse  viperinum 
genus  asscriiur  lam  acris  veneni,  ul  si  qua  avis 
super  illud  volare  contigciit,  exhalantis  virtuie  fe- 


m  b.  PETRl  DAMIAKV  0PP.  TOMUS  SEU 

Inmcn  ctrnis  amiterat,  ekaritate  simul  et  patientia,  A 

«fiiasi  duobus  in  aninra  facie  ocuKs  resplendebat. 

CAPUT  XIV. 

Vbi  seriptor  ea  qua  dieta  sfiitl,  hamili  satisfaetiom 

conetudu. 

Saperiora  tibi,  Teuze  pater,  ex  epistola  propo- 
joi,  ul  desinas  de  siugulurilate  lumescere;  istud 
aulem  ideo,  ut  discas  juniorum  frairum  etiam  o£ 
fensas,  si  forte  contigerint,  scquaniraitcr  loierare; 
nimirum  quod  rooribus  tuis  du&i  maxiine  necessa- 
rium,  hoc  in  disputativa?  narrationis  ordino  servavi 
eonsequenter  extremum.  Jam  igitur  ab  iiia  rigida 
niinis  et  torosa  meiUis  luae  animositate  compesce, 
leque  in  palientia  curo  Cratribus  tuis  et  bianda  cha- 
ritate  compone.  Quisquis  enim  per  feralitatom  aroi- 
cis  suis  contubernalibus  non  concordat,  ferarum  p, 
more  solus  necesse  est  ut  beslialiter  vivat.  Qui  ergo 
Redemptoris  sui  discipulus  uon  dedignatur  extstere, 
discat  se  milem  proximis  suis  et  bumilem  exhi- 
bere ;  c  Discite  a  me,  inquit,  quia  mitis  sum  et 
bumiiis  corde  ( Mallh.  xi)« »  Qui  denique  sancti 
Spirilus  lemplum  esse  desiderat,  ut  id  ipsum  repe- 
tam,  ab  bumilitate  simui  et  quiete  mansuetudinis 
oeu  rcredut.  Ait  enim :  c  Super  quem  requiescet 
Spiritus  roeus,  nisi  super  humilemet  quietum?  i  (l$a. 
lxvi.)  Non  igitur  eorum  animos  verbositatis  quae- 
aliooibus  pulses,  non  eos  tanquaro  torvjje  cer- 
vicis  taurus  cornieibus  venliles;  ne  dum  a  te  fu- 
gitur,  Ulutl  in  lui  opprobrium  jaeuletur,  quod  de 
bove  cornupeta  antiquitus  dicebatur : 

FeDom  habet  iu  oorou  (38).  Q 

Tranquilium  ergo  te  et  quietum  cunctis  v4denlibus 
exbibe;  et  praecipue  bis  qui  ex  Deo  sunt,  omni  le 
obedientia  et  bumiUtate  substerne,  ul  qui  in  te 
Cbristum  quxrunt,  Christum  eonsequenter  inveniant ; 
et  in  mansueiudine  quam  exlerius  viderint,  ipsum 
auctorem  iiiansuctudinis  altius  iu  menlis  twe  soiio 
prajsidere  depieheudant.  Plaue  si  pectus  tuum  arca 


PARS  !K.     -  OPU9COLA  tARlA.  7<N 

Dei  est,  bleui  piwecto  dignum  est,  non  in  eosota 
sit  virga  qwe  feriat,  sed  et  manna,  quod  in  fra- 
tentae  801  mentis  palato  dulccscat;  nec  in  eo  zelos 
stt  amaritudinis ,  qui  deterreat ,  sed  zelus  potios 
eharilatis,  qui  salnbriter  corrigat.  Sicque  correptio- 
nis  aculeus  vulnus  delinquemium  pungat,  ntet  man- 
suetudinis  oleum  leniori  quodam  fomentodemulceat. 
Verum  nos  dura  aediflcationis  fraternae  studio  arden- 
tcr  insislimus,  morium  epislohe  supcrgressi  sumus; 
Ideoque  eliam  tituloscomra  morem  epislote  singulis 
qutbusque  periochis  congruenter  affiximus,  ne  laci- 
ntosi  stjltsatiefatemlectorisanimo  gignere  virferelur. 
Nunc  igitur,  dilectissime  mi  pater  et  domine,  pe- 
dibus  tuisme  protinus  [f.  im>slratus]  advolto,  fa- 
sisque  lacrymis  venioin  humililcr  peto  :  vidclfcet  ut 
ori  meo  elementer  tndulgeas ,  et  me,  qui  tihi  au- 
dacter  insuggHlare  prsesumpsi  a  charitatis  luae  dul- 
cedine  non  repeYIas,  dttmmodo  nempe  baec  quae  su- 
perius  comprehensa  suut,  saluhriter  admittantur. 
Ego  non  abnuo  satisfactiouis  802  gralia,  el  nudas 
fcrutoe  vestne  scapulas  subdere ,  et  de  caetero  pater- 
ntssanctitatis  vestrae  legtbus  reverentcr  obtemperarc. 
Spero  autem  quod  et  haec  mea  vobis  noti  erit  in- 
frttctuosa  correptio;  quia  dum  menti  vestrae  tam 
sellicet  gravi ,  tam  matune ,  tam  certe  sanetae  ama- 
rum  forte  sapit,  quod  ausu  junioris  arguitur,  in  vo» 
bismetipsis  liquido  polestis  addiscere,  quid  vobis 
dura  loquentibtis ,  de  alieno  debeatis  corde  senttre. 
Rogo  autem,  venerabilis  pater,  ut  pro  me  peccalore 
semper  orarc  digneris.  Quia  aotem  faciem  vestrom 
«Jteriug  in  hac  vita  visurum  me  esse  nou  spero,  di- 
viiiam  deposco  clementiam ,  tit,  soluto  militise  cin- 
gulo ,  sic  nos  in  mutuos  repracsenlct  aspectus ,  qua- 
tenus  et  unum  supenun  videllcet  fiterusalem  ascri- 
batur  emeritis  municipium,  et  sociaHs  in  utruinque 
procedat  recempensatio  meritorum. 

Sit  nomen  Domini  benediotum. 


(48)  De  poetis  hoc  dici  lltigit  Uoratius  acrm,  i,  sal.  4. 


803-804 


OPUSCULUM  QUINQUAGESIMUM  SECUJSDUM. 


DE  BONO  RELIGIOSI  STATUS  ET  VARIARUM  ANIMANTIUM  TRQPOLOGIA. 

AncimENTUii.  — Hac  epistola,  cttm  in  ipso  statim  exordio  depravatos  bominum  morcs,  et  calamilosum 
suorum  temporum  statura  deplorasset,  illorum  felicitatem  extollit  qui,  tempestales  saeculi  fugientes,  ad 
tutissimum  religioiiis  portum  confifgerent.  ttuoin  genere  Casinenses  monacltos  praecipue  admiratur  t 


765 


OMJSC.  Uf.  -  DE  BONO  RELIGIOSI  STATOS. 


766 


cordia  *  et  non  esl  acienlia  Dei  iu  terra.  Malediclum,  A  quftui  non  phri,  aruit  (Ajum  iv).  #  Cordi  qstppa 


ct  inentlacmm  ,  ei  homicidium ,  et  furtum ,  et  adul- 
lerium  inundaverunl  (Osee  tv).  i  Et  quia  haec  non 
inoilo  principalis  censura  non  repritntt,  sed  fieri 
cum  favorabilis  assensus  exsukatione  permittit;  el  * 
ex  eo  risus  excutitur,  ctii  noo  modo  gemitus,  sed  et 
ftiror  et.  impaiieutia  dibebatur;  recle  per  eumdem 
praphelaiu  posiinodum  dicitur  :  c  In  malilia  sua  ke- 
tificaveruiil  regem ,  et  in  mendaeiis  suis  principes  : 
omnes  adulterantes ,  quasi  clibauus  suceensi  sunta 
coquente  (Osee  vn).  i  El  quoniam  ardor  avaritiae, 
sive  luxuria?,  prius  tanquam  laquearia  domus  atque 
trgilla  principes  corripit,  deindo  per  subjectos  sese 
velui  per  pianiora.  djffundit;  paulo  posl  addidit  : 
t  Omnescalefucti  sunlquasicJibaiius,etdevor«iverunt 
jmlices  suos;  oinncs  reges  eomim  cecideruut,  noii  est  jj 
lu  eis  qui  chunct  ad  ine  (Ibtd.).  > 

Et  quia  bono*  principes  malus  popuhis  non  me- 
retur,  atque  ideo  totus  mundus  velut  iiuuni  corpus 
continuaia  criniinum  coutaminalione  perfuiidiliir, 
divina  vox  per  propbelam  exprobrat,  dicens :  <  Ubi 
cst  rex  tuus,  isracl,  maxime  nunc  salvet  le  in  om- 
nibus  urbibus  tuis;  et  judices  tui,  de  quibus  dixisti : 
Da  mlkt  regein  et  principes  (Osee  im).  t  Ubi  et 
piaesio  subjungitur  :  <  Dabo  tibi  regem  in  furore 
xneo9et  aufcram  iu  indignatione  inea  (Ibid.).  i  Unde 
fil  ut  dum  mundi  principes  non  jura,  sed  lucra 
coAservanl ,  subjectos  quoque  prociives  in  maluni 
nulla  iegaiium  sanctionum  censura  refrenet.  Hoc 
mundus  uostro  tempore  patitur,  quod  per  isaiam 


terrena  atque  carnaiia  veJut  acstu  squaletttia  dior 
tunue  siccitatis  arescunt,  qtise  Auenta  superns  gratue 
eompunetuMiis  imbribus  non  inAiiHJiiHt.  De  qua  vi- 
delicct  terra  divina  vox  ait :  <  Mandabo  nubibus  ne 
pluant  sitper  eam  imbres  (ha.  v).  i  Al  cenlra  do 
inente  illa ,  qtiae  Dominum  veraciter  sitit,  quje  fou- 
tem  sapieiitke  iudefieienti  desiderio  ooncupiscit,  per 
Isaiain  dicitur:  <  ECfundam  euim  aquas  super  sitieu- 
tein,  et  fluenta  soper  aridam.  EJfuiidam  spiritum 
uieum  super  semen  tuum,  et  benedictionem  meam 
ftuperstirpem  tuam,  et  germinabunt  ih  te  herbas, 
quasisalices  juxu  praeterfluenies  aquas  (/m*.xliv).> 

CAPUT  II. 
Qttod  monatteria  tivarxa  sunl  aninarum. 

Cum  ergo  vos  omnipotens  Deus  mundo  subtraxii 
ac  sub  inonastica  sibt  disciplina  servire  constituil, 
quid  aliud  fecisse  cernitur,  quam  velut  olim  in  ca- 
tadrsmo,  de  multis  pereuniibus  vos  paucos  elcgit,  ao 
in  bitummaue  arcae  laUbuluro(Ge».  vn),  ut  viveretis, 
ntduxit  ?  Claustrum  quippe  monasterii  vivarktm  es* 
aniinarum.  ibi  qttippe  vivunt  pisces,  qai  juxta  Iegis 
edicta  pennuias  habent;  atque  ut  in  corpus  Cbristi 
traitsferanttir,  Israelitarum  mensis  delicias  prxbent. 
Pisces  quippe  qui  squamarum  pennulas  liabent,  dart 
ftallus  eliam  super  aquaa  solent.  Quid  ergo  pennatif 
piscibus  nisi  electae  animae  figuraniur,  quae  profecto 
solse  in  coelestis  Ecclesise  corpus  traoseunt ;  quia 
modo  virtutum  pennults  fuil»,  saltus  dare  percoe- 
leste  desiderium  sitiont,  ut  superna  per  contempla- 


(Jicitur  :  <  Omne  caput    languldum  et  omne  cor  C  tionem  appetant,  quamvis  in  seiiietipsas  iterum  e» 
moerens;  a  planta  pedis  usque  ad  verticem  non  est 
iu  eo  sanitas  (Isa.  1).  i 

CAPUT  PRIMUM. 

Quod  reiigioti  quanotet  sunt  de  lupi  faueibus 
ereplce. 

Quamobrem  summopere  curandum  vobis  esl,  di- 
lectissiini,  ut  immensas  Deo  gratias  jugiler  referatis, 
qui  videlicet  hoc  tempore  de  mundo  eslis  electi,  quo 
conslal  iu  eo  quempiam  diflicile  posse  salvari.  lm« 
oleslis  enimquod  per  Zachariam,  Dominovociferante, 
precipilur  :  <  0,  o,  fugile  de  lerra  Aquiionis  (Zach. 
n).-i  EjL  rursum  :  <  0  Sion,  fuge,  quae  habitas  apud 
flHam  Babylanis  (Ibid.).  %  Quibus  niinirum  Verilas 
dicit :  4  Ego  vos  ciegi  <]p  mundo;  et  quia  de  mundo. 
nonestis,  proplerea  odit  vos  mundus  (Joan.iv).  i  D  mis  et  indivisae  charitatis  igneconflaU  spirilaliuro 


mortaii  carne  relabantur  ?  Ciaustruin  ilaque 
sterii  uirum  gurgustium,  sive  vivarium  piscium  so- 
iummodo,  sicut  dictum  est ;  an  etiam  caplabuluia 
coeiestium  pecorum  vei  certe  aviarium  volucrum 
per  spiritalem  intelligentiam  rectius  possumus  ap- 
peUare  ?  Uanc  deniqoe  triplicem  animalium  speciem 
ponit  Psaimista  cum  dicit :  <  Pecora  campi,  volucrea 
coeli,  et  pisces  maris  (PsaU  vm).  i  flanc  et  Oseo 
propheu  commemorat  cum  ait :  <  ln  bestias  agri, 
et  in  volucres  coeii,  sed  et  in  piscea  maris  congro- 
gabuntur  \fitee  iv).  i  Quo  igitur  Iiorum  trium  vo- 
cabulo  cceoobium  rectius  exprimetur  ?  Sed  ut  liquido 
cernitur ,  universa  haec  tria  vocabuia  ciauslro  dmh 
nasterii  procul  dubio  congruunl,  dum  in  eo  unani- 


Nam  velut  si  fcrox  bestia  pecus  invalidnm  raorJicus 
apprehendal,  pastor  aulem,  vcl  unum  membrutn  do 
faucibus  furiose  deglutientis  educat;  iu  vos  Christus 
deore  cruenli  prxdoiiisfiO^eripuit,  dum^  pereunte 
mundo,  in  obsequium  vos  sui  famulatus  aliegit. 
llinc  est  quod  per  Auios  prophetam  dicitur  :  <  Quo- 


animaliuro  diversitas  conlinetur.  ibi  quippe  spiriU- 
ies,  sicut  dictum  esl,  vivunt  pisces,  sacrarum  Scri- 
plurarum  fluentift  jugiter  innaUnles*  Nisi  enim  es- 
aet  spiritaie  gurgustium  ,  ubi  uon  terreui,  sed  806 
coelestes  pisces  spiriialiter  vtvereni,  nequaquara 
Doininus  ad  6.  iob  de  typica  Behemolb  peHe  dixis- 


.  -  j.  ^;   .._ 


.  %i :a  i i.k!-  , 


767 


8.  PETRl  DAHIANIOPP.  SEU  TOMUS  PARS  111.— OPUSCULA  VARIA. 


763 


et  pardus  cum  bado  accnbabit ;  vitulus  et  leo  et  A  sublililalis  ingenium.  Nam  cum  a  venatoribus  quae- 


ovis  siinul  morabuntiir  (liai.n).  »  Nain  persancUe 
eharhaiis  viscera ,  lupus  cum  agno  habitat ;  quia  i* 
qui  iu  saeculo  raplores  fuerunt,  cum  mansuetis  ac 
mitibus  in  pace  conquiescuiil.  Et  pardus  cum  haedo 
accubat,  quia  is  qui  peccatnrum  suorum   maculis 
varitts  fuit,  cum  eo  qui  se  despicit  ac  peccatorem 
fatetur  lnimiliari  consentit.  Vitulus  aulem,  et  leo, 
et  ovis  pariler  coinmorantur ;  quia  et  is  qui  per 
conlritum  cor  ad  quolidianum  se  Deo  sacriGcium 
praparat ;  et  aiius  qui  tanquam  leo  ex  crudelitale 
•  saeviebat ;  ct  alter,  qoi  velut  ovis  innoceniiae  suae 
simplicitate  perdural,  in  caulis  sanctse  Ecclesiae  cou- 
venerunt.  lbi  quoque  coeii  sunt  voiucres ;  ii  nimi- 
rum  qui  virtutum  pluinis  sese  in  ardua  sublevant, 
ac  terrena  quselibet,  et  sub  se  transire  de  suae  men- 
tis  arce  prospeclant.  Dumque  per  terrena  repere 
sub  carnali  concupiscentix  jugo  despiciuut,  liberta- 
tem  aeris  petunt,  seseque  ad  coelestia,  iibrata  men- 
tis  contcniplaiione,  stispenduiu.De  quibus  nimirum 
volucribus  Donunus  in  Evangelio  loquitur,  cum  gra- 
num  sinupis  in  arborem  crevisse  testatur:  i  Cum 
autem   crcverit,  iuquit,  majus  esi  omnibus  oleri- 
.  bus,  et  tit  arbor,  i;a  ut  voiucres  coeli  veniant,  et 
habitent  in  ramis  ejus  (Matth.  xm).  i  Nec  mirum  si 
et  pecoribus  agri ,  et  voiucribus  coeii  ac  piscibus 
maris ,    liomo  per  figuram  spiritalis   inielligeutiae 
comparelur,  cum  et  ipse  tiomo,  propter  quem  scili- 
cet  csetera  creata  sunt ,  omnis  creatura  dicatur  . 
i  Euntes,  inquit,  in  mundum  universum,   praedicate 


rilur,  eorum  proliuus  odoreconcepto,  ut  pcrsequeri- 
tium  se  deludat  indagincm,  versutae  struit  fraudu- 
lentiaenovitaiem.Caudam  quippe  per  terramtrahens, 
vestigia  sua„  dum  graditur,  operit ;  sicque  venan- 
tium  iaqueos,  ne  capiatur,  evadit.  Veuatores  plane 
hominum  iniqui  sunt  spirilus,  qui  nimirum  venato- 
rum  more  carnes  quaerunt,  dum  quoslibet  bomines, 
utcarualitcr  vivant,  immaniler  perscquunlur.  Sed 
quisquis  ad  illum  leonem  pcrtinel,  de  quo  per  Jacob 
dicilur:  c  Catulus  leonis  Juda,  vcnaloris  odorem 
concipit,  quia  versuli  bostis  insidias  deprehendit 
(Gen.  xlix).  »  Cujus  videlicet  odorem  argute  conce- 
perat,  qui  dicebal:  c  Non  ignoramus  astulias  ejus 
(II  Cor.  n).  i  lllis  econlrario  ignoranlibus,  de  qui- 
B  bus  Joannes  dicil:  c  Qui  non  cognoverunt  altitudi- 
nein  Satanae  (Apoc.  n).  t  Hic  etiam  vestigia  sua 
canda,  quiepostrema  pars  est  corporis,  operit;  quia 
Yilae  veteris  pravilatem  tegmine  novse  conversa- 
tiouis  abscondit,  sicut  dicitur :  c  Beali  quorum  remis- 
sx  sunt  inii|uilates,et  quorum  lecta  sunt  peccata  (P$al. 
xxxi).  >  Elalibi: « Remisisiiiniquilalemplebi  tuae; 
operuisti  omnia  peccataeorum^a/.  lxxxiv).i  Sic 
igitur  impressa  vesligia  cauda  leonis  operit,  cum 
velerem  vilam  posterioris  rectitudiuis  legumentum 
•bducil  (Prov.  xxvin).  Ad  hoceliam  perliitel,  quod 
idem  leo  cibum  fastidil  hesiernum,  et  escae  propriae 
reiiquias  aversatur.  Et  lu,  o  homo,  eo  quo  saliatus 
fueras,  prorsus  abborre  peccatum,  ne  tanquam  ca- 
nis  reverli  videaris  ad  vomilum  (//  Petr.  n).   Adde 


Evangelium  omni  crealurce  (Marc.  xvi) :  »  Nam  et  ^  4uta  1°°  apcrtis  oculis  dormit;  sic  el  tu,  sicquiesce 


naturales  actus  pecoruni  per  spiritualem  intelligen- 
tiam  reperiuntur  in  rooribus  iiominuin;  sicut  etin 
bominibus  aliquid  tiivenitur,  quod  ad  officia  perti- 
neat  angeiorum.  Rernm  quippe  conditor  omnipotens 
Deus,  sicut  terrena  quaeque  ad  usum  hominum  con- 
didil;  sic  eliam  per  ipsas  naturarum  vires,  elne- 
cessarios  motus,  quos  brutis  aniinalibus  indidit, 
homineui  salubriter  iuformare  curavit.  Ut  in  ipsis 
pecoribus  homo  possil  addiscere  quid  imitari  debeat, 
quid  cavere,  quid  ab  eis  mutuari  salubriter  valeal, 
quid  rile  contemnat :  quatenus  dum  a  rebus  quoque 
ratione  carentibus  Jiomo  rationalis  inslruitur,  ad 
«nctorem  suum  per  viam  sapientis  caute  semper  et 
inoffienso  tramite  gradialur.  Sed  ut  liquidius  valeat 
elucere  quod  loquimur,  non  gravemur  aliquas  liic 
animalium  naturas  apponere;  et  qualiter  huma- 
nis  congruant  moribus,  slrictim,  ac  prout  epistola- 
fis  brevitas  palitur,  hrcviter  imUnare.  Nec  taroen 
ut  experli  simus  hujusmodi  nobis  pcritiani  arroga- 
mus;  sed  id  duntaxal  quod  ab  his  qui  rimandis  re- 


sopitus  a  mundo,  ut  pervigiles  scmper  oculos  ha- 
bere  perseveres  in  Domino.  Sic  dicitur  :  <  Ego  dor- 
mio,  et  cor  meuin  vigilat  (Cant.  v).  >  Leaena  mor- 
tuum  parit  catulum.  Qui  profecto  per  triduum  mor- 
tuus  perseverat,  dooec  tertia  die  paier  ejus  adve- 
niens,  in  faciem  ejus  insufflat,  sicque  viventem  ce- 
ieritercxcilal.  Conlemplativa  quoque  lcvitaabboc 
mundo  moriuum  parial,  cui  Paler  omnipotens  spiri- 
lum  suae  viviflcationis  immitlat.  Et  hoc  modo,  qui 
catuium  leonis  de  tribu  Juda  die  tertia  suscitaverat ; 
te  quoque  inler  fidei,  spei  et  charitatis  triduum, 
non  mundo,  sed  sibi  vivenlcm  reddat,  ui  libera  cum 
Apostolo  valeas  voce  cantare  :  t  Vivo  autem,  jani 
non  ego,  vivit  vero  in  me  Cbrislus  (Galat.  11).  » 
»  CAPUTIV. 

De  authalopo. 
Aulhalopum  [anlaplon  vcl  aptalon]  quoque  acer- 
rimum  nimis  et  violentum  est  animal,   adeo  ut  ne« 
illi  venalor  accedere,  nec  persecuior  quisquam  au- 
deal  propinquare.  Habct  autem  longa  cornua  in 


76*3  OPUSC.  Ul.  -  DE  BONO  RELIGI031  STATUS^  77* 

educcre,  raagnls  incipil  vocibus  exclamare.  His  cx-  A  tu  in  vires  te  proiinus  erigc,  ac  decsse  libi  luxu 


cilaius  clauioribus  venalor  acourrit,  eumque  dum 
propriis  nexibus  arclalur,  occidii.  Tu,  serve  Dci, 
qui  duobus  es  Teslamenlis  admonilus,  quasi  lolidein 
cornibus  inviclc  munilus,  quibus  nimirum  el  lemct- 
Ipsum  inviolabili  valeas  luitione  prolcgcre,  ct  ad- 
tersanles  spiritus  robustissime  veutilare;  postquaoi 
Deuro,  fonlem  scilicet  vivum,  lauiabililer  sitire 
eoepisti,  postquam  magni  Enpbratis,  iJ  est  ccelestis 
eloquii  fluenta  bibisli,  nolijam  causaniin  sxcularium 
vacare  negotiis;  noli  te,  velul  petulcum  animal, 
voluplatum  carnalium  irrclire  virgullis;  ne  dum  le 
luec  suis  ncxibus  obliganl ,  repente  nequissimus 
adversarius  impelat  ac  lelhale  vulnus  tauquam  iin- 
probus  venalor    infligat.  Excilal  enim  venatorem 


riandi  maieriam  lestones  oslende,  dicens  illi  :  Cnr 
me  persequeris  ?  cur  me  propter  rem  quae  in  mc 
jam  non  est  irretire  conaris?  En  ego  verenda  non 
liabeo,  dum,  amputalo  luxuriae  seminario,  caslilatis 
proposilum  inviolabiliter  servo.  Dicil  enim  roihi  per 
Isaiam  Dominus  meus  :  i  Non  dical  eunucbus  :  Ecce 
cgo  lignum  aridum,quiahxcdicilDoroinus  eunucbis 
qui  custodierint  Sabbatamca,  etelegerint  quaovolui 
et  lenuerial  fcedus  meum :  dabo  eis  in  doroo  ir.ea,  ef 
in  rouris  meis  locum,  et  nomen  nielius  a  filiis  et  fl 
liabus  (Isai.  lvi).  »  Ego  siquidein  ex  ipsis  sum,  do 
quibus  per  semetipsum  in  Evangelio  dicit :  «  Siut 
eunucbi  qui  se  castraverunl  propter  regnuro  coelo- 
rum  (Malih.  xix).  >  lioc  itaque  roodo  sollicite  ca- 


vox   clamoris,    cum   le  acccndit  flamma  libidinis.  g  venditm  est,  ne  versutus  hoslis  tenUtionum  suarum 


Nulla  quippe  vox  criminum  sonorius  clevatur  in 
ccelum,  de  qua  ad  Abraham  dicilur  :  i  Clamor  So- 
domorum  el  Gomorrhaeorum  multiplicatus  est,  et 
peccatum  eorum  aggravatum  cst  nimis;  descendam 
et  vidcbo  utrum  clamorem,  qui  venit  ad  me,  opere 
compleverii*  (Gen.  xvm).  »  Sed  ulvires  amittant 
incenliva  libidinum,  declinanda  cst  procul  dubio 
societas  fcminarum. 

CAPUT  V. 
Quod  feminarum  aspeclus  est  fugiendus. 

In  quodam  nempe  monte  Orieulis,  lapides  sunt 
ignifcri,  qui  masculus  el  femina  nuncupantur,  ct 
dicunlur  Pyroboli.  Qui  nimirum  cum  a  sc  invicem 
procul  sunt,  non  accenduntur ;  si  vero  femina  appro- 
pinquaverit  masculo,  protinus  ex  eis  ignis  egredilur; 
ila  ut  omnia  quae  circa  monlem  sunt  flammis  va- 
porantibus  exurantur.  Ab  ipsis  ergo  lapidibus  edo- 
cemur,  ut  si  consumi  libidinis  incendio  nolumus, 
mulicbris  aspectus  speciem  declinemus,  ne  de  con- 
spccta  forma  flamma  prosiliat,  qu»  in  nobis  non 
montis,  scd  menlis  frutela  pervadat. 

Ad  exslinguendum  ilaque  libidinis  incenlivum 
operae  prelium  esl  ut  etiam  casloris  imilemur  exem- 
plum.  Cujus  scilicet  tcsticuli  medicinalibus  curis 
sunl  permaxime  necessarii.  Castor  itaquc  cum  se 
videt  a  venalore  propler  genilalia  persequi,  hxc 
mordicus  abscindit,  et  arite  venatoris  facicm  proji- 
cit.  Sic  illico  venalor  abscedit,  dum  id  propter  quod 
cum  persequebalur  extorsit.  Si  vero  contigcrit  ul 
alier  euin  rursus  venalor  iuveniat,  eumque  acrius  et  " 
instantius  perscquens,  evadendi  aditum  jamjam 
penitus  dcsperare  coropellat ,  in  arclo  situs,  in 
os  se  venaloris  erigit,  sibi  deesse  virilia,  pro- 
pier  quae  perurgelur ,  ostendil.  Sic  sic  ab  in- 
scctantis  vehabulo  liberatur,  dum  oslendit  sibi 
decsse  quod  quoeritur.  Tu_quoque  si  vis  casses 
intimi  venatoris  eluderc ,  solerter  a  te    studc   ti- 


aculeis  corda  nostra  transtigal,  et  castitalis,  sive 
cujuslibet  boiii  opcris  frucluin,  aslutae  fraudis  arte 
decerpat. 

CAPUT  VI. 
De  herinaeeo. 

Hujus  autem  figuraro  eiiam  herlnaceus  repracsen- 
tal,  qui  nimirum  dum  loto  corpore  spinis  sit  obsi- 
lus,  vindemiarum  tempore  ingreditur  vineam,  ct 
quam  meiiorein  videril  occupal  uvam.  Quam  mox 
lam  violenter  exagital,  ut  omnia  cjus  iu  humum 
grana  prosternat;  indeque  desccndens,  tandiu  supcr 
eadem  graua  provolvilur ,  donec  spinarum  ejus 
aculeis  omnia  traiisfiganlur.  Sic  undique  onustus 
remeat,  atquc  hxic  liliis  suis  alimcnla  comporlat. 
C  Custodienda  c&t  ergo  boni  operis  viuca,  ne  super 
eam  antiquus  hostis  asccndat,  et  spiriiualium  vir- 
luluin  turgeniia  ac  per  hoc  matura  grana  dejkiat; 
deindc  tenlalionum  suarum  aculeis  insuat,  caquo 
besliis  tcrnc,  hoc  est,  adversariis  poteslalibus  ci- 
bum  tendat.  Sicque  iabefactaius  aique  frustratus 
a  laboribus  suis  boino,  id  quod  in  Canlicis  legituu 
geiMebundus  cxclamct  :  «  Posuerunt  me  custodem 
in  vineis,  vineam  meam  nnn  cuslodivi  (Ctini.  n).  » 
Sicut  cnim  ab  hericio  bOlrus  exuitur  acinis;  sic  a 
diaboio  incaulus  quilibel  homo  nudatur  opcribus 
bonis.  Mille  formis  enim  et  callidus  ncquiliaj 
spiritus  novae  scmper  arlis  pra&tigias  slruit,  ut 
possit  non  modo  nudare ,  sed  el  funditus  dcvorar* 
quos  decipit. 

CAPUTYII. 
De   vulpecula. 

Cujus  ulique  vulpecula  quoque  prnebet  imaginem, 
quae  dum  se  morluam  iiugit,  inortem  volucrihus 
vcraciter  ingeril.  Nani  duin  csuril ,  et  anxie  reqtij- 
rcnti  quod  comedat  non  occurril,  quacril  ubi  sjl 
rubra  tcrra;  et  dum  reperit,  totp  corpore  in  ea 
provolvimr,    ut  810  quasi  caro  nuHa  et  cruenta 


771  S.  PETftl  DAMIAM  OPP.  TOMCS  SEU  PARS  IU.  —  OPUSCULA  VARIA,  771 

adae  devorandam  fallaciter  invitahat.  Hnjus  itaque  A  <I«e  cnm  viderit  crowidilum  aperloore  in  crepidin* 
deceptor  anliquus  speciroen  exprimit ,  qni  camalia 


lucra  quarentibus  se  qnasi  mortunm  fingit,  illisque 
Opera  sua,  tanqtiam.membra  sua  quibus  vescanlnr, 
exponit :  c  Manifesta  enim  sunt  opera  carnis,  qune 
sunt,  sicot  dicit  Aposlohis,  fomicatio,  immundilia, 
luxuria,  avaritia,  idolorum  servitus,  veneflcia,  ini- 
mioilise,  conlenliones,  semulationes,  irx,  rixap,  dis- 
sensiones,  sectae,  invidire,  hoinicidla,  ebrretaies, 
comessationes  (Gal.  v).  i  Hrec  plane  sunt  iniqui 
spiritus  viscera,  luec  reproborum  et  carnaliter  vi- 
ventium  quotidiana  sunt  aliinetita.  Ad  baec  dum  per- 
ditf  quiqne  velut  esurientes  inbiant ,  eos  mafignus 
spiritus  fanqnam  volucres  vulpis  dolosa  deglutil, 
eosqne  in  sui  corporis  viscera  trajicit.  De  quibtis 


fluminib  dormientem>  provolvitur  in  limo  Ititi,  ui 
faucibus  illins  lnbrko  corpore  facilins  possit  illabi. 
Tunc  in  os  crocodili  dormientis  perniciter  insilit, 
quem  ille  desubilatus  repente  deglulit.  Hydrus  vcro 
viscera  ejus  cuncla  dilanial,  donec,  eo  jam  prorsus 
exslincto,  de  cadavere  illius  vivns  et  viclor  erunv» 
pat.  Quid  bic  crocodilus,  nisi  flguram  lenet  Ir.ortis 
et  lartari?  quidhydrus,  nisi  vicloriam  innuit  Salva- 
loris?  Limo  igilur  hydrus  obvolvitur,  dnm  Redrm* 
ptor  noster  humanx  carnis  Into  vcstilur.  Hic  ven- 
irem  ingredilur  crocodili,  quia  Dominus  clanstra 
penetravit  inferni.  Hic  demoiitur  intima  viscerum; 
el  Doroinus  mortis  everlit  imperium.  Hle  corroso 
acpenetralo  cadavere  post  victoriam  rcdit,  quia 


nimirum  per  Prophetam  dicitur  :   c  Introibunl  in  B  Salvator  noster  postquam  infernum  moriendo  mo 
inferiora  terra»,  tradenlur  in  manns  gladii ,  partes 
vnlpium  erunl  (Psal.  lxii).  »  Hujus  vulpis  pars  erat 
llerodes,  qui  capitis  sui  nomine  censebatur,  cum 
Dominus  aiebat :  c  Ite,  dicite  vulpi  ilii  (Luc.  im).  » 
Haecvtilpis  in  Scriba  illo,  velut  in  scrobis  suaefovea 
latilabat,  qui  ex  ore  Verilatis  audiebat :  c  Vulpes 
foveashabent  (Matth.  vni;  Luc.  tx).  »  Hujus  vulpjs 
felus  el  Hli  stmt,  scilicet  bsretici,  dc  quibus  in 
Canticis  dicftur  :  c  Capile  nohis  vuJpes  parvulas, 
qu«  demoliunlur  vineas  (Cant.  n).  » 
CAPUT  VIII. 
De  pohjpo. 
Et  quid  mirum  si  regna  diaboti  in  dolosa  videan- 
tur  callere  vulpecula,  cum  et  in  piscibus  non  in- 


mordit,  cum  triumpbali  dc  sepulcro  gtoria  resur- 
rexit.  Unde  morti  per  prophetam  [ApostohimJ  ▼§- 
ctor  insultat:  c  Ubi  est,  inquit,  o  mors,  victoria 
lua?  ubi  est  stimulus  tuus?  »  ( 1  Cor.  xv.)  Et  ite- 
rum  :  c  0  mors,  ero  mors  tua;  morsus  luus  ero, 
inferne  (Osee  xin).  » 

CAPUT  X. 
De  charadvio. 
*  Charedrium  quoque  flguram  noatri  Salvalorts 
exprimere  non  ambigtmus,  si  mirabilem  ejus  nata- 
ram  non  sine  admiratione  pensamus.  Est  igilur 
hoc  volalile  totum  aibum,  nec  uHa  nigredinis  macu- 
la  reperitur  in  plumis.  Quisquis  autcra  est  in  segri- 
ludine  constitutus,  per  presentiain  hujus  volucris 


ferior  artiflciosse  fraudis  reperialur  astutia?  ut  dttm  C  valel  absque  dubielate  colligere  utrum  se  in  proxi- 


cunctis  anVmantibus  homo  praeponilur,  pcr  haec 
etiaro,  quibus  praeesi,  cavcre  pericula  moneatur. 
Polypus  quippe  petram  in  vadosis  littoribus  invenit, 
cui  se  miro  modo  constricttis  afflgit,  ejusque  colo- 
rein  ac  speciem  induit.  Obduclus  ilaque  terga  in 
similitudinem  saxi,  plurimos  piscium  sine  ulla  suspi- 
'Cione  fraudis  aliapsos  intercipit;  et  ditm  scopulum 
timpliciter  opinantur ,  casibus  eos  furtivse  artis  oc- 
crotlfe.  Tulibus  igitur  argumentis  sponte  veniena 
rapina  decipitur;  et  duro  non  metuit  fraudem,  igno- 
rat  ulthni  naufragii  vitare  voraginem.  Sed  quid  pe- 
tra,  nisi  Cfiristus  ?  quid  polypus,  nisi  homo  dolosus 
elperversus,  atqtie  ob  id  b&reticus?  Hic  afligilnr 
petrae,  et  saxei  mentitur  schema  coloris;  quia,sicut 


mo  convalescere ,  an  imminente  mortis  articufo 
necesse  sit  interire.  Nam  si  inflrmitas  cst  ad  mor- 
lem,  mox  ut  agrotura  viderit,  protinus  oculos  suos 
avertit,  eumque  ultra  non  rcspicit.  Et  sic  indicium 
datur,  quoniam  ex  incommoditate  concepla  langui- 
dus  moritur.  Alioquin  si  languidus  ille  victurus  est, 
pnesto  cbaradrius  obtutum  suum  in  ejus  ora  deflgii, 
ac  intra  se  omuera  illius  tcgritttdtnem  condpil ; 
deiode  cootn  solis  ardorem  impiger  evolat,  a?groti 
vaietudinem  soli  se  objiciendo  corolmrit,  ac  pcr 
aerem  volitando  dispergit.  Mirabile  visu  1  exteroplo 
selangrtidus  erlgit,  el  defaecatus  omni  passionum 
gravedine  convalescit.  Qnod  Redemptori  noslro 
volucris  hujus  flgnra  convcniat ,  luce  clarius  ratio 


magister  ejus,   se  transfigurat  in    angelura  lucis  D  manifestat.  lnstar  quippe  charadrii   candidus  est 


(  Cor.  xi ).  Adhaeret  petra ,  quia  etsi  non  per  ope- 
rationem  ,  saltem  per  professionem  sancta  copu- 
latur  Ecclesiae,  et  velut^  incautosj  pisces  arripiens 
devorat,  dum  hebetes  quosque  ac  simplices  perfi- 
diae  suae  erroribus  implicat.  Unde  et  Apostolus  ait : 
c  Sustinetis  enira  si  quis  vos  devorat,  si  quis  vos 
decipit  (Ibid.).  »  Vcrumtamen  in  hujusmodi  versu- 
tiis  et  fraudibus  animalium  aliquando  salutaris  alle- 
gorfee  deprebenditur  sacramenlum. 
811  CAPUT  IX. 

Dft  hurtrn  01  rrA/>A/lll* 


Chrislus,  quia  nulla  criminis  apparuit  macula  deni- 
gratus.  c  Quippe  qui  peccatum  non  fecit,  nec  doltis 
inventusest  in  ore  ejus  (/  Petr.  n;  Itai.  liu).  » 
De  quo  et  sponsa  dicit  in  Caulicis  :  c  Dileclus  meus 
candidus  et  rubicundus  (Canl.  v).  »  Virginitate  vi- 
delicet  et  innocentia  candidus  martyrii  sanguine 
ritbicundus.  Qui  nimirum  ad  infirmum  Israel  popti- 
him  pius  visilator  advenit,  812  se(*  iaciem  suam 
ab  eo  (quoniam  perfidia?  et  incredtililatis  morbo 
moriebaturj  averlit  :  ad  genlilem  vero  populum, 


AM.A     ..:i:^«.    i... 


.^M^^.!. 


4*3  OPtlSC.  Ul.  -  DE  BOnO  RELiGtOS!  5TATCS.  W* 

formuvtt*  t  Vere  etiim,  skut  per  haiam  dictlur,  A  tnptr  pennas  ventorum  (IW.  xvrt).  »  Enimvtroet 


tanguorea  noetros  ipse  lulit,  et  peccau  nostra  ipse 
poruviu  £t  noe  putavimus  eum  quasi  leprosum, 
<»t  percussum.  a  Deo  et  bumiliatnm ;  ipse  autem 
fiilneratus  esl  propter  iniqttiutes  nostras,  attritus 
asi  propter  scelera  nostra.  Discipiina  pacis  nostrae 
tuper  eum,  et  livore  ejus  sanati  sumus  (l$au  xm). » 
£griludinem  vero  per  aerem  voliundo  dispersit, 
quia  potesUtes  aereas  suis  viribus  debellavit.  Ad 
anlorem  soiis  asceodit,  ac  vim  languoris  exussit, 
quoniam  ad  Patrem  rediens,  qui  est  sol  justitix, 
tnartemque  deglutiens,  ascendit  io  altum,  capti- 
fm  duxii  captivitatem »  dedit  dona  bominibus 
(Paml.  Lxm;Epku.  iv). 

CAPUT  XI. 
Dt  ptoeniee. 
Sed  et  phcenix ,  volatile  sciiicet,  quod  in  India? 
vel  Arafaue  partibus  habiut,  eumdem  Redemptorem 
nostrum  morte  simul  ac  resurreclione  designaL 
Ipse  enira  dicil :  i  PotesUtem  habeo  ponendi  ani- 
mam  meam,  et  potesutem  liabeo  iterom  sumendi 
eam  (Joan.  x).  i  ftcc  igitur  avis  mox  ut  quingen- 
los  vltae  su*  annos  impleveril,  iigna  Libani  moutis 
ingreditur,  et  per  aias  utrasqtte  diversis  aromaium 
odoribus  oneratur.  Uoc  ilaque  sacerdos  civiuiis 
BeUopoleos  quibusdam  signittcalionum  indicits  de- 
prehendit,  et  mox  coacervatis  sarmentis  afyie.  ra- 
musculis  congeriem  siruit;  super  quam  videiicet 
«truem  phcenix  aromatibus  ontista  descendit,  sese- 
•que  supposito  sarmentorum  igne  comburit.  Alia 


nobis  pro  modulo  nostro  peniwcsunl  insitae»  virtutes 
sciiicet  spiriluales,  quibus  si  viriliter  utimur,  ad  cce- 
lestia  sublevamur ;  sin  autem  ex  desidite  torpore 
deponimus,  necesse  est  ut  in  subripienihim  vitiorum 
profunda  mergamur. 

CAPUT  XIL 
I  De  tarra  rive  serra. 

Hiijus  rei  typum  tenet  snrra  [serraj,  raarina  scl- 
licct  bellua  quae,  cum  prolixas  habeat  penuas,  mox 
ut  yiderit  navem  velificantem,  alarum  et  ipsa  prae- 
cincta  remigiis,  conlendit  velificarc  post  navem.  Sed 
vix  per  quadraginU  sladia  in  hujus  certaminis  la- 
J  bore  persislens  deficit,  et  sic  defessa,  alas  inler  dis- 
jg  crimina  marina  depouil.  Fluclu  itaque  vorante 
compeliitur  ut  ad  locum  unde  remigare  cceperat, 
iterumrelabalur.NAvis-plane,  quce  veliGcat,  sancum 
Ecclesiam,  vei  unamquamque  fidelem  animain  si- 
gnat.  Quae  nimirum  ligno  crucis  evecta,  tpumanles 
fluctivagi  mundi  procellas  evitat,  virtulumque  re- 
migie  ad  portum  perpetur  quictis  anbelat.  Sed  hane 
sarra  dum  pcrsequitur,  deficit;  quia  niollis  et  dis* 
soluta  qwelibet  anima  fervide  quidem  incipit,  sed  in 
iabore  lassescens  ad  perfeclionis  liltus,  quod  subiro 
decreveral,  non  perlingit,  Sunt  enim  aftqui,  qui  dum 
alios  ire  per  honest»  viuc  tramttem  cernunt,  pio 
desiderio  provocali  post  eos  iter  artipiunl.  Sed  dum 
vel  ntinii  laboris,  vel  inundantibus  cujusiibet  adver- 
sitatis  fluctibus  obmuntur,  protinus  a  labore  de- 


tmdie»oerdo.  aceedit.  ligu  qu*  co-.pwuerMC6c.unt;  et  sic  *l  similitudinem  Mrr»,  unde  ye!i- 


^exusU  reperit :  quorum  cineres  curiose  perscruUns, 
invenit  vermiculum  valde  pertennem ,  sed  eximii 
odoris  suaviute  flagrantem  :  secundo  die  rediens, 
rcperit  eum  aviculam  per  piumas  et  alarum  remi- 
gta  figuranlem  :  tertio  demum  die  sacerdos  adve- 
niens,  videt  perfectam  etinlegri  status  astarephoe- 
iticem.  Phcenix  itaque  alas  refertas  aromarotn  sua- 
vitate  dcposuit;  qnia  Redemptor  noster  de  coelo 
eum  gemino  ad  nos  ulriusque  tesumenii  odore 
descendil,  dicens :  c  Non  veni  legem  solvere,  scd 
implere  (Matih.  v).  Omnis,  inquit,  Scriba  doctus  in 
regno  cceiorum ,  simtiis  est  homini  patrifamilias, 
qui  profert  de  thesouro  sno  nova  et  vetera  (Mallh. 


ficare  cceperant,  relabunlur.  De  quibus  utique  scri- 
ptum  est  :  c  Vae  his  qui  perdiderunt  sustinenliam 
(Eccli.  n).  i  Et  vir  sapiens  :  c  Est  anticus  socius 
mensae,  et  non  permanct  in  die  necessitalis  (Ec$lu 
vi).  i  Sed  talibus  rectores  Ecclesiarum  impigra  de- 
bent  exhortatione  succurrere,  ac  inter  ipsa  saevien* 
tis  procellse  discrimina  flucluantes  valido  praedica- 
tionum  brachio  roborare,  nt  eos  naufragari  pelago 
6orbente  prohibeant,  dum  ad  perseveranti»  robur 
inconcussa  conslantiae  radice  confirmanl, 
C\PUT  XIH. 
De  eehino. 
Quod  echinus  etiam ,  brevis  videlicct  pisciculus, 


xin).  >  Qui  nimirum  prius  reperilur  esse  vermicu-      |nnilitf  qni  navcs  jngentes  plenis  currentes  velis  im- 


Jus;  ille  profecto  qui  dicit :  c  Ego  autcm  sum  ver- 
mis,  et  non  liomo  (P$al.  xxi). » llle,  inquam,  qoem 
vermis  ille  signabat,  qui  matutinus  exsiirgcns 
hederam  snper  caput  Jona?  posium  dente  percussit. 
et  arcscere  compuiit  (lona  ult.).  Praecetlente  quip- 
pe  velut  matutino  sole,  Evangelieae  grattae  Domiitus, 
synagoganv,  ot  revera  sterilem  hederam  districlae 
sententi»  sus  dente  nraeetdit.   ae  mafcescentem 


mobililer  sistil.  Mirum  certe  quoinodo  piscis  per- 
exigtius  corpore,  tam  enormem  carabi  molem  valcat 
inconcusse  compescere,  ut  tanquam  fixa  radicibu9 
videatur  luerere.  Echinus  ergo  figit  in  fluctibus  na- 
vem ;  rector  Ecclesiae  non  confirmet  animas  lenta- 
tionum  inundationibus  fliicluaiiles?  Sicut  illi,  qut 
dudum  vestigiis  in  pchigo  titubantibus,  coeperat 


nA    (inAntA.Sii 


77$  S.  PETRI  DAMiANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  VAKIA.  77G 

CAPOT  XIV.  A  gnam  ei  vicem  ingrala  soboles  no»  rependit.  Ejus 


t>e  tigride,  et  quid  mystice  per  eam  intelligendum. 
Cnjus  uiique  rei  per  quamdam  similitudinem  tigris 
indicio  est,  qnae,  sicut  astruilur,  ubi  vacuum  rapfce 
aobolis  cubile  reperit,  pernix  illico  vesligiis  raptorfs 
insistil.  At  ille  quanquam  equi  fugacis  agilitate  pra- 
currat,  agilioris  tanicn  ferse  quodam  quasi  volatu  se 
praeverti  posse  non  dubitat :  cumque  nullum  sibi  pa- 
iere  suffugium  conspicit,  hujusmodi  lechnam  ca- 
piiosa  fraude  molitur,  ubi  feram  sibi  contiguam  de- 
prehendit,  globosam  de  vitro  spbaeram  ante  iilius 
oculos  projicit;  at  Ula  respiciens  velut  e  speculo 
proprii  corporis  imagine  luditur,  el  sobolem  suspi- 
catur.  Retenlal  igilur  cursum,  dum  amplecli  desi- 
deral  foelum  :  sed  ecce  dum  inani  se  frustraiam 


quippe  fllii  inox  ut  incipiunl  crescere,  utrumque  pa- 
rentcm  adoriniiiur  unanimiler  impugnare,  qui  re- 
percutientes  eos,  quia  discipliiue  modum  tenere  ne- 
sciunt,  quodammodo  eruditionis  ferulam  in  gladios 
vertunt,dum  nimiis  verberibus  filios  interficiunt ;  ler- 
tia  vero  die  super  tuortiios  mater  incutnbit,  latus 
•suum  rostro  perculicns  aperit,  unde  super  exstinetos 
matermis  cruor  inslillat,  qui  protintis  eos  ad  vitam 
incoiumes  stiscilat.  Qu«  nimirum  res  non  lam 
figura,  quam  evangclica  videtnr  bistoria.  Per  Isaiain 
namque  Conditor  hominum  manifoste  conqueritur  : 
c  Filios,  inquit,  genui,  et  exallavi,  ipsi  vero  spreve- 
runt  me  (hau  t).  >  Qui  eiiam  perciissus  est  ab  eis- 
dem  reprobis  filiis,  sicul  pelicanus  a  pullis  suis,  sicui 


specie  compcrit,  totis  ad  coinprehendeudum  equilem  6  per  aliain  scripluram  dicit :  c  Insurrexerunt  in  rae 


virihtis  fundit :  sed  dum  stimulis  ire  veJocior  immi- 
net  fugienti,  ille  sphaeram  sequentis  oblutibus  alte- 
ram  objicit :  nec  tamen  sedulitatem  matris  memoria 
fraudis  excludil.  Nam  tigris  quasi  lactatura  prolem 
cassam  versal  imaginein.  Hoc  itaque  modo  et  ligris 
orbatur,  el  ultio  de  venatore  non  sumitur.  Ut  autem 
hoc  ad  usus  ecclesiasticos  non  incongrue  transfera- 
lur,  quid  venator,  nisi  praedicator?  Unde  per  pro- 
phelam  dicitur :  c  Mitlam  eis  mullos  venatores,  et 
venabuntur  eos  de  omni  monte  et  de  oinni  colle 
(/er.ivi).  •  Et  quid  hic  tigris,  nisi  diabolus  debet  inlel- 
ligi  ?  Tigridi  itaque  catuium  rapimus,  cum  de  mundo, 
qui  esl  cubile  diaboli,  conversum  quemiibei  hominem 
ad  sanclilatishabilum  provocamus.  Cum  crgo  spiri- 


viri  iniqui  absque  miscricordia,  quxsjerunt  me  in- 
terficere,  et  non  peperceruni  iu  faciem  meam  sptiera, 
et  ianceis  suis  vulneraveruut  me.  » 

Pelicanus  autem  sttos  pullos  repcrcuiiens  perimit> 
quia  Deus  pervcrsum  populum  gravi  captivilatiim 
atqtie  hellorum  clade  percussit.  Sicut  ei  per  prophe- 
tam  dicitur  :  c  Percusststi  eos,  nec  doluerunt;  altri* 
visti  eos,  et  noluerunt  accipere  discipiinam  (Jer. 
v).  i  Sed  ingraiis  filiis  bouuiu  pro  malo  reddilur, 
cum  ad  vitam  materno  sanguine  revocantur.  Sapien- 
tia  quippe  L)ei,  mater  scilicet  omnium  viyenlium,  ia 
cruce  pendens  latus  aperuil,  sicque  peremptos  ad  vi- 
tam  sacrosancti  sanguinis  sui  proQuvio  revocaviu 
Sed  sicut  avis  bujus,  quam  dicimus,  felus  duritiam 


talem  post  nos  tigridem  currere  per  tentationum  C  exprimunt  ingratae  sobolis;  sice  diverso  upupafigu- 


suarum  argumenla  senlimus,  vitream  illi  sphseram 
objicimus,  dum  fragiles  sibi  homines,  ubi  suara 
imaginem  videant,  deinonstramus.  Suos  antem  sibi 
demonstrare,  esl  ab  ejus  pcslifera  visione  nostros 
abscondere.  In  suis  aulem  hostis  anliquus  suain 
cernil  imaginem,  in  quibus  ulique  reperil  propriae 
nequiliae  pravilalem.  Dc  his  nempe  vitrcis  homini- 
bus,  ejusque  imaginem  refundentibus,  in  Apocalypsi 
dicitur  :  c  Si  quis  adoraveril  bestiam  et  imaginera 
ejus,  el  acceperit  charactercm  in  fronle  sua  et  in 
«nanu  sua  (Apoc.  xtv),  i  et  reliqaa.  Sludeamus  igitur 
a  tigride  catulos  custodire,  quos  tulimus;  ut  a  ferinis 
cruentse  bestiae  uberibus  rapti,  lacte  quotidie  coele- 
tis  eloquii  non  desinamus  recreari,  ne,  quod  absit, 
illud  nobis  valeat  objici,  quod  Pharisaeis  dictum  est :  D 
c  Vas  vobis,  qui  circuilis  mare,  ct  aridam,  ut  faciatis 
unum  proselyium;  et  cum  faclus  fuerit,  facitiseum 
filium  geheimat  duplo  quam  vos  (Matih.  xim);  i  sed 
id  poiius,  quod  de  se  Verilas  Patri  dicit :  c  Quia  quos 
dedisti  mihi,  non  perdidi  ex  eis  queinquam  (Joan. 
xviu).  i  De  quo  el  Joannes  dicit  :  c  Qui  cum  dt- 
lcxisset  suos,  in  finem  dilexit  cos  (Joan.  xiu).  > 
815  CAPUT  XV. 


ram  exhibet  pietatis.  Ut  sicul  in  uno  reperit  mens 
discreta  quod  spcniat,  sic  in  altero  Chrisuana  pie- 
tas  ruid  imitetur  addiscat. 

CAPUT  XVI. 
De  upupa,  aquila  et  fnlica. 

Hae  siquidem  volucres  cum  senili  gravantur  aelate, 
ut  jam  nec  volare  valeanl  uec  vidcre,  uTii  parenUr 
bus  suis  pio  compatientes  afleciu,  velustas  sibi  peit- 
nas  evellunt,  et  eorum  oculos  alis  propriis  confovenh, 
ac  totum  corpus  undkrae  velut  obiiniendo  ac  pal» 
pando  demulccnt ;  donec  tolo corpore  renovai,  pkt- 
niis  undique  reflorentibus,  adolescant.  Sic  per  pi& 
prolis  obsequium  lanquam  primo  pubescenles  floro, 
et  visum  recipiunl  et  volatum. 

Scd  quid  miramur  upupam  misericordiae  viscera 
parentibus  exbibentem,  cum  videamus  et  fulicam  in 
aiieni  quoque  generis  fe.um  maternam  extendere 
pietatem?  Sicut  enim  a  naturarnm  scrulatoribus 
pechibelur,  aquila,  quae  &1&  regina  dicitur  avium> 
pullos  suos  coruscantHlMis  solis  radtis  objiciir  atque 
iu  acris  vasUtaie  iibratos,  pio  teneros  ongue  suspen- 
diu  Quisquia  autem  illorum  inirepidam  ocoloriim 
aciem  inoffenso  luendi  vigore  conservat,  hune  m*- 

»j.^     m.A      MM«M*.k4MlM.I.«Mh      MltSS       «Liniia      JMM.M       I.LABkAa.m 


TTI  •     OPUSC.  LII.  —  DE  BOSO  RELIGIOSI  STATUS.  77* 

per  infirmitalem  lumints  ab  ingenuitate  destituitur,  A  irat,  per  aurem  egreditur;  quia,  ut  ita  fatear,  con- 


generis  haereditatem  quodammodo  inter  ingenuos 
Tilios  non  sortitur.  Sed  aquilinum  bunc  puilmn  a 
genuinae  prosapiae  sublimitate  dejectuui  plebeia  quae- 
dam  avis,  fulica  videlicet,  quae  Grsece  dicitur  fimt 
velut  adoptivuin  suscipit ,  et  tanquam  naturale  inter 
(troprios  fetus  clcmenter  enutrit.  Et  hoc  modo  quem 
aquila  crudehter  paternae  fecit  taereditatis  eisortem, 
ista  sibi  quasi  maternae  pietalis  intuitu  suis  adopta- 
vit  filiis  colueredem. 

CAPUT  XVII. 

D$  vulturibus  et  mustella. 

Ul  igilur  arma  virtutum  in  spiritali  certamine 

constiUiti  etiam  a  volucribus  muluemar,  sicut  hu- 

manam,  imo  Gbristianam  obstupescimus  in  fulica 


ceptus  escae  fructum  parit  obedicntiae;  el  quem  cibus 
edendo  velut  concipiendo  delectat,  labor  obedientiaa 
quasi  parturiendo  fatigat. 

Aspis  autem  econtra,  quoniam  incantationibus  au- 
res  obturat,  obstinatae  mentis  inobedientiam  signat. 
Nam  cum  eam  ad  os  speluncae  marsus,  ut  egredia- 
tur,  incantat,  illa  protinus  unam  aurem  terrae  slri- 
clius  imprimit,  alteri  caudam  velul  impenetrabtle 
sufllamen  opponil.  Sicque  dum  vox  veneiici  aurium 
ejus  iuteriora  uon  penetrat,  illa  in  cavea  sua  immo- 
bilis  perseverat.  Hujus  porro  serpentis  multoruin 
pravilas  hominum  imitatur  exemplum,  qui,  duih  hic 
terrena  diligunl,  iliic  in-posterioris  vitae  longaevilate 
non  confidunt,  quasi   terram  et    caudam  auribus 


pietatem ,  sic  etiam  altius  admiremur  fecundam  in  B  suis»  ne  v<>x  praedicalionis  ingrediatur,  cpponunt. 


vuhuribus  virginitatem.  Perhibentur  enim  vultures 
caeterarum  avium  more  concubitui  nullatenus  in- 
dulgere,  sed  absque  u\U  prorsus  mascuiini  sexus 
admistioneconcipere;  ut,  si  ad  castitatis  habend» 
munditiam  humana  nos  exempla  non  provocant, 
saltem  de  virginitale  vullurum  prodiens  pudor  im- 
pellat;  nec  tantum  eos,  qui  ex  hac  fuerint  siupenda 
smgularitaie  progeniti,  brevis  vitae  fiuis  a»gustet, 
cum  usque  ad  centum  annos  longacva  se  eorurn  vita 
proriucat. 

Apes  etiam  sicut  sunt  immunes  a  coitu,  ita  etiata 
nuliatenus  corrumpuntur  in  partu ;  et  sicut  |n  con- 
ceptu  sexus  sexui  non  miscetur,  sic  in  edendis  feti- 
bus  neqiiaquam  virginalis  integritas  vioialur.  Non 


CAPUT  XVIII. 
De  ascida  el  atcyone. 
Sed  sicutaspis  eos  exprimit  qui  cor  in  lerrenis  ac 
temporalibus  Agunt,  sic  ascida  [asida]  ligural  eos, 
qui  spem  suam  in  coelestibus  ponuut.  Est  cuim  ani- 
mal  pennatum  quidem,  sed  voiare  non  valcns;  est 
etiam  naturaliter  obliviosum  ac  memoria»  viribus 
vacuum ;  et  ideo  nunquam  parit,  nisi  cum  in  astra 
prospiciens  vergilias  jam  surgere  in  superiora  co- 
gnoverit.  iEstivo  itaque  tempore,  juxta  Junium  sci- 
licet  mensem,  paril,  et  in  soiis  fervore  confldens 
ova  sua  sabulo  vel  arenis  abscondit,  ut,  dum  mater 
sui  fetus  obliviscitur  et  locum  depositae  sobolis  in- 
tercipit  prorsus  oblivio,  calor  suiis  et  clementia  si- 


enim  vuiva,  sed,  nt  ita  loquar,  bucca  soboiem  pro-  C  mul  aeris  ova  confovcant,  ac  yelut  ad  maternae  se- 


crcant,  et  illibatae  prorsus  et  inlegrae  ab  omni  cor- 
ruptelae  contagio  perseveranr.  Nam  ore  filios  e  foliis 
legunt,  et  sic  successuras  posteritatis  examen  emit- 
tnnt. 

8ed  cur  nos  virginilalis,  fecundae  miracnlum  in 
volatilibus  tanlum  praedicemus,  cum  in  vilibus  quo- 
que  reptiiibus  conceptum ,  simul  et  partum  non  le- 
vius  admtremur?  Mustella  quippe,  sicul  physici  per- 
liibcut,  per  os  quidem  concipit,  sed  per  aurem  parit. 
€ui  profecto,  si  dtgnura  ducimiis  iinmundis  ac  mi- 
nusculis  rebus  humana  conferre,  congrue  forsitan 
qHosdain  fralres  minus  quidem  jejunantes,  sed  hu- 
militer  obedientes,  possumus  coaptare.  Per  oris 
quippc  conceptum  intelligimus  cibuin,  sicut  Verilas 


dulitatis  accubituui  fetus  erumpat.  Obstetricante 
igitur  sole,  nascuntur  ascidae  pulli,  velut  ipsa  matrc 
desuper  accubante  confoti.  Haec  itaque  volucris,  dura 
oblivionis  propriae  conscia  de  se  paritura  diffi  Jit,  ad 
coelura  prius  oculos  erigit,  ul  felibus  suis  ncris  cle- 
meniia  suppleat,  quod  materna  stoiiditas  negat.  Nos 
etiaro,  ut  ex  nobis  boni  operis  germen  erumpat,  non 
haesitemus  favorem  divini  Spiritus  de  cceleslibus  fla- 
gitare,  ut.cordibus  noslris,  quae  propria  fatuitas  he- 
beUt,  ipse  viresedendae  saiutiferae  prolis  infundat. 
Avis  etiam,  quae  alcyon  dicilur,  in  edendis  feiibus 
mirabiiis  perhibetur.  Et  sicut  illa,  quam  diximus, 
aestivum  quaerit  in  edendo  calorem ;  sic  ista  brmna- 
lcm  eligit  non  sine  marinis  liltoribus  hiemem.  Bru- 


dicit :  t  Omoe,  quod  in  os  intrat,  in  ventrem  vadit,  D  inali  quippe  tempore  in  arena  marini  uttoris  ova 


ct  in  secessum  emittitur  (Matth.  xv).  »  Per  auris 
vero  partum  signatur  obedicntia,  sicut  scriptum  est : 
«  Populus,  quem  non  cognovi ,  servivit  mihi,  obau- 
dtoi  auris  obedivit  mihi  (P$al.  xvh).  >  Sunt  namque 
nonnulli  fratres,  qui  vel  prae  valeiudine  corporis,  vel 

nutnlift  fra<rilif«»A  uinnnM  »:.-  awmi  _*.. •    __  ■  _  t 


deponit,  cum  videlicet  procellarum  impetus  ferven- 
tius  in  cumulos  eievalur,  ac  litloribus  validior  flu- 
ctus  illiditur.  Sed,  osupernaedispositionisstupendum 
valde  miracuium  t  mox  ut  aicyon  super  littoreas 
arenas  818  ova  deposuefil,  quanlumlibet  uudosus, 


77»  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  01."—  OPUSCULA  YARIAl  78« 

'bescentes  incipiunt.  His  ilaqne  quatuordecim  die- Aquoquc  Scripiurarum  lii  permanere  possunt,  qai 


bus  lempus  serenum,  mare  tranquillum,  el  nulla 
>pror$nscfl)aniium  stridet  vcntorum  procella.  Cujus 
*profccto  lypum  sancta  iciict  Ecclcsia,  qux  pcr  sc- 
jrienarinm  numcpum  ct  fovci  elnulril;  quia  quos 
pcr  se  plifonnis  grntias  Spirilus  in  baptismatc  ad  (i- 
dem  paril,  per  ejusdem  Spirilits  dona  ad  sanclae 
opcralionis  incrcmenta  perduciu  Scd  in  exponcndo 
volucris  liujus  pariu  pestpoitiutus  moram  tererc, 
neet  ipsi  vidcamur  fastidium  legentibus  parturire. 
Hoc  ergo  ideo  non  cxponcndo  transcurritnu-s,  ut 
tantuminodo  lcgentibus  sit  iniraculum ,  scd  ut 
allius  considerantihus  fial  spirilalis  inlelligenliac 
sacramcnlum. 

CAPUT  XIX.  . 
De  cokunbii,  ihiite  el  hyena,  \ 

Columbarum  quoque  nnn  vulgarc  qttoddam  pr$- 
bet  nnlura  miracuium.  Est  cnim  in  ludias  flnibus 
arbor,  Grace  peredixion  [peridexiou]  voculur,  eu- 
jus  utique  fructus  uimis  cst  dulcis  et  valdc  suavis. 
Iu  bujHS  igitur  arboris  gralia  columbas  non  modice 
dclcclantur,  cujus  niuiirum  eas  fruclus  reficil  ct 
«umbra  defendU.  Tteterriiuus  cniui  draco  ferali  eas 
iuimaniiate  ..perscquilur,  cl  cruenti  gutiuris  bara- 
tliro  iubiantc  absorbcre  inoiitur.  Scd  sicut  columbac 
draconeni,  ita  nihiiominus  draco  forinidal  eam, 
quam  praediximus,  arborcm  :  sed  pracipuc  limct 
iimhram,  ita  ui  si  uinbra  fucrit  a  partc  arboris  dex- 
tra,  illc  liccl  procul  fugial  ad  siuislram ;  quod  si 
umbra  ccrnitur  iu  siuislra,illc  vertalur  ad  dcxtram. 


Dco  vivunt ;  quisquis  autem  a  fide  vel  reclis  ope- 
ribus  morilur,  corruptus  ac  fetidus  a  Cliristi  cor- 
porc,  quod  cst  Ecclesia,  necesse  eslevomatur,  dicente 
Scriptura  :  c  Quia  tepidus  csf  incipiam  te  cvomore 
ex  orc  mco  (Apoc.  in).  » 

Euimvero,  qtiia  ab  eo,  quod  antc  conceperat,  ca- 
lore  lcpeseil,  qnnsi  dc  viro,  qui  fueral,  sese  in  fc- 
minam  vcrlil,  cl  hic  hycnrc  merilo  comparaiur,  qux 
nonnuuqiiam  dc  masculo  in  fcminam,  aliquando  de 
fcmina  in  masculum  commiilatiir,  atque  ideo  im- 
ninndum  animai  dieilur,  et  ob  id  buinanis  csibus 
prohibcltir,  dc  qua  per  Jcremiam  dicilnr :  <  Spe- 
luuca  byenaehaeicdilns  mea  facta  est  mibl  (Jer.su) . » 
CAPUT  XX. 
[  Depanlhera. 

Hnic  panthera  pcr  divcrsilalcm  naiitra  videtnr 
omnino  contraria,  quod  animal  calorc  quidcm  va- 
rium,  scd  spccic  pulchrum  cl  simplicitatis  gratia 
inausueluin,  soli  tanlum  draconi  probatur  esse  con- 
trarium.  ilaic  itaquc  panlbera  cum  diversis  se  vc- 
iiaiiunibiis  refeccrit,  mox  in  suo  spckco  se  rccipiens 
doriuit :  posl  triduum  vcro  refecla  sopore  consur- 
gcns  lnagnum  e.nitlil  cum  clamorc  rugiluni,  ctim 
quo  simul  rugilu  tam  mirae  suaviialis  aiquc  flagrau- 
liie  odor  egreditur,  ut  omncs  pigmentonun  vcl  aro- 
matiim  spccics  vinccre  vidcalur.  Omncs  aulem  be- 
stiae  saltuum,  ad  quas  odor  illc  pertingil,  ad  eam 
prolinus  coufluunl,  ac  tanue  suavilatis  spiramtiio 
dclfclanlur;  solus  aulcm  draco,  guin  voccm  cjwsau- 


Doucc  crgo  columkc  sub  arboris  illius  mnbraculo  Q  dierii,  nimio  terrore  contrahiiur,  ac  subterraiieis  11- 


fticrint  conunoralic,  nuilis  cas  crudelis  bestia  valcl 
. insidiis  Lcderc ;  alioquin  si  procul  cas  invcncrit,  siue 
ullo  conlradiclioiiis  obslaculo  repcniinus  invadit. 
Jsos.  planc  quibus  siujpliciias  coluiubina  prxcipilur, 
*liecesse  est  ad  sacrarum  Scripturarum  arborcm  fu- 
gere,  si  crueulaui  draconis  intiuii  rabicm  voiumus 
evitare. 

Sed  quem  draco  signal,  eumdcm  ct  ibis  nihilo- 
niiuus  indical.  Est  cnim  volalilc  luridum,.  ct  im- 
intuidtim,  ct  obsceno  fctei.liutti  sordiuin  squalorc 
pollulutn.  Nani  morticinis  scmpercadavcribiis  vcsci- 
lur,  et  prope  Tttlora  sivc  inaris,  sive  stagnorum, 
sive  fliiminuin  jugiter  commoralur.  Quaeril  eniui  si 
quid  putridum,  sivc  corruptum  ab  aquis  cadavcr 


lico  specuhus  occultatur,  ibique  vim  lauii  oderis 
nullaleiius  fcrcus  i  igidus  obsiupescil,  cl  effetus  vi- 
ribus  ac  prorsus  iuanis  lauquam  luortuus  deficit. 
Ciclera  vero  animalia,  quoniam  jucundx  suavitalis 
odore  paseiintur,  redolentis  paullicrac,  qitocunque 
pergal,  vcsiigia  non  rclinquuut.  Qiiantis  ci>po3itiQ- 
nis  flosculis  liacc  posscl  exulicrare  matcria,  qui  sa- 
cris  vacal  cloquiis  non  ignorat.  Sed  no^binc  quanto- 
cius  cxpcdiri  volutnus,  qiioniam  ad  alia  feslinamus. 
Pantbcra  planc  omuia  capien*  iuterprelatur,  quod  illi 
congruere  non  amhigimus,  qui  dicil :  «  Si  exaltatus 
fueroa  terra,  omnia  trabam  ad  mcipsuui {Joan.  xu).  » 
Varia  cst,ct  Cbristus  omnium  gcnUum  est  varielate 
vestitus.  Et  quouiam  pautbcra  pulcbra  esi,  ab  ipso 


.cjicitur,uiillo,quiasetimeLlluclibuscrcderc,salic- Dnon  dissonat,  de  quo   scripliitn  est  :  c  Speciosus 


lur;  el  quia,  natarc  ncsciens,  nequaquam  se  gurgi- 
tibus  audet  immcrgcre,  quibuslibel  imniundiliis  flu- 
>ctu  vomenle  projcctis  aviditatis  suae  rabiem  contciH 
tus  cst  satiarc.  Scd  quem  ales  i»le  designat,  qui  fa- 
inis  rabie  fluctutmi  extrcma  circmndat,  819  uisi 
iiium  de  quo  Peirus  ait  :  «  Queniam  adVcrsarius 
noster  diabolus,  lanquam  leo  rugicns,  circuU,  quw- 
rcns  quein  devoret?  » (/  Petr.  v.)  Quid  aquis  cjecta 


forma  praj  filiis  bominum,  diffusa  cst  gralia  in  la- 
biis  luis  (Ptal.  xliv).  » Et  sponsa  in  Canticis :  <  Ecce, 
inquil,  tu  pulcher  cs,  dilccte  mi,  ct  decorus  (Cant. 
i).  »  Quod  vcro  mansuetum  esl  animal,  et  de  Cbri* 
slo  perlsaiam  dicitur;  <  Gaude,  cl  laptare,  fllia  Sion, 
prredica,  820  ftlia  llicTusalcm ,  quoniam  rex  tiuis 
veuit  mausuctus  el  salvans  (Isa.  lxii).  »  Qui  dum 
dicit  ;  c  Ego  cibum  Iiabeo  nianducare,  quem  vos 


781  OPUSC.  LH.  -DE  BONO  RELIGIOSI  STATUS.  78* 

ncm  enim  terrarn  exivit  sonus  eorum,  ei  in  Anes  A  per  circultim  qtiadraginla  dienim  lolidemque  no- 
orbis  lerrx  verba  corum  (PsaL  xvm).  >  Qui  ctiatn 


dicit :  c  Deo  aulcm  gralias,  qui  dcdil  nobis  vicloriam 
in%  Chrislo  Jesu  Domino  nostro;  ct  odorem  notitia 
6ua3  manifestavit  pcr  nos  in  omni  loco,  quia  Chrisli 
bontis  oitor  suu.us  Dco  in  iis  qui  salvi  Atint,  et  in  iis 
qui  pcreunt;  alits  qttidem  oilor  mortis  in  mortein, 
aliis  odor  vilae  ad  vilam  (//  Cor.  n).  »  Hic  est  igitur 
odor  spirittialis  grathc,  Uxc  fragranlh  salulis  Iiumanac 
qwim  pattthcra  ccelcstis  eruclat,  ul  ad  sc  icras  silva- 
rum,hocest,  geniium  mtilutudinem  irahat.  Solus  au- 
tetu  draco  tn  subterrauex  scrobis  vorffgiiicm  nicrgi- 
tur,quia  velernosus  hoslis  qui,  jtixlaJoauticm,<!iciiur 
«Jiabolus  cl Satanas,de  coclo piojeclus,  aiquc  in  abysso 
cst  supernx  seutenlix  catcna  ligatus  (Apoc.  xxt). 
CAPUT  XXI. 
De  talamandra,  doreade  et  lynce. 

Salamandra  quoquc,  licei  cxigtia,  mirabilcm  lertur 
liabere  naturam,  adeo  tit  si  casu  aliquando  iu  igne 
mergiiitr,  oninis  ignca  vis  tanquam  iuundaulis  aqiue 
profluvio  proliuus  cxslingiialur.  £t  ut  quid  pcr  lioc 
figuretur,  ckiceal,  humiUtas  palieuti&  repriiuit  flam- 
mivomum  hominem  a  fervore  vindicUc. 

Dorcas  ctiam  ,  qua».  Latinc  caprca  dicilur,  non 
inutilc  convcrsationi  nostrse  nnturac  propriac  pr.clct 
exeniplum.  Ihcc  habitans  iu  cacuminibus  monlium 
vi m  habet  non  modo  sublililer  vidcndi,  scd  ct  mira- 
biliter  discerncndi ;  ila  ul  in  longinquis  ac  procul 
rcmotis  regionibns  bomincs  vidcat,  et  vennlores  an 
vialores  siut  sagacilcr  dcprehcndat.  Nos  quoqiic,  si 
lerreua  dcscrcutes  cxcclsa  mcntis  arce  siibuilimur,  ^ 
ad  discerneiidosspmuis.si  ex  Deo  sint,  per  diviniais 
iiiipciisam  dlscrelionis  gratiam  sublcvamtir;  titruin 
scilicet  tanquam  viatores  nos  ad  patriam  diriganl, 
an  sicul  vcttaloies  ad  sulslralos  tentatioiiiim  stia- 
r ii in  laqtieos  ct  objectos  insidiarum  casses  inipcl- 
Ianl. 

Lynx  qtioque  tam  incomparabile  visus  acumcn 
habet,  ut  non  niodo  qtiodlibet  corpus  solidum,  sed 
ct  lapideos  parictcs  pcnctrcl.  Quod  nimirum  hoc 
modo  probatur,  quia  si  lynx  ex  una  pnrieiis  parie 
consislil,  caro  vero  allrinsecus  pouilur,  tanqtiam 
nihil  intersit,  ad  eam  prolinus  inhial  atque,  ut  silti 
pncbcalur,  anhelat.  Si  crgo  mulum  pecus  tam  vivax 
iuluittis 

Deus  omnipotens  quanio  profundius  vidcl?  «  Vivus 
cst  enim  sermo  Dei,  cl  ellicax,  et  pcneirabilior  omni 
gbdio  ancipiii;  pcrlingcns  usque  ad  divisionem  ani- 
ntae  ac  spirilus,  compagum  quoque  cl  medullarum, 
et  discretor  cogitalionttin  et  intcntionum  cordis, 
cL  nulla  crcaltira  est  821  i«visibilis  in  conspcclu 
Dei :  omnia  auteni  nuda  et  aperta  aunt  oculis  ejus 
(Uebr.  it). 


clium  mtllo  prorsus  cibo  reflcilur,  sed  jugis  incdix 
conlinentia  maceratur.  Sic  nimirtim  quo  magis  ma- 
cilcnta  corpns  ejiisariditateconstringitur,tautopellis 
cjus  sqtiamosa  laxattir ;  ct  dtint  caro  a  stia  corpu- 
lentia  deflcit,  pellis  effeta  folfescit :  deinde  vcl  hia- 
tum  dtiroc  tcrnc  vel  scissuram  lapidis  qua:rit,  ac  per 
iliius  angustias  sc  suJFulciens  Iransit,  sicqtie  pclletn 
penilus  cum  scncctuie  dcpouft;  mox  ilaqttc  fll  novus, 
cui  simul  et  virius  roparatur  et  visus.  Nos  ctiam  s*i 
aliquando  a  juveuili  saucli  desitlcrii  fervorc  tcpesci- 
tr.us,  ci  dissolutie  vitaj  scnio  caligamus,  per  arclac  poc- 
ttilciitix  transcamusangtislias,  nl,  dum  velercm  exte- 
rioris  concupisccntix  dcpouiinus  pcllem,  ad  pi  islinain 
rcdcamus  iuteriorfs  hominis  uovitatein.  Esl  et  alia 
B  nalura  serpcntis,  quia  cum  bibcrc  concupiscit  auic 
venenum  evoiuil,  hausta  vcro  suflicieulcr  aqua,  ad 
locum  ubi  vomucrat  rcdit,  vomittimqtic  rcsumit. 

Preshylcr  quidam  relulit  qtiia  sub  octilis  cjns 
scrpcus  in  laptdc  voimiit,  deiudc  fesiiuus  ad  fontein 
bibilurus  irrepsit,  scd  dtiin  illo  pctercl  foiitem, 
rcvoivit  presbyler  lapidem ;  revcrsus  autcm  serpens, 
dnm  veneiitim,  quod  rcsumcret,  hon  inveuil,  huc 
iilucque  pcrqnircns,  prolinus  cxspiravil.  Nos  ciiam, 
ctint  coclcsiis  eloquii  flucnta  dcsideramus  haurire, 
per  conaluin  purac  conlessionis  oinnia  vitiortim  et 
lapstitnn  vencna  debeinus  cvomcre.  Sed  absit  ut 
rcvcrlaiuur  ad  vomiititn;  qtiia  tton  pcr  terram  cuin 
serpcnlibus  rcpcrc,  scd  ad  ca  quac  suisum  sunt 
(Coloss.  iu)  pnccipimur  fesltnare.  fJIud  cst  praterea 
iiigciiuuiii  ac  valdc  nobiliiis  iu  serpcntc,  quod  dict- 
tur  qnia  fugit  homincin  uudum,aggredilur  mordcre 
vcstittim.  Ac  si  fortis  qtiisque  bellalor  invatlat  arma- 
Iiiiii,  vcreattir  incrmem.  Non  vis  crgo  timerc  diabo- 
ium?  tcrrcnarum  reruin  te  vestibus  cxuc.  Vcstilus 
cs?  ciiigcntem  colubrum  pcrborrescc.  Vis  ad  ser- 
pentis  excmpJum  navus  fleri,  cl  languentis  animx 
scnecttitem  in  pnbescemis  adolesccntiac  rcflorcre 
decorem?  jcjuna  cum  scrpcntc  pcr  qiiadragenarii 
tcmporis  circiilum,  hoc  csl,  a  cirtialibus  dcsidcriis 
tcmpera  per  omnem  htijtis  vitnc  dccursum.  Natn  ct 
idcm  scrpcns  qiianta  sil  jejunii  vlrtus  ostcndit,  quia 
niox  ui  sptilum  jYjuui  hominis  gustat,  protiuus  in- 
tereiiiplus  cxspirat.  Kon  ergo,  «crve  Dci,  te  pigeat 


acuinen  habet,    iuimanac    mentis  intima  »|  J^jnnare,  ul  moriatur  ille  qui  tc  cibo  ttirgiduiu  nili- 

,:— —  - r  -  ,?  —     •■  -■»     —  tur  deglutiens  absorbere.  Serpciis  praelerca  totum 

corpus  iciibus  vcrberamis  cxponit,  sohim  capulabs- 
condit.  Tu  qtioquc  iu  pcrsccuijonihus  constitulus 
Chrislum  intra  mentis  arcana  reconde;  corpus  vcro 
tutim,  si  res  exigit,  persequenlitim  manibus  trade. 
822  Esse  quoque  viperarum  gcuus  creditur, 
qtiod  si  homincin  mordeat,  totum  corpus  cjtts  in  vi- 
ms  vertat.  Proptnrea  quoddam  aliud  esse  viperinum 


^83- 


S.  PETRI  DAMtANiOPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  -  OPUSCULA  VARIA. 


784 


dcndo  prxcidat  atfpraesto  degluiial.  Ex  cujus  capilis  A  non  sufficiat,  eadem  ore  proprio  grana  praecidit, 
,oculis  duo  caluli  procreaniur,  qui  partus  tempore 

malerna  lalera  utrinque  corrodunt,  et  sic  altrin- 
secus  siroul  occidenles  et  nascenles  erumpunt.  Qui 
nimirum  ante  sunt  parricidae  quam  fllii;  et  ideo 
nunquam  prxier  duos  valet  bujus  generis  excedens 
aliquid  inveniri. 

£st  etiam,  sicut  fertur,  aliud  genus  quod  dicitur 
jaculum,  quod  voJando  repente  bominem  penetrat, 
et  ila  perlransit,  lanquam  nil  sibi  prorsus  obsistal. 
Ad  instruendam  quippe  bumanam  naturam  pius 
Condiior  diversas  brulis  animalibus  vires,  et  astu- 
tiam  conlulil,  ut  ex  belluinae  quoque  sagacitatis  in- 
dagine  non  coutemnenda  in  nostros  aclus  valeamus 
exempla  transferre. 

CAPUT  XXIII. 

De  onagro,  elephante,  unicorni,  aquila  et  formica. 
Quis  enim  docuit  onagrum,  ul  in  aequinoctialis 
mensis  Marlii  perpendkulo  per  duodenas  boras 
dici,  simul  et  nociis  totidem  rugitus  emillal?et 
velut  per  naturalis  horologii  organum,  horarum 
monienia  dislinguat?  Per  singulas  enim  horas  sive 
diei  sive  noctis  semel  rugil,  ac  per  hoc  acqut- 
uoctialis  librae  adesse  tempus  ostendil. 

Quis  docuii  elephantem  perpeluam  diligere  casli- 
taiem?  Qui  tamen  cum  naiurae  coaclus  imperio  ver- 
tens  capul  posl  se,  quasi  nolendo  el  uauseando, 
coierit,  el  concipicns  seinel  femina  ad  concubitum 
non  reverlitur.  lila  vero  dum  draconem,  qtii  sibi 
fcraliter  insidialur,  Iremefacta  formidal,  non  alibi, 


ne  videiicct  per  hiemalis  inclcmenliam  imbris  ite- 
rum  lurgeant,  et  negata  spe  viclus  in  herbas  erum- 
pant. 

CAPUT  XXIV. 
De  viperax  accipitre,  terpente  et  ur$a. 

Quis  ctiam  viperam  docuit  ut,  com  copiflitas 
coitus  incital,  ad  liltus  illico  properans  murenae 
.  maritimae  copulam  petat  ?  Hac  igitur  sibilis  suara 
lesliflcante  praesentiam,  continuo  murena  pro*- 
grcditur,  et  venenatae  bestiae  alterius  elementi  mis- 
cetur. 

Quis  accipilribus  hujtismodi  legis  jura  praefixit, 
ut  tibi  nidiflcant,  per  amplum  hinc  inde  circuitum 
Tiullis  omnino  rapinis  insislant,  el  cum  ab  eis  ubi- 
B  que  locorura  nisi  bello  non  vivilur,  illic  ubi  victores 
hostium  manubias  conferunt,  pax  Iranquiita  ser- 
vetur?  At  ubi  fetus  suos  jam  plumescentes  avolarc 
|>osse  deprebendu.it,  pedibus  eos  ac  rostro  nidis 
eliminant;  et  lanquam  emancipalos  legibus  a  sua 
precul  cohabitatione  propulsant ;  ut  sic  a  tenero  jam 
iasiiluantur  ad  predam,  nec  in  segnitiem  sc,  spe- 
rantesa  parentibus  aliinenla,  resolvant,  sed  ab  ipso 
primi  volatus  exordio  crebris  rrp-narum  violent.is 
assuescanl. 

Ubi  praeterea  ursa  didicit,  cum  parlus  edat  infor- 
mes,  natos  suos  lingenlc  lingua  per  varia  membro- 
rum  liueamenta  distinguere,  ac  more  flguii  in  natn- 
ralis  efligiem  generis ,  imaginemque  formare?  Imo 
quis  medicinalis  arlis  inslrumeuia  perdocuit,  quis  ei 


sed  in  aqua  parit,  quaead  ul>era  ejus  osque  pertin-  ^  vires  herbarum    el   curalionis    foraenta   diciavit? 


.gat.  Nam  si  extra  aquam  peperil,  draco  calulum 
ejus  repenle  devoraturus  invadit. 

Quis  hanc  ingentiitatem  unicorni  conlulit,  ul  de- 
dignetur  viribus  vinci,  humilitalis  arte  paliatur  se 
Jacile  superari?  Nunquam  scilicel  a  venatoribus  ca- 
pilur,  nisi  prius  in  virginis  gremio  reclinelur. 

Quis  boc  medicinae  genus  aqtiike  Iradidil,  quae 
xuin  seuueril,  et  gravari  coepeiint  alae  ejus,  alque 
oculi  caljgare,  tur.c  quaerit  fonlcm  aquae,  cOnlra 
qucm  posila  volat  usque  ad  circulum  soiis,  iliicque 
in  puriori  atheris  vastitaie  librala,  ad  vaporem 
salis  el  aUts  iucendit,  et  caliginem  oculomm  prorstts 
exurit,  moxque  descendens  Jribus  in  fontem  vi- 
cibus  niergitur,  el  sic  alarum  vjgor  el  oculorum 
acies  muUo  melius  quam  juvenlus  atluierat,  reno- 
vantur? 

Quis,  qu:eso,  formicam  ad  hoc  trilurandi  genvs 
jusiituit,  ut  segetum  grana  discernat,  el  823  'f n°- 
bilia  respuens,  elegaulioris  frugem  generis  eligai? 

a  ~~ ......_«.   *...!m..ya     ciuvaiid  .lilinAntAr  Avrilrvmt     Af   hAr. 


Nam  si  quando  ictibus  gravissimae  caedis  aCDcitur, 
vel  etiam  jaculis  perfossa  saucialur,  herbae,  ctl 
Grasce  fkofioc  nomen  est,  ulnera  sul  jicii,  et  sic  solo 
lactu  oiunes  uicerum  dolores  excludil,  et  ad  incolu- 
milalcm  pristinam  convaiescit.  Serpens  quoqoe, 
quod  nos  superius  fugeral,  si  caccitatem  patiiur, 
esu  feniculi  luci  prislinae  reformalur.  Mox  igilur, 
ubi  oculos  sibi  senlit  obduci,  nolum  pelit  prxsio 
remedium,  nec  spei  suae  frustratur  effectu. 
CAPUT  XXV. 
Dc  te&ludine  et  variis  animalium  medicinis. 
Tesludo  visceribus  pasta  serpenlis,  cum  venenum 
suis  quoqne  sentit  visceribus  serpere*  origanum  sibi 
protinusad  reinediuin  non  negligil^dhibere.  Yulpis 
etiara  dolosa  cuin  mortem  sibi  senserit  imminere, 
cx  sudante  pinus  824  8'm  resina  medelur,  laiique 
remedio  in  longioris  vitae  spalia  prolelalur.  Nam  et 
ipsa  animalia,  quae  sibimel  adhibenl  a  rebus  cxte- 
rioribus  medicinam,  in  suis  quoque  visceribus  rae- 

Hmuli  nrnlianliur  haliArA  malArimn.    Hn  rarnihiifi  vi- 


7*5  OPUSC.  LH.  —  DE  BONO  RELIGrOSI  STATtJS.  75« 

*>Slrulio,  camelus,  rana,  cameleonles,  grucs,  cico-  A  scorpionem;  qai,  vldellcet  leo,  et  vencno  serpcntis 


nia\  fel  aquike,  sanguis  accipiiris,  stercus  et  carnes 
hirtindinis,  quibus  roorbts  afferant  medicinam,  ille 
potest  dicere  coi  propositnm  est  de  curationibus 
corporam  disputare.  Perbibent  pbysici  quia  pellis 
colubri,  quam  deponit,  sl  oleo  fervente  decoquilur, 
mire  per  eam  dolor  aurium  miligatur.  Cimices  ne- 
scientibus  nullius  videntur  utilitatis,  sed  si  sangui- 
suga  faucibus  haeserit,  fumo  illius  exceplo,  statim 
evomitur;  insuper,  et  difficuhas  urinae  cimicis  appo- 
silione  laxatur.  Praeterea  porcorum,  anserum,  galli- 
narum  fasianorumque  pinguedines,  quot  in  se  medi- 
camenta  conlineant,  medici  non  ignoraot.  Pavonis 
flmus  podagrae  noscitur*mitigare  fervorem.  JEger 
leo  si  simiam  devoraverhv  mox  de  valetudine  con- 


et  acuteo  perimitur  scorpionis.  Et  quis  non  miretur 
quod  leo,  qui  comantes  cervice  tauros  excutit,  qui 
sublato  pectore  terribilfa  feris  ora  superbus  attollii, 
perexigtti  scorpionis  aculetimpertimescil?  Quis  etiani 
admiratione  ducat  indignum  quod  elephas,  qui  lur- 
rita  castra  lot  loricatis  plena  mililibus  poriat,  unius 
arboris  ictu  depressus  occumbat?  Nam  qui  triginla 
duos  armatos,  vel  plures,  el  cum  turribus  ad  instar 
urbium  desuper  eminentibus  sustinendo  non  cedit, 
ad  casum  unius  arboris  corruit.  Cui  videlicet  arbori 
frequenter  innixus  vel  constans  figat,  vel  in  soporem 
sequiescendo  relaxat.  Nonnulli  quoque  has  insiruunl 
propter  ebur  insidias  ut  arborem,  quam  eleplias  in- 
nitendo  frequenlat,  ex  altera  parte  usquead  mcditim 


vajescit.  Leopardus,  si  agreslis  capreae  sanguinem  B  fere  concidant,  el  sic  arbor  ad  lam  enormis  molcm 


baurial,  vii&languoris  evitat.  Ursus  aeger  formicas 
vorat.  Cecvus  languidus  olex  ramusculos,  ul  sane- 
tur,  efitogilat.  Cur  autem  haec  qmuia  potens  rerum 
Gonditor  naturis  &nimaliuna  indidit,  nisi  quia  diversa 
per  baec  homini  vitae  bujus  emolumenta  providil? 
Ut  dum  crealurse,  quae  subjectae  sunt  homini,  sese 
invicem  fulciunt,  ad  utilitatem  ejus  qoi  prelatus  esl 
omnibus  omnia  referantur.  Et  dum  io  operibus  suis 
bonilatem  miratur  opiflcis,  ipse  non  haereat  condi- 
lis,.  sed  aspcctum  desideret  Condtloris.  Omnes  plane 
naturas  animalium,  quas  supra  perslrinximus ,  si 
quis  elaboret  soierter  inspicere,  utiliter  poterit 
in  humanae  conversionis  exempla  transferre,  ul 
qualiter  homo  vivat,  ab  ipsa  quoque  rationis  ignara 
pecorum  natura  coudiscai.  Nam,  ut  Aposlolus  ait : 
c  Non  esl  Deo  cura  de  bobus  (/  Cor.  ix) ;  >  sed  dutn 
in  brutis  animalibus  aliqutd  insigne  conspicitur, 
homo  protinus,  ul  quidquid  illud  est  ad  sui  conside- 
"dtionem  retorqueal,  admonetur. 
CAPUT  XXVI. 
De  lupo  el  ove. 
Quid  est  enim  quod  lupus,  si  tuo  fuerit  praeventus 
aspectu,  non  valet  efftigere;  si  te  ille  praevenerit, 
vocem  tibi  probalur  auferre?  Et  ul  magis  stu- 
peas,  si  obmutueris,  tuum  solvis  amictum,  et  il- 
lico  recuperas  verbum.  Quod  si  Itipus  in  te  forte 
repentinus  insurgil,  arripe  petram,  et  protinus  fugit. 
Quae  autem  esl  peira,  nisi  Christus?  (/  Cor.  x) 
quem  profecto,  si,  sicut  dignum  esl,  arripis,  lupum 


corporis  corruat.  Sed,  dum  quasdam  animaliurn  na- 
turas  ad  aedificationem  vestram,  fraircs  met,  dili- 
genlius  enumerando  prosequimur,  nequaquam  obli* 
viscendum  cst  quia  non  librum,  sed  epistolam  adorti 
sumus  :  quamobrem  currenlis  articuli  cohibenda  li- 
bertas,  frenanda  voluntas  cst;  quatenus  sic  aedilica- 
tioni  cbaritas  serviat,  ut  lamen  modum  suum  cpisto- 
laris  compendii  sobrietas  non  excedat.  Monasteriuut 
itaqne  veslrum,  dileclissimi,  quidam  paradisus  est, 
in  quo  videlicet  omnipolens  Conditor,  dum  divcrsos 
hominum  inores  posuil,quasi  tiia  animalium  gcnera, 
terrenum,  nalatile  ac  volalile  crcavit.  Hiec  est  illa 
vctus  myslrcx  significationis  arca,  in  qua  cunctoruin 
animalium  species  includunlur.  Itoc  esldeiiique  \as 
illud,  quod  quatuor  manicis  submilti  de  coclo  vidit 
Petrus  in  terram,  in  quoerant  oiunia  quadrupcd  a 
et  serpentia  terrae  el  volatilia  coeii.  Sed  cuui  illic 
dicilur  :  c  Surge,  Pelrc,  macla  el  manduca  (Act. 
x) ;  >  credimus  per  misericordiam  Cbrisli  quoniam 
hsec  animalia,  quae  vos  eslis,  et  ab  boc  saeculo 
sunt  divini  verbi  raucrone  concisa  el  iu  Redemptoris 
sui  corpus  perfecla?  charitatis  ardore  conflata. 
CAPUT  XXVII. 
De  vaniloquii  temeritale  frenanda. 
Sed  valde  cavendum  est,  quia  necdumin  liltorea 
stalione  quiescitis,  sed  in.procellaruin  adhuc  turbi- 
nibus  laboratis,  ne  flabrum  ab  ore  veslro  vani  spiri- 
tus  effluat,  qui  hujus  ignis  flaiumasexstmguat.  Fiatus 
enim  et  aliquando  flammas  elicil  elabqijando  flain- 


spiriialTrs  ncquitiae,qui  le  persequitur,effngabis;  et  ut  D  mas  exstiiiguit  826  atque,  ut  ita  dixeiim,  quasisuf- 


825  hinc  iflcunctiuiler  expediar,  solve  amictum 
luuin  per  confessionem,  ut  non  molus,  sed  cloquens 
serendae  prsedicationis  habeas  libertalem,  Scriptura 
lestante  :  c  Dic  tu  iniquitates  tuas,  ut  justificeris 
{Ita.  xuu).  i  Quis,  quicso,  docuit  ovem,  ut  hiemis 
inopiam  timeat,  atque  ideo  velut  insatiabilts  aulum- 
naii  tempore  herbas  incxplebiliter  earpal?  Avtdius 

AUini  fcAlilst  luirw»  noluilnm    ymil     hAvhnnuiiia.  n«n  aa. 


flal.  Bomo,  cum  sacrce  doclrinas  mysleria  praedicat, 
sufllat,  el  cum  otiosis  fabulis  vacal ;  sed,  sicut  per 
aediflcalionis  verba  ad  aiuorem  Dei  cor  audienlis  iu- 
flammal,  sic  agit  ut  a  supernis  desideriia  per  oliosa 
verba  frigescat.  Scd  flatns  iste,  quem  diximus, 
forte  rhticulus  deputabitttr,  nisi  sacrse  Scripturar 
testimoniis  approbetur.  Audi  itaque  de  salubri  flalii 


737  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.-  OPUSCULA  VAIUA.  78S 

;  torum  serpit  ul  cancer  (//  Tim.  n).  >  Audi  rursus  A  fiwiifias  in  iEgypto  tesutur  edoimUm,  et  quotidie 


per  Isaiam  benc  sufllantem  :  c  Eccc,  inquit,  ego 
erenvi  fabnnn  ^tifllaulem  in  ignc  prunas,  rt  profa- 
rcntem  vas  in  opus  suum  (Isa.  liv);  >  ac  prxsto  de 
inuiilibus  vasis,  quce  scilicel  in  contuineliam  per 
o:i  sa  verba  formantur,  adjungiiur  :  c  El  ego  creavi 
inlerfcclorc.n  ail  disper.Iendum;  omne  vas  quod  (i- 
clun  esi,  conlra  te  non  dirigetur  (Ibid.).  >  Quid 
autem  sil  istnd  vas  quod  ab  inlerfectore  dispcrgilnr, 
nperlissiiiie  declaralur  cum  prxsto  oujijungilur  : 
f  El  oninem  liuguain  resistuutcm  lihi  in  judiciojudi- 
cabis  (tOid.)+  >  Quid  cst  autcm  quod  hic  Isaias  ail : 
c  Omnem  bnguam  resislcnlem  tibi  in  judicio  jtidK» 
cabis?  >  nisi  hoc,  ijuod  in  Evaugelio  Ycritas  dicit : 
.  c  Dc  oinni  vcrbo  otioso,  quod  locuti  fucrint  homines, 


decavernasua  ad  mensam  illius  egredi  solilanvut 
perciperet  escam.  Marcellinus  etiam  comes  scribU 
mansuefuetam  ligridem  Anastasto  principi  ab  fndii 
dcslinalam.  Hoc  igitur  cxemplo  congrue  dicit  aposto- 
lus  :  «  Omnia  siquidcm  fcrarum  gcncra  iu  lingoa 
rcpcriunfcir  (Jac.  m).  >  Ihi  quippe  est  levitas  vo- 
lucrum,  ibi  feracitas  bestiarum,  ibi  fraus  virulenU 
serpcntium.  Volatiles  enim  sunt,  qui  profenmt  io 
coelum  os  suum,  cl  quorum  os  locutum  esl  vaniu- 
tem  (PsaL  cxlui),  quasi  volucrum  levitatcm;  feroces 
aulcm  hesli;c  sunt,  qui  cxacucrunt  ut  glailium  linguas 
suas  (PsaL  lxiii)  ;  scrpentes  postremo  sunt,  de 
quihtis  dictum  est  quia,  c  venenum  aspiJum  sub 
labiis  corum  (PsaL   xiu).  i  Ubi  crgo  supervacuis 


reddent  rationcm  in  diejudicii  (Matth.  xu).  >  Fateor,  B  vacatur  inepliis,ctqiiasi  symbola  congeruntiir  verbis 


Iralrcs  mei,  nil  fere  in  monasteriis  agitur,  undc 
mens  mea.lcrribilius  super  monaclios  immincre  Dei 
|udicium  siispicelur.  Nam  continuomcalus  impulsu, 
quasi  lorrcas  per  dccliva  devcxa  procetlcns,  eortim 
lingua  decurrit,  et  ctim  liiilinuahtihim  sonat,  sic  illis 
esl  lanquatn  si  repenlino  prolinus  ictu  euruin  caput 
lllidat.  Quod  tamen  de  quibusJam,  absit  autcm  ut 
de  omnibus  dicam.  Quia  vcro  pracipit  regula  ut  a 
Pascha  usquc  ajl  Kalcndas  Octobris  manc  cxcunles 
a  prima  usqus  ad  boram  pene  quartam  )aborcnt,quod 
ncccssariuin  fucril,  ab  bora  autcm  quarla  usquc  ad 
boram  sextam  leclioni  vaccnt,  his  omnibus  horis  la-  * 
borandi  ac  legcndi  sludium  quidam  poslponentes 
abuluntur  in  fabulis,  et  quidquid  laborihus  et  leclio- 
nibus  dclienl  totum  vanilnquis  scrinonibus  cxbibcnt.  C 
Vir  etenim  sanclus,  qui.rcgulamcondidil,  nunquam 
mularct  horam  nisi  propter  continiiaudi  laboris  in- 
slantiam  (S.  Bo.  Reg.  c.  48),  nec  ^tiartam  pro 
lertia  poneret  nisi  neccssario  laboris  cxercitio  pso- 
vidcrct.  Sedprofccto  cl  illi  operarii  sunt  iniquilalis, 
qui  linguariim  manus  ercrccnl  in  scrmonibus  otiosis. 
N.mquid  enim  manum  liugua  non  habct,  cum  Scri- 
plura  pcrliibcat :  •  Quia  mors  et  vita  in  manu  lin- 
guae?  >  (Prov.  xvm.j  Etquam  inhoucstiun  cstut,  in 
lioc  munere  quo  crcaturis  omnibus  homo  prccponi- 
lur,  ipsc  largitor  ab  hominc  frequentiiis  ofleudalur  ? 
T\  cum  n  Uuris  reliquis  l\omo  prwsidcat  easque  sux 
dilionis  legibus  subjM,  quautipudoris  cst,  ul  carun- 
culam  lenuem,  quam  intcr  fauces  iucludil,  cdomarc 


otiosis,  apud  iiilriiisccus  auscullanlem  non  sermones 
homiunm,scd  quasi  mulligena  dcccrnilurvociferatio 
bcsiiariim.  Ipse  nimirum  est,  dc  quo  in  Canticis 
dicilur  :  c  Dilcclflfmctis  respicil  per  fcncstram,  re- 
spicil  per  cancellos  (Cant.  n).  >  Et  ipse  pcr  propbe- 
lam  :  f  Attcndi,  inquit,  et  auscullavi;  neino  qiiod 
bonum  cst  loquilur  (Jer.  vm).  » 

CAPUT  XXVHI. 
De  cancro  el  oslveo'. 
SeJ  ut  noster  scrmo  ab  ea  quam  scmcl  ccepit 
materia  non  rccedat,  el  loqiicnlium  vitia  per  uon 
loqucnlitim  animalium  prosequatur  cxcmpla  ;  nun- 
cfiiam  hoslis  fauccs  hydrus  ingrediliir,  nisi  cum  cro- 
codilus  oscitans  iiivcuitur.  Nam  si  clausum  os  tcnealv 
itisidiantis  impclum  non  formidat.  Authalopus  cnm 
exclamal,  ad  sutim  ignarus  inleritum  gladios  vena- 
toris  invitat,  quod  doncc  obiicuit,  pcrscquenlis  in- 
dustriam  fugacis  cursus  opiuioncm  delusit.  Atque  ut 
boc  inferam,  qnnd  cancer  osirco,  Htcit  plerumqne> 
diabolus  mouacho.  Canccr  cnim,  quoniam  oslreis 
vescitur  dclcclabililcr  coruniquc  carnihus  taiiquam 
epulis  saginaliir,  opcrx  prclium  cst  audire  quas  illis 
slruat  insidias.  Nam,  cum  atide  sit  appetens  cibi,  esl 
argiilc  prospicicns  cl  periculi,  quoniam,  cum  sit  dif- 
ficilis,  esl  cl  pcriculosa  vcnalio^  Difficilis  quitlenu 
quoniam  csca  citrnis  inlerior  validiorihus  testis  in- 
ciudilur;  periculosa  vcro,  quia  si  chelas  cauccr  im- 
miserit,  rclabenlc  proiinus  testartim  dyplico  incvasi- 
biliter  coarctatur.  Quid  crgo  f.icial,  ut  valeat  obti- 


1 01  pottil?  Uude  ct  Jacobus  dicit ;  c  Omnis  nalura     nerc  quod  flagital?  Quo  pacto  desiderii  sui  vola  pcr- 


besliarum  etvolucrum  domabilis  esl ;  linguain  autem 
mrlns  homiuum  domare  polest  (Jac.  n).  >  Nullius 
quippe  frcna  doctoris  cocrcerc  valcnt  linguam  se  co« 
bilKjie  nokuilis  :  alioquin  si  pulsat  el  nililur,  quod 
optat  827  procuJ  dubio  conscqiictur.  Porro  quod 


fkiel,  nisi  ad  cxquisitx  se  fraudis  argtimciila  con- 
vcrlal?  (gitnr  soJerter  exploral  si  quaiulo  ostreum 
iii  iocisab  oinni  venlo  rcmolis  so  contra  radios  solli 
aperiat;  tunc  ergo  calculura  clandcstinus  incurwlor 
iuimittil,  et  coiiciusionem    ostrci  inlerjectu  828 


m  9PUSC.  UI.  —  DE  BONO  RELIGIOSI  STATUS.  790 

iibus  vacuaHur.  Quid  enim  designat  calculas,  qui  A  tnisceret,  roaimo  protinus,  tanquam  xelotypo  con- 


citatus  spirilu,  snpcr  ulrumque  prosiliitj;  virum  vel- 
ut  rivalcra  brachiis  et  acutis  unguibtis  arpaxavit, 
mordicus  apprehendit  et  irreruperabililcr  Inccravit. 
Sic  itaque  comes  eislinctus  est.  lnnoccns  igitur  ho- 
mo  dum  Gdem  tiialami  servat  uxori,  dttm  animal 
stiuiu  quotidiauis  alit  impeudiis,  nil  ab  utroqtie  su- 
spioatur  advcrsi,  nimirum  qui  clemcntiam  prabebat 
offlcii.  Sed9  ab  scclus!  et  femina  turpilcr  juscottju- 
gii  Tiolat,  ct  beslia  in  jugulura  domini  gladiura  vt- 
brat. 

Enimvero  nuper  alhtus  est  prafato  papa?,  et  sU 

mul  el  nobis  granilitisculus  quidam  pucr  ;  ct  si  jam, 

ut  dicitur,  vicennalis,    tamen  prorsus  elingtiis  «l 

maimoni  forma  consimilis,  ila  ut  codem  vocabulo 

B  noncupetur.  Unde  sinistra  posset  oriri  suspicio,  si 

hujusmoili,  non  jam  dicam  fcrinus,  scd  fcralc  por- 

leutum  patcrna  tunc  alcrctur  in  domo^. 

CAMJT  XXX.. 

Deicelo. 

Sed  dum  dc  turpi  inftiJeliiatemulieriseloquimtir, 

cetus  ctiam  ille  marinus  nobis  in  mcmoriam  revoca- 

tur  qui  iiiiuirum  super    cnormc   corpns  sabulum 

porlat,  ac  terga  sua  stiper  undas  clcvat,  ut  tanquam 

iosula  fluc.tiis  marinos  exccdat.  Uanc  igitur  incun- 

clancter  insuiaiii  cssc  credentes  remigcs  applicant, 

paxillos  figunl,  naviin  sislur.t,  focos  inslruunl,  sed 

bellua  mox  ul  ignis  scntil  ardorcm,  illico  mergilur 

in  profundum  et  navem  simul  ac  naulas  vorat  ferale 

uaufragium.  Nam  et  Gerardus,  nostcr  videlicet  mo- 


ostrex,  nc  recludatur,  injicilur,  nisi  dtiritiam  con- 
sueuidinis,  qua  quisque  ne  scse  ad  pamitentiam 
eraolltat  jnduralur?  Nam  quasi  quidem  lapiil::»  pra- 
v»  coosueludinis  obslat,  nc  is,  qtii  fabiilarum  vacat 
ineptils,  a  sua  se  vanilaie  reciudat.  Quid  autem  est 
per  figuram  cancer,  qui  post  se  nattiralitcr  graditur, 
ihsi,  apotfata  spiritus,  qui»  postquam  semel  a  Condi- 
tore  recessit,  in  posteriora  rdabi  nunquam  desiit  ? 
Unde  el  diabolus  interpretatur  deorsuni  fluen$t  qnod 
sicut  dc  sauctis  animalibus  dicttur,  qtioniain  crant 
pedes  corum  recti  (Exech.  i);  ita  diaboli  ejusque 
aequacibus  pedcs  iu  postctiora  sunt  seinper  obiiqui. 

CAPUT  XXIX. 

De  $imia9  et  quo  pacto  timia  capi  pottit. 

Et  qnia  sc  sermo  dc  pedibus  inlulit,  sicut  venator 
finiiam,  sic  plcrumque  versutus  insidiator  illaqueat 
aoimaitt.  Elquiricnt  non  scripitim  reperi,  sed  ex  ore 
pcrhibentis  audivi,  quoniain  quT*simiam  qtueril  ca- 
perevivam  prius  sibimct  piinicei  coloris  calceoscon-- 
suil,  quibus  ctsolcas  de  plumbo  subncctit;  ctun  vcro 
siiniainemiiius  aspicit,ea  ccmcntc,  pcdibus  suis  caU 
ceos  ruhris  aeque  corrigiis  illigat,  eamijue  hoc  modo 
{uid  poslmoduin  faciat,  quasidoctor  iufpnnal;  dein  :e 
latehler  solvens  ibidein  caiccos  descril  sescquc  propc 
tocum  callidtis  explorator  ahscondit.  Simia  veropost 
venatoris,  ul  opinaiur,  absccssum,  humani  aclus 
smul.i  rclclos  calceos  suis  quoque  pcdihus  injicit 
ac  ligtiiis  forliler  slringil;  scd  cccc  venalor  dc  suo 
pro:iuus  laliLuIo  prosiiit,  discipulamquc  suam  pro-  C  nachus,  retulit  iu  Normandia»  litlorihus  captam  se 


priis  irrciUain  \iucuiis  cspii.'Sic  sa?pe  malignus 
spiritus  pcr  vasculuin  suum  qtiemlihct  videlicet  im- 
prohum  ac  prolcrvum  docct  innoccnles  homincs 
pcccatortim  vinculis  irrcliri,  ut  ad  inala,  qux  coram 
ihluentihus  cxhihel,  cos  ipsc  quasi  dux  ct  magis:er 
invitcr,  et  dum  pravum  scmulus  scqttilur,  sjis  ipse 
Iaqucis  capialur. 

Sed  ct  illud  nunc  suhscquenter  occtirril,  quod  mihi 
domnus  Alexandcr  papa  necdum  emcnso,  ul  ila 
loquar,  mcnsc  narravil.  Aitcuim  quia  nupercomcs 
Gulielmus  in  Liguria»  partihus  habitans  marcm  ha- 
bebat  simirc,  qui  vulgo  maimo  diciiur,  cum  quo  ct 
uxor  cjus,  ut  eral  impudica  prorsus  ac  pclulans,  la- 
gcivius   jocahatur.   Nain   et    ego  duos  ejus   filios 


vidissc  balxnam,  de  cujus  linguxf  carnihns  quatuorr 
dccim  sagmarii  sunl  non  lcvitcr  onerali.  Scd  ut  ad 
aliud  redeam  undc  digressus  sum,  qtiid  mirum,  si 
lidem  in  bellua  nauia  non  repcrit,  quam  ct.vir  830 
in  uxore  propria  non  invenit  ?  Quid  mirum,  si  bc- 
slia  uitita  insulam  menlita  procellis  immcrgiUir,  cum 
ct  mulier  yiolala  ftdc  conjugii  ct  fcrinis  amplcxi- 
bus  exponatur  ?  Quid  enim  lam  nostrum,  cl  tam 
proprii  juris  in  boc  mundo,  cui  varii  casus  possit 
deessc  suspicio  ? 

Noslris  qnippe  temporibns  audivi  conligisse  quod 
narro.  Piscalor  quidam  parvulum  in  Icmbi  sui  prora 
Aiium  suttin  posuit,  ac  in  fluenla  progredicns  con- 
grum  prolixx  magniludinis  ccpil.  La?lus  ilaqucpraj- 


vidi ,  quos  de  episcopo    quodam   plcciibili»  iupa  l)  *™  Projecit  in  navim,  ita  ul  caput  cjus  conlra  pue- 

rum  vertcrct,  puer  autcm  c   regione  sederet.  Sed 
cum  piscalor  inlcnlus  rcmigto  rcdire  contenderei# 


pepererat ;  cujtis  cpiscopi  nos  exprimcrc  nomci) 
omiltimus ,  qtiia  uotarc  qtiemlihcl  infamia  non 
gaiidemus  Cum  igilur  petulanli  fera3  mulier 
saepc  colludcret  v  uluis  astringerct ,  amplexihus 
demulcuret ,  scd  ct  iilo  nihilominus  quxdam  11- 
bidinis  829  signa  pr.ctcnder.ct  alque  ad  nudam  il- 
liuscarneni  pertiugcre  quibusdaragcslibus  anhelarcl , 

j^Iv.l  ai   nnl.i/tiil.ii'i<i    cink    •    Dopinilln     ci     nl>wiAt     rtni^l^ 


et  alacris  dc  prosperoc  forlunaa  successu  sollicitudi- 
ncni  non  habercl,  pavefactus  puer  in  piscis  aspcclu 
lugubris  exclamavit :  Ita  me  rcspicit,  jam  mc  bcslia 
*dcvorahit.  Cui  pater  alludens:  Tu,  inquii,  eum  de- 
vorahis,  non  ipsc  te.  Cumque  pucr  idipsum  secundo 
rencleret.  sed  cius  vcrba   paler  incptias  depuiaret, 


m 


S.PETRI  DAMIANl  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  JII.  —  OPUSMJLA  YARIA.  79» 

CAPUT  XXXI.       .     .  A  terram.  suam,.  uude  erai  (Eccfu  xv).  »  C*mmu* 


Brevis  opusculiconcluiio. 
Ecce,  fraires  mei,  quae  esl  in  boc  mundo  lam  se- 
cura  possessio,  in  quara  nos  Uilo  projicere;  quidnam 
juris  esl  nostri,  quod  non  debeamus  lanquam  rolam 
volubilem  deputare.  Hanc  rolam  Salomon  docet  esse 
cavendam,  et  Creatoris  semper  adesse  debere  me- 
moriam.  Qui  cum  dicerel :  <  Memento  Creatoris  tui 
in  diebus  juventulis  luae,  antequam  venial  teinpus 
aiBictionis  tuae ;  »  paulo  post  addidil :  <  et  confrin- 
gatur  rota  super  cisternam,  et  revertatur  pulvis  in 


igiiur  in  qualibel  instabili  possessione  confidere,  vel 
failacis  insulae  sabulo  tanquam  imperiU  reouges 
applicare.  Adeamus  igilur  Chrislura,  tufissimu» 
videlicel  navigantibus  portum,  et  de  marino  discrt» 
mine  liberati,  flde  prorsus  ac  cert»  quietis  aufu- 
gium  illum  untummodo  personet  iingua  kxpieiiiiuai, 
qui  disponit  el  ordinat  naluralia  jura  mulorum  r  ut 
iu  omnibus  crcaturis  sola  praediceiur  virtus  ac  pe- 
tentia  Crealoris. 

Sit  nomen  Domini  benedictum. 


881-832 


OPUSCULUM  QUINQUAGESIMUM  TERTIUM 

DE  PATIENTIA  IN  INSECTATIONE  IMPROBORUM. 


Argumentum.  —  Dominicum  Loricatum  corporis  mortificalione  admirabilem  monet,  ne  improboriim 
hominum  illalis  molesliis  alio  cum  suis  demigraret,  sed  sacrae  Scriptur®  prseceplis  edoctus  saiiclorumque 
exemplis  confirmalus,  rls  adversas,  in  quas  Deus  servos  incidere  permittit,  aequo  animo  ferat,.  ul  se 
boois  operrbus  exercens  el  mala  tolerans  verum  Cbrisii  membrum  agnoscalur. 

Domno  Dominico  et  caeteris  fratribus  qui  in  sua  B  tus  autem,  dum  perdit  sanguinem,  reruperat  sa- 


vicini  montis  eremo  commoranlur,  Petrus  peccaior 

monachus  ultimam  servilutem  in  Domino. 

CAPUT  PRIMUM. 

Quod  patientia  sit  regina  virtutum. 

Scf  ipsistis  iuibi,  dilectissimi,  quia  tantus  perver- 

sorum  ac  violenlorum  hominum  vos  tivor  infeslat, 

quod  nisi  vobis  ego  raplim  celeriterque  succurram, 

vos  loco  cedilis  aliiimqnc  vobis,  qui  rapiuis  his  alque 

inolesiiis  non  sit  obnoxius,  providebilis.  Quae  me, 

fateor,  audila  legatio  gravitcr  perculit,  et  plus  me 

vestra    pusillanimilas    quam    hoslilis   contristavit 

advorsitas.    Nam  cum   assidue    videamini    divinis 

insistcre  paginis,  mirura  est  quomodo  vobis  adhuc 

ignota  sit  paiientia  regina  virtulum  ,  cui  nimirum 


nilatem.  Ilia  denique  sua  se  morle  satiat  et  exsul- 
tat;  «grotus  aulem ,  dum  vulneratur,  ad  sia- 
tum  salutis  erigilur.  Quid  igitur  uiirum,  si  Deus 
omnipotens,  qui  esi  medicus  animarum,  sic  110* 
occulta  sui  moderaminis  arie  disponit,  ut  cx  alicnis 
vulneribus  nobis  medicamenta  conlicial,  quatenus 
dum  nobis  hostile  vninus  infligitur,  ex  eo  poiissi- 
mum  saiuiis  antidotum  procuretur.  Tyrus  plane 
genus  serpentis  esi,  ex  cujns  cruore  tberiaca  fii, 
quse  videlicet  grassantem  peslem  in  his  qui  vcne- 
nantur  exsliiiguil. 

CAPUT  II, 
Quod  ex  tribulationibus  nobis  medicina  prwparatur- 
Si  ergo  vcnenum  veneno  novit  homo  depellcre, 


cuncta  dcserviunt  volumina  Scripturarum  :  « Qu;e-  C  quanto  magis  mirabilis  praevalet  Deus  ex  alienis 


cuuque  enim,  ut  Aposlolus  ait,  scripla  sunt,  ad 
noslram  doctriuam  scripla  sunt  (Rqm.  xv).  i  Quarc 
;nl  no&tram  doctrinam?  Nunquid  ul  syllogismorum 
cnlleaimts  tendiculas  slruere,  ut  lonaniia  et  accu- 
rala  vcrba  rhctoricx  copix  coloribus  venustnre  et 
harmoni&e  suavilalis  organa  meiosque  dislingucre, 
ut  as!r;;rum  maihcmaiicorum  signa,  ut  aiuui,  uosca- 
mus  radiodesignare?  Non  plane  ad  hocc  indaganda 
sacris  Scripturis  instruimur,  sed  per  eas  potius  ad 
exempla  paiientix  provocamur.  Unde  mox  sequilur  : 
«  Ut  per  patienliam  et  cousolalionem  Scripiurarum 
spcro  habeamus  (Ibid.).  >  Eadem  namqueScripiura, 
quae  nos  ad  tenendam  patientiam  erudit,  spe  eliam 
consolationis  atiollit,  quia,  cum  narrat  clecli  Dei. 


conirilionibus  nobis  utilia  providere?  Oinnia  quippe 
sanctorum  gesta  quid  aliud  narrant,  nisi  pressuras 
atque  CLTtamina,  quae  de  perversorum  quonimlibcl 
hominum  iufeslatione  perlulerunt?  Ipse  quoqiic  Re- 
demplor  nosler  servilem  formam,  quam  ex  inleme- 
r.ita  Virgiue  suscepil,  nou  ante  regnis  coeleslibus 
intulil  quam  omnia,  quae  Scriplura  teslatur,  irrisio- 
nnm  alque  poenarum  lormenta  percurrit.  Quid  ergo 
novum,  si  pcccator  bomo  rcrum,  quac  extra  se  sunt, 
sustineat  amissionem,  cum  ille,  qui  peccare  nun- 
qunm  poluil,  in  suo  corpore  833  periulerit  cru- 
ccm?  (I  Petr.  n.)  Nccdum  sane,  juxta  Apostolum, 
usquc  ad  sangninem  restitislis  (Hebr.  xu).  Sed,  6 
utinam  hoc  saltem  de  vobis  possel  dici,  quod  ille 


quol  siiu  supplicia  pressurasque  perpessi,  indicat  ^  quibusdam  benejpalientibusdixit  :  c  Rapinam  bono- 
etiam  quie  per  hxc  sint  pramia  consecuti.  Medicus      rum  vestrorum  cum  gaudio  suscepistis  [Hebr.  x).  > 

rkian^k   COII<yillClirr«ke    lnmAnl!kn<    mswm/ilS  rrtAi-rtKcio    Ani\/i_  U.v*a    a«>*         *%..nA    aI      mIi..<«      Alnli       ftfiA*!.».!...  _      


7« 


OPUSC.  LUI.  —  DE  PATIENTIA. 


7» 


•I  exenpla';  quia  el  Seriptore  saacix  nos  ad  pceni-  A  paftdo  prareniens,  mtiueribiu  oeeupant.  Mosqalpne 


tentiam  cohortantur,  et  clecli  quiqne,  nnidquid  a 
furiosii  diaboli  membris  inferri  potuii,  aequanimiter 
pertulerunl.  Narov  qnod  divinis  admonitionibus,  et 
praecedeniium  exeniplia  adjuti,  de  profundo  nobis 
iilalae  Iribulationis  eripimur,  recte  in  Jeremia  pro- 
pheia  de  puteo  prodeunte,  signatur.  Projecerani 
quippe  eum,  sicul  Scriptura  lestalur  (Jer.  xxivm), 
in  lacuro,  in  quo  non  erat  aqtia,  sed  lutum  :  qtii  post- 
roodum,  ut  leveiur,  funes  ad  eum  et  panni  veteres 
depouuntur.  Quid  enim  funibus,  nisi  prcecepla  Do- 
iiinica  figurantur?  quae  quia  nos  in  mala  operallone 
fwsitos,  et  convincunt,  et  eripinnt,  quasi  ligant  et 
irahunl,  coarctanl  et  levant.  Sed  ne  ligalus  his  to- 
nibus,  dum  trahilur,  incidatur,  simui  etiam  panni 


esl  apud  nos,  ministros  videlicet  apostolicse  sedi«, 
ab  his,  querum  adhuc  negotium  pendet,  nihil  pror- 
sus  accipere;  ab  hisautem,  qui  omnino  quieti  sunt, 
si  dare  voluerint,  non  abjiccrc;  et  hsc  rcgtila  no- 
strum  oinnium,  sed  illorum  dunUxat  est,  qui  meliit» 
sculeseab  aviditate  custodiunt.  Quid  plura?  Con* 
venttur  ad  commune  colloquitim,  cur  donuni  sit  lar- 
gicus,  inquiritur;  utrum  causum  iubcat,  sciscitatur. 
Uudiqne  qnieius  ex  omni  reperittir  parte  securu*, 
ita  ut  re  ipsa  respondere  videreitir  :  In  medio  populi 
mei  habito;  adhuc  tamen  qiiawivi  ulrum,  dom  ad 
ecclesiaslicos  gradusascenderet,  sive  cum  menasterii 
regimen  suscepisset,  venaJitatis  forle  comniercitim 
irrepsisse  cognosceret.  Gtimqtie  hasc  omnia  ille  fun- 


veteres  deponuntur,  quia  ne  divina  praecepu   nos  B  dilus  abnegasset,  et  non  pro  lalibus  se  dcdisse  mn- 

nus  astrueret,  sed  ob  boc  solum,  tit  in  noslrum  ami- 
ciliamaditum  sibi  reperiret;  respondi  ul,qiiodsumh 
eral  tollens,  amiciiiam  noslrain  non  more  sacula* 
riura  merccde  redhnere ;  sed,  quod  inter  fratres  est 
legitimtim  gratuito  possideret.  Inier  liaec  tamon,  ut 
vobii  in  aure  loquar,  mens  mea  talis  crat,  ut  post 
eiiim  districte  requirens,  nihilin  eo  noxium  reperi, 
si  ille  roihi  ad  ingerendttm  mnnns  importuniis  exi- 
steret,  ejus  mihi  violentia  millalenus  dispiicerer. 
Voleham  siquidem  vim  milii  fleri,  et  vclut  invitus 
ad  vota  compelli.  Ctimque  ille  ad  rccipienduin,  quod 
semel  dederai,  se  prorsns  avertcrct,  et  ne  aurent 
qtiklem  pcUlionibus  inclinaret,  ego  jain  sceurus  et 
audacior  factus,  duritis,  utsua  reciperct,  ingcrebain. 


terreant,  auliquorum  Patrum  nos  exempla  confor 
lant,  ut  ex  eorum  nos  comparatione  facere  praesuma- 
_nusf  quod  ex  nostra  imbecillitate  formidamus. 

CAPUT  III. 

Quod  gaudendum  $it  in  adver$i$9  limendum  in  pro- 
$peri$. 
Si  ergo  nos  de  hoc  profundo  iribulantis  vilae  le- 
vare  festinamus,  ligemur  funibus,  id  est  prsceptis 
Dominicis  astringamur.  Intersint  etiam  panni  ve- 
tcres,  cnm  quibus  melius  teneanltir  funes,  id  est, 
praeedenlium  conforlemur  exemplis  ,  ne  infirmos 
nos  ac  limiitos  pracepia  subtilia  vulnerent,  dum 
levant.  Quasi  quosdam  pannos  veteres  Paulus  apo- 
slolus  subjongcbat,  cum  ad  sublevandos  discipttJos 


pneceptis  stiis  spiritualibus  exempla  veterum  com-  C  Inlerea  dieselabilur.  Cumqtie  peculiaribtis  psUtuis 


mendaret,  dicens  :  •  Justi  ludibria  et  verbcra  ex- 
perli;  instiper  el  vincula  ct  carceres;  lapidati  sunl, 
secti  stint,  tentatisunt,  in  ocoisione  gladii  mortui 
stint  (Hebr.  xi).  >  Et  pauloposl :  «  Habenlcs  ilaque 
tantam  imposilam  nubem  tcstium,  deponenles  omr.e 
poiidus,  el  circumstans  nos  peccatum,  per  p-tien- 
ti-in  ctirramtts  ad  propositum  nobis  cerUmen  (liebr. 
xu).  >  Et  iierum :  c  Hemenlote  pra?positorum  ve- 
strorum  qtii  vobis  locuti  sunl  verbuin  Dei,  qtioruro 
intucntes  exituro  conversationis  iroitamini  fidem 
(Uebr.  i).  •  Superiiis  videlicel,  dum  spiritualia  prae- 
ccpla  loqueretur,  quasi  funes  miserat,postmodum  vero 
roemorans  excmpla  majorum  ,  quasi  veteres  pannos 
adbibebat.  Eniinvero  servus  Dei  tunc  debel  limere, 
ctim  teroporale(quid  percipit;  lunc  gaodere,  cum  per- 
dit ;  quia,  ctii  proposittim  esl  ccelestia  scamiere,  expe- 
dilius  procul  dubio  vncuus  quam  gradiatur  onustus. 

834  CAPUT  IV. 

Quod  inter  retigio$o$  vtroi  amicHia  sine  muneribm 
comparanda  est. 
Dico  vobis  quod  miht  nuper  acciderit :  Mediola- 
nensero  urbem  domini  Nicolai  papae  legatione  fun- 
ctus  adivi;  ibi  dum  essem,  abbas  sancti  Simpliciani 
vasculuro  mihi  argenteum  loeo  muneris  misil,  quod 


nocturnus  meditator  insistercm,  coepit  me  conscicn- 
tia  acrius  rcmor.Jere,  et  quasi  sub  quodam  ratiocinio 
convenire.  Si  ille,  ul  vidcttir,  bonus  est  vir,  lu-  iiir 
nocenti  homini  siiam  voluisti  pecuntam  tollere,  cuiu 
illi  capitulum  non  obsislat,  in  quo  tuum  necesse  slt 
auxilium  exspecUre.  Pnrro  si  negotium  habel,  in- 
(ligntim  est,  te  sanclo  fratri  linguaai  tuam  venalem 
facere,  qtue  tanquam  utriusque  communis  sibi  quo- 
qtie  debet ,  ut  tibi,  gratuito  miuislrare.  Cumque 
haec  adversum  me  ptigna  perseveranter  ingrueret, 
jamquc  ego  clamorem  eogitationum  reiiiordeniium 
non  perferrem ;  deceudente  crepuseulo,  mox  ad  ho- 
minem  properans,  manicavi,  eique  tabescentis*  conr 
scienti*  vulntts  aperui.  Cumque  ulerqne  lioslrum 
lune  inde  invicem  coufligerent,  et  ille  se,  quod  se? 
mei  dederat,  non  recipere ;  cgo  me  asscrerein  uou 
tenere;  g35  tandem  amicxconlenlioni  hunc  ego 
terminum  posui  :  duo,  inquam,  mibi  nova  sunl  roo- 
nasleria,  unum  ad  calcem  jain,  Deo  auxiiiante,  per* 
tluctum ;  allerum  vero,  necdtim  episcopaii  dedica- 
lione  fi rmatum  :  sanclorum  ftaque  locorum ,  si  pla^ 
cet,  participium  suscipe,  alque,  ut  tibi  libet,  quoi 
aninue  tuae  proficere  debeai,  dontim  pro  benedi- 
ctione  transmitle.  Hoc  igitur  argumento  cupidiUtis 


7?5  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  VARIA.  796 

orUInatc  lum  fusus,  jusio  judicio  in  me  snip  posl-  A  lius  vigilabo.  Ecce,  quod  superius  dixl,  quia  servu* 


roodiim,  itl  ila  loquar,  salis  difliculter  ingressus.  la- 
ler  cclera  vero,  tanla  animum  meuni  muneris  itliua 
caligo  confudit,  ei  iaiiquam  vermis  scateus  meacor- 
roilcre  viscera  non  cessavit,  ut,  lcste  coirsciuulia, 
mallcm  me  lepra  pcrcitssiim  qnam  illo  niiiiierc  sau- 
ciatum.  Atlendebam  porro-iliinc  tautstm  fratris  li- 
beraliiatem  qiue  milii  nihil  debcbal,  et  olitulit ;  hinc 
rocam  avariltam,  qua*,  qtiodperofliciiimnonmcreba- 
tur,  accepit.  Ticdebat  i»eliincoblitutn,  qttod  pervirum 
Sapicnlem  dicilur  :  i  Non  sil  porrecta  iitanus  ttta  ad 
acctpiendum*  et  ad  dandum  collecla  (Eccli.  iv).  i 
Et  cun»,  jnxia  AposUilum,  bcatius  sit  magis  care 
quam  uccipcre  (Act.  xx);  iilum  jnre  bcatiim,  me 
miscruui  deputabam.  Ileti  mc,  inquaiu,  cnm  a  stisci- 


Oci  tunc  debet  timere,  cum  temporale  quid  percipit ; 
tunc  gatiderc,  cum  perdil.  Amodo  itaqtie  neque  pro 
specie  monaslerii  conslrueiidi,  neqne  prouccessilale 
servorum  Dci,  tetiebo  qtiasi  materiam  liouestalis,  tibi 
valeam  vires  cxercere  cttpidinis.  Tanquam  qui  ca- 
stitalis  anhelat  solvcre  cingtilum,  ut  qtiasi  sibi  baere- 
des  provideat,  inil  copnlas  nuptiarttm,  et  sub  nomtne 
propagandi  gcrminis  famulatur  illecebris  volupiatis; 
ita  nonnulli,  dum  essc  neqtietint  Chrisli,  vei  aposto- 
lorum  uitdiUiie  conlenti,  gaudciil  sive  rcgimiue,  siva 
qtiibuslibet  exercitiis  implicari ;  ul  dum  propriae  sa- 
tisfacitmt  avarilkc,  ncces&ilali  videantur  pii  operis 
deservirc.  Nos  auiem,  dilectissimi,  gaudeamus  sem- 
per  cl  iliatas  nobis  iujurias  acquanimiter  ferre,  et 


pjcndis  muueribtis  exculieudain  matium  Scripltira  6  noccntthiis  insiiper  tililia  ministrarc.  Sil  niauus  no- 


prccipiat  (Isa.  xxiiu);  quomodo  lu  manuni  excutis, 
tiiabjicias;  quain  potitis  iuciilis,  utaccipias;  slrin- 
gis,  ut  rapias  ;  reirahis,  ut  possiden  la  recondas.  El 
rjfera  avaritia  836  m  ««tnu  suscipientis  viscus 
cst.qurcquidquid  apponiiur,  exeuli  uon  pcnnillil ; 
<ed  morc  piscis  liwcre  eompellit.  QuiU  igilur?  Ui* 
lam  meutis  mee  nlira  iioo  perferens,  saucto  fralri 
iminus  6tiitin  remitlere  stitdui.  Dcinde,  Dco  auxi- 
Lantc,  dum.vixcro  conlra  sordes  lnunerum  jam  cau- 


stra  ad  suscipietidtim  cauta  atqtie  suspecta ;  ad  ero- 
gamlum  vero  pro  possibilitale  bcuigna.  Sif  mciis  ia 
prosperis  titnida,  sit  in  adversilate  sccura,  cumque 
bona  facit  ei  tolerat,  tunc  se  prpcttl  dtibio  iiumerari 
inlcr  Christt  membra  confidat.  Qiiisqttis  cnitn  recte 
vivens  flagellis  alleritur ,  sicul  Chriali  nuiic  in  uiro- 
que  vesiigia  sequilur,  ita  postinodiiui  ejus  consorlia 
non  privatur. 

Sil  nomen  Domini  benedicium. 


837  838 


OPUSCULUM  QUINQUA6ES1MUM  QUARTUM- 


DE  JEJUNIO  SABBATI. 


AacuMK^Tint.  —  Monaehos  ad  jcjunanrinm  Sabhato,  in  «>epiillur:e  Christi  bonorem  ,  hilariler  et  devote, 
sirtil  tribu»  aliis  per  hcbdomadam  diebus  solebaul ,  cohortatur  ;  ulililates  ejusdem  jejunii  ,  el  mcritum 
aiitit  oculos  propunetis. 

Sanciis  fratribus  in  Camtigni  cremo  constittilts ,  C  libus  terris  quae  suscipiendis  sttnt  ctBlestis  eloquii 


Petrus  peccator  monachiis  pacis  osculuni  iu  Spiritu 
•aiicto. 

CAPUT  PMMUM. 
Qttod  omhia  ierviant  in  hoc  mundo  ad  usnm  ksminis. 
Pensualium  condtictnres  sDdiuin  ,  vpI  procttraiorcs 
agrortiin,  dum  domiitis  suts  placcre  desidcralti- 
liler  ambitiut,  exaciionum  canoncs  ntiiiui,  villicatns 
aui  tenipore,  non  permitlttnt;  no*  cliam,  qtiibus  non 
qtiarumlibot  rermn  ,  scd  anitiiaruin  vesirarum  cst 
comuiissa  cnstodia,  valdc  perlimescimus,  si  frugum 
Testrartun  redtiilus ,  qtti  dominicts  infercbalur  hor- 
rcis,  stib  nostra  rtira  miuuilur,  si  sancla*  serviiutis 
vetrae  pcnsum  pcr  uoslram,  quotl  ahsit,  comiiven- 
tiam  i:on  impletur.  Quidquid  enim  in  hoe  mundo 


scniiiiihus  cxcolcnda!.  Sicut  crgo  nohis  timcndum 
csi,  qui  circa  vest.ram  jtihcmur  invigilare  custodiam, 
ila  et  vos  ctini  magna  hetitia  cordis,  nd  proposilain 
sanctis  lahoribus  vestris  dcbetis  anhclare  coronam, 
ncc  mintiere  quod  corpistis ;  scd  pomltis  levigarc  , 
prospiciendo  qtio  tenditts.  Intcr  crc:cros  aniem  florcs 
sancine  veslr:e  convcrsationis  el  studia  pielatrs  sug- 
gcro  charitati  vesira*  ul  qtiatuor  per  hehdoir.adam 
diehtis  consucta  jejttnii  regtila  teneatur,  et  praccipne 
S«ihbatt»m,  qnod  iit  quorttmdam  meule  jamjam  va- 
cillat ,  nisi  a  dcbilihtis,  non  solvatur.  Novi  plane, 
quod  iriiim  dicrttm  sine  pugua,  cl  discrepationc 
jcjunia  Iransigiinlur ;  Sabbato  autem  incns  infirina 
el  lepida  pautatim  iuctpit  in  qtiodam  absliuendl,  vct 


laboratur,  in  ustts  proficil  hominis,  solus  autem  atii-  D  edendi  mcditutlio  nutare  ,  el  tanqtiam  in  bivro  con- 
mnriim  fimtis  tisihus  deservit  auctorts.  Eo  ergo  siilula  ,  quo  polissime  egressum  vertat ,  ambigere, 
formidolosus  divinttm  cogimur  cxspcclara  judicitim,  moxque  a  suo  rigore  resolvitur,  mensas,  patinas , 
q  :o  rationc.n  dcbemns,  non  de  f e.;eiihus  in  scces-      caliccs  et  qtiidquid  edtilits  conipetit,  medilatur.  Cor- 


AlltllM       MAV      A... 


7W  OPUSC.  LIV.—  DE 

reficieodi  libidinem  ingerit,  venenum  pestiferx  de-  A 
lectationis  infundit,  aureatn  discrctionis  edocel  se- 
milam,  indiscrctionis  aslruit  suinmopere  cavendatn 
tesse  ruiiiain;  mclius  esse  cum  sobrietaic  comedere, 
quatn  edendi  rahiem  duplicnla  fame  nnlrire.  Accu- 
rate  uamqtie  hunc  sn»  callidilalis  hamum  scdttcior 
«nliquus  in  fllios  injicit,  qui  olim  ad  capiendos  pa- 
renlcs  hiiinani  geueris  inescavit  (Gen.  m).  Aculeo 
gula*  irausflxos  parenies  nostros  atlraxerat,  gute 
adhuc  adilnm  ad  capiendos  nos  callidus  cxplorator 
observal.  Adltibet  a  Ibtic  el  qnoslibet  assenlalores 
ac  placentarios  incilai ;  ul  hoc  cxtrinscctis  dicant , 
quod  ille  inleriiis  seminal ,  qualciitis  iniser  homo 
Jnlcr  lol  balislas  et  niachinas,  inter  lot  teloritm  lur- 
bines  el  missitintn  tcmpesates  facile  corrual ;  adver- 
ftnm  qnein  vidclicel  el  liiiguaruin  obsi  lio  et  cogila-  B 
lioiiiitu  scdilio  conspiranles  uiianimiicr  pugnanL 
Pia?  erea  nec  omitlcndiim  miod  eadem  pugua  de 
lcriia  feiia  inlirmis  mcniibus  oritur  ulroqueqiiadra- 
(.csitnali  lemporc ,  cuin  q»:in;;ue  iliebus  pcr  hebdo- 
jvadain  jejuualtir,  qua»  lii  de  Suhbatis,  carteris  anni 
tempotibus,  qnaudo  videlicel  iutra  quattior  dics  jc- 
junii  stimina  coiu-ludittir.  Maliguus  qitippe  hostis* 
quia  qttadragcsimalo  Sabbatutti  aptid  servos  Dei 
temerare  uon  sttfltcil,  tcrliam  salicni  fcriam  violare 
eonlcndil ;  cum  aiitctn  hnjiis  diei  rigor  nmiltitur, 
&d  cxpitgnaiidiiTii  Sabbattim  prothus  839  ille  Irans- 
ferliir;  ut  cl  anliquus  advcrsarins  ab  infcrendo  cer- 
lamiue  miiiqiam  dcsinat,  cl  Dci  famulus  occasionem 
vlcloris  nunquatn  perdal. 

CAPUT  II.  C 

Cur  Iret  dies  in  hebdomada  apud  monachot  jejunare 
instituium  tit. 

Vos  ntitcm,  dih»ctissmif,  rcgttlam  a  Patribns  tra- 
ditain,  a  vobis  ctiam  per  lnnga  jam  lempora  ctislo- 
ditam,  sinecansa  noJite  diinittere;  salnberrimo  cul- 
tui  vivificro  ctiam  scpuliurac  Domiuicai  jcjuuiitm 
copulate.  Ciiimvero  trcs  isti  dics ,  trcs  pcr  myste- 
riuui  coutineiil  lemporum  divcrsilalcs  ,  se\ta  fcria  , 
Snbbaltun  ct  Domhtica  dies,  idooquc  islos  iular  ca> 
teros  dics  prxcipue  obscrvare  dcbcmus  :  duos  in 
carnis  c:>stigaiione  ,  lcrtium  in  spiri lnaiis  lajlitia? 
jucundilale.  Sexta  quii.pe'  feria  Dominus  in  crtice 
pcpendit,  Sabbalo  iu  sepulcro  quicvit ,  dic  vero 
Dominiea  resurrexit.  Quasi  enimsexla  feria  esl  tola 
haec  vita  ,  iu  qua  nunc  lanquam  inorienies  vivimus, 
in  qua  crttcem  quotidie  post  Jcsum  portare  jttbe- 
mur;  Sabbaltim  aulcin  ,  quod  utique  requiet  inler- 
preU\lur ,  illud  sigiiilitat  spalium  quod  est  a  dic, 
qtia  moriiuur,  usquc  ad  rcsurrcclioiiis  diem  quo 
videlicet  a«l  tribunal  aelerni  Judicis  rcsumptis  corpo- 
ribus  prxsettlamur ;  dies  vero  Dominicus  iila  post 
Judicium  seiernitas  erit,  quas  luciset  gloria?  terminum 
non  habebii.  In  hujus  ergo  defluentis  temporis  Sab- 


JEJUNIO  SADBATL  79S 

ejtis,  qui  de  morte  resurrexit ,  gloriara  cernat.  Lu- 
gubres  oculi ,  pallida  ora  ,  demissi  vuhus  ,  incnlta 
cxsaries,  signa  sint  nos  esse  discipulos  crucifixi', 
vel  in  scpulcro  jacenijs,  ut  qui  nunc  cum  aposto 
lis  lugcutes  et  jejunanles  aflligimur,  eis  postmodum 
in  mcltis  cl  piscis  assi  convivio  sociemur  (Luc 
xxiv).  Ut  autcjo  qtii  fructus,  qu;evc  sit  ulilitas  se- 
pliuia  feria  jcjtinandi,  non  lam  verbis  quain  rebus 
eluccat;  nou  abs  re  cradiiuus,  si  ctiaiu  de  uosiris 
oposculis  ad  aediflcationem  veslram  brcvc  atiquid 
muluxinur. 

CAPUT  III. 
Miraculum  quo  jejunium  Subbaii  approbalum  e$$. 

Nam  quod  dicltirus  s:tm  ,  ibi  jam  scripsisse  me 
meniini,  nbi  de  octo  qttondam  jejfmiis  dispntavi : 
mox,  inqttam,  tit  ista  conscripseram,  quid  mibt  casu 
vel  poiius  divtito  imlii  nosse  contigcril,  non  cclalio. 
Scnior  quidatn  fraicr ,  qui  jam  triginla  fere  anuis 
eremitica  cclltila  ttstis  fttcrat ,  ad  me  venit ,  et  soli 
visionem  ,  qux  sibi  accidcrat ,  patefecit.  S;rpe  ,  in- 
quil ,  magistcr ,  in  lc  simultalis  ct  irtc  stimiilttih 
perliili,  quia  diem  Sabbati  tanlopcre  ttt  jejnnnre- 
litr  itistabas;  interea  concupivi  Hierosolymatu  per- 
gerc ;  cumque  hoc  iu  dics  desiderio  fervettlius 
arsluarem  ,  dormicnti  mihi  Dontinica  840  nocl* 
astitil  in  visionespleudidus  quidain  talcrictis,et  dixit : 
Frater  Jonnncs,  sic  enini  vocabaltir,  vis  venire  IHe- 
rosolymam  ?  Cui  ctim  velle  me  respondi>sein,  proti- 
n«s  me  illuc  pcr  somniitm  duxit ,  nuiltaqtie  sancto- 
riifti  scpnlcrn  circinniens  ,  qnodque  cujtis  osset  spe- 
eialilcr  designavil;  landem  ad  sepiilcrum  Domini 
eodem  dttce  pervcni ,  et  eccc  posl  septitcrum  stabat 
qiiidnm  clcrictts  scrcna  facie,  ct  pulcher  aspcctu, 
cerviccicnus  slola  cundida  deccnler  oriiattts ,  qlii 
dixit  mihi  :  Tu  nuditts  lcrlius  vivilicam  crticcm  , 
hesterno  quoqitc  die  scpidturain  Dominicam  ,  dum 
jcjuuasti ,  vcracilcr  adorasli.  Ex  boc ,  remo  o  omni 
scrupulo  dubielalis ,  agnosce  ,  quia  ct  sexla  feria 
cmcein,  ct  S  bbalo  sepiih ■ruin  Ciiristi  verisshne  ce- 
Icbr^.s  et  adoras ,  si  pr;cdictos  dies  orondo  el  psal- 
lendo  jejitnas.  Quo  vidclicel  inslrucliis  oracttlo ,  ct 
scandattnn  ,  quod  adverstim  tc  ,  Palcr  ,  habtieram9 
pcrdidi,  et  dcinceps  Sabbatum  non  utinori  devotione, 
quam  sexlam  feriam,  si  facttltas  snppelat,  jejitnavi 
[jejunabo].  Hocc  mibi  sanclus  frater  retirfit,  eiiru  h;rc 
q;r«  scribimus  et  ittnc  omnino  nesciret ,  et  adhuc 
prorsus  ignorel.  Iloc  aulem  rcscribcre  non  piguit, 
ul  si  opusculum  iiltid  voIms  oecurrere  non  contingat, 
hoc  saiicm  fraternitatis  vestrae  notitiam  uon  evadal, 

CAPI3T  IV. 
Jtajorum  negligentia  exempto  eiiam  potlerit  noeel. 

Cavcttdum  est  itaquc,  dilcctisstmi,  ne  noslro  tem- 
pore  sancla  vita  isla  tepescat .  sensimque  se  immi- 


799  S.  PETRl  DAMIANI  OPP.    TOMUS  SZ\}  PARS  III.  —  OPUSCULA  VAIUA.  8» 

rum  posteriias  insiaurabit,  ut  vcrum  sil  illud  Horatii  A  GAPUT  V. 

'    Quod  vita  noitra  Sabbatum  est  uttimos  re&urreetionit. 


(Ltb.  111  Ca  m.t  od.  6\). 


>EUs  parenlum,  pejor  avis,  tulit 
Nos  nequiores,  mox  daluros 
1'rogeuieui  vkioswreu». 

Sic  ulique  rci  criinus  nou  modo  nostrae  negligcntiae, 
s  d  et  alienac  vit»;  dnm  ct  ipsi  lacessenrio  deficimus, 
cl  defectus  causaro  posteris  gencramus,  Nam  cum 
corum  deses  vila  iiolabilur ,  ad  nos  praeslo  recur- 
rent,  nos  sibi  clypeunt  defensionis  opponent;  ul  qui 
fui »  us  proccssores  in  vita,  simus  consequeiiter  au- 
ctorcs  in  culpa.  Ne|iis  enini  meliorcs  sumus ,  in- 
quienl,  quain  palrcs  nostri;  quod  inveuimus,  arri- 
puimus;  quod  didicimus ,  Iioc  et  leuemus.  Sicque 
eii.uus  al  cui  lorporis  aposioli,  ct  non  doctrinae,  scd 


Tota  plane  vita  isla  quodammodo  Sabbatuai  est 
ilJius  nltimae  resurreclionis  •  et  quasi  profestum 
nunc,  atque  vigilias  colimus ,  ad  quam  suspiramus» 
solemiiitatis  aeternse.  Sed  qui  ad  nuptias  properal» 
vel  epulas  cujuslibet  magnae  feslivitaiis  exspectat, 
ad  anticipandum  praecedenlis  horae  jentaculum  non 
aiihela:.  Nos  ad  illud  refeclionis  aeiernae  nuptiale 
convivium  invilali,  festinare  jam  coepimus;  etadhuc 
molliter  ac  deliciose  viventes,  velut  horam  edendi 
842  legitimam  pravenimus.Quid  prandeuti  cum  tu- 
nmlo?  Quid  epulis  cum  sepulcro?  Si  sepuUurnm  Do- 
iniui  cnm  discipulis,  non  cum  miiilibus  custodimus, 
obliviouis  magUri ;  non  duces  ad  vkloriam, sed  B  afleramus   misturam  myrrbae  et  aloes.  (/oaa.  xu). 


praecessores  ad  fugam.Memenloteqttocl  scriptuni  est : 
«  Vac  his  qui  perdiderunt  suaiiieiiliam  (Eccli.  n).  > 
Et :  f  Ego,  inquit,  dispono  vobis,  sicut  disposuit 
milii  Paler  meus  reguum  (Luc.  xxu).  >  Qtiare?  Nou 
uiiqne  quia  cofipisti,  sed :  c  Yos  esiis,  ait ,  qui  per- 
mausislis  mecuin  in  (cntatiotiibus  ineis  (lbid.).  i 
Quaiuolirein,  dilectihsimi,  boc  ab  aelalc  nostra  pras- 
cidamus  opprobriuiu ;  el  virlulis  insigne,  quoda 
patribus  nostris  accepimus,  illibatum  et  inlegrum 
iileliter  in  filios  iraiisfundnmus.  Si  vita  eremitica 
miiiuenda  esi,  oer  alios  incipiul  miiiui  ;  ncc  nos  iu- 
vcniamur  in  Iiujus  841  f™uilis  sacrilegio  primi  ; 
ue  cum  patres  uostri,  bujus  vidclicel  propositi  fuii- 
datorcs,  pervenienl  ad  coronani,  nos,  ipsis  accusan- 
libus  et  acriter  iusistenlibus,  compellamur  uliionis  C 
subire  senlenliaiu.  Nain  cuin  illi  bcalorum  marly- 
rum  sint  imilati  cum  multo  suilore  cerlamina,  nos 
de  solis  marlyrum  solemniis  disputamus ;  et  qui 
non  inierfuimus  pr-cliis,  de  peraclis  glisciiuus  gau- 
dere  triutnpbis. 


non  cacabos  et  lebctcs.  In  illis  siquidem  amaritudo 
mentium,  in  istis  autem  sunt  iilicebrae  volupiatum. 
Ad  sepulturam  sane  debemus  peclora  lundere,.  non 
dapibus  vcnlres  inflare;  debeinus  moesta  lacrymis 
ora  perfundere,  non  cpolandis  calicibus  indulgere ; 
nou  ingurgitari  mero,  sed  potum  cum  flelibus  tem- 
perare  (P&al.  ci).  Nec  tamcu  haee  incousultius,  et  sic 
ahsque  discretioue  slatuintHS,  ul  humanitalem  dfc- 
bilibus ,  et  valctudiiicm  laborauiibus  denegemus. 
Yerumlamen  sic  sibi  discrctionem  is  qui  infirmatuc, 
indulgcat,  ut  salubrem  consueludinis  regulam,  cuiu 
convulucrit,  non  omillal.  Sic  ipse  remissius  vivat, 
ut  is  qui  iucoluiuis  est,  in  contineniiae  suae  uibilomi- 
nus  rigore  permancat.  Nou  igitur,  dileclissimi,  gra- 
vcmur  Sabbali  servarc  jejunium ;  ul  dum  nunc  sub 
casligalione  corporum  Redemptori  nostro  con- 
sepelimur  in  morle,  et  ipsi  resurgeules  cum  ipso 
postmodum  epulemur  in  coeleslis  glorice  clariiate 
(Hom.  vi). 

Sil  nomen  Domini  benedictunu 


843  844 


OPUSCULUM  QUINQUAGESIMUM  QUINTUM. 


DE  CELEBRANDJS  VIGILHS. 


Argcmentlu. —  Monachos  suos  ad  cclcbrandas  oclo  feslivilalum  vtgitias,  quas  per  indevotionem  et  abusum 
a  plerisque  suonim  temporum  uegtigi  conquerilur,  hac  epi&tola  adhortatur;  cum  rationcs,  qnae  in  con- 
trarium  facere  videbanlur,  ab  honiiuibus  parum  piis  aiiatas,  faciie  diluisset. 


Sanclis  fratrtbus  in  eremo  conslitulis,  Petrus 
peccalor  monachus  salutem. 

Naluraliter  autein  hoc  morbo  humana  laborat  in- 
•Irmitas,  ul  cx  continentiae  rigore  facile  corruat;  ad 
virtutum  vero  statum  disciplinamque  vivendi  diffi- 
culler  assurgal.  Unde  fit  ut  cum  districtum  quid  pro 
Deo  arripere  nitimur,  soli  viam  laboris  necessc  est , 
vix  aliquo  comitante,  carpamus;  quod  si  nos  quan- 
lumlibet  ad  yoluptatis  fluxa  remittimus ,  ultroneos 


D  junia ,  quae  vfdelicet  hactenus  in  antiqua  progenito- 
rum  noslrorum  traditionecoluimus,  nuncquibusdam, 
novas  velul  seciag  iotroducentibus ,  passim  negligi, 
et  in  prandiorum  epulas  mutata  dolemus.  Quae  »i- 
mirum  hic  enumerare  otiosura  esse  non  ducimus; 
ita  ut  etiam  raliones  singulorum,  cur  oinilii  no* 
debeant,  prout  epistolae  compendium  patitur,  afle- 
ramus. 

CAPUT  PRIMUM. 


SOl  OPUSC.  LV.  —  DE  CELEBRANDIS  VIGILIiS.  *  "«O* 

Tirginisjejiiniis  non  sunl  celebrandae  vigilia??  quam  A  omnino  nesciertt,   parlui  tacien  dolor  famiiiariler 

est  conjuncttis,  testante  Verilato  quae  ait 


tidclicet  consuetiidinem  usque  ad  nos,  imo  usquc 

nunc  procul  dubio  novimus  et  antiqititus  tenuisse? 

An  quia  Dei  Geniirix  ex  hac  vita  per  martyrium  uon 

transivit?  Sed  si  haec  est  ratio  cur  jejunari  non  de- 

beat;  ergo  nalivitas  beati  praecursoris  Clirisli  sine 

causa  jejunio  praevenilur,  quando  scilicet  non  liinc 

puer  prophela  migrasse  pcr  gladiuin,sed  huc  potius 

ngnoscilur  venisse  per  uteritm.  At  si  rei   digniias 

vigilanlcr  inspicilur,  idcirco  utraque  hxc  festivitns 

digne  prxmissis  est  excipienda  jejuniis;  quia  cl  B. 

Tirgo  roolesliam  carnis  moricns  pertulit,  el  B.  Joan- 

nes  per  condilionem  nasccndi  ex  matcrnis  visceri- 

Xus  vagiendo  ac  plorando  processit.  Merito  illis  pcr 

jejunia  pridiana  compatimur,  ut  illticescentibus  eo- 


i  Mulier 

cnm  parit  tristitiam  habet,  quta  venit  hora  ejus; 
cum  autem  pepererit  puerum,  jam  non  memiuii 
prcssnrse  propter  gaadinm,  quia  natut  est  homo  in 
mundum  (Joan.  xvi).  »  Unde  non  immerito  tota  san- 
cla  Ecclesia,  sicwt  morienti  Chrislo  commorilur,  cuni 
resurgente  consurgit,  eum  coslos  ascendente  con- 
scendil ;  ita  quodainmodo  cum  bcata  ejus  Genilrire 
patiente  comparturii ,  simulque  quasi  parturiens  in 
vigiliis  mceret ,  ul  puerperio  salmis  efluso  cum  ea 
simul  in  saneta  Nativitate  conjubilet,  quatenus  ad 
lantae  solemnilatis  gloriam  non  inodo  spiiituali 
(ripudio  mens  gliscat,  sed  et  ipsa  caro  quae  afficta 
fuerat  refrigerium  sensura  congaOdeat,  juxla  illud 


rum  solemuiis,  communi  cum  eis  laetitia  pcrfruamur;  B  Prophetae  :  c   Silivil  in  te,  inquit,  anima  mea,  quam 


ut  mcerore  simul  cum  illis  afflicti ,  simul  epulemur, 
etiam  gaudio  feriati.  At  foi  Usse  dicitur,  quia  B. 
Tirgo,  quae  sine  dolore  vilae  auclorem  edidit,  dolo- 
rem  moriendo  non  sensit?  Sed  qua  auctoriiate  eara 
quis  divinelur  in  corpore  non  doluisse  morientem , 
ciijus  animam  perlransierit  gladius  adhuc  eliam  in 
carne  manentem?  (Luc.  n.)  Praeserlim  cum  et  ipse 
medialor  Dei  et  hominum  inoriturus  dicat :  c  Trisiis 
cst  anima  mea  usque  ad  morlem  (Matth.  xxvi). »  De 
quo  et  Pelrus  :  c  Quem  Deus,  inquit,  suscitavit  a 
mortuis,  solulis  dotoribus  inferni  (Marc.  xiv;  Aet. 
ii ).  »  Sed  sWc  nroriens  dolorem  non  senserit,  qnod 
Deus  utique  potuil;  sive  senserit,  quod  permisit: 
unde,  quxso,  iste  est  predicator  epularum,  et  salu 


mukipliciter  et  caro  mea?  »  (Ptal.  lxii.) 

CAPUT II. 

Aliquorum  abusus  in  muleenda  voce,  ui  meliut  canant. 

Nonnulti  plane ,  qnod  practcrenndum  non  est,  spi- 
ritualis  milhias  fratres  sub  hac  occasione  in  praedi- 
clis  vigiliis  viclilant,  ut  ad  personandas  ecclesiastici 
melodias  oflicii  robustius  convalescant.  Sed  si  non 
tam  humanas  quam  divinas  aures  cupimus  ex  vocuni 
nosirarum  quantumlibet  accurata  suavitate  mulcere, 
corporis  nostri  tympanum  ctisius  inionahit  siccum, 
quam  liquore  vini  vei  olei  pinguedine  dclibuium. 
Meliusque  est  ut  pro  labore  jVjnnii  cantiletia  suii 
sobrio  discrelionis  moderamine  temperetur,  quam 
ist  pro  superslilionecanendi,  saecularibus  aspiriluali 


laris  abstinentiae  inimicus ,  nisi  ex  eorum  numero,  C  ordine  dissolulionis  praebeatur  exemplum.  Plane 


«Je  quibus  Aposlolus  conqtierilur,  dicens  :  c  Multi 
enim  ambulant,  qnos  saepe  dicebam  vobis,  nunc  au- 
temetflens  dico.,  inimicos  crucis  Christi,  quonim 
flnis  interitus,  el  quoruin  Deus  venter  esl,  et  gloria 
in  confusione  ipsorum,  qui  terrena  sapitint  (Philipp. 
ui).  »  Moyses  et  Aaron  mortis  debiia  persolvetites, 
mensuruo  [f.  menstruo]  diemm  spalio  sigillalim 
quisque  ab  Israeliiica  plebe  deplangilur  (Num.  xx; 
Deul.  xxxiv).  Defunctum  quoque  Jacob  totaiCgyplus 
luguhri  sepluaginta  dicrum  lamentatione  prosequiltir 
(Gen.  l).  Tu  obeunli  Genitrici  Dci,  nno  sahem  die, 
refugis  compati,  ut  inter  cjus  sotemnia  merito  debeas 
gloriari? 

Porro  de  Naliviiale  SaJvatoris  non  minus  inhone- 
stumj  quid  et  indecens  agitur,  cum  in  ejus  vigiliis 
a  nojnnullis  etsi  tantuin  coenetur,  vino  tamen  et  di- 
versis  coctionom  apparatibus  indulgetur.  Plane  au- 
tem  panis  ifle  ad  hoc  de  cceio  845  descendit  (Joan. 
vi),  ut  jaro  communis  cibus  sit  etiam  hominum,  qui 
eatenus  specialis  tanlnm  fuerat  angelorum;  satis 
absurdumesl,  si  refectionecoelitus  erumpentedivina, 
locum  pracsto  non  prsebeant  alimetita  terrena.  Et 
lunc  vini  faecnlenti  ingurgitatio  incntium  nares  ob- 
ttindit,  cum  jam  odor  ccclestis  graihc  melliflna  sna- 


cum  tam  longum  Quadrngesimae  spatium,  quod  a 
Patrihus  est  prafixum,  Nativitati  Domini  mililare 
cognoscilnr ,  mirum  est  quomodo  tam  praeclara 
festivitas  solo  vigiliarum  suarum  honore  privelur. 
Porro  autem  quotnodo  non  ernbescimns,  quia,  ut 
jam  dictnm  cst,  nativitatem  servi,  beat»>  vWelicet 
Joannis  Baptista?,  aquam  bibendo  praecorrimos;  in 
vigitiis  vero  Dominicae  Nativilaiis  vina  incontinenler 
olemus?  Praescrlim  cum  dies  ilie  prae  cunctis  annis 
drebus,  et  aestiro  caumate  fenidus  et  spaiio  sit 
prolixus;  iste  vero  et  brevis  sit  et  hnmectus.  Et 
cerle  si  vigiliarum  placel  instantia,  liberius  vlgila- 
mus  abstemii,  quam  vini  soporantis  ebrierate  gra- 
vati. 

Epiphaniarum  qnoque  vigilias  ob  magnilndiitem 
solemiiitatis,  in  qua  videlicet  tot  in  unum  sacra- 
menta  conctirrunt,  dignum  esi  jejunarc :  848  HCet 
ii,  quibus  aliler  suaderi  potest,  non  prohibeantor 
cum  liquaminibus  et  vina  percipere.  Hic,  utarbitror, 
slomachabitur  vilae  moliioris  assertor,  bic  ragns 
contrahel  fumantis  edtilii  disputator,  ckmimns  uu 
peregrina  jejunia  novtler  introducere,  qoae  milla  Pa- 
Irnm  valeain  auctoritate  flrmare.  Sed  ut  uon.  cum 
eo  Ituiim  diutius  teram,  sed  hinc  me  incunctanter 


SOT  S.  PETRl  DAMIANl  OPP>  TOMUS 

tcm  censura  jejunii  no»  casligat  ?  Ei  cum  vigiliarum 
miss»  scmper  liora  nona  cx  ecclcsiastica  consuetu- 
dino  cclebrenlur,  ut  nimiruui  ad  subseqnentis  diei 
vitleanlur  solemnia  pertincre;  cur  fcec  vigiliarum 
missa  dicalnr,  quac  hora  lertiascilicctaiite  prandium 
celchrata,  neqtiaquam  seqr.cr.l:  diei  militare  couspi- 
citur?  Perqnirant  igitur  manducones  nostri  lotius 
annalis  circuli  singulos  dies,  et  cum  mtsquam  repe- 
rerint  vigilias  dici,  in  quibus  missx  debeant  absqne 
jejunio  cclehrari,  necessario  faleauttir,  in  vigiliis 
Kpiphaniic  cuin  cetebralione  missarum,  celebrandum 
quoque,  remola  omni  dubietate,  jVjuoium. 

CAPUT  III. 

Curin  Sabbatoex  beati  Silvettri  tenlentia  jrjnnnndum. 
Praeterea ,  de  paschali  quoqne  Sabbato  quod  Do- 
miniee  resurreclionis  gloriam  anlecedit,  perspicua 
ralio  est,  quia  dislricte  deheal  jejunari.  Nam  si 
auctori  viicc  ntortuo  ac  sepulto  utjrcvcra  ejus  mcm- 
bra  cmnpatimur,  si  in  diseipulOrum  colicgio  consti- 
tuli  una  cnm  aposlolis  lameutamtir,  lurpe  cstsi  n*s 
pleno  rticlcnuis  ferculo  cum  illc,  quem  flevinttts, 
adlutc  jaceat  iu  septilcro.  Aposloli  siquidem,  Scri- 
ptura  testante,  tnnditi  inortuo  Doiuino  conipaliun- 
tur  in  luctu,  qtiousque  resurgens  post  iridtium,  uovo 
kcti.icarcnlur  aspcctu  ( M auh.  xxvm;  Marc.  xvi; 
Luc.  xxiv;  Joan.  xx).  Scd  nos,  ut  ab  bujus  conlro- 
versix  molestia  fcrieiuur,  advocalum  vcntris  a<|  B. 
Silveslri  loslimnn.a  definhiva  transmiltinius:  ctijus 
otiquc  verbissifuIesAdhAetur,  cuncta  proiinusiutrr 
nosjurgia  conqtiiescuut.  Silveslri  siquidein  verba 
stint:  Si  omnis,  iuqtiit,  dies  Douiinictis  causa  resur- 
rectionis  Domiui  tcnetur  ct  coiitur,  justuin  est  ut 
omnis  Sabbatorum  dies  causa  scpuliurac  jcjunii 
suscipiatur  instantia ;  ut  flenles  cuiii  apostolis  dfi 
mortc  Douiini,  gaudere  cmn  cis  de  resurrccliono 
mereatMiir.  El  rtirsus :  Si  omnis  Dominicus  dics  rc- 
surreelionis  creditur  ^loria  decnratus,  omnis  qtii 
anecedit  eum,  dies  Sabbati  scpultitr;*  jcjtinio  nian- 
cipaiulus  est,  utmeritogaudcatderesurrcclione,  qui 
de  morle  ploraveril.  Quihtis  profeclo  verbis,tum  planis 
ac  prupler  tardos  niullipiicitcr  iuculcatis,  nihil  a  mc 
tfdjicieudiim  aliud  video,  uisi  hoc  tanlum :  quia  si 
sanctus  ille  vir  propter  illud  untiin  Domiuicse  sepul  • 
lurm  Sabbaltim,.  omnia  lolitis  anni  Sabbata  jejtuiio 
dicanda  perccnset ;  dum  illud  unum,  quod  principaie 
est  alque  prxcipuum,  in  eptilas  solvilur,  quaiiier 
ab  eo  in  reliqua,  forma,  vcl  exemplar  absiincnliae 
lransferetur?g47  Constanler  igitur  asseremiuin 
esl,  quia  sictil  djes  Parasceve  sexias  totius  anui  fe- 
rias  dislrictionis  censura  pracedii,  sicut  Resurre- 
etioni&dies  solemiiitaiis  ffloria  relfriuos  dies  Doniini- 


SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  VAMA.  804 

A  tius  vivere,  spirittialibus  hoc  ferendum  est,  non  st~ 
quendum ;  ne  si  lunc  isli  sumendis  dapihus  vacanl, 
cum  adhuc  apostoli  omnes  plorant,  ab  eorum  so 
coetu,  quod  absit,  exsories  osteitdant. 

CAPUT  IV. 

Cur  in  viqilia  returrectioni*  Domini  Gloria  in  ex> 

celsis  Deo  cunatur. 

Nec  nobis  objiciatur  qtiod  tuuc  in  missarum  so- 
lemniis  Gloria  in  exceltit  Deo  canilur :  boc  quippe 
pro  bnptizandis  agitur,  ut  uimiruni  illucesceitte  jara 
resurreciionis  gloria,  in  morte  Domini  baptizari  vi- 
deantur  (Rom.  vi) ;  idcoquc  missa,  qtias  intra  ipsum 
diem  prohibcltir,  nocte  celebrari  pr.ecipilur.  Ut  ni- 
mirtim  in  qtiodam  nictliluliio,  hiuc  mortis  Chrssti» 
iude  resurrectionis,  geueralis  baptismi  constituatur 

D  salulare  inysteritim.  In  baptistui  siquidem  sacra- 
mento,  ad  iiuilatiouem  Christi  ct  morintur  et  resurgi- 
mtis.  Moriinur,dum  in  aqnam  mcrgimur;  rcsurgiiuus, 
dum  lavamur.UiidedicilApostoltis: tQuicuuqucbap- 
tizati  stiinusin  ChrisloJcsu,  in  morieipsius  baptizati 
sunius.CousepiiIticiiiiiisuniuscumilloperbaptisnium 
ininorle,  ut  qtioniodo  surrexitChrisliis  per  gloriam 
Patris,  iia  ct  nos  in  uoviiate  vilae  ambulemus  (Rom. 
vi).  i  Ad  hoc  planc  in  salutare  lavacrum  mergimtir, 
ul  peccatis  omnihtis  moriainiir ;  a  i  hoc  erigituur,  ut 
coit*iirgentcs  Christo,  soli  justiti;c  de  caMcro  jam 
vivere  dehoainus,  sicut  idem  dicit  Aposiolus:  c  Je- 
sus  Curisttis  mortutis  est  propter  delicta  nostra,  et 
rcsurrexit  propier  justincatiouem  nostram  (Ib  d.).  > 
UudeetcaJetn  uiissa  simul  vidcltiresse  quodammota 

C  qna dragesimalis  alque  paschalis;  dum  postquam 
aileluiu  cauitur,  mox  etiam  tractn»,  qui  Quadrage- 
simaj  proprius  esl,  adhibetur.  Quod  si  Pascha  oin- 
nino  complelum  esse  posl  missam,  adversario  pervi- 
caciler  aduilcntc,  persi.slitur  ;  nos  in  iuctain  non 
tiltra  piotraliiiiiur ;  hoc  lameu  pacto,  ut  csus  car- 
iiiiiui  laicis  prolinus  invadattir.  Nec  cnim  causa  esl 
cur  libertas  paschalis  cibi  difleratur  in  poslerum9 
ctun  Pascha,  sicut  dicitur,  sil  omniiiO  coinplelum. 
Quod  si  ecclesijsiicic  disciplinsc  perspictic  vidctur 
adversum,  falcattir  necesse  est  advcrsarius,  illiun 
Fcpulttira  Dominicx  dicm,  non  Pascha,  sed  Paschac 
potius  esse  vigilias,  ac  per  hoc  ex  vigiliarum  saltem 
regula  jcjunio  inancipaiidiim. 

n  848CAPUT v- 

v  Quod  Sabbaii  jejunium  c&leui  visione  celebratum  e$t. 

Mox  ul  isla  conscripscram,  qitid  mihi  casu,  vel 

polius  divino  nutii  nosse  coutigerit,  non  celabo.  So- 

nior  quiJam  fraler,  qui  jam  a  trigiuta  fere  annts 

eremiiica  cellula  usns  fuerat,  ad  me  venit,  et  soli 


i  /riinrk  *ili*    aaaii 


nt     nolAfAAit      Q<nt\A     tmiiitl 


009  OPUSC.  LV.  —  DB  CELEBRANDIS  YIGILHS.  606 

daxit,  multaque  saiictomm  sepukra  circumiens,  A  potesl,  e;  apud  qaorunidam  cxamcn  sub  fesiiviiatia 


quodque  cujus  esset  specisliter  designavit ;  tandem 
ad  sepuicrum  Domini  eodem  duce  pervcni ,  et  ecce 
postsepulcrum  stabat  qnidam  clcricus  serena  facie, 
et  pulcher  aspectu,  cerviceleuus  stola  caudida  der 
cciiter  oraalus,  qui  dixit  mihi:  Tu  nuJitis  tertius 
▼ivificam  croccm,  hesterno  qiioque  die  scputttiram 
Domtnicam,  dum  jejunasti,  veracitcr  adorasti.  Ex 
boc,  remoto  otnni  scrupulo  dubietatts,  agnosce,  quia 
ei  sexta  feriacruccm,  ct  Sabbalo  scpulcrum  Chrisli- 
▼erissime  celebras  et  adorns,  si  prxdictos  dics 
oraudo  el  psallendo  jcjunas.  Quo  videl  cct  instruclus 
eraculo,  et  scaudalum  quod  adversuni  te,  Palcr,  lia- 
Jbttcram,  perdidi ;  et  deinceps  Sahbatum  uon  minori 
devotione  quam  sextam  feriam,  si  faculta»  suppctat, 


pnvseulia  jejuniuiu  vircs  uon  habel,  scd  semper 
fcstivitas  pncvylct,  anfcranlur  igilur  de  octavis  D. 
Joannis  Daptistae  vigilhc  aposlolorum  Pelri  clPattli; 
de  oclavis  quoque  Laiirentii  martyris  vigilke  D. 
Maritt  virgiuis  cradaiilur;  iu  Quadragc6JHi£  etiam 
inujoribus  quihusqtic  fesiivitalibus  rtfeclip  geiiiine- 
tur.  Qtiod  si  lioc  ccdesiasticai  rcguto  nou  admituinl, 
et  miiudiis,  qui  suU  apostolic-c  traditioitis  i  tsiilu-- , 
tione  jam  seiiuil,  neolcricis  iieqtiaquaiii  doguiaiibtsft 
acquievit,  faleiidtim  csl  fcslivitates ,  uisi  prxcipux 
sinl,  noupr.rjtidic.irc  jcjuhiis,  ut,  suo  euiqiie  jtiro 
scrvato,  et  ecclcsiar>ticuni  prn  solemuitat;'  pctagatur 
ofliciuin  ct  casligatio  corporalis  suiiiu  11011  deserat 
institutuiu.  Unde  conslat  quia  quis(]tiis  duorum  tain 


Jejunavi  [jejiinabo].  H»?c  inihi  sunctus  fraler  reiulil,  B  venerahiiiiun  aposloloruin ,  Jaiobi  vidclicct  cl  Pbi- 


etuii  Ikbc  qttac  scribimus  cl  luiic  onmino  uesciret, 
et  adhuc  prorsus  ignoret. 

Enimvero  de  lilania  majore  lurpiter  a  nonnullis, 
et  mauifestisstme  contra  canonum  scntentiasagittir; 
quia  iu  ea  per  occasionem  bcati  Marci,  cujtis  coilem 
die  festivitasCsl,  non  tenctur.  Sed  quia  conspirato- 
ribus  vcntris  nostra  prorsus  asscrlio  ludibritim  dici- 
lur,  nl  sublerftigium  dcsit,  ipsa  canouica  aucloriias 
ftiinplicitcr  infcralur.  Ail  euim  Maguntense  conci- 
liuut  (cap.  5)  :  Piacuil  nohis,  ul  litania  niajor  ob- 
ftervanda  sit  a  cunciis  Cbristianis  uno  die,  septimo 
Kalcndns  Maii,  sicul  in  Itomaua  Ecclesia  conslilu* 
tutii  repcrimus,  cl  sicut  saocti  Patres  noslri  consti- 
tucrunl:  non  eqtiilando,  non  prctiosisveslibusiiidnti ; 
sc.1  cincrc  aspcr»i  ct  cilicio  iuduti  jejtincmus,  nisi  C 
iiifirmilas  impedieril.  At  si  cui  adbuc  ista  aucloriias 
forte  nou  sullicit,  sufticiat  sedcs  apostolica,  sufliciat 
et  auipia  Roma,  qtuc  hoc  jcjuiiium  non  modo  dccre- 
talis  paginae  promulgatiouc  corroborat,  scd  et  viva 
&iiuualim  vcncratione  couscrvat.  Ubi  notaiiduni  quia 
gcuiime  festivitati,  saucti  videliccl  Marci,  alque 
Peiilccostcs,  iulra  ctijus  spatium  s;vp!us  dics  ista 
concluditur,  jejuniuin  sancti  Palrcs  prxvalere  san- 
xerunt;  ila  tamcn  ut  ecclcsinslicum  nihilorninus 
oflicium  solcmnilcr  inipleatur. 

Uiulc  ct  illud  gr^vitcr  fcrimus,  quia  ptcrique 
849  fratrcs,  dtini  jcjunarc  in  Lcatorum  aposlolo- 
miii  Phitippi  et  Jacobi  vigiiiis  pcrhorrescitnl,  solem- 
nilatem  Pcnlccostes  in  excusationem  snac  dissolu- 
tionis  opponunt,  diccntes  non  debere  queinquam  sub 
jejuniormn  tunc  censura  couslrigi,  cnm  lcmpiis 
dictet  paschalibus  polius  gatidiis  cpulari.  Quibus 
auccincte  ac  breviter  ego  respondco  qtiouiam,  si«sic 
inimica  sunt  iuvicem  et  feslivilates  Ecclcstx  et  ee- 
clcsiasiicaejejuniadiseiplinae,  ut  simul  celebrarlnon 
possiut,  crgo  nec  litani»  majorcs.  quarum  supra 
meminimus,  neque  ircs  illi  Rogationnm  dics  ante 
ascensionem  Domini,  nec  vigili»  Pentecostes  pote- 
runt  Jejunio  mancipari.  Et  ite  hoc  pamm  videatur, 


D 


Atimii    lotimiimi.   iliif.l     IaIIU.i 


lippi,  vigilins  jcjunnte  delreclat,  non  ad  hoc  amore 
festivitatis  inducitur,  sed  juxla  rhetoricaiitis  gulie 
su&  consiliiiui  molliicr  vivendi  suavitato  mulcciur* 

CAPtT  VI. 

Quomodo  D.  Jacobns  upostolus  morluus  tit. 

Pwterca  ct  bcati  Jacobi,  <|iii  frater  est  evangc- 
lisla?  J<iannis,  plerique  vigtlias  |)arvi|>endunt,  et  ir- 
reverenter  ac  iucon»idcr»ie  trausiliunl.  Et  hoc  ideo 
fottasse  pr;csumiiur,  qtiia  non  stio  temporc  eadcm 
feslivitas  celebraiur.  Sicut  eiiim  in  Actilms  aposto- 
tortim,  Luca  tcstanle,  didicimus,  circa  paschate 
tempus  D.  Jacobus  ad  llerodc  cst  iiitcrempins.  N.im 
ctun  pramisissct  :  c  Qtiia  occi^it  lierodes  fratrem 
Jouinis  gladio;  >  paulo  post  iiilulit  :  i  Eral  autcm 
dies  Azymorutu  (Act,  xn).  i  Circa  idem  ven>  lcmpus 
B.  Pctrus  cst  a  vinctilis  absoltitus,  quo  iste  Jacobuft 
paulo  ante  llcrodiauo  fucrat  gladio  delruncatiis.  Et 
quia  iutra  fesla  paschalia  utraquc  festivilas  ahsolule 
ac  iibcre  cclcbrari  iioii  poterat,  in  aliud  necessario 
Umptis  tx  antiqiiorum  Patrtun  est  discretione  trans- 
lata.  Quod  si  propicr  hoc  solemnis  illc  dics  vigilia- 
rum  stiarmn  debcl  houorc  privari,  ci*go  ncc  ipsa 
fcstivitas  dcbet  coli.  Ai  si  festivitas  h;cc  aposlolica 
proncccssitatc  pascttali  in  tcinpus  aliud  digue  trans* 
ponitur,  850  dignutn  quippc  cst  ut  sux  etiam  vi- 
gili;c  itiseparabilitor  comiteiitnr.  Ahsobtta-  stqttiilem 
cst  aucloritas  caitonum,  qux  gcneralilcr  prsecipit 
omnes  aposloloruin  vigilias  cclcbrari.  Quod  si  ad- 
vcrsarius  adhttc  iu  su;c  allcgationis  iuslaHtia  pervi- 
cax  iuvenittir,  ilhul  etiaui  iiiferam  quia,  si  proptcrea 
festivitas  illa ,  quoniain  niutattir  tetnpore,  jtircsuo 
privalur  houore,  crgo  ncc  paschalis  magtia  solem- 
nitas  honoranda  jam  erit,  quas  videliccl  non  flxam 
tcinporis  ccrtiludinem,  sed  pleniiunii  politis  sequitur 
rationcm.  Ecclosiastica  siquidcm  fides  haliet,  quia 
octavo  Kalendas  Aprilis  Redemplor  nosier  est  cru- 
cifixus,  quo  videlicet  die  el  *\  virgiuaU  ulcro  fuerat 
ante  couceptus.  Quod  si  hanc  temporis  ratiopem 
aequi  volumus,  sexio  Kalendas  cjusdem  mensis  per 


.  nmi»*AitliniiAn 


k..llJ>4.k> 


%07  S.  PETBI  DABIXNrOFP.  TOMCS  SEU  PARS  III.  —  OHJSCULA  VARIA.  $08 

valearoW  sicut  ex  umhra  logis  ad  veritatis  gratiaro  A  misit,  per  lolam  diem  illam  ne  vini  quidem  ves&f 


"pervenire. 


CAPUT  VII. 


€ur  B.  Joannis  Daptistos  Decollatio   vigiliam  non 
habeat. 

Eant  ergo  sanctarum  vigiliarum  bostes  et  je]a- 

nlrrtim  venerabilium  destructores,  ac  dogmalizent 

paschali  solemnitali  reverentiam  non  servandam, 

ut,  qnoniam  varialur  tempore ,  devolione  fidelium 

ei  assueti  cultus  careal  diguitale,  el  quod  de  Pascha 

mate  senserinl,  consequenler  el  de  Ascensione,  ac 

Perilecosle   necessario    fateanlur.    Quod    si    nobis 

objcccrint,  Dccollalionem  sancli  Joannis  idcirco  non 

babere  vigilias,  quia  de  tempore  passionis  Domini, 

quo  videlicet  S.  Baptista  peremplus  esl,  in  Augu- 


giura  potuit  invenire,  sicque  divina  dispensatione 
.coactus  est  jejunii  debitum  in  ipsa  festivUate  persoi- 
vere,  cnjus  non  timuit  vigiltas  contra  ecdesiaslica» 
institulionis  regulam  lemerare;  et,  ul  ita  loquar, 
luit  in  festo  quod  deliquerat  in  profesio. 

Ilaec  igilur,  dilectissimi ,  de  octo  vigiliis  examus- 
sim  suo  tempore  celebrandis  sanctitati  veslra  iili- 
malo  slylo  conscripta  direximus,  et  851  ut  vos  a<* 
ea  corrigenda  qu#  nunc  insolenter  emergunt  viri- 
litcr  accingamini,  ul  revera  Chrisli  milites,  adhor- 
tamur.  Tencalur  itaque  per  vos  ecclesiaslicse  genium 
disciplinse,  paternsG  traditionis  norma  permaneat, 
religionis  status  a  sua  dignilale  non  corrual,  vigor 
ecclesiaslicus  non  mollescat.  Enimvero  non  ambjgo 


stum  mcnscm  ex  more  transfertur ,  respondemus  B  scripturam  hanc,  si  in  eorum  manus  deveneril,  qni- 


non  propter  mntationem  fcslivitatis  hoc  fieri,  scd 
quouiain  cum  vigtliis  sanctam  nativitalem  cjus  ex- 
cepiinus,  ne  popularis  gravettir  infirmilas,  in  ejus- 
(!cm  dccollatione  sola  unius  diei  solemnilnte  conienli 
sumus. 

Postremo  de  beali  quoqiie  Barlholomaei  vigiliis, 
quas  ttonnulli  jam  violare  paulaiiin  incipiunt,  non 
diversa  sentehtia  est.  Quo  nimirum  die  aliqttando 
abbas  qttidam,  non  infimis  comitanlibus  viris,  de 
longinquis  finibus  ad  nos  in  eremo  degenles  pran- 
sus  et  coenalurus  advenit;  alia  vero  die,  festivitalis 
scHicct  apostolics,  rogatus,  ut  digressurus  jentacu- 
Jum  ca|>eret,  renuit  nullisque  precibus  acqtiievit. 


btts  sunt  perosa  jejunia,  lurpiter  conspuendam.  Ab 
his  scilicet,  quibus  tumct  uncta  cutis  atque  nilidula, 
qui  sobrielali  dum  infoederabiles  pugnas  inferunt, 
rubentia  pingues  ora  852  flammescunl.  Mihi  autem 
nullius  amore,  vel  odio  reclum  licet  occultare  quod 
senlio;  et  qui  Julianum  Cxsarein  oclo  adversus 
Evangelium  Chrisli  scripsisse  volumina  non  iguoro, 
ab  his  ctiam  qui  evangelicae  sunt  disciplinae  contra- 
rii,  scripliunctilam  meam  verbis  inordacibus  laccrari 
nullateuus  erubesco.  Dicanl  enim  illi  ctim  antiqtiis 
obsonatoribus  suis  :  «  Mnndticemus  el  hibamus, 
cras  enitn  moriemttr  (/**.  xxu);  t  et  nos  cum  servis 
Christi  respondeamus  :  c  Jcjuuemus  et  sacras  vigi- 
lias  celehremus,  ut  in  festivitale  ccelesti  sihe  fine 


Sed,o  digna  restituens  divina  senlentia!  sive  in 

coenobium  sanctimouialium ,  quod    tunc   visitavit,  G  vieturi  felici ler  epulemur  (/  Cor.  xv).  > 

sive  apud  aliquein  saecularium  ad  quoscnnqtie  trans  Sii  nomen  Domini  benedictum 


853854  OPUSCULUM  QUINQUAGESIMUM  SEXTUM, 

DEFLUXA  MUNDI  GLORIA  ET  SjECULI  DESPECTIONE. 


Argumentuh.  —  Agnetem  imperatricem  Romam  non  superbo  apparatu,  sed  ctillti  infra  privat»  feminre 
personam  dejecto  ingredienlem ,  ad  prxsepe  Christi  Domini  visendum ,  reginap  Sab*  comparat,  quae  re- 
giain  Salomonis  magitificentissime  ingressa  esl.  Eamdem  praeterea  Iaudat  quod  regales  pompas  lniriftce 
contempserit..Deinde  excmplo  Romanonun  rcgtiin  ac  exiernoriim  flnxas  esse  mundi  diftniiates  et  tnullis 
calamitatihtis  obnoxias  aperte  demonslrat.  Acriler  reprehendii  cos  qui  nobilitale  et  uivitiis  gloriantur, 
cum  morlalitim  oinuitr.n  tdem  stl  ortus  atque  occasus. 


Scuto  boiwc  vohtntatis  Dci  coronatrc  Agneti  im- 
peratrici,  Petrus  peccator  monuchus  scrvitulem. 
CAPUT  PRIMUM. 

Agnetis  imperalricis  cum  regina  Saba  comparatio. 

Regina  Saba  venitin  Hierttsalem  audiresapientiam 
Saiomonis  (III  Reg.  x;  II  Paral.  ix);  imperatrix 
Agnes  Romam  adiilj  addiscere  stullitiam  Piscatoris. 
Nam  sicut  Paulus  ait :  t  Quia  non  cognovit  mundus 
per  sapientiam  Deum,  placuit  Deo  per  stultiliam  prae- 


rffiAAltSVnie 


«1-^-    * 


D  tiosas  ;  iata  vero  cum  Ilermisinde  cognata  sua,  non 
dispari  sancti  Spicilus  fervore  succensa,  tanquaiu 
Maria  Magdalena  cum  allera  Maria  veniuntad  sepui- 
crum  (Matth.  xxviu;  Marc.  xvt;  Luc.  xxiv;Soan.xx), 
nou  ut  corpusJesu  perungant  fomentis  aromatum, 
sed  ut  pedes  ejus  fluentis  irrigenl  lacrymariim.  Non 
enim  jam  quaerunt  viventem  cum  morluis,  sed  ado- 
rantes  lenenl  vestigia  resurgcntis.  Carnalis  plane 
Salomon  reginae  Sabae  quseslionum  nodos  et  mysteria 


m  OPllSC.  LVl.  —  DE  FU 

toris  expressit.  De  IHo  quippe  dicilur  c  qtiia  locu-  A 
tns  est  tria  millia  parabolarom,  et  fuerunt  car- 
sninaillms  qumque  millia;  t  ubi  praesto  subjungitur : 
q«ia«  dispulavit  eticim  superlignis,  a  cedro,  qnae  est 
iii  LihatH»  usqtte  ad  hyssopnm ,  quae  egrcdittir  de 
ptrlete,  el  dissemii  de  jomenlTS,  el  de  voincribus, 
et  repiilibus  et  piscibns(///  Reg.  iv).  t  Quae  sciticet 
Iledemptort  ftosiro  non  ambigil  concta  congrtiere, 
cui  vtcat  baec  diligenll  cuiiEideralione  tractare.  Ipse 
ciiinirum  tria  millia  paraholaram  est  locntus,  qui  et 
mystica  Patrum  praccerientium  facla,  et  pcr  ;i!*C20- 
rica  propfaetarum  oractria,  vel  etiam  per  coruscantis 
tivangeiii  documentn,  dnm  stib  velamine  pene  cuncla 
ctisseruit,  quasi  tria  millia  in  verbis  suis  parabola- 
rum  numeravit.  Unde  et  in  Evangelio  Mallhaeus  ait : 
«  Haee  omnia  locuitis  est  Jesus  lii  parabolis  ad  tur-  B 
S>as,  et  sine  parahoiis  non  loquebaiur  eis  (Malth. 
xv).  >  Cujus  eliam  carmina  quinque  millia  sunt, 
qitia  chorus  virgirrum,  quae  sub  quinarlo  ntimero 
describuntirr,  ante  thronum  ejus,  sicttt  Joannes  in 
Apocalypsi  dicit  (Apoc.  xi),  canticum  novuin  jugiter 
modolatur ;  vel  quia  quinque  sunt  vulnera  Dominici 
corporis,  quibus  per  universum  orbem  triumplialis 
ejus  victoria  praedicatur,  sub  eodem  numero  carmina 
supputanlur,  sub  qno  tenenlur  et  vulncra,  per  quae 
victoria  singularis  lattdis  aetexnae  gloriam  promere- 
tur.  Unde  cum  in  Canticis  dicitur  :  c  Surge,  amica 
mea,  sponsa  mca,  el  veni,  columba  mea,  in  foraini- 
nibtis  petrae,  et  in  caverna  maceriae ;  »  prolinus  addi- 
iur :  i  Ostende  mihi  faciem  tuam,  souet  vox  lua  in 
auribus  meis,  quia  vox  tua  duh  is  (Cant.  n).  »  Sane 
quia  non  haec  exacte  tractamus,  sed  succincte  cele- 
riterque  transcurrimus ,  suSTiciat  dicere  qMa  cum 
petra  sH  Cliristus,  foramina  pclrac  procul£55  dubio 
suni  Dominici  corporis  cicatrices.  Sed  cum  post  lm- 
jus  pelrae  foramina  dulcis  vox  sponsac  in  sponsi  au- 
ribus  sonare  praecipilur ;  quid  aliud  quam  quinque 
Tulneribus  sub  eodem  quinario  numero  carmina 
laudum  reddere  pia  qnaelibet  anima,  vel  sancla  uni- 
versalis  Ecclesia  commonetur,  ut  ejusdem  quodam- 
modo  nnmeri  carmina  referat,  quot  pro  se  suscepta 
TOlnera  non  ignorat ;  illique  cunctos  sui  corporis  sen- 
«uadedicet,  quem  totidem  pro  se  sauciatum  vulneribns 
videl?  Quinque  ntmirum  nostrorum  sensuuro  vulnera, 
fKlfs  quinque  Dominici  corporis  cicatricibus  sttnt  sa- 
nala.  Quod  autem  Salomon  super  lignis  a  cedro,  ^ 
quae  est  in  Libano,  nsque  ad  iiyssopum,  quae  egredi- 
tur  de  pariete,  dispntasse  dicitur,  hic  necessario  ad 
spiritnatem  remiltitur  inlellectum ,  cum  MiUatenus 
stare  vaieat  snperflcies  litterarum.  Hyssopus  enim 
nequaqnnm  de  parielibtis  egredi,  sed  de  saxosis  cer- 
nitur  monlibus  germinare.  Paries  ilaque  nosler  ipsa 
morialitatis  nostraeconditto  est,  quae  nos  a  con- 
templatione  cooditoris,  velul  abdiue  domus  obsia- 
cufum  dividit,  et  in  ima  proclivis  declinare  com- 
pellit.  •  Corpus  cnim  qnod  corrumpitur,  aggravat 


XA  MUNDrGLORI.V  Xif> 

nitcntiae  rcsccari.  Hyssopo  nimirum  puiiAcautur  in- 
lima  visrcrum ,  per  quam  non  incongrue  designatur 
confessio  peccatorum. 

CAPUT  II. 
Chritti  tt  Satomoni$  sapitnth  comparatur. 

Oisputavii  igilur  nosler  S:t1omon  stipcr  lignis,  ho- 
minilMis  videitcet  intra  germinnntis  Ecclesiae  nemora 
radicatis  a  cedro,  quae  esl,  in  Libano,  usque  ad  hys- 
sopum ,  quie  egreditur  de  pariele,  id  est  ab  ipsii 
emineutibns  sanctis  nitore  justilia?  candidatis  usque 
ad  peccalores  cl  lapsos  atque  ad  pcenilentiae  de- 
m»jm  lamenta  convcrsos.  llinc  esl  quod  sequUur  : 
c  Disseruit  et  do  jumenlis,»  sanclorum  fcilicet  adju- 
loribus,  catbolicis  viris  ,  i  et  de  voli:crlbusf  >  ho- 
miiiibus  nimirtnn  per  sancta  desidcria  ad  supcrna 
suspensis;  c  et  de  reptilibus  et  piscibus ,  »  boc 
est  de  his  qui  pcctus  concupiscenliac  per  terram 
trahunt,  et  qui  per  sseculariuin  negoliorum  fluenla 
vagantur.  Dicitnr  eliam  quod  praccedobal  sapientia 
Salomonis  sapienliam  omnium  Oricntalium  el  £gy- 
pliorum  ,  quia  nimirum  Redemplor  noster  superat 
infeHectum  et  angelorum  et  hominum.  Habcbat  iiJe 
quadraginta  millia  praesepia  cquorum  currilium  et 
duodecim  millia  equcstrium.  Quid  per  qualernariuni 
numerum,  nisi  quadriga  praeslruilur  evangelistarum  ? 
Et  quid  per  duodenarium,  nisi  senaius  exprimitur 
aposlolorum  ?  Per  doclrinam  quippe  evangclicam  et 
apostolicam  veclatur  Dominus  per  universam  latitu- 
dinem  orbis  terrarum.  i  Currus  enim  Dci  decem 
millibus  multiplex,  millia  ixtantium,  Domiuus  in 
cis,  in  Sina  in  sanclo  (P&al.  lxyii).  »  Nam  quia  Si- 
na  mandatum  interprclatur,  constat  in  eis  laniom- 
modo  vectari  Domiuum,  ubi  fil  cwlestium  observa- 
tio  maudaloriim. 

Notandum  auieiu  quia  sicul  regnum  David,  856 
qui  lot  pressuris  aitritus.  Dominum  designatin  mor- 
taiis  adhuc  vttae  sladio  laborantem ,  sic  Salomonis 
isiius  incomparabilis  gloria  prsefigurat  eumdem  Do- 
roinum  posl  mundi  linem  in  paterni  culminis  maje- 
state  regnantem.  Unde  illic  dicitur  quia  non  erat 
argentum,  nec  ullius  pretii  pulabatur  in  diebus  Sa- 
lomoms.  Quod  nimirum  quomodo  juxta  litteram  sta- 
bit,  ut  credi  valeat  tempore  Salomonis  argenium  vcl 
penilus  non  fuisse,  ac  per  hoc  omnino  de  lerra  de- 
ielum,  vel  nullitis  perexilis  saltein  pretii  conslili  se  ? 
Nam  si  nullius  erat  pretii ,  sicut  dicitur ,  ergo  mille 
lalenta  argenti  ue  unius  qttidem  polerunt  ovi  appeo- 
dio  supputari.  Quod  sane  credi ,  quarn  frivolum  , 
quam  videatur  ineptum,  ipse  revincit  textus,  et  ordo 
verborum,  qui  postquam  praemittil :  c  Non  eral  ar  • 
genlum,  nec  ullius  prelii  putabalur  in  diebus  Salo- 
monis ;  >  proesto  subjungit :  c  quia  classis  regis  pcr 
mare  cum  classe  Hiram  semel  per  tres  annos  ibant 
Tharsis,  deferens  inde  aurum  et  argentum  {III  Reg. 
x).  »  Cur  enim  per  tot  marina  discrimina  metaliuui 
hoc  classis  illa  deferret,  quod  pretium  peniius  noit 


811  S.  PETiU  DAMLVNI OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  VARIA.  812 

(///  Reg.  x).  #  Non  ergo  pretio  carebat  argentum,  A  puram  saceo  el  manus  quac  in  modum  columbae  [co- 


quo  vehicula  redimcbanttir  equortim.  Sed  argenlo  de- 
signalur  claritas  ecclesiaslicae  praedicalionis,  de  qua 
dicitur  :  i  Eloqnia  Doinini,  eloquia  casta  nrgentum 
(Psal.  xi ).  i  Quod  videiicet  sanctse  praedicalionis 
argentum,  nullius,  ut  ita  loquar,  prctii  reputabimus, 
iiec  aliqualenus  erimus  ejus  indigi ,  postquam  ad 
veri  Saiomonis  regnum  ex  hac  fuerimus  calamitate 
translati.  Non  enim  lunc  praedicalionis  indigemus 
eloquio,  ubi  dalur  in  decore  suo  regem  gloriae  facie 
ad  faciera  cernere,  qucm  utique  consuevimus  ei  ore 
praedicatoris  atidire.  Sicut  per  prophetam  pollicetur 
Domiuus,  dicens  : «  Nemo  dicet :  Agnosce  Dominum, 
omnesenim  cognosceut  me,  a  maximo  usque  ad  ini- 
nimum,  dicit  Dominus  (Jer.  xi).  » 
CAPUT  111. 
Amovet  objectiunem. 
Sed  forle  quis  asseral  Scriplurae  verba  nos  ad 
nostrum  intellectum  violcnter  iuflectere;  el  quod 
Salomon  de  se  videtur  asserere,  ad  Salvatorcm  per- 
bibeat  specialiler  per  omnia  pertinere.  Dicat  itaque 
hujus  objectionis  assertor  qua  Salomoni  valeat  ra- 
lione  compelere  quod  quasi  de  se  dir.il :  «  Deus  enim 
dedit  mihi  horuro  quae  sunl  scieuliam  veram  ut 
sciam  disposilionem  orbis  terrarum  et  virluies  ele- 
mentoram,  initium  et  consnmmationem  et  medieta- 
lem  tempomm  ,  vicissitudinum  permutaliones  et 
commutationes  hominum,  anni  cursus  el  stellarum 
dispositiones,  naturas  animalium  et  iras  besliarum, 
vim  venlorum  et  cogitationes  hominum,  et  qiwecun 


ltimnae]  g^stare  consueverat  scepirum,  altrita  jam 
eral  portare  psalterium.  Rcvera,  qtiia,  t  oninis  gio- 
ria  lilke  regum  ab  intus  (Psal.  xuv) :  »  vernantium 
decor  ilJe  gemmarum,  el  coruscanliuin  auro  vestium 
cultus,  jam  ad  interiora  migraveranl,  et  in  occaki 
specuiatoris  oblutibus  interior  sponsse  species  reln- 
cebut.  Cui  sponsus  :  «  Tota,  inquit,  pulchra  es, 
amica  mea,  et  macula  non  esl  in  le  (Cani.  rv).  »  Et 
iteruin  :  «  Pulchra  es,  amica  mea,  suavis  et  decora 
(Canf.w).  »  Delicaiam  porro  cervioem  illam,  ex  qua 
cum  bracteoiis  aureis  el  rulilantibus  margarilis  do- 
dum  murena  pendebat,  nunc  margo  lancae  veslis 
.  exasperat.  Uude  ministri  coelestis  illius  sponsi 
libi  blamliuiilur  et  diciinl :  t  Murenuias  aureas  fa- 
B  cicmus  libi  vermiculatas  argenlo  (Cant.  i).  »  El 
sponsus  adbuc :  f  Coronaberis,  inquit,  de  capiie 
Amana,  de  vertice  Sanir  et  Hermon,  de  cubilibus 
leonum,  de  montibus  pardorum  (Cant.  iv).  »  Aniana 
siquidem  mons  Ciliciae  dicitur,  qui  el  Taurus  a  com- 
pluribus  appellatur.  Sanir  et  Hermon  lerrae  Judaica» 
montes  sunt,  in  quibus  leones  et  pardi  habitare  cre- 
dunlur. 

CAPUT  IV. 

Quod  per  bona  exempla  corona  glorice  nobit  cumu- 
latur* 
Per  hos  ergo  montes,  reges  et  principes  diversa>- 
qtie  mundi  tiujus  inlelligendae  sunt  potestates,  qtue 
velut  montes  sese  in  superbiae  culmen  allollunl,  et 
malignis  spirilibus  tanquam  pardis   atque  leonibus 


que  sunt  absconsa  et  improvisa  didici  (Sap.  i).  »  C  habitaculnmferunt.  De  his  tu  ergo  monlibus  corona- 


Nam  ut  decacleris  interim  sileamus,  quomodo  nosse 
potuit  hominum  cogilationes,  cum  ipse  Deo  alibi  di- 
cat :  c  Tu  solus  nosli  corda  omnium  filiomm  homi- 
'  num  ?  » (///  Reg.  n.)  Sed  quis  et  absconsa  omnia  el 
857  inoprovisa  didicit,  nisi  Redemptor  noster,  in 
ctijus  peclore  sunt  omnes  ihesauri  sapientiae  et  scien- 
tiae  absconditi?  (CoL  n.)  Qui  profecto  per  humaniia- 
tem  didicil  quod  per  divinilalem  naturaliter  novit. 
Ad  bunc  ergo  Salomonem  tu  nuper,  o  regina,  ve- 
nisti,  non  ut  illa  Sabaeorum,  in  curribus,  equitibus 
et  elephanlis,  sed  in  lacrymis  potius,  gemilibus  et 
lamcntis.  Tu  ergo  veraciler  cs  regina  Saba.  Saba 
siquidem  inlerprelatur  humilisfve\  campeslris.  Et 
bene  campeslris.  In  campum  quippe  certaminis  de- 


bcrist|juia  quotquot  mtindi  principes  ac  potentes 
ad  Deum  per  tuum  convertuntur  cxemplum,  pro 
his  ontnibus  aeternae  gloriae  tibi  cumulabitiir  pne- 
mium;  eris  qiioquc  non  modo  coronala,  sed  et  ipsa 
corona,  prophela  attestante,qui858  ail;  f  Et  eris 
corona  gloriae  iu  manu  Domini,  et  diadema  regni  in 
manu  Dei  tui  (Isa.  lxi).  » 

Amisisli,  regina,  virum  posl  qtiem  dedignata  es 
thalamos  ilerare,  vel  proci  cujusiibet  foedus  admit- 
tere,  nisi  qui  priorem  virum  excellentioris  gloriae  di- 
gnilate  transcenderct.  Quid  igitur  facercs?  Vir  iile 
tuus  imperator  exslilil,  regiae  dignitatis  apicem  te- 
nuit,  elquod  in  hominibus  singuiare  est,  Romani 
imperii  monarchiam  dispensavit.  Quia  igitur  in  lan- 


scendisli,  ut  manus  manibus  conseras;  et  pro  castris  ^  tse  celsitudinis  arcc  praeeminuit,  co  svperior  quis- 
Christi  slans ,  non  enerviter  cum  hoste  confligas.  P'am  in  buinano  gencre  reperiri  non  potuit.  Qn* 
Yentsti,  inquam,  non  ut  aenigmatum  tibi  mysteria  ergo  in  terris  idoneum.  el  qui  tuis  placeret  oculis 
scrupulosa  dissolvercl;  sed  tit  per  simplicis  clavicu-  invenire  non  potcras  virum  ,  in  coelestis  sponsi  pro- 
w;;  cni  minieiarinm  paani  /»npiAoiic  aHiinm  PABArarAi.      volasti  violenter  amulexus.  Violenter  inauain  :  f  Rc- 


H'13  Or^JSC.  LVI.  -  DE  FLUXA  MLM)1  C.iJHUA.  SU 

aridac  prius  arbtiscuta  dcnuo  comanies  in  pristini  A  rilojejunium  nuncupaliir,  quibus  tiliquc  nici.s  qua> 


decoris  graliam  revircscant.  Porro  autein  cuin  car- 
nali  viro  nuplura  exornatur,  mox  apud  affines  et 
nolos  undique  pecunia  quasita  congeritur,  ct  quid- 
qnid  valet  acquiri,  sacculis  illico,  vel  obsignandis 
capsidiiibus  infarcitur,  ut  quo  magis  ad  virum 
mnUer  onerata  depropcrat  et  eo  gloriosior  appareat, 
et  ille  propensiqs  in  ejus  amore  sedulus  infcrvescat. 
Tu  contra,  ut  nupiialia  cum  ccelesti  sponso  foedera 
conlrabas,  regalis  aerarii  congeriem  prodigis,  ra- 
dianlia  quaeque  cmn  auro  vel  argento  margarita 
dispergis;  aulaea  twa  blattina,  vel  polius  deaurata, 
templorum  laquearibus  appenduntur,  ornamema 
.  regalia  sacris  famulantur  altaribus.  Nullis,  ut  ita 
falear,  parcitur  rebus,  et  boc  solum  iudigentibus, 


que  carnalis  delectabiliter  pnscilur.  Nam  si  simplex 
aqua  a  Davidc  projecta  ,  Scriptura  teste ,  in  sacrilf- 
cium  vertitur  (//  Reg.  xxi);  tot  reruin  bonorumque 
contempttis  quantam  apud  Deutn  gloriam  promere- 
tur?Oquam  gravis  est,  quamque  iaudabilis  absll- 
nenlia,  assuetam  juvenculam  a  virili  jejunare  com- 
plexu !  nunquid  et  hoc  grave  jejunium  non  est,  ut 
quae  consuevcras  istos  in  honorum  culmen  attollere, 
illos  insolenter  usa  dignitate  privare,  nunc  re- 
culis  conlenta  domeslicis,  aspectus  homiimnrfu- 
gias,  ct  in  orationis  ac  psalmodiae  sedula  mo- 
dulatione  persislas?  Nam  quia  fueras  olim  Susanna 
cum  viro  (Dan.  xm),  merito  nunc  facta  es  Anna 
postvirum  (/  Reg.i);  etquia  tunc  conjugalem  pndi- 


vel  Ecclesiis  non  confertur  quod  extra  lui  juris  pe-  B  citiam  immacnlate  scrvavcras,  nunc  cnm  filia  Pha- 


culium  reperitur;cuncla  projicis,  cuncta  dilapidas, 
ut  ad  sponsi  coeleslis  amplcxusexonerala  prorsus, 
imo  nuda  pcrvenias. 

CAPUT  V. 
Bom  magnornm  virorumet  mulierum  exempla  quan- 
tum  valeant. 
Uaxauiem  non  propler  te,venerabitis  imperatrix, 
cdJssero,quam  et  bis  veibis  potius  offentfere  perlime- 
sco,sedob  idpoliiui,uldumliuevirtutis  insigne  utcun- 
que  dcpromitur,  non  parva  legenlibus  aediiicatio  pro- 
curetur.  Ubi  cnim  tanla  sublimitas  pro  sui  conditoris 
amore,  ad  pavimentum  usque  dejicilur,  quae  cervix 
supcrbiae  proliuus  a  sui  rigoris  erecla  tenligine  non 
ilectatur?  Quae  lumidae  cujuslibet  mentis   inflalio 


nnel,  quod  tcmplum  Dei  dicitur,  in  ccclesia  jugiler 
perseveras  (Luc.  n).  Uinc  est  quod  a  me  per  vene- 
rabilem  Rainaldum  Cumanum  episcopum  requisistt 
utrum  liccret  homini  inter  ipsnm  debili  naturalis 
cgerium  [ipsam  egeriem],  aliquid  ruminare  psalmo- 
rum.  Ad  quod  ego,quod  ad  tempus  occurrebat,  expo- 
sui,  quoniam  el  sanclom  iob  Detis  omnipotens  vi- 
sitavit  in  sterquilinio  consiiuilum  (3ob  xvmv  et  dein- 
ceps),  et  beata  martyr  Agnes,  cujus  et  tu  aeqtiivoc* 
cs,  in  obsolelis  et  sordidis  lupanarium  locis  angelttm 
simul  et  angelicum  reperil  indumcntum.  Nam  ct 
Apostolus  ubique  nos  precipit  orare ,  cum  dicit : 
i  Voio  ergo  viros  orare  in  omni  loco,  levantes  pnras 
manus  sine  ira  ei  disceplatione  (/  Tim.  n),  »  quan- 


praesto  non  folleat,  cum  tantae  gloriae  principem  nunc  C  quam  baec  magis  eo  loci  versanda  sunt  in  cortie 


veiut  despicabile  mancipium  cernal?  Quis  praelerea 
rerum  traiiseuntium  pertimescat  inopiam,  cum  spon- 
ianeam  videat  in  ea  muliere  patipcriem,  quam  tol 
utique  regnis  paulo  ante  conspexerat  imperanlem? 
Aut  quis  incultt  habitus  injuriam  859  perhor- 
rescat,  cum  aureo  subtegmini,  et  regalibus  pompis 
a  regia  majestatc  vile  stamcn  pralatum  esse  consi- 
«Jerat  ? 

Veniam  ad  mensam  et  ad  famelicam,  ut  ila  loquar, 
epularum  affiuenlium  ubertalein.  Quale,  rogo,  est 
congesiara  ante  te  struem  lancium  et  renideiitium 
camium  epulas  per  mensas  circumquaque  transmil- 
lere,  et  carnium  ne  ipsam  quidem  pinguedinem  ali- 
quatcnus  degustare?  contrectare  manibus  dapes,  et 


quam  sint  explicanda  sermone.  Hoc  ego,  quanquam 
silenlio  dignum  fuerit  el  nequaquam  per  muUoram 
ora  vulgandura,  idcirco  dixerim,  tit  liquido  lcgend- 
bus  innolescat  quantus  sancto  pectori  tuo  divini 
amoris  ardor  incandescal,  ut  ne  ad  breve  qtiident 
punctum  a  divinis  obiicerc  landibus  acquicscal. 
Quid  ad  haec  dicent  qui  de  eccicsia  non  oratorkim 
sed  locutorimn,  ct  non  oraculum,  sed  conciliabnbini 
faciunt,  ac  per  hoc  in  ea  domo  saecularin  verlm 
permiscent,  860  <\ux  duntaxat  ob  hoc  conslruci.i 
dignoscilur,  ul  in  ea  prorsus  a  negolii  saecnlaris 
aciione  vacelur? 

Sed  ut  hi  qui  ad  aposlolor<un   limina  canflumif, 
saucUe  dcvolionis   tu«  sahibriler  imilentur  exem- 


cas  in  ore  non  sapere?  imo  ipsum  panem,  vel  qusc-  **  plum,  sub  arcana  quoque  B.  Pelri  confessione  nnfe 

sacrum  altare  me  sedere  fecisti,  acper  lugubres  ge- 
mitus  et  amara  suspiria  ab  ipsa  quinquennis  infantia» 
ienera  adhuc,  et  nuper  ablactata  levitate  cccpisti;  et 
tanquam  illic  ipse  B.  Apostoius  corporaliter  praesw 
deret,  quidquid  subtile  vel  minutum  iri  httmanitalit 
luae  potuit  tititlare  visceribus,  quidqnid  in  cogilatio- 


.libet  incultioris  apparatus  edulia  cum  timoresum- 
inotenus  ligurire?  Undc  mihi  saepe  conquesta  es,  ea- 
xcnus  edendi  le  non  jiosse  cohibere  pruriginem,  ut 
cx  his  quac  apposila  cerneres,  non  aliquid  tibi  quan- 
dolibet  immoderatius  indulgeres.  Hinc  saepius  lacry- 
mae,hiiic  gemilus,hinc  et  profunda  suspiria.Lugcbas 


8.K 


S.  PETRl  DAMIANI  OPP.TOMTJS  SEU    PARS  III-  — OPUSCULA  VARIA. 


81« 


super  vos  aliud  .pondus;  lajiluro  id  quod  habelis,  A  -<Egypti  percellcre  ac  lacerare  peraiiiiilttr  (Exod.  ▼), 


tenete  (Apoc.  u).  >  Nam,  Deo  teste,  ne  unum  qui- 
dem  diem  jejunii ,  vel  cujuslibel  afflictionis  indidi, 
sed  ul  in  cceplis  solummodo  sanclis  perseverares 
operibus  imperavi. 

CAPUT  VI. 
Qua  animi  puritale  sanctorum  reliquice  tenerandcc. 
El  utiuam  a  quibusilam  homicidis,  vel  diversorum 
criminum  reis,  illi  gemitus,  illi  fletus  in  coufessione 
prorumperent,  sic  tahescentis  et  acerrimo  dolore 
transfixae  mentis  spirilus  fremeret,  sic  male  sibi 
conscia  peclora  singuhirent,  slcui  illic  plangeban- 
tur  vel  inanium  phautasinata  cogilaliouum,  vel  qua- 
rumlibet  puerilium  inepliae  levilatum.  Hocprovo- 
-rentur  exemplo ,  qui  ad  veneranda  sanclorum  cor- 


ut  ad  repromisstonis  arva  conteudcre  fesiuianlras 
provocelur. 

CAPUT  VU. 

Excmpia  regnm  ac  ducum,  qui  mundi  feiicilatem  m- 
{cUciteimo  exiiu  perdiderunt. 

Porro  ut  de  le  sileam,  quac  talione  vicariael  odistl 
mundum  el  perosa  jam  exploderis  mundo,  nunquid 
et  ipsis  regibus,  a  quibus  mundus  iste  diligitur  ei 
quibus  capliosa  fratide  blandilur,  non  quantocios 
in  amariiudinem  verlitur  ut  nimiruin  hodie,  qui  ex 
hostibus  victorke  signa  reporiet,  triumpbaiis  cum 
gloriai  pompa  pracedat,  et  cras  illtim  ignobililer  ter- 
ga  verlenlem,  hostilis  mucro  transfodiat?  Ballassar 
nerope  ipso  die  quo  vasa  lempli  Domini  jam  temii- 
pora  pia   devolione   festinant.  Ulic  itaque  proprii  B  lentus  concubinarum  labiis  foedare  praesumpsit,  Me- 


reatus  morbos,  quasi  noxios  bumores  ct  aegriiudines 
evornant,  hi  qui  per  conatus  purac  confessionis  cge- 
.stius  pcenilentiae  salutaris  antidntum  sumant.  illic 
Jjaplismnm  poenilentia?  statuant ,  in  quem  per  judi- 
cium  officii  sacerdotalis  iinmersi,  vetusti  hominis 
indumenta  deponant  jamqne  novi  deveieribusvivant. 
Tu  autem,  domifta  mea,  nam  quia  te  Rcdemplorts 
/aei  sponsam  esse  non  ambigo,  meam  te  vocare  do- 
minam  nullatenus  erubesco,  domina,  inquam,  mea, 
jflge  pedem  in  radice  perscvcrantiac,  et  iu  ainorcm 
jllius ,  ad  quem  per  manus  sacerdolum  et  pauperum 
•quotidie  cuncla  transmittis,  medullilus  inflammarc, 
ui  illud  tibi  jure  contingat  quod  in  lege  procipiair, 
widelieet  ut  qui  captam  in  beilo  mulierem  forte  dili- 


dorum  gladiis,  Dario  victoriam  oblinente,  subjacuil 
(Dan.v).  GalbaRomanus  imperalorqaatttorlantiim- 
modo  mensibus  imperavit,  et  in  Romae  foro  gfadio 
j>ercussus  occubuit.  Taceo  Neronem,  prcetereo  Oi- 
tonem,  qnos  a  setnetipsis  interfectos  Romanae  rci- 
publica»  testantur  historfcjQ.  Nomie  Vitellius  interem- 
ptus  est  a  ducibus  Vespasiani?  Nonne  et  Pertinax 
orcisus  est  a  militibus  praetorianis?  Alacrinus,  An- 
loninus,Alexander,PhiIippiis,  Gallienus,  nonne  om- 
nes  hi  impcralores  mililaris  impelus  gladios  pertule- 
runt?  Domiiianus  pr.rterea  suorum  conjuralione 
coufossus  esl.  Probus  [Charus],  dum  castra  supra 
Tigridem  habcrel,  cudesii  fulmine  repenle  ueren  p- 
tus  est.  Scd  qui  vult  plenius  nosse,  seriatim  Roina- 


gereleamque  suscipere  voluisset  uxorem,  prius  ejus  C  n&  antiquitalis  percurrat  historias,   ibique  liquido 


«aesariem  raderet  unguesque  prxcideret,  ac  vesicm, 
ia  qua  capta  erat,  auferret  (Deut.  xxi) ;  sicque  ad 
ingeniiitatem  Israelilidis  ex  more  prosilientem  jure 
sibi  matrimonii  copularet.  Jam  igitur  ungues  lui 
cum  caesarie  ccepere  praecidi ;  jain  vestis  qua  legc- 
baris,  auferri :  quia  quidquid  in  tui  cuhus  orna- 
tfbus  pulchrum,  quidquid  in  facuUalibus  pretiosum, 
le  velut  ambire,  vel  comere  in  exterioribus  cerni- 
tur,  861 ln  ptetatis  opera  quolidie  profligatur.  Re- 
stat  ergo  ad  inlimam  sponsi  tui  jam  pervenire  dul- 
cedinem »  et  suavissimam  illam  confoederati  spiri- 
tus  unitatein  :  <  Qui  enim  adhaeret  Domino,  unus 
cum  eo  spirilus  est  (/  Cor.  vi),  »  videiicet,  ut  ille 
divini  amoris  sapor.luis  visceribus  influat,  illa  suavi- 


videbit  quam  pauci  reipublicac  principes  commura 
morte  defecerint.  Nam  et  Gordianus,  et  Phriipptis, 
Decius,  Galius,  Volusianus,  Gallienus,  Quinctilius, 
Aurelianus,  Numerianus,  Liciuius,  Constans,  Con- 
stantinus  Juuior,  Julianus  Apostata,  Vaiens,  Gratia- 
nus,  Valentiniamis  Junior,  Joannes,  Valenlinianus 
terlius,Majorianus,  Anthemius,Nepos,  omnes  istiRo- 
mani  imperii  rectores,  nonne  vel  inotioggj  scdiliosa 
stiorum  sunt  fraude  necali,  vel  in  procinctu  hosiiii- 
bus  perierunl  gladiisinlerempti?  Sed  et  quibusdam 
qnid  profuit  quod  corum  in  hoc  ssoculo  prolixius 
annosa  vita  duravit?  Nam,  ut  inflnita  praeleream, 
Valerianus  imperator  in  Mesopotamia  cum  Sapore , 
Persarum  rege,  pralium  commisit  et  perdidit ;  qnem 


UMIMIIIIMVIIB    «^wv*  '••*■*>     m  »»#^,>#«  «wmaw    •  ■■..«••■«,   »••■■    •*■■■.■»  —    _^    g  \/i  »««■  »*u.    •  »-Y»^' ,    ■»■■«••■■■■•    ww  — —  ■-«.-    »-»•    m-  — ■,     -j 

talis  intimae  flamma  tui  pectoris  arcana  succendal ,      ille  protinus  captum  irrevocabilis  cuslodiae  vinculis 


quam  el  miser  mundus  et  mens  quseqtie  carnalis 
ignorat,  ul  illud  Canlicorum  ardenler  exclames  : 
«  Guttur  diiecti  meisuavissimum,  et  tofus  desidera- 
bilis  (Cani.  v),  >  et  iile  libi  vicissiludine  grata  re- 
spondeat  :  i  Favus  dislillans  labialua,  spotisa;  inel 
et  lac  sub  Uiiguatua,eiodorvestimcntorumlnorum, 
sicut  odor  thuris  (Cant.  iv).  >  Nec  turberis  si  qua  te 
lorussis  adversiias  ferial,  ob  id  euim  fll,  ut  inler- 
nus  iile  dispositor  ad  hanc  te  dulccdinein  trahat. 


mancipavit;  quinimirum,  sicui  tradit  hisloria,  igno- 
bili  apud  Parthos  servituie  cousenuil;  el  qtmad 
vixi|9  buic  probrosae  addiclus  estpoena?,  ut  ejusdem 
provinciae  rex,  incurvato  eo,  pedem  cervicibos  ejus 
.imprimeret  et  sic  in  equum  arrogantia  lumidtis  as- 
siliret.  Quis  est  enim,  cui  sc  forluna  non  transferat, 
et  modo  de  adversis  in  prospera,  modo  de  prosperis 
in  adversa  scenica  se  va/ieiale  convertal?  Quanta 
plane  gioria,  quantus  stiorum  favor  arrisit  Anuiball, 


W7  OPUSC  LVl.  —  i>E  FUJXA  MIJNDI  GLORiA  AI8 

bus,  Carthafinem  desttiftavit?  Plttrimas  etiara  luliae  A  dem  aon*  uterque  defunclus  est.  Quod  autem  post- 


stbi  civrutes  subdhlil,  adeo  ut  jam  Kooiatii  civcs 
ItaUasi  retinquere  deerevisseui,  et  statum  labentis 
imperii  funditus  desperareot.  Sed  quani  in  contra- 
riom  suceessus  iste  conversus  est,  cum  Mago  frater 
ejus  a  Scipione  apud  Carthaginem  Hispanioe  capitur, 
Asdrubalis  ekeritis  fratris  capol  mucrone  desectum 
a*!6  ipsios  Anuibalis  castra  projicilur,  ipse  dein- 
cepspost  inevaaibile  fugae  periculum,  ui  veneno  se 
perimat  immincnie  ueeessiute  contpelutur?  Quam 
in  contrariam  versa  est  et  iilius  exiiuii  fortuna  Pom« 
peii»  qui  posl  tot  triumpbos  clarasque  viclorias, 
qnas  diverso  lerrarum  orbe  confecit,  postquam  vi- 
ginti  duos  reges  iu  solo  orienuli  ciimale  superavit, 
vilis  Achilloe  ghdio  detruncatus  occubuit?  Csesar 
etiam,  quem  victoriae  cupidurrt  totus  occidous  orbis  B 
satiare  non  poteratr  cui  velut  quidam  contradictio- 
nis  obex,  utita  loquar,  imporiunus  et  arrogans 
Oceanus  obsistebat,  cujus  ora  flammantia  innume- 
rabilium  strages  gentium  non  compiebant,  senato- 
rios  intra  curiam  giadios  pertuiit,  a  quibus  utique 
Mfciitli  duabus  plagis  confossus  interiit., 

CAPUT  VUL 
Exempla  mulierum,  quarum  gaudia  mors  occupavit. 
•  Nunquid  eimulieres  ab  bujus  roundanae  dccep- 
tionis  rotali  verligine  reperiuntur  immunes?  Cleo* 
patra  nempe  mngniflce  loli  dominabatur  iEgypto, 
quod  videlicel  regnum  centum  millia  villarutn  in- 
cludere  peibibettir.  Huc  accessit  quod  Antotiius,  qui 
Orienli  simul  imperabal  el  Asiae,  Octaviani  Attgusti 


roodum,  ante  boc  ferroe  biennium,  kina  in  sangui- 
nem  versa  est,  quia  sanguis  peccata  signifieat :  «  Li- 
bera  me,  inquilDavid,  de  sanguinibus,  Dens  (PtaL 
x),  1  in  qnanlum  mihi  videlur,  nii  aliud  nisi  san- 
eum  signifieavit  Ecclesiam,  Cadaloici  sceleris  san- 
guine  cruentandam.  Cadalous  enim  millies  anatbe- 
matizalus,  dum  pro  venaliter  acqtiirenda  Romana 
Ecclesia  infinitas  per  poptilos  pecunias  spargit,  cor- 
da  bominum  per  avariiiam  in  scris  speciem  velut  in 
sanguinem  vertit.  Sicque  dum  pestilentes  homines 
metallibujusnondesinunt  babere  rubedinem,  splen- 
dor  Ecclesia?  quodammodo  vertitur  in  craorem.  Cor 
euim  quod  cupit  ejus  ante  Dei  oculos  speciein  in- 
duit.  Sed  haec  alias. 

CAPUT  IX. 

Quod-  idem  $it  omnium  mortalium  initium  ac 
/fms. 

Utigitur  ad  id  unde  digresstis  sum  redeam.om- 
nes  bomiues,  sive  potentes,  sive  sint  inopes,  eam- 
dem  sortiuntur  originem,  nec  dissimilem  habitur 
sunt  fitiem.  Inter  hos  autem  duos  limites  est  quae- 
dam  vila?  diversius,  ut  aiii  se  glorienlur  esse  spe- 
cubiles,  aliise  doleant  nidrgentes.  Sed  haecbumanse 
vitae  varielas ,  momenunea  temporum  breviute 
concluditur^  ut  et  elati  quique  diulius  de  sua  pro- 
speriute  non  gaudeant,  et  inglorii  sua?  dejeclionis 
incommodum  feslinanter  evadant.  Quod  est  ergo 
principium  nostrum  et  qui  finis,  quae,  sicut  dictuni 
est,  variare  non  possumus;  sed  omnes  in  commune 


sororem  repudio  sprevit,  et  hanc  sibi  infauslis    au-  C  mortales  baec  indifferenler  possidemus?  Sed  audi 


spiciis  in  matrimoninni  copulavit.  Verum  ad  quem 
finem  tani  gloriosi  tamque  magniflci  conjuges  per- 
Yeiierunl?  Antonius  siquidem  ab  Auguslo  apud  Ac- 
tittm  uavali  pralio  superatus  in  i£gyplum  fugit,  ibi- 
que  desperaiis  rebus  ipse  sibi  morlem  propria  deli- 
bcratione  conscivit.  Sed  et  Cleopatra  postmodum, 
non  dissimili  necessitate  gg^coacta,  in  preliosum 
vi ri  sui  seputerum  se  sponte  projecit,  aspidemqtte 
propriis  ubcribtis  atlhibcns,  dum  et  illa  sanguiuem 
sugerel,  et  haec  in  se  venena  contraheret,  exspira- 
vil.  Semiramis  etiam  post  obitum  viri  sui,  quol 
strages  deJcrit,  quol  sibi  regna  subdiderit,  quo  de- 
mutn  flne  defeceril  liquido  veleruin  lestanlur  anna- 
les.  Cum  ergo  fallax  hujus  mundi  fclicitas  tot  mundi 


sapientem  virum  in  libro  864  Sapienli*  perhiben- 
tem  :  <  Sum,  inquit,  et  ego  mortalis  homo,  similis 
hominibus,  et  ex  geuere  terreno  illius  qui  prior  fa- 
clus  esl,  et  in  ventre  matris  flguratus  sum  caro,  de- 
cem  mensium  tempore  coagulatus  sum  in  sanguine 
ex  semine  bominis,  et  delectamento  somnii  conve- 
nientis,  et  ego  nalus  accepi  commuucm  aercm,  et 
in  simililer  facUm  decidi  lerram,  et  primam  vocem 
similem  omnibus  emisi  plorans,  in  involumentis 
nutritus  sutn  ct  curis  magnis  (Sap.  vn). »  Nemo  enim 
ex  regibus  aliud  habuit  nalivitaiis  initium.  Ubi  et 
prolinus  addilur  :  c  Unus  ergo  inlrotlus  est  omni- 
bus  ad  vitam,  et  similis  exitus  (Ibid.).  >  Si  ergo 
unus,  quod  dicitur,  ad  vitaiu  introilus  et  similis 


calamitatibus  sit  obnoxia,  cum  potentia  tejuporalis  "  exitus  diligenler  atlenditur,  varietas  illa  quae  versa- 


tol  casibus  varianda  stihjaceat,  et  rerum  ordo  sese 
velut  scenica?  vertiginis  altcrnitale  confundal,  quis 
sinoe  meniis  a  rebus  tam  frivolis  tamque  fugacibus 
animum  non  averlat?  Nam  nt  et  ipsa,  quae  tibi  sunt 
iiotissiina,non  prxteream,  cum  quaiila  gloria  papa 
Victor,  et  vir  tuus  iinperator  llenricus ,  ulerque  vir 
sancUc  memortav  tunc  eraut  et  a«iate  virentes  et  di- 
gnitate  Aorcnies,  cum  luna  serenissimo  lerram  ful- 


tur  in  medio,  necesse  est  ut  tanquam  volax  fuga- 
cis  somnii  vanitas  contemnatur.  Hoc  etiam  quod 
prannissttm  est  :  c  Decenvmensium  letnpore  coagu- 
laltis  sum  iu  sanguine,  ex  semine  liominis,  et  dele- 
clarocnrtosoiniiiiconvenienlis;  1  si  non  pigeal  vigitan- 
ter  adverlere,  quae  mensluec  audiens,  typho  valeat 
arroganliae  stiperbire?  Et  quis  contiuuo  non  coro- 
pellalur  sese  nosse  putredinem,  dum  tam  obscoe- 


8!9 


S.  PETRI  DAMIANl  OPP.  TOMUS  SEI 

A 


communi  cum  caeteris  nalurse  lege  constrittgi,  desi- 

oat  de  sublimioris  glorise  smgularite  jaclari. 

CAPUT  X. 

Ad  perieterantinm  exhortando  perorat. 

Tu  autem,  venerabilis  domina,  quae  e  coono  ter- 

reoae  superbioe  ad  sublime  vera?  humdilatis  fasti- 

gium  conscendisti,  ita  consianter  in  ejus  arce  per- 

siste;  sic  in  ea,  quam  perspern  semel  ingressaes, 

terra  viventium,  perseverantiue  pedem  immobiliter 

iige,  ul  in  sacularis  viae  lubricum  non  lilieat  ulte- 

rius  declinare.  Nam  qua?  dudum  terreni  fueras  uxor 

ittperatoris,  nunc  per  sanclae  professionis  doiem 

fponsa  faeta  es  Redemptoris.  Sic  igilur  ei  te  in  vera 

eordis  humilitate  substerne,  sic  illi  giutino  fervid* 


j  PAUS  1U.  —  OPUSCOLA  VARIA.  «20 

rharitatis  unire,  ut  cum  mystica  illa  sponsa  con- 
gruenti  valeas  voce  cantare :  « Inveni  quem  diligit 
anima  mea,  tenui  eum,  nec  dimittam  (Cant.  1) ;  » 
et  illud  :  «  Dilectus  meus  inter  uliera  mea  cornino» 
rabitur  Ubid.).  i  Ut  quoniam  cor  botnints  inter  ube- 
ra  situin  latitat,  continuus  sponsi  lui  amer  a  cerdift 
tui  visceribus  non  recedat;  et  cui  nune  sancta  ani- 
ma  tuo  in  amoreconjungitur,  nequaquam  de  csetero 
a  dulcedinis  ejus  corapleiibns  evellalur,  quatenu» 
illud  in  te  Isatae  vaticinium  solemaiter  impleatur 
f  Gaudebit  sponsus  super  sponsam,  et  gaudebit  su- 
per  te  Deus  luus  (fi«.  lxii).  > 

Sit  nomen  Domim  benedictnnu 


OPUSCULUM  QUINQUAGESIMUM  SEPTIMUM. 

DE  PRINCIPIS  OFFICIO  1N  COERCITIONE  IMPROBORUM  ,  ADDITA-ALIA  EJUSDEM 

ARGUMENTI  DISSERTATIONE. 


Aaguhbntuu.  —  Ejusdem  Golbifredi  ducis  lenilaiem  in  puniendis  criminibus  rcprebendit,  ostenditquo 
quantum  nimia  benignilate  principum  in  populos  damni  redundet.  Augeri  profeclo,  non  reprimi  impro- 
boruin  audaciam ;  resque  bumana  susque  deque  misceri ,  nisi  peccata  paribus  poenis  coerceantur. 

Gothjfredo  excellentissimo  duci ,  Petkus  pecca-  B  nunc  per  epistolam  replico.  Fateor  sane,  multum 


tor  monachus  salutem  in  Domino. 

Qui  pgmentata  quotidie  bibit,  ac  melle  condita, 
ali^Kindolonga  dulcedine  guslus  ejus  ofTenditur,  et  in 
austerilate  vilis  vappaejucundius  delectalur.  Et  certe 
perSalomonemdicitur,  quia : « Qui  mel  muituin  come- 
dit,  non  est  ei  bonum.  >  Inier  adipaiLquoque  juris 
edulia  virentes  herbae  fastidium  reprimunt,  el  nati- 
seantis  ad  vomitum  peccatoris  arcana  componunt. 
Tu  sanc,  vir  eminentissiroe,  quodammodo  multa  quo- 
lidie  percipis,  et  nectareo  sapore  conspersa,  dutn  tibi 
unusquisque  ad  votum  loquilur,  nec  aliud  quidquara 
suggerere  nitilur ,  nisi  quod  tuis  auribus  blandiatur. 
Quidquid  tibi  plane  dicendum  est ,  prius  accurate 
componilur,  elquasi  fabhlis  instrumenti  studio  cudi- 


mihi  displicet,  quia  mouarcbiam  banc,  in  qua  pcue 
cenlum  millia  degnnl  hominum ,  lanquam  rusiicuni 
quemdam  viculum  negligis ;  eamque  duci ,  per  quem 
regi  et  administrari  debeat ,  non  committis.  Ex  oin- 
uibus  quippe ,  quibus  nunc  per  regiminis  officium 
praecmines,  districto  judici  ratiocinium  dcbes;  et 
quanto  nmic  gloriosius  est  in  obtinenda  dignilate 
fastigium,  tanto  durius  erit  in  reddenda  ratioue  judi- 
ciuin.  Transfer  ergo  pondus  in  alterum,  ut  quod 
propriis  non  poies  cervicibus  ferre,  per  alium  vuleas, 
communicato  labore ,  portare. 

IIluJ  etiam  mihi  non  mediocriter  displicet,  quia  ii> 
plectendis  flagitiis  et  temerariis  iniquorum  homi- 
num  austbus  coercendis,  remissior  cerneris  esse 


lur,  acpolilur  :  videlicet  quidquid  illudest,  substrata  C  quam  debcas;  et  dum  peccatoribus  parcis,  augere 


poiiiis  hnmilitas  suggerat,  quam  libera  loquenlis  au- 
ctoritas  dicat.  Et  o  infelix,  et  deceptioni  semper  ob- 
noiium  mundanae  fasligium  dignitatis !  quia  cum 
caeteris  dicant  homines  illa  quai  sentiunt ;  potenlibus 
saeculi  fucati  sermonis  argumenta  compoutini;  et 
eos  qui  se  aliis  exhibent  puros,  divites  compelluntur 
semper  habere  suspectos.  Dum  ergo  mundani  quili- 
bel  homines  eicellentiae  luae  pocula  tantummodo 
mellila  propiuaut,  id  enim  solummodo  suggerunt, 
quod   libi  placitum   esse   pcrpendunl,  inferdulces 


peccata  convinceris.  Enervato  quippc  rigore  justitiae, 
status  evertilur  disciplinae ;  et  dum  uhoriae  severi- 
tatis  censura  reprimitur ,  temeraria  delinquendi  li- 
cenlia  relaxalur.  Inordinata  sanc  pielas  nutrit  impie- 
tatem;  et  limida  manus  medici,  vulnus  auget  aegroti. 
Facit  enim  exuberare  putredinem,  dum  non  se- 
cando,  sedpalpando  quotidie  superducit  vulnusctilo 
cicatricem.  Pharmacopola  denique,  qui  mollibtis 
unguentis  non  permiscet  acredinem,  tumoribus  exsic- 
candis  nuliam  polest  adhibere  virtutem.  Non  omnia 


,~~,u_~  c~~i~»:M  ..~~  r... 


>    j«flR..!*%         A  I....J    M«J«t.%A 


8il  OPUSC.  LYU.  —  DE  PiUNCIP.  OFHC.  IN  COERG.  IMPROB.  *& 

teneat,  et  a  lelo  saactionum  legalium  non  lepescat ;  J_  tom  divinae  indignalionis  incurruni.  Yir  n&inque  de 


ul  alfaequitatis  linea  tton  tleclniet;  ut  legilimi  vigoris 
genium  nonenervet.  Meminerit  eliam  semper  quod 
per  Apostelura  dicitur  :  <  Vis  non  timere  potestalem? 
tac  bonum  ,  et  hubebis  taudein  ex  illa.  Dei  enim 
mniister  est  tibi  m  bonuin.  Si  autem  malum  feceris, 
time,  non  enim  sine  eausa  gladium  porlat  (Rom. 
xi).  t  In  quibus  utique  verbts  fdatur,  vel  aliquid 
simile]  intelligi  ,  aliud  esse  gladium  principis,  aliud 
infuJem  sacerdotis.  Non  enim  ad  boc  prxcingeris 
gladio ,  ut  violentorum  mala  debeas  palpare,  vel  un- 
gere;  sed  ut  ea  studeas  vibrati  tnucroni3  ictibus 
ebtruneare.  flinc  est  quod  sequiiur :  f  Dei  enim 
mtnister  est  vindex  Ui  iram  ei  ,  qui  male  agit 
(/Mrf.).> 

CAPUT  II. 

Quo<tjudex ,  qui  male  agentes  non  punii ,  diaboii 

miniuer  esl. 
Si  ergo  Dei  minister  est ,  qui  mala  facicntes  in 
iram  viudical;  diaboli  procul  dubio  minister  cst,  qui 
criminosos  ac  reprobos  suaviter  palpal.  Ei  sicut  Deo 
praebet  obsequium  qui  perversos  ulciscitur;  sic  ini- 
nister  est  adversarii,  qni  perpetranlibus  iniqua  blan- 
dilur.  Necesse  est,  ut  contrabat  mucro  rubiginem  , 
quj  semper  In  lbeca  recon Jitus ,  nunquam  exercet 
nllionein.  Scaber  ensis  efticitur,  qui  dum  cohibelur 
semper  a  vulnere ,  non  limatur.  Quo  contra ,  per 
Ezechielem  dicitur :  i  Gladius  exaculus  est  et  lima* 
tus  ;  ut  caedal  victimas,  exaculus  esl;  ut  splendeat , 
limatus  est  (Ezech.  xxn).  >  Dislat  plane  tribunal 
judicis  a  cathedra  sacerdotis.  llle  nimirum  ad  hoc 
gladiuin  portat,  ut  eum  iii  ultione  injusle  viventium 
exerat :  iste  baculo  tantum  contentus  est  innocenliae, 
utquietus  et  placidus  teneat,  custodiam  discipliiue. 
Quanquam  et  sacerdos  si  immoderala  circa  subje- 
etos  pietaleresolvilur,  et  ipse  sententia  divini  furo- 
ris  non  immerito  condemnatur.  Nam  sacerclos  eral 
Hcli ,  de  quo  dictnm  est  ad  Samuelem  :  c  Eo  quod 
noverat  indigne  agere  filiossuos,  et  non  corripuerit 
eos,  idcirco  juravi  domui  Heli  quod  non  expietttr 
iiriquitas  domus  ejus  viclimis  et  muneribus,  usque 
in  aelernum  (/  Reg.  i).  i  Erat  ergo  judex,  causas  at- 
que  negotia  jurganlium  dirimere  negligat;  maximam 
diei  parlem  missamm  solemniis,  et  orationibus  in- 


tiliis  propbetarum  dixit  ad  socium,  utse  perculerel: 
quein  quoniam  ille  ferire  contempsit,  proliiius  a 
leonc  percussus  inleriil  (///  Reg.  xxvn).  Plucere  se 
Deo  de  pietale  sua  arbitralus  est  Atbab,  cum  Bena- 
dab  regetn  Syriae  non  modo  vocavit  fratrem ,  sed  et 
m  curru  proprio  sibi  dignalus  est  asscssorem.  Sed 
audi  quid  indiscrcla  pietas  mereatur  audire  :  i  Quia 
riimisisfi,  inquit  Domintis ,  virum  diguum  morte  de 
manu  tua,  erit  aniiua  tua  pro  anima  ejus,  et  populus 
tuus  pro  populo  ejus  (Ibjd.).  >  Saul  Agag  regcm 
Ainalcch  non  occidit,  sed  captum  peracta  victoria 
conscrvavit,  et  pro  hac  misericordia  digne  remune- 
ratus  audivit :  i  Pro  eo  quod  abjecisti  sermonem 
Domini,  abjecit  te  Dominus,  ne  sis  rex  (/  Reg.xm).* 

B  Pius  exstitit  populus  erga  mulieres  Madianitariun, 
scd  ail  illis  Moyses  :  <  Cur  feminas  rescrvaslis?  Ergo 
cunclos  inierflciic ,  quidquid  gcneris  est  masculini , 
etiam  parvulos;  el  mulieres,  quae  noverunt  viros  in 
coilu,  jugulate  (Num.  xxxi).  >  Idem  quoque  Moyses, 
postquam  fabricatus  essel  vitulus  in  Oreb,  ait  fUiis 
Levi:  «Occidat  uuusquisque  fralrem,  etamicum,  et 
proximum  suum  (Exod.  xxxu).  >  Et  postquam  viginti 
tria  millia  hominum  csesa  sunl,  ait :  i  Consecrastis 
hodie  manus  vestras  Domino,  unusquisque  in  fllio  et 
fratre  suo,  ut  detur  vobis  benediclio  (Ibid.).  >  Ama- 
leciles  ille,  qui  gioriatur  se  percmisse  Saul ,  dum  se 
iion  galeam  ,  sed  diadema  de  capitc  hHlantis  abslu- 
lisse  confingit ,  gladio  David  percussus ,  occubuit 
(//  Reg.  i).  Iiiterfeclores  ctiam  Isboseth,  dum  caput 

C  iliius  quasi  loco  munerisofferuutDavid,  gladium  nou 
evadunt  (//  Reg.  iv)  ;  et  quein  speraverant  muneri 
gratias  redhibeiitem ,  commissi  polius  homicidii  ex- 
periunlur  ultoretn.  Petrus  etiam  Ananiae  et  Sophi- 
rae  mendacium  non  inullum  abire  permisil  {Act.  v); 
sed  eos  oris  gladio  feriens,  aliorum  ne  sitnile  quid 
forte  pr&suraerent,  corda  perlerruit.  Paulus  quoque, 
dum  excessibus  coercere  discipulos  nilitur,  virga 
delinquentibus  coraminatur  (/  Cor.  iv).  Salvator 
etiam  noster,  qui  lanquam  mitis  agnus  appamit, 
mox  ut  Petro  coeli  terraeque  jura  commisit,  pro- 
tinus  eum  dura  redargutione  corripuit:  t  Vade, 
inquit,  post  me,  Satana,  scandaium  es  mihi;  quia 
nou  sapis   quae  Dei  sunl:  sed  ea,  quas  hominum 


sistendo  consumat.  Sed  ecce  illic  dicitur ,  quia  nec  n  &aUh'  XYI ;  Marc' ™)-  '  ftuidesl  er«°  ^uod  8*ncti 
;.vo;..0  «„:^™  1^.:.  •_._....._  ____.._.  ..  u  viri  toties  in  delinqiienies  reperiunlur  invecli,  vei 

correptione  verborum,  vel  ultionibus  operum,  nisi. 


ipsitis  quidem  sacerdolis  iniquilas  expiari  poterit 
victimis  et  muneribus  usque  Ln  auernum ,  eo  quod 
Heli  vitia  non  coercuerit  filiomm. 

CAPUT  III. 
Quod  iniquot  castigare  est  Deo  sacrificium. 
Ct  perpende  quale  est ,  quod  victimae  simnl  ac 
muncra,  qua»  peccata  principaliter  abluunt,  habitam 
erga  suhjectos  negligentiam  expiare  non  possunt. 
Nuiti  nempe  fatsa.  pietatis  868  errore  decepti , 
undose  £>eo  plaeere  insipieuter  autumant,  inde  ad- 


ut  manifeste  darescat,  quia  in  hac  mortalilate  recte 
non  vivitur,  si  blandis  ac  mollibus  asperilas  non  mi- 
scetur  ?  Nam  ubi  penitus  disclplina  poslponilur,  ubi 
districta  legitimi  vigoris  censura  reprimitur,  necesse 
est  ut  prona  semper  ad  malnm  fragilitatis  humana. 
conditio  ad  illicita  relaxetur.  Et  in  cum  procul  dubio 
tota  subjectorum  culpa  redundat,  qui  eos,  ne  praeei- 
pitanter  excederent,  sub  disciplinx  loro  cohiberc  de- 
buerat.  Inordinata  nempe  pielas  principis,  quid  est 


S.  PETRI  DAMIAM  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  1H.  -  OPUSCULA  VARIA. 


tei 


rom  Iicetomne  869  quodlibel,  et  nunc  liquido  cer-  A  garculura,  iiigreditur  hortuluiii,  qwcque  noxia  ifc- 


nilur  quod  saepe  dictuin  in  libro  Judicura  reperilur 
f  In  diebus  illis  non  erat  rex  in  Israel  sed  unusquis- 
que  quod  sibj  rectum  videbatur  agebat  (Judic.  xvu).  i 
Et  illtid  qtiod  lempore  Achab  impiissimi  regis  di- 
ctum  est  per  Michaeam  :  < Non  habeni  Dominum 
isti ;  revertatur  igitur  unusquisque  in  domum  suara 
in  pace  (///  Reg.  xxn).»  De  tempore  quoque  Saul 
dicitiir :  c  Quia  retnsae  crant  acies  vomerum,  et 
ligonum,  et  Iridentiuin  et  securium  usque  ad  stimu- 
lum  corrigendum  (/  Reg.  xxm).»  Retnsae  quippe 
sunt  acies  uiensilium  9  cum  zelus  ae  fervor  exstin- 
guilur  magislrorum,  nee  stimulus  est ,  qui  pnngat, 
rum  deest  qui  delinquenlium  peccata  corripiat. 
Uunc  pungenlem  se  Paulus  siimulum  sentire  coepe- 


niolittir,  sleriles  herbas  exstirpat,  circumcirca  sar- 
riens,  870  virentia  excolil  et  CMnmonk  ehscela. 
lllas  igitar  eradteat ,  ut  radicibus  evulsis  arescaal; 
istas  vero  fovet  et  excolit ,  hI  per  aduhi  genninis 
incrementa  proficiant.  His  itaque  mystica  signific»- 
tioue  peractis,  in  eadem  silentii  ceusurs  persislens, 
innuit  nuntio  ut  ad  suum  dominum  redeat,  eiqoe 
quae  viderat  per  ordinem  innotescaU  Qui  niminun 
non  sine  quadam  animi  stoinachantis  indignatione 
reveraus,  miirmnrare  ceepit ,  et  conqueri,  quia  noa 
mfesus  esset  ad  sani  capitis  hominem,  sedad  vesa- 
num  potius,  ac  dementem  :  Sperabara,  inqnit,  ut 
decurrentibus  me  verbis  iostrueret,  et  juxta  in- 
quisitionis  meae  seriem,   per  apertae  responsionis 


rai,cum  vox  illi  divina  dicebat:  i  Durum  est  tibi  B  ailoquium  ex  omnibus  informaret.  Ille  autem  velut 
vontra  stimulum  calcitrare  (Act.  ix).» 

CAPUT  IV. 

Quod   regum  consiliarii  uon    solum  pii ,    ud 
etiam  prudentes  esse  debenU 

Enimvcro  qued  dlciurus  sum  non  mihi  styliig 
bistorise  tradidit,  sed  comes  Ubaldus  ,  vir  videlicet 
disertus  ac  prudens,  nudo  duntaxat  sermone  nar- 
ravit.  Theodosius,  iuquit  ,  imperator  cum  religioso 
quodam  eremila  consneverat  habere  colloquium, 
cujus  videlicet  obtemperabat  imperaior  imperiis,  et 
conscientiae  sibi  latentis  arcana  pandebal.  Scrvus 
ilaque  De\9  ut  erat  siroplex,  purus  ac  mundanae  pro- 
pemodum  pravitalis  ignarus,  Augustum  districle 
permonuit  ut  erga  delinquentes  pius  existeret ,  ut  a 
reorum  ukionibus  abslineret ,  et  qui  sibi  deposcerct  C 
a  superno  judice  veniam,  ipse  non  exigeret  a  fratre 
vindiclam,  oiminiiii  cum  ipse  judex  dicat :  cln  qua 
inen.ura  mensi  fucritis ,  eadem  remetietur  vobis 
(Malth.  vn).i  Imperator  itaque  fidem  sancti  viri 
mouilis  adbibens,  ccepil  flagitiosis  et  quibusque 
nocentibus  iinpune  commissa  remittere ,  sacrilegis 
ac  lege  plectendis  venialiler  indulgere,  cunctis  etiam 
aliena  jura  temere  pervadentibus  debita  relaxare. 
Ad  hcTc  regni  proceres  conqueruntur ,  regalis 
naysterii  [niinislerii]  tractaloros  ruinam  mundi  pe- 
riclilanlis  expostulant,  el  per  fas  ac  nefas  cuncta 
confuudi,  nisi  per  aequitatem  jusliliae  rebus  humanis 
celerius  occurratur ,  affirmanl.  Lamentantur  deni- 
que  per  superslitiosae  hujus  ac  frivolae  pietatis  igna- 


alienatae  mentis  ac  furiosus,  modo  iiicuftam  capitis 
cnesariem  pectere;  modo  correpto  per  hortulum 
suura  coepit  ligone  sarrire;  tanquam  ego  lendes 
ejtis  ac  pedunculos  magnipenderein ,  vel  ruralis 
indifetriae  magisterium  flagitarem.  Tunc  imperatorj 
quod  dicebaliir  diligenier  auscultans,  et  ailiori 
consiiio  quod  factum  fuerat,  mente  pertractans,  att 
hoc  non  esse  rtdiculum,  sed  myslerium ;  atque  id 
sibi  quod  quaesieral  evidentibus  indiciis  induhi- 
tanter  expressum  :  Servus,  inquit,  Dei  nobis  uielius 
agendo  quam  ioquendo  respondit ,  et  genuino  suae 
operationis  oraculo,  noduni  unius  nostrac  qiiaestic*- 
nis  absolvit. 

CAPUT  V. 
Principis  officium  quodnam  uu 
Quid  enim  apertius  eo,  quod  verticem  pexnit,  et 
mox  in  ignem  detersa  projecit?  ac  si  diceret:  Per 
mulitmodfe  divisionis  pectinein,  hoc  est  per  Jegi- 
timae  discussioois  ac  discretionis  examen ,  et  noxi» 
quaeque  dispereant,  et  quae  bona  sunt  abjectis  malis 
purificata  remaneant.  Eamdem  porro  sentenliam 
per  hortuii  quoque  voluit  iterare  culturam,  ut  sicut 
ille  noxias  cum  suis  cespitibus  berbas  evulsil, 
bonum  autem  olus ,  ut  uberius  germinaret,  exco- 
luit ;  ita  uos ,  quasi  per  discretum  librake  juslitiae 
sarculum,  et  elaborerous  reprobos  radicitus  exstir- 
pare,  et  bonos  ut  Deo  fruclificent  in  tranquilia  pace 
componere.  Hoc  iiii  qui  aderant  audientes,  quod 
velut  anilium  nugarum  deputaverant  ante  ridicu- 


viam  passim  rapinasac  vioientias  ficri,  Icgum  scita  D  lum,  vcnerari  cceperunl ,  et  revera  spiritualis  ac 


dissolvi  et  ad  audenda  pleclibilia  quaeque  vei  noxia 
perversorum  nequilias  hominum  per  conccssae  liber- 
talis  audaciam  concilari.  Uac  imperator  querula 
suggeslione  permolus,  ad  hominem  Dei  veredarium 
destinat,  consilium  flagilat,  quid  sibi  a  murrouran- 
tibus  objicitur  exponil,  quid  polissimum  sit  ipso 
facturus  inquirit.  Haec  vir  Dei  solerti  examinatione 
discutiens  mutandamque  sui  coosiiii  sententiam  re- 
cognoscens,  ore  quidem  siluil,  quadam  vero  mystici 


profundae  sapientiae  sacramentum.  Tunc  imperator, 
hoc  lanquam  prophetico  confirmalus  oraculo,  vio- 
Jentias  injusle  vivenlium  coepit  uicisci,  reatus  ae 
sceleradistricta  jorisdictionis  animadversioiie  percu- 
tere,anefariis  ausibus  improbos  cohibere,et  perau- 
ctoritatem  imperialis  potentiae  perversomm  eorda 
terrificans ,  in  pace  cuncta  componere  Sic  itaqoe 
mundus,  qui  perire  coeperat  per  ignaviam,  sd 
aequitatis  atque  justitiaa  refloruii  disciplinam.  iioc 


81S  OPUSC.  LVH.  -  DB  PRINCIP.  OPFIC.  IN  COERC.  niPROB. 

antiquitas,  fama  vulgante,  innsmitterel,  si  non  ad  A  CAPUT  PRMLM. 


M 


ariificaiionis  cxcniplum    prode^r.e   postcris   credi- 
disset. 

871  ^  P'ane  quinquennio  ante  meae  nativilatis 
exortum,  huroanis  rebus  exemptus  est  tertius  Ott:>, 
qui  iinperialis  apicis  dignilate  poUucibililer  floruit, 
et  Romanam  rempublicam  strenue  gubernavit.  Hic 
itaque  cum  vicennalis  adolescentiae  vix  alhuc  cx- 
cessisset  aetatem,  inter  insignia  multa  et  praeclara 
quae  gessit  tribus  regni  procerftus  alque  comitibus 
oculos  eruit,  Rodulpbo  videlicet,  Raimundo  et  Ari- 
nvindo.  In  quo  nimirum  conspicuo  decore  justitjae, 
sic  omnium  aliena  diripieutium  viscera  tremefecit, 
sic  totum  regntim  in  securitalis  et  pacis  tranquilli- 
iate  composuit,  ut  omnes  fere  intra  compendii  sui 


Quod  justixicv  tvjor  Oonit  ac  matis  uiilit  cst- 
Teoe  igitur,  vir  cmineiilissime,  stateram  seqtil 
libraminis,  examen  intra  trutinam  cobibe,  parites 
legalium  sectiontvn  lances  prae  oculis  semper  ap- 
pende.  Sed  hlc  for-e  illud  Salomonis  objicies  :  i  Noli 
esse  uimium  justus  (Eccte.  vn).  »  El  ego  tibf  ecoulra 
respondeo  :  Noli  esse  nimiiim  pius.  Sicul  enim  suh 
immoderata  justitia  pijsillaiiimitas  frangitur,  ita  suh 
pietate  uimia  male  liber  animtis  ad  insolcntiam  pro- 
caciier  enVeualur.  Niinquid  enim  illic  iitdiscrcta 
pietas  noii  prohibetur  :  «  Percute  (ilium  tuum  virgn, 
et  iibcrabis  aniinam  ejus  a  morte?  >(Prov.  xxm.)  Et 
iterum  :  i  Qui  parcil  virgae,  odit  Illium  stiiiin  (Prov. 
xm).  >  Et  alibi  :  i  Qui  diligit  filiuin  sutnn,  assidtiat 


Jimiteiu  se  formidolose  reprimercnt,  nec  juris  pro-  B  illi  flagella  (Eccli.  xxxi).  »  Et  idem  :  «  Equus  indo- 

mitus  evadil  durus,et  fllius  remissus  cvadct  prarccps. 
Lacta  filium  tuum,  et  pavenlem  te  faciel;  luda  cum 
eo,  et  conlristabit  te.  Non  corrideas  illi ,  ne  doleas, 
et  in  novissimo  obstupescent  dentes  tui  (Ibid.).  >  Si 
ergo  pater  disciplinam  et  flagellum  debel  unico  Olio, 
quanlo  magis  princeps  populo,  ne  tanta  effrenalae 
iibertatis  audacia  pcreat  multitudo?  Unde  scripiuui 
est :  «  Rex  insipiens  perdet  populum  suum,  el  civi- 
tates  inhabitabuntur  per  sensum  prudenlum  (Eccli. 
x).  >  Ut  ergo  poptilustqui  tibi  subjectus  est,  cx  justi 
regiminis  observatione  salveutr,  necesse  est  ut  ipse 
in  tribunali  examine  conslitutus,  quae  sunt  justa  de- 
cernas;  et  eos  insuper  quos  per  proviucias  dirigis,  ut 
legis  edicta  districle  prosequaiittir,  instiluai.  Unde 
C  vir  sapiens  cum  pnemisisset : «  Judex  sapiens  jtidica- 
bit  popufum  suum,  et  principalus  sensali  slabili* 
eril ;  i  protinus  addidit:  «  Secundum  judicem  populi, 
sic  et  minislri  cjus;  et  qualis  est  rector  civilatis,  ta- 
leset  inbabitantes  inea  (Ibid.).  >  Quid;plane  sanclius? 
Quid  Deo  charius?Quid  certe  in  Christiana  reiigione 
prxslantitis ,  qtiam  judicare  justiliam  ,  et  illicilis 
ausibus  per  legitimi  rigoris  occurrere  disciplinam  ? 
In  quo  iiimirum  et  noccntihtis  praestalur  el  pattenti- 
bus.  Illis  scilicet,  ut  violentiae  piactilum  non  inctir- 
rant ;  istis  autem,  ut  discrimen  ingcrendae  calamita- 
tts  evadant.  Illis  ,  ut  contenti  propriis  ,  aliena  non 
rapiant;  istis,  utdefensi  purae  luilionis  umbraculo, 
propria  non  ainitant.  Illis  ,  ne  kedendo  proximo*  , 
divini  furoris  in  se  gloriam  provoccnt ;  istis  ,  ut  a 


prii  terminos  per  insoleniiam  transilirent.  Unde  per 
ora  populi  haec  se  praeconii  fama  diffuderat;  in  evul- 
sione  sex  oculortim  unum  pacalum  est  regnum. 
Tres  facti  suut  caeci.  et  omni  populo  quielis  optalae 
lumen  iufulsit.  Tu  quoque,  vir  magniflce,  sancto- 
rum  libi  principum  ,  ct  legalia  jura  servautiiim 
exempla  propone;  noxiae  pietitis  iiiiagine.n  a  te 
procul  exciude,  et  erga  populum,  qui  tibi  commis- 
suT7$!7salage  semper  justitiam  cuslodire.  Scriplum 
cst  enim  :  «  Beati  qui  custodiunt  judicium,  ei  fa- 
ciunt  justitiam  in  omni  tempore  (P$nL  cv).  >  Et 
Saloinon  :  t  Diligite,  iuqtiit,  juslitiam,  iini  judic^lis 
terram  (Sap.  i).  >  Sic  ergo  rectiludinis  zeio  semprr 
accensus,  incede  nunc  per justitiae  trami.em,  ut  ion 
judicandus,  sed  remunerandus,  ad  ipsum  quatido- 
que  justitiae  revertaris  auctorem. 

ALIA   DISSKRTATIO. 

I>E  SODEH  PRMGIPIS   OFFICIO    13  IMPIIS 
COERCENDIS. 

Abguhentcm. —  Nimiain  mansuetndinem  et  ienita- 
tein  fugiendain  eidem  Gothifredo  inctilcxr,  admo- 
nens  illum,  videal  eiiam  attjne  etiaiu,  ue  dtirn 
paucis  sceleratis  parcit,  Lonos  omnes  pcviiat.  Ut 
hoc  ei  facilius  persuadeat ,  exi  nipluin  liugonts 
ducis,  qui  ante  illum  totius  fere  llalias  gnbernacula 
administraverat,  adducit,  ejusque  severitatem  col- 
iaudat. 

Gothifredo  praeccllentissimo  marchioni,  Petros 
pcccalor  monachus  saiutein 


Srcpc  nuntius  post  nuntitim  miititnr,  ut  res,  quae      nefandorum  nequilia  liberaii ,  gralias  semper  agen- 


niu.is  est  necessaria,  importunis  saltem  precibus  im- 
petretur.  Nam  et  evangelieus  ilie  judex  cxtra  Evan- 
gelium  viveus  (Luc.  xvm),  qui  non  Deuni,  non  ho- 
luiuem  revcrebalur,  txdio  tandem  et  indefessa 
mulieris  instanlia  viclus  agnoscitur.  Tu  vero,  quem 
ct  inter  homines  pu.lor  bonestae  vitae  spectabilem  et 
apud  Deum  castus  reddit  limor  insiguem,  pctilioni- 
bus  meis  repulsam  uon  debes  ingerere,  quern  utique 


tes ,  in  jubilo  divinx  laudis  exsultent.  Quod  ulique 
suavius  sacrificium  Deo  valet  oflerri ,  quam  de  vio- 
lentortim  manibus  pupiilos  cripere  ,  viduas  defen- 
sare ,  oppressos  crigere  ,  spoliatos  et  abjeclos  in 
amissos  proprii  juris  titulos  reformare?  Bine  enim 
scriptumest:«  In  judicando  esto  pnpillis  misericors  , 
ut  pater,  et  pro  viro  matri  illonim ;  et  eri6  tu  velut 
fitius  Altissimi  ol>ediens ,  et  miserebitur  tui  magis , 


857  S.  PETRI  DAMUNI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.--  OPUSCILA  VARIA.  8Sft 

sus  impiorum    nequilias  dimicat,  ipse    tanqnam  A  rini   cnm  Spolelano  ducatu;  juri  vero  proprio  Tu- 


lacteola  sobolcs  sufc  confoventibus  se  divinae  piela- 

iis  uberibus  requicscal. 

CAP13T  II. 

Sacrri  Scriotura\  ac  SS.  Patrum  de  plectendis 
iniquis  concors  sententia. 

ln  nlcisccndis  planc  ac  legali  severilale  pleclendis 

cxcessibus  iniquorum,  omnes    sibiniet   unanimiter 

concinunt,  et  in  unius  senlentine  dccrcla  concurrunt, 

et  Paires  videlicet  legis  antiqua?,  et  sancti  doctorcs 

Ecclesia».  In  legc  namque  srriplum  est :  i  Maleftcos 

ce  paliaris  vivere  (Exod.  xxu).»  Et  Aposlolus  inler 

mulla  :  f  Sive  regi  quasi  pracellenli,  sive  ducibus 

tanquam  ab  eo  missis  ad  vindictam  mnlefaclorum, 

laudem  vero  bonorum  (/  Pelr.  n).  >  BealusAugusli- 


sciam  reservavil.  Hujus  lempore  Capuanus  princeps, 
si  rilc  rem  leneo,  dum  manibus  cbirothecas  vellei 
adducere,  bi  qui  adversus  eum  conspiraverant,  et 
protinus  quasi  subservienies,  occurruut ,  manus  ejus 
ulrnsquc  complodunt;  et  mox  evaginalis  gladiis, 
eum  confodientes,  hiterimunt.  Quod  mox,ut  incom- 
parabilium  virlutum  viro,  Hugoni  videlicct  mar- 
cliioui,  qui  dictus  esi,  palenler  innotuit,  nil  morntus 
Capuanam  urbcm  numerosis  exercituuin  iegionibus 
circumfudii :  eamque  tandiu  bellicis  arniatorum  co- 
piis  expugnare  non  destiiil,  donec  ex  ea  victoriani 
cnperct  et  interfectores  domini  sui  digno  necis  sup- 
plicio  trucidaret.  Dequo  nimirum  etaiia  tot  virluluin 
insiguia  referuntur,  ut  prolixitate  temporum  splen- 


ims  ait  :  c  Quas  cst  vanilas  uni  parcere,  et  omnes  B  dida  nominis  ejus  fama  aboleri  nullatenus  valeat; 


in  discrimen  adduccre?  Polluunlurenim  omnes,  uno 
peccanle.  i  El  Hieronymus  :  c  Qui  percutit  malos, 
inquit,  in  eo  quod  mali  sunt,  et  babet  causam  inler- 
fcctionis,  ut  percutial  pessiinos,  minister  Dei  est.  » 
ltem  alibi :  c  Homicidas  el  sncrilegos  punire,  non 
est  effusio  sanguinis.  >  Et  bealus  ait  Ambrosius : 
i  Hostem  ferire  victoria  esl,  reum  aequilas,  inno- 
cenlem  homicidium. »  Quod  profecto  sancti  de  infe- 
rcnda  impiis  ultione  non  dicerent,  nisi  corporale 
supplicium  etiain  animabus  eoruin  aliquatcnus  cre- 
derent  profuturum.  De  quo  nimirum,  omissis  inte- 
rim  aliis,  quid  Cyrillus  Hierosolymitanus  episcopus 
senscril,  breviter  inseramus  :  c  Mors,  inquil,  quas 
poena?  causa  inferlur  pro  peccalo,  purgatioest  peo- 


sed  quasi  virens  semper  ac  florens,  in  ore  hominum. 
solemniler  vival.  E  quibus  et  nos  scribere  nonmilla 
possuuius,  quas  forent  aedificatioiii  procerum  profu- 
iura;  sed  quia  dum  nobis  dicerentur,  singula  gesto- 
rum  verba  nolare  uegleximus,  ne  quod  absil,  aliquo 
fnllamur  in  verbo,  scribenda  b.cc  aliis  deiegamus. 
Brcvc  tamen,  quod  audivi  de  puerili  ejus  aelate,  non 
taceo.  Obcrtus  [Ubertus,  et  Alberlus  eiiam]  marcbio 
pater  ejus  Hugonis  regis  naturalis  tiiius  cxsiilil;  qui 
nimiiuin  Guillam  [Willam]  majoris  Bonifacii  mar- 
chioiiis  filiam,  conjugali  sibi  fcedere  copulavit.  Hic 
non  muilo  post  indignationem  piimi  Otlonis  impe- 
ratoris  incurril,  ac  subinde  relicta  conjuge,  Panno- 
niam  profugus  exsuiavit.  Qui  cum  longo  post  teui- 


cali  ipsius,  pro  quo  jubetur  inferri.  >    Absolvilur  C  pore  resumplus,  in  gratiam  rediil,   matrem  cum 

grandiuscula  jam  prole  reperiens,  admiralus  expavit. 
Negat  homo  se  genuisse,  quem  conspicil,  et  zetoty- 
piae  permolus  invidia,  fet*  muiieri  obscenum  crimen 
inlendit;  nequaquam  se  lam  insperaue  rci  perbibet 
conscium;  diflitclur  se  conceplionis  hujus  nossc 
mysterium,  ncc  posse  fieri  ut  se  asserat  patrem  qui 
pnegnanlem  non  reliquit  uxorem. 
CAPUT  IV. 


ergo  peccatum  per  pcenam  mortis;  nec  superest 
aliquid,  quod  pro  hoc  crimine  judicii  dies,  et  pcena 
aetcrni  ignis  inveniat.  Ubi  quis  accipit  pecca- 
tum ,  et  habet  illud  secum ,  nec  aliquo  suppli- 
cio  poenaque  diluitur,  transit  etiam  cum  eo  posi 
mortem.et  quia  temporalia  hic  nonpersolvii,  expcn- 
det  aUcrna  supplicia.  Vides  ergo  quanlo  gravius  sit 
accipere  peccatum,  quam  morte  multari?  Hic  enim 
mors  pro  vindicta  datur  et  apud  justum  judicem  non 
judicaiur  bis  in  idipsum.  Ubi  autem  non  esl  solulum 
vindicla  peccatum,  manet  aeternis  ignibus  exstin- 
guendum.  Quibus  ulique  sancti  viri  verbis  indubi- 
tanler  asseritur,  quia  per  lcmporalem  poenam  reus 
absoivitur  et  per  immunitulein  xlerni  supplicii  cru- 
cialibus  reservatur. 

'    CAPUT  1H. 
Bugonii  ducis  Tusciw  prudentia  in  renuntiando 

ducatu. 
Lt  aulem  domesticum  tibi,  vcl,  ut  ila  Ioquar,  ver- 
naculum  prxbeamus  exemplum,  nemomeliusoccwr- 
rit,  quam  gloriosae  memoriae  Hugo  dux  cl  marcbio, 
qui  eura,quo  tu  nunc  fungeris,  oblinuit  principaliim. 
Obtiuuit,    iiHjuam,  utramque  monarchiam  [f.  mar- 


^llklllVll  Al 


j-iiif\m 


«rij|jili/-ii»t  Al       nitntin 


Guilla*  matrit  Hugonis  innocentia  jucundo  miracuto* 
declaratur. 
Ad  hoc  tandcm  res  diutius  venlilata  protrahitur, 
ul  non  aliter,  quam  per  actae  ourificalionis  indicium 
tam  gravis  objectio  sopialur.  Hoc  igitur  ex  utraque 
parteconvenil,  ut  iu  vasta  quadam  amplissiinae  do- 
^  mus  area  convenlus  religiosarum  fleret  pcrsonarum. 
Quibus  iiimirum  in  subselliis  suis  undique  consi- 
dentibus,  puer  solus  in  inedio  poncretur ;  et  si  pa- 
trem,  qucm  nunquam  anlea  viderat,  adiens  peterel, 
ab  omui  procul  dubio  matrem  suspicioue  purgarel. 
Quid  plura?  Conveniunt  pontifices,  adsunl  cum  mo- 
nacbis  el  abbalibus  inferioris  eliam  ordinis  sacer- 
dotcs;  fletur,  gemilur,  suspiratur,  ad  coeluui  oculos 
erigunt,  pugnis  peclora  mcesta  conlundunt,  proflueu- 
m.nc   1'iPrvuiiQ   iristi»  nra    nerfundunt.   Dimissus 


m  OPUSC.  LVH.  —  DE  PRINCIP.  OFFIC.  IN  COERC.  IMPROB.  83a 

sit  eique  tanquam  nolissima  familiaritate  blanditus  A  omcn  ii  qui  adcrant  credercnl,  signumque  hoc  es&e 


adbasiU  Sic  ilaque  liheravil  matrem,  dum  divino 
proTOcatus  instinctu,  petiit  genitorem.  Hoc  igilur 
modo  matri  confusio  tollitur,  patri  filius  reddilur,  et 
ulriusque  parentis  affectus  erga  se  invicem  in  cora- 
muni  soholc  rerormatur.  Omnes  crgo  qui  aderanl, 
tanto  stupef.icii  nvnntilo,  voliva  mentis  conjubita- 
lione  et  dignas  auctori  Deogralias  refercntes,  exsul- 
lant. 

Hic  praeterea  ssepedum  equilaref,  comitum  cnneos 
posl  se  dimiltere  consueverat,  et  vel  solus,  vel  uno 
contentus  assecla,  longius  praecedebal;  etluncagri- 
colas,  vei  opiliones  his  compellabat  nffatibus.  Quid 
vobis,  inquit,  videtur  de  marchione  isto,  quem  di- 
ctint?  Nunquid  non   crudeiis  et  impius,  pauperes 


rccuperandce  salutis,  ercclis  in  spcm  cordibus,  au- 
tumarent,  paulo  nost  ipse  defunclus  est. 

Hic  praelerea  sex  [septem]  monasteria  in  sui  juris 
possessiune  consiruxii,  qiiae  non  modo  praadiis  ac 
mancipiis,  sed  et  aureis,  el  argenteis  vasis,  diversis 
etiam  ecclesiasticts  ornamentis,  copiosa  liberaiirate 
dilavit.  In  quorum  uno,  venerabili  videlicet  ac  rc- 
ligioso,  quod  ad  honorem  Dei  genitricis  est  in  Flo- 
renlina  urbe  consiructtim,  jacet  cadaver  ejus  lin- 
matum.  Ctijus  obitiim  cum  Anguslus,  qtii  lunc  ha- 
benas  Romani  regebat  imperii ,  Ouo  videlicei  lertius 
agnovisset,  quia  quoudam  adversus  eum  stimulo 
mordebatur  invidia.*,  prolinus  in  hanc  vocein  congra- 
liilabundus  erupit :  «Laqueus  contrittis  esl,  et  nos 


opprimit,  terrain  dissipalet  cuncla  ditionissua.  bor.a  H  libcrati  sumus  (Psal.  cxxm  ).  »  Setl  paulo  post, 


profligat?  Ad  qtiod  illi  :  Absit,  aiunt,  absit;  falsum 
est  penitus,  o  homo,  quod  loqueris.  Non  est  enim 
poteslas  talis  stiper  lerram,  quae  sic  violentiis  et  ra- 
pinis  abstineat,  quae  iu  lanta  pace  et  securitate 
Bubjeclum  sibi  populum  regat:  Vivat  oplamus,  vivat 
illsfc  potestas  ad  refugium  paupemm,  prospere  floreat 
ad  omnium  custodiam  subjectorum.  Quod  ille  au- 
diens,  exsultabat  in  Domino.  Dnde  stepe  diccbat : 
ln  tanla  volo  semper  erga  subjectos,  et  pnecipue 
rusticos,  roansuetudine  vivere,  ut  annona,  qute  ca- 
balli  mei  rodentis  ore  deiabitur,  a  msticorum  por- 
cellis  e  vesiigio  coliigatur.  Porro  autein  cum  de  se 
quid   diceretur  inquirerel,  quid  aliud,  quam  nostri 


eodem  scilicet  anno  et  ipse  dcfuncius  est.  Sic  ita- 
que  suain  improvidus  perttiiit,  qui  de  morte  altcrius 
nequiter  exsullavit,  nou  attendens  id  quod  vir 
sapiens  ait :  c  Noli  de  mortno  inimico  g?.udere, 
sciens  quod  omnes  morimur  (  Eccli.  vm  ).  » 

Sed  et  aliud  adnectere  non  otiosum  credimns , 
quod  inter  sanclos  ejusdem  coenobii  monachos  ce- 
lebri  redolerc  meinoi  ia  frequenler  audivimus.  Aiunl 
enim,  quia'prafatus  marchio  Harino  abbati ,  qtti 
monasterium  id  tunc  regebal ,  pcr  speciem  noctm- 
nae  visionis  apparuit;  alque,  ut  corpus  suum  in 
supinum  juxta  consueiudincm  volveret,  quod  in  os 
reclinatum  jacebat ,  admonuit.  Qiiibus  profccto  vi- 


lledemptoris   imitabatur  eieinplum?  qui  nimirum      sionibus  abbas  fidem  praebens  ,  probare  rem  voliril, 

/iiikA     AniniA     m»_^._ft*«l    «_L«l«i_rv    »*_ftA*«_f\i        #_.     «ISaaSmiiKa    a  _*.  ■•*.  *  _-_  _*&       ^*         _     •  _  _  _. • •_■     ____.______.-.__»    -______*.___.._.__.__.         .» i     1  _r»    At  aiaitm     iaaaiic 


cuin  omnia  procul  dubio  nosset,  a  discipulis  tamen, 
veluti  nescius,  inquirebat :  c  Quem  dicunt  homines 
esseFiJium  hominis?  i  (Malth.  xvi.)  Cui  cum  illi 
diversas  hominum  opiniones  expriinereut,  addidit : 
c  Vos  auiem  quem  me  esse  dicitis  ?  »  Scilicet  ut 
rex  angelorum  formam  daret  rectoribus  hominum, 
quatenus  non  quid  in  os  eorum  assentatorie  dicatur 
altendanl;  sed  quodeorumteslimouiumapod  absen- 
tes  habealur  inquiranl.  Sicque  quod  in  se  reprehen- 
sibile  cx  eorum  fama  deprehenderint  corrigant  :  ad 
cxsequenda  vero  bona,  quce  de  se  dicere  cognove- 
linl,  avidius  invalescanl. 

CAPUT  V. 
Hugonis  ducis  mors, 


et  honesti  viri  corpus  pronum,  et  in  faciem  jacens , 
sicut  sibi  revelatum  erat ,  invenfens,  reverenter,  ut 
decebat ,  in  lalufr  alterum  supinavit.  Ncc  mlmm 
plane,  si  vir  iste  scpultune  consuetudinem  peilii  »• 
quara  et  ipse  ctrca  se  caput  electorum  omniuin  vo* 
luil  exhiberi.  Dicit  enim  evangelista  Joannes :  Qula, 
i  Josepb  et  Nicodemus  acceperunt  corpus  Jesu,  et 
ligaverunl  illud  linleis  cum  aromatibus,  sicnt  mos 
Judaeis  esl  sepelire  ( Joan.  xix ).  >  Hnnc  tibi  pr»de- 
cessorem  tuum ,  vir  eminentissime ,  quasi  speeulum 
statne,  altommque  tibi  qui  pravitates  bominum  per 
rigorem  justitiae  represscrunl,  exempla  propone. 
Eripe  de  violentorum  manibus  innocentes ;  super- 
borum  ,  et  contra  statuta  vivenlium ,  erectas  frange 


Ul 


autem  praefati  marchionis  ctiam  finem  brevi- j)  cervices.  Experiantur  le  reprobi  principem,  non 


ter  perstringamus ;  cum  in  extrcm»  valeludinis 
languore  decumberet,  et  lolius  regni  lutnen  exslin- 
gui,  non  parva  diversorum  ordinum  multitudo  de- 
flcret;  venerabilis  quidam  876  episcopos,  cujus 
me  ad  praesens  vocabuium  fugit,  hoc  iu  ligno,  quod 
tn  igne  tunc  ardebat,  expressum  per  quaedain  lille- 
raruin  vesligia  deprehendil.  Huko  marchio   fluln- 


irrideant  sacerdotem.  Nocentium  fruticum  radicet 
evelie ,  ut  fructuosa  plantaria  possint  comas  erigere. 
Sic  igilur  in  agro  Domini ,  qui  tibi  ad  excolenduin 
commissus  esl,  sarculum  lejitimi  vigoris  exerce, 
ot  et  supernis  horreis  provenlum  centesimi  fructns 
inferre,  el  dignie  remuneraiionis  nummum  ab  eo 
dtii  te  conduxit  merearts  accipcre. 


mf 


S.  PETRI  DAMUNI  OPP.  TOMUS  SEO  PARS  IH.  -  OPUSCULA  VARIA. 


8» 


877  878  OPUSCULUM  QUINQUAGESIMUM  OCTAVUM. 

DE  VEltA  FELICITATE  AC  SAPIENTIA 


Arcumentob.  — Qiiarwlotigissiine  inter  se  dislenl  vera  et  fucata  felicilas  ostendit  :  itemque  quanlum  fitr- 
inanaruin  scieatiarum  vanitales  abhorreant  ii  qui  divinae  Sapientiae  diileedine  capiumur.  Proinde  hor- 
latur  iiluinad  qucm  scribit,  ut  si  omniiio  profauis  litteris  diviliisque  et  caeleris,  quae  faUo  a  morta- 
libus  bona  appellaniur,  nuntiiim  remitiere  nonpolest;  saltem  ilJis,  tanquam  anciliis  et  pedissequis, 
utatur  ad  verain  sapieuliam  feHeitalemque  assequeudam. 


Prudentissimo  viro  Boiufaiio,  Petbus  peccator 
inonachus- indissolubile  circulum  charitatis. 
s     Non  iguoro,  fratcr,  quia  cum  mea  epistola  saecu- 
hritim  manibus  traditur,  mox  cloquentiae  nilor  cu- 
riuse  perquirilur;  quam>  consequens  sil   disposi- 
tionis  ordo,  tractatur  :  utrum  rhetoricae  facultalis 
color  eluceal,  an   scntciilias  argumenta  dialeclicae 
subtilitatis  invohanl ;  quaeritnr  eliam  utrum  ca- 
:  thegorici,  an  polius  bypothetici,  quae  proposiia  sunt, 
i  per  allegaliones  inevitabiles  astruant  syliogismi. 
*  CAPUT  primum. 

Humana  eloquentiu  qjuam  parvi  fil  a  viris  sanctis. 
Sed  baec  et  hujusmodi  phalerata  iudibria  iiqui  spi- 
rituDej  vivunt,ulrevera  frivola  etvana  contemnunt; 
ct,sicut  Aposlolus  aiuarhitraiilur  ut  stercora  (Phi- 
lip.  111).  Qui  eliam  locutum  se  esse  discipulis  perhi- 
bct,  non  humanae  sapieutiae  verbis,  ut  non  cvacuelur 
crux  Christi  (/  Cor.  i).  Et  quam  pulchra,  quam 
iitilis,  quam  honesla  loculio,  quse  dum  auctorem 
suum  venio  vanae  gloriae  per  arroganliam  inflat , 
crucem  Christi,  quae  est  mundi  salua,  evacuat.  Tu 
iUque,  dileciissime,  in  nostris  lilteris  noli  pruricn- 
lom  mordacis  eioquii  sperare  salsuginem,  noli  accu» 
ratae  iirbanitalis  quserere  venustatem;  ovtna  tibi 
simplicitas  placeal,  quae  ad  Deuin  provoc.it;  non 
serpentina  caliiditas,  quae  iethales  virus  instillat. 
i  Erat,  inquit,  Scriplura,  serpeus  callidior  cuuctis 
aiiimantibus  terrae  (Gen.  ni).  i  Nam  et  Dominus, 
qui  inier  semeii  mulieris  atque  serpenits,  infoede- 
ntb.los  inimicilias  posuii ,  non  serpenlium ,  sed 
pasti>rem  se  esse  ovium  nominavit ,  el  non  ait  i 
Serpciiies  mei ;  sed  c  oves  ♦  inqnil,  inese  vocem 
ineam  audiunt ;  et  ego  agnosco  eas,  et  vitam  aeter- 
nain  do  eis  (loan.  xvt).  i  Porro  sapientes  saeculi 
uespicabilein  indicant  siinplicilatem  servorum  Dei. 
Minc  est,  quod  Moyses  dicil :  c  lllicitum  esl  j£gy- 
ptiis  coinedere  cuin  Hebraeis,  et  profanum  putanl 
Imjusmodi  convivium  (Gen.  xli).  i  Cur  autem  boc? 
Declarat  alibi ,  cuin  ail  :  c  Detestanlur ,  inquit  > 
^Egyplii  omnes  paslores  ovium  (Gen.  xlvi).  »  Sicut 
euini  Verilas  dicit:  c  Filii  bujus  saeculi  prudentiorcs 
i  filiis  locis  iii  generatione  sua  sunt  (Luc.  xvi).  i  Et 


A  las  meas,  pasoe  dracones  meos?  Hoc  autem  idcirco 
djxerimydilectissimev  ut  el  tucaveas  borridam  ser- 
pentis  astutiam,  et  sancta  prudentia  tua  inter  ta- 
tuitalem  et  caliiditateni  sil  raedie  temperata.  (Jnde 
et  Jacobus  cum  serpentinam  excluderet  sapiemiam, 
dicens :  c  Non  est  ista  sapientia  desursum  descen- 
dens,  sed  lerrena,  animaiis,  diabolica  (Jac.  m);  » 
paulo  posl  quam  sapientiam  habere  debeamus  *, 
subjtingit .  c  Quae  auiem,  inquit,  desursum  est  $a+ 
pienlia,  primum  quidem  pudica  esl,  deinde  pacifica  r 
modesta,  suadibilis,  bonis  consenliens ,  plena  mise- 
ricordia  et  fr-uclibus  bonis,  judioans  sine  simulatione 
(Jbid.).  i  Hinc  et  Pauius  ait  :■  c  Non  plus  sapere». 
quam  oportel  sapcre,  seds:ipere  ad  sobrietatem  (Rom- 
xvcu).  i  De  iinmodcraia  quippe  sapientia  per  Isaiauv 

D  dicilur  :  c  Pcribit  sapienlia  a  sapienlihus  ejus ,  et 
iuleHeclus  prudenlium  ejus  abscoudelur.  Vie  qui 
profuudi  eslis  corde,  ut  a  Domiiio  abscondaiis  con- 
silium,  quorum  sunt  in  tenebris  opera ,  el  dicunt  : 
Quis  videt  nos?  et  quis  novit  uos?  i  (ha.  xxix.) 
Per  eumdein  quoque  prophetam  lalis  sapieulia  de- 
ridelur  :  c  Ubi  esl,  inquit ,  litleratus?  ubi  legis 
verba  ponderaus?  Ubi  doclor  parvuloriim?  popu- 
lum  imprudenlcm  non  vi.!ebis,  879  po|:uiuin  allL 
sermonis;  ita  ul  nou  possis  intelligere  disertitudi- 
nem  linguae  ejus,  in  quo  nulla  esl  sapientia  (Isa^ 
xxxui).  » 

CAPUT  II. 
Discrimen  inler  sapientiam  spiritualem  ei  terrenam^ 
Qnid  auioin  distet  inter  spirilualem  sapientiam 

C  terrenamqtie  prudenliam,  alibi  discernit  cum  dicit : 
c  Quia  non  cognovil  mundus  per  sapieotiam  Deuni, 
placuit  Deo  per  stullitiam  praedicationis  salvos  facero- 
crcdeitles  (1  Cor.  l);  i  ct  iterum:  «  Prudenlia  biijus 
mundi  iniiuica  est  Deo  :  iegi  eniui  Dei  non  subjici- 
tur;  nec  euim  potesl  (Rom.  vm).  >  Hiuc  est  quoil, 
sicul  in  libro  Genesis  dicitur,  quinque  rcgcs,  qui. 
subcsse  nohieruul  Chpdorlahomor,  a  qualuor  regi- 
bus  superati  suut  (Gen.  xiv).  El  ubi?  io  valle  Sil- 
vcstri»  qu;e  iitinc  est  mare  Saiis.  Qui.  sunt  eniin. 
quatuor  reges,  nisi  quatuor  virtutes  quas  Scriptura  / 
sacra  nominat  principales?  Quid  vero  per  quinque  j 


«B  OHJSC.  1,VIII.  —  DE  VER\  FGLIOTATE  ET  SAPIENTIA.  i'A 

i\x  vanilate,  velul  iu  convalle  salsuginis,  immoran-  A  Bod  devoravit  virga  Aaron  virgaseorum  (Exod.Mi).  » 


tur,  ibique  a  suis  hostibus  sunl  proslrali ;  quia  di- 
jrnum  est,  ul  in  anima  omnis  spiritualis  sapienlia 
viucat,  et  carnalis  prudentiae  calliditas  pcreal.  Hinc 
*t  de  David  legilur  :  Quia  c  fecit  sibi  noinen  cum 
reverteretur  capta  Syria,  in  valle  salinarum,  caesis 
duodecim  millibus  (//  Reg.  viii).  >  Verus  enim  Da- 
*id  Cbristus,  forlis  scilicet  viribus  et  pulcher  aspe- 
ctu,  in  valle  salinarum  duodecim  millia  liominiim 
stravit,  ipiia  per  aposiolos  suos  de  salsa,  imo  falsa 
bujus  mundi  sapientia  triumpbavit.  Qui  enim  duo- 
decim  spirilualis  prscJii  beUalores  babuit,  quasi  to- 
tidein  per  eos  hominum  millia  trucidavit,  dum 
stulle  sapientes  a  frivelae  sapienliae  vanitate  conver- 
Jil.  Quorum  videlicet  bellaiomm  unus  ad  Corinthios 


Virga  quippe  Aaron  maleficorum  virgas  absorbuit ; 
quht  sapienlia  Chrisli,  quam  illa  signabat,  om- 
nes  hujus  mundi  sapienlias  annullavit,  inundique 
sapienles  sui  corporis,  quod  est  Ecclesia,  visceribus 
counivit.  Absurdum  praclerea  est  et  satis  inbonc- 
.slum,  ut  eadem  prudentia  eademque  subtilitas  rebus 
adhibeatur  hnmanis  qua  spiritualibus  impenditur 
et  divinis.  Hiac  est,  quod  Moysi  Domlnus  ait  : 
c  Suine  libi  aromala,  stacten  et  onycha,  galbanum 
boni  odoris,  et  tlyis  Jucidissimum,  faciesque  thy- 
iniama  compositum  opere  unguentarii ,  mislum. 
diligenter  et  purum  (Exod.  xxx).  i  Thymiama 
quippe  ex  aromatibus  compositiim  facimus,  cuin  in 
attari  boni  operis  virtutum  multiplicitate  redolemus. 


dicil :  c  ln  carne  enim  ambulantes,  non  secundum  B  Quod  mistum  et  purum  flt;  quia  quanto  virtus  vir- 


carnem  militamus  :  Jiam  arma  mUitiae  nostrx  non 
carnalia  sunt,  sed  potentia  Deo,  ad  deslructionem 
munitionum,  consilia  corporis  deslrueiites,  et  om- 
jiem  altitudinem  extollentem  se  adversus  scientiam 
Dei,etin  caplivitatem  redigentes  omnem  imellectum 
in  obsequiurn  Cbrisli  (II  Cor.  x).  > 

CAPUT  III. 
Sapientiw  calesth,  et  terretue  prudentim  effectut. 
Porro  auiem  sieut  coelestis  sapientia  ccelesles 
Xacit  ellegitiinos  Ecclesia*  fllios;  ita  terrena  pruden- 
lia  lerrenos  reddit  et  spurios.  De  quihns  per  Baruch 
.dicitnr  :  i  FiUi  quoque  Agar,  qui  exquisicrunt  pni- 
dentiam  qua  de  lerra  est,  negotiatores  terne,  et 
Thcman,  et  fabulalores,  et  exquisitores  prudentiae, 
viam  sapienlfcc  nescierunt,  neqne  meminerunt  se- 
jmitarum  ejus  (Baruch.  m).  i  Saecularem  ergo  pru- 
^Jenliam  assequi  cupienies  et  spiritualem  sapien- 
4iam  conlemnentes,  Ulii  sunt  Agar,  non  Sarae ;  et 
manzeres  880  facli  Ismaelils  jure  «ensendi  sunt 
.non  lsraelitae.  Et  quoniam  Agar,  advena  iuterpreta- 
-tur,  ii  iioii  sunt  sapicntiae  filii,  sed  advena?,  et  pere- 
grini.  Nec  ex  illis  sunt,  quibus  aiebat  Apostolus  : 
<c  Jam  non  estis  hospiles  et  advenx,  sed  estis  cives 
«anctorum,  et  domestici  Dei  (Ephes.  u).  i  Tu  autem, 
jdilectissime,  ut  ejusdem  te  proplietae  sermonibiis 
-alloquar,  disce  ubi  sit  prudentia.  Hcec  enim  in  Deo 
•sunt  essentiaJiter  constituia,  atqne  abeo  snnt  pro- 
cul  dubio  reqiiirenda.  Sed  quia  tu  in  saeculo  nan 


tuti  jungitur,  tanto  incensum  boni  operis  sincerius 
exhibetur.  Ubi  et  bene  subjungitur  : «  Cumqtie  iu 
tenuissimum  pulverem  universa  contnt!eris,pones  ex 
eo  corani  testirnonio  tabernaculi  ( /Wrf. ).  »  In  le- 
niiissimum  pulyerem  aromata  universa  conlerimns; 
cum  bona  nostra  qnasi  in  pila  cordfs  occnlta  discus- 
sione  tiindimns,  et  si  veraciter  bona  sint,  subtihlcr 
retractamus.  Aromula  ergo  in  puivercin  redigere, 
est  virtutes  recogitando  terere,  et  usque  ad  subtili- 
taten  occulti  exnminis  revocare, 
CAPUT  IV. 
Nottra  smdia  sint  ut  $oti  Deo  plaeeamns. 
Et  nolandtini  qtiod  de  eodem  pulvere  dicilitr  : 
,  c  Pones  ex  eo  corani  testimonio  tabernaculi :  >  qttia 
'  tunc  :iitnirttm  hotia  nostra  veraciter  in  conspecttt 
snperni  ju;!ieis  placent,cum  h«ec  mens  subliiius  re- 
cogiiando.  conterit,  et  qttasi  de  aromatibus  pulverein 
reddit.  Nec  grossum  diirumqtie  sit  bonum,quod  agi- 
tur,  ne  si  hoe  arcta  relractationis  manus  non  commi- 
nuat  881  odorein  de  se  subtilius  non  aspergat.  Hoc 
plane  studiumvlanlaquesnbtilitatis  instanlia  non  re- 
busest  adhihenda  lerreitis,sed  ad  boc  tanlum  habenda 
est,  ut  piacere  vateamus  obttitibus  Creatoris  :  nec 
ot  in  saeculo  videamur  ins;gnes,  sed  ut  coram  Deo 
in  nostra  simus  examinatioiie  prudentes.  Dnde  iilic 
addiliir  :  c  Talem  composiiionem  non  faeietis  in 
nsus  vestros,  qttia  sanctum  est  Domiiio ;  i  moxqne 
subjiiiigitur :  c  Homo  quicunque  fecerit  simile,  ut 


imum  obtines  Jocum,  nec  potcs  prorsus  effugerc,  ut  _  odore  tllius  perfrnatur,  peribit  de  populis^tiis  (Exoi 


aut  saecutaris  eloquii  cum  colloqueiilibus  verba  non 
«onferas,  aut  aliquando  de  Jitteratoriae  disciplinae 
«tiidiis  aliquid  non  aUingns,  hac  tibi  diseretione 
utendum  est;  ut  in  ssectiiaribtis  qullem  te  velut 
hebetem  reddas,  in  spiriitiaiibus  vero  stiuliis  onmes 
tuae  menlis  nervos  exerceas  :  iu  iliis  le  pnb':.eas  ne- 
.gligeniem,  in  bis  autem  oinnino  vivacem.  Quia  ergo 
a  temetipso  boc  obiinere  non  potes,  ut  in  mundaiis 
cxseculione  negoiii  omnino  careasserpentis  asttitia ; 
-\el  hoc  satage,  ut  terreiiam  prudentiam  tuam  si- 

mtAntiA    ftniriln.iUft  ah*nph*>al    AAfiMHte   TClut    in   sui 


m).  i  Quisquis  ergo,  sive  Ktterarum  saecularium 
disciplinis  ,  sive  rebtis  qtiibttsque  terrenis  boc  siii- 
diom  exbibei,  qnod  ad  placendum  Deo  examinationi 
duntaxat  intimse  principaliier  debetur,  merito  perit, 
quia  thymiama,  quod  soli  Deo  debuit  v  ?ebus  tempo- 
ralibus  et  caducis  impendit.  Fnimvero  quod  d« 
scientia  ioqnimur ,  hoc  ipsnm  ex  dclectatione  bnjus 
vitae  necesse  est  fateamur.  Dignum  quippe  fuerat,  ut 
terrena  prudentia  in  nobis  prorsus  aresceret,  et  spi- 
ritualis  solummodo  sapietilia  in  nobis  refloreret, 
«icut  Aoostolus  admonet.  dicens  :  c  Si  consiirrcxi- 


833  S.  PETM  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPCSCULA  VAIUA.  856 

nihilominns  ftierat  nt  haec  vita  in  nostro  cordc  non  A  siones,  seclse,  invidiae,  homicidia,  ebrieiatcs,  ro- 


viveret,  sed  nobis  prorsus  emorttta  neqnaquam  mor- 
tnos  lclectaret,  sicul  idein  dicit  Apostolus  :  «  Con- 
scfHihi  eniin  stiznus  cum  illo  per  baptismum  in 
moric,  til  quomodo  surrexil  Christus  per  gloriam 
Patris,  iia  et  nosin  novilate  vit2cambulemus(flom. 
Yi).  »  Sedquia  haec  nonnullis  praeserlim  saeculari- 
bus  impossihilia  sunt,  et  perfectionis  ulriusque  fa- 

•  stiginm  assequi  plene  non  possunt,  admonendi  sunt, 

•  ut  quae  non  possunl  cxacie  conlcinncre,  secundo  sal- 
lem  loco  ca  conentur  babere. 

CAPUT  V. 

Satculares  viri  quomodo  »e  habere  debent  in  amore 

rerum  terrenarum  et  tpiritualium. 

Et  quoniam  haec  vita  plerosque  saecul.ires  tan- 

quam  ttxor  subslracta  deleciat,  elaboraiidum  est,  ut  B 

liceteam  nequeaitt  prae  infirmitate  inenlis,  ut  dignum 

est,  odire;  nequaquam  lamen  aggrediantur  iilain 

immoderate  diligere,  ut  si  uecdum  praevalent  ei  re- 

.  pu.iii.Jare  libeliiun,  pudeat  tamen  ad  comparationeui 

aeternae  vitae  amoris  jili  praebere  primalum.  Unde  et 

.  iu  legepraecipitur  :  c  Si  babueril,  inquit,  homo  uxo- 

.  res  duas,  unam  dilcctam  et  akeram  odiosam ,  *e- 

nueritque  ex  eis  liberos ,  et  fueril  filius  odiosae  pri- 

mogenilus,  voiueritque  stibstaniiam  inter  filios  divi- 

dere,  noii  polcrit  filiuin  dilectae  tacere  primogenittitn, 

et  praeferre  filto  odio&e,  sed  fiiium  odio&e  ngnoscet 

priinogenitum,  dabitqueeidehisquae  habuerii  cuncia 

-  dupiicia :  isteenim  principium  Uberorum  ejus,  e|  huic 

,  dcbentur  priinogenita  (Deul.  xxi). »  Duae  scilicetho- 


messftrinnes,  et  his  simtlia,  quae  pracdico  vohis,  stcut 
praedisi,  quuniam  qtii  talia  agunt ,  regnum  Dei  non 
eonsequenlur  (Galat.  v).  »  Vis  enim  consequenter 
audire,  quae  sit  soboles  odiosae?  Ausculla  quod  stib- 
didit: «  Fructus  autem  spiritus  est  charitas,gaudium, 
pax,patientia,  benignitas, longanimitas,  mansuetudo, 
fides,  modestia,  conlineutia,  castitas  (Ibid.).>  Hic 
ergo  filius  tanqitaro  primogenitus  dupiicia  debet 
babere  snbstantiae,  videlicet,  tit  fructns  spiritus 
corpus,simul  et  animam  regat:atque  utrtusque 
substantiae,  inlerions  sctlieet  et  exterioris  houtinb 
jura  possideat. 

CAPUT  VI. 
Qnod  virtuli$  amor  ptineipatum  tenere  debet  in  corde. 
Si  ergo  libi  difficile  est  ut  una  sisuxore  contentns, 
nec  praevales  dilectae,  quae  odio  habenda  est,  repudii 
praebere  libellum;  fae  saltem  ut  odiosa,  quae  totis 
viribus  amplectenda  est,  in  domo  cordis  tui  digni- 
tatis  obtineat  principatum.  llla  vero,  quae  nttnc  male 
diiigitur ,  tandiu  novissimum  lcneal  locum ,  donec 
fosdilaiis  suae  merito  sensim  veniat  in  faslidium,  cle 
fastidio  funditus  vertatur  in  odium.  Filius  odiosae 
tibi  sit  primogenitus,  eique  deferatur  obseqnium  a 
caeterorum  inuititudine  iiberorum.  Hinc  est  quod 
Josiie  subversa  Jericho  imprecatus  est ,  dicens  : 
«  Malcdictus  vir  coram  Domino,  qui  suscilaveril, 
et  aeiiificaverit  civitatem  Jericho,  in  primogenito  suo 
fundamenta  illttis  jaceat ,  el  novissimo  liberorum 
ponat  portas  ejus  (Jo*.  vi).  »  Nam  qttia  pcr  Jericuo, 


w  «*  \  /  g^     |*v*.i«*»»   |#w »•»«•«    v^ww    y.v.i      *•/•     *     *»«■«■■    «fllfu    u\*.     **bll«,llV| 

ininis  uxores,  virius  sunt  et  voluplas;  livoris  et  odii  L  ^  \n  [unam  vertitur,  haec  vila  signatur,  ille  civi- 


inter  se  inviceiu  vciul  quadam  zelotypia  dissidenles. 
Et  voluptas  quidem  ad  hanc  v.tain,virtusad  xOornam 
pertinet  giorium.  llla  plaue  dilecta  esl,  quia  viruin 
ftuum ,  882  boc  esi  fragiiem  cujusque  spiritum, 
maiesuadu  jucunditale  demuicet :  ista  vero  dicitur 
odiosa,  quia  pcr  arctam  et  angustam  viam  homiues 
ire  coustituit ,  et  aspera  semper  ac  dura  proponit. 
Sed  filius  odiosae  nobis  priinogenitus  cst;  quia  \ir- 
lulem  condiior  uo&ter  uobis  origiualiler  indidit,  vo- 
luptas  aulem,  ct  quaeiibel  caruaiis  illecebra  cx  vitio 
uostne  pravitalis  emersit.  Scd  quia  non  est  istius 
lemporis  per  singula  verba  hujus  praecepii  figuram 
enucleanter  exponere,  sufficial  hoc  ad  compendium 


talcm  Jericho  in  primogenilo  suo  suscitat,  qtti  bona 
praeseulis  vitae  principaliter  amat.  Et  quia  Veritas 
in  Evangelio  praecipit:  «  Primum  quaerile  regntim 
Dei ,  et  883  naec  omnia  adjicienttir  vobis  (Mnltk. 
vi);  »  merito  maledictione  damnatur  quisquis  ab 
hoc  praecepto  declinare  convincitur ,  prophela  atte- 
stanie ,  fui  ait  :  «  Maledicti  qui  declinant  a  man- 
dalis  cuis  (Psal.  cxvut).  »  At  contra,  ille  porlas  Je- 
richo  ponil  in  novissimo  liberorum,  qui  sic  ulittir 
temporatibus  bonis,  ut  haec  non  cum  amore  possideat, 
sed  ad  ccslestis  gloriae  praemlum  meduliitits  inar- 
descat.  Qui  coelestihns  in  amore  suo  terrena  stippo- 
nit,  transitoria  Aoccipendit.  Hoc  itaqtte  faciens,  et 


dicere  ut  si  non  possumus  Uileclam  tixorem ,  quae  D  odiosaD  uxori8  filUinlf  joxla  mJlndaU  |egis>  cfficit 


nobis  procui  dubio  noxia  est,  a  thalami  noslri  socie- 
tate  repeliere,  stuJeamus  saitem  odiosam,  quae  so- 
bria  esl,  et  honesla, iu primogenili  dignitatc praeferre : 
qualcuussi  nobisdifficileeslquaiuulaincuiique  saltem 
hujus  viue  diilcedinem  non  seutire,  praerogetur  lamen 
cioiiiimi  palma  virluti,  reiinquatur  servitus  voluptati. 
lliius  filiusin  primogenili  diguilate  prasceliat;  islius 
auieui  filius  in  subseqttela  ordiuis,  et  sub  discipiinae 
ecinper  refrenationc  stipersistat. 

Vis  fortassis  addisccre  qui  tuoris  dilectae  sunt 


primogenitum,  et  sccundum  Jostie  sententiam,  portas 
Jericho  in  novissimo  suscitat  liberorum.  Quo  conlra, 
Cain  in  primogenito  suo  Henoeh  condidit  civitatem 
{Gen.  iv),  quia  ftilurnm  non  sperabat  haereiiitatem ; 
et  quia  se  quasi  in  Jericho  hujus  saeculi  praeproperc 
dedicavit,  elogium  perpetitae  maledictionis  inctirrit. 
Unde  scriptnm  est : «  Hxroditas,  ad  quain  festiuaiur 
in  principio ,  in  novissimo  benedictione  carcliit 
(Prov*  x).  » 
Tu  itaque.  dilcctissime.  si  neodum  solius  coiri- 


OPUSG.  L1X.  —  DE  NOYISSIMIS  ET  ANTJCHRISTO 


8K7 

cellat  : 

Hum  reram  cura  884  subserviat.  Sicul  in  Canticis 
legilur: «  Laeva  ejussub  capite  meo,  etdextera  illius 
ampiexabitur  me  (Cant.  n).  >  Lasva  quippe  subesse 
•capili  dicitur,  cum  pnrsens  vila  a  mente,  qu»  cogi- 
tatiomuu  caput  est,  despecta  calcatur.  Dexterae  vero 
amplexibus  stringilur,  qui  solius  selern»  vilae  desi- 
deriis  undique  delectatur.  Plane  qnia  el  Salomon 
ait :  c  Da  partein  septem,  necnon  et  octo  (Eccle.  xi)  > ; 
sic  prxsentem  vitam ,  qua?  per  sepienarium  nume- 
rum  designatur,  excurre,  utjam  in  amore  futurae, 
qu*  per  octonarium  resurrecliouis  exprimit  gloriam, 
totis  sludeas  visceribus  habilare.  IHi  perfunctoriam 


S58 


et  tanquam  snppar  atqne  repressa  lempora-  A  atque  voiaticam  exiube  curam;  in  hac  perseveran- 

tem  atque  perpetuaro,  sicut  aeterna  est,  indeAcua 
dilectionis  flge  sententiam.  Porro  quod  de  transitoria 
Tita  dicimns,  hoc  et  do  exteriori  prudentia  conte- 
quenter  admonemus  :  nimirum  ut  in  animo  too  et 
temporalis  viia,  et  scieniiasapculaiis,  tanquam  meii- 
tis  calce  depressa,  subsidat.  Amor  autem  aeienuc 
vilae,  et  spiritunlis  studiumsapientise,veiut  in  summa 
cordis  tui  constitutus  arce  praeceliat;  qiiatenus  duin 
fragilem  lianc  vitam  cum  sua  sapientia  riespicis,  re- 
pleri  divino  Spirilu,  qui  ad  aeteruatn  te  provocet  gto- 
riam,  felici  vicissitudine  merearis. 

Sil  nomen  Domini  benedictum. 


885-886 


OPUSCULUM  QUINQUAGESIMUM  NONUM. 


DE  NOVISSlMte  ET  ANTICHRISTO. 


Argumentum.  —  Ostendit  priino  ditficile  esse  loqni  de  rebiis  novissimjs;  deinde  ulilem  esse  earum  medita- 
lionem  ad  res  humanas  despiciendas;  tcrlio  riispuiatde  Antichrisli  regno  et  morte;  denique  de  quinde- 
cim  signis,  quae  ex  sancto  Hieronymo  diem  judicii  preecedeiit. 


Dilecto  fratri   AdjE  Petrus  peccalor  monachus  fi  jora 
4iumilis  in  Domino  saliilem. 

CAPUT  PRIMUM. 
De  rebu$  noviuimti  loqui  difficile  e$t. 

Quod  me,  frater  charissime,  quiilantemundi  crea- 
tionem  fuerit,  quidpostjudicium  de  mundo  futurum 
sitv  disculis,  deipsoquoque  judicio  solerter  inquiris, 
luquidem  religiose,  et  prudenler  agis;  verum  me  ad 
incognita  pertrahis  et  qu;e  necdiun  didici  ,  docere 
compellis.  Quxrisplane  quod  nescio;  exigis  quod 
ignoro.  Nam  el  Isaias  ait :  Priora  annuntiate  mihi, 
et  novissima  qisc  futura  sunt ,  et  dicam  quia  dii 
eslis  (/ia.  lxi);  aperte  volens  exprimere  ncmiucin 
posse  quid  ante  mumlum  fuerit,  vel  post  emn  fulu- 
ruin  sil,  enarrare.  Friicluosum  est  lamen  inquki, 
liccl  res  absolutc  nequeat  explicari.  Humana  quippe  C 
mcns  hujusniodi  nalura  esl,  ul  cogitationibus  vacare 
non  possil;  auteniin  se  exercet  in  seriis,  aut  dele- 
ctatur  in  vanis;  el  donec  utilia  meditatur,  ab  in- 
.gruentium  mcditationuin  irrupiione  defenditur.  Nec 
jiravitas  habel  susurrandi  locum,  uM  mens  utilibus 
rebus  inlenta  slrictum  tcnet  cum  sobria  cogitalione 
consilium.  Igitur  operae  prclium  est  el  satis  utilc 
cogitnre  quam  breve  sit  spalium  transitorii  leinpo- 
Tis  ad  comparationein  ejus  jugiler  permaneuiis. 
Nam  si  conferre  illud  volumus  immensae  magnitudi- 
nis  spatiumquo  Deusexsliiilanlc  mundi  hujns  ori- 
ginem,  illud  qnoque,  quod  posl  ejusdem  mundi  pcr- 
mausurum  est  flncm,  cum  hoc  tantillo  ternpore, 
qi?od  est  ab  inilio  muiidi  usque   nd    flncni  raiindi, 


ista  sint  i..comparabiliter  minima.  Ideoqoe 
facilius  comparari  posstinl  flnita  finiiis,  quam  ea 
quae  finem  hahent  iis  qure  nullo  possnnt  liite  con- 
cludi.  Nam  quia  Deus  est  alpba  et  ornega,  princi- 
piumetflriis  (Apoc.  xxu),  sicut  sine  initio  semper 
exstitit,  ila  flnem  habere  uonpoterit.  Mundus  aulem 
iste  ab  ipso  suae  creationis  exordio,  nec  dum  septem 
miliia  annorum  implesse  cogoosciltir.  Et  quis  sciat 
quam  breve  futurum  sit  teinporis  spalium,  usque 
quo  Deus  judicatiirusest  mundum?  Quomodo  ergo 
comparari  possunt  sepiem  millia,  vei  etiam  decem 
millia  annovum  intenniiiabili  divinitatis  essemise, 
quse  necorigiuem  poluit  habere,  necflnem? 
CAPUT  II. 
Sovitsima  meditari  qunmutile  $it. 
Cum  hrec  igitur  et  hujusmodi  yerv  gili  nicdita- 
tione  discutimus,  dum  haec  supplidter  in  cogitaiioue 
versamus,  non  parvus  nostne  mentis  profectus  ac- 
quiritur;  quiaduin  meditatur  seiema  ,  HquUo  con- 
spicit  quam  despicienda  sint  lemporalia.  Dura  igi- 
tur  mens  rniionalis  haec  cogitat,  additur  etiam  ut 
semeiij  sam  non  cum  tempore  transituram,  sed  sine 
flne  victuram  csse  pcrpendat.  Considerat  itaque  se 
hujusmodi  esse  naturse,  ut  necessario  aul  perpeiuis 
poliatur  praemiis,  anl  suppliciis  crucietur  aeternis. 
Haec  ilaque  sedula  meditatione  disculere,  sed  et 
diem  judicii  sollicite  prsccavere  ,  non  parvus  est 
fruclus  :  in  quo  videlicet  die  cui  semel  bene  succes- 
siTil,  ultra  noncorruet;  cl  cui  se  res  in  sinistram 
vcrtcrit,  dec;eteronon  consurget.  Qsiod   itaque    de 


m  S.  PETRl  DANIANI  OPP.  TOMIIS  SEIT  PARS  IU.  —  OPUSCULA  VARIA.  «40 

venire.  Sicui  enim  ei  autheiuica  prius  Scriptura  de-  A  ad  Blancam  scripsimos  couiiiissam  (49)  testimonia 


signat,  et  postmodnm  superveniens  expositorum  sty- 
lus  elticidai,  tribiis  annis  et  semis  Antichristus  re- 
gnabii ;  et  interleciis  ab  eo  Enocb  et  Eliam,  ipsum 
Arftichristoin,  et  maximam  meiiibrorum  ejus  partem 
Micliael  archangelus  inlerficicl.  Cui  non  987  est 
conlrarium  quod  per  Apostolitm  dicilur:  i  Quia  Do- 
nitnus  Jesus  Cbrislus  interficiel  illum  spiritu  oris 
stii,  et  destruet  tllttstraliotie  adventus  sui  (//  The$$. 
ti).  i  Nam  sive  per  se,  sive  per  angelicum  Christus 
eitm  perimat  minisleriitm,  ab  eo  potissiroum  peslis 
iniqun  deslruiltir,  ctijtts  virtule  nc  potenlia  stipera- 
lur.  Enimvcro ,  sirut  n  doctoribus  traditur,  in  inon- 
le  Oliveti,  in  papilione  ac  solio  suo  eum  Dominus 
perimet;  in  illo  videlicel  loco  contra  quem,  videnli- 


Seripturarum  nonnulla  congessimus;  lanta  quoquc 
ejusdem  tliematis  apud  expositores  sacri  eloquii 
sunt,  ut  intra  episiolare  compendiitm  nequeat  coar- 
ctari,  ad  eorum  te  exuberantia  fluenta  dirigimus ,  el 
omissis  arenlibus  rivulis,  de  fontibus  Israelitx  bibere 
suademus. 

888  CAPUT  IV. 

Signapracedentiajudiciidiem  ex  S.  Bieronymi  $en- 

tentia. 

lllud  tamen  quod  de  quiudecim  signis  tolidem 
dierttm  diem  judicii  praecedentium  beatum  Hierony- 
mum  referre  didicimus,  hic  eisdein  verbis  inserere 
non  sttperfluutn  judicainus.  Quibus  profecto  verbis 
sicnl  nec  auctoriialis  robur  adscribimus,  iU  nec 


busapostolis,  in  ccelum  victor  ascendit.  Unde  Isaias  B  fidem  Pcnilus  denegamus.  Res  ergo  sicul  ad  nos 

pervenii,  hujus  siylo  se  simpliciier  inseral»  ut  antt- 
quis  eliam  Hebraeorum  populis,  qui  divini  judicii 
terror  increverit,  ex  eortim  paginis  innotescat.  Si- 
gnum,  inquit,  primidiei :  Mariaomniahialtiludiiiem 
exallabuntur  quindecim  cubilorum  supra  monics 
excelsos  orbis  terrae,  non  affluentia,  sed  sicut  mnri 
aequora  stahunt.  Signum  secundi  diei :  Oinnia  aequo- 
ra  prosternentur  in  imumprofundi,  ita  ut  vix  queanl 
ab  bumanis  obtulibus  conspici.  Signum  lerlii  diei  : 
Maria  omnia  redigentur  in  pristinum  stalum,  quali- 
terab  exordio  creata  fuerant.  Signum  quarli  diei  : 
Belluae  omnes,  et  omnia  qtiae  moventur  in  aquis 
marinis,  congregabutitur  super  pelagus,  more  con- 
temionis,  invicem  mugienteset  rugienles;  nescienl- 
que  homines  quid  canlent,  vel  quid  cogitent,  sed 
taiilum  scil  Deits,  cui  omnia  vivunt,  officio  gerendi. 
Hicc  qualuor  Bigna  pelagi  sunt,  el  tiia  sequenlia 
signa  aeris,  et  aetheris  suut.  Signum  quinti  dici : 
Omnia  volatilia  coeli  concionabuntur  in  campis, 
unuinqundque  genus  in  ordine  stto ;  eaedemvolucres 
invicem  colloquentes  el  plorantes  eruiil,  non  gu- 
stantes,  neque  bibentes,  advenlum  judicis  liinenies. 
Signum  sexti  diei :  Flumina  ignea  ab  occasu  solis 
surgenl,  contra  faciem  flrmamenti,  usque  ad  orttim 
currentia.  Signum  septimi  diei :  Errantia  sidera,  et 
slalionaria  spargent  ex  se  igneas  comas,  qualiter  in 
cometis  apparel,  orbi,  etejus  habitaloribus.  Signum 
oclavi  diei  :  Terraemotus  erit  magnus,  ita  ut  nnllus 
bomo  stare  possit,  aut  nullum  animai,  sed  solo  stcr- 
nentur  omnia.  Signuin  noni  diei  :  Omnes  lapides 
lam  parvi  quam  magni  scindenlur  in  qualuor  partes, 
el  unaquaeque  pars  collidet  alleram  partem,  nesciet- 
que  iillushoino  sonum  illum,nisi  solus  Deus.  Signum 
decimi  diei  :  Omni*  Hgna  silvarum,  et  olera  hetba- 

~  A«..«*..:nA.tM    tlnAnt    rnrom     ftHorniim    iinrieciini 


ait :  c  Praecipitavil  Domintis  in  sancto  monte  faciem 
dominaloris  tenebrarum,  el  ettm  qui  dominatur  cun- 
tis  populis  (7s/i.  xv).  »  De  quo  per  Danielem  dici- 
tttr:  c  Sermoncm  contra  Excelsum  loquetur,  et 
sanctos  Allissimi  conteret;  et  ptilabit  quod  possit 
mntare  lempora  etleges;  el  tradenlur  in  manu  ejns 
itsque  ad  temptis,  et  lempora,  et  dimidittm  temporis 
(Dan.  vu).  i  Unde  coiligitur  Anlichrisltim  tribus 
nnnis  et  dimidio  regnaturum.  Tempns  enim  annus 
est,  tcmpora  dtio  anni  stint.  Tribtts  igitttr  annis  et 
ditnidio  regnatiirus,  detnrie  divini  furoris  glalio  C  t 
perimendtis;  ul  et  tyrannus  omnino  dispereat,  et 
vero  regi  creatttra  se  universa  prosternat.  Unde  et 
idcm  Daniel  :  c  Judicium  qtiippe  scdebit,  utaufeni- 
ittr  polenlia,  et  contcrnttir  ,  cl  dispcreal  tisqtie  in 
fiuem.  Regntim  autem,  ct  polcstns,  et  magnitudo 
regni,  qnae  esl  subter  omnc  coeltim,  detur  populo 
sanctorum  Altissimi,  cujusest  regnum  sempiiermim ; 
ct  omnes  geulcs  servienl  ei,  aique  obedicut.  i 

CAPUT  III, 
A  morte  Antichrhli,    ad  Chriui  Domiui  advenlum, 
quol  dies  inlerenmt. 
Porro  posl  morlem  Anlichristi  qtiadragintn  quin- 
qne  dies  erunt  rcsidtti  tisqtie  ad  advenliim  Chrisli, 
fn  quibus  el  persecutio  cessabit,  et  magna  pax,  ac 
franqiiillitas  erit,  nt  intra  bujus  temporis  spatium  et 
jusli  quique,  si  quid  persecutionis  arliculo  titubave- 
rant,  poenitentiam  aganl,  et  ministri  diaboli  in  lor- 
poris  ntquc  dcsidiae  securitatedissolvantur:  sictit  in  i 
diebu^  Noe  plantabnnl,  et  aedificabunl;  celebrabunt 
couvivia,  et  conlrahent  matrimonia;  eisqne  studio 
frivolae  vanitatis  iiilcntis  subito  perveniet  inlerinis 
{Maith.  xxiv ;  Li\c.  xvu).Quod  aulem  quaeris,  ulruin 
prius  hic  mundus  ardeat,  el  posl  judicium  fiat,  evi- 


*UI  OPUSG.  LX.  —  EXPOSITIO  LIBIU  GENESEOS.  *J* 

sul  occ.snmpatebunt,c*davcribussurgenlibus,  usquc  A  renl  ut  amentes.  Signum  decimi  quinti   diei :  Vivt 


ad  boram  judicii.  Si^num  decimiquarli  diei :  Omne 
humanum  genus,  quod  inventum  fueril,  de  habiia- 
culia  et  de  locis  in  quibus  erttnt  vciociler  absce- 
dent ,  non  inteiligenles  neque  loquentes ;  scd  discur- 
(50)  Opusc.  bujus  finis  vidclur  imperfeclus. 


bomines  moricntur,  ut  resurgant  cum  mortuis  longe 
ante  defunctis  (30). 

Sii  nomen  Domini  Bcnedictum. 


^8*890  OPUSCULUM  SEXAGESIMUM. 

EXPOSITIO  MYSTICA  HISTORIARUM  LIBRI  GENESEOS. 


CAPUT  PRIMUM. 

Dixit  Deus  :  Fut  lux  ,  prima  die. 

Qualiter  valeat  hoino  consummari  et  quomodo 
debeat  perfici,  liber  bic  succinctc  perslringit,  pront 
ei  muudi  creationis  ordiue  reperiri  dalur.  Quia 
eoim  bomo  microcosmus,  lioc  est  minor  mundus 
esse  dicilur,  necessc  est  ut  ad  suas  plcniludinis 
iticreinenta  conlendens  ipsam  mundanx  coudiiionis 
speciem  imilelur,  et,  sicut  visibilis  alqtie  corporeus 
bic  mundus  pcr  suarum  partium  moletn  et  magni- 
tudinem  consummatus  esi,  sic  el  bomo  noster  hite- 
rius  ad  sui  plenitudinem  paulatim  pcrvenial  per 
augmenta  virlutuin.  Dc  qua  spirituali  pleniludiue 
dicit  Aposlolus  :  c  Donec  occurramus  omnes  in 
virum  perfecium,  in  meusuram  xtatis  pleniiudinis 
Chrisli.  >  Tunc  autem  in  homine  dicitur  ut  fiat  lux9 
cutn  datur  ei  ut  illuminatio  sibi  creduiilaiis  iuful- 
geat;  prima  qtiippe  inentis  lnx  fldcs  est.  Undc  jnm 
fidelibus  Epbcsiis  bene  dicit  Aposioius  :  c  Fuistis 
aliquando  tenebrse,  nunc  autem  lux  in  Domino ;  > 
el  hoc  est  primum  in  Jege  pneccpluin  :  c  AuJi, 
Israel :  Dominus  Deus  tuns  unus  cst.  >  Tunc  aulcm 
in  homine  primus  dies  fit,  cum  novus  ad  fidcra 
venit. 

CAPUT  II. 
De  firmamento  et  divisione  aquarum. 

Secunda  cjie  fecil  Detis  firmamentum,  et  divi- 
ftkmes  aquarum ,  quartuu  alice  ad  inferiora  dcflue- 
renl,  alke  in  superioribus  remanerent.  Quid  autcm 
flrmameiilum  nisi  robur  esl  Scripturarum  ?  Unde 
tegitur  qnod  ccelum  in  die  jndicii  plicabilur  sicut 


CAPUT  III. 

p  De  aquarum  congregatione  tn  locum  unum  sub  cato.. 
Facla  igitur  divisione  aquarum,  boc  est,  iiucr 
terrena  et  ccelestia ,  nccesse  cst  ut.bumaua  mcns 
Iijrc  eadem  terrcna  minutius  dividat,  cl  sic  rcprobos 
homines,  bujus  lerrenae  sapienliie  salsugine  pru- 
rientes,  a  justis,  fontem  fidei  silienlibus,  lanqunm 
ab  arida  mare,  discernat.  lnfideles  enim  sive  car- 
nales  quilibel  a  maris  tenlationum  fluctibus  qua- 
tiuntur,  et  lanquam  proceilarum  cupiJiialutn  ct  ar- 
rogaiiliac  tcmpeslatibus  intumescunt ;  sancli  vero 
quiqtie  ac  ju&li  velut  arida  Deem  sitiunt,  cl  lanquam 
ferax  lcrra  virentes  bonorum  operum  fructus  ger- 
minare  conlendunt.  Ideoque  cum  dixisset  Deus  : 
c  Ei  apparcat  a;ida,  >  eodem  dic  ilidem  praxipil : 
c  Geritiinet  terra   berbam  vircnlem  facienlcm  sc- 

P  men,  et  ligntim  pomiferum  facicus  frucliun*  >  Quis- 
quis  ergo  boc  solei  tcr  cxscquitur,  quisrpiis  hoc  sub- 
tililer  mcditalur,  huicprocul  dui.io  tcrtius  jam  dics 
exorilur.  Unusquisquc  ergo  sc  ab  amara  carnalitcr 
aapicniium  salstigiue  dividat,  fonlem  vilx  Dominum, 
facttis  arida.  divinac  gralisc  fontcm  medullilus  silial, 
bouorum  fructuum  germiua  proferal ,  ut  sibi  dics 
tertius  iliucescat. 

CAPLT  IV. 
De  luminaribus  quarta  die  factis  in  firmamenlo  ccb!k 
His  ita  positis  et  salubriler  onlinalii,  auiuia  bo- 
minis ,  qtiasi  dimotis  vitiortim  tenebris,  radiarc 
incipii  nitore  virlulum.  Quid  vero  cst  qnod  prius 
germinat  lcrra  ct  protuus  creanlur  luininaria,  nisi 
quia,  prodcuntc  boni  operis  gcnnine,  iux  in  aniitm 


liber.  Quid  autem  sunt  aqux  iuferiorcs ,  nisi  bomi-  .    .     ^^m  .... 

imm  muhi.udines,  ju*u  illud  Apoalypsi. : «  Aq.«  D  fOD.,os,or  9?l.0n™'  Ul  mM"  Ta,e.al  ,u'  VC8t'6ia 

multsc,  populi  multi?  >  Quid  vcro  superittres,  nisi 


cbori  sunl  atigeiorum?de  quibus  in  psalmo  dicitur: 
€  El  aquae  omnes,  qnae  supcr  ccelos  sunl,  laudcnt 
nomen  Domini.  §  Augeli  enim  Scripturarum  ecelum 
toper  se  non  habent,  sed  sub  se,  quia  non  cgeni 
nt  verbum  Dci  legenlcs  audianl,  qui  ipsum  De:im 
pnesemem  clarc  conspiciunl  cl  in  (jns  scmpcr 
amore  flammescuni  Cum  igitur  homo  per  firma- 


Redcmptoris?  Accelcrct  crgo  mens  humana  spiri- 

tualium  scgetum  germinare  provcnttim,  ul  rutilan- 

libus  divinrc  lucis  radiis  iiluslrelur,  quatenus,  dum 

quarli  diei  luce  pcrfruitur,  etiam  ad  conletnpianda 

coelestia,  more  spiritualiuin  volucrum,  rapiatur. 

CAPUT  Y. 

Quod  quinta  die  pisccs  et  aves  creati  sum. 

Quinla  die  crcati  sunt  pisces,  per  quos  designan- 

lni*     ntii   Ivinticmalic  enrrnnipntnm  nAiriniinn     ~:  ...« 


IU3  S.  PETIU  DAMIAM  OPP.  TOMUS 

so  provehit  appelUura.  flic  igilur  non  jam  !n  terra 
gradilur,  sed  per  aerem  volal,  quia  lerrena  qu&que 
despiciens  ad  cceleslia  silibundus  anhclal ,  juxla 
illucl  psalrai  :  c  Silivil  animu  mea  ad  Deum,  fontem 
vivum.  i  Hic  ergo  quasi  perfectus  vir  ad  sui  Condi- 
toris  merito  formaiur  imaginem,  qui  lautam  nimi- 
rum  charismatum  spirilualium  possidel  dignitatem, 
ul  non  jam  solum  quorumlibet  norinam  praecipialur 
tcncre  sanctorum,  scd  et  ipsum  Dei,  in  quantum  fas 
est,  imilari  conelur  cxemplum  ,  sictit  dicil  Aposto- 
lus  :  t  Eslote  imitatores  mei  sicut  fllii  charissimi, 
et  ambulale  in  dilectione  ,  sicut  Chrislus  dilexit 
vos.  i  Differenlia  quippe  magna  crat  inter  Paulum, 
qui  Chrislum  imilabalur,  et  eos  quos  provocabat  ad 
imilandiim  seipsum,  dicens  :  c  Imitatores  mei  esiote, 
sicut  et  ego  Chrisii.  » 

CAPUT    YI. 
De  texto  die. 

Sexlo  die  crcatus  cst  homo  ad  sui  imaginem  et 
simililudinem  Crealoris.  Quod  utique  sicut  tunc 
faclum  est  per  humanae  condilionis  exordium  ,  ita 
nunc  agilur  per  instauratiouis  intimae  sacramentum. 
Hic  praeterea  intcr  omnia,  scilicct  aquae  simul  et 
terne  animaniia,quasi  monarchiam  accipit,  et  quetn- 
dam  sublimioris  excellenliae  primatum,  quia  vir 
quisque  perfeclus  ac  virtutibus  consummatus  novit 
de~  singulis  rectum  proferre  judicium,  sicut  ait  Apo- 
slolus  :  <  Spirilualis  homo  judicat  omnia;  ipse  au- 
tem  a  nemine  judicalur.  i  Llunc  itaque  Deus  omrn- 
poiens  perfectum  virum,  mundo  scilicet  mortuum 
sibique  viventem,  suum  constituit  tbronum  ac  per 
eum  sa?pe  jusliliae  sua^promulgat  cdictum.  Hinc  est 
etiam  quod  ordo  ille  angelicus,  per  quem  frequen- 
tius  judicia  sua  decernit  omnipotcns  Deus,  thronus 
vocatur,  quia  in  eis  summus  sedet  arbiter,  cum 
judicia  per  eos  aequitatis  exercel.  Perfectum  itaque 
virum  Deus  suum  constituit  solium ,  ut  in  eo  sua- 
viler  requiescat.  Unde  et  per  Prophetam  :  «  Super 
quem,  iiiquit,  requiescet  spiritus  meus,  nisi  6uper 
bumilem  el  mansuelum,  et  trementem  892  scr- 
mcnes  meos?  »  El  uotandum  quod  per  unumquero- 
que  diem  dicilur  :  c  Factum  e*i  vespere  et  mane, 
dies  >  talis.  Yespere  scilicct  ipsa  boni  operis  perfectio 
est;  mane  vero  )ux  menlis.  Nam  cum  opus  bonum 
ad  perfecliouem  pervenil,  tunc  in  operantis  menle 
luxgratix  spirituaiis  exoritur,  ul  dum  Iucidum  opus 
foris  exsequitur,  intrinsecus  ipsa  gratia  spirilus  illu- 
slrctur. 

CAPUT  VII- 
Quod  Sabbato,  consummalis  omnibus,  requievit  Deus. 

Sic  ilaque  pervenilur  ad  Sabbalum,  in  quo  Deus 
et  ipse  consummaiis  omnibus  rcquiescil ,  el  homi- 


SEU  PARS  1D.  —  OPUSCULA  YARIA.  814 

A  Tempus  itaque  nobis  est  Dens,,dum  dicit  tn  Evan- 
gelio  Joannis  :  c  Nonne  duodecim  sunt  hone  diei  T  » 
Se  scilicet  diem,  duodecim  auteni  boras  lotidem 
dicit  aposlolos.  Locus  vero  illic  indubilanter  expri- 
milur  ubi  propbela  David,  cum  praemisisset  :  i  Ta 
autem  idem  ipse  es,  et  anni  tui  non  deficient,  i 
protir.us  addidit :  c  Filii  servorum  luorum  habita- 
bunt  ibi,  »  haud  dubium  quin  in  te.  Fecil  ilaqiie 
Deus  coelum  et  lerram ;  taroen  requievissc  non  dic  i- 
tur.  Fecit  germinantia  terrae  et  luminaria  coeli ;  et 
requievisse  non  dicilur.  Fecil  omnia  quae  pascuntur 
in  terris  et  quae  movenlur  in  aquis;  el  in  oronibus 
nunquam  legitur  requievisse.  Sed  plasmalo  ad  ima- 
ginem  suam  homine,  Sabbalum  protinus  qniciis 
illuxit,  et  sic  bumanitatis  Conditor  requieviL  Et 

B  cum  ipse  per  prophclam  lsaiam  dicat  :  c  Coelum 
mihi  sedes  esl,  terra  autem  scabellum  peduiu  raeo- 
rum ,  »  quod  in  illorum  creatione  nou  dicilur,  in 
sola  hominis  conditione  quitvisse  perhibetur.  El  ul 
magis  magisque  pncclaram  hujus  diei  septimi  stu- 
peas  dignitatem,  dicit  Scriplura  quod  benedixit 
Deus  diei  septimo  et  sanclificavit  illum,  quia  in  ipso 
cessavit  ab  universo  opcre  suo ;  quod  in  c&leris  die- 
bus  fecisse  nullo  modo  reperitur.  Quid  enim  est 
Deo  Sabbalum  sanctificarc,  nisi  temptum  sibimet  in 
sancti  alque  perfecti  viri  mcnte  strucre?  Sicut  ait 
Aposlolus  ad  Corintbios  :  c  Templum  Dei  sanclum 
est,  quod  estis  vos,  et  Spiritus  sanclus  habital  in 
vobis.  >  Porro  auteni,  sicutde  Sabbato  diximus,  iia 
quoque  ralio  exigit  ut  de  templo  dicamus  quia  et 

C  Deus  templum  homiuis,  et  homo  esl  templum  Dci , 
sicut  in  Apocalypsi  Joannes  ait  :  c  Templum  non 
vidi  in  ea ,  Dominus  enim  Deus  oinnipoiens  tem- 
plum  illius  est,  et  Aguus.  »  Templum  itaque  hominis 
Deus,  lempluin  Dei  dicitur  homo;  hoc  hominis 
templum  spiritualis  est  paradisus,  mens  scilicet 
sancla,  meiis  perfecla,  mens  munda,  atque  ad  sui 
Condiloris  imaginem  siguanter  expressa.  Hsec,  in- 
quam,  mens,  sive  ralionalis  anima  jure  dicilur  para- 
disus,  quae  et  coeleslium  charismatum  est  893 
fluenlis  irrigua  et  tanquam  ferlilium  arborum  vel 
berbarum  sic  virentibus  sanclarum  virlutum  vernat 
gcrminibus  adornata;  fons  enim  iile  sive  fluvius 
qui  illic  dicilur  egre.ii  de  ioco  voluplalis  ad  irrigau- 
dum  paradisum,  quique  dividilur  in  qualuor  capila, 

u  ratio  menlis  cst,  ex  qua  velut  originali  fonte  qua- 
tuor  virlutes,  justitia  videlicet,  fortiludo,  prudenlia 
simul  ac  temperanlia,  quasi  lotidera  salutiferi  gur- 
gites,  profluunt,  qui  terram  nostri  cordis  fcrlilcm 
reddunt.  Lignum  vero  viue  ipsa  bonorum  omnium 
matcr  cst  sapicntia,  de  qua  et  Salomon  ait :  t  Li- 
guum  vi:x  est  his  qui  apprchendcnt  eam;  et  qui 


in      KaoIii 


nm     vami     c/»M»nl!nn    Iw 


8iS 


OPUSC.  LX.  —  EXPOSITIO  LlBRl  GENESEOS.  U  * 

CAPUT  VIII.  A  ^inim  ac  forte ,  quod  fons  est,  dcfendat  molle  juod 


Immlsii  Dominus  soporem  in  Adam. 
Ad  hoc  Dei  virlus  exinanila  est  ul  infirma  noslrt 
flrmaret;  ad  hoc  Dei  sublimilas  inclinala  est  ut  de- 
jeclos  erigeret ;  ad  hoc  vita  mori  dignata  est  ut  mor- 
tis  imperium  deslruens  ad  vilam  mortuos  revocarel : 
qnod  nimirum  et  in  ipso  generis  humani  docUratur 
exordio.  Scriptum  est  eniro  :  c  Quia  immisit  Domi- 
nus  soporem  in  Adam ,  cumquc  obdormtssei ,  tuiii 
unam  de  cottis  ejus,et  replevit  caraem  pro  ea,  et 
«dificavit  Dominus  Deus  costam,  quam  tulerat  de 
Adam ,  in  mulierem.  >  Super  quo  cum  ioqueretur 
Apostolus,  dicens  :  t  Rclinquet  homo  patrem  et 
matremsuam,  et  adbaerebil  uxori  suae,  et  emnt 
duo  in  carne  una,  i  prasio  subjunxit :  c  Sacramen- 
tum  hoc  magnum  est;  ego  aulem  dico  in  Christo  et  6 
in  Ecclesia.  »  £t  vere  magna?  virtutis  indicium  mi- 
randa?  profundilatis  est  sacramentuni.  Per  Adam 
siquidem  Chrislus,  per  Evam  designatur  Ecclesia. 
Quid  est  autcm  quod  prius  Adam  Deus  soporavit , 
deuide  costam  ex  ejus  latere ,  unde  mulier  fonna- 
relur,  eduxit,  nisi  quia  prius  Redemptor  in  morte 
dortnivit,  sicque  de  latere  ejus  in  Ecclesix  sacra- 
menluin  sanguis  et  aqua  profluxit?  Translaia  est 
Eva  de  viri  lalere  dormientis,  cxivit  et  Ecclesia  do 
Kilere  Christi  in  cruce  pendentis.  Sed  quid  est  quod 
omnipotens  Condilor,  cum  muliercm  de  viro,  id  est, 
fragilem  sexuin  de  fortiori  propagare  disponcret, 
non  viri  carnem,sed  os  potius  ad  faciemlam  fcmi- 
natu  sibi  voluit  materiam  exhiberc?  Potuit  enim 


intus  esL  Redemptor  noster,  cnm  niiiudi  hnjus  it  m- 
putn  pugnaturus  ingrcditur.  ad  dcbellandas  huju» 
aeris  nequilias  fortis  prxhator  armalur ;  quia  novum 
debebal  iustruerc  praelium,  novuir  induit  gcnus 
annoruin;  videlicct  ut  quoa  infirmum  cst  superpo- 
neret,  et  quod  robuslum  est  occultarct;  loricam  si- 
quidem  imbeciltem  carnis  induit,  ct  insuperabilein 
divinitatis  fortiludinem  occuilavit.  Sic  per  carnem 
diabolus  a  secuiido  hoininc  pcrdidit,  qui  pcr  carncm 
dudum  primum  boimuem  superavit  ridemque  nunc 
ruinae  facla  esl  causa,  quae  vicloriac  fucrat  dc  priino 
parente  materia. 

CAPUT  IX. 

Quod,  deambulante  Domino  innaradiso,  Adam,  quia 
nudus  esset,  se  abscondit. 

Frigus  concrctum    pectori  vocetn  interruntpcro 

consuevit,  hoc  denique  frigus  jam  tunc  ille  conce- 

perat,  qui,  dcambulante  Domino  ad  auram  paradisi 

post  meridicm,  raucis  quodammoJo  vocibus  respon- 

debat :  €  Audivi  vocem  tttam ,  et  limui ,  eo  quod 

nudus  essein ,  et  abscondi  me.  »  Porro  quia  meridia- 

■us  ab  iliojam  fervor  abierat,  aura,  quse  frigoru» 

est  aiumna ,  huc  accedcbat,  quia  et  illum  jam  inno- 

ceniia  sublata   nudaverat.  Haec  omnia  quid  aliud 

innuunt,  quam  quia  illius  viscera  exslincti  amoris 

algorobslriuxerat,aique  idcirco  vox  iliius  in  auribus 

Domini  raucum  sonabal?  Ab  hoc  plane  frigore  Abra- 

ham  aiienus  exstitcrat,  de  qtio  Scriptura  pronun- 

liat :  i  Quoniam  apparuit  ci  Dominiis  in  ipso  fcr- 


Deus  homini  carnem  subtrahcre,  unde  femina  for-  C  vore  diei ,  »  et  Sponsus  illc  coelestis,  sicut  in  Cau 

ticis  legitur  :  i  Pascit  el  cubal  in  meridie.  » 

CAPUT  X. 
De  Cain  sevtuplum  ultio  dabiiurt  de  Lamecn  septua- 
gies  seplies. 
Ut  beatus  Lncas  expiari  i;os  a  nostris  sceleribus 
per  adventum  nostri  Salvaioris  ostendat,  non  al> 
evangelicB  narralionis  exordio,  sed  a  bapiisn^ 
duntaxal  el  Christi  cognatione  ordincm  cjus  inrhoat, 
quem  per  septuaginta  895  seplem  cognalionis  gra- 
dus  ascendendo  describil,  qtiod  ct  in  libro  Genesi-o.t 
evidenter  oslenditur,  ubi  Lamech  tixoribus  suis 
dixisse  narratur  :  c  Septupltim  ultio  dabitur  Je  Caiu, 
de  Lamech  vero  septuagics  septies.  »  Uhio  quippo 
de  Lamech  septuagies  septies  danda  dicitur,  quia 
1  septuaginla  septem  homincs  de  femoiibus  ejus  per- 
hibentur  ejgressi  ac  postmodum  diluvio  voranle  re- 
feruulur  absorpti.  Sed  qua  Lamech  percutiens  si\e 
pereuuui  exprimitur,  quid  pcr  hunc  nisi  primus 
parens  bumani  generis  figtiralur?  Qui  iiimirurn  et 
peccati  telum  ,  quo  primus  ipse  percussus  interiil, 
univer&e  quoque  succcssura  posleritali  vulnus  in- 
flixii.  De  hoc  ergo  Lamech  septuagies  scpiies  uitio 


maretur,  et  hoc  certe  congruentius  videretur;  fiebat 
eniiu  sexus  debilior,  qui  nimiruro  conseqtieniius  de 
carnis  infirmitate  quam  ex  ossis  procederet  fortitu* 
diue.  El,  utmagisstupeasdivinioperissacramenlum, 
iion  pro  osse  os  reddidit;  sed  carne  potius,  qtiod  in 
viri  corpore  vacabat,  implcvit.  Unde  Scriplura  cuin 
dicit :  c  Tulit  unam  de  costis  ejus,  »  mox  addil : 
c  Et  replevit  carnem  pro  ea  :  »  poteral  nempe  ad 
niulierem  plasmandam  carnem  viro  delrahere  ;  po- 
terat  os  et  ossis  dispendium  immutilato  corpore  res- 
taurare,  sed  os  ttilit,  et  carnem  reddidit.  894  Sic 
fragilein  de  virtute  formavii;  debiiis  itaqtie  factus 
honio  Adam ,  ul  forli3  Aeret  Eva. ,  Iiifirinatus  est 
Chrisius^  ul  roborarelur  Ecclcsia;  illius  eniin  iufir- 
iuitas,  noslra  est  fortitudo,  et  ad  hoc  ilie  no&tram  ' 
pertulit  infirmitatem,  ut  ad  suam  nos  statiieret  for- 
titudinem,  c  Quod  infirmum  Dei,  »  ut  ait  Aposto 
lus,  «  fortius  est  hominibus,  »  et  alibi  :  c  Nam  st 
cruciflxus  est  Christus  ex  infirmitate ,  sed  vivit  ex 
virtute  Dei.  »  Nam  etsi  nos  infirmi  sumus  in  illo , 
sed  vivimu3  cum  eo  ex  virtute  Dei.  Enirovero  saeculi 
hujus  homines,  qui  beliorum  ambiuiit  virlute  cla- 


J.l.      AA>  rs.i.A     I 


»f..M%      — ..~-I 


$17 


S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  VARIA.  S» 

CAPUT  XI.  A  Per  lignum  ncmpe  nos  senritoti  suas  prineeps  super~ 


Fae  tibi  arcam  de  Ugnis  l(eciaaiitt  et  bitumine  linie$ 
inlrinsecus  el  extrinseeus. 

Arcam ,  qux  octo  animas  inler  cataclysmi  fluenta 
eontinuit,  intrinsecus  et  cxtrinsecus  liniri  bituinine 
tox  divina  pracepil;  sancta  scilicet  Ectlesia,  quae 
ad  resurreclionis  gtoriain  tendil,  sic  intiis  et  exlra 
bitumine  linitur,  ul  et  foris  blandialur  in  fraterna 
diiectione,  et  inlus  colucrcal  in  dtilcedinis  multias 
Tcritate.  Quisquis  enim  inlus  anial,  scd  foris  fralri- 
bus  momm  inconsona  aspcrilatc  discordal ,  intrin- 
sccus  quidein  bitumeu  babci,  sed  exirinsecus  non 
nabct;  quisquis  vcro  se  specie  teuus  afTabilem  pne- 
bens  amicitiam  simutat,  scd  in  coniis  occulto  veri- 
tatem  amiiiike  non  scrvat,  damnabililer  intiis  biat, 


biae  subdidit ,  ct  per  lignum  nos  huiuililalis  aoctor 
Cbrislus  Dominus  in  bbertaiis  tilulum  revocavit. 

CAPUT  xin. 

Quod  cubitis  quindecim  altiar  fuit  aqna  diluvii  supcr 

omnes  montes. 

Quindenarius  nuincrtis ,  quia  ex  septem  et  octo 

constat,  mysterium  in  se  continet  beatx  quietis  et 

futurae  resurrcclionis;  Deus  enim,  iuitio  mundi  coo- 

diti,  septimo  die  requievil : ,  ctoctavodie,  cnm  mtmdam 

redimeret,  resurrexit.  Utriusque  ntimeri  bujns  sa- 

cramentiim  coniineiur  spccialiler  in  baptismo ,  ubi 

scilicet  novi  dc  velustalc  rcsurgimns,  ct  deiuceps 

quiescere  a  mundani  strepilus  perturbatione  jube- 

mur.  Hoc  deniqnc  septima»  quielis  ct  oclava*  resur- 

cum  forinsecus  stiperilucti    bituminis   simulalione  B  rcctionis  myslerium  non  intelligunt  qui  vel  gloria? 


cohacreat.  Q.iorttm  vitfclicet  a  diluviali  naufragio 
neuter  eripitur,  qnia  dttplici  cliaritatis  bitumiue,  ul 
divinitus  pr;vccptmn  cst,  iniiiinic  mimitur;  qui  au- 
tem  se  elforis  prxbcl  ainabilem,  et  inttis  couservat 
amantem,  f>ris  cum  ramis  verbi  fructus  cxbibct 
beneficii,  intus  altam  railiccm  fi^ii,  quia  nicuiilliius 
diligit.  Uic  profcclo  ct  inlus  et  extra  bilumine  lini- 
lur,  quia  duplici  charilatis  glutino  cum  proxiniis 
foeJcralur.  Porro  autem  quia  iic  lignis  Ixvigatis  prius 
arca  ficri  pracipilur  et  sic  deinceps  ut  biluminc  li- 
nialur,  per  Jioc  apcrie  nobis  innuilur  ut  ligna  noslra, 
duri  vidt  licel  inctilli  et  aspcri  mores,  prius  cxpoliri 
debeant  per  spiritualis  exercitii  discipliuam,  utcom- 
paclae  debinc  fabrica»  bitumcn    accedat;  quandiu 


mumlanoe  jaclaniia ,  vel  terrcnas  sapienlix  vanilati- 
bus  intumescunt.  Uiule  aptc  hic  dicilur  quia  c  quin- 
dccim  cubitis  allior  fuil  aqua  super  oniues  roomes 
quos  operuerat.  i  Montes  scilicct,  superhos  signiG- 
caut  et  clalos.  Allum  ergo  atque  profundum  restir- 
rcctioniselquictis  inlimx  sacranicnlum  oninein  tran- 
6ceudit  iuteiiccluni  alta  sapientium  superboruin. 
CAPUT  XIV. 

Quod  diluvium  ccepH  minni  po$t  centnm  el  quinqua- 
ginta  dies. 
c  Rcvcrsa»  suntaqnae  de  terraeunies  et  redeuntes, 
et  cocperunt  niinui  post  centuin  897  ei  quinqua- 
ginta  dies.  »  Quoniam  in  regeueraiionis  nostrae 
mysterio  scptima  rcqtiies  cum  octava  rcsurrectione 


enim  bominum  mores  as|»cri  sunlet  incuiii,  iuaniter  C  coujungitur,  bcnc  in  Gencsis  iibro  dicitur  :  c  Qoia 


cis  charilalis  gluten  nppouilur,  quia  ab  inviccm  cito 
dissiiiunt,  dnm  in  cis  politx  moralilalis  sequata  con- 
fccdcratio  non  tcnctur. 

896  caput  xif. 

De  mensura  arcat  diluvii. 

Crucis  inyslerium  arca  illa  continuit,  cujus  longi- 
tudinem  treccutortim  ftiissecubilortim  Scriplura  defi- 
nit.  Qui  videlicet  niimerus  in  tfiau  litlera,qua>  crucis 
exprimil  spcciem,  conlinclur.<Porro  sicul  Nou  cutn 
suis  pcr  aquain  lignumque  salvatur,  sic  el  Cbrisli  fa- 
milia  aqna  salvalur  cl  ligno,  dum  el  baptismo  salulis 
abluilur,  cl  vivificx  crucb  impressionc  signatur. 

<Jti3B  vidclicel  arca,  nt  in  sacramcnto  Chiisli  hu- 
mani  corporis  videatur  xquiparare  mensuram ,  tre- 
cenlos  habnissc  cubitos  iu  loiigiliuiiiie,  trigiiila  vero  ■* 
in  altitudinc  perbibctur.  Trcceuti  namque  quinqua- 
genariuni  numerum  sexics,  et  tricenarium  in  se 
decies  includunl;  ct  bumaui  corporis  longiludo  a 
capitis  veriice  usque  ad  pedcs  sexies  tantum  babct, 
quantum  latitudo,  quac  est  a  dextcra  usque  ad  si- 
fcistram;  ct  decies  tanlum  quantum  altiimio,  quae 
est  ante  et  retro.  Sic  nimirum  arca  in  treccntcnario 
longitudiuis  suae  ntunero  spccicm  crucis,  el  in  to- 
lius  suao  dimensionis  altitudinc  figuram  tcnet  Do- 


rcversx  stuil  aqux  dc  terra,  et  ccsperunt  miiiui  post 
cenrumeiqutnquagintadies;  i  septuaginla  namque, 
qui  a  seplem,  et  octogiuta  qui  ab  octo  dinumerantur, 
simul  juncti  cealum  quiuqiiagintJ  fiunt. 
CAPUT  XV. 
Quod  arca  requietit  mense  septimo. 

Requicvit  arca  mense  scpliino,  vigesimo  septimo 
die  nicnsis  super  inontcs  Armenis.  Qii£  nimirum 
s  pluagcnarii  requies  bene  in  bapli*mo  commenda- 
tur,  quod  vidcliccl  per  diluvium  ilitid  figuratuin 
esse  ilignoscilur;;  in  quo  novi  de  Adam  veluslate 
resurgcmcs  deiuceps  quiescerc  a  muudani  strepitus 
perturbatioue  jubemur. 

CAPUT  XVI. 
De  corto  el  colnmba  ex  arca  dimissis. 

In  bujus  quippe  mundi  salo  jtisli  iaborant,  ubi 
suam  rcprobi  possi  Jenl  requiem.  Quam  diversita- 
tem  bene  corvus  el  columba  cx  arca  dimissi  signi- 
ficanl ;  corvus  cnim,  cadaveribus  insidens,  ad  arcs 
claustra  non  rediit-;  columba  vero  revcrsa  est,  quia 
ubi  pc3  ejus  requiscerct  non  invenit.  Hic  enim,  ubi 
pravi  quiquc  c;irnalibus  se  voluplatiLus  satiant, 
saucti  viri  reperire  nequeunt  ubi  ad  quiescendum 
desiderii  sui  pedem  ponant. 


/^  A   fkfll»       Vfll 


8(9  OPUSC.  LX.  —  EXPOSITIO  LIBRl  GENESEOS. 

tulit,  cum  per  olivoe  ramum  pacem  lerris  redditam  A  CAP13T  III. 


850 


nuntiavil.  Ait  enim  Scriptura :  c  Exspectatis  autein 
septem  diebus  aliis ,  rursum  diinisit  Noe  columbam 
ei  arca  ;  ai  illa  venii  a  j  euin  porlans  rammn  olivae 
virenlihus  foliis  in  ore  suo.  »  lo  emissione  ac  re- 
versione  columbse  septeuarius  numerus  pojaitttr, 
qoia  Spiritus  sanctus,  qui  in  mundi  principio  fereba- 
tur  super  aqcras  9  jam  vesperasccute  saeculo  sanctain 
replevit  Ecclesiam. 

CAPUT  IVHI. 

Venite,  faciamus  civitalem. 

c  Cum  proflciscerenlur  de  oriente  in  occidcnlem, 
invenerunt  campuin  in  lcrra  Sennaar  ct  babilave- 
runt  ibi  in  eo. »  Cuin  Ciuislus  vero  sit  Oriens,  pro- 


De  quinque  reglbu$  Sodtmat  et  iiomorrha,  qui  a 
qualuor  regibus  interfecti  sunt. 

Prudentia  bujus  mundi  iniinica  est  Deo ;  legi  enim 
Dei  non  suhjicitur,  nec  enim  potesi.  Hiitc  esl  quod 
sicut  in  libro  Genesis  quinque  reges,  qui  snbesse 
nolueruut  Chodorlahomor,  a  qualuor  regibus  su- 
perati  sunl.  Et  ubi?  In  valic  silvestri,  quon  nunc 
dicitur  mare  Salis.  Qui  simt  enim  quatuor  reges, 
nisi  qualuor  virtulcs  quas  Scriptura  sacra  noini- 
nat  principales  ?  Quid  vero  pcr  qiiinquc  reges,  nisi 
lotidem  scnsus  corporis,  ac  per  cos  cxteriur  scien- 
iia  designalur?  Sicut  auiem  illae  qualuor  virtules 
veiut  ex  originali  malris  suas ,  rationis  scilicet , 
fonte  proccdunt,  sic  isli  in  lerrcnx  snpicnliac  va- 


pheta  leslantc  Zacbaria,  qui  ait :  <  Eccc  vir,  Oiicns  fi  njlale  ve,(|l  |n  C0|ml|e  sa!silginis  iinin0raiiUir,  ibi 


nomeii  ejus;  »  de  oriente  veniunt,  qui  a  Cbristi 
consorlio,  tnale  \ivendo,  vel  proximos  lacerando 
recedunl.  Sennaar  autem  interpretatur  excussio 
dentium%  sivc  fetor  eorum,  In  campo  ergo  Sennaar 
babitant,  qui  non  constiluti  in  arca  virtulum,  898 
*eu  polius  in  valle  viliorum,  dentes  exculiunt,  ut 
proxi n.os  suos  dciractionibus  mordeant  et  quasi 
rodaut,  et  felores  emiitunt,  dum  in  comosae  con- 
versationis  squaloribus  compulrescunt.  Scd  corum 
dentes  Detts  excutit,  duin  pcrversorum  qtiorumlibet 
facta  siinul  et  verba  confundit :  unde  el  illic  dicitur : 
€  Idcirco  vocalum  cst  nomen  ejus  Babcl,  quia  ibi 
confusum  est  labium  univcrsae  lerrse,  et  dispersit 
eos  Doininus  super  facicm  cunciarum  regionum. » 


que  a  snis  hostibus  sunt  proslali,  quia  dignmn  est 
ut  in  anima  hominis  spirilualis  sapientia  viucat,  et 
carnalis  prudenliae  callidilas  pereat.  Ilinc  et  de 
David  legilur  :  «  Quia  fccit  sibi  nomen,  cuin  rever- 
teretur  capta  Syria  in  valie  Salinarum,  caesis  duo- 
decim  millibus.  i 

899  CAPUT  IX. 

Quod  Abraham  cum  Deo  sacrificavit,  pecora  divisif, 
avet  non. 
t  Qui  tollens,  inquit  Scriptura,  univcrsa  h:ec,  dt- 
visit  ea  per  nteilium,  et  utrasqite  partes  circa  se 
allrinsecus  posuit,  aves  aiilein  non  divisit.  >  Ter~ 
rena  quidcm  animaha  conlra  se  et  ailrinsecus  op- 
ponuntur,  quia    terrcni    quiqtte  eontra   proximos 


.  .  1M7IIIIIIIUI  ,       UUIH         •Vllllll         1IIUUIIV       «/!»■«»■«        |#.  . *»■•■■  vv 

Recie  erg.>  diciiur,  qm.  •II.  l.om...es  ci  van*  glan»  c  j|)rgiis  w  conlentionibus  ^,,,,,,,  *e!  cerle  oca.lti, 


captalores,  nimirum  diccntes  ad  allerulrum  :  i  Yc- 
nile,  faciamus  nobis  civitulcm  et  lurrim ,  i  elc, 
babitaverunl  in  caiupo  Scnnaar,  quod  apud  nos, 
sicul  diclum  cst,  sonat  excussio  denlium,  vel  fetor 
corum;  quoiiiam  perversi  quiqtie,  dum  ronlra  di- 
vinoe  lcgis  mandala  superbim.t,  dinn  adversus  Detim 
cerviccni  cordis  nrrogautcr  erigunt ,  et  proximis 
damnahiliter  delrnhunt,  ipsi  prodivius  in  obcenae 
viue  sterquilinio  volutantur.  El  de  cxcussione  qui- 
dem  denlium  in  ps&huo  dicitur :  c  Dcntes  pccca- 
torum  contiivisii.  i  Item  :  t  Dcus  conterct  dcntes 
eortim  in  ore  ipsorum,  molas  teonum  confrigel 
Domir.us.  >  De  letore  quoquc  corum  lcgilur  :  t  Com- 
pulruerunt  jumcnta  iu  stercore  suo.  >  Ucm  in  Jhre- 


adversus  eos  odionim  fomitibus  inardcscunt.  At 
contra,  qui  scse  in  altum  desulerii  coeicstis  plurr.a 
sustolltint,  dtim  sacriflcium  Deo  scmelipsos  offeiunt, 
a  muluae  dilectionis  glutino  non  recedunt. 

CAPUT  XXI. 

Abraham  volucres  deteendentet  super  sacrificia 
abigebat. 

Maligni  spiritus  vel  oraliones  noslras  pravts 
cogilaiionibu.?,  vel  opcra  bona  peccali  cujuslibet 
contaminatione  corriiinpcre  niltinlur.  Unde  scriptum 
est  quia,  cum  Abraham  Deo  sacriflcium  de  peco- 
ribus  ac  volttcribus  devolus  oflcrret,  desccndeiunl 
volucres  super  cadavera,  el  abigebat  eas  Abraham. 
Qtiid  enim  exprimunl  volucres,  nisi  reprobos  spi- 


nis  :  .  Qui  nutriebantur  in  croceis,  amplcxali  stinl  D  ^        ^  Yo|iU|lles?  Yolucrcs  erg0  a  5acrificio 
8tercora.,It«mlsaia3«,i:iEritprosuav,odorefe.     noslro  repellimuSf  cum  oralionum    seu    ™~— 


pro  i 
tor. »  Quisquis  enim  vult  ccdihcium  fundare  quod 
facilc  ruinoc  non  sit  obnoxium,  nccesse  est  etim 
non  lalcrcs  et  bitumcn  habcre,  quac  rcpcnlc  dissi- 
liant,  sed  lapides  polius  et  saxa,  qure  parietes  con- 
Jangant ,  el  calcis  ac  sabuli  cccmcntum,  quod  ipsos 


»  j 


operum 

noslrorum  viclimas  a  malignis  spiritibus  cas  fcedare 

tentautibus  provide  custodiinus. 

CAPUT  XXII. 

Cum  sol  occnmberet%  sopor  irruit  super  Abraham, 
et  horror  magnus  invasit  eum. 


tti  S.  PETM  DAMIAM  OPP.  TOMIS  SEU  PARS  UI.  —  OPUSCILA  TAKIA. 

ergo  occubuisset  sol,  facta  esi  caligo  tenebrosa,  el  A  per  arrogantiae  vel  tumoris  anfractas  ad  Deam  ac- 

cedere  gestiunt,  patet  profecto  qoia  uode  ingressio- 
nis  adiius  pateat  non  agnoscunt.  Sed  quia  ostioam 
Christus  est,  sicut  ipse  dicit :  c  Ego  som  ostium ,  > 
et  qui  Cbristum  exigentibus  peccatis  amittunt,  qua 


apparuit  clibanus  fumans. »  Sicut  enim  fumus  ex 
igne  ilibani  vaporantis  egredilur,  ila  vitiorum 
omnium  flagiiioruniqtie  cnligo  de  camino  ssiuantis 
avarilue  generatur,  sicut  dicit  Apostolos :  c  Quia 
raJix  omninm  malorum  avariiia  est.  i  Et  boc  circa 
fiiiem  diei,  boc  est  circa  finem  mondi.  Fumans 
ergo  clibanus  tcnebrosam  caliginem  general,  quia 
caminus  avariiia?,  qui  in  pcctoribu*  hominom  pra- 
Torum  arstuat ,  mullis  diversitatum  tencbris  mun- 
dum  pesiilenter  obscural.  An  non  mcntcstnfcliciura 
cxcai,  quae  scilicei  ei  fidem  tollit ,  et  omnium  vir- 
tutum  in  eorum  cordibus  lumen  exslinguil  ?  UnJe 
cutn  Hlud  praemisisset  Apostolus,  prasro  subinlulii: 
«  Qtiaro,  videiicet  avariliaro,  quidain  appetentes  er- 


inirare  coelcstium  civium  babitacutum  possint, 
oslium  non  inveniunl.  In  reprobom  autem  sensum 
traditi  sont ,  quia ,  dum  reatus  sui  pondus  impropriae 
menlis  slatera  suktili  consideralione  non  trutinaot, 
gravissimam  plumbi  massam  pennarum  inanium  levi- 
talem  puiani.  Quod  ergo  illic  diciiur  :  c  Percus- 
serunt  eos  qui  foris  erani  caecttate,  i  bcc  Apostolus 
manifeste  declarat,  cum  dicit :  c  Tradidit  eos  Deos 
in  reprobum  sensum. »  Et  quod  illic  subjungitnr  : 
c  fjt  osiium  invenire  non  possint, »  boc  isie  paicn- 


raverunt  a  fide,  et  inscruerunt  se  doloribus  mul-  D  tcr  exponit,  cum  ait :  c  Ut  faciani  901  409  DO° 
tis;  »  multis  quippe  doloribus  se  inseruni,  dum 
propter  temporaiia  lucra  infoederabili  a  se  invicem 
siniultate  900  dissiliunt,  et  plerumqtie,  dum  pro 
corporalibus  in  arma  concnrrunl,  corporibus  ani- 
mas  exuimi.  Qui  vero  solis  coeleslibus  iiiardescunt, 
pro  doloribus  oblectaiionibus  potinniur,  quia  in  fra- 
tcrnre  cbarilatis  duicedine  unanimiter  vivunl.  Ilinc 
esi  quod  illo  sacrificio  vespertino ,  quod  tunc  Abra- 
bam  oblulit,  pecora  quidem  ierrena  ab  invicem  se- 
questrata  composuit,  sed  volatilia  non  adjunxit. 
Unde  Scriplura :  c  Qui  loliens,  inquii,  universa  haee, 
divisit  ea  per  medium,  et  utrasqtie  partes  alirin- 
secus  contra  se  posuii ,  aves  autem  non  divisit.  » 
CAPUT  XXIII. 


conveniunl,  »  ac  si  diceret,  ut  intrare  lenteni 
non  debent. 

CAPUT  XXY 

Quod  Abraham  unicum  sibi  filium  tacrifiamdum 
Deo  obiulit. 

Abrabam  dum  immolare  Deo  filium  sunm  voluit, 
cuncta  pene  per  ordinem  passionis  Chrisli  sacra- 
menta  signavil.  Sirul  Abrabam,  qui  pater  excehma 
dicilur ,  unicum  et  dilectum  filitim  Deo  offerre  noo 
dubitavit,  iia  et  stimmus  Paler  unigenitum  Fiiium 
pro  nobis  omnibus  iradidit.  El  sicut  Isaac  ipse  sibi 
ligna  poriavit  quibus  erat  imponendus ,  ila  quoque 
Christus  crucis  sua*  passionis  gesiavil  in  bumcris  li- 
gnum  ,  in  quo  eral  pro  noslra  salute  passurus.  Dut» 


Deuaidam,  et  tidebo  an  clamorem  qui  venit  ad  me  C  auJem  servj  "«  P">cul  dimissi  Judcos  significant  , 


opere  complererint, 
Si  Crealoris  nostri  facla  vigiianler  auendimn*, 
ad  credenda  qu&libei  mala  fi dem  adbibere  frcile 
non  debemus ;  ipsc  enim,  cujus  oculis  nuda  el  aperta 
sunt  omnia,  non  dedignatus  esl,  cum  loqueretur  ad 
Abraham  stiper  Sodomorum  clamore  qni  ad  eum 
venerat,  dicere :  c  Descendam,  et  videbo  utrum 
clainorem  qoi  venil  ad  me  opere  compleverint.  An 
non  est  ila,  ui  sciam?  »  Quol  profecio  ad  nil  aliud 
dictum  videlur,  nisi  ul  bumana  doceatur  ignoranlia 
sine  experiinenlis  audila  noo  crederc,  incogniia 
non  leviler  jtidicare,  nec  ante  sententiam  promere 
quam  rem  dubiam  testimoniis  approtare. 
CAPUT  XXIV. 


qui ,  cum  scrviliter  viverenl  et  carnaliler  saperenl, 
non  inlellexcmnt  ahissimambumiIitalemCbristi9at- 
que  ideo  non  ascendcrunlln  montem,  locom  videlieet 
sacrificii.  Cur  aulem  duo  servi ,  nisi  qtiia ,  peccanlo 
Salomone,  ex  una  Israelilica  plebe  duo  facti  sunl 
populi  ?  quibus  ulique  sxpe  per  propbetam  licilur  : 
c  Adversalrlx  Israel,et  pravaricalrix  Juda. »  Asinus 
autem  ille  qtio  ulebatur  Abrabam  lunc,  insensata  erat 
stultitia  Jtidxorum.  Ula  plane  bruta  stullilia  porta- 
bat  omnia  sacramenta;  quae  lamen  quid  ferrel,  relut 
irrationale  animal,ignorabat.  Jam  vero  qnid  est  quod 
dictum  esl  eis : «  Exspeciale  bic  cum  asino;  postquam 
aulein  adoraverimus,  rcverlemur  ad  vos?  »  Atidi  Apo- 
stolum:  c  Cascitas,  inquil,  ex  parte  in  Israel  factaesi. 


Qaod  Sodomitr,  dum  conarentur  ad  angetos  violenter  D  «1  plenllodo  gentium  intrarei,  el  sic  omnis  Israelsal- 


vrumpere,  cwcitaie  percusu  $nnt. 
•  Et  ecce,  inquit  Scriplura,  miserunl  manum 
viri ,  el  introditxerunt  ad  se  Loth ,  clauscruntque 
osiium ,  ct  eos  qui  foris  eranl  pcrcusscruut  caici- 
tale  a  minimo  usque  ad  maximum,  iia  ut  ostium 
luvenire  non  posseui. »  Sodomiue  nempe  violenter 
ad  angelos  conantur  irrumpere,  cum  immundi  lio- 
roines  ad  Deom  icntant  per  sacri  ordinis  officia 


vus  fierci.r  Quid  esl  enim  quoddicilur  :  c  Caecitasin 
Israel  facta  exparte?  »  Hoc  esl  videlicet:  c  Exspe- 
clale  hic  cum  asino,  ul  pleniludo  gentium  intrarel, » 
boc  esl,  c  nostquam  adoraverimus; » ubi  videlicel  sa- 
crificium  Dominicae  passionis  implelum  per  omnes 
gentes  fucrit  pradicatum.  Quod  autem  sequilur : 
c  Et  sic  omnis  Israel  salvus  fieret,  »  hoc  est,  rever- 
lemtir  ad  vos.  Quid  est  aulem  quod  aries  inier  ve- 


S55 


OPUSC.  LX.  —  EXPOSITIO  LiBRl  GENESEOS 


851 


Ifcrens  ergo  cornibus  aries,  Chrtslus  est  cruciflxus  A  rem  proximi  concupiscat.  Quibus  rite  servaiis,  non 


Sater  aculeatas  et  vulniflcas  Judaeorum  iniquitales. 
Sicut  ipse  per  Jereroiam  conqueritur,  dicens  :  «  Spi- 
nls  peccatorum  suorum  circumdcdil  me  populus 
hic.  t  Peracto  sacrilicio,  dicitur  Abralue  :  i  In  se- 
mine  tuo  benediccnttir  omnes  gentes.  i  Et  postquam 
Dominus  dixit :  c  Foderunt  manns  mcas  et  pedes 
meos, »  paulo  posl  in  eodem  psalmo  subjecit : «  Re- 
minisccntur,  et  cotiverlentur  nd  Dominum  universi 
fines  terrae ,  et  adorabunt  in  conspeclu  ejus  orones 
patrise  gentium.  Quoniam  Domini  est  regnum,  4t 
ipse  dominabitur  genlium.  >  Oblalo  itaqttc  Abraham 
filio ,  et  pro  ariete  iinmolato,  nppellavtt  nomen  loci 
illius,  c  Dominus  videl,»  quia  Dominus  nosler,  post- 
quam  in  ara  crucis  oblatus  morlis  nostrac  dcbitum 


mox,  ut  sperabai,  ad  contemplationis  oblectamenta 
perducitur,  ut  velut  exspectaue  diu  Rachel  puichri- 
tudine  perfrualttr ,  sed  Lia  sibi  per  noctem  inopi- 
nato  supponitur,  qnia  inler  hunanse  hnjus  ignoran- 
tioe  tenebras  tolerantia  sibi  laboris  injungitur;  ex 
qua  tamen  jam  numerosam  sobolem  suscipit,  quia 
uberes  spirilualis  iucri  per  hunc  laborem  fructus 
acqnirit.  Hanc  itaque  lolerat,  nt  ad  illam  quando- 
que  pcrvenial  quse  perscvcranlcr  amnt.  Suadelui 
ergo  ut  per  alios  scplem  annos  servire  dcsudet,  qui* 
profecto  necesse  esl  ui  adhtic  alia  sopiem  praecepla 
observet,  scd  jam  aliquanlo  liberior,  non  legalia  tan- 
quam  servus,  scd  evangelica  siculgener,  videiicel  ut 
sit  pauper  spirilu,  sit  milis,  lugeat,  esurial  siliatque 


solvit ,  videndum  se  deinccps  fidelium  suortim  oblu-  B  jusliliam  ,  sit  misericors  ,  mundum  cor  habcat,  sit 


tibus  pnebuit,  902  ul  nimirum  rederopti  omnes  il- 
lnm  jam  per  fidem  inveniant,  qui  eatenus  lidei  ocu- 
los  non  habebant. 

CAPUT  XXVI. 
De  JAa  et  Rachel  uxoribus  Jacob. 
Porro  non  cst  obscurum  quod  Lahan  duas  filins 
babuit,  qtiarum  juniorem  Jacob  in  conjngium  copu- 
lavit,  ad  cujus  lamen  amplexus  pervenire  non  po- 
tuit,  donec  majorem  ignarus  atque  ideo  inviius  ac- 
cepit.  Sed  quia  rem  scicnlibus  loquor ,  non  mihi 
muitis  elaborandum  est  verbis.  Laban  qnippe  deat- 
batio  iiiterpretatur.  Quis  nutem  ad  Deum  converti- 
tur,  nisi  ut,  deposila  peccatorum  nigredine,  per  re- 
missionis  gratiam  dealbclur  ?  sicut  ipsc  polliceiur, 


postremo  pacificus.  903  Enimvcro  vellel  bomo,  si 
ficri  posset ,  nulias  laborutn  molcstins  agemlo  per- 
ferre,  sed  proiinus  in  ipsius  sui  tirocinii  rudimenlis 
ad  pulcbrae  conlemplalioms  delicias  pervenire;  ve- 
rumtamen  hoc  non  in  lerra  morientiu:n  lit ,  sed  in 
terra  viventium.  Quod  significare  videtur  illud  quod 
ad  Jacob  dicitur  :  «  Non  est,  inquil  Laban  ,  in  ioco 
nostro  consuetudinis ,  ut  minores  anle  iradamus  ad 
nuplias.  i  Nec  absurde  major  appellalur,  qiue  prior 
est  tempore.  Prius  est  enim  in  Domini  eruditione  i&- 
bor  boni  opcris  quam  requies  conlemplationis.  E*- 
plclis  ilnque  dunbus ,  allera  videlicet  legis  anliquae, 
altera  evangelicae  grati.ne  ,  mox  ad  diu  desiderat» 
Rachei  pervenilur  amplextis,quta  quisquis  pcrtingere 


dicens  :  ,t  Si  fuerinl  peccata  veslra  ut  coccinum  ,  C  ad  divinaj  contemplalionis  oblectnmenla  desiderat ,. 


quasi  nix  dealbabuntur.  >  Quod  fclix  ille  peccalor 
poslulabat,  cum  diceret  :  «  Mundabor,  lavabis  me, 
et  super  nivem  dealbabor.  >  Lia  inlerpretalur,  labo- 
ran$;  Rachcl,  verbum  sive  principium.  Sed,  si  Scrip- 
iuram  diligenter  attendimus ,  nec  uno  quidem  die 
gervisse  Jacob  propter  Liaj  desiderium  reperimus, 
sed  per  totas  illas  annorum  hebdomadas  pro  sola  Ra- 
chel  servituti  subjacuit.  Insuper  el  ipsam  Liam  ad 
illius  inluilum  loleravit.  Quis  enim  ad  Dcum  idcirco 
converlitur  ,  ut  labores  et  serumnas  nc  lenlationum 
certamina  patialur  ?  Omnis  enim  Deum  quserenlis 
intenlio  hoc  sperat,  ad  hoc  speciat,  nl  ad  requiem 
quandoque  pervenint,  ct  in  summae  contempkilionis 
gaudio ,  velut  in  pulchrae  Racliel  amplexibus ,  re- 


prius  necesse  est  ut  ulriusque  Testamenti  peragere 
mandata  contendat. 

CAPUT  XXVII. 
De  Bala  et  Zetpha. 
Sed  quia  electus  quisque,  perfectionis  sujb  Hmite 
non  cootentus,  filios  eliam  Deo  gignere  spcciali  fe- 
cunditnte  desideral,  poslquam  conjugale  foedus  Ja- 
cob  cum  duabus  sororibus  inivit,  ad  propagandum 
uberioris  gcriuen  sobolis  ancillas  quoque  ad  gene- 
randi  ustim  suscipere  non  refugit ;  atque  ,  ut  om- 
nia  spiritualibus  inteliignntur  redundare  mysteriis, 
ipsa  quoqiie  ancillarum  nomina  sub  mysticis  sunt 
praenunliatafiguris.  Nam  Bala  interprelalur  im?i/erala;. 
sane  quia  intclicctum  spirilualis  subslantiae  nudis 


quiescat,  vidclicet  ut  pcr  verbtim  quod  audit  ascen-      verbis  humaiia  iingua  ncquil  exprimere,  quandoqua 


dat  ad  videndum  prrncipium  quod  quaesivil.  Sed  ne- 
cesse  est  ui  hunc  diversorum  cerlaminum  labor 
exerceat  anlequam  ad  quietis  intimae  suaviialem , 
quam  concupiscit,  atlingat.  Prius  servitule  deprimi- 
tur ,  ut  jure  postmodum  ad  perfeclae  liberlalis  tilu- 
los  provehatur.  Septein  rero  annis  sub  dealbationis 


doctrina  sapienliae  per  quasdam  corporeas  siroilitu- 
diues  audicntem  nililur  informare.  De  veteri  autem 
vita  et  carnalibus  sensibus  dedila  corporeae  cogttan- 
tur  imagines,  quaruin  videlicel  ad  docendum  usus 
assumitur,  cum  aliquid  ex  iucomprcliensibili  ei  in- 
commutabili  essentia  divinitatis  auditur.  Rachel  ita- 


-  j 


8SS  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  -  OPUSCULA  VAUIA. 

parit.  Zclpha  vero  interpretatur  os  hians.  Haec  igitur  A  "     CAPUT  XXIX. 


S56 


ancilla  illosfiguratquoruro,  in  pradicalionc  evange- 
licae  lidei,  os  quidem  hiat,  sed  cor  non  hiai.  Dc  qui- 
bus  videlicei  scriptum  e&t :  t  Populus  hic  L.biia  me 
houorat,  cor  auicm  corutu  longe  cJt  a  xne;  >  et  de 
quihus  Apojlolus  :  <  Qni  prsedicas,  icqui:,  non  furan- 
dum,  furaris:  >  verumlamen  ex  h.;c  antilla  cohaire- 
dcs  futuros  alios  Lia  filios  acccpil,  quia  sippc  per  la- 
les  prxdicatnres  aciiva  vita  mullos  rcgni  liiios  adop- 
tavit.De  quibus  Yeritas  dicit :  i  Qnx  dicuni,  faciie; 
quae  nuleni  faciunl,  faccre  nolile  ;  i  el  Aposiolus : 
«  Sivc,  inquit  f  cx  orcasione,  sive  ex  verila:e  Chri- 
slus  annunticlur,  el  in  hoc  gaudeo ,  sed  et  gau- 
debo.  >  Hoc  aulcm  in  his  coiisidcrandum  esse  per* 
pcndimus,  quia,  sicut  Jacob  solius  Rachclis  intuilu 


Ouod  Onan  invenit  aquat  caiidas  in  solitudine,  dum 
pasceret  asinos  palris  sui. 
hle  est  0:ian  qui  invenit  aquas  calidas  in  solitu- 
dir.e,  dum  pasccret  asinos  Seheon  pnstris  sui.  Hoc 
p'ane  quantum  ad  lilteram  videtur  frivolum.  Quid 
cnim  ad  sacram  Scripturam  pertinel  ut  referat  quia 
custos  asiuorum  aquas  reperit  in  deserto?  Sed  ubl 
in  sacris  lilleris  nulla  videlur  ulililas,  ad  spiriltia- 
lem  inleliigeniiam  necesse  est  ut  mcns  recurrat. 
Quid  est  enim  per  figuram,  Onan  in  soliludine 
palris  asinos  pascere,  nisi  spirilualem  quempiam 
virum  ,  cui  Deus  Paier  est ,  simplices  fratres 
sub  discipiinx  remolioris  sludio  custodire?  Et  quid 
905  esl  aqtias  calidas  invenire,  nisi  in  compunctio- 


ouines  illas  mulieres  acccpit  ex  quibus  fiiios  gcnuit,  g  nis  iacrymas,  qtue  de  fervore  saucti  Spiritus  cliciun- 


sicquisquis,subdealbalionisgralia904conslllulus» 
fructifirare  Deo  spiriluali  fecundilale  dcsiderat ,  ne- 
ccsse  est  ut  per  omne  quod  agit  ad  conlemplalionis 
graiiam  scmper  lcndat. 

CAPUT  XXYIIL 
Qxiod  Rachel  nomen  fdii  sui  Benjamin  vocavit. 
Egrcwienle  auinia,  P.achel  prx  dolore,  ei  immincnte 
jam  morte,  vocavit  nomcn  iihi  sui  Bcnoni,  id  cst, 
filiu*  doloris  mei;  pater  vero  appcllavit  eum  Benja- 
iniu ,  id  csl  filius  dexlem.  Pcr  Rachcl  cnim  Ecclesia 
non  immeriio  desiguatur,  qtiac  nimirum  ct  ad  inslar 
ovLs  imtocenter  vivil,  et  per  siudium  conlcmplalionis 
ad  videndam  Redemplorissui  speiiem  niedelLms  inar- 
descit,  qui  de  se  rcquirenlibus  Judaeis   ail :  c  Ego 


tur,  crumpere?  Nam  et  ipsa  intcrprelatio  nominum 
hujus  figuraj  non  rcfugit  intcllectuni.  Onan  siquidem 
dolor  tristitias  eorum,  sive  mussitalio  vei  murmu- 
ratio  interpretatur.  Quisquis  cnim  veroe  compunclio- 
nis  irislalur  dolore,  quasi  sub  quadam  querula  inus- 
sitatione  adversum  pravilatem  vitsc  sua*  miirmnrare 
compellitur.  Ipse  quippe  in  xquitate  principaliter 
stat ,  qtii  a  jusiitix  rceiiludine  nulla  nccessilate 
coacius  exorbitat.  Onan  ergo  dum  patris  sui  Se- 
bcon  asinos  pascerct,  aquas  calidas  repcrit,  quia 
quisquis  se  per  vilae  rcctitudincm  Deo  filiuni  exhibet, 
ac  dc  pcccalis  suis  medullitns  dolet,  dtim  sc  reddit 
in  pervigili  fratrum  cura  sollicitum,  divino  nainere 
percipit  gratiam  lacrymartim.  Nam  ct  beala  illa  pcc- 


principium,  qui  ct  loquor  vohis.  >  Pcr  Benjami*  C  catrix  pritis  pedcs  Domini  unguento  perunxit,  post- 


\ero,quo  nascenlc  mater  emorilurRachcI.dcsisnalur 
Paulus,  qucm  de  hac  stirpe  exslilissc  nemo  cst  qui 
dubitet.  Et  Benjamin  bene  uasccnie,  maler  emori 
dicilur,quin,  appropinquante  ad  luceni  novac  rcgene- 
ralionis  Saulo,  persecutionibus  Ectlesia  per  cum 
graviter  impugnatur.  Sicut  Lucas  in  Aclibus  aposto- 
lorum  :  «  Saulus,  inquit,  devastabal  Ecclesiam,  pcr 
domos  intrans,  ct  trahcns  viros  ac  niulieres,  l:a  Ie- 
bat  in  cuslodiam.  >  Congrue  itaquc  Rachel  Benoni, 
id  cst,  filium  doloris  noslri  vocat,  quem  Jacoh  Bon- 
Jamin,  id  csl,  filium  dexterue  nuncupat,  quia  Paulus, 
qui  malris  Ecclcsix  dolor  exsliierat,  qui  cam  quo- 
dammodo,  dum  nasccretur,  impugnando  peiemit,  a 
Deo  Paire  filitis  dextcrae  est  appelhius,  dum  per  eum 


modum  alabnslrttm  ungiienti  prcliosi  snper  capul 
recumhenlis  cffudit.  Caput  Christi  Deus  :  pedcs  Chri- 
sti  servi  Dei.  Sicut  enim  illa,  dum  hiimauilati  Chri- 
sli  depcndit  obscquium,  ad  divinilalis  attiugere  me- 
ruit  intclleclum,  sic  doctor  Ecclesiac,  dum  membra 
cnsiodii ,  contemplandae  divinitalis  gratiam  pcr- 
cipil. 

CAPUT  XXX. 

Descendtt  Judas  in  Thamna  ad  londendas  oves. 

Descemiit  Judas  in  Thamna  ad  londendas  oves 
cnm  llira  opilione  grcgis  sui  Odolamitu.  Tliamnas 
autcm  deficlens  interprelatur;  pcr  quam  videlicct 
synngoga,  in  qua  regcs  et  prophela  dcfccerant,  si- 
mui  et  unclio,  donec  veuiret  cui  rcpositum  cral, 


divina  poteulia  advcrsus   gcnies,  quasi  per  foi  tem  D  oglcndilur-  Uudc  cliam  pcr  propl,eiam   dicitur  : 


suam  dextcram,  diinicavil,  verboium  jacula  valenler 
inloi-sit,  salubrcscoriiumplagns  iululil,  ct  pcreum, 
dcvictis  aique  prostralis  hoslibus,  cum  gloria  trium- 
phavit.  ilinc  esl  quod  idcm  Paulus  ad  Galalas  ait  : 
t  Cum  placuit  autem  ei  qui  me  scgregavit  ex  ulero 
malris  mcx  el  vocavit  pcr  graliam  suain,  ul  rcvela- 
ret  Filium  sutim  in  me,  ut  cvangelizarem  eum  gen- 
tibus,  continuo  non  acquievi  carni  et  sanguini.  > 

Ttistn    Arrr/v     i  nrkn-iAcilr\    filino     /IxivfArYi      D>iillnC     vn^!lll1P 


f  Cum  venerit  sanctus  sanctormn,  cessabil  unclio.  > 
Quid  itaque  per  Judam,  qui  ad  (ondendas  oves  in 
Thamna  venit,  nisi  Redemplor  noster  inlelligilur» 
906  Q1"  ul  oves»  mix  pcrierant  domus  Israel,  ex- 
oueraret  peccatis,  ad  Synagogamvcnisse  cognosciturt 
Unde  sponsus  ad  sponsam  in  Canlicis  :  c  Dentes 
tui  sicut  grextonsarum,  qua?  ascenderunt  de  lava- 
cco.  >  Yenit  ilaque  J*idas  ad  tondendas  oves,  non 


-_     /\  i_i-^:« 


*57  ALEXANDRI 

raajus  te  timonium  Joannis,  sed,  propier  tnfirmas  A 
oves,  hoc  testimonio  uli  dlguatus  esl  tn  aqua.  Um!e 
eum  vidcret  eum  ad  Jordatiis  fiuenia  propiuquautein, 
proliiius  exclamans  ait :  i  E  ce  Agnus  Dei,  ecce  qui 
tollit  peccata  mtindt.  1  Et  Evattgclista  dieil  :  «  Testi- 
moniunt  pcrhibuil  Joannes,  dicens  :  Quia  vidi  Spiri- 
tum  descendeniem  tanquam  columbam  de  coelo  et 
imneiitem  stiper  eura,  et  ego  ncscicbam  cum,  sed 
q«ti  misit  me  baptizare  in  oqua,  ille  inihi  dixit:  Su- 
par  quem  videris  Spirilum  descendcniem  et  manen* 
tcm  super  eum,  liic  cst  qui  baplizat  in  Spiritu  san- 
cto.  >  Cui sanc  visoni  et  uomcn  pastnris  iliius  aplis- 
sime  congruit.  Interpretatur  eniin  Iliras,  fratrit  mei 
•isio.  Erat  qnippe  Dominus  fraler  Joanuis,  non  modo 


11  DIPLOMA. 


m 


secnndnm  semen  Abramt,  seJ  N  juxta  cognationem 
Marue  et  Elisabeth.  Vidit  tiaque  Joanncs  fratrcm 
suum  adhuc  clausum  in  utero,  vidit  in  baptismo, 
vidit  oculo  carnis  bominem,  vidit  in  spiritu  majesla- 
tem.  Unrie  utritisquc  hujiis  hominis  inlerpretatio- 
ncm,  Hiras  videlicet,  quod  csl  fratrit  mei  vito9  et 
OJoIamites,  quod  sonal  testimonium  in  aqua9  idem 
Joanucs  sub  nnius  senlcntioc  versiculo  coinprehen- 
dit,  drcen? :  c  Ego  vidi,  et  tcstimonhim  perhibut, 
quia  liic  est  Fiiius  Dci.  i  Venienle  ergo  Juda  ad 
ovcs  tondendas,  Thamar  mutat  hahitum,  quia  mutat 
spiriluale  vocubulum.  Thamar  quippc  commutant 
interprclaliir;  nam  dc  Synngoga  fit  Ecclesia. 
Sit  nomen  Domini  benedictum. 


ALEXANDRI  II 

DIPLOMA 

DE  LEGATIONE  S.  PETRI  DAMIANI  IN  GALLIAS. 


907-908  Alexandeb,  tervut  tervorvm  Deit  G.  B  tnum,  ac  si  speciali  nostri  examinis  fuerit  senten- 


Rememiy  R.  Senonenti,  R.  Turonensi,  M.  Bituri- 
centi,  T.  Burdigalensi  archiepitcopit,  talutem  et  apo- 
tiolicam  benediclionem. 

Non  ignoral  saticta  vestra  fraternitas,  dilectis- 
simi,  quod  ex  auctoritate  sedis  apostolicse,  cui  nos 
indignos  clcmentia  divina  pratfccit,  totius  universa- 
Ks  Ecclcsiac  rogendus  ac  disponcndus  nobis  status 
iucumbit.  Qnoniam  igitur,  pluribut  Ecclesiarum  ne- 
goiiit  occupatit(td  vot  ipsi  venirenon  potsumut,  lilem 
vobis  virum  destinnre  cnrnvimut,  quo  niniirum  pott 
not  majorin  Romana  Eccleiia  auctoritat  non  habetur: 
Petrum  vuielicei  Damianma,  Osliensem  episcopum  : 
qui  nimirum  et  noster  eti  vculut  et  apottolica  tedit 
immobile  firmamcntum.  Ilitic  iiaque  viccm  nostram 


tia  promulgatum.  Quapropter  venerahilem  sanciiia- 
tem  veslram  fraterua  charitate  moncinus,  ot  insupcr 
apostolica  vobis  auclorilate  prsecipiinus  ul  taleiu 
tantumque  virum,  tanquam  noslram  personam,  di- 
gna  studeatis  devolione  suscipere,  ejusque  senten* 
tiis  atque  judiciis  propter  B.  Pelri,  apostolorttra 
principis,  rcverentiain  humililer  obeilire.  Quisquit 
cuiin  fastu  stiperbto,  quod  absit!  iuflatus,  illios  jo- 
dicio  coniradictor  vel  advcrsator  exsliteril,  usque  ad 
dignam  salisfaclionem,  nostram  vel  Romame  Eccle- 
shegratiam  non  habebit.  Quia  vero  cum  ad  vos 
Girelmum  misimiis,  adhuc  adventum  pradati  domini 
Petri  nos  impetrare  posse  nullalemis  sperarcmus, 
volumus  ut  siquid  apud  vos  Girelmus  coepit,  ad 


pleno  jure  commisimus,  ut  quidquid  in  illis  pariihus,  C  domini  Peiri  magisterium  vcniat,  et  pcr  cjus  ma- 
Dco  auxiliante,  slalueril,  ila  ralum  teneatur  et  fir-      uum  quidquiJ  agendum  esl  fiat. 

De  h*c  ipsa  sanctissimi  rardinalis  Galliarum  legalione  «  plurn  scirc  dcsideras,  legccjusdem  Opcr.  tom.  f„ 
lih.  vi,  episl.  2,  A  ei  5.  Nobis  insupcr  non  est  visum  omilleiulum  quod  narral  aiionymus  monachiis  Llu- 
niaeciiMs,  B.  Pelri  Damiani  coxlaiieus,  in  trartaiu  Miraculorum  S.  Hugonis  abbalis  Cliiniacensis,  prepe 
fiiient.  Cajetan  —  Narralimieni  ipsam  legaiicmis  hahes  infra,  cum  aiiis  b.  Pclri  Dainiaui  opusculis  nupcr 
ab  cmiiicntissimo  cardinali  Maio  primum  vuigatis.  Edit.  Patrol. 

909  910  De  adrcntu  Petri  Damianu  Ostiensis  Episcopi,  ad  Cluniacensem  ccclcsiam  ;  et 
qualiter  B.  llugo  indiscrcta  rjus  reprehcnsioni  congruo  ct  sufficienti  satisfeccrit  rc~ 
sponso. 

Tempore  quodam  necesse  fuit  sanclo  viro  pro  rj  quc  sic  attritus,  ut  vix  possel  invenUi  roodus  qno 
tuendis  filiis  ad  Ecclesiam  malre.n  rccurrcrc,  et  Bo- 
manx  sedis  palrocinium  advocare.  Qnaproptcr  urbis 
illius  refugiiira  pclens  maguo  labore  el  diflicullale  a 
iatcre  papce  avulsum  Dominum  Petrum,  Osiiensem 
videlic  t  episcopum,  cognomcnlo  Damianuni  obl?- 


ejus  corporis  imbccillitas  foveretur,  ad  equUandi 
onus  grave  utcunque  tolcrandum  ;  el,  au,a  levi  PJe' 
rumque  scandalo  offcndi  polerat,  nccesse  habebat 
srcpe  satisfaciione  placari.  Ad  quam  rem  venerabi- 
lis  Ilngo  ita  se  inclinahat,  ut  ejus  animu"1  Tetorma- 
AA«  ~a  fi..in/TtiiiiiioiA.n    q/«  c!  nliAi.   M-.irtinus  csset. 


S3*  S.  PETRl  DAMIANl  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  III.  —  OPUSCULA  VARIA.  860* 

apostelica  viue  ajqualitatem,  vidissetque  humanila-  A  jejunii,  tentate  prins  nobiscura  pondus  laboris,  vel 

per  oclo  diertim  spaiium,  el  deinceps  ttslimabilis 


tem  ei  disciplinam,  virgaroqtis  et  baculum  contulis- 
set,  coepit  haerere  ac  stupcre,  qualiter  sancti  esse, 
ant  sanctos  tnstitutores  habere  possent,  qui  tantis 
abundarent  bonis  :  et  rursum  quoroodo  nou  sancti 
•sse  possent,  aut  perire,  qui  tam  devote  sustinereut 
tam  grave  pondus  iaboris,  et  custodiam  monastic» 
disciplinoe,  Aliqnando  sane  judicabat  ciborom  co- 
piam,  aliqtiando  mirabatur  hanc  jejunantibus  deease 
gratiam,  quam  ilios  babcre  videbat.  Verumtamen  si 
fleri  posset,  sictit  ipse  dicebat,  nt  utraque  virlus 
obedientke  et  abstinenliae  sociaretur  in  eis;  tum 
pcofecto  nihil  apostolicse  dcfuturum  perfectioni.  Qna 
de  re  conveniens  doronum  abbatem  obsecrabat  ut  a 
sagimine  duabus  saitem  feriis  se  suspendcrent,  qui 


quid  adjiciendum  censere  debeaiis.  Nam  quandiu 
non  gustaveritis  pulmenlum,  nescire  poteritis  quid 
exigat  condiicenlum  salis;  et  si  noii  adhibucrifis 
saitem  minimum  digilum  vestrum,  nequaquain  judi- 
care  de  onere  fraterno  discrele,  ac  digne  valebitis.  > 
Quibus  ille  andilis  sentiens  fascis  hujusmodi  gravi- 
tatem  suis  vir.bus  importabilem ,  cessavit  a  peli- 
tiooe  ingravandi  ponderis,  et  semetipsum  coepit  re- 
percutere,  unde  alios  ferire  voluit,  quia  sagittam  ad 
eos  sine  suo  vulnere  nequivil  difigere,  iutelligens 
magntim  esse  pensum  illud,  ac  dcbere  sufficere  quod 
apprebendere  ipse  non  posset,  qui  in  tanto  videba  - 
tur  slare  virlulum  culmiue.  Erudilus  ilaque,  prxsut 


in  caeteris  tam  perfecti  essent  ut  anachoretis  nihil  ^  ,„^1^  emdilior  rcdiitqnam  venit,  magnumqiie  the- 
deberent.  Cui  vcnerandus  Htigo,  discretionis  cusjos      saurura  fngiendai  inanis  gloriae  el  capessendas  vera 
egregitis  :   c  Si,  inquil,  Paler  charissime,  vullis      humilitas  secum  reportavit. 
nobis  augcre  coronam  mercedis  per  addilamentum 


ACTiL  synodi 

911*912  In  Galliis  cclebrat®  a  B.  Petro  Damiano  cardinnli  episcopo  Ostionsf,  opostolica 

sedis  legato,  Alexandri  Hjussione. 

Synodalis  diffinitio  inter  domnum  Ilugonem  ahbatem  Clunaciensem%  et  domnum  Droconcm 

epiicopum  Matisconensem 


In  nomine  sanctce  et  individuae  Trinitatis.  C 

Temporibus  domni  Aleiandri  papte  tiniverstlis  et 
snmmi  pontiflcis,  necnon  regnantc  Henrici  impera- 
loris  fllio  Henrico,  rcge  vero  Francorum  PhiHjpo, 
an.  ab  Incarn.  Doni.  1063,  novum  quid  Gluniaccnsi 
monasterio  contigit,  quod  ad  posteritatis  memoriani 
scbedulae  duxiinus  adnotare.  Droco  scilicet,  rcve- 
rendissimus  Ecclesix  Matisconensis  episcopus,  do- 
mesticorum  suorum  et  prsecipue  clericorum  suorum 
suasione  pellectus,  et9  ut  ita  fatear,  eis  jugiier  in- 
sufflantiLus  igne  diri  fomitis  iuflammalus,  super 
idem  monasierium  tentabat  jus  potestatis  arripere, 
locumquesibi  dominationis  qiiantuiumcunque  contra 
sedis  nposiolicce  privilegia  vindicare.  Yalialus  plane 
cuneis  milkum,  stipatnsagminibusarroatorum,velut 
predicandi  gratia,  vel  eiiam  judicii  synodalis  obtentu,  D 
ad  B.  Maioli  confessoris  Chrisli.basilicam  usque 
pervenil,  sed  resistentium  sibimet  infraclus  ohsla- 
culo,  inlrare  non  potuit.  Hoc  itaque  tenlabal,  ut 
Jugum  monasterio  novae  usurpationis  induceret,  sic- 
que  postmodum  ex  occasione  quodammodo  super- 
ducta?  litigaret  consuetudinis.  Tunc  Ilugo  venerabi- 
lis  abbas  ejusdem  coenobii,  nimirum  non  modo  reli- 
giosus,  sed  el  cautus  et  prudens,  ut  revera  possessor 
ingentius,  jugura  hoc  degeneris  scrvitulis  cxhorruit, 
et  tanquam  Iepr;e  malae  consuetudinis  noviter  obre- 
pemi  medicameuto  conlradiclionis  occurrit,  caput- 


slrtim  nuntium,eoruin  maxime  qui  sanins  sapiebant, 
corda  pcrcellerel,  el  tantx  religionis  tanquam  cele- 
bris  famse  Iocum,  ne  quanlumlibct  a  iibertalis  suae 
statu  corrucret,  piae  compassionis  studio  formida- 
rent,  inter  caclcros  Petrus  Damianus  Osliensis  epi- 
scopus  se  protinus  oblulil,  seseque  ad  subveniendum 
monasterio,  pcr  lam  longi,  lam  asperi,  tain  dnri 
ilineris  pericula  dcstinavit.  Enimvero  apud  Cabilo- 
nensem  civilatem  ex  aucloritate  aposlolicx  sedis 
syn»dum  congregavil,  nonnulla,  quac  perperam  vl- 
debanlur  esse  consumpla,  canonicae  sanctiouisvigore 
correiit;  quaequc  potuii,  juxta  ecclesiaslicae  disci- 
plinae  regularo,  servanda  constituit,  causamque  Clu- 
niacensis  monasterii,  pro  qua  praeseriim  componenda 
devenerat,  divina  auxilianlc  clementia  optimojudi- 
cialis  calcuii  flne  conclusit.  Nain  in  conspcctu  totius 
sancti  concilii  lectuin  est  monimcnlum  quod  comes 
ille  Willelmus,  primtis  loci  fundalor,  et  oblator, 
instiluit,  ubi  videlicet  proptcr  [corr.  praeter.  Mai.] 
Romantim  ponliflcem,  nullum  jus,  nnllumdominium 
cuicunque  inorlalium,  vel  cuilibel  prorsus  Ecclesto 
dcreliquit.  Lecla  quoqtie  nihilominus  sunl  scdis 
apostolicie  privilegia  de  tuitione,  munitione,  ac  pra> 
fati  monasterii  perpetua  Iibertale  per  succedentium 
sibimet  Romanorum  pontiflcum  vicissiludines  insti- 
tuta.  Iuquisili  sunl  omnes  episcopi,  si  priviiegia  qu:e 
audieranl,  rala  decernerenl;  omnes  uno  ore  concor- 


M  HYMNUS  DE  GLOIUA  PARAMSl.  ftf 

qni  rimiruwDODiiiiuusq^iDcalcrioouiesepiscopi  Apeient*  llatiscensi,   ied  donante  domno  Ostiensi 

episcopo  remanserunl.  Ulico  prseialus  lfatiscensis 


rata  privilcgia  ei  inviolabili  ac  perpetuo  jure  ser 
▼anda  libere  conclis  audienlibus  profitetur.  El  quia 
In  eisdero  privilegiis  boc  inter  caUera  sub  anaibema- 
lis  intentatione  cautum  est,  ne  cuilibet  episcoporum 
liceat  in  pnefali  coenobii  monacbos  excommunica- 
tionis  promulgare  sententiam ;  episcopus  autem  non 
abtoluie  (sic  se  913-914  funditus  excusabat) 
cxcommunicationis  jaculum  intulit,  sed  ita,  ut  per- 
hibehat,  ira  commotus,  ait  :  i  Si  qui  sunt  mei  juris 
iii  ilto  monaslerio,  quos  mihi  liceat  excoromunicare, 
ilios  excommunico.  »  Cum  igitur  in  hac  excommu- 
nicatione  predictum  episcopum,  licet  ignorantem9 
COMra  priviiegia  Romauae  Ecclesiae  quomodolibet 
egisseconvinceret;  ilie  autem  privilegiorum  tenorem 


episcopus  pavimento  prostratus  veniam  petiit,  sesc- 
que  peccasse  coufessus,  septem  dieruin  poeuilentiam 
in  pane  et  aqua  Jejunaturus  accepit.  Posiera  autem 
die,  eodem  sancto  residenle  concilio  ,  clericis  suis 
vesane  ac  procaciter  insistentibus,  idein  episcopus 
petiit  ut  sux  quoque  Ecclesiae  priviiegium  quod  a 
papa  dudum  Agapilo  conslitutum  fuerat,  legcretur. 
ln  quo  nimirum  nibit  penc  prccler  jus  atque  consue- 
tudinem  iiniuscnjusque  Ecclesiae  videbalur  peculia- 
riter  insitum ,  sed  qitod  omnibus  locis  sanclis  com- 
muni  dignoscilur  jnre  concessum:  videlicet  utnevel 
ea  qua?  sui  juris  jam  crant  vel  deinceps  futura 
erant,  quispiam  violentus  invaderet ,  sed  sua  omnia 


ac  seriem  se  legisse  vel  agnovisse  constantissime  B  reclor  Ecclesi3B  in       |f  ac  tranqillnitaU8  ol1o  ^ 


propulsaret;  tandem,  sanclo  decernente  conciiiorad 
bunc  decisiones  fitiem  causa  pcrducta  est,  ut  prae- 
fatus  episcopus  propria  manu  super  sanctis  Evange- 
liis  superposita  juraret,  sicque  sedis  apostolicae  le- 
gato  sanctoque  concilio  salisfaceret. 
Indiculum  sacramenli. 
Audiat,  inqnit  (tcilicet  Matisc.  episcopus) ,  dom- 
nus  Petrtis  Ostiensis  episcopus ,  et  omnis  sancta 
synodus  ,  quia  eo  die  quo  Cluniacuin  commotus 
adveni,  non  in  contemptu  sive  despectu  sedis  apo- 
stolice,  vel  domni  Aiexandri  Romani  pontiQcis  hoc 
egi,  et  privilegiorum  tenorem  ac  seriem,  qnae  modo 
in  noslris  auribus  lecta  sunt,  tunc  ad  liquidum  non 
cognovi,  sic  me  Deus  adjuvet,  et  ista  sancta  Evan- 


deret.  Hoc  itaque  privilegium  omnes  episcopi  in 
tanlo  concilio  sine  causa  leclum  esse  dicentes ,  una- 
nimiter  decreverunt  nihil  hoc  prirjudicare  privilegiis 
roonasterii ,  qux  pridie  coram  omnibus  lecta  fue- 
rant  :  nihil  minucre  de  Iiis  qitre  in  illis  legebantur 
ab  apostolicac  sedis  liberalitate  concessa.  Sic  itaque 
per  synodales  concilium  pcrpelua  monaslerii  Hbcr- 
lale  firmata ,  sanclumque  locum  soli  subjacere  Ro- 
manae  Ecclesiae  communi  snnclorum  episcoporiMn 
dccernenles  scntcnlia ,  mox  intcr  episcopnm  et 
abbatem  omnis  controversia»  qucrcla  sopitur,  omiMS 
animositalis  atque  dissidii  scissura  componitur ,  et 
inler  utromquc  spiritualem  vidciicct  virum  firma 
pax  charitatis  glutino  reformatur.  Haec  igilur  per 


gelia.  Post  eum  quoque  qualuor  Ecclesi»  ejusdem  C  ordincm  brevi  sermone  digessimus  ,  ul  purissim» 
clcrici  in  conspectu  omniuro  accesserunt ,  et  jureju-     re|ationis  rivum  ,  quem  noslris  lemporilms  hausi- 
rando,  quod  ille  juraverat ,  super  eadem  Evangelia     mw%  in  po$tcros  eliam  pcr  verilatis  aiveum  fidcU 
finnaverunt.  Duo  auiem  dc  seplenario  numero  ,  qni     poculo  tTa„sfuiidamiis. 
ad  jurandum  a  sancto  concilio  praefixus  fuerat ,  non 


915-916  HYMNUS  DE  GLORIA  PARADISI 

Petri  Damiani,  cardinalis  Ostiensu,  ex  dictis  beati  Augustini. 


f .  Ad  perennis  vitae  fontem  mens  silivit  arida,  D 

Claustra  carnis  prasto  frangi  clausa  quserit  anima. 

Gliscit,  ambit,  eiuctatur  exsul  frui  patria, 

Dum  pressuris  ac  acrumnis  se  gemit  obnoxiam; 

Quam  amisit  cum  deIiquit,conlempIalur  gloriam. 

Presens  malum  auget  honi  perdiii  memoriam. 
2.  Nam  quis  proinat,  summx  pacis  quanta  sit  fcetilia  r 

Ubi  vivis  margariiis  surgunt  aediGcia. 

Aurpcelsa  micanl  tecla,  radiant  triclinia ; 

Soiis  gemmis  pretiosis  htec  struclura  neclilur. 

Auro  mundo  tanquam  vilro  urbis  via  sternitur  : 

Abesl  iimus,  dcesl  fimus,  lues  nulla  cernitur. 

Hiems  horrens,sestas  torrens  illic  nunquam  saeviunt. 


Pendent  poma  floridorum  non  lapsura  nemorum. 

Non  alternat  luna  vices,  sol,  vel  cursus  sideruro  : 

Agnus  esl  felicis  uvbis  lumen  inocciduum. 

Nox  et  tcmpus  desunt  ei,  diem  fert  continuum. 

Nam  et  sancti  quoque  velut  sol  praeclarus  rutilant, 
.  Posl  triumphum  coronati  mutuo  eonjubilanl, 

Et  prostrati  pognas  hostis  jam  sccuri  numerant; 

Omni  labe  defocati,  carnis  bella  nesciunt. 

Caro  facla  spiritualis.  et  mens  unum  senliunt- 

Pace  multa  perfruenles,  scandala  non  perferaut ; 

Mulabilibus  cxuti,  repelunl  originem, 

Et  prsesentem  veritatis  contemplanlur  speciem, 
.  Hinc  vilalem  vivi  fonlis  haurinnl  dulcedinem* 


sa  ADDIT.  AD  TOM.  III  OPP.  S.   PETRi  DAMIANI.  8U 

Inde  »irent,  vigent,  florenl,  corruptela  corruii ,      A  lnbiantes  semper  edunt,  et  edenics  inbiant. 

917*918  iinmortaliiaiis  vigor.mortis  jns  absor-      7:  Novas  semper  harmonias  yox  meloila  concrepat 

...  .  tbuil*  Et  in  jnbiliim  prolala  mulcent  aures  organa  ; 

Qu.  Seicntem  cuncta  sciunl.  qui  nescirc  nequeum;  Digna  per  qiiem  SUDt  vktore9      ,  danl  pnM01lfa. 

Nam  et  pectons  arcana  pene.rant  alterulrum.  Fe|ix  cceli  (|uai  pr!ESenlem  regcm  cerni,  ailima> 

6.  Dnum  voh.nt,  unum  noluni,  unilas  es.  mentium ;  El  sub  mie  spectal  alta>  orl)is  volw  madlll„m 

Ljce.  cu.q..e  sit  diversuni  pro  labore  nieri.um,  Solem>  lunam  p  cl  gIobosa  Cl|m    ,a|)Ctis  si(icra> 

Chantas  b*c  suum  facU,  quod  amal  in  al.ero :  Cllriste  ipallna  ^^^  llOC  |n  mllll|cipium 

Propr.um  s,c  smgulorum  commune  f.t  omnium.  ,Illr0lluc  rae      t  so|ulmn  „,„,„„  d      |nB 

tb.  corpus,  ilhc  jure  congregai.lur  Aquifae ,  Fac  C0||S0rtcm  donativi  ^^  civium 

Quo  eum  angel.s  ct  sancl.s  recreentur  anim*.  Pr!ebc  ,ires  inexhaust0  |aboranti       ,io 

Uno  pane  v.v„,.t  c.ves  utnusque  patris.  m  qtlietem  ^  prxcinclum  debeas  cinerito  . 

Av.d.  el  semper  p  len.,  quod  .abent  desidcrant.  Teque  merear     liri  sine  fine  io<  Affien> 

INon  salietas  fast.dit,  neque  fames  crucial : 

Finis  tomi  tertii  Operum  B.  Petri  Damiani. 


ADDITIO  AD  TOHDI III OPERUI  S.  FETRI DAIIANI. 


DE  SEQUENTIBUS  OPUSCULIS 

MAI  MONITUM. 

(Scriptorum  veternm  Colleclio  nova  ,  (om.  VI,  prxf.  pag.  xxxin,  et  "pag.  193-244.) 


Operum  S.  Petri  Damiani,  quem  nuper  Leo  XII  P.  M.  inler  snnclae  Ecclesiae  doctores  decreto  sito  re!n- 
lit,  illa  cumulalissima  edilio  esl,  quain  in  qualuor  di^estam  tomos  Conslaniiuus  Cajeianus  monacbus  oiim 
ndornavit,  cl  nuperins  Venetiis  nnnol7i3  recusnm  liabemus.  Alqni  lianc  editio  :cm  cum  ego  ad  codiceg 
Vaiieanosconferrem,  dcprchcndi  nonnulla  partim  S.  docloris  opusenla,  partim  v«  ro  dc  ipso  scripla,  qu» 
BQmmam  Cajetaui  diligetiliam  fugeriiiit.  Sunt  atitem  1.  S.  Petri  Damiani  Jier  Gatticum  in  coaevo  Ferme  co- 
dicc  ab  ejus  S'>dali  et  itineris  socioscriptum  ;  qucm  plane  suspicarcr  Joanncm  esse  inonaclmm,  S.  Petri 
cxlremis  viUc  amiis  individuum  comitem;  sed  quia  iu  Vila  quam  edidil  saucti  viii ,  niillam  itineris  Gallici 
menlioncm  iutulil,  vix  pttto  eiim  tam.fuisse  obliviosum  ut  saltcin  suse  lucubratiouis  non  memiuisset.  Porro 
ejtis  itiiseris  pneierqiistin  quod  in  cditione  Operum  S.  Pelri  memoria  cst,  rci  cerle  a  Cliiuiaccnsi  abbate 
advcrsus  monaslerium  Lemoviccnse  ano  1003  gest:c  (quo  anno  et  Petrus  ivit  in  Galliam  ctde  re  illa  qnse- 
stionem  babtiii)  nan-aiio  exstat  conlemporalis  apud  B.ttuzinm  in  MiseeUaneis,  e.l.  nov.  lom.  I,  p.  123,  ubi 
pauto  iuiquius  a  Cloniaceiisibus  aclum  videlur;  undc  Pelri  Damiani  eluccscit  wquiias,  qui  atlversarios  qui- 
dem  a  vi  inferen  !a  scandalisque  proliibuil;  csctenim  dc  ipso  conlroversiwjure  senlcniiam  ferrc  ampliavit 
(p.  2  .6).  2.  Exjiositio  canonis  nms(u  iu  reginoc  Succi:c  codice  conscrvala  ;  qui  comnieniariiis,  pncter  nomen 
aucloris  bis  inscriplum,  ipsa  sua  diguilale  gcnuinum  se  probal.  3.  Cottectanea  ex  ft'ovo  Testamenlo^  de  S. 
Pelri  scriplis  a!»  ejus  discipulo  deflmila;  quae  nuidem  exstilissc  tnsrripiio  vetus  docebal,  sed  Cajelanus 
diit  qmcstla  non  repertt,  nuaiiquam  ca  duobus  Vaiicamc  bildiolbeca:  codicibus  conlincbaiilur.  4.  Deniqtic 
'n  iisilem  codtcibus  ejnstotof  atiqnot  vcl  (rugmenla  earum.  Ilis  cgo  omnibus  lucem  diutius  baud  invidendam 
putavi.  Triibcmius  cap.  555  iibrum  qtioqnc  Pelii  nostri  De  medilatione  luoilis  ctun  cjus  initio  pensandum 
est.  iu  seric  Opcrum  numeral;  scd  deceptum  csse  Tritbcmium  ut  peculiare  scriplum  putarct,  docuit  mo 
Vaiicanus  codcx  573,  in  quo  a^que  seorsum  scribilur;  ctsi  reapse  niliil  esl  aliud  quam  opusculi  quinqua- 
gesimi  edili  ad  Blancam  coinilissam  capitulum  sextum.  Codex  ileni  Vaticantis  Urbiuas  1&5  Petro  Da- 
miano  inscnbit  sermouem  De  Absntone,  qui  sane  in  cditionibus  Pelri  non  legitur,  ejusque  felus  verissi* 
mus  cn-di  poiest;  scd  tamen  jamdiu  edilus  sub  aliorum  auclotum  nomioibus  exslnl.^cjusquc  Ballerinii  m 
tomo  1  Opertim  S.  Leonis  inter  sermones  ndditos  rationem  babcnt.   C:clcroquin  quod  Casimiriis  Oudinus 


«63 


&  PETRl  DAUIANI  ITEA  GALLICUST. 


8#6 


DE  GALLICA  PROFECTIONE 
DOBim    PETRI    DAMIAXtfl 

ET  EJUS  ULTRAMONTANO  1TINERE  (31). 


PROLOCCS. 

f .  Calholieae  fidei  fnndamcnto  balbuttens  solidata 
rusticilas,  facupdx  sibi  tirbanilatis  quodammodo 
participal  prctnia ,  et  inculli  sermonis  conscriplio , 
luculentae  scriptura  mercedis  sibi  vindicat  partici- 
pium,  quia  ctijus  doctrina  excelsos  Scriptuiarum 
montes  cum  cervis  uequil  ascendere ,  tutum  sibi 
ciun  ericiis  in  buinili  pelra  valet  refugium  praepara- 
re.  Balbtilial  igitur  nostra  ruslicilas,  quandoquidcm 
mihi  non  adcst  facunda  urbanilas,  cl,  si  polito  ser- 
mone  perorare  nequeo,  qualicunque  modo  audeam 
vel  inutire. 

Explicit  protogus. 

2.  Ad  mullorum  ilaque  ajdificationem  credimus 
profuturum,  si  fidis  lilterarum   tradalur  apicibus 


A  mcbnlur  angarits,  nullnm  Deo  sacrificium  Israeli- 
ticus  popnlus  legilur  oblulisse.  Diviuis  namq  ;e 
Moyscs  vocibus  intonabai :  Dimitte,  tnqtiit  Dominus, 
popuium  meitm,  ul  sacrificet  mihi  in  deserto.  Exeat 
igittir  <2e  iEgyplo,  tit  divinx»  servitulis  possit  exlii- 
bere  ininistcrium ;  uulla  enim  conventio  Christi  cum 
Belial,  nnlta  societas  tuci  ad  tencbtas.  Plnraorero, 
verberibns  cnstigatus,  ut  abiret  popultts  acquievit ; 
sed  ti  t  a  suft  polcslatis  dominio  per  intcgrum  tri- 
dnum  separarelur,  cruda  superbia  lumidits  refuta- 
bat,  quia  inimicus  ille,  qui  per  Plinraonem  inteiligi- 
tur,  non  vult  nos  per  inlegrum  tridutnn  ab  eo  sepa- 
rari.  Aut  eniin  operatione,  aut  locutione,  antetiam 
cogitatione ,  lutei  operis  xriificia ,  et  si  uon  igui 
obito.tia ,  scmper   ut   construamus  imperat.    Se>l 


qnalitcr    vir    revercnlissimus    Pelrus   Damianus  ,  B  ^nKlis  liberaior,  ^Egypti  servitute  dcposita,  Pha- 


Oslicnsis  episcopus,  pro  pace  Cluniaccnsis  monastc- 
rii  se  ipsmn  poslposuit,  et  pro  illius  snnctx  congre- 
gationis  quicte  se  morti  ullroneus  tradidil.  Clunia- 
cense  siquidem  monnsterium  ab  ipso  suas  fundationis 
initio,  ita  nativa  ct  secura  liberlale  constal  csse 
liberrimum,  ut,  prater  Romanum  pontificcm ,  nulli 
ecclesiaslicac  vel  sxcutari  personx  dcbeal  esse  sub- 
positum;  divina  seilicct  disponcnlc  clemeniia,  ut 
quo  alictijus  lerrena?  subjcctionis  pondere  lcvigalur, 
eo  divinae  serviluli  pleuius  mancipetur,  et  quo  mun- 
danoe  factioni  non  reperitur  obnoxium  ,  eo  mo- 
nasticx  professionis  pensum  valeat  integrum  cxbi- 
bere.  Ycrc  nobifis  el  ingenun  Cliristi  servitus,  quae 
lerrense  scrviluiis   nullum  palitur  conlubernium ! 


raonis  impei  io  derelicio,  vult  nos  triduo  ab  eo  srpa- 
rari,  ct  in  solitutiiiie  ilh  sibi  sacrificari,  in  qua  p;o- 
pheiarum  iile  exiinius,  qni,  in  regali  aula  posiltis,  et 
ex  poiestaie  Pbaraonis  exutus,  manetis  dicebat : 
Ecce  etongavi  fugiens,  mansi  in  sotitudine* 

3.  Venerabilis  itaqtte  illa  Ctuniacensis  congregft- 
tio,  in  qua  nihil  servitulis  sibi  vindicat  jEgyptus, 
nulltim  de  triduo  Pliarao  sibi  reiinel  dicm,.quantoa 
jugo  tcrrenae  dominalionis  est  libera  ,  tanto  inelius 
vivit  devota.  Sed  antiqtius  ille  totitis  sanctit:.tis 
inimicus,  bujus  loci  snncias  invidens  liber(aii,quem- 
dam  contra  eum  episcopum  suis  slinmlis  iocilavit. 
Droco(32)  siquidcm,  Malisconciisis  ecclcsiae  praestil, 
in  prafuto  venerabili  monastcrio,  iilicila  sibi  potc- 


Quandiu  euim  sub  Pbaraone  luli  el  palearum  ore-  C  stalis  Jus  quoddam  tentabat  arripcre ,  el  indebit» 


(31)  Prodit  hoc  opusculum  ex  anliqno  cortice 
Valicano  4920,  cujus  reccns  quoque  npographum  in 
Olloboniano  codice  944  vidi.  Atictorcm  constat 
fuisse  smcli  viri  socium  in  cxpeditione.  De  boc  ili- 
ncre  suo  loquitur  ipse  Pelrus  Damianus  iu  epist.  ad 
Cluniaceusem  abbalein  llugonem  lib.  vi,  1.  llem 
ep.  4.  Porro  in  edilione  Operum  saucti  viri  per 
Cajetanum,  tom.  1Y,  p.  459  sqq.  lcguntur  ejus  lega- 
tiouis  dociimenla,  Alcxandri  scilicet  II  papx  lillera?, 
dccreium  synodi  Cabilonensis,  el  narraiio  brcvis 
quxdam  rei  Cluniaci  gestae.  Legaliouem  banc  pcr- 
actam  fuisse  anno  1063  con  lat  ex  aclis  synodi.  Se- 


seqiicnti,  quam  ex  alio  et  reccnte  taticano  codice 
edimus. 

CLUNIACI  DESCRIPTIO. 

Cluniactim  in  /Eduis  Gallias  Ccltica?,  id  est  in  Bur- 
gundia,  oppidum  csl,  Matiscone  civitate  mtl!ibus 
passuum  sex,CabiIonc  viginli,  Lugdtmo  viginti  qi  a- 
tuor  distans.  Oppidutn  ipsum  dioeceseos  est  quiUem 
Malisc»nensis,  scd  per  exemplioncm  abbaii  Cluftia- 
censi  (am  in  lemporaliLus  quam  in  spiriiua!ibus 
subcst.  ln  liuc  oppi  !o  Gtilielmus  cognomento  Piu», 
AquitaniaB  dux  ct  Pictavorum   comcs,    cuin  virili 


8»                                    ADDIT.  AD  TOM.  III  OPP.  S.   PETRi  DAMI.VM.  SU 

Inde  »irent,  vigent,  florenl,  corruplela  corruit ,      A  Inhiantes  semper  edunt,  et  edentcs  inbiant. 

917*918  immorialitalis  vigor.morlis  jus  absor-  7;  Novas  semncr  harmonias  vox  meloila  concrepat 

[buil.  £(  m  jobilum  prolala  mulcent  aures  organa  ; 

Qui  scicntem  cuncla  sciunt,  qui  nescire  nequeunt;  .  Digna  per  queni  sunt  victores  regi  danl  prxcaaia. 

Nam  et  pecloris  arcana  penetranl  alterulrum.  pe|ix  c<eli  quas  prccseniem  regcm  cernii  anima, 

6.  Dnum  volunt,  unum  nolunl,  uniias  est  menlium  ;  Ei  sub  ^  speclal  aUf  orbis  volvi  raach,uam, 

Licct  cuiquc  sit  diversum  pro  labore  meritum,  Solem,  lunam ,  et  globosa  cum  planeiis  sidera. 

Chantas  haec  suum  facU,  quod  amal  in  aliero ;  chrisie  (pallIla  bciiaiwun,,  hoc  in  mimicipiui0 

Proprium  sic  singulorum  commune  fil  oroniuin.  ,nlrouue  rae  posl  solulum  niilUare  cingulum  § 

Ubi  corpus,  illic  jure  congreganlur  Ai-uil» ,  Fac  C0I1S()r,em  donatlvi  ^o^  civium. 

Quo  cum  augclis  ct  sanctis  recreentur  anima*.  Prie|)e  vires  inexhausl0  laboraiUi  pra3,io . 

Uno  paae  vivunt  cives  utriusqiie  patriaj.  Ut  quietem  ^  pra!CjncUim  debeas  emer;to  : 

Avidi  et  semper  pleni,  quod  l.abenl  desiderant.  Teque  racrear     Urf  sine  flne          io-  ^^ 
non  satielas  fast.dil,  neque  fames  crucial : 

Finis  tomi  tertii  Operum  B.  Petri  Damiani. 


ADDITIO  AD  TOHDH III OPERUH  S.  PETM  DAHMI. 


DE  SEQUENTIBUS  OPUSCULIS 

MAI  MONITUM. 

(Scriptorum  veterum  Colleclio  nova  ,  lom.  VI,  praf.  pag.  xxxm,  ct  pag.  193-244.) 


Operum  S.  Petrl  Damiani,  quem  nuper  Leo  XII  P.  M.  inter  snncUe  Ecclesia»  doctores  decreto  suo  refn- 
lit,  ill;i  ctimulalissima  edilio  esl,  quain  in  quaiuor  digestam  lomos  Constaniiiius  Cajctanus  monacbus  olim 
ndornavit,  cl  nuperius  Veneliis  anno  4715  recusam  habemus.  Alqui  hnnc  editio.cm  cmn  ego  ad  codices 
Vmiennosconferrcm,  «icprchendi  nonuulln  partitn  S.  doctoris  opusriila,  partiin  \vro  dc  ipso  scripta,  qua 
BUinmam  Cnjetani  diligenliam  fttgcrunt.  Suut  autein  1.  S.  Peiri  Damiaui  Jter  Gallicum  in  coaevo  Ferme  co- 
dicc  ab  cjus  sodali  et  ilineris  socioscripimn  ;  qucm  plane  suspicarer  Joauncin  csse  monaclium,  S.  Petri 
cxtremts  viuu  anuis  iirlividuom  coinilem;  sed  quia  iu  Vita  quam  edidil  saucti  viri ,  nullani  ilineris  Gallici 
menlioncm  inliilit,  vix  pitlo  euin  lam.fuisse  obliviosnni  ut  saltcm  sux  lucubrationis  uon  nietninisset.  Porro 
ejus  itineris  praterquam  quod  in  cditione  Operum  S.  Pelri  mcmoria  est,  rci  cerle  a  Cluuiaccnsi  abbate 
adversus  monasleriiim  Lemovicciise  ano  1003  gesl:c  (quo  anno  cl  Petrus  ivii  in  Galliam  etdc  re  illa  quae- 
stionem  baimii)  narratio  exslal  conlemporalis  apud  B.iUiziiim  in  Miscellaueis  e;l.  nov.  toui.  I,  p.  123,  nbi 
pauro  iuiqiiius  a  CUntincensibus  actum  videlur;  undc  Pelri  Damiani  elucescit  jcqiiitas,  qui  adversarios  qui- 
dein  a  vi  inferenila  scamlalisque  probibuil;  cscieriim  de  ipso  conlroversiasjure  sentcniiaui  ferrc  ampliavit 
(p.  2  6).  2.  Expositio  canonis  missaj  iu  regiiuc  Suecirc  cortice  conservnla  ;  qui  commenlarius,  pnctcr  nomen 
aucioris  bis  iuscripltim,  ipsa  sua  dignilate  gcnuiiium  se  probnt.  3.  Cotieclanea  ex  Novo  TesUtmenlo,  de  S. 
Pelri  scriplis  ab  cjus  discipulo  deflirala;  qmc  nuidem  cxstilisse  inscriptio  vettis  docebnl,  sed  Cajetanus 
ditt  qun?.sita  non  rcperit,  quaitquam  ca  duobus  Vaiicansc  bildiotbec;c  colicibus  contincbantur.  4.  Deniqnc 
*n  iisdem  codicibus  epistola*  aliquot  vcl  fragmenia  earum.  Ilis  cgo  omnibus  liicem  diutitis  baud  invidendnm 
pulavi.  Tritbemius  cap.  55;>  libruin  quoque  Petri  nostri  De  medilalioue  mortis  cum  cjtis  iuilio  pettsaudum 
est%  in  seric  Opcrmn  numerat;  scd  deceptum  csse  Triihcmium  ut  peculiare  scriplum  pularct,  docujt  ina 
Valicnnus  coiles  573,  in  quo  ;cque  seorsum  scribilur;  clsi  reapse  nibil  est  aliud  qnnm  opusculi  quinqua- 
gesimi  editi  ad  Blaucam  comilissam  capitulum  scxtum.  Code\  item  Valicaims  Urbiuas  165  Pctro  Da- 
iniatio  inscribit  scrnioiteui  De  Ab&alone,  qui  sane  iu  cditionibtis  Pelri  non  legitur,  ejns<|iie  fetus  verissi- 
mits  credi  poiest;  scd  tamcn  jamdiu  editus  sub  aliorum  auclotum  nomioibus  exslat^cjusquc  Ballerinii  in 
totno  1  Operum  S.  Lconis  inler  sermoues  ndditos  rationeui  babent.  Cx(cro(|iiin  quod  Casimirus  Oudinus 
in  Commeiilario  suo  Dc  scriptoribus  eccl.  lom.  II,  ubi  de  nosiro  disseril,  Cajeiani  editoris  (idem  sm*pe- 
dnm  habcl,  quasi  is  tnulto  plura  S.  Petro  Damiauo  scripia  atiribueril  qnam  vcritas  fortasse  oalitur,   et 


tft 


S.  PETftl  DA31IANI  ITER  «ALLlCUSf. 


M6 


DE  GALLICA  PROFECTIONE 
DOMNI    PETRI    DAMIANI 

ET  EJCS  ULTRAMONTANO  1TINERE  (31). 


PROLOGUS. 

1.  Calholicae  fidei  fundamcnto  balbuticns  solidata 
rusticitas,  facundx  sibi  urbanitatis  quodammodo 
parlicipat  prcciuia,  et  iucuhi  sermonis  conscriplio, 
luculenlse  scriplurae  mercedis  sibi  vindicat  partici- 
pium,quia  cujus  doctrina  excelsos  Scripturarum 
monles  cum  cervis  uequil  ascendere ,  lutum  sibi 
cum  ericiis  in  liumiii  peira  valet  refugium  prsepara- 
re.  Balbtitial  igilur  nostra  rusticilas,  quandoquidcm 
mihi  non  adest  facunda  urbanitas,  ct,  si  polito  ser- 
mone  perorare  nequeo,  qualicunque  modo  audeam 

vel  mutire. 

Explicit  prologns. 

2.  Ad  mullorum  itaque  aedificationem  credimus 
profuturum,  si  fidis  liltcrarum  tradatur  apicibus 
qualitor  vlr  reverenlissimus  Pelrus  Damianus , 
Oslieusis  episcopus,  pro  pace  Cluniacensis  inouuslc- 
rii  se  ipsuin  postposuit,  et  pro  illius  sanctx  congre- 
gntionis  quiete  se  morli  ullroneiis  tradidit.  Clunia- 
cense  siquidem  monaslerium  ab  ipso  sttoe  fundalionis 
inilio,  ita  nativa  et  secura  liberlate  constal  csse 
liberrimum,  ut,  prccter  Romanum  ponlificcm,  ntilli 
ecclesiasticae  vel  sxculari  personx  dcbeat  essc  sub- 
postluin;  divina  sciiicct  disponcntc  clementia,  tit 
quo  alicujus  terreua?  stibjeclionis  pondere  levigalur, 
eo  divinae  serviluli  plenius  mancipetur,  el  qtio  mtin- 
dana»  factioni  non  rcpcriltir  obnoxium  ,  eo  nio- 
nasticae  profcssionis  penstim  valeat  inlegrum  exbi- 
bere.  Ycrenobifisel  ingcnua  Christi  servitus,  quas 
lerrense  servitulis  nullum  palitur  conlubernium ! 
Quandiu  euim  sub  Pbaraone  iuli  el  palearum  nre- 

(31)  Prodit  hoc  opnsculum  ex  anliqno  coctice 
Valicano  4920,  cujus  receus  quoquc  apographum  in 
Olloboniano  codice  944  viiti.  Auclorem  constat 
fuisse  s<ncli  viri  socinm  in  cxpeditione.  De  boc  iti- 
ncre  suo  loquitur  ipse  Pelrus  Damianus  in  epist.  ad 
Cluniacenseui  abhalem  Uugonem  lib.  vi,  1.  llem 
ep.  4.  Porro  in  edilione  Operuin  snncti  viri  per 
Cajetanum,  lom.  IV,  p.  459  sqq.  Icguntur  ejtis  lega- 
tiouis  documcnla,  Alexandri  sciiicet  U  papse  littera?, 
decretum  synodi  Cabilonensis,  ct  narratio  brcvis 
quiedam  rei  Cluniaci  gestae.  Legaiionem  banc  pcr- 
actam  fuisse  anno  1063  con-tat  ex  aclis  synodi.  Se- 


j^  mebatur  angariis,  nullura  Deo  sacrificium  Israeli- 
ticus  popnlus  legitur  obtulisse.  Divinis  namq  :e 
Moyses  vocibtis  iulonabal :  Dimitte,  inqtiit  Dominus, 
popuium  menrn,  ut  sacrificet  mihi  in  deserto.  Excat 
igiltir  <!e  jCgynlo,  tit  divina;  servitutis  possit  exhi- 
bcre  minislcrinm;  nulla  enim  conveutio  Christi  cum 
Belial,  nulla  societas  tuci  ad  tencbras.  Pluraorero, 
verberibus  castigatus,  ut  abirel  popultis  acquievit ; 
sed  ii l  a  su&  polestalis  dominio  per  ititcgrum  tri- 
diium  separatetur,  cruda  supcrbia  tumidus  refuta- 
bat,  quia  inimicus  ilie,  qui  per  Pliaraouem  inteiligt- 
tur,  non  vult  nos  per  integrum  tridutim  ab  eo  sepa- 
rari.  Aul  enim  operalione,  aul  locutione,  aut  etiam 
cogitatione ,  lutei  opcris  aedificia ,  et  si  uon  igni 
obnoftia ,  scmper   ut   construamtis  imperat.    SeJ 

jj  Israelis  liberalor,  jEgypti  servitute  dcposita ,  Plsa- 
raouis  imperio  derelicto,  vult  nos  tridtio  ab  eo  srpa* 
rari,  ct  in  solituiiine  ilta  sibi  sacrificari,  in  qua  pio- 
plietarum  iiie  exiiuius,  qni,  in  regaii  aula  positus,  ct 
ex  potcstaie  Pbaraonis  exuius,  manens  dicebat : 
Ecce  elomjavi  fngiens,  mansi  in  sotitudine* 

3.  Venerabilis  ilaque  iila  Cluniacensis  congrega- 
lio,  in  qua  niliil  servilulis  sibi  vindical  JSgypuis, 
nuiliim  de  triduo  Pharuo  sibi  reliuet  diem,.quanloa 
jiigo  tcrrense  dominationis  est  Jibcra ,  tanto  melius 
vivit  devola.  Sed  antiquus  ille  totius  s?nclit:;tis 
inimicus,  hiijus  loci  sanciac  invidens  libertali,quem- 
dam  conlra  eum  episcopum  stiis  slimulis  iocilavit. 
Droco(32)  siquidcm,  Matisconeusis  eccksiac  prsesul, 
in  prxfalovenerabili  monasterio,  illicilai  sibi  pote- 

C  slalis  Jus  quoddam  tenlabat  arripcre ,  et  indcbiu» 

sequenti,  quam  ex  alio  et  recente  f  aticano  codicc 
ediuius. 

CLUMACI  DESCRIPTIO. 

Cluniactim  in  jEduis  Galliae  Ccltica?,  id  est  in  Bur- 
gundia,  oppidum  csl,  Matiscone  civitute  miliiijus 
passuum  sex,Cabilonc  viginti,  Lugdtnio  viginti  qi  a- 
ttior  distans.  Oppidutn  ipsum  dioeceseos  esl  quidem 
Maiisc>mensis,  scd  per  excmptioncm  abbati  Clufiia- 
ccnsi  tam  in  leniporalilus  quam  in  spiriiuaSibus 
subcst.  ln  buc  oppito  Gttiietinus  cognoiuento  Piu», 
Aquitaniae  dux  et  Pictavorum  comes,    cum  virili 


m  ADDIT.  AD  TOM.  III  OPP. 

aibi  censurae  ferutam  topcr  ejusdem  loci  monachos  A 
inoderari.  Ad  tantam  ilaque  furoris  audaciam  epi- 
scopus  illc  devenil,  ul,  armata  maiiu  miutum  consli- 
patus,  quasi  •  teinerarius  invasor,  ad  monaslerium 
usque  pcrvenisset ,  anliquam  hujus  loci  libertatem 
superbo  pede  conculcans,  et,  apostolicae  sedis  privi- 
legia  pro  nihilo  ducens,  ecclesiaro  S.  Maioli  qctae 
coutigua  est  monasterio  et  piures  ipsius  monasterii 
monachos  inconsullo  anathemate  praegravavit. 

4.  Tunc  venerabilis  Hugo,  ejusdem  monasterii  pa- 
ter  (33) ,  hujus  prxsumptionis  novitate  non  potuit 
non  dolere ;  pasiorali  siquidem  iniuens  providcntia 
et  a  suae  nobilitatis  statu  locum  non  parum  deflcere, 
ei  tolius  congregationis  animos  insolito  moerore  tur- 
bari ;  sed  ne  hujus  pravitatis  lepra  quasi  pro  con- 
ftueludine,  velut  importunus  cancer  inscrperel,  el  B 
tantae  sanclitatis  locus  degeneris  consueiudinis  post- 
moduin  laboraret  infamia,  monasticae  discipiinae  se 
munivit  consilio ,  quo  et  ab  hujus  rooiestuc  noviiate 
monasterium  nobiiiter  defensavit,  et  ssecularis  po- 
teniiae  vindicta  ejus  sanctitatem  non  offuscavit.  Vir 
itaque  ille ,  qui  non  solum  religione  sed  et  pastorali 
prudentia  incedit  vaide  munitus ,  cujus  etiam  ange- 
lica  facies  inlerioris  hominis  indicat  sanclilatem, 
in  prxfatae  leropestaiis  turbine  constitulns ,  aposto- 
lieae  sedis  decrevit  adire  concilium  ;  et  i;l  ei  hujus 
perturbalionis  gurgite  ad  quietae  slationis  portum 
perveniret  incolumis,  solam  sancti  Petri  festinavit 
intrare  naviculam.  Tunc  coram  sancto  concilio, 
prout  erat  facundus  orator,  flda  et  honesla  procla- 
matione,  ita  suae  incommoditatis  querelam  deposiiit  C 
et  islius  ucgotii  causam,  prout  eveneral,  peroravii, 
ut  ad  misericordiam  et  auxilium  corda  audientium 
provocaret.  Omnes  nempe  qui  hnjus  loci  sanctita-  * 
tero  vel  visu  proprio  vel  fama  nuiitiaute  cognove- 
raut  ex  tam  sinistro  rumore  turbabantur,  et  no- 
vam  i.iius  episcopi  factionem  publice  detestabantur. 
Et  ne  tanue  sanctilatis  tanlaeque  libcrtatis  locus  a 
ftuae  libertatis  tramite  vei  parum  deiiceret,  piae  com- 
passiouis  intuitii  coepenint  singuii  cogitare  qua  ra- 
tione,  quove  modo,  sancto  loco  potuissel  consuli, 


S.  PETRI  DAMIANI.  SftS 

et  huic  mate  consuetudinis  vitio  valeret  obviari. 
Nullus  tamen  eorum  qtios  dictante  justitia  aucto- 
rilas  commendabat ,  et  quibus  hujus  causae  decisio 
canonice  competebat,  tam  longi  itineris,  lam  labo- 
riosae  profectionis  laborem  profitebatur  se  velie  suft- 
cipere. 

5.  Tunc  venerabilis  Pelrus  Damianus  Osliensis 
episcopus,  cui,  pro  suae  sanctitatis  revereutia,  et 
affecta  sui  corporis  debilitate ,  et  reverenda  suorum 
tcmporum  maturitate,  nec  papa  nec  episcoporum 
vel  cardinalium  quilibet  non  dicam  pn&cipere ,  sed 
etiam  suggerere  praesumebal,  inter  caeleros  se  pro- 
tiuus  oblulit,  atquc  in  die  bcili  pro  domo  Israel  ex 
adverso  se  militaturus  opposuit.  Hoc  siquidem  di- 
vina  providentia  credimus  procuratum.  Nam,  sicut 
postmodum  ipsius  rei  evenlus  docuil,  nullus  praeler 
summae  sedis  episcopum ,  istius  causae  negotium  ad 
coiupetentem  potnissel  flnem  perduccre ,  nisi  illios 
sanclitatis  prudentia  et  ejus  facunda  el  incompara- 
bilis  inlerveniret  eloqueutia ;  quem  quidem  nun  lan- 
lum  pro  apostolicse  scdis  reverentia  quantum  pro  ejus 
sanctilalis  reverenda  prasentia  lota  Galiia  venera- 
batur.  Vir  ilaque  isle  mirandus  et  imitandus  sponte 
tunc  gravis  obcdientiae  pondus  subiit ,  qui  quondam 
celebris  obedientias  muuus  invitus  suscepit.  Ad  epi- 
scopalis  namque  culminis  dignitalctn  vocalus,  excu- 
saliones  praelcndil  plurimas ,  se  indignum ,  moribus 
inomatum,  virlutibus  vacuum  alque  huic  oflicio 
imparem  se  esse  clamitabal ;  ad  Gallicae  vcro  pro- 
feclionis  laborem ,  nuila  excusatione  praemissa ,  nou 
vocatus  accessit.  Yerae  quidem  obedientiae  isla  sunt 
documeuta  saiubria  ,  ut  et  diguitatis  obedietitiam 
inviius  aliquis  subeat,  el  vilis  obedienliae  pondus 
libens  suscipiat.  Islius  namque  viri  discrela  obc- 
dicnlia  duorum  coeleslis  curiac  milituin  facla  pro- 
cul  dubio  imilatur.  Moyses  quippe  ut  Israeliiuo 
praeessct  populo  est  jussits  a  Domino ;  Paulus  vero 
ut  Hierosolymam  pergerel  diviuilus  est  adinonittis* 
Uli  ul  dignitatis  houorein  susciperet  imperaiur ; 
isle  ut  adversitatis  sarcinam  acciperct  admonelur. 
Sed  ilie ,  cui  diguitas  imponebatur,  facuudse  loqua- 


iisdem  fere  temporibns ,  quibus  Cisterciensis  ordo 
iniiium  habuit,  mulla  monasleria  et  prioratus  suaj 
professiouis  divi  Beuedicti  in  ineliorem  vivendi  for- 
inam  redigens,  Cluniacetisi  monasterio  addixit,  Clu- 
niacensemque  ordinem  nominari  voluit ,  muliisque 
el  admirandis  ornamentis  et  plus  quam  cpiscopali- 
bus  abbatem  Ciuuiaceusem  insignivit.  Naiu  et 
chrisina  consecral,  et  baplismum  ordinesque  sacros 
ouinibus  in  sua  dilione  et  ordiue  constitutis  confert, 
regiuiui  anie  se  premitlit,  poiiiilicis  instar,  iiiuitis 
episcopalibus  miiris  hiuc  mde  vailaUnu,  pailium 
etiam  roore  inetropolitanoruin  geslat,  et  pilcuui  ut 


runt  se  habuisse  ponliflces,  Gregorium  VII ,  Yiclo- 
rcin  III,  Urbamim  II,  et  Pascjialein  II,  qui  eliaiti  in 
eo  xnonasterio  sepullus  est.  Protulit  idein  monaste- 
riuni  et  alios  viros  cum  iittcris  lum  vitae  sanctitate 
D  cUru,  iuter  quos  Petrum  et  Renerium  abbates , 
quorum  de  llicologia  pracclara  scripta  exstanl ,  et 
i|*ori:m  corpora  mullis  coruscant  miraculis.  Habet 
Cluuiacensis  abbas  in  temporalibus  piurima  elditis- 
sima  oppiJa  siiii  sul*!ita,  et  barones  innumeros  vas- 
sallos,  qui  ipsius  mandatis  parenl;  csique  Maiisco- 
iiis  civiuiis  comes  et  baro;  in  spiritualibus  vero  16 
monasteria,  quoruirtabhalesmitramgeslant,  incre- 


849 


S.  PfcTRl  DAMIANI  ITEH  GALLICUM. 


m 


ciiatis  occasione  praemissa,  et  iinpeditioris  liiiguae  A  <P«i  *«<>  M«H  famulo  slc  promisit :  Ego  ante  te  ibo\ 


allegatione  deposila ,  lauti  regiuiiuis  gloriam  fugieus 
expavK ;  iste,  cui  taoti  laboris  poudus  praecipieha* 
lur,  uoo  solum  non  respuit,  sed  etiam  quid  sibi 
llierosolymis  eveniret,  per  propheiam  Agabum  re- 
cognoscens ,  meniis  purilaie  confisus,  ita  gaudens 
dicebat :  Ego  auiem  uon  $otum  aiiigari ,  $ed  etiam 
mori  paratus  $um  pro  nomin$  Chrisii ;  non  enim 
facio  pretiosiorem  animam  meam  quam  me.  Ecce, 
vir  isle  iu  episcopaius  fugiendo  culmine  novus  Moy- 
tcs  nobts  declaralur;  in  votivo  vero  lubore  longi 
itineris,  alier,  doctor  gentium,  Pauius  Ecdesiae 
repnesentatur. 

DE  RfCOKPTIOflE  ITINERIS. 

6.  Interea  sanclae  peregrinationis  iabor  incipilur, 


et  gloriosos  terrat  hnmiHabo.  Ipsa  eiiam  Joviana  Jam 
dicla  et  saepe  dicenda  perlcula,  quae  vix  unquant 
constat  fuisse  pervia ,  qu«e  eiiam  inoriis  ruinanft 
transeunlibus  seiuper  minantur,  millius,  ut  dicitur» 
Marrouis  \57)  subveclus  aitxilio,  nou  pedetenttmt 
ul  mos  est  iliius  iiiuens,  pciTCxisse,  sed  pothift 
vidimus  cucurrisse.  Sed  qualiter  vir  isie  in  tam 
duro  itinere  sese  habucrit  uiilliinum  esset,  si  ejaj 
pace  potuissel  fieri,  quaedara  de  cjus  continenlia 
scribere,  pro  illorum  saltemasdiflcaiione  qui,  arre^ 
pu  occasione  alicujus  ilineris,  sutuia  silenlii  jur* 
confringuni,  cousueli  jejuuii  regulam  deserunt, 
psalmodiae  quoque  et  totius  pene  monasticae  disct- 
plinae  censurani  quasi  licenter  confundunt.  Sed  quia 


et  via  duri  itineris  festinatur;  et  quia  charius  non  B  «j««  sancliutisoffensain  incurrere  timeo,  meliu*  esl 


q*<e$ua  sunt  qucerit,  $ed  qumJe$u  Christiy  inonasie- 
ria  noviter  ab  eo  planuu  irrigatori  Christo  coin- 
mitteus ,  et  omnes  ereinos  quas  vel  fecerat  vel  suo 
patrocinio  gubcrnabat,  deserens,  monachorum  quo- 
que  aginina  quae  ipse  ad  ingenuain  Cbristi  servi- 
tutem  adduxerat,  dereiinquens,  ullraiuomanuin  iler 
Iribus  taiuum  discipulis  cotnilanlibus  feslinus  arri- 
puit.  Et  quia  fortU  e$t  ut  mor$  dilectio,  uon  eum 
Jovianae  Alpes,  non  Joviana  pericula  lerruerunt, 
non  etiaui  terrarum  invia,  non  mulu  et  raoi  tifera 
praocipitia,  non  insuper  cycnei  capitis  aspecius,  non 
dehile  et  iiucilenluin  corpus,  non  euin  grandaevae 
aeuectulis  pondus  ab  iiinere  rcmeveruiit.  Cadalot- 
eum  etiam  parvi  pendit  furorcm,  qui  veluli  orbala 
tigris  ejus  sanguinem  anxie  silicbat;  coutra  quein  C 
Cadaloum,  Parmensein  scilicet  episcopum,  qui  tuncv 
papae  nomen  et  ejus  insigtiia  aduller  usurpabat,  li- 
brum  pracsiil  iste  conacripserat,  in  quo  deridendam 
ejus  vesaniam,  ct  suain  nefandam  apostasiam  Scri- 
pturarum  lestimoniis  condemnavit.  Ipsius  quoque 
perversi  nominis  intcrpreutionem,  et  quid  in  hujus 
praesumptionis  exitu  laiilabal,  iu  prophelico  prom- 
psil  elogio  (54),  quod  divina  inspiralione  credimus 
conscripsisse,  quia  quod  scripserat,  postmodum  vi- 
dimus  evenisse  (55).  Inter  caelera  quoquc  quae  de 
illius  canina  rabie  luculento  sermone  descripserat, 
eximiae  profundiutis  ct  mirac  pulchritudinis  versus 
ipae  composuit;  quos  ob  istius  laudcm  ct  illius  igno- 
miniam  hic  exarare  studuimus  (56). 


suae  luceruae  lumcii  adbuc  sub  silentio  legere,  quam 
ejus  indignaiiotie  super  candelabrum  ponere.  Sed 
obedtre  oporiet  Deo  magis  quam  hominibue,  et  ejus 
offensam  tuagis  quam  alicujus  mortalis  conveuit 
perhorrescere.  Yeritatis  euim  ore  ila  jubetur :  Lu~ 
ceat  lux  vestra  coram  hominibus9  ut  videant  vestru 
bona  operat  et  glorificent  Pairem  ve$trum  qui »«  casUi 
e$t.  Quaedam  ergo  illius,  quasi  communia  et  miniine 
abscondi  debenlia,|iu  succiucte  scribamus  quatenus 
nullius  ruinoris  naevo,  nullitis  laudis  macula,  ejus 
sanctitas  offusceiur,  et  audientiuin  pia  devotio  me- 
lioretur,  et  Chrislus  per  eum  gloriticetur. 

QCJALITER    DOHNUS    PETRUS    SE    HABUEftlT  IX    CALLICO 
1T1XE&E. 

8.  In  ipso  namque  aestivo  tempore,  quo  dies  plus 
solito  protelautur  el  gulosis  uKwiachis  quasi  sioe 
tcrmino  esse  videniur,  ila  suae  operaiionis  ordinem 
retinebat,  ut  nec  psahnodiae  vel  vigiliarum  consue- 
tudine:u  praeierinitteret,  nec  jejtin  orum  vel  siletitii 
ccn&tiram  postponerei.  Qualiier  aulem  nos  qui  suo 
lateri  jugiter  adhaeseramus,  in  suo  jejunio,  ul  puU- 
batur,  decepit,  non  possum,  quia  nec  debeo,  rcticcre, 
Apud  Gallos  namque  isla  uuiversalis  vigel  consue* 
ludo  ut  vinaria  vascula  inlrinsccus  prius  pice  per- 
fundant,  et  servanda  vina  sic  in  ea  po^lmoduin  rc- 
condant ;  quae  illius  terrae  indigenae  quasi  quodam 
pigmenlo  dicuut  esse  condita,  sed  advenlanles  plu- 
riini  nauseantes  re*puunlquasi  pice  corrupta.  Nobis 
bujusmodi  vinum  pruritus  gulae  citius  comraendavit; 


7.  His  igitur  verborum  telis  ille  vulneralus,  imo  D  iWc  vero  fideli,  ut  putabamus,  deceptione  iu  exhor- 

ruit  ul  nec  eliam  convivio,  in  quo  aderat,  interesse 
voiuerit.  Sic  per  toUm  Galliam  districii  jejuni:  te- 
nuil  censurain,  quia  nequaquam  precibus  impetrar* 
poiuinms  ut  vcl  parvam  ipse  hujus  vini  sumeret  sor- 
biiiunculam.  Aqua  vero  iliius  patriae  vix  alkubi  ud 
bibeiidum  habilis  invenilur.  Pisces  quoque  ei  accu^ 
ratos  cibos  occasione  qualibet  peniius  respuebaL  &;* 


Scripturarum  aggeribus  vivus  humntus,  compiu, 
diverlicula,  itineri  quaeque  pervia,  per  suos satelliies 
observabat,  quatenus  vel  eum  occiderent,  vel  suis 
oblutibus  vivum  repraesenUrent.  Sed  iile  prudcns, 
quasi  teo  confidens,  itineris  diversa  pericula,  et 
illius  lurtivas  insidias,  sanctae  superbiae  pede  parvi 
pendens  calcavit.  Nimirum  illius  fultus  erat  auxilio, 


(54)  In  opusculo  inscripto  disceptatio  synodalis,      aeerbissima  Petri  in  Cadaloum  passim  in  eju$  act+i- 


... .  i-^j-, 


S7I 


ADDIT.  AD  TOM.  III  OPP.  S.  PETRl  DAMIANI. 


K72 


flmdemetaestivi  calorisftrdorcmsustinebatperdiem,  A  Dominus  ait :  Nemo  accendit  tueernam  ei  ponii  eam 


et  vigiliantm  per  noclem  non  descrebal  laborem. 
Sed  non  sine  admiratione  inlueri  valeo,  cum  vir 
fete  ad  synodale  militaturus  properabat  pralium,  et 
pro  erepiione  inuhorum  solus  pugnatunis  accesserat, 
ntvires  sibi  serosublrabcbat;  et  ut  prx»d'.cationis 
stbi  tribucret  copiam,  continua  macerabat  eorpus 
inedia,  et  ne  atictijus  reprebcnsioniH  notarctur  ma- 
$eia,prius  insuae  operalionis  pagina  Icgeral  quaiaiu* 
nielius  quia  duplicius  prad:cabat.  Castigabat,  ut  Apo- 
stokis,  corpus  servituti  subdendo,  ne  forle  ipse  ali.s 
pradicans  inveniretur  reprobus. 

9.  Comparetur  nunc  islius  viri  saucta  uiilitia  iilius 
▼ictoria?  pugnaeque,  qure  sub  Gedeon  fuisse  descri- 
bitur.  Gedeon  conlra  Madianitas  dimicasse  legitur, 
aedmilitcs,  quos  aquam  flnmitiis  hausisse  Acxisge- 
fiibus  conspcxil,  a  bcllorum  procinctu  protinus  re* 
movil;  quos  vero  recto  genu  aquam  bibere  vidcr.t, 
secura  ad  praeliuin  insoiilis  armis  muniens  duxit. 
Nam,  ut  illic  dicilur,  non  consucla  bcllicae  artls 
munitione  eoe  armavit,  scd  in  dcxlera  tubas,  in  si- 
nislra  contra  bostium  muliiludinem  lagenam  tcnue- 
runt;  et  sic,Dciomnipoteiuis  disposilione,  hisarmo- 
rum  generibus  hosles  Jerriti  ad  fugae  pairocinium  se 
proiinus  converteniot.  Sic  vir  iste  ltelUctis  et  sub 
ecclesuistico  camptdoctorc  nuiriius,  sub  duce  sue 
Jesu  pergens  ad  praiium,  aquain  flumiui»  flcxo  po- 
plite  minime  fcimpsit,  quia  doctrinam  sapienliajf 
quam  de  Scripturarum  fluvio  sitibundo  pectore  mi- 
rabiliter  hausil,  rccla  ejus  operatio  nobilitavit.  lllo- 
ruta  enim  miiitum  consortium  miles  isle  jam  spre- 
Teral,  quibus  Paukis  dicebat  :  DissohUas  manus  ei 
fenua  debilia  roborate.  ftunquam  enim  debililate 
operum  spirilualis  hausit  flueuta  doctriux.  Dexleram 
vero  suam  tuba,  sinislram  aulcm  lagena  muiiivit, 
quia  pradicalionis  officium,  quae  pcr  lubam  inlelli» 
gitur,fervidus  exercebat;  corporis  vero  fragiliiatem, 
quse  iu  lageua  significatur,  quasi  pro  nihilo  ducens, 
parvi  pendebat,  ln  dexlera  igitur  tubain,  in  siuislra 
ferebat  lagcitam,  quia  si.1islra3vil.-e  prospcriiatetn 
respuens  ad  dextera  vitx  gaudia  medullitus  anhela- 
bat.  Unde  et  huic  bene  congruere  ccrnilur  quod 
electorum  voce  dicitur  :  Latva  ejus  sub  cupiie  meo9 
ti  dexiera  illius  amplexabilur  me;  quia  prosperita- 
tem  laevne,  quac  in  prascnti  vita  suhais'.it,  mentis 
intcntione  caicabat;  totumse  in  gremio  a?teni£  bea- 
tiludinis,  qnae  per  dextcram  accipilur,  collocabat. 
Erat  igilur,  ut  Salomon  dicit  :  Longkudo  dierum  in 
dextera  ejus,  iu  sinistra  vero  iltius  divitue  et  gloria. 
Inccdebat  ergo  miles  iste  talitcr  armatus  :  erat  in 
dexiera  ejus,  ut  dicilur,  ignea  lex;  erat  canorus  et 


sub  modio,  sed  super  candelabrum.  Non  enim  pro 
temporali  coinmodo  lumen  pradicaiiouis  estdtse- 
rendura,  sed  super  candclabrum  potius  poncndum, 
quatenus  semper  supra  curam  corporis  vigeat  gratta 
pncdicationis. 

10.  Iiis  igitur  virtutum  telis  vir  iste  vallalos,  nhi- 
cunque  sc  occasio  prjehueral,  divini  verbi  sernen 
spargebat,  et  virtulum  arborcs  in  terra  hiimani  c:>r- 
d.s  planlubat,  quas  postmodum  fecundis  exhortalio- 
nibus  iri  igabat.  Qiiandocunque  episcopus,  abbas  aut 
alicujus  conditiouis  hnmo,  deLitx  reverenlia?  causa 
ad  eum  cunfluebat,  sempcr  siwc  sapientise  recedebat 
sale  conditus ,  sanctae  pradicaiiouis  nie.Ucamiiie 
folus,  fraicrua  admcnitione  delini;u>,  alquc  in  om- 

jj  nibus  ita  mcliorams  quod  vaide  aulea  non  vcnisse 
trisiabatur.  Sic  quidem  fecundo  iabore  iiiueiis,  qui 
ad  uuius  monaslerii  salutcm  feividus  anhMala!, 
multorum  inflrmitatibus  obiter  providebu.t.  In  boc 
nempe  summum  niagistrum  nobiljs  discipulus  imita- 
Jbaiur.  Salvator  quippe  munJi  pro  archisynagogi  fi- 
line  resusciialione  pergcbal,  scd  iu  ipso  ili;:crc  a 
fluxus  Aanguinc  quandam  femkain  suse  vesiis  metii* 
camiue  libcravil;  et  <!uin  sui  corporis  prasenlia  il- 
la.m  su^ciiare  digua:us  cs?t  priys  istam  soia  iimbria 
libcra/e  voluit. 

M   DOMNO  ADAALDO  BREIIETENSI  ADBATS* 

11.  Atllunrcbat  prseterea  nostro  comitalui  quidam 
vcuerabilis  abbas,  Adraldus  nomine  (58),  qui  quon- 
dam  sanclae  vcstis  habitum  Cluniaco  sumpserat  mo- 

C  naslerio,  et  cujiisdaui  ejus  monailerii  ,  Paterniaci 
noiiiiue  ,  priorutum  aliquantum  rexerat.  Virquippe 
valde  litterarum  studiii  eruditus  et  liberaliutn  ar- 
tium  perilia  cxornatus,  rehgiosus  in  operc,  facundus 
mirabiliter  in  scrmonc,  celebrcm  el  regalein  tunc 
tcmporis  abbatiam,  Bremetensem  scilicet,  paslorali 
providcutia  gubcrnabat.  Qui  quidcni  in  primo  suae 
coguilionis  limiue  quaii  austcrus  ct  inconvenieiis 
judicalur;  sed,  postquam  in  eju.s  familiarilatis  aula 
cceperis  residcre,  tunc  subito,  quasi.alleraltis,  bcni- 
gnus,  pm^eus,  traclabilis  iuvenitur.  Scd  inter  plu- 
riina  istius  viri  dona  virlutum,  csl  quaedam  quse 
hominibus  iilum  valde  commcndat  et  in  iuuliorum 
dcvota  diieclioue  validius  solidat.  Non  enimad  iustar 
Cluniaceusis  munificemia;,  neque  alicujus  suae  pa- 

D  triae  viri,  scd  quasi  uolus  natura  Ilalicus  inonifirus 
et  largus  semper  Uabetur.  Uoc  namque  uostrorum 
famulorum  ora  lestanlur,  quos  non  hxdiuis,  non 
oyinis,  sed  vulpinis  pelLbus  texiu  Qiianquam  mca> 
ut  dicilur,  impediente  forluna»  tenacem  Galiias  1110 
rem  iu  nie  soJo  servavit;   scd  nou  debeo  hujus 


«73 


S.  PETBI  DAMIANI  ITER  GALLICUM. 


m 


<jjus  consilio  credebaittur  ejusque  disposiiioni  omnia  A  servilulis  officia  ita  apud  eo*  provide  distinguujitiu 


tndcbantur.  ipse  quoque  Cluniacensis  abbas  ila  iu 
ejus  viri  prudentia  couQdebat  ul  ouUius  rei  nege- 
tiftm  sine  ejus  consilio  agere  disponerot.  Tandem 
post  aestivos  sudores»  post  maximos  el  multos  labo- 
res,  post  muita  et  diversa  pericula,  post  immania 
monliuin  e.  Alpiumprsecipitia,  ad  exspectantem  nos 
venimus  Cluniacum.  De  apparatu  autem  processio- 
nis  el  summa  devotieae  oostne..  receptionis  super- 
vacuum  est  scribere,  cum  eum  jam  devotis  maiti- 
bos  praeseutem  suscipiebant,  quem  pro  illius  inona- 
sterii  libertate  diu  jam  advemsse  multis  precibus 
flagitabanL  Tunc  communi  consilio  coepimus  qua> 
rere  quid  super  vocandis  ad  synodum  episcopis 
statui  dcberet.  Nam  episcopus  iUe  cujus  temerario 


atque  pia  ex  imlusiria  prolclanlur,  ut  nec  tongiorif 
diei  aliquod  spalium  a  divino  vacare  possit  oflicro; 
ita  enim  in  ecdesiasticis  atteruntur  officus  ut  vix 
clauslrensi  et  honcsla  locutione,  nisi  signis,  possit 
alter  aiteri  aiiquid  intimare;  quae  quidem  ita  cauu 
el  necessaria  omnibus  in  locis  facta  deprtheuduntut 
ut  nulUus  levitatis,  nuliius  reprchensionis  vaieanf 
macula  denoiari.  De  ciborum  vero  vel  vesUura 
aequaUtaie,  de  pia  inflrmorum  compassiooe  atqu« 
omnium  causarum  cougrua  distribulione  acribei* 
supersedeo,  cum  nec  ipse  abbas  vel  sospitate  vigens, 
vel  infirmitate  gravatus,  aUquam  sibi  cameram  voi 
aUud  quid  pnecipuura  eansuelus.  sk  vindieare. 
43.  0  nobttts  et  IsraeUiica  Gbristi  Jamilia,  quae 


ausu  istius  causae  negoiium  agej>alur ,  prout  habet  B  degenerem  JSgypli  deserens  servitutem,  et  mar« 


saccularis  astutia,  postquam  nostram  fama  nunliao- 
te  cognovit  adventum,  quia  non  ilUus  terrae  erat 
indigena,  quo  futurum  conciiium  oceasione  quadam 
vitare  poluisset,  apud  suos  longius  properans  latita- 
bat.  Sed  neqoivit  fugae  patrocinio  CabUionensi  noo 
interesse  concilio.  Synodalis  namque  terminus  ita 
provide  statuitur  quod  longinqui  et  remotiores  pra> 
sules  navitcr  imeresse  potuerint.  Tunc  ex  apostoli*- 
•oe  sedis  auctoritate  commonitoriae  ad  episcopos 
diriguntur  cpistolae,  debilam  Romano  poutifici  obe- 
dientiatn  imperaotes,  et  inobedientia*  vindictam  ca- 
nonice  intentantes ,  locum  quoque  et  dfem  futuri 
conciiii  nuntiantes* 

IAUS  CL.UN1ACENSI8  COHGREGATIONIS  EJU8QUE  ABBATIS. 

12.  Interea  octo  dierum  spatio  mansimus  Clunia* 
co.  Veraciter  ibi  inullos  reperi  Pautos,  phirhnosvidi 
Antonios,  qui  etsi  soiiiudinis  habitationem  nou  in~ 
<coluut,  anachoritanum  praemiujn  imitalione  operum 
.ion  amiltunt.  Cum  enimiUius  congregationis  onii- 
nem  accurate  coepi  perspicere,  et  mutu®  dilectionis 
iuter  eos  manere  benevolentiam  et  monastieam  om- 
nium  causarum  poUere  convenientiam,  statim  ad 
tllius  primitiva?  Ecclesiae  mens  recurrit  famiUaia, 
de  cujus  laude  tta  Lucas  loquilur  :  MuitUudinU  cre- 
dcntium  erat  cor  unum  et  anima  tma,  et  erant  itli$ 
omnia  communia.  Ad  instar  enim  illius  prirailivae 
iamitiae-  dicam  potius  caMestis  palrise,  non  est  ibi 
alicujus  metus  inopiaa,  nonpondus  alicujus  mtseriae : 


Rubrum  submerais  hosUbus  incokimis  penmnsivi», 
et  soperbam  Jericbo,  Domini  circumferens  arcam, 
devicit!  importunum  quoque  Nabuzardan,  intesti- 
num  sciUcet  hostem  ratione  modenmti»  siravii,  et 
fetuiantem  liolophernum  quasi  nova  Judith  randitus 
jugulavit.  Nune  eunctia  regibus  soperatts,  hosUbus 
quast  quadam  repromissionis  terra  utilur,  de  qua  atl 
veram  iacte  et  melle  mana^tem  operibus  currer* 
fesUnat.  Est  quoque  iUius  ioci  iarga  pattpertuu  eiee* 
mosyna,  hospitum  et  adventantium  summa  dUi« 
gentia ;  nullus  enim  pauper  fameiicus  vel  immunif 
inde  recedit;  nuUus  supervenienUum  insahjtatus 
susc^itur,  vel  inhonoratus  aiure  permkltttur.  Se4 
hojus  sanct»  operationisfiuvios  ex  iUo  fonte  profioit, 
^  quem  in  sacro  pectore  abbaiis.Spiriuis  sancU  gratia 
propinavit.  Ex  iilo  enim  purissimo  foute  haurhint 
quod  sic  abandanter  fluunt,  et  ia  iilius  operis  et  ex* 
bortationis  bibliolheca  legunt  quaiiter  monasttee 
vfvaut,  quaUter  diviuae  operationis  ordinem  eusto- 
diant.  Est  entm  sua  humiiitate  amabilis,  mormus 
euuctis  tractabilis  et  serena  sui  vullt»  proceritate 
omnihus  notabilis.  Quem  Deus  omntpotens  ita  suo 
timore  snbditnm,  et  amore  fervidum,  et  virtutunt 
floribus  voluit  esse  conspicuum,  ut  iUhts  Ecclesiae 
pastorole  ipsi  commHteret  officiunu  Dicerem  etiam 
adhuc  de  extrarue  et  sacularis  rei  hujus  ioci  abnn- 
dontia,  stne  qua  prsesens  vita  minime  quempiam 
transire  paUtur,  quomodo  cunct»  laptdeae  officinro 
monastieodisiiositaesunttordine;  quemodo  ecdesia 


ibi  charitas  regnat,  spirituaie  gaudium  ibt  tripudiat,  D  maxima  el  arcoala,  plurimis  munita  aitaribus,  san- 


pax  cunctos  nectit,  omnes  patienUa  tolerat ,  longa- 
nitnitas  illos  modificat,  spcs  erigit,  fides  solidat, 
interius  et  cxterius  castitas  mundat,  devota  iUos 
obedientia  purgat,  sanctae  et  monasticae  consueludi- 
his  ordo  inconcusse  servatur,  vivida  morUficatio  et 
regularis  ibi  districtio  sernper  habetur.  Quid  de 
clauslri  custodia  vel  taciturnitatis  opus  est  censura 


etorum  reiiquUs  non  modice  condita,  tbesamro  plu- 
rimo  et  dtverso  ditissima;  quomodo  daustrum  in- 
gens  et  ipsa  sui  pulchritudine  ad  inhabitantiura  se 
quasi  mouacbos  invitare  videtur,  quomodo  sufficiens 
e*i  dormitorhim,  et  prae  conlinoo  trium  lucernamm 
lumine  aliquid  ur.quam  nocrvura  in  eo  peraaji  quasi 
ab  eo  probibetur;  qnomodo  refectorium  nnlla  soper- 


:u<%M„     ~. — 


_.i*.^^^   j_ 


875 


ADDIT.  AD  TOM.  II!  OPP.  3.  PETRIDAMIANI. 


S7« 


feborem  bujos  descriptfonis  stylus  exarare  festinat,  A  noslri  advenfus  rumor  monacborum,  qui  monasle- 


iaboris  intuhu  talia  scribere  dcvitat. 

DE  LEMOVICKNSI   LABORE. 

14.  In  Lemovicensi  namque  civilate  celebre,  devo- 
lissimum  atque  ditissimum  in  bonore  sancti  Mar- 
ti.ilis  quoddam  est  roonasterium,  quod  Gluniacensis 
abbas  noviier  acqtiisieral;  sed  quia  iliius  loci  mo- 
nachi  sibi  non  oblemperabant,  maxima  in  eo  tunc 
tcmporis  discordia  versabalur.  Hujus  namque  acqui- 
sitionis  intuitu,  et  ejusdem  abbatis  odio,  prout  erant 
saeculares  monacbi,  a  monasterio  recedentes,  pcr 
ejus  cellulas  bospitari  coeperunt,  et  monaslerium 
hostiliter  impugnabant  et  monacborum,  quos  ibi  de 
Cluniaco  posuerat,  sanguinem  siliebant.  Ad  tantam 
quoqtie  vesana  mentis  audaciam  monacbi  ipsi  pro- 


rium  infestabant,  corda  coneusserat  et  cos  circum- 
quaque  per  diverticula  fecerat  latitare.  Sed  moi,  m 
venimus,  illis  litters  destinantur  quatenus  Roma&se 
sedis  iegato  se  reprsesentarent  et  allegationem  hojus 
negotii,  si  justam  sperarent,  sine  alicujus  contrsrie- 
tatis  suspieione  juslitiac  raiionedefenderent;  alio- 
quin  sub  imperio  abbatis  deinceps  viverent*  Sed 
quia  pristime  faetionis  verinis  eorum  viscera  corro- 
debat,  et  Chraiacensem  ordinem  omnino  soscipere 
renuebant,  ad  denontiatura  ratiocinium  venire  spre- 
verunt,  iilum  sibi  pneesse  abbatem  penilus  inter- 
dixerunt;  Tunc  illius  civitatis  episcopo  comiteqoe 
consulto,  ad  bujus  definitionis  calculum  res  isia  per- 
trahitur.  In  bujus  namque  episcopatus  ecclesia,  quam 


ruperant,  ut  burgom,  in  quo  monaslerium  est,  eon-  Bjdevota  frequentia  pppulorum  repieverat,  illorum  roo- 


cremarent,  et  ctincta,  quae  circa  mon;sterium  fue- 
rant.  ignibus  devastarent,  et  nisi  Romana  auctoritas 
interveniret  et  ex  apostolica  sede  reverenda  sibi 
persona  succurrerel,  videbatur  locus  pessumdari. 
<Juid  super  boc  negotio  abbas  faceret  ignorabat,  quo 
se  verteret  nesciebat,  bujus  itineris  poudtis  nobis 
auggerere  verecundans  timebal,  causam  perfici  aiiter 
fosse  ininime  sperabat.  Tandem  erupit  in  vocem 
quod  scatebat  in  mente,  et  quo  ille  doluerat  ut  rae- 
dicaretur  oravit.  Hoc  ipse  abbas  rogabat,  hoctota 
cougregatio  precibus  flagitabau 

45.  Tunc  noster  Ostiensis  episcopus  hunc  sibi  ia- 
feorem  superiroponere  paululum  bacsitavit  et  vix 
posse  perficere  credidit.  Sed  quia  pro  salute  ejus 
mouasterii  venerat,  cjtius  acquievit,  et  in  suis  mem-  Q 
bris  circumquaque  positis  ipsi  auxiliari  disposuit, 
Sed  ante  ipsius  profectionis  initium,  cunctis  cum 
fratribus  in  capitulo  residens,  peracto  sermone,  to- 
tus  ia  lerra  prostcrnilur,  et  ut  sibi  auxiiiarenlur, 
muitis  requisivit  precibus,  gyrovagum,  sarabai- 
tam  (39)  et,  ut  cousueverai,  se  miserum  monacbum 
clanritabat,  Inter  basc  tanta  ipsi  ccelhus  lacrymarum 
tribuitur  copia,  quod  orones  a  foodo  cordis  ionga 
traxere  sospiria,  el  unusquisque  sibimet  dispJicens 
sic  proclamabat :  0  bone  lesu,  si  homo  iste,  quem 
tiltra  homines  credimus,  sic  ubcrtim  lacryman*  ti- 
met,  quid  nos  faciemus  aridi  et  ad  ejus  comparatio- 
nein  virtotibus  aHeni?  Jtaro  sicut  abbas,  me  astante, 
postmodom  retulit,  multum  istae  lacrymas  omnibus 
profuerunl,  audientium  meiioraverunt  animos  elD 
mentes  prospectantium  solidaverunt.  Tunc  abbas 
communi  fratram  consilio  statuit  ot  abhinc  pro  ejus 
amore  semper  onus  pauper  pasceretur  et  vestiretur, 
et  unus  sempef  pro  eo  psaimus  ia  communi  canta- 
retur;  et,  denonliato  sibi  ejus  obitu,  semper  in  suo 
anniversario  solemnem  in  conventu  missaro  cele- 
brare,  feslivam  corporom  rcfecltonem  fratribus  prae- 

nararA.    ftl   «titiflntti/i    a  monca  rpmflHAnl     nmv  *tita 


tumacem  absentiam  coram  omnibus  praesul  iste  nar- 
raverat  qualiter  apostolicaa  sedis  iegato  reverentiam 
et  abbali  debitam  obedientiam  recusabant.  Tunc 
apoalolica  auctoritate,  populo  collaudante,  prsecepit 
ut  nisi  illa  hostilis  audacia  a  monasterii  et  monacbo- 
rum  kcsiooe  cessaret,  excommunicationi  procul  do- 
bio  subjacerent.  Super  boe  vero  quod  abbati  obedire 
noiebant,  delinitivam  distulit  proferre  senientiam» 
Isto  igitur  negotio  taiiter  defiiiiio  et  monastcrio  in 
tranquillitale  jain  posito,  ne  a  divinae  sei-vitutis 
officio  pars  nostri  itineris  aiiqua  vacaret,  redeundo 
venimus  (BUvaniacuin. 

fifi  CONSECRATIONE  ECCLESIiG,  ET  SANCTJ  ODILOIHS 
CORPORE  COMMCJTATO. 

16.  Silvaniacus  nempe  mercationum  frequenlia 
divos  et  iocus  est  famosissimus,  sanclorum  vero 
corporiboa  vaido*devotissimus.  Quoddam  namque  io 
e&  oonstrucUUB  est  monasierium,  in  quo  beatorum 
Cbrisli  confessorum  Maioli  sciiicet  et  Odilouis  cer- 
pora  conquiescunt.  Quod  tiuidem  monasierium  epi- 
scopali  adhoc  benedictione  minime  ad  plenura  con- 
firmatom  fuerat.  Interim  6ynodalis  terminos  immi- 
nebat.  Tunc  multis  interyenientibus  episoopis  et 
innmnerabiii  populorum  frequentia ,  magna  com 
veneratione  ecclesia  consecrata,  et  beali  Odilonis 
corpore  commulato  et  altari  soo  noroini  consignato, 
Cabillouensis  Ecclesiae  pnesoi  summa  cum  devotiooe 
nos  bonorifice  suscepit. 

DE  COKGREGITI  S1N0DO. 

17.  Interea  synodos  congregatur,  vocati  pnesules 
adsunt,  non  modica  ,turba  bominom  devote  festioaU 
Matisconensis  quoque  episcopus  non  dubius  aot  se- 
gnisoccorrit;  in  soa  namque  prudentia  (est  enitn 
iitteris  et  sermone  potens)  et  quorumdam  episcopo- 
ruro  quasi  conspiratione  confisus,  hujus  causx  ami- 
cabiiem  transaclionem  respuens,  ad  synodalem  con- 
flictum  qoasi  triumphalurus  fervidus  bellator  occur- 
rit.  P^ne  enim  onmes  eniscobL  oui  tunc  aderant. 


$n 


S.  PETRI  DAMIANI  ITER  GALUCUM. 


S7S 


peterant,  concukabaot,  et  tit  fcojus  negotii  magis  A  parvipendens  iilud  suhjiigare  suaeque  dilioni  sub- 


iiifortunium  quam  triumphum  abbas  incurreret,  oc- 
cuilis  raachinattombus  fabricabanl.  Nam  unusquisque 
causam  suam  in  judicie  agi  credebat,  cum  coepiscopi 
negoiium  Romana  discussio  ventiiabat,  quia  si  abbati 
hujus  rei  victoria  proveniret,  quilibel  episcoporum 
illi  ampiius  resislere  non  auderel.  Uujus  igilur  eau- 
telae  sludio  constipali,  iilum  adjuvaturi,  ul  obsisteret 
incitabant.  Sed  nosler  Romanus  belligerator  borum 
maihinatione  et  non  parvi  pendenda  conspiraiioue 
prsiloctus,  sic  postmodum  hujtis  causae  peroravit 
ncgotium,  ut  quos  illeoccultos  jam  lenebat  adjutores, 
apcrtos  poslmodum  suae  causae  habueril  contradi- 
clores.  Nam  in  CabUlonensi  ecclesia  cuncto  residente 
concilio,  postquam,  ut  Romanae  synodi  consuetudo 


mittere  quasi  temerarius  studet  invasor.  Tunc  alle , 
quia  jam  suae  nequiliae  capul  attriium  et  mentis  ri- 
gorera  jam  pene  sensilemortuum,  coram  cuucto  con- 
cilio  causam  narraturus  assurgit.  Moi  ex  utraque 
parte  causa  exponitur,  et  utriusque  partis  allegatio 
veniilatur.  Romanae  Ecclesiae  iecta  sunt  priviiegia 
contra  quae  episcopus  egisse  accusatur ;  causa  de- 
fcndilur,  culpa  impooitur,  controversia  merjtis  par- 
tium  examinalur.  Tandem  post  multas  contentiones, 
post  utriusque  partis  varias  ohjectiones,  quia  episco- 
pus  contra  privilegia  se  uon  egisse  purgare  non  po- 
terat,  ad  bujus  decisionis  calcuium  res  ista  perdu- 
citur.  lnlerrogantur  episcopi ,  st  ^postoiieae  sedis 
rata  decernerent  priviiegia  et  in  suo  tenore,  quae 


deposcit,  pradicaltonis  verburo  finivit,  tale  rhelo-  B  ^cta  s*1"1*  sinelacsione  durantia.  Oinnes  raUel  in- 


rica  locutionis  exorsus  est-proamium,  quod  inten- 
tos  simul  et  benevolos  faceret  auditores. 

RH£T0&1C£  LOCtJTKMUS  PROOEMUJM. 

18.  Ad  veslrae,  inqtiit,  fralernitalis  auxtlium  Ro- 
mana  nos  delegavit  auctorilas,  et  quasi  ad  charissi- 
roos  fratres  uostra  coinmunis  mater  destinavit  Eccle- 
sia.  Vestra  namqne  sibi  debita  sancta  fideiiute 
-confisa,  quam  etiam  in  nonnullis  suis  negotiis  ex- 
peru  est  prnfuisse,  quidquid  in  istis  partibus  injurias 
patilttr,  vestra  nos  .nfjavanic  proviikiHia^fl^M 
emendetur  exoput.  Per  nos  siquir1 
sauctiUle  Romana  •lamciiLaiur  ta 
Tunt  hominum  insoleniia  inuli 
patitur  conlumelias.  Vcrunitam^ 
sibi  evenisse  consident,  uny 
spcratum  eam  non  modiciii? 
lmjus  sinislri  rumoris  fama 
noviler  perceiierct  auditus,  omneS 
rein  simul  et  admiraLioiieni  convcrsi  suni*  Uimqne 
diu  protracta  deliberatioue,  quem,  qualem  et  qttan- 
tum  pro  Untae  rei  pracsomptione  destinare  deberent, 
nos  demum  mittere  decreverunt.  In  hoc  namqtiequan- 
ium  super  hoc  Romana  dolet  Ecclesia ,  fratres  mei, 
perpendiie,  quia  non  «ubdiaconura ,  non  diaconum, 
non  cardinalium  quemlibei  (41)  mitlere  procuravii. 

19.  Tunc  episcopi  omnes  ex  pramissa  verborum 
dulcedine  valde  benevoli,  et  ex  causae  exaggeratione 
«on  parum  intenti,  exspecubant  nt  jam  causa  illa 
exponerctur,  pro  qua  tantus  et  Ulis  homo  a  Latera- 


concussa  manere  definitiva  senteolia  dccroverunt. 
Tuuc  ipse  Matisconensis  episcopus  cum  quinqua 
ejusileni  Cccicsiae  clericis  propria  tnanu  juravit  (42), 
quia  quod  contra  raonasteriuin  se  egisse  recolcbal, 
oeque  ad  injuriam  aposlolicae  sedis,  neque  ipsius 
papac  feceral,  neque  adhuc  privilegiorum  tenorem  ad 
iiquidutn  uoverat.  Tali  moJo  inter  demmmi  episco- 
puin  et  abbatem  nujus  eausae  negotium  constat  esse 
«opilum  el  plenae  definitioui  tradttura.  Pacis  intcr 
cos  fa-  icrn  collocanlur,  simullatis  jurgia  propeUuii- 
lur.  In  eadcm  quoque  synodo  quaedam  sunt  eccle- 
a*ka  censura .  correcla,  quaedam  canonicae  san- 
vigore  statuu,  el  dum  pre  unius  causae  in- 
ynodus  congrcgala  fuisse  deeerottur,  imthls 
Luiodum  causis  conslat  fuisse  proftcuam. 

DE  REVERSIOKE. 

20.  Iuterea  rcdeundi  amor  occurrit,  repetend! 
ilincris  labor  incumbit.  Licentia  petitur,  sed  licen- 
tia  prutelatur.  Ipse  enira  abbas  cum  snis  tracure 
coepit  quomodo  Unti  labor  ilineris  alicujus  muneris 
compensatione  levjgaretur;  sciebat  enim  hunc  ho- 
minetn  pecuniam  non  amare,  munera  spernere,  so- 
lius  pieUtis  intoilu  Untum  sumpsisse  laborem.  Ta- 
lia  igitur  decrevit  oflerre  munera,  quae  non  ipsi,  scd 
per  eum  Deo  transmiuerei,  ut,  dum  sibi  noiiett  Deo 
sallem  tribueret.  CapeUam  enim  argenteatn  dcaura- 
tam,  cum  sacris  vasis  ct  vcstibus,  palliis  et  utensi- 
libus  obtulil.  Accipe,  inquit,  magister,  istam  sacram 
veslem  et  sancu  vasa,  quae  Deo  omnipotenti  Iribui- 


nensi  curra  deventsset,  Mox  autem,  ut  sitis  verbis  bV  D  mus  et  divino  ritu   mancipanda  per  te  luis  sanctis 


lorum  benevolam  aitdientiam  adesse  conspexit,  sic 
coepit  enarrare  propositum  :  Gluniacense  monasle- 
rium  Romanae  curiae  esse  subditum  nulhis  vestrum, 
fratres,  ignorut,  et  quod  nulli  alii  personae  praeter 
Romanutn  pontificem  in  eodem  monasterio  jus  ali- 
quod  perlinet  nullus  addubiut,  quod  quidem  supra 
omnia  sibi  pertinenlia  diligit  monasteria ;  multis 
quoque  aposlolicae  sedis  priviiegiis  consUI  esse  mu- 
niluro.  Quac  omnia  domnus  Maticsonensis  cpiscopus 


loeis  transmiitimus.  Tunc  in  prima  fronle  receptio- 
nis  quasi  paliiaU  locutione  deceptus,  munera  per  se 
Deo  tradita  non  esl  aspernatus.  Inlerim  dies  tran*it ; 
peractis  necessariis,  membra  quieti  dedimus.  lnlerea 
diversarum  cogitationum  conflictus  animum  rapuere 
iliius.  Cogiubat  ne  sub  hujus  receplionis  spccie  vi- 
tium  alimiod  latiuret,  ne  quod  pro  futurae  mercedis 
inSuito  laboraverat,  terreno  munere  deperiret9  et 
frucius,  quos  maturos  manducare  debuerat,  obslu- 


879  ADDIT.  AD  TOM.  III  OPP 

pesceniibus  deniibus  acerbos  ipse  consumercl.  Cogi-  A 
Jttbal  quia  bealiu$  e$t  dare  quam  accipere;  et :  Bcatus 
qui  $ubtrahit  manus  $uas  ab  omni  munere.  Haec  et 
aiia  sanclo  menlis  examine  trutinans  compensabal. 
M*ne  aulcm  facto,  me  primum  adessc  pracepit. 
Tune  sibi  dilecli  Baruntii  memoriam,  prout  saepius 
consueveral,  ccepil  habere.  0,  inquit,  si  ille  charis- 
simus  frater  noster  adessel  Bar untius  (43),  salutiferi 
consilii  nobis  propinasset  poculum !  Nunquam  enim 
mihi  ut  aeeiperem  persuasit,  imo  ut  terrena  sperne- 
rem  semper  suggessit.  Munera  ista,  quae  tali  vela- 
mento  nobis  deferuntur,  non  esse  accipienda  reco- 
g-ito;  justitiani  enim  Dei  occasione  qualibet  vendere 
timeo ;  terrenarum  rerom  negotiator  esse  non  de- 
beo.  Qutd  libi  super  lioc  videatur  edicito.  Postquam 
vero  bujus  mihi  consilii  ausum  tribuit,  non  solum,  B 
quia  voluerat,  laudavi,  sed  ut  faceret  multis  preci- 
bns  postulavi,  et  quod  paoperem  Christum  pauperes 

(45)  S.  Pelrus  D.  in  dispulatione  De  variis  appari- 
tionibusetmiraculis  cap.i,  ait:Barunciusplane  mihi 
fraicr  unauiuiis  et  in  amoris   prascipui   dulcedine 


,  S.  PETRI  DAMIAM.  SSO 

sequi  dcbemus,  sanctis  ejus  auribus  inculcavi.  De 
quo  qufdem  consilio  suae  patcrnitatis  amorin  me 
nasci,  vel  potius,  ul  pulo,  coepit  augcri,  quanquam 
hactenus  ncc  ad  mei  vel  alicujus  notitiam  amor 
ipse  perveneril;  quasi  cnim  quodam  gelu  adhuc  in 
gemma  constriclus,  nec  ad  fructuum  maturiiatem, 
nec  ad  floris  tcneritudincm,  nec  eliam  ad  frondium 
viriditatein  erupit.  Tandem  ne  aelernae  reti  ibulionis 
fructus  aliquo  nobis  munere  deperirel,  el  temporaiis 
oblatio  premium  seternum  consumeret,  renuente  et 
contradiceme  abbate,  praedicta  munera  eidem  dimi- 
simus,  et  hujusmodi  pondere  nos  onerare  peuitus 
renuimus,  nihilquc  ab  eo,  prceler  nobis  iiecessaria, 
et  qu*  itineris  prolixilas  requirebat,  nos  accepisse 
recolo.  Sic  officiis  salulalionis  cx  utraque  parte  ex- 
hibilis,  levigati  et  alacres  ad  diiecli  fontis  soliludi- 
nem  redivimus  Avellani  (44). 

singularis,  etc. 

(44)  Anno  1003  die5,ante  Kal.  Novcmbris.  Gonfer. 
Petri  D.  episl.  iib.  vi,  5. 


EXPOSITIO  CANONIS  MISSjE  (45) 

SECtfNDUM  J>ETRUM  DAMIANI  (46). 


i.  Qtti  pridie  quampaleretur.  Ecce,  cum  nunc  ad  C  multitudo  fitiorum  Urael  ad  ve$peram.  Et  sument  de 


svMHtni  sacramenli  virtutem  acccdamus,  deflcil  lin- 
gua,  sermo  disparel,  supcralur  ingenium,  nppi  imilur 
intellectus.  Quis  euim  novit  ordinem  coeli  et  ponat 
ratlonem  ejus  in  terra  ?  Sed  pulsemus  ad  ostium,  si 
fortc  clavis  aperire  dignetur,  ut  accominodcl  nobis 
tres  panes,  qui  maxime  nobiscum  erunt  in  hoc  con- 
vivio  necessatii.  FiJes  cnim  petit  ct  accipil;  spes 
quxrit  et  invenit ;  charitas  pulsat  ei  aperil;  pelit  et 
accipit  vitam;  qunerit  et  invenit  viam;  pulsat  et 
apcril  vcritatem  :  Is  cniin  via  est,  vcritas  et  vita. 
Qui  pridic,  xv  luna  prima  mensis,  quac  tuuc  exstitit 
scxta  feria,  passus  est  Dominus,  ct  praedicla  nocte, 
vidclicet  xiv  luna  prima  mensis  ad  vesperas,  ut  legis 
figuras  implcrct ,  post  lypicum  pascha  corporis  cl 


sangmne  ac  ponenl  $uper  utrumque  poslem  in  $upet- 
liminaribu$  domorum,  in  quibus  comedent  itlum.  Et 
edent  carnes  nocte  iila  assas  iyni,  et  azymo$  pane$ 
cum  (aetuci$  agrestibu$.  Et  post  pauca  :  E$t  enim 
Pha$c,  id  e$t  transilu$.  Domini.  Tran$itum  istuvt 
Joannes  determinat  diccns  :  Anle  diem  Paschce  sciens 
Jesu$  quia  venit  hora  ut  transcat  de  hoc  mundo  adPa- 
trem,  cum  dilcxisset  $uo$9  in  finem  dilexit  eos.  El 
fucla  corna,  complevit  ea  quac  fuerant  figurata. 
i£gy  plus  esl  mundus ;  cx  terminator,  diabolus ;  agnus 
Christus;  sanguis  agui ,  passio  Christi ;  domus  «mi-. 
maruni,  corpora ;  fainiliae  domus,  cogitaiiones  cordis. 
Hoc  sanguine  tingiinur  per  passionis  Adem ;  illa  liu- 
gimur  per  passionisimitalioncm,  siguum  crucis  intus 


sangninis  sui  sacramcntum  instituit,  et  caliccm  tra-  D  ct  foris  opponcntcs  conlra  adversarias  poteslates. 
ditlit  ftequentandum.  Sic  enim  fderat  prafiguratum  Dcnique  cames  agni  coinedimus  ctim  in  sacrificio 
in  ExoJo :  Decima  die  primi  mensis  iollat  unusquisque  corpus  Christi  suscipimus,  ct  azymos  panes,  id  e&t 
agntm  per  domos  et  [amitia$,  et  servabit  eum  usquc  sincera  opcra,  cum  lactucis  agrcslibus,  id  e*t  cuni 
ud  xiv  diem  mensis  hujus,  immolabitqne  eum  uniter$a      auiaritudiuc. 


s'ii>} 


(15)  Egregium  hoc  fopusculum  in  edilione  Ope- 
rum  S.  Pctri  Damiani  per  Const.  Cajetauum  curata 
desideraiur,  ncquc  id  Trithcmius  aliire  scu  vclu- 
«liores  seureceutiorcs  bibliograpbi  novisse  videntur. 
Exstal  laincu  in  Yaticano  resio  codice  5214  cum  ve- 


codicem  5i4  ipsum  esse  Peiavianum,  nota  lanlum- 
modo  immutata  uumcrali.  Opusculum  quidtm  com- 
inciidalione  niea  non  ifldigel,  tum  ob  aucloris  giorio- 
sum  nomen,  tuin  propter  recondilam  theologiain  ct 
rcliffiosae  nietalis  sensus  cximios. 


881  -EXPOSITIO  C 

3.  Acctpit  panem.  Ideo  panem  et  vinum  in  sacri- 
ficium  corporis  et  sajtguinis  sui  Chrislus  instituit, 
quoJ  sicut  prae  c&tcris  cibis  corporalibus  panis  et 
vinuni  reflchuii,  ita  corpus  et  sanguis  Christi  prae 
tttteris  cibts  et  potibus  spirituaKbus  interiorem  ho- 
minero  reficiunt  et  saginant.  Unde,  caro  mea  vere  est 
cibus,  et  sanguis  meu$  vere  est  polus.  Quia  vero 
Christus  accepit  panem  et  calicem  in  sanctas  ac  ve- 
nerabiles  manus  siias;  et  sacerdos  exemplo  Christi 
«arnein  et  sanguinem  in  manus  accipfens,  utmmque 
per  se  beuedicit  cruds  signaculo.  Panis  fermentatus 
neti  dcbet  offerri  in  sacrificium,  tum  ratione  facti, 
tum  ratione  mysterii.  Sic  legttur  in  Exodo.  Fcr- 
mentom  etiam  corruplionem  significal,  teste  Apo- 
stolo :  modicum  fermentum  totam  massam  corrumpit. 
Graeci  tamen  in  suo  pertinaces  errore  de  fermeuto 
conficiunt.  Etevatis  ocutis  in  ccelum.  Haec  quidem 
verba  nullus  evangelista  dcscribit.  Quis  ergo  tantae 
prssumptionis  exstitit  aut  andaciae  ut  baec  de  se 
exponat?  Sane  istam  formam  ab  ipso  Cfcristo  acce- 
perunt  apostoli ,  et  ab  ipsis  Ecclesia.  Multa  quidem 
tam  de  vcrbis  qnam  de  factis  pratermiserunt  evan- 
gelista,  qu&  tanicn  aposloli  suppleverunl;  possunt 
tamen  haec  ex  aiiis  locis  Evangelii  comprobari. 
Joannes  enim  Lazari  suscitationem  describens  te- 
slMur  quodJesuselevatis  sursum  ocutis  dixit ;  Pater, 
gratias  ago  tibi  quoniam  audisti  me.  Item  alibi :  Et 
subtevatts  in  ccelum  oculis  dixit :  Pater,  clarifica  Fi- 
lium  tuum.  Sed  sicut  in  coelum  oculos  levavit  ad  Pa- 
trem,  cum  animam  Lazari  revocaret  ad  corpus, 
quanto  magis  credendum  esl  quod  lunc  oculos  ad 
Patrem  in  coelum  levaverit,  cura  panem  et  vinum  in 
corpus  proprium  commutabal.  Gratias  agens.  Hinc 
quoque  colligilur  unde  sacrificium  laudis.  Gratias 
agebat  non  pro  se,  sed  pro  redemptione  hominum 
sic  futura. 

3.  Benedixit.  Quidam  dixerunlquod  Cbristus  con- 
fecit  cum  benedixil,  litteram  construentes  hoc  or- 
dine  :  accepit  panem  et  benedixit;  subaudicndum  est, 
dicens :  Hoc  est  corpus  meum.  Prius  ergo  illa  prolu: 
lit,  ul  eis  vim  conficiendi  tribueret;  deinde  protulit 
eadem,  ut  aposlolos  formam  conficiendi  doceret. 
Sane  dici  potest  quod  Christus  virtute  divina  confe- 
cerit  corpus  ea  forma  expressa  sub  qua  posteri  be- 
nedicerent;  ipse  namque  per  se  virtute  propria  be- 
nedixit ;  nos  aulem  ex  illa  virtute  quam  edidit  nobis. 
Cum  ergo  sacerdos  illa  Christi  verba  pronuntiat : 
Hoc  est  corpus  meum>  hic  est  sanguis  meust  panis  et 
vinum  in  carnem  et  sanguinem  convertitur  illa  Verbi 
virtute  qua  Verbum  caro  factum  est  et  habitavit  in 
nobis;  qua  dixit  et  facta  sunt;  qua  feminam  in  sta- 
tuam  mutavil;  qua  virgam  convertit  incolubrum; 


-  r^-.! 


ANOMS  MISS.C.  m 

A  quod  est:  ac  longe  majns  cst  quod  non  est  de  nihilo 
creare  <ruam  quod  est  in  aliud  transmulare.  Si  dixerit 
aliquis :  Ccrtus  sum  ego  omnino  quod  valeat ,  non 
sum  certus  quod  velit;  si  dubilat  ergo  quod,  cum 
Chrislus  accepissel  panem,  benedixit,  hoc  est  corpvs 
meum9  Veritas  hoc  dicit,  et  ideo  verum  est  omnino. 
Et  alibi :  Nisi  manducaveritis  carnem  Filii  hominis  et 
biberitis  ejus  sanguinem,  non  habebilis  vitam  in  vobis 
El  ad  majorem  veritalis  expressionemadjunxit  :Caro 
mea  vere  eslcibus,  et  sanguis  meus  vere  estpotu:. 

4.  Ego  vero  qui  vitam  «vternam  babere  desidero, 
carnem  Christi  veraciter  comedo  et  sanguinem  ejua 
veraciter  bibo,  iltam  utiqne  carnem  quam  traxit  de 
Virgine,  et  illum  sanguinem  quem  effudit  in  cruce. 
Sicut  et  vidua  Sarephtana  quotidic  comedebat ,  et 

B  non  diminuebatur  farina  de  hydria,  el  olcum  de  lo 
cytho;  sic  universa  Ecclesia  quotidie  sumit,  et  nun- 
quam  consumit  carnem  et  sanguinem  Domini  nostri 
Jesu  Chrisli.  Verum  an  parles  in  partes,  an  tolura 
in  totum  transeat,  novit  ille  qui  facit;  ego  quod 
residuum  est  igne  comburo,  uam  credere  jubcmur» 
dislinguere  prohibemur.  Sed  quia  inslat  quarentia 
improbitas,  salva  fide  concedemus  quod  talis  panis 
in  tale  corpus  commutalur,  nec  pars  in  partcm.  Reor 
tamen,  salva  fidei  majestale,  quod,  ubi  panis  esl  con 
secratus,  totus  est  Christus  in  tola  specie  panis.  totus 
sub  singulis  partibus,  totus  in  magno,  totns  in  parvo, 
totus  in  integro,  tolus  iu  fracto.  Scio  lamen  quoit 
dicitur  a  quibusdam  :  Quandiu  species  integra  est, 
sub  totaii  specie  tolale  corpus  existit ;  ubi  vero  di- 

C  viditur,  in  singulis  divisionibus  incipit  esse  lotuui» 
sicut  in  speculo,  dum  est  integruro,  una  tantum  ap>* 
paret  inspicientis  imago;  sed,  ipso  fracto,  tot  appa 
rent  imagines  quol  sunt  fracluree.  Quaerilur  utrutn 
corpus  Dominicum  sil  locale,  utrum  facial  localem 
dislantiam,  ulrum  dici  debeal  quod  jacet  aul  sedet 
aut  slat;  sed  et  alia  mulla  circa  presentem  arliculum 
inquiri  possent,  qux  melius  iniacta  volo  relinquere 
quam  temere  definire ;  nam  beslia  quce  letigerit  mon~ 
tem  lapidabitur.  Tiftius  est  in  talibus  citra  raiionem 
subsislere  quam  ullra  rationem  excedere,  ne  forte. 
quod  absit,  ossa  regis  Idumaexrediganlurincinerem. 

5.  Fregit.  Soiet  a  inultis  inquiri,  sed  a  paucis  in- 
lclligi,  quid  frangitur  ibi,  quid  a  mure  corroditur, 
quid  inde  crematur  cum  sacramentum  concrematur. 

^  Responsio.  Sicut  miraculose  convenitur  subslantia 
in  corpus  Dominicum  et  incipil  esse  sub  sacramcnto ; 
sic  quodammodo  miraculose  revertitur,  cum  ipsum 
ibi  desinil  esse.  Et  non  valet  ibi  locus  a  conjugmis, 
hic  est  calor,  sapor,  qualitas  et  quantilas,  cum  nihU 
ab  alterulro  sit  coloralum  aut  saporatura,  quid  ac 
quale  miraculum?  Quippe  vincit  naturam,  et  legi 


J-l !~ 


«S*  T.  AD  TOM.  III  OPP.  S.  PETRI  DAMIAM.  ttt 

accidens  in  substuntia,  uec  substaniia  sub  accidente  'r  A  Nou  ideo  tamen  esl  calumniandum  Ecclcstae  qnod  * 


hi  hypostasi  Filii  cst  aecidens  in  substanlia,  et  sub- 
stantia  sub  accidente.  Dicamus  ergo  ad  primum  quod 
forma  panis  frangilur  et  alteritur,  sedcorpus  Christi 
sumitur  et  comeditur,  ea  qux  notanl  corruplionem, 
ad  formam  panis  referenles;  ea  vcro  quae  nolaol 
acccptionem,  ad  corpus  Christi. 

6.  Dedit.  Quxrilur  utrum  corpus  suum  in  coena 
dederit  mortalc  an  immortale,  passibiic  an  impassi- 
bile?  Sufficcre  credo  si  dicalur:  tale  dedit  quale 
voluit;  potest  lamen  concedi,  salva  fide,  quod  tale 
dedit  quafe  tunc  habuit,  mortale  videlicct  et  passi- 
bile,  noa  tamen  quod  possel  patl  sub  sacramento, 
sed  quia  sub  sacramento  poterat  pati,  passibilis  cre- 
debatur  nec  laedebalur,  Discipulis.  Solet  dubitari  an 


jejuius  accipitur ;  placuit  enim  Spiritui  sanclo  ul  in 
honorem  tanli  sacramcnti  primum  os  Ghristiani  iu- 
traret.  Accipiens  et  hune  prwclarum  calicem.  Conti- 
nens  melonyuiice  ponitur  pro  contenlo.  Hic  est  calis 
sanguinis  tnei,  novi  et  ceterni  testamenti,  id  est  flr- 
maiio  novae  aeterna  promissionis.  Quaeritur  utrum> 
aqua  eum  Tino  converlalur  in  sanguinem  t  Dicilur 
enim  quod  aqua  significat  populum,  et  vino  miscetor» 
ut  Gbristopopulus  admistus  signiflcetur.  Dico  aquaro. 
trausire  in  vinum,  cum  rauilo  vino  modicum  infun- 
datur  aquae.  Quaerilur  an  vanura  sit  quod  geritur,  si 
forte  aqua  practermittatur?  Dico,  si  ignorantia  vel 
oblivione  aquam  praetermisit  aliquis,  graviter  punia- 
tur;  non  tamen  sit  eliam  irritum  sacramentunu 


Judas  acceperiu  Quod  videtur,  cum  dicat :  Bibite  ex  D  Tribtis  ex  causis  sacramenium  corporis  et  sanguinis 


hoc  omnes.  Sed  quaeritur  qua  ralione  medicus  salu- 
taris  medicinam  dabataegroto,  quam  ei  sciebat  raor- 
tiferam?  Atf  boc  scilicet  dabat,  ut  suo  doceretur 
excmplo  qur>d  sacerdos  non  debet  ulli  communionem 
negare,  cujus  criinen,  etsi  sibi  sit  notum,  non  taraen 
Ecclesix,  ne  forle  non  sit  corrector,  sed  proditor. 
Accipite  ei  manducate.  Non  est  intelligendum  quod 
sumptum  corpus  de  manu  Domini  sibi  discipuli  ad- 
ministrarent,   sed  qui  consecravit,  idem  et  mini- 
stravit.  Fortassis  adliuc  cogitaiio  pulsat  animum, 
quaerens  quid  fiat  de  corporc  Ghristi  postquam  fuit 
sumptum  et  comestum?  Ghristus  de  ore  traiisit  ad 
cor;  melius  est  ut  procedat  in  mentem  quam  de- 
scendat  in  ventrem.Cibus  hic  non  carnis,  sed  auiirue 
venitut  comedatur,  non  ut  consumatur;  ut  guste- 
tur,  non  ut  incorporetur;  ore  comeditur,  se  ?  non  in 
.  slomacbo  digcritur;  reficit  animum,  non  eflluit  in 
secessum.  Quod  si  forte  secessus  aut  vomitus  post 
solam  Euchartstiae  comeationem  evenerit,  in  hoc 
species  ad  proprielalem   sensui    famulatur,    quae 
quantum  ad  nos  servat  per  omnia  cormptibilis  cibi 
simiKludinem,  sed  quanlura  ad  se  non  anrillit  invto- 
iabilis  corporis  vcritatem.  Speofcs  quidem  corro- 
ditur  et  maculalur,  sed  vcritas  nunquam  corrum- 
pitur  aut  coinquinalur.  Siquando  tale  quid  videris, 
nihil  time  illi ;  sed  esto  sollicilus  tibi,  ne  lu  forte  lae- 
daris,  si  male  credideris. 
7.  Boc  est  corpus  meum.  Quaerilur  quid  demonslret 


sui  sub  alia  specie  sumendum  instituit :  ad  augen-t 
dum  meritum»  ad  fovendom  sensum  et  ad  vitanduia 
ridiculum;  ad  augendum  roeritutn,  quia  aliud  ibi 
cernitur,  et  aliud  credilur ;  ad  fovendum  sensum* 
ne  abhorreret  animus  quod  cerneret  oculus ;  ad  vt- 
tandum  ridiculum,  ne  insultaret  paganus  si  id  ageret 
Christianus.  Musterium  fidei.  Mysterium  dicitur  % 
quia  aliud  cernilur,  aliud  creditur.  Qui  pro  mullit 
effundetur  in  remissionem  peccatorum.  Pro  solis  de- 
stinatis  effusus  est  quoad  efficaciam;  uro  oninibus. 
qubad  sufficienliam. 

8.  Uwc  quotiescunqne  feceritis.  Non  possumus  exire 

dejEgypto  nisi  ceiehrando  Phase;  ergo  ul  deva- 

stante  angelo  prolegamur,  agnum  edamus.  Sed  quo- 

^  ties?  Augusiinus  dicit :  Quotidie  sumere  nec  laudo 

nec  vitupero.  De  Zachajo  et  centurione  legimus  : 

Aller  gaudens  snscepit  Ghristum  in  domosua;  aller, 

Dominet  non  sum  dignus  ut  inlres  sub  tectum  meum. 

Non  alter  aheri  se  praeposuit.  Facial  anusquisque 

quod  pium  crediderit  esse  faciendum ;  hortor  tamen 

omnibus  diebus  Dominicis  esse  suraendum,  si  tamen 

mens  non  sit  in  affectn peccandi.  /n  mei  memoriam  fa~ 

ckiis.  Si  quis  peregre  proficiscens,  aliquod  pignus  ei 

quem  diligit  rclinquit,  ut  quotics  illud  aspexerit* 

illius  debeat  amicitias  memorare,  is  profecto  sine 

flctu  ac  desiderio   nequit  illud  aspicere.  Unde  et 

memores.  QuXa  Dominns  ipsc  praecepcrat  ut  boc  in 

sui  memoriam  faceremus,  idcirco  tria  commemo- 


sacerdos  pcr  hoc  pracnomen  hoct  Si  pancm,  pani      randa  proponit  Ecclesia,  scilicet  passioncm,  resur- 
nunquam  congruit  esse  corpus  Christi,  sed  demon-      rectioncm,  ascensionem;  quomm  primum  pullulat 

charitalem,  sccundum  roborat  fidem,  terlium  laelt- 
ficat  spem.  Quid  m  nobis  magis  chariutem  accen- 


nunquam 

strat  corpus  Chrisli;  sed  quando  profertur  ipstnp 
pronomen,  nondum  est  transsubslanliatio.  Respon- 
detur,  quod  sacerdos  nou  demonstrat,  cum  illis 
verbis  non  ntalur  enunt:ative  sed  recitattve,  quem- 
admodum  cum  ait :  Ego  sum  vitis  vera,  ego  lut 
mundi,  et  mutta  alia.  Simili  modo.  Sub  utraque 
sp«ttie  scilicet  panis  el  vini  utrumque,  td  est  corpus 
ct  sanguis,  cousccratur;  neutra  tamen  superfiuit,  ut 
n«tendatur  ouod  Chrislus  totam  humanam  naturam 


datquam  quwi  proprio  suo  Filio  non  pepercit  Deus* 
sed  pro  nobis  omihbus  tradidil  illum?  Qnid  in  nobhl 
magis  fidem  contlnnet,  quam  quod  Cbristussur- 
rcxit  a  mortuis,  primitiae  dbrmientium  et  resor- 
rectio  mortuorum?  sicut  in  Adam  omnes  moriuntur, 
ita  in  Christo  omnes  vivificabunlur.  Quid  magis  in 
nobis  amplificet  spem  quam  quod  Christus  atcen- 


SS3  EXPOSITIO  CANOMS  M1SS£.  886 

fpartemj,  recolens  in  quinque  crucibus  quinque  pla-  A  tum  ad  stolam  carnis;  et  calieeQi  salutis  perpetum, 


gas.  Deinde  per  Ires  paries  Dorainicas  passioois  pro- 
sequitur,  sictit  subsequenter  ex  ipso  declarabitur. 
Abbinc  igitur  usque  dum  corporale  desuper  calieera 
rcntovetur,  Domini  passio  commerooratur.  Nam  ut 
dicit  sacerdos,  hosiiam  puram,  hostiam  sanctam, 
hostiam  hnmaculatam,  panem  sanctum  vitm  ceternct, 
ai  ealicem  saiutis  perpetux,  unum  crucis  sigoaculum 
iuipriroiuir  super  oblataro,  sigoificans  illa  viveniis 
peine  foramina,  in  quibus  residet  immaculata  co- 
luroba  Cructuose  nidificans.  Tres  autem  cruces  facit 
pariter  super  oblatam  et  calicem,  quoniam  in  tribus 
verbts  prirois  utraque  species  tnteHigiiur;  nunquam 
ftulera  in  crucis  signaculo  panis  separatur  a  caiice, 
Disi  cum  separatiro  tiominatur. 


quantum  ad  stoiara  animae.  Supraqum  propiiioae 
sereno  vultu,  id  est  respectu  pfacabili  digneris  respi- 
cere;  non  quod  vultus  ejus  muletur  al.quando,  sei 
tunc  Deus  vultum  suum  super  nos  illumiuat  et  sere- 
nalv  eum  misericordiam  suam  super  nos  cxhibet  et 
declarat  (46),  secundum  illuc)  psairoi;  ittuminet  vuU 
tum  suum  super  nos  et  misereatur  nostri.  Sicuti  ac- 
cepta  habere  dignatus  es  mumra  Abel,  etc.  Adver- 
bium  istud  sicuti  siroilitudinero  innuit,  non  exprimit 
quantitatem;  muitoquidem  acceptius  esthoc  sacri- 
ficium  quam  quod  obtulit  Abel,  Abraham,  Molchise- 
dech;  valet  enim  res  plus  quam  umbra/  vcritas 
quam  figura.  Offeramus  ergo  sicut  Abel,  qui  cor 
suum  obtulit,  et  se  tolum  Deo  subdidit,  et  ideo  di- 


9.  Ric  oritur  non  prsetereunda  silenfio  quastio,  B  cit :  Respexit  Deus  ad  Abet  et  ad  munera  cjus,  secl 


quare  super  hostiam  benedictam  et  plenissime  con 
wccralam  adhuc  benedictionis  signum  exprimitur? 
Imo  talia  sunt  quacdam  subjuncta  in  canone,  quae 
videntur  innuere,  quod  nondum  sit  consecraiio  con- 
•uminata.  ln  canone  siquidem  aliqd  verba  signifi- 
cant,  aliud  signa  porlendunt  (47).  Verba  namque 
principaliter  spectant  ad  Eucharistiam  consecran- 
dam,  signa  vero  principaliter  pertinent  ad  bistoriam 
recolendam.  Hoc  capitulum  qui  pridie  quam  patere- 
tur  in  Qne  canonis  subjici  debuisset,  quoniam  in  eo 
eonsecratioconsummalur;  sed  quoniam  iropediseet 
ordinem  hisloriae,  quasi  quadam  necessitate  com- 
pulsus  capilulum  illud  quasi  cor  canonis,  ita  in  roe- 
dio  collocavif,  ut  quae  sequuntur  intelligantur  praece- 


prius  respexit  ad  Abei  quam  ad  munera.  Sacrifi- 
cium  offeramus,  arietinam  proterviam,  ferilatem 
taurinam,  hircinamque  libidinem  jugulanles,  juxta 
illud  psaimi  :  Hotocausta  meduitata  offeram  tibi  cuw 
incenso  arietum,  offeram  libi  boves  cum  hircis.  San- 
ctum  sacrificium,  immacuiatam  hostiam,  IIoc  addidit 
in  canone  Leo  papa. 

11.  Supplices  te  rogamus.  Post  coenam  exiit  Jesus 
in  montem  Oliveti,  et  progressus  pusitlum  procidit 
in  faciem  suam  orant.  Ideo  sacerdos  inclinans  se 
orat.  Tunc  accessit  traditor  et  oscuiatus  est  eum ; 
quod  repr<esentat  sacerdos  per  osculum  altarts.  Et 
quia  Jesus  faetus  in  agonia  prolixius  orabat9  tertio 
dicens  eumdem  sermonem  :  sacerdos  facit  tres  cru- 


dere,  secundum  illam  figuram  qua  sa»pe  flf,  ut  quae  *•  ces,  primam  et  secundam  dislincte  super  obiatam 


ratione  succedunt  intellectu  pracedant.  Vel  potius, 
ut  lam  iillerae  quam  historiae  suus  ordo  servetur, 
dicatur  quod  signa  pertinent  ad  historiam  recoien- 
dani#  verba  ad  consecrata  hoc  modo ;  nos  Cui  primi, 
videiicel  sacerdotes,  sed  et  plebs  tua  sancta,  sciiicet 
populus  Christianus;  nam  populus  agit  volo,  sacer- 
dotes  peragunt  mysterio. 

10.  Offerimus  praclarm  majestati  tuce,  id  est  prae 
caeleris  clarae;  nam  si  justi  futgebunt  sicut  soi  in 
regno  Patris,  quanlo  clarius  divina  majestas  prae- 
fulget!  De  tuis  donis,  id  esl  de  fruccibus  segeturo, 
quautum  ad  pauem  qui  esl  consecratus  in  carnem. 
Ac  datis,  id  est  de  fructibus  arborum,  quanlum  ad 


et  calicem  dicens :  Sacrificium  Filii  tui  corpus  et 
sanguinem  sumpserimus  ;  tertiam  se  ipsum  signando 
in  faciecum  dlcil:  Omnibenedictione  caslesti  et  graiia 
repleamur.  Quia  factus  est  sudor  ejus  sicuti  guttm 
sanguinis  decurrentis  in  terram,  forte  propter  su- 
dorem  corporis  cruceni  iroprimit  super  corpus , 
propter  guttas  sanguinis  crucem  imprimit  super 
sanguinem  ;  quia  grocidit  in  factem ,  crucem  iro- 
primit  in  faciem.  Vel  per  duas  cruces  quas  fucit 
sacerdos  super  corpus  et  sanguincm ,  designantur 
vincula  et  flagclla,  quibus  elicilus  esi  sanguis, 
cnjus  livore  sanati  sumus ;  per  crucem  quam  facit 
sibi  in  facie,  recolitur  illud  quod  exspuebant  in 


vinum  quod  est  consecralum  in  sanguinem.  Deistis,  q  faciem  ejus,  et  palmas  in  faciem  dabant  et  vela- 
inquam,  et  de  illis  offerimus  hostiam  puram,  hostiam     bant  faciem. 


sanctamf  hosiiam  immaculaiam,  id  est  Eucharisliam 
immunem  ab  omniifi  culpa  originali,  veniali  et  cri- 
minali;  vei  puram  quantum  ad  cogitationem,  san- 
damquantttm  ad  loculionem,  immaculatam  quanluin 
ad  operalionero,  quia  peccalum  non  fecit,  nec  in- 
ventus  est  dolus  in  ore  eju*.  Hoc  est  panem  sanctum, 
id  est  saociiiicantem,  datorem  vilm  mternas,  quan- 


12.  Jube  hasc  perferri.  Tantx  sunt  profunditatis 
haec  verba  ut  inielleclus  huroanus  vix  sufficiat  pe- 
netrace;  nam  et  bealus  Gregorius,  lanti  secreti 
inlerpres  (49),  de  hora  iromolattonis  ineffabiliter 
loquens  :  Quis ,  inquam ,  fidelium  habere  dubium 
possit  in  ipsa.  iromolationis  hora  ad  sacerdotis  vo- , 
cem  ccelos  aperiri ,  in  iilo  roysterio  ohoros  angeio- 


/lf*V      i-1_J 


^ 1_    ___ 


_.»__       • 


«7 


ADDIT.  AD  TOM.  III  OPP.  S.  PETRI  DAMIANI. 


m 


nro  ade*se,  Suinmis  iina  sociari ,  tcrram  coeicstibns  A  quod  depulalus  esl  ab  aposlolis  ad  miuisleriuni  vi- 


iungi ,  unum  ci  idcm  cx  visibilibus  et  invisibilibus 
Ceri  ?  El  ulibi  dicit :  Uno  eodemque  tempore  a« 
moinento  cl  in  ccelos  rapitur  ministerio  angeloram 
ronsccraium  corpus  Cbrisli ,  el  ante  oculos  sacer- 
iloiis  videtur  in  altari,  salvo  tamen  oecuHo  ccelestis 
aracnli  sacramento.  Possunl  verba,  licel  simplicins, 
lamcn  securius  hic  intelligi .  jube  ha?c ,  id  esi  vota 
tafolium,  videlicct  supplicalioneset  preces,  perferri 
?<?r  manut  sancd  angeli  /ut,  boc  cst  per  mintsteriiira 
angelorum,  aecuodum  illud  quod  ait  angclus  ad 
Tobiam :  Quando  orabas  cum  lacrymis ,  ego  obtuli 
trationemtuamDomino.—In  subihne  altare  tuum, 
hoc  est  in  conspcctum  divinae  majesutis  luae.  Porro 
icul  beatus  Augustiuus  delerminat ,  non  dicitur  an 


duarum;  et  ideo  inboc  quod  feminis  esl  praepesitns, 
tcstem  mernit  sincerissimae  caslitatis.  Posset  lamen 
non  evangelista,  sed  Baptista  Joannes  intelligi;  nec 
obstat  quod  praemittitur  tum  apostolis  tum  etiam 
marlyrtbus,  cum  Baptista  merito  inlcr  marlyres 
possil  numorari.  Non  cestimator  meriti.  Non  secun- 
dum  exigentiam  meritorum  retribuit ,  sed  citra  con- 
dignum  pnniendo,  et  supra  condignum  renimie- 
rando. 

14.  Per  quem  kcet  omnia9  Dominey  semper  bona 
creas.  Nam  omnia  per  ipsum  facta  sunt  et  vidil  Deut 
cuncta  qum  fecerat,  ei  erant  valde  bona.  Creas,  ergo 
condendo  naturam;  sanctifieas,  consecrando  natu- 
ram ;   vivificas9  transsubstantiando  creaturam;  ei 


gcltis  orationcs  nostras  offerre  Domino,  quia  tunc  B  benedicis,  accumulaodo  graliam.  Est  anlem  simplex 


primo  noveiit  Deus  quod  voktmus ,  quia  Deus  novit 
tronia  antequam  fiant ,  sed  quia  necesse  habet  ra- 
tionalis  creatura  temporaJes  causas  ad  aeternitatem 
reterre,  sive  petendo  quae  graiiose  fiant,  sive  con- 
suieudo  quid  faciat,  ul  quod  Deo  jubente  implen- 
dum  esse  cogjiovcrit,  vel  evidenter  vel  latentcr  rc- 
nortet.  Hinc  ctiatn  evidenler  apparet  quod  angeii  in 
/«criticio  semper  assistunt. 

13.  MementOf  Domine.  Orat  pia  mater  Eeclesia 
nott  solum  pro  vivis,  sed  etiam  pro  deftinclia,  et  eos 
sacrae  intercessione  oblationis  commendat  sanctis ; 
sive  quia  sanguis  iste  pretiosus,  qui  pro  multis 
effusns  est  in  remissionem  peccatoruro,  non  solum 
ad  salutem  viventium ,  sed  eliam  ad  absolutionem 


providenliae  demonslralio.  Ratc  enim  omnia,  id  est 
panem,  vinum  et  aquam,  semper  bona  creas,  sccun- 
dum  causas  primordialcs ;  sanctificaz,  secundum 
causas  sacramentalcs ;  vivificas9  ut  transeanl  in 
carnem  et  sanguinem ;  et  benedicis ,  ut  conferant 
unitatem  ct  charitatem;  pet  ipsum9  tanquam  per 
mediatorem;  cumipso,  tanquam  coaequali;  in  ip*o9 
tanquam  consubstantiali ;  in  Patre  quippe  notatur 
auctoritas,  in  Filio  aequatitas,  in  Spiritu  sancto  co- 
nevitas.  Aucloritas  in  Patre  propler  principium; 
aequaKtas  in  Fiiio  propter  mcdium;  coaevitas  U\ 
Spiritu  saneto  propter  consortium.  Seita  feria  cru~ 
ciftxus  est  Dominus  hora  tertia  linguis  Judaeornro» 
quod  narrat  Marcus;  sexta,  manibus  gentiiiuro. 


'  .t —  ,  ,  „ 

[valeatj  defunctorum.  Qui  cumsigno  fidei.  Non  quod  u  quod  narrat  Joaunes;  et  circa  horam  nonain  incli 


ibt  sit  lides,  quia  fides  et  spes  evacuabuntur,  sed 
siguum  lidei  pro  cbaractere  christianitatis  acctpilur 
quo  fidelea  ab  infideiibus  discernuntur.  Et  donniunt 
in  somno  pacis.  Secunduro  iliud  :  in  pace  in  idipsim 
dormiam.  Saera  Scriptura  appeilat  dormientes,  ul 
aitApostolus:  Nolumus  vos  ignorare  de  dormientibus. 
Et  Dominus  in  Evangelio  :  Lazarus  amicus  noster 
dormk.  Propiliare,  Domiue,  et  omnibus  in  Chrislo 
quiescentibus.  in  hoc  loco  sacerdos,  quorum  malue- 
ritf  debet  agere  memoriam  specialem.  Locum  refri- 
$enif  in  quo  non  esl  ardor  peccatorum.  Lucis,  in 
quo  nonesl  obscuritastenebrarum.  Et  pacis,  in  quo 
est  eonALctus.po3narif.ui.  Nobit  quoque  peccatoribus. 
Nim  it  diserimus  quod  peccatum  non  habemus,  nos 


naio  eapile,  emisit  spirilum.  Ad  reeolcndam  ergo 
crucifiiionem,  qusc  hora  tertia  facla  est  linguis 
Judaeorum  ler  clamanlium  ;  Crucifige9  et  rursus: 
Tollc,  tolle,  crucifige,  sacerdos  facil  tres  cruces 
super  oblatam  et  calicem,  cum  dieit  sanctifica^  vi- 
vificas,  benedicis.  Ad  recoiendam  vero  crucifmo- 
nem,  quae  posl  intervallum  trium  horarum  faeta  est 
manibus  genlihum,  fack  itcm  tres  cruces  cum  bo- 
stia,  dicendo  super  calicem :  per  ipsumt  et  cum  ipso, 
et  in  ipso.  Postmodum  vero  ad  designandam  divisio- 
nem  carnis  et  animae  Domini  morieniis,  facit  duas 
cruces  in  ore  calicis,  cum  dicit:  Tibi  Dio  Patri  omni- 
potenti  in  uniiate  Spiritus  sancli9  Deus.  Dtim  cnim  in 
Ghristo  Ues  sint  unilx  subsunliae,  diviuitalis  ad 


tiet  tpsos  seducimus*  et  veritas  in  nobis  non  est.  Cum     corpus ,  divinitatis  ad  animam,  et  animac  ad  corptis 


ioanne9  Stephano9  Malthia9  Barnaba.  In  hac  secun- 
da  commemoraiione  sanctorum  ex  magna  parte 
suppientur  quae  de  praemissis  sanctis  jubebantur. 
Sed  qtKBritur  qtiare  Joannes  repetitur,  et  quare 
Stephanus  sociatur  Joanni,  et  quare  pramitlitur 
Mattbie  et  Barnah»  ?  Sane  Joannes  in  prima 
commemoratione  cum  aliis  disponitur  propter  apo- 


divisnm  abanima,  proplerea  non  tribus  crucibus, 
scd  duabus  mors  Domini  designatur. 

15.  Sacerdos  etiam  super  mensam  allaris  manus 
cxicndil,  quia  Christus  super  aram  crucis  manus 
expandit.  Sublilius  tamen  ac  profundius  baec  pos- 
sumus  figurare ;  trcs  quippe  cruces  significant  trcs 
crucialus  quos  Chrtstus  in  cruce  suslinuit,  videli- 


m  Exrosmo  cakonis  mlssjs.  m 

t:is  est  anima  mea ;  et  item  :  Cctpit  Jesus  pavere  et  A  quies  quinquc,  qtuc  sunt  simul  25.  Qui  Qumerug 


twdere.  De  compassione  cordis  pro  cruciJlxoribus 
©ravil :  Pater,  ignosce  itlis.  Ideo  vero  sacerdos  facit 
bas  cruces  cum  hostia  super  calicem,  quia  Christus 
hujusroodi  crucialus  in  corpore  supcr  patibulum 
[perlulit];  per  calicem  enim  passio  desiguaiur:  se- 
cundum  (50)  illud  :  Puter,  si  fieri  potest,  transeat 
a  me  calix  iste.  Daae  vero  cruces,  quas  facit  in  latere 
calicis,  designant  duo  sacramenta,  quue  de  latcre 
Dbmini  profluxerunt ,  videlicet  aqua  regeneralionis 
et  sanguis  redemptionis.  Corporale  desuper  calicem 
removetur,  quia  velum  templi  scissum  est,  secun- 
dum  quod  de  eo  scriptum  erat,  hactenus  erat  clau- 
sum,  et  lignnm  missum  est  in  aquis  Maraih,  et  dul- 
coralae  sunt.  tunc  exaltatutn  parumper  sacrameu- 


per  se  ductus  scmper  in  se  ipsuro  reducitut;  naiM 
quinquies  qutnque  sunl  25;  quinquies  25  sunt  125: 
125  quinquies  sunlG25;  et  ita  seroper  abundat 
quinarius  numcrus  el  in  se  ipsum  reducitur,  si  duca- 
luriu  infinitum,  quamlibcteum  multiplices.  Eucha- 
ristiae  sacramentum  sempcr  idem  est  sacriflciom. 

17.  Non  soluro  auletn  crucis  impressio,  verunj 
etiam  vocis  expressio  quae  gesta  sunt  juxta  cruceiu 
insinuaut.  Sacerdosenim  voce  panluium  expressa, 
percusso  peciore,  sUentium  interrumpit,  repraesen- 
tans  contritionem  et  confessionem  latronis;  vcl 
etiam  exsulutione  vocis,  et  tunsione  pectoris  expri- 
mitur  illud,  quod  cenlurio  ei  qui  cum  eo  erant,  vitit 
iis  quas  fiebant,  timuerunt  valde  duenles :  Vere  FUius 


tum  de  altari  sacerdos  deponit  ipse  et  diaconus,  B  Deierat  iste;  et  percutienies  pectora  revertebantur. 


quia  venit  Joseph  ab  Arimathta,  venit  et  Nicode- 
uros,  el  impelratum  a  Pilato  corpus  Jesu  sepelie* 
runt.  Et  quia  advolvit  saxum  magnum  ad  oslium 
monumenti ,  diaconus  super  os  calicis  corporale 
reponit.  Quia  nunc  factus  est  in  pace  locus  ejus, 
diaconus  mensam  altaris  osculalur.  Quia  factus  est 
principaiut  super  humerum  ejus,  diaconus  manum 
ponti/icis  osculatur. 

46.  Sacrificinm  igitur  septem  vicibus  signatur  in 
canone;  prima  vice  ter,  ubi  dicitur,  hcec  dona,  hcec 
munera,  hesc  sancta  sacrificia  illibata  propter  tcrnam 
Christi  tradRkmero,  quac  fecu  est  de  eo  a  Juda  el  a 
Judaeis.  Secunda  vice  quinquies,  ubi  dicitur  :  quam 
oblationem  tu,  Deus,  digneris  facere  bewedictam,  a$- 


Quun  vero  Jesus  clamans  voce  magna  emisit  spiritum, 
lcvatsacerdosvocem  dicendo,  per  omnia  swcula  $<%- 
culorum.  Yidelicet  quia  mutieres  lameniabantur  fien* 
tis  Dominum,  chorus  quasi  lamentando  respondet, 
amen.  Jesus  voce  magna  ciamabal :  Pater,  in  manus 
tuas  commendo  spirUum  jutum;  et  ideo  sacerdo? 
elcvala  voce  pronuntial:  Pater  noster,  qui  es  in 
costis.  llanc  ©raiionem  post  canonem  beattts  Gre- 
gorius  censttit  recitari  super  hostiam ;  haec  enim 
oratio  caeteris  omnibus  multis  ralionibus  antecel- 
iit,  scilicet  auctoritate  doctoris,  boniute  sermonis, 
suffieientia  petitionis,  fecuodiute  mytteriorum.  Sunt 
hicseptem  petitiones  quac  adapuntur  septem  donis, 
septem  virtulibus,  septem  beaiitudinibus,  contra  sc- 


eriptam  et  ratam,  ut  fiat  corpus  et  sanguis;  propter  C  piem  vitia  capiulia.  Homo  enim  est  aegrotus,  Domi 


quinquc  partes  venditoris,  sed  et  venditi  et  empto- 
rum,  videlicet  sacerdotum,  Scribarum  et  Pharisaeo- 
rum.  Tertia  vice  bis,  uM  dicilur,  aecipiens  panem, 
benedixit  et  fregit.  SimiUter  et  hune  pratclarum  cali- 
cem,  gratias  agens,  benedixit,  propter  benedictionem 
panis  qui  transsubstantiatur  in  carnem,  et  vini  quod 
transsubstantiatur  in  sanguinem.  Quarta  vice  quin- 
quies,  ubi  dicitur  :  hestiam  puram,  hostiam  sanctam, 
hostiam  immaculatamy  panem  sanctum  titce  atterna 
ct  calicem  salutis  perpetuat,  propler  quinque  Domini 
plagas.  QuinU  vice  bis,  uhi  dicilur,  sacrosanctum 
eorpus  et  sangumem,  propler  vincula  in  quibus  liga- 
tum  est  corpos,  et  flagclla  quibus  clisus  cst  sanguis. 
Sexta  vicc  ter,  ubi  dicitur,  sanetificas,  vivificas,  be- 


nus  est  medicus;  vitia  sunt  ianguores,  petitione* 
sunl  planctus,  dona  sunl  antidota,  virlutcs  sunt  sa- 
nitates,  beatitudines  sunl  gaudta  feliriutis.  Quod 
sequitur  secrelae  silcntium,  quietem  significat  Domi- 
nicse  sepultur*.  In  Sabbato  Christus  secundum  car- 
nem  quievit  in  sepulcro ;  secundum  animam  descen- 
dit  ad  inferos,  ul  fortior  superveniens  fortcm  spo- 
liaret  armatum.  Libera  nosf  qucesumus,  Domine. 
Iixc  oratio  dicilurerobolismus  (51),  et  est  expositio 
novissimae  pelitionis  orationis  Dominicae.  Post  pas- 
sionis  tristitiam  ad  resurrectionis  gaudium  pcrvenit, 
secundum  illud:  Ad  vesperum  demorabitur  fletus;  ad 
matutinum  lcstitia. 
18.  Diaconus  et  subdiaconus   porlant  patenam, 


nedicis,  propter  crucifixionem  quae  facia  est  hora  ^  quam  sacerdos  accipiens  osculatur,  ct  cum  ea  si- 

gnum  crucis  sibi  facit  in  faciem.  Ili  lam  numero> 
quam  obsequio  siantes  illas  mulieres  significant, 
scilicet  Mariam  Magdalenam  ct  Mariam  Jacobi  et 
Salome,  qux  porlantes  patenam,  id  est  cor  palens 
lalitudine  chariuiis,  in  obsequium  scpuliurae  eme- 

H«n*    nrffn    nAlpnam.   id   est    C.(\T 


lertia  linguis  Judaeorum  clamantium  ter  :  Crudfige. 
Scptima  vice  quinquies,  ubi  dicilur,  per  ipsum9  et 
cum  ipto>  et  in  ip$o,  tibi  Deo  patri  omnipotenti  in 
unitate  Spiritus  sancti,  ter  super  calicem  propter 
tres  cruciatus  quos  Christus  suslinuit,  passionis, 


A»<\m«l4 


m  AODIT.  AD  TOM.  III  OPP.  S.  PETRI  DAMIAW.  S9i 

itleo  cruxcum  patena  Imprhuitur  in  faciejstalimque  A  signiflcent,  Sergius  papa  deierroinat,  dicens  :  i  tri- 


sacerdos  osculalur  palenam,ostendens  quodCbristus 
confestim  implevit  desiderium  mulierum;  mox  enim 
oecurrit  eis  dicens :  Avete.  Turic  sacerdos  frangit  ho- 
ttiam  in  tres  partes ;  et  duabus  extra  caticem  reser- 
vatts,  cum  alia  signum  crucis  facit  super  calicem , 
et  alta  yoce  dicendo  :  Pax  Domini  sit  semper  vobis- 
eum9  particulam  hosli»  in  calicem  dimittit.  Sacerdos 
igimr  hostiam  frangit,  ut  in  fractione  panis  Deum 
cognoscamus,  sicui  illi  distipuli  in  Eramaus.  Con* 
junctio  panisetvinj  significat  nnionem  carnis  et 
anlraa  in  resurrcclione  Christi  denuo  supervenien- 
t*m.  Ideo  ter  signum  producilur  cum  hostia  super 
caKce,  quia  vhrtus  Trinitatis  animam  cruciGxi  re- 
duxit  ad  carnem.  Ideo  etiam  flunt  tres  cruces  super 


forme  est  corpus  Christi ;  pars  oblaUe  in  calicem 
missa  corpus  Christi,  quod  jam  resurrexit,  denioo- 
strat ;  pars  comesta,  corpus  ambulans  adhuc  super 
terram ;  pars  in  altari  usque  ad  finem  missae  re- 
manens,  eorpus  jacens  in  sepuicro,  quia  usque  in  fi- 
nem  saeculi  corpora  sanctorum  in  sepulcris  erunt. » 
Pax  Domini  sit  sempervobiscum.  Hoc  significat  quod 
stelil  Jesus  in  medio  discipulorum,  et  dixit  eis :  Pax 
vobis.  Quia  vero  statim  dedit  eis  polestatem  re- 
mittendi  peccaU;  quorum,  inquit,  remiseritis  pecca- 
ta,  etc,  idcirco  choras  clamat  ad  ipsum  :  Agnus 
Dei,  qui  toilis  peccata  mundi,  miserere  nobis.  Et  ne 
loquamur  pacem,  et  non  habeamus  in  corde,  lnim- 
centius  pacis  osculum  dari  decrevit  et  omnibus  da- 


os  calicis,  quia  tres  raulteres  quaerebant  crucifixum  B  tur,  ut  constet  populum  ad  omnia,  quae  niysterio 
»d  ostium  mohumenti ;  de  quo  diaconus  reraovet      aguntur  et  in  Ecclesia  ceiebrantur,  suum  praebuisse 
corporale,  designans  quod  angetus  Domini  revolvit  ia-      consensum. 
pidem  ab  ostio  monumenli.  Quid  aulem  ilte  partes 

Explicit  Expositio  Canonis  misscs  secundum  beatum  Petrum  Damiani. ' 

TESTIMONIA  NOVI  TESTAMENTI 

QUJE 

De  opusculis  beatiPetri  Damiani  quidam  ejus  discipulus  excerpere  curatit  (53). 
TE3TIM0MA  EX  EVANGELIIS. 


EX  MATTHjEO. 

CAPITULA  8ECUNDUM  MATTILEUM. 

I.  Quod  in  genealogia  Domini  reprehensibites  sotum 
mulieres  interponuntur,  et  quod  Matthaus  descen- 
dendo  xi  generationes  enumernt,  cum  Lucas  lixvii 
aseendendo  describat.  —  2.  Vos  estis  sat  terne ; 
si  sat  evanuerit,  in  quo  condieturt  —  3.  Non  po- 
test  arbor  maia  fructus  bonos  facere.  —  4.  Inter 
natos  mulierum  non  surrexit  major  Joanne  Ba- 
ptista.  —  5.  Cotligite  primum  xizania,  et  altigale 

■    fauicnlos  ad  comburendum. 

U  W  EXtOSITlOSE  EJUSDEM  EVAKGELIl  SSU  ffl  6ERM0NB 
OE  SANCTO  LUCA  (53). 

Iilud  vero  quosdam  movere  non  irratioaabiliter 
potest  cur  sanctus  evangelista  reprehensibiles  so- 
lumitiodo  mulieres  in  Christi  gencaiogia  inlerponere 
stmluit,  sanctas  vero  et  absque  ulla  contradictione 
laadabilet  silenlio  praelerivit.  Sed  boc  idcirco  fa- 

(52)  In  ediiione  Operum  S.  doctoris  Pelri  Da- 
miani  per  Const.  Cajetanum  curata,  exslant  quidem 
eoiiectanea  lestimonioruin  ex  Veteri  Testamento, 

3unnquam  fine  carentia;  sed  coiiectanea  ex  Novo 
i^ideraotur,  qua  super  re  sic  loquitur  pradictus 
fdiior  tom.  IV,  p»g.  158  :  Admonendum  te  putamus9 
Itctor  optime,  hujusmodi  cottectanea  ex  Operibus 


C  ctum  est  ut,  dum  Redemptor  nosler  de  peccatoribus 
natus  esse  describitur,  pro  peccaloribus  de  c&lo 
ad  poenam  descendisSe  credatur ;  descendit  quippe, 
utpeccata  nostra  ipse  portaret;  ascendit  vero,  ut 
divtmlatis  «tuae  nos  parlicipes  faceret,  sicut  per 
Apostoium  dicitur,  quia  mortuus  est  propter  peccata 
nostra ,  et  resurrexit  propler  justificatiooem  no- 
stram.  Hinc  est  enira  quod  Matthaeus  descendendo 
per  Salomonem,  cujus  matrem  concupiscendo  Da- 
vid  peccavit,  xl  generationesenumerat;  cum  Lucas 
ascendendo  per  Maihan,  per  cujus  nominis  pro- 
phetam  peccatum  David  f  xpiavil,  lxx  et  vn  genera- 
tiones  describat.  Per  Matiliacum  quippe  signatur, 
quia  idcirco  Dei  Filius  ad  nos  peccalores  descendit, 
ut  mortalitatis  noslrae  parliceps  fieret;  per  Lucam 

D  vero  innuitur  quia  idcirco  post  resurrectionem  ad 

vitt  reperiri  minime  noluerunt.  Sed  certe  Cajetanus 
diligentiam  suam  in  lioc  opere  vesligando  extra  Ya- 
ticanam  bibiiolhecam  exprompsit ;  nam  bujus  vetus 
codex  4950,  cujus  est  recens  apographum  Ottobon. 
962,  utraque  colieclanea  taro  ex  Veteri  quam  ex 
Novo  Teslamenlo  continel.  Placet  igitur  Operura 
tanti  doctoris  edilionem  hoc  etiam  scripto  cumu- 


893  COLLECTANEA  EX  ROYO  TESTAMENTO.  8M 

Patrera  ascendit,  ut  nos  divinitalis  suae  consortes  A  daomavil  peecatum  in  carne.  Cum  enim  dieit  miiit 


efficerel;  sicut  per  egregium  praedicaioreradkitur: 
Quod  autem  ascendit,  quid  est ,  niti  quia  descendit 
primum  in  inferiores  partes  terrat  Qui  descendit, 
ipse  est  et  qui  ascendit  super  omnes  ceelos,  ut  adim- 
pleret  omnia.  Per  numerum  autcm  quem  Mallbaeus 
ordinat,  susceplio  laboriosae  morlalitatis ;  per  illum 
vero  quem  Lucas  posuit,  humanse'  exprimilur  abo- 
litio  pravitaiis.  Per  quadragenarium  quippe  nume- 
rum  labor  exprimitur,  quo  videlicet  Christus  in  cor- 
pore  suo,  quod  est  Ecclcsia,  per  diversa  vitae  hujus 
teropora  fatigatur.  Hinc  est  quod  Moyses  et  Elias  40 
dierom  conlinuavere  Jejuniom ;  sed  et  ipse  Domi- 
Mis  sub  eodem  numero  abstinuit  perceptione  ci- 
borum.  .  . 

Per  Moysen  itaque  lex  ,  per  Eliam  prophetia,  B  spergittir,  coelcstis  sapienthe  sapor  in  eoruro  cordi 


Dwis  Filium  suum  in  simiiitndinem  carms  peccati, 
peccatoram  noetrorum  susceptionem  manifeste  de- 
clarat,  qtiam  ostendit  Malttaeus  cum  descendendo  xl 
generaliones  enomerat.  Cum  Tero  sequitor,  et  de 
peccato  damnavit  peccatum  in  carne,  expiationem 
omtiium  nostrorum  criminom  indicat,  qoam  Lucas 
exprimit,  cum  ascendendo  lxxvii  generttiones  de* 
scribii. 

II.  IH  8BRMOHE  STNOOALI  TEITTO  (54). 

Toj  estis  m/  terrm.  Ptorimos  piane  cibossobont 
mole  congeritur  qoi  tauien  exigoo  salecendiinr; 
et  multus  estpopulosChristianos,  ad  cujus  cemp*» 
rationem  perextgoos  est  numerus  sacerdotum ;  sed 
dum  popoli  muititudo  sacerdotatia  eloquii  sale 


per  Cliristum  vero  Novi  Testamenli  patenter  intelll 
gilur  graiia.  Per  affiictionem  ergo  legis,  prophetise 
simul  ct  graltae  labbr  innuilur  tiniversalis  Ecclesiae 
per  universa  morlalis  hujus  vilae  sxcula  fatigatae. 
Hinc  est  quod  lilii  Israel,  aerumnis  alque  laboribus 
diulinac  peregrinationis  atlriti  post  40  annos  terram 
suntpromissionis  ingressi;  quia  videlicetomnes  electi 
post  emensum  hujus  peregrinationis  fexcursum,  mex 
haereditario  jure  terram  viventium  possidebunt.  Per 
septuagenarium  vero  numcrum,  quem  Lucas  posuit, 
remissio  peccalorum  exprimitur,  sicut  ipse  Dominus 
in  Evangelio  teslatur.  Cum  enim  Petrus  iuterroga- 
rel  dicens :  Domine ,  quoties  peccaverit  in  me  frater 
meust  dimitlam  ei  usque  septies  t  respondil :  Non 
dico  tibi  usque  septies,  sed  usqne  septuagies  w- ^ 
pties.  Congrue  aulem  per  septuagenarium  numerura 
peccatoruin  remissio  designatur,  quia  ab  undenario 
et  septenario  nascitor :  undecim  namque  si  sepiies 
muli:plicentur,  77  numerum  faciunt.  Denarius  au- 
tem  numerus  perfectus  esse  dignoscitur,  per  quem 
et  Decalogns  designalur.  Sed  si  denarius  est  per- 
fectus ,  restat  hecessarto  ut  sil  undenarius  imper- 
feclus.  Quid  esl  autem  peccatum,  nisi  transgressio 
legis?  Si  ergo  per  dehariuni  lex  intelligitur,  rectc 
pcr  undenarium  iegis  transgressio  figuratur ;  septe-» 
nario  vero  numero  tota  saeculi  hujus  universitas 
coniinetur,  quia  septem  diebus  omnis  decorsus  viue 
praseniis  evolvitur.  Per  undenarium  eigo  septles 
muhiplicatum  cuncta  nostra  peccata  ad  septuage-  n 
simum  septimum  deducunlur  numerum,  in  quo  vera 
omniam  fit  remissio  peccatorum.  Unde  eleganter.a 
Christo  el  baptismo  hsec  secundom  Lucam  series 
inchoaiur,  et  in  Dei  Palris  persona  finiiur.  ln 
bapiismo  enirn  Chrisli  omnium  nobis  peccatorum 
remissio  provenil  per  Spiritum  sanctum  qui  soper 
baptizatum  Dominum  in  specie  columbae  descendit. 
Sic  per  Chrislum  redempti,  et  per  Spiriius  sanctl 


&li«iin     «lilnli    •     ma 


riAA  Doii' 


n,. 


bos  gignHor,  et  gostos  mentis  humanse  in  delecta- 
tione  coelesliom  soaviter  obdulcatnr.  fn  quo  ca- 
vendum  est  valde  quod  dicittir :  Si  sai  evanuerit, 
in  quo  condieturt  Nam  cum  sacerdolis  cor  ab  amore 
snpernae  dulcedinis  evanescit,  amarescil  iliico  per 
salsuginem  lerrenae  concopiscentiae ,  Ideoque  Jam 
non  poterit  aliena  eorda  salire.  • 

111.   IN  EPISTOLA  AB  GEBIZOMKN. 

(Ed.  tom.  I,pag.\9Z.) 
Nen  potest  arbor  mala  fructus  bonos  facere.  Arbor 
sane  volunlas  intelligenda  est,  non  persona ;  nam 
eadem  persona  hominis  et  bona  operari  valel  et 
mala,  sicut  ex  eadem  terra  et  ficos  profertur  et 
spina.  Sed  sicut  mala  arbor  nonqoam  bona  germi- 
nat  poma,  ita  de  superba  voinntate,  qtrae  procul  du- 
bio  maia  est,  nunquam  mera  vel  incontaminata 
precedit  humilitas;  et  sicut  radlce  laesa,  totios 
arboris  rami  consequenter  arescunt ,  sic  ex  mente 
superba,  st  quid  boni  operis  ad  tempus  vireseere 
cernitur,  velut  humore  convaliis  exhaoslo,  in  prao- 
rupti  saxi  ariditate  siccator. 

IV.  IN  SERHONE  DB  SANCTO  JOANRE  BAPTISTA* 

(Ed.  tom.  II,  pag.  116  seqq.) 
Internatos  mulierum  non  surrexit  majorJoann» 
Baptista.  Exclusit  itaque  majorem,  non  negavit 
«qualem.  Hlncest  qoud  ad  Zachariam  angelus  dicil: 
Ipse  prmcedet  ante  iilum  in  sapientia  et  virtute  Eliaf. 
Par  ergo  Eliac  Joanues  videtur,  in  cojus  sapientia 
et  virtute  venturus  asseritur,  praesertim  cum  et  alibi 
ipsa  Veritas  dicat :  Elias  jam  venitf  et  non  cogno- 
verunt  etim,  sed  fecerunt  in  eum  quodcunque  volue- 
runt;  et  si  tmltis  scire,  Joannes  ipse  est  Etias.  Sed 
ecce  e  diverso  tllud  occurrit,  quod  Eliseus  duplicem 
Eliae  spiritum,  juxla  modum  suae  petitionis,  accepit, 
Obsecro,  inquit,  ut  fwt  spirkus  tuus  duplex  tn  me. 
Qnod  si  Eliam  Elisaeus  dupliciter  an*ecellit,  aeqoalem 
Elice  Joannem   quomodo  superat,  quo  internatot 


S95  ADDiT.  AI>  fOM.  Ifl  9PP.  S.  PETRl  DAMIANL  896 

fturvm  qnlppe  sonoit  quod  Etiseus  dupiicein  raagi-  A  culos  ad  combtirendum  zizania ;  quippe  fasctculi 


sjfi  spiritujn  petiit,  cum  non  sit  discipulus  super 
jnagisirum ;  sed  ex  pura  mente  petitio  isla  proces- 
sit,  quia  non  terrenom  aliquid,  sed  spiritualem  gra- 
Uam  postnlavit;  unde  et  E'ias  quasi  subindignatus, 
incauta  discipuli  verba  redarguil,  cura  ait  :  Rem 
Aijjicilem  postuiaui ;  siroplicitatem  vero  piae  inlentio- 
Jlis  aspjcieus  praeato  subjungit :  Attamen  $i  videris 
me,  quando  totlar  a  te9  erit  quod  petisti ;  non  vide- 
licet  dupticitas,  quam  incautus  serino  profudit,  sed 
4jnum  spiriius,  quod  humili  ac  sincera  mens  inten- 
jtiooe  quaesivit.  Hoc  itaqne  modo  neqnaquam  Joan- 
jiem  superat  Elisetis,  sicut  nec  major  est  quam 
EUas.  Yerumlamen  si  sacrse  hislori»  teoorem  in- 
Jipicimus  diligetiter,   uberiorem  sive  clariorem  Eli- 


alliganlur,  quia  in  illo  perpeluae  damnatlonis  incen- 
dio,  homicidae  cum  homicidis,  adulteri  cum  adultc- 
ris,  perjuri  cum  perjuris,  incestuosi  cum  incesluo- 
sis,  non  diverso  poenalium  tormentorum  genere 
conslringuntur ;  illic  eos  infinilae  pcenae  patens 
gehennae  barathrum  devorat,  qui  his  se  arroganter 
iu  superbiae  cornibus  extoilebant ;  illic  eorum  ear- 
nes  atque  medullas  saginis  irriguas  crepitans  flamma 
depascet,  qui  hic  arsere  deliciis  (et  aestuanlis  exple- 
verunl  illecebras  voluptatis.  Bene  ilaque~dicunlur 
fascicuiialligari,  quia  nequaquain  eos  tunc  separat 
diversitas  ultionis,  quos  Iwc  simililudo  sociaverat 
pravitalis ;  et  qui  nunc  eisdem  criminibus  sunt  ob- 
noxii  ejusdem  supplicii  postmodum  lenentur  anirc- 


-seura  quam  Etiam  in  miraculorum  fuisse  virtutibus  B  adversione  constricti.    De  quibus    omnibus    alibi 


jnvenimus.  ille  nimirum  vivens  defunctum  puerum 
.vitae  resliuiit,  iste  jam  mortuus  mortuum  suscila- 
vit.  lilo  prophetanle  hydrta  farinae  et  lecythus  elei 
non  defecit,  iste  obsessae  el  afilicta?  civitali  prolinus 
in  diem  alterum  incrcdibiies  hostiiium  castrorum 
cjpias  obtulil,  atque,  ut  in  brevi  cuncta  conclu- 
dam ,  Elias  12,  Eliseus,  ul  Scriplurae  veritas  tradil, 
23  miraculorum  signis  cnituit ,  quae,  videiicet  quia 
fastidium  devitamus,  hic  enumerare  postponiraus. 

QgorooJo  ergo  hujus  me  nodo  quaBSlionis  expe- 
iam,  mprolata  de  magnitudine  Joannis  nou  vacii- 
let  sentenlia  veritatis ,  qua  dicilur  in  natis  mulie- 
runi  non  esse  majorem  Joaune  Baptista  ?  Nam  si 
roajor  est  Eliseus  quam  Elias,  ergo  major  estet 


sub  unius  personae  specie  dicitur  ;  Ligatis  manibvs 
et  pedibus,  mittite  illum  in  tenebras  exteriores.  IIIIc 
membra  liganlur  ad  pcenam,  quae  hic  solula  ac  li- 
bera  ferebantur  ad  culpam ;  vel  lunc  dignc  coi> 
stringenda  sunt  in  suppliciis,  qua3  uunc  male  ligata 
sunt  a  pielatis  operibus  peragcndis;  iliic  animse 
reproborum  cum  corporibus  simul  iuexstinguibili 
crucianlur  incendio,  sicut  hic  in  exseculione  pravi 
operisjungebantur.  Unde  et  perprophetam  dicitur : 
Descenderunt  ad  infemum  cum  armxs  suis;  arma 
quippe  peccanlium  membra  sunl  corporis,  quibus 
reprobi  homines  diaboio  mililanl  et  ejus  imperio 
perverse  vivendo  roinislrant.  Simui  ergo  cum  ani- 
mabus  et  corpora  in  aeterna  mortc  damnanlur,  quae 


Jnanne,  quod  fieri  impossibile  est,  Sed  nolandum     *imul  in  Pravi  operis  perpelratione  vixerunt ;  de 


qnid  aliud  est  magnum  quid  agere  in  signis  mira- 
culorum,  aliud  magnum  esse  in  excellentia  merito- 
ru« ;  nam  si  de  roiraculis  agitur ,  nullum  fecisse 
miraculuro  Joannes  in  Scripturarum  paginis  inveui- 
lur.  Sed  nunquid  propter  hoc  infimus  erit  omnium 
sanclorum,  quia  nulla  traditur  signa  fecisse  virlu- 
t:im  ?  Eiiseus  ergo  major  est  qnam  Elias  in  exhi- 
bitione  signorum ,  queni  lamen  nequnquam  superat 
iu  cumuio  meritorum.  Ita  et  Joannes  par  quidcm 
cst  Eliae,  quia  sicut  ilie  prceco  futurus  est  Judicis,  ita 
ei  hic  praecursor  factus  esi  Redemploris ;  sed  major 
E  ia,  quia  quem  demonstravit,  etiam  baptizavit. 
Joannes  itaque  huraanorum  limes  esl  meritorum ; 


quibus  propheta  dicit :  Ibi  Assur  et  sepulcra  ejus. 
EX  MARCO. 

I.  M  SERMONE  DE  SANCTO  MARCO. 

(Ed.  tom.  II,  pag.  64.) 
Quisquis  Evangeiium  bcali  Marci  subliii  medita- 
lione  considerat ,  et  alla ,  ut  dignum  est,  imtaga- 
lione  pertraclal,  rudibus  quidem  et  non  accuratis 
descriptum  verbis,  sed  uberrimis  inveniet  ccelestis 
inielligeniiae  redundare  mysleriis.  Est  plane  styii 
brevitale  succinctum,  sed  profunda  myslerii  spiritua- 
iis  ubertate  diflusum.  Perscrutantes  namque  omnes 
fere  paginas  Scripturarum,  invenire  vix  possumus 
Spiritum  verilatis  cautius  vel  circumspectius  per 


quantumcunque  enim  apostolici  senatus  exceilat  *>  alium  quemlibet  quam  per  os  beati  Marci  fuisse 
auetoritas,  quamtumcunque  vel  patriarcharum  fides  locutum,  adeo  ut  ipsa  descriptionis  series  ct  ordo 
in  divina  agnitiOne  proficiat,  vel  prophetarum  mira-  verborum  magnum  conlincai  sacrameutum.  Quod  ut 
cula  ad  reseranda  arcana  mysieria  convalescant,  facilius  elucescat,  in  ipso  libri  ejus  exordio  nos  bre- 
quantumlibet  cerle  cumuletur  triumphantium  glorra      viter  intimare  non  pigeal.  Primum  namque  niiracu- 

marlvrum.    an»nlnmvi«  Afflnrpat  vornane   nu/lirSrin       lnm  nnniL.  nnn   Dnminiift  H.-pninnnm   ner  ns  hominis 


897  COLLECTANEA  EX  NOVO  TESTAMENTO  SUS 

ptionts  humanse  mysierium,  qirasi  pcr  qnamdam  li-  A  alii  evangelistae  dicunt,  i(a  debet  iitlelligi,  ut  trina 

illa  negalio  anie  galli  qtridem  canlum  faerit  coepta, 
scJ  poslquam  semel  cecinit,  sit  expleia,  ut,  quo* 


ncam,   omuia  dispensavit.  In  dejectionc  namquc 

primi  hoininis  principio  diabolus  locntiis  csl  ac  po- 

mum  veiitum  comedi  persuasit.  Deinde  uiulier,  quia 

iii    delcctationis    concupiscentiam    corruit,    velut 

acstuantis  ardorem  febris  incurrit.  Adam  vero  posl- 

quam  de  fructu  iigni  male  consentiendo  gustavit, 

oinniom  mox  vitiorum  iepra  perfusus ,  postremo  tt 

unquam  paralyticus  a  cunclis  bonis  operibus  est  in- 

tcrioris  hominis  languore  coustrictus.  Quia  crgo  Fi- 

liusDci,  sicut  Joannes  dicit  aposlolus,  destruere  venit 

operadiaboli.pereamderaviampercecutuseslmorteiu 

qua  itia  ingressa  fuerat  in  orbem  terrarum  ;  et  ubi 

fu>um  esl  perditionis  nostrse  venennm,  animarum 

iuedicus  salutis  objecil  antidotum ;  atque  unde  uior- 

tem  hostis  callidus  introduxit,  per  eumdem  tramitem  B 

Kedemptor  noster  redeunlis  vitae  primordia  refor- 

niavit:qualenus  et  diabolum,  qui  in  ruinara  nostram 

locutus  fuerat,  jamjam  lacere  compcUeret,  et  Evam 

a  febribus  aesluanlis  concupisccntiae  liberaret;  a 

viro  non  modo  iepram  vitiorum  scelerumque  deler- 

geret,  sed  eumdem  quoque  eatenus  paralyticum  ad 

cxerceuda  pietatis  opera  vaiidum  iiberumque  laxa- 

rct.  Sicut  ergo  in  iliis  hominibus  totum  periit  genus 

humanum,  sic  in  istis  a  Salvalore  curalis  est  supe- 

rioris  figurae  myslerio  saluti  pristinae  reslilutum. 

In  capitulo  igitur  Evangelii  hujus  libri  sludiosus  lc- 

clor  addiscat,  scquentis  styli  series  quam  profunda, 

quaru  mysiica  charismatum  sacramenta  contineat. 

Nec  mirum,  cuin  iiber  ille  non  plus  Marci  quam  Pe- 

tri 


uiam  in  Scripluris  pars  solel  poni  pro  teto,  id  quod 
per  Matthaeum  dicitur :  Amequam  galius  caniety  <*r 
me  negabis,  sic  inteliigatur  tanquam  diceret,  ter  me 
negaturus,  antequam  galius  cantet  incipies»  sed 
eamdem  ncgationem,  postquam  semcl  canlaverifl, 
antequam  canlare  bis  adjiciat,  consuiiNnabis*  Sic 
itaque  et  quod  Marcus  ait :  Prhnquam  gailus  cantH 
bist  et  quod  alii  dicunt :  Antequam  gallus  canlet,  tm 
me  negabis,  licet  verbis  videantur  extertoribm  dif» 
sonare,  congruentissima  reperiunlur  intentione  em« 
gruere. 

EX  LUGA. 

CAPITCLA  6ECUNDIJM  LUCAM. 

i .  Quod  Lucas  solus  inter  caleros  evangelistas  tria 
cantica  describat.  —  2.  Ecce  enim,  ut  (acta  est  vox 
salutationis  tuce  in  auribus  meis,  exsultavit  in 
gaudio  infans  in  utero  meo.  — 3.  Reversi  sttnt 
aulem  lxxii  cum  gaudio  dicentes :  Dominef  etiam 
damonia  subjiciuntur  nobis  in  nomine  tuo.  — 
4.  '  De  eo  quod ,  doceute  Domino,  nuniialur  quia 
Pilatus  Galilceorum  sanguinem  cum  sacrificiis  tro- 
miscuerit. 

I.   IN  EPISTOLA  AD  HONESTUM  HONACHGM  (55). 

Bealus  Lucas ,  qui  vituli  speciem  repraesenlat, 
quia  videlicet  vituius  iu  sacrificium  mactari  con-r 
suescal,  solus  inier  caeteros  evangelistas  tria  de- 
scrrbere  canttca  repcritur;  priinum  Zachariae,  se- 
cundum  Maria,  tertium  Simeonis;  et  cum  nultus 
evangelistarum  alius  proprio  stylo  canticum  inse- 


perhibealur  apostoli ;  quidquidenim  iste  scripsit,  C  nevlij  isle  dunlaxat>  qui  formam  in  8e  lcgaiis  ho- 


ex  ore  beati  magislri  caHidus,  ut  ita  dixerim,  cxplo- 
rator  audivil. 

II.   IN  EODEM   SEIWQNE. 

(  Ed.  tom.  //,  pag.  6(3. )   . 

De  eo  quod  Marcus  in  quibusdam  verbis  ab  aliis 
dissonat,  sei  intellectu  spirituali  consonat. 

Porro  autem  nonnulla  reperiuniur,  qnae  sic  sunt 
a  beato  Marco  digesta,  ut  reliquis  evangelistis  vi- 
deantur  esse  conlraria.  Qoae  tamen  si  sagacius 
perscrutentur,  et  caeteris  consona,  et  sincerissimae 
fidei  reperiuntur  veritate  fundata.  Sicut  est,  quod 
caeleri  hora  sexta,  hic  asserit  hora  tertia  Dominum 
crucitixum;  qnae  profeclo  diversiias  ita  dirimitur, 

ul  quoniam  hora  lertia  lumultuati  sunt  :  crucifige,  suscipilur,  nisi  et  is  qui  offert,  quibusdam,  ut  ita 
crucifiget  eadem  hora  Dominum  lingua  cruciflxerit  u  loquar,  devotionis  suse  manibus  offeratur.  Hinc  est 
Judaeorum ,   qitem   hora  [sexta   corporaliter  clavi 


sliac  solus  exprimit,  canlica  diversa  dcscribit;  primo 
quidem  sacerdotis,  deinde  Yirginis,  poslremo  jtisti 
senis;  tit  per  hoc  osteudatur  quoniam  illi  prae  caeie- 
ris  in  excellentia  caneudi  debetur  officium  qui  se- 
metipsum  jam  Deo  veraciter  obtulit  holocausiuuu 
Canat  crgo  siccus  ct  aridus,  non  qui  deliciis  fluit 
huipectus  ct  uvidus.  Ovis  plane  vivens  balat,  mor- 
tua  cautat;  arida  chorda  clarum,  humida  somtm 
reddit  oblusum.  Cavendum  est  ergo  de  sxculo  vo- 
nientibus,  et  tcrribiliter  formidandum ,  ne  duni 
mundanae  conversationis  laqueos  fugiunt,  mollis  ct 
fluxae  vitae  nexibus  dcterius  innectantur,  qui  etsi 
Deo  boni  aliquid  offerant,  sacriflcantis  obJatio  noo 


conflxere  gentilium.  IHi  itaque  juxia  corporalem, 
ut  ita  loquar,  rei  gestae  loquuntur  historiam,  istc 
spiritualem  protulitde  furiosa  Judaeorum  crudelitate 
sententiam.  iUi  praelerea  referunl  antcgaiii  cantum 
tcr  a  Petro  Dominum  fuisse  negatum ;  isle  qui  hoc 
ex  ore  scilicet  ipsius  neganlis  audivit ,  non  ante- 
quam  gallus  canlaret,  sed  antcquam  bis  canlaret, 
negaiionem  banc  factam  esse  perscripsit.  QuoJ  pro- 

fpp.ln  inxLn  llrlpm  ra\  vnrii^iioi*  nnnilnlctu    *',,*..*  u»M 


quod  Cain  inaniter  offerebal,  quia  semelipsum  prius 
offerre  neglexerat. 

II.  IN  SERMONE  DE  NATIVITATE  SANCTI  JOANNIS  BAPTISTiE. 

(Ed.  tom.  //,  pag.  334.) 
Ecce,  inquit  Elisabetii,  ut  facta  esl  yox  salu- 
talionis  tuoe  in  auribus  meis,  exsultavit  in  gau* 
dio  infans  in  utero  meo.  Spirilus  enim  sancius, 
qui  cum  anlequam  vitales  auras  carperet  aniinavit, 
ipsum  quoimc  materni  pudoris  hospilium,  in  quo 


SM  ADDIT.  AD  TOM.  111  OPP.  ! 

utero  virginls  rcgem  eoeli  raalernis  visceribus  nun-  A 
tiarc.  Ubi  quaercniitnn  est  quomodo  fieri  potait  ot  in 
eum  Spiritus  sanctus  sua  dooa  diffunderei,  cum  juxta 
rilum  cqndittonis  humaiue  adhuc  in  iniquilatibus 
conceptus  existerot,  et  necdom  originalis  peccati 
vinculum  percepta  legaiis  observanti»  circumcisione 
soltissel;  cum  per  Moyien  divina  vox  dicat :  Ma- 
SCutus,  cujui  prwputii  caro  circumcisa  non  fuerit, 
ptribit  anima  iila  de  populo  tuof  quia  pactum  meum 
kritum  fecit.  Sod  notandum  esl  quia  Spiritus  sancti 
gratia  iege  non  siringitur,  necessitaiis  vincuto  non 
tenetur;  sed  sicot  ubi  vult  spirai,  sic  et  quibus  vtilt 
graiis  sua  dona  dispensat.  Nam  et  Gornelium  centu- 
rionem,  antequam  baplismi  susciperet  lavacrura,  in- 
sptravit,  et  in  quosdam  adhUc  geniiles,  loquente 
Peiro,  non  solum,  ut  Seriptura  lesutur,  cecidit,  sed  B 
etiam  ut  linguis  loquerenlur,  insiruxil.  Quid  ergo 
mirum,  si  bealum  ioannem  nnte  legalis  itiandati 
quodcunque  remediuin  spiritus  sanctus  implevit, 
quem  ipsius  legis  et  prophetarum  ac  totius  veteris 
testimonii  limitem  queradam  atque,  ut  ita  loquar, 
talransmeabilem  terminum  providenlia  divina  con- 
slituil?  Lex  enim  et  propneiat,  ut  Yerius  ajt,  usque 
ad  Joannem.  Joannes  enim  iste  cum  Domino  circum» 
cisibne  non  eguit,  sed  eum  supra  legem,  supra  hu- 
manae  conditionis  ordinem  electio  divina  provexit. 
Cul  etiam  lanti  honoris  coltala  est  gloria  ut  nativi- 
tali  ejus  ipsa  Dei  Genilrix  interesset,  ejusquc  princi- 
pium  latens  in  utero  mundi  Condttor  sua  prajsetiiia 
dedicarel.  Teslatur  hoc  Lucas  evangelisla  cuni  di- 
cit :  Mansit  autem  Maria  cum  illa,  videJicet  Elisa-  C 
beih,  quasi  mensibus  tribn$t  et  reversa  est  in  domum 
tuam.  A  conceptione  quippe  Domini  usque  ad  nati- 
vitatem  beati  Joannis  tres  menses  sunt.  Noiebat  ita- 
que  Haria  discedere,  donec  grandaevx  puevpere  mi- 
nislerium  seduiilalis  impenderet,  et  quae  gestabat  in 
aula  sui  corporis  regem,  cerneret  anteire  preconera. 

III.  IN  EPISTOLA  AD  GEBIZONEM. 

(Ed.  tom.  Ut  pag.  192.) 
Reverti  tunt  autem  lxxii  cum  gaudh  dieeniet: 
Dominet  et  damonia  subjiciunlur  nobit  in  nomine 
tuo.  Quid  ad  hxc  iile  qui  cordis  attendit  arcana  re- 
spondit?  Videbamt  inqutt,  Satanam  tkut  fulgur  de 
cotio  cadentem;  ac  si  dical :  videle  ne  dum  nequiiiae 
spiritus  vestris  subduntur  rmperiis,  mentes  vestra 
jngo  premanlur  elationis,  quia  si  Satanas  per  snper-  " 
biam  coslum  perdidit  quod  tenebal,  homo  super- 
feiens  nequaquam  valet  invenire  quod  speral. 

IV.  IN  EFISTOLA  AD  DESIDERIUM  ABBATEM  Q.(J£  TITCLATUR 

De  quibusdam  miracutis 

(Ed.  tom.  III,  pag.  587.) 

Quid  prodest  hostiam  Deo  laudis  offerre,  et  per 

torporem  negligentiae  fcedis  eam  cegiutionibus  in- 

OUtnare?  Uanc  oorro  boni  malimie  misturam  lorn« 


>.  PETM  DAMIANL  960 

bemus  intelllgere,  qni  parafas  est  semper  horoioes 
offeusionum  ictibus  verberare?  Unde  et  .virgam  su- 
per  humeros  hominum  tenere  dicitur  per  propbetam, 
Virgam,  inquit,  humeri  ejttt  superatli,  sicut  in  die 
Madian.  Quid  vero  sanguis,  nisi  peccata?  quid  sa- 
criGcia ,  nisi  rectas  et  acceptabilcs  Deo  sigtiificant 
actiones  ?  Pilalus  ergo  Galitoorum  sanguinem  cnm 
sacrificiis  miscuit,  quia  maiignus  spiritusvei  oratio- 
nes  nostras  pravis  cogitationibus  polluii,  vel  opera 
bona  peccati  cujusiibct  atuminatione  corrumpit,  ut 
sanguis  sacrificium  polloat,  dum  reatus  offensio  obla- 
tam  Deo  recti  operis  viciimam  foedat.  Unde  scri- 
plum  est,  quia  cum  Abraiiam  Deo  sacriticium  de 
pecoribus  ac  voiucribus  devotus  oiferret,  descende* 
runt  volucres  super  cadaverat  et  abigebat  eas  Abra- 
Kam.  Quid  enim  exprimunt  volucres,  nisi  maltgnos 
spirilus  per  aera  volitantes?  Volucres  ergo  a  sacri- 
ficio  nostro  repeilitnus,  cum  operum  noslrorum  vi- 
clsjnas  a  malignis  spiritibus  eas  fcedare  leuUntibus 
provide  custodimus* 

EX  JOANNE. 

1.  IN  StRMONE  DB  EXALTATIONE  SANCTiE  CftVCIS. 

(Ed.  tom.  1,  pag.  245.) 
Quadraginta  et  sex  annit  eedificatum  e$t  temptum 
hoc,  et  tu  triduo  iliud  readiflcas?  Sex  nempe  diebus 
omnipotens  Deus  omnia  sua  opera  condidit,  et  sexto 
die  hominem  ad  suara  imaginem  similitudinemque 
formavit.  Sexta  quoque  celate  sseculi,  Filtus  Bei  fa- 
ctus  esi  fiiius  hominis,  ut  nos  reformarct  ad  imagi- 
nem  Dei.  Ssxta  insuper  feria  ipse  Dominus  passus 
est,  ut  ea  niitiirum  die  homo  fieret  ejus  inorie 
redemptusyquo  dudum  fuerat  ipsius  operatioue 
plasmatus.  Eodem  porro  die  de  costa  viri  formata 
esi  Eva  ,  quo  de  lalere  Chrisii  per  aqnam  el  san- 
guinera  exivit  Ecclesia.  Videamus  itaque  qtiomodo 
per  eumdem  senarium  numerum  Dominici  corporis 
lemplum  divinat  providentiae  sit*arle  constructum-i 
Templum  sane  illud  Hierusalem  per  46  annorum 
currkula  fuerat  fabricatum ;  unde  et  a  Judttis 
Domjno  dicitur  :  Quadraginta  et  sex  annts,  etc  Qui 
videlicet  numerus ,  si  per  senarium  ducitur,  onrae 
tempus  quo  Dominus  in  matris  ulero  mansil  imple- 
tur.  Nam  quadragies  sexies  seni  275  dies  fiunl,  qui 
diertim  numerus  complet  novem  roenses  et  sex 
dies,  qui  videlicet  lanquam  decem  menses  parienti- 
bus  fetninis  impulantur,  non  qtiia  omnes  molieres 
ad  sextam  diem  post  nonum  mensem  pariturm  p*r- 
veniant,  sed  quta  tol  diebus  ad  partum  perhicta 
ipsa  perfectio  Dominict  corporis  comperitur,  sicut 
a  majoribus  traditur  ct  firma  anctorUaie  Ecclesks 
custodiiur.  Octavo  namque  Kalendas  Aprilis cmce- 
ptus  creditur,  quo  ot  passus ;  eo  videlicet  4ie  sopul- 
tus  est  in  monumento  novo,  ubi  nec  ante  nec  post 

niiismiAffi    pftt  nnftiliifi  mArlimmm  .   flnn   ronr*»ntns 


*>1 


COLLECTANKA  EX  NftVO  TESTAUEiNTO. 


m 


Qtio  igiMf  numero  lapideum  iUud  templum  antiqui-  A  taeiitiae  fcriaiur.  It  ergo  ad  banc  Dominkain  pef 


iiia  est  axliflcatum  ,  eodem  qooque  numero  ei  lcm- 
plum  Dominici  corporis  per  senarium  esl  per- 
fecium,  bac  tantummodo  discretione  servata,  quod 
in  constilulione  templi  annorum  numeras  ponilnr, 
in  Kdificalione  vero  corporis  Domini  dierum  cal- 
culus  supputalur.  Annorum  igitur  numerus  templi 
illius  antiquiv  si  per  senarium  ducitur,  omnes  dies9 
quibus  mansit  Dominus  in  virgineo  ventre,  com- 
plentur.  Conjunclo  itaque  numero  quo  Deus  opera 
sua  fccit  cum  ilio  quo  templum  est  condilum,  Do- 
mini  corpus  eflkitur*  ut  nobis  detur  intelKgi  quia 
pcr  illud  dWinitatis  templum ,  quoii  in  Virginis 
utero  constructum  est ,  univcrsa  sunt  Dei  opera 
reslaurata  ,  sicut  dicit  Aposlolus,  quia  propesuit 


sabbatum  valeamus  congruenter  atlingere,  necesse 
est  nos  nunc  crucem  posl  Jesum  bajulantos  scxtam 
jugiler  feriam  celebrare.  Alioquin  si  prapostero 
ordine  nunc  sub  carnis  lege  vivcntes,  quasi  Domi- 
nicam  ducimus,  procul  dubio  postmodum  non  gau- 
dimn  gaudio  ,  sed  tribulaiione  muiamus.  Hinc  est 
enim  quod  Dominus  sicut  10  dicbus  iu  eremo  vixii, 
totiilemque  posl  resurrectionem  cuui  discipulis  fuit, 
ita  etiam  ab  jpso  suae  mortis  articulo  usque  ad 
diluculum  resurrectionis  40  boras  babuit.  Sicut 
igilur  illorum  dierum  numero,  ila  nibiloroinus  et 
borarum,  quas  diximus  totius  vitae  nostrse  lempus 
exprimilur;  ut  sicul  iile  qtiadragenario  borarum 
numero  roortuus  mansit ,  ita  et  uos  illi  commortui, 


Deus  in  dispensatione  plenitudinh  temporum  itulau-  tt  qnandiu  bic  vivimus,  ju  carnis  semper  mortiflcaiione 

rare  omnia  in  Ckritto,  qum  in  ceslis  et  in  terri»  »unt      vivamus. 

i»  ipso.  Sed  boc  corporis  templum,  quod  per  sena- 

riiun  numerum  fleri  divina  providentia  voluit,  tribus 

boris  Judaica  impielate  resolulum,  triduo  re&difi- 

cavit,  sicut  ipse  dicii :  Solvlte  templum  hoct  et  post 

triduum  reecdificabo  illud.  Hoc  autemf  inquit  evan- 

gclisla,  dicebat  de  templo  corpori»  sui.  Nec  mi- 

rum,   si  quod  per  senarium   faclum    est,  per 

tcrnarium   sit   solutum,    per    ternarium   quoque 

rursus  rese^iiicatum,  cum  et  ipse  senarius  sicut  ex 

ternario  crescit ,  ita  nibilominus  et  in  ternarium 

rcsolvatur;  unus  enim,  duo  et  tres,  sex  fiunt,  e 

reciproce  dimidium  senarii,  tres  sunt,  tertia  pars 

duo,  sexla  unum;  qui  videlket  numerus  idcirco 


II.   IN  SEftUOSE  ftB  VMGIMBUS. 

(Ed.  tom.  1/,  pag.  564.) 

JVon  ad  mensuram  dat  Deu»  spiriium.  Ifovere 
potest,  cur  Joannes  Baptista  perhibeat,  quia  non 
ad  mensuram  dai  Deus  spiritum ,  cum  Paulus  e 
contrario  dicat :  Vnicuique  nostrum  da{a  est  gratia 
secundum  mensuram  donationis  CUristi.  Quomodo 
ergo  non  ad  mensuramf  et  quomodo  secundum  men- 
suramt  Sedquod  Joannes  asserit  non  ad  mensu* 
ram  spiritum  dari,  de  Redempiore  nostro  procut 
dubio  debet  inieiUgi,  in  quo  videlicet  habitat  emnis 


perfeclus  dicilur ,  quia  sic  ex  suis  parlibus  constat.  C  ptenitudo  divinUatis  corporalUer;  quod  patenter  agno 


Uno  plane  die  integro  et  duabus  noctibus  in  se- 
puicro  Dominus  jacuit,  quia  una  sui  corporis  morte 
a  duabus  nos,  .animso  videlicet  et  corporis,  morti- 
bus  liberavit.  Et  reete  per  diem  mors  Domini  desi- 
gnatur,  qua  nos  ad  lucem  rcducUnur ;  nostra  autcm 
mors  uiraque  per  noctem,  qu«  nimiram  nobi*  ex 
peccato  debetur.  Totum  aulem  triduum  in  human» 
salutis  expendilur  evidentissime  sacramentum ;  uam 
sexta  feria  passua,  Sabbato  in  sepulcro  quievit,  die 
Dominico  resurrexit.  Tota  autem  lwec  yita  nobis 
sexta  feria  est,  quia  videlicet  crucem  post  Dominum 
bajulare  jubemur.  A  die  autem  exiius  nostri  usque 
ad  jediciuin,  quasi  sabbatum  ducitur,  quia  interira 
beata  requie  anima?  perfruuotur ;  in  resurreciione 


scitur,  si  ipsa  textus  evaogelici  series  atlendalur. 
Nam  cum  praeinisisset  non  ad  mensuram  dat  Deus 
spiritumf  protinus  inlulii  :  Pater  diligit  Fi(ium9 
et  omnia  dedit  in  nrnnu  ejus.  Unde  et  aiibidicii: 
Nos  de  plenitudine  ejus  accepimus.  Concordai  ergo 
cum  Psalmista  Joannes,  quia  buic  iste  mensuraa 
toliit,  quem  iile  unctum  prae  consortibus  asserit. 
Quod  aiitem  Aposlolus  mensuram  ponit ,  hoc  de 
quibusque  fidelibus  vult  intelligi ;  juxta  mensuram 
namque  sptritus  inest  cuique  mensura  virtutis  atque 
constantise,  ui  vel  vitiis  attentaniibus  in  paee  re-* 
sistat,  vei  in  certamine  conslitiitus  msuperabiJia 
tormenta  percurrat.  Samson  quippe,  donec  vucrines 
habuit,  insuperabilis  fuit,  et  qui  septiformis  babei 


autem  corporum  ,  paschaiis  nobis  oritur  dies.  qui  D  gratioe  Spiritum,  invictura  se  pra?bet,  ingruente  quo- 
smUa  iine  conciaditur,  sed  perpeiuae  Jucunditate     rumlibet  tempestate  bellorum. 


EX  ACTIBUS  APOSTOLORUM- 


tH  KWST0L4  A*  ALCXAmini  PAPAM  DX  A^FXEEKaA 
CANONICOBOII  PECUNIA. 

(Ed.  tom.lll  fpag.  483.) 

4V..I     Jk^mi.m**.     mI       MMbAMft      AAMIIIIIB  IIAlin*ilM«HI    tilAa 


mosque  subjungai :  Nec  quisquam  eorum  quat  potsi- 
dehai  »  atiquid  suum  esse  dicebat ,  sed  trant  illis  om- 
nia  communia ,  prqlious  addidit ;  Et  vittute  n\agna 
*+AA*hnni  anosloti  lesiimomum  re***rMitJi"*;~     * 


mi 


ADDIT.  AD  10M.  111  OPP.  S.  PEtRI  DAMlANI/ 


904 


stolica  ct  communi  vita  ,  repenle  qiiasi  matcriam  A 
interrumpit ',  et  ad  enarrandam  pradicntionis  con- 
srantiam  ,  tanquam  mutato  siylo  prosilil  dicens  :  Et ' 
wtute  magna  reddebant  apostoU  testimonium  resur- 
rectionis?  Cur  uni  materiae  aiiara  interpolat ,  qui 
coeptam  persequi  etcontinuare  debuerat,  nisi  ut  pa- 
teuter  ostendat  quia  illi  duntaxat  idonei  sunt  ad 
pradicationis  officium,  qui  inillum  terrenae  facullalis 
possident  lucrum ,  el,  dum  aliqnid  singulare  non 
habenl,  communiter  omnia  possident ,  nihii  scilicet 
habentes  et  omhia  possidentesl  Hi  nimirum  ,  dum 
nullis  terrenarum  rerum  prapediuntur  obslaculis, 
expediii  stant  pro  Dominicis  castris  in  camoo  cerla- 


minis ;  et  quia  rebus  exuti  solis  virtutunrarmis  ac- 
ciucti ,  gladio  spiritus  adversus  vitiorum  dimicant 
acies,  idonei  bellalores  sunt  obiuctanlium  hosliuiu 
oblruncare  cervices  :  cui  nimirum  bello  iuiparc* 
sunt,  et  cnervilcr  cedunt,  qui  communibus  non  con- 
lenti,  peculii  singularis  ambiunt  proprietategravari. 
Ilinc  est  quod  in  Deuteronomio  gradientibus  ad 
prxliura  dicilur  :  Quisquis  est  homo  qui  ptanlavit 
vineam,  et  necdum  fecit  eam  esse  communem  et  de  qua 
vesci  omnibus  liceat ,  vadat  et  revertatur  ad  domum 
suam ,  ne  forte  morialur  in  bello ,  et  alius  homo  ejus 
fungatur  officio. 


EX  EPISTOLIS  JOANNIS. 


121  EPISTOLA  AD  ALEIANDRUM  PAPAM,   UBI  CONQCERIT0R  B 
DE  JNSOLENTIA  MALORUM  HOMlMJM. 

(Ed%  lom.  /,  pag.  33.) 
Omne  quod  est  in  mundo  concupiscentia  carnis , 
ttconcupiecentia  ocutorum,  et  superbia  vita.  Concu- 
piscenlia  sciiicel  carnis  ad  corporis  volaptatem,  con- 
cupiscentia  oculorum  ad  visibilium  rerum  pertinet 
pukhriludinem ;  superbia  vero  vitae  terreni  honoris 
alque  fastigti  exprimit    sublimitatem.    Per   haec 


cnira  primus  homo  tenlalua  agnoscitur ,  sicut 
Scriptura  leslatur  :  Vidit ,  inqnit ,  tnulier  quoH 
bonum  esset  tignum  ad  vescendum ,  ecce  concupi- 
scentia  carnis;  dcinde  sequitur  :  etpulchrum  ocutis 
aspectuque  delectabite,  ecce  superbia  oculorum  ;  pcr 
c»culos  enim  superbire  convincftur  quisquis  in  hw 
quae  Deus  prohibet  delectatur ;  superbia  vero  vi:a 
fuit ,  eura  muiier  eadem  ex  ore  serpentis  libenter 
audivii :  Eritis  sieut  dii  scientes  bonum  et  malmnu 


EX  APOCALYPSI. 


f .   m  SERHONE  DE  NATtVlTATB  BANCT£  MARIJE 

(Ed.  tom.  //,  pag.  219.) 
Non  cuiqam  sofficit  ad  capessenda  pnemia  solus 
pudor  virgineus,  nisi  et  aliis  fuerit  dilatus  virtutibus. 
Joaiini.  quippe  in  Apocalypsi  pcr  angelum  dicitur  : 
Ui  sunt  qui  cum  mulieribus  non  sunt  coinquinati9  vh-. 
gines  enim  sunt  et  sequuntur  Agnum  quocunque  ierit. 
Agnus  enim  nosler ,  ille  videlicet  qui  tottit  peccata 
mundi ,  charitatem  habuit ,  quia  pro  salute  honii- 
hum  proprium  sanguinem  fudil ;  gratia  humilitatis 
eminuit,  quia  kumiliavit  semetipsum  usque  ad  mor- 
iem,  mortem  autem  crucis ;  patientiam  servavit,  quia 
cummatediatetur  non  matedicebatt  cumpaleretur  non 
comminabatur ;  mundanae  dignitalis  altitudinem 
sprevit,  quia  sicut  per  Joannem  dicitur,  cuin  vellent 
ilium  regem  constituere,  montis  lalibulura  petiit; 
inimicos  ditexil,  pro  quibus  et  in  cruce  posilus  ex- 
oravit  dicens  :  Pater,  ignosce  ittis  quia  nesciunt  quid 
faciunt.  liie  itaque  Agnum  quocunque  ierit  sequitur 
qui  non  sola  virgiuitate  ejus  vestigia,  sedper  ornnes 
quoque  virtutum  semitas  in  quantuni  valet  imilatur. 
llle  Agnum  sequitur  in  perventionis  requie  qui  illum 


q  superfltium  deputavit.  Sed  mox  tacendo  audire  mc* 
ruit  quod  interrogando  inqnirere  non  praesumpsit ; 
ait  eaiim  angelus  ei :  Ne  timeas ,  Maria  ,  invenuti 
enim  graiiam  apud  Dominum ;  ecce  concipies  in  utero^ 
et  paries  fitium\  el  vocabitur  nomen  ejus  Jesu*. 

II    IN  EODEM  &ERMONE. 

(Ibid.) 
Habebai  in  vestimento  et  in  femore  suv  scriptum  ; 
Rex  regum  et  Dominus  dotmnantium.  Yestimeniuui 
qutppe  Ghristi  nihtl  esl  aliud  nisi  corpus  quod  sum- 
psit  ex  virgine.  Per  femur  vero  propagatio  caruis 
fit.  Qui  ergo  per  propagatiouem  generis  huma/ii  in 
mundum  huuc  venit  ex  Virgine ,  et  per  tncarna* 
tionis  suae  mysterium  quia  Rex  esset  et  Domiuuu 
cunctis  genlibus  indicavit ,  in  vesiimento  et  in  fo- 
D  more  scriptum  habuit :  Rex  regnm  et  Dominus  domi- 
nantium ;  unde  enim  mundo  innotuit,  ibt  scientiam 
suae  majeslatis  inscripsit. 

111.  IN  SERMOKE  DE  SANCTO  BARTH0L0MA0. 

{Ed.lonuIJ.pageZW.} 
Singulse  porloe  erant  ex  singuhs  margarilis.  Mar- 
garitse  illae  preiiosae ,  quas  bealus  Joannes  se  con- 


005  COM.ECTAXEA  EX  NOYO   TESTAMJSTO  "  SOC 

rum  myslicam  lenuere  figuram  cl  lapides  illi  qni  ,  A  decim  lapidcs,  lerni  per  quaternos  angulos 
Deo  jubcnlc  Moysi,  raliouali  summi  saccrdolis  lc-      auro,  quia  niinirum  sancli  aposloli  pcr  quadriAduro 
guiitur  impressi.  Hoc  ilaque  rationale  sacerdos  fere-     orbem  dc  Trinitale,  quac  Dcus  cst,  praedicaveruol 
bat  in  pcctore ,  cum  ingrcderctur  sanctum  sanclo-     calholicx  fi;!ci  vcrilatcm. 
rum.  Pracceplum  cst  ergo  ul  in  co  ponercntur  duo- 


EX  EPISTOLIS  PAULI. 


EX  EPISTOLA  AD  CORINTHIOS. 

I.  1M  SERMGtfE  BE  SANCTO  BARBAT4ANO. 

(Ed.  iom.  U ,  petg.  551.) 

-Linguas  in  signum  sunt  non  /idelibus ,  $ed  infideli- 

bu*.  Sed  dum  ista  dicimus  ,  qu&slionem  nobis  oriri 

iioii  sine  aliqua  difficultale  videmus ;  si  enim  signa 

propter  infideles  dala  esse  dicunlur,  quid  est  boc 


ul  jam  neccssaria  non  sil  dispensatio  similitndinuiA 
per  angelos,  et  principalus  ,  et  poteslates,  et  vir- 
tulcs.  Ex  quarum  persona  non  inconvenicnler  intel- 
ligitur  dici  in  Canlicis  canlicorum  ad  sponsam  : 
Similitudinet  auri  faciemus  libi  cum  disiinclionibus 
argenii .  quoad  usque  re%  in  recubito  suo  est .  id  cst 
qaoadusque  Cbrislus  in  sccrcto  suo  est ,  quia  vita 


quod  Redemptor  noster  in  patria  sua  propter  incre-  "  nostra  abscondita  est  cum  Christo  in  Deo ;  cum  Chrl 

slus ,  inquit ,  apparuerit.  vita  veslra ,  iunc  et  vos 
apparebitis  cum  iilo  in  gloria.  Quod  antequam  fiat , 
videmus  nunc  per  speculum  in  oynigmate ,  boc  cst 
in  similitudinibus ,  tunc  autem  facie  ad  (nciem. 
Haec  nimirum  nobis  contemplatio  promitiilur  ,  ac- 
tiouiim  omnium  finis  atque  aetcrna  perftclio  gau- 
diorum  ;  filii  enim  sumus ,  et  nondum  apparuit  quid 
erimus;  scimusquiacum  apparueri;  similes  ei  erimus. 
quia  videbimus  eum  siculi  est.  Ila  quippe  ait :  llcrc 
est  autem  vita  aterna  ut  cognoscant  te  unum  verum 
Deum ,  et  quem  misisti  Jesum  Christum.  Hoc  fiet 
cum  venerit  Dominus  et  illuminaverit  abscondita 
tenebrarum.  Cum  tenebrae  mortalitatis  hujus  cormp* 


duliiatem  hominum  vix  paucas  vtrtutes  facere  po- 
luisse  perhibetur  ?  Sieut  enim  Marcus  evangelista 
leslatur  :  Mutti  audientes  admirabantur  in  doctrina 
ejus  dicentes  ;  Unde  huic  hmc  ontnia  ?  et  quw  est  sa- 
pieniia  quee  data  est  illi ,  el  virtutes  tales  quce  per 
manut  ejus  eficiuntur?  Nonne  hic  est  fabri  filius  et 
Mariw.fraterJacobi  et  Joseph  etJudeeei  Simonis? 
nomie  et  sorores  ejus  nobiscum  sunt  ?  et  tcandaliza- 
buntur  iu  illa.  Unile  et  pauio  post  subditur  :  Et  non 
poterat  ibi  virtutem  uliam  facere  ,  nisi  paucos  in/ir- 
mus impositis  manibus  curavit ,  et  mirabatur  proper 
increduiitatem  illorum.  Quid  est  hoc,  fratres  ,  qnia 
Paulus  afiirmat  signa  pro  infideiibus  dala  ,  Marcus 


asserit  propler  infideles  fuisse  sublracla?  Nunquid  r  tionisque  transierint,  tunc  erit  mane  nostrum  ,  de 

i>Anil>A»rAfi     inlnn   ca     in«S«Am     nufA.a.    __..f  __,«!_  _      _>__         *■*     _„_     •_     ___!___     jl:_!l.._.      ■#__._    _._J*.ftM    ilUi  -j.  «    «»*//_/l/l        f_A 


contrarias  intcr  se  invicem  proferre  seutentias  pos 
suut,  qui  uno  spiriiu  plcni  sunl  ?  Sed  notaudum  est 
qnia  in  ipsis  infidelibus  eral  quidam  diversitatis  mo- 
dus;  par  quidem  error  fuerat  omnium  non  creden- 
tium,  sed  inagna  diversitas  meritorum;  aliud  esl 
enimsisela  quis  fallatur  ignorantia,  aliud  si  ad- 
junctaquoqueessetmaJiiia.  Ignorantia  Paulus  pec- 
caverat  qui  dieebat :  Qui  prius  fui  blasphemus  et  rer- 
seculoret  injuriosus,  sed  ideo  misericordiam  conse- 
cutussum  quia  ignorans  feci;  per  maJiiiam  Judas 
peccavit,  et  ideo  nequaquam  venire  ad  indulgcn- 
tiammeruit.  Pro  illis  ergo  infi.lelibus  signa  data 
sunt ,  quos  divina  providentia  misericorditcr  salvare 
decreverat ;  propter  illos  vero  subtracta  sunt ,  quos 


quo  in  psalmo  dicitur :  Mane  astabo  tibi  e:  videbo.  Do 
hac  contemplatione  intelligilur  dictum  cvm  tradide- 
rit  regnum  Deo  et  Patri,  id  esl  cum  perduxerit  jus- 
tos,  in  quibus  nunc  ex  flde  vivenlibus  rcguat ,  me- 
diator  Dei  el  hominum  ,  homo  Christus  Jesus  ad 
contemplationem  Dei  Palris. 

III.   IN  EPISTOLA  AD  PETRCM  M05ACHCU. 

(Ed.lom.  /,po^ -19.) 
Paulus  gloriatur  quia  ter  virgis  csesus  est ,  et 
quia  quinquies  quadragenas  una  minus  acccpit. 
Praeceperal  enim  Moyses  ut  quem  judices  dignum 
viderent  plagis,  verberari  facerent  pro  mensura  pcc- 
cati ,  ita  dunlaxat  ut  quadragcnarium  numerum 
non  excederent.  Quadragenarius  siquidem  nutnerus 


abelectorum  sorte ,  exigentibus  eonim  meritis,  dis-  rj  humana.  vifee  sigtiificat  cursum  ,  qui  videlicei  nume- 

rus  ,  dum  quis  vapulal  excedi  prohibetur,  quia  quis- 
quis  in  hac  vita  perfectam  egerit  pcenitentiam ,  nul- 
lam  postmodum  pro  suis  excessibus  sentiet  poenam. 
Porro  ternarius  propter  mysleritim  sanclc  Trini- 
tatis  ad  fidem ;  quinarius  aulem  propler  quinquo 
sensus  noslros  pcrlinet  ad  operationem  ;  quia  quis- 
quis  cum  peccat ,  vel  errat  in  fide  ,  vel  delinquit  in 


trictas  severilalis  justitia  repeliebat. 

II.   Ift  EPISTOLA  AH  ABB.  DESIDERIUM  ,   UBI  DE    REPARA- 
TIOME  VIRGINIS  DISPUTAT. 

(Ed.  tom.  111 ,  pag.  615.) 
Cum  iradtderit  regnum  Deo  ei  Patri.  Huc  juxta 
verbi  sonum  quodammodo  significare  videtur,   tan- 
quam  regnum  donec  Filius  tenuerat ,  Pater  non 


llM.I_lU_»  _• 


907 


ADDIT   AD  TOM.  III.  OPP.  S.  PETRI  DAMIANI. 


003 


infllaienus  possenl  el,  duxn  cilra  persislercnt ,  ulle-  A  <!iaboli,  scd  membra  siut  Chtis.i.  Nullus  cnim  csl  cx. 


rius  non  traiisirenl. 

EX  EPISTOLIS  AD  TIMOTUEHM. 

I.  III  ENSTOLA  AD  CARDINALES  EPISCOPOS  DE  DIGNITATE 
ROMA.N.C  ECCLESIiE. 

(Ed.  tom.  J,  png.  5i.) 
Qui  episcopatum  desideral ,  bonum  opus  dcsiderat, 
Hic  evidenler  ostcndilur  nihil  aliud  cssc  poniiflcem 
quam  boni  operis  scclalorcm.  Non  cnim  dixil  bnnam 
dignilatem,  ve)  bonum  honorcin  desidcrat,  scd  qui 
episcopalum  desidcral,  bonum  opus  desideral :  ac  si 
dicat,  qui  ad  cpiscopalum  anhelal  possidcndum  sine 
opere  bono,  inane  vull  nomcn  inducre  sine  rci  ipsius 
ferilatc.  Non  ergo  constat  cpiscopalus  bracLarum 
ircumfluenlium  phaleris,  non  dcniquc  in  glomcratis 


omnibus  hominibus,  cujus  nalura  in  Domiuo  nostro 
suscepla  non  fueril ;  quamvis  illc  natus  sit  in  sinii- 
liltidine  carnis  pcceali,  omnis  auiem  bomo  nasrilur 
in  carne  pctcall.  Dlus  e»go,  Dei  Filius;  mortalilatis 
Jiunmirc  particcps  absque  peccalo  l:oc  peceaioribus 
moilaljbusconlulit,  nl  qri  nalivilalis  ejus  parlicipcs 
cxsiilissenl,  vinculum  pcccali  simul  ac  morlis  eva- 
dercnl. 

Sicul  itaque  non  suflicil  hominum  renovationi  na- 
tum  fuisse  bomincm  Chi  islum,  nisi  in  ipso  de  codem 
de  quo  orlus  cst,  spiriiti  renascanlur ;  ila  non  suffi- 
cit  hominum  redemptioni  cruciiixum  esse  Domiuum 
Jcsum  Cbrislum,  nisi  commoriantur  ei  et  conscpe- 
liantur  baplismo.   Poculiim   quippe  immorlalita:is, 


4onstipaniium  militum  cuncis,  scd  iu  honeslaic  mo-  D  quod  confcctum  cst  de  infirmilale  nostra  et  virlule 


tum  ct  sanctariim  exercilaliuue  virlutum.  Mox  snb- 
jungit :  Oportet  episcopum  irreprehensibilem  esse.  flic 
tantac  vull  csse  pcrfcclionis  episcopum  ut  penc  cx- 
tra  naturam  loqualur  Aposlolus.  Quis  cnim  in  carne 
conslilulus,  lam  caule  vivcl,  tam  se  sollicite  undique 
circumspicial  ut  reprcbendi  aliquando  nequcal  ?  Vae 
bis  qui  el  rcprchcnsibiliter  vivunl,  ct  locmn  irrc- 
prcbensibiliter  vivendi  adbuc  rcprebensibilius  con- 
cupiscunt!  Ex  bis  nimirum  sunljqui,  oblivisccnlcs 
affcctum  cognalionis  et  palriae,  scquunlur  castra  re- 
gum  per  ignola  et  barbara  regna  lerrarum ,  cl  ad 
hoc  cos  impellit  percuntium  ambilio  dignilaluni  , 
quod  exlorqucre  non  potuit  cceleslium  promissio 
praemiorum. 

]].  I.N  EriSTOLA  AD  V.  (56)  EPiSCOPUH,  UBI  DICUUR  DE 
EPISTOLA  TIUN&MU3D1,  QUjE  EPISCOPI  HUJUS  FUISSET 
SIGILLO  SICNATA. 

Sunl  quidam  Insipienles  qul  dicunt  quiaRedemplor 

nosler  nequaquam  sil  pro  saiute  ac  redcmptionc  om- 

uium  bominum  cruciflxus  ;  quibus  nos  pro  tempore 

breviler  respondemus  qttoniam  contra  vukius  origi- 

nalis  peccati,  quo  in  Adam  nccessariae  morti  corru- 

pta  cunclorum  bominum  natura  succubuil  el  om- 

niura  concupiscenliarutn  morbus  insolenlcr  erupit, 

verum,  et  potens  ac  singulare  remedium  mors  no- 

stri  Salvatoris  occurrit ;  qui  nimirum  libcr  a  n.or- 

tis  debito ,  ei  solus  absque  pcccalo,  pro  peccatori- 

bus  mori  voluil,  el  nequaquam  debitor  pro  nobis 

morlis  debilum  solvit.  Quantum  ergo  ad  magnitudi- 

nem  et  potentiam  pretti,  el  quantum  ad  humani  ge- 

neris  pcrlinet  causam,  sanguis  Chrisli  rederoptio 

totius  esl  miindi.  Verumtamen  qui  saeculum  hoc  sine 

flde  Chiisti  et  regenerationis  sacramento  pertrans- 

eunt  rcdemptionis  hujns  participcs  csse  non  possunl. 

Cum  iiaquc  propler  unam  omnium  naluram  ct  unam 

omnium  causam  a  Rcdemptorc  nostro  in  veritate 

susccplam  oniucs  recle  dicanlur  cssc  rcJempti,  ei 
. ._  ! ^l  -.i. — 


divina,  habct  quidcm  in  se  ul  omnibns  prosit,  s;d 
si  nonbibilur,  non  mcdetur.  Qui  dicit  ergo  quod  non 
pro  tolius  mundi  rcdemplione  Salvalor  slt  cruciflxtts, 
non  ad  sacram  virtutcm,  scd  ad  insanabilem  respicil 
infldelittm  ac  perdilornm  bomintim  vanilalem.  Quan- 
tum  ergo  ad  hoc  spectat,  quod  Dei  Filius  communc.Tt 
nostram  et  naturam  suscepit  ct  causam,  quantum 
eliam  perlinel  ad  ejusdem  pretii  virtutem  atqtie  po- 
tcntiam,  Salvalor  nosler  jure  pro  tolius  mmidi  rc- 
demplione  dicitur  crucifixus.  Sed,  quia  pluritnts  in 
impietate  manenlibtis  mors  Christi  nullalcnus  pro- 
fuit,  ab  islis  mundi  redemptio  merilo  dtcilur  nlienn, 
qua»  sanctorum  alque  clcctorum  Dei  specialis  perhi- 
bclur  et  propria,  ncc  huinani  nicriti  prarogaliva, 
C  sed  sola  Salvaloris  cst  graiia.  Apostolus  cnim  prx- 
cepit  ut  pro  oiiinibus  hominibtis  stipplicelnr,  quod 
scilicet  in  cunctis  Ecclesiis  rcgulariter  cusioJitur ; 
ex  quibus  ulique,  quod  multi  pcrciint ,  percuulitim 
procul  dubio  merilttm  ;  quod  mtilti  salvanlur,  sal- 
vanlis  esl  dontim.  Ul  cniin  reus  damnctur,  inctdpa* 
-bilis  Dei  justitia  esl ;  ut  autern  reus  justificctur,  in- 
coinprehensibilis  divinrc  clemenlise  gratia  est.  Nam 
ct  quamphires  cxstitissc  noscuntiir  qui  diccrent  quoi 
ideo  quibusdam  Evangelii  praedicatio  subtrahatur,  ne 
perccpla  Dci  pradicaiione  salvenlur.  Sed  si  probari 
polest  quod  ,  ex  quo  Evangelium  coruscare  prr 
mundum  coepit,  nemo  prorsus  exstilcrit,  cui  Christi 
gratia  mmtiata  non  fuerit,  non  recle  dicitur  qtiihus- 
dam  lacitum  quod  ostenditur  omnibus  prashcatum  ; 
alioquin  si  rcperiri  possnnt  boinincs,  quibus  Evan- 
gelium  nuntiatum  r.on  fuerit,  non  potcst  dici  sit.« 
judicio  Dci  factum.  Quod  tamen  nefasest  ideo  ab  ho- 
mine  reprchendi,quia  non  vuleuhumana  scicntia  com- 
prchendi.  Quamobrcm  rcctum  judicii  teneinus  exa- 
men,  si  nec  advcrsus  Dei  slatuta  conqneii  nur,  quo* 
deserit  mcritos  deseri ;  cjusque  miscrieorjia?  gratias 
agimus,  qua  liberal  imitieritos  lilierari,  qui  iiinurum 


3CJ)  COI.LECTANRA  EX  NOVO  TESTAMENTO.  JlO. 

sacramcnta  prolfukit,  nl  omifcs  ad  graliam  fesllnan-  A  vcrteret,  et  antiqai  piaeoli  pesle  rorrnptua  per  re« 
tes  ablucret,  fvTmcnlum  vetus  iu  sinceritatis  azyma      generaliouis  graliam  saeculum  ianovarcL 


DE  FRAGMENTO  ET   EP15TOLA   SEtfUENTI  MAU   MONiTUM. 


Fragmentum  sequens  non  exttat  in  epistota  B.  Petri  Damiani  edtta  ad  Ilenncum  archepncopum  llavcnna- 
tem,  neque  inopusculo  ad  eumdem,  nisi  forte  nieus  abcrravit  ocutus.  Sumi  ergo  videtnrex  alia  quce  non  cxstat 
epistola  ad  eumdem.  Quanquam  vero  hic  tocus  ad  coliectanea  ex  Novo  Testamento  pertinere  non  videtur, 
ttihitominus  a  me  tibenter  cdilnr,  tuin  quiain  codice  conlinenter  scribiiur,  tum  quia  doctnnam  de  aujmis 
conlinet  idoneam  expikandcc  S.  doctoris  sentenlia:,  quam  in  Canonis  expositione  num.  2,  dixii.  Ihi  enim 
Petrus  Laiina  Ecctesiai  sententiam  de  nzymis  tuetur  contra  Gnrcoi*  qni  non  dogmatisf  sed  historici  facti,  ut 
tontroversisUe  demonstrant,  errore  fermeuiatum  azymo  pra?ferunt.  Hic  autem  Petrus  utriusque  speciei  valorem 
recte  asserit.  —  Nec  quidem  S.  Pelri  Damiani  ad  Bucconem  cpistola,  quam  subjicimus,  in  ejus  operibus 
edilis  apparere  videtur* 

DE  FERMENTATO  AN  POSSIT  OFFERRl. 
Inepistota  ad  Henricnm  Ravennalem  archiepiscopum. 
Sictit  enini  nihil  inlercst  in  sacrificio  vinum  offe- 
ramus  an  muslum,  ita  proui  mihi  vidclur  idem  est 
vel  fermcnlalum  offerr«c  vcl  azymum ;  panis  enim 
ille  vivus  qui  de  coelo  desccndit.sicnlse  per  frumcnlt 
spccicin,  ita  nihilominus  voluil  eliam  significarc  pcr 
vitem.  Nisi^  inquit,  granum  (rumenti  cadens  in 
ierram  mortuum  fuerit,  ipsum  solum  munel.  Et  rur- 
sus :  Ego  sum  vitis  vera.  Sufficiat  ergo  mihi  dunlaxat 
©fferre  vel  quod  e\  fruinento  coiificitur,  vel  quod  cx 
^ile  producilur,  nec  incuriosus  inquiro  utrum  panis 
in  massa  crudus  servalus  sit  usque  dum  potueiit 
fermenlari,  vel  etiam  mnstum  eo  usquesit  in  limna 
recondilum,  dor.ec  in  vini  poluerit  transire  vocabu 


B  equns  terribitem  habent  sestorem9  optimts  operimentU 
adornatum ;  isque  cum  Unpettu  Heliodoro  priores 
calces  elisit,  qui  autem  ei  imidebal  videbatur  arma 
fiabere  aurea.  Alii  etiam  apparuerunt  duo  juvenes, 
virlute  decori,  optimi  gloria,  speciosique  amictu ;  qut 
circumsteterunl  eum9  et  ex  utraque  parte  flagettabant 
sine  intermissione,  muttis  plagis  vetberantes.  Subito 
autem  Hetiodorus  concidit  in  terram  eumque  mutta 
catigine  circumfutum  rapuerunl,  atqut  in  sellageeta- 
toria  impositum  ejecerunt. 

Quod  atitem  per  reprobos  etiam  spirittrs  flageMa 
sua  Deus  hominibus  inferat,  Scriptufa  sacpius  maui- 
festat;  nam  et  spiritus  malusregem  Saul  invascrat, 
qui  ve;anoeum  furore  vexabat;  et  Satan  beatum 
Job  non  solum  in  corpore,  sed  ct  in  filiorum  percu- 
lnm.  Sed  quia  nobis  hic  non  est  de  his  disputare  q  lit  orbilale.  Daemon  etiam  Asmodaeus,  sicul  sacrae 


propositum,  haec  aliis  tmctanda  relinqnimus. 
BLTCONI  FILIO  KARISSIMO  PETRUS. » 
Consuicndum  mc  duxit  dileclio  lua  ulrum  boni  an 
mali  angeli  sint  per  qnos  omnipotens  Deus  peccala 
delinquentium  feriat,  etsive  repenlinae  morlis,  sive 
cujuslihet  infortunii  soleat  irrogarc  vindiclam.  Ad 
quod  profecto  facilis  patct  cl  apcrla  responsio;  nam 
si  sacra  Scriptnra  diiigcnler  altendilur,  perutrum- 
tjue  diversorum  spirituum  gcnns  ullio  fieri,  prout 
summt:s  decrcvcrit  Arbilcr,  invenilur.  Ut  aulem  in 
re  perspicua  succinctus  scrmo  non  haereat,  Sodoma 
per  bonos  angelos  est  subversa ;  nam  si  fuissenl 
conlrariae  forliludines,  cos  bealus  Loth  nec  adoras- 
sct,  ncc  revcrenter,  til  lcgitur,  hospitio  suscepissct. 


historias  series  aslruit.  septem  Sarae  Ragu«lis  filiac 
viros  occidif.  Unde  scriplum  est  quia  immisit   in 
ets  indignationem,  et  iram  et  immissiones  per  angetos' 
matos.  Constat  crgo  quia  per  utrosque,  bonos  scili- 
cet  ac  maios,  angelos  de  nobis  divinae  jusliliae  motus 
tilciscitur,  sicut  his  et  pluribus  aliis  sacri  cloquii 
tcsthnoniis  approbalur.  Sed  quia  omnes  hujusinodi 
vindiclae  et  animadversiones  divinae  sententios  angc- 
licis  administrantur  obseqniis,  in  solius  est  Dei  omv 
nipotentis  arbilrio,  quando  per  bonos,   qitandove  , 
per  malos  angelos  fiant.  Nam  ut  non   per  longinqua 
divagemurexempla:  bcata  Caecilia  boni  angeli  esi 
comminata  furorem,  el  beata   martyr  Agnes  mali 
angeli  factam  perhibet  ultionem.  IH.r  quippe  Vale- 


Obsecro,  att,  domini,  dectinaie  in  domum  pueri  vestrt^  ^  rjano  sponso  denuntiat :  AngelumDei  habeo  amato- 


ti  manele  ibi.  llle  quoque  angehis,  qni  sepluaginta 
millia  virorum,  David  popultira  niimerante,  percus- 
sitt  procul  dubio  bonus  fniu  De  quo  Scriptura  sic 
refert:  Angelus,  inquiens,  Domini  pratcepit  Gad  nt 
diceret  David,  et  ascenderet ,  exstrueret  attare  Do- 
mino  Deo  in  area  Qrnan  JebusaH.  Neque  enim  altare 
fleri  reprobatus  spiritus  Propbetae  praeci|>erct,  et 
ille  dcvotus  humiliter  obedirel.  Porro  autem  et  illi 

«kncpAli  «ftn/«tl  orsnt      nni     ci/»rif    in     CP/»nn#lA    Manha. 


rem,  qui  nimio  zelcrcuslodil  corpus  meum;  hic,  si 
vci  lcviter  senserit  quod  tu  me  pollulo  amore  cou- 
tingas,  siatim  circa  te  furorem  suum  exagitat  ct 
amiites  florcm  graiiss:mae  luae  juventutis.  Ista  vero 
dicit  prsefeclo  de  fllio  ejns  ab  iniquo  spirilu  pracfo- 
cato :  ille  inquit,  cujus  voluntatem  volebat  perflce re, 
ipse  in  enm  potestatem  accepiu  Manifesia  igitnr 
Novi  ac  Veteris  Instrumenti  auctorilate   coltigitur 


ttl 


S.  PETRI  DAMIANI OPP.  TOMUS  SEU  PARS  IV.  — PROLEG. 


912 


OPERUM  S.  PETRI  DAMIANI 


IN  EDITIONE  CAJETANI 


TOMUS    QUARTUS 

COMPLECTE3S 

CARMINA  SACRA  ET  PRECES. 


PRIVILEGIUM  PAULI  PAPJS  V. 


.  Paolus  papa  V  dileclo  fllio  Constantino  Caje-  A 
yamo,  Syracusano,  monacho  sancli  Nicolai  de  Arena 
Catanensis,  congregationis  Casinensis,  ordinis  sancli 
Benedicti. 

Dilecte  fili,  saluiem  et  aposlolicam  benedieiionem. 
Cum  tu,  sicut  accepimus,  Opera  B.  Pelri  Damiani 
S.  R.  E.  cardinalis,  episcopi  Osliensis,  editurus  sis, 
quae  noo  sine  ecclesiaslicarum  litterarum  detrimen- 
10  in  tcnebris  varie  disjecla  jacebant,  tuaque  lauda- 
bili  opera,  labore  et  diligentia,  una  cum  aliis  com- 
pluribus  ecclesiasticorum  scriptorum  monumentis 
e&roultisbibliothecisconquisiia  et  collecla  fucrunt, 
el  idcirco  fel.  record.  Clemens  VIU  pradccessor 
noster,  studio  bene  merendi  de  repubiica  Christiana 
et  apostolica  sede,  cujus  nobilis  pars  egregius  bic 
doctor  exstiterat,  Romam  te  vocaverat ;  nunc  vcro ,  B 
aspiranlc  divina  gratia,  primus  tomus  absolutus  sit, 
ac  tres  reliquos  le  ediiurum  propediem  speres ;  nos, 
qui  doctas  piorum  et  eruditorum  hominum  lucubra- 
tiones  complecti  pastorali  charilate  tenemur  et  stu- 
tua  bujusmodi  promoveri  ki  Domino  exoptamus,  ut 
tam  primus  horum  Operum  tomus  jam  tjpis  excu- 
sus,  quam  caeteri  cum  excudentur,  sinceri  et  emen- 
•lati  prodeant,  neque  cujusquam  incuria  aut  fraude 
aduilerari  vel  labefactari  possint,  motu  proprio,  et 

KX     CERTA    NOSTRA     SCIENTIA  ,    OOUlibuS   et  SinguliS 

Ciiiisti  Adelibus,  praesertim  librorum  impressoribus, 
nc  bibliopolis  quovis  nomine  nuncupatis,  tam  in  Ur- 
beet  in  universa  dilione  el  locis  S.  R.  E.  mediale 
vel  imiuediate  subjectis :  sub  quingentorum  ducato- 
rum  auri,  camerae  apostolicae  applicandorum,  nec  C 


lionc  incurrendi$,auclorilaleJaposlolica,  tenore  prae- 
sentium  interdicimus  etinhibemus :  ne  per quindectm 
annos  a  data  prcsenlium  compulandos,  primum  lo- 
mum  Operum  B.  Petri  Damiani  a  le  editum,  el  alios 
singulos  a  te  edendos,  dummodo  omnesa  magislro  sa- 
cri  palatii  approbati  sinl,per  tolidem  annorum  spalium 
ab  uni  uscuj  usque  eorum  cdi  tione  numerandum,absque 
lua  licenlia  imprimcre,  aliove  titulo  vcl  forma,  quo- 
vis  praetextu  mutatos,  vel  alio  quocunque  idiomate 
versos  edere,  vel  sic  edilos  vendere,  scu  venales 
habere  audeant  vel  praesumanl.  Mandanles  univer- 
sis  et  singulis  venerabilibus  fratribus  noslris  patriar- 
chis,  archiepiscopis,  episcopis  et  aliis  locorum  or- 
dinariis,  legatis,  vicelegatis,  gubernaloribus,  potes- 
tatibus,  et  aliis  officialibus,  ul  quando  et  quolies  per 
lc  vel  tuo  nomine  fuerint  requisiti,  pramissa  contra 
inobedientes  exsequanlur  et  observari  faciant,  invo- 
cato  ad  hoc,  si  opus  fuerit,  auxilio  brachii  saecularis. 
Non  obslantibus  consliiutionibus  et  ordinationi- 
bus  aposlolicis,  ac  statulis  et  consuetudinibus,  jura- 
mento,  conflrmationeapostolica,  vel  quavis  firmitate 
aiia  roboratis ;  privilegfis  quoque,  indultis  et  litleris 
aposlolicis,  quibusvis  pcrsonis  quomodolibet  conccc- 
sis  el  confirinalis.  Quibus  omnibus  iilorum  tenores, 
ac  si  ad  verbum  insererentur,  pracsenlibus  pro  ex- 
pressis  babentes,  pro  hac  vice  duntaxat  derogamus , 
caelerisquc  conlrariis  quibuscuuque.  Volumus  autem 
ut  praesenlium  lilteramm  eiempiis,  etiam  in  ipsis 
voluminibus  impressis,  eadem  ubique  fides  habea- 
lur,  quac  ipsis  pracsentibus  haberetur,  si  forent  exhi- 
bitae  vel  oslensae.  Dalum  Romnc  apud  S.   Uarcum, 

<•••!.    Artmilst  DicAnl/tric      AtA  «VII    Allirilftfi    *&(\&     C. 


913 


TESTIUOMA  LNDiGNA. 


M4» 


ELOGIDM   DE  8.  PETRO  DAMIANO. 

Bernardut,  titt  potiut  Bertotdui,  prttbultr  Cou-  A  ttttimonium  tap.  x  tui  atttriua  libri  Dteretorum, 
itaaiituiis ,  i«  libro  De  vitanda  aceommunieatorum  apud  not  m,.  Emintniiumus  quoqut  cardinatit  Ba- 
conmunione.  roniut  tadtm  vettrum  uriptorum  auetoritatt  ductut, 

Pelru»  Damiaoi,  pix  niemori».  cardinalis  episco-     egrtgium  tumdtm  nottrum  doetortm  eomoettart  *• 
pussaocl»Roinaii»Ecdcsix,ALTUBisRONTHDSiN     ttbat  Bitronumum  Juniortm. 
jiostro  tempou.  Ucce  Btrnardui,  qui  idtm  afftrt 


DE  FESTO  DIE  S.  PETRI  DAMIANI. 

kDOMINI  CONSTANTLNT  CAJETANI  PRiEMONlTIO. 


Festus  dies  sancti  Petri  Damiani  ab  immemorabili 
u-ropore  solemni  ritu  quotannis  celebralur  tum  Ra- 
vennae,  tum  per  omnes  alias  Flaminiat  regionis  eivi- 
tates  et  loca  quorum  ecclesiae  eidem  Ravennaff 
subsunt  meiropolitano.  Unde  quotannis  etiam  ab 
earumdem  civitatum  praesulibus  in  Ordine  divini 
oflicii  typis  impresso,  inter  sanctos  aiios  coelestiura 
gpirituum  Albo  ascriplos,  doctor  idem  egregiusrecen- 
setur.  Et  qnidem  ibi  sic  babelur  :  Kalendarium 
sancta  melropolltance  archiepiscopalit  ecclesia?  Ra- 
vennat,  ejusque  dicecesis ,  eminentissimi  et  reverendis- 
simi  dominiy  D.  Aloysii  S.  R.  E.  cardinalis  Capponiiy 
ejusdem  sanctce  Ravennalis  Ecclesia?  archiepiscopi 
jussu  editum.  Alque  in  eodem  Kalendario  sub  vice- 
sima  terlia  die  mensis  Februarii  ita  deceraitur : 
Petri  Damiani  episcopi  et  confessoris  Ravennatis,  du- 
plex,  fuit  heru  In  primo  nocturno$  Laudemus,  In 
secundo  nocturno,  Beali  Patxis,  ut  in  Communi  con- 
fessorum  pontificum.  ln  tertio  nocturno9  Vigilate,  ut 
in  eodem  Communi ,  nona  lectio,  el  commemoratio 
ferice.  Oratio  pro  sancto  :  Exaudi ;  Vesperce  de  praz- 
cedenli,  commemoraiio  sequentis.  His  accedit  Kalen- 
darium  Faventime  Ecciesiae,  sub  hisce  verbis  :  Ordo 
divini  officii  recitandi,  missasque  celebrandi  juxta  ri- 
tum  Breviarii  et  Missalis  Romani,  in  Ecctesia  et 
dioecesi  Faveniina,  eminentissimi  domini  D.  Fran- 
cisci,  S.  R.  E.  presbyteri  cardinalis,  tituli  sancli 
Marcellit  ejusdem  civila.is  episcopi  jussu  editus.  Al- 


B  que  in  eodem,  sub  eadem  qua  supra  die  vicesfm* 
lertia  mensis  Februarii,  hocetiam  roodo  decernitur: 
Petri  Damiani  episcopi  et  con[essorisf  ae  Faventim 
prolecloris,  Duplex  majus.  Lectiones  primi  nocturni : 
Fidelis  sermo.  Secundi :  Beati  Patris.  Tertii:  Vfgi- 
Iate,  cum  cateris  de  communi  confessorum  ponif/i- 
cum.  Nona  lectio  homitia  et  commemoratio  feriee :  In 
officio  nihii  fit  de  vigilia  sancti  Matthiee.  Color  albu$. 
Missa  :  Sacerdotes.  Secunda  oratio  feriw,  cujus 
evangelium  tegitur  in  fine.  Tertia,  de  vigitia  Sancii 
Matlhice  prcefatio  Quadragesimai.  In  secundis  vespe^ 
ris  commemoratio  feriw.  Fit  processio  in  civitate  ex 
voio.  Haec  ex  Ravennate  et  Faventina  Ecclesiis,  ut 
et  in  caeleris  ejusdem  provinciae  ecclesiarum  Kalen- 
dariis,  quae  nos  brevitatis  causa  nunc  praeterimus, 

C  de  divinis  honoribus  lam  in  offlcio  ecclesiastico 
quam  sacrosancto  missae  saertficio  Pelro  Damiani* 
ultro  exhibitis,atemporftciijus  memoria  nou  exstaL 
Quod  non  sine  auctorilate  Romani  pontificis  factunv 
fuisse  nuilo  pacto  dubitari  potest.Qua  de  re  eumdem 
Pelrum  Damiani  ab  eodem  Romano  pontiflce  sanc 
torum  numero  ascriplum  exstitisse  tum  ex  his  quai 
niodo  diximus,  tum  ex  aliis  quae  lomo  terlio  egregii 
ejusdem  docloris  Operum  praelibavimus ,  tum  deni* 
que  ex  multis  aliis  argumentis  quaa  in  eamdem  rem 
adducere  possumus,  jure  opiimo,  ut  concludatuus*. 
operse  pretium  est. 


TESTIMONIA  INDIGNA 

De  laudabili  S.  Petri  Damiani  Operum  defatigalione  a  domno  Constantino  Cajetano  abbate 

prcestita. 


OCT    _,...      V\  ««AmnfA    vaplumiA      nrePfiit*ftli/l»»A    M      HCMTIIilift-     ATttiP» 


415  S.  FETRI  DAHIANI  OPP, 

«loniiiit  i;..'rl  Clememis,  pap*  oefcv:,  laborei  dom-  A 
mis  ConsiantinUf,  taJ£tanus,  SicuUts ,  monachus 
Casinensiscongrcp#nionis,ul  viri  sanctissiini  scripto- 
rtim  ir.onimenta  nndique  collecta,  prelo  subjiciat; 
quod  propediem  spero  fore.  In  his  enim  pervesii- 
gandis  et  eiemplaiibus  pluribus,  hinc  inde  perlatis, 
magno  sludio  corrigemlis,  studioindefesso>borai;a 
qucciejosdcm  Pelri  Vitam  accipies  uberiusscriplam. 
Robertus   Bcllarminus.   presbyter   cardinatis   /i/.  S. 

Marxa  tn  Via.  in  tibro  De  scripioribus  ecclesiasiici*, 

tuban.  Ch.  1660. 

Petrus  Damiani  (sic  a  fratris  sui  Damiani  nomiuc 


TOMUS  SEU  PARS  IV.  915 

vocalus)  Ravennas,  monachns  fuit  ordinis  S.  Bcne- 
dicti  ,  ac  deinde  S.  R.  E.  cardinalis  7"episcopus 
Ostiensis.  Vixit  temporibus  Grcgorii  VI  et  succes- 
sorum  ejus  usque  ad  Grcgorium  VII,  ad  quos  omnes 
epistolas  dedit.  Vir  fuit  valde  sanctus  et  devotus  , 
et  praecipuc  pcenilenthc  ct  austera  vitas  amator 
ardcntissimus.  Pautoque  post  :  Ohiil  in  apostolica 
legatione»  anno  Domiui  1072.  Scripsit  epistolas 
plurlmas  ct  sermones  permultos  :  quae  duo  opera 
typis  nuper  (anno  1606  et  1608)  mandavit  Romae 
domnus  Constaniinus  Cajetanus ,  ordinis  S.  Bene- 
dicii  monachus. 


CONSTANTINI  CAJETANI 

EPISTOLA  AD  D.  FRANCISCUM  ET  D.  ANTONIUM  BARBERIISOS  PRINCIPES. 
Pelit  ut  eorum  ausptciis  liher  suus  summo  pontifici  offeratur. 


Sanctissimi  Domitii  nostri  Urbani  VIII  fratris  filiis, 
S.  R.  E.  cardinalibus,  D^  Francisco,  sedis  aposlolicae 
vicccanceilario  ac  Romani  aposloliciquc  collegii 
GregorhiHprotectori;  necnon  D.  Ajitokio  S.  R.  E. 
canierario,  el  ulriusqne  signaturas  ac  sacras  conjjre- 
gationis  de  Propaganda  Fide  prafecto ,  Barbcrinis 
m  incipibus,  domnus  Consiantinus  Cajetanus  abbas, 
salutcm  ct  felicilatem. 

Sancti  Petri  Damiani  cardinalis,  episcopi  Oslien- 
sis ,  quarlum  Ii!;rornm  voiumen  t  quod  in  tucem 
cJilur,  vobissese  cxhibet,  cardinalrs  emincntissimi: 
ut  per  vos  sanctissimo  D.  Urbano  VIII  patruo  vcstro 
offeratur.  Neque  enim  supremie  inler  liomines  po- 


B  testatis  fastigium  et  magnitudinem  satis  intelligit  r 
qui  anle  ilium  sinc  ducc  audet  importunus  irrum- 
pcrc.  Licct  enim  libcr  ipsc  ancloris  sui  nomine  r 
viri  neinf>e  doclrina  et  saiiclitalc  ciarissimi ,  ac  re- 
rum  quoc  in  co  coniinentiir  ponderc  et  utilitaie  satis 
per  sc  graliosus  futurus  sit  apud  eum  qui  faulor  cst 
Llterarum  cl  sanciilatis  asscrtor  ,  aliquid  taineir 
commendaiionis  ct  gratiai  e.v  ulriusque  splendore 
nominis  alque  auctoritatis  ainpliludine  sperat  sibtt 
accessurum  :  ila  ut ,  vobis  pracuntibus ,  alacrior 
magisquc  fulens  ante  maximi  ponlificis  conspectum 
appareat.  Deus  optimus  maximii9  vos  ad  Ecclesi» 
su<e  ulililuiem  diutissime  scrvet  incolumes. 


CAJETANI  EPISTOLA  NUNCUPATORIA 

AD  URBANUM  PAPAM  VI». 


Sancto  Domiho    nostro    Urbaxo  VIII,  pontilici  C 
maximo  ,  Constantikus  Cajktanus  abbas  sempiter- 
nam  feiicilatcm. 

Quartus  jam  cl  uliimus ,  bealissime  Palcr  ,  S. 
Petri  Damiani  cardinalis,  episcopi  Ostiensis,  lomus 
pubiki  juris  efticilur  :  sed  lameii  consuetani  tanuc 
inajislati  praestat  revcrcniiam  :  neque  anle  iu  po- 
pnli  conspecluin  prodire  sustinuil ,  quam  Urbanum 
in  Pciri  cathedra  sedentem  supplex  vencrarelur. 
Quod  cerlc  factum  nemo ,  ut  arbilror,  non  magrto- 
pere  laudabil.  Ubi  enim  nobiliuin  ingcniorum  par- 
tus  lucis  incunabula  felicius  quam  in  sedis  apo.slo- 

llC.B     ue.ietralibilS     firtriiahliir  ?      In     illic      tiimirum 


lltusiriiis  prapoiialur ,  quam  quod  rcsonat  in  ore 
populorum  ,  publica  dccorat  monimcnta  ,  privala 
honeslat  ornamenta,  el  inter  sacrosaucta  mysleria 
sacerdolum  voce  depromilur?  Quis  non  sperel  sibi 
tam  aitgusti  sidcris  luce  pracunle ,  tempestale& 
omnes  atque  omnia  monslra  navigaiiii.biis  infesta 
facilc  cessura,  quousquc  ad  illum  bcatae  viUe  por- 
tum,  qiiem  pie  vivcittibus  Comiiloris  noslri  immensa 
bonitas  et  omnipoiens  sapientia  pruiparavit,  vjclrix 
laborum  pictas,  cl  iriumpliatrix  periculorum  animi 
fortiludo  pcrducal?  Scd  haec  in  aliorum  libris  jusiius 
esse;it  pr;cfanda,  qui  in  scdis  aposlolicse  clienlelam 
nnvi  rerentfisnue  vencrunt.  Pctri   enim  Damiani  9 


9J7  CAR„iI_SA 

bus ,  hommcs  per  nos  fruuntur)  quam  ex  virae  ac 
rerum  geslarum  pncclaris  faeinoribus  ,  noia  salis 
ac  le>tala  posicris  rcmanserunl;  adco  ul  ab  illu- 
stribus  ejus  lemporis  alter  1Iii.ro.umus  merilo 
diclus  fucrh.  Niminim  vir  sanctissimus  non  dcgene- 
ravit  a  majoribus  suis  (de  ordinis  Benedicli  Paliibus 
loquor)  quorum  studia,  labores,  vigili.e  el  excellens 
in  omni  laudum  gcnerc  virlus,  quantos  omni  tem- 
pore  fructU3  Christianac  rcipublicae  altulcril ,  ali- 
quautisper  forlasse  hoc  ioco  coinmemorarem  ,  nisi 
publicis  essenl  consignala  moniraenlis,  ita  ul  eorum 
mcinoria  in  Lenedictiouc  ftr.ura  sit  pcnes  omnem 
posteritalem.  Pulchcrrimorum  namque  operum , 
«juac  inaguus  palriarcha  Bencdiclus  ejusque  alumni 
f)ro  Chrisli  gloria  et  communi  hominum  uliliiale 
perlcceruul,  non  soluin  excmplis,  scd  cliam  vcsii- 
giis,  plcna  esl  onmis  Ecdesia  sancloruin.  Quo  ma- 
g:s  xquum  cssc  el  ralioni  conscnianeum  pulo  ,  me  , 
<;;ii  caindcin  rcl  gionem  prolileor,  lolis  viribus  cnili 
ul  non  dissimilein  cxhibeam  crga  Romanam  Ecclc- 
giam,  c;clerarum  Ecclcsiarum  prineipem  ac  paren- 
l_in,  ohscquii  ac  pielalis  ardorcm.  Cum  enim  omni- 
b  js  a  majorum  suoruin  virlule  degenerare  lurpe  sil, 
tum  iliis  polissimum  id  omni  ignominia  dclormii.s 
esse  dcbel^qui  in  sanctac  rcligionis  sludio  gloriosi 
certaminis  cursum  conficcrc  slatucrunt  :  quibus 
ilia  proposila  cstexpcdilissima  ratio  vinccndi,  retro 
oculos  nunquam  flcctere,  ncc  in  medio  deflcientium 
lussiluJinem  imitart,  sed  slrcnue  prceuntium  forli- 
ter  hrcrcre  vestigiis.  Quamvis  mihi  eliam  domestica 
excmpla  majorum,  a  quibus  in  srcculo  originem 


ET  PRECES.  918 

A  duco,  posbinl  adderc  faces,  ul  ita  dicam  ,  et  stimulos 
ad  bene  currcndum.  Sed  enim  quid  atlinet  vetcra  , 
et  quse  fuihi  cum  aliis  commuuia  sunt ,  cnarrare ; 
cum  singulai  is  afleclus  ct  observanlix  in  Roinanum 
poniificem  proprias  ac  peculiares  causas  habeam  T 
Tua  cnlm  bcneficerilia,  bealissime  Pater  ,  quod  in. 
me  coutulit,  ul  posl  maximos  illos  oplimosque  pon- 
lific  s,  aalccessorcs  tuos,  Clemenlcm  VIU  ,  Leonem 
XI  ,  Paulum  Vel  Gregoriuro  XV  ,  quibus  a  sacri 
liltcrarum  monumenlis  inservivi ,  libi  inservi 
rem,  jure  suo  postulat  exigilque,  ut  tolum  rat 
pro  lua  ampliludiue,  honore  ac  dignitale  devovcam, 
alque  ad  hujus  sacrosancla?  sedis  decus  -exislima- 
lioncmque  omnia  mca  studia  ,  curas  ,  cogitationes 
convcrlam.   Jllud  dunlaxat    addcre  non   verebor  *• 

B  Qucmadmodum  poluit  anlehac  sanctitas  lua  anli 
qtuc,  cum  ordiuis  mei,  lum  majorum  mcorum  crga 
scdem  apostolicam,  dcvotionis  ct  obscrvaiilirc  spe- 
cimeti  in  me  uno  haud  obscure  rccoguoscere ;  ila  si 
vita  milii  stippelcl,  afllabitque,  ut  facit,  incrcdibilis 
itiaj  islitis  bcnignitalisaura,  magis  magisqtic  poslhac 
rccogniluram. 

liitcrim  ultiinum  hunc  illius  clarissimi  olitn  et 
sanctissimi  cardinalis  episcopi,  [et  Pclri  Damiani 
lomum  ,  qui  jam  ,  Deo  auspicc  ,  a  mc  cum  tribus 
aliis  a  teucbris  alque  oblivione  vindicalus  cst ,  at 
luo  munerc  publica  luce  fruilur,  hdari  fronte  accipe; 
el  qua  soles  humanitate ,  complcctcrc.  Dcus  omni- 
potens  salvam  diu  florenlemque  Christianae  rcipu- 
blicaj  sanclitatem  luam  conscrvet,  ejusdemque  vota 

C  cceplaque  pmnia  fecundew 


B.  PETRl  DAMIANI 


S.  R.  E.  CARDINALIS 


CARMINA  SACRA  ET  PRECES. 


1-2—1-  Oratio  ad  Deum  Patrem.  D 

Rogo  le,  immensa  pietas»  Deus  Palcr  omnipolens, 
ne  perdas  me  creaturam  tuam  ad  lui  similitudincm 
condilam  ac  pio  Filii  tui  Domini  niei  Jesu  Chri^tt 
cruore  redemptam.  Porr'gc  mihi  manum  Uiam  , 
Doinine  Deus  meus,  et  eripe  nic  dc  profundissinio 
lacu  iniqnilalum  mearum.  Ei  ige  lapsum,  solve  com- 
1  p-.ditum,illuminn  caecum,  sana  me  mille  malignorum 
spiriiuum  vulneribus  sauciatum.  IIcu  roe  miserum, 
heu  me  pcrdilum,  hcu  me  iiideficienli  iacrymarum 
ionle  iugenduin!  qui  dum  spurcissimae  carnis  iTieaj 
legibus  vixi,  nunquam  te  de  me  gaudere  pcrmisi, 


„-.    J_. !.__     __• 


Produc,  Domine,  de  saxea  cordisciei  duritia  lacry- 
marum  abundantiam ,  qui  de  rupe  dcserti  largissi- 
mam  proflucnlisaquse  copiam  prodirc  jussisli  (Exod. 
xvii;  _V«m.  xx;  Psat.  lxxvh).  Domine  Jcsu  Christe, 
si  tu  es  lux  vera,  et  ego  colo  tc,  cur  paleris  in  icue- 
bris  esse  me?  Voe  mihi,  lumen  adoro,  et  tenebras 
pcrfero;  vcrilati  dcservio,  et  pcr  inanium  cogitatio- 
num  figmcnta  deludor.  Domine,  qui  cavernas  lartari 
divinitalis  tucc  radiis  illuslrastif  qui  densas  &gypl) 
tenebras  Moysis  famuli  tui  precibus  efifugasli  (Exod. 
x) ;  rcspice  chaos  istud,  et  lenebroswn  mei  cordift 
infcrnum    visitationis  tuac   luce  perftmde.  ut    ani- 


9:9 


S.  PETM  DAMIAXI  OPP.  TOMCS  SEC  PAUS  IV. 


920 


inc  viiiis  fctidtim,  ct  pcrvc;>ac  constietiidinis  niole  de-  A  esse  aitgetis  Dei  super  uite  peccalore  pcsnitentiai 


pressom  (Joan.  xi).  Qui  Danieiem  in  faco  a  leonom 
morsibus  custodisti,  eripe  me  (Dan.  ufi  ).  Qui  ires 
pueros  de  camini  aestuanlis  incendio  liberasii,  libera 
me  (Dan.  ui).  Qui  liberasti  Israel  de  oppressione 
Pharaofiis.  fibera  me  (Exod.  xrr  ei  im).  Qui  iibe- 
rasli  David  de  manibus  Goitae  et  Saulis,  libera  me 
(/  Reg.  xvi).  Qjii  ednxisti  Petrtim  de  carcere  He- 
rodis,  libera  me  (Act.  x;i).  Domine  benedicte,  glo- 
riose,  ptissitne  vides,  et  ipse  consctentrc  meae  testis 
es,  quia  volo  mala  mea  cuncta  respuere  sanclisque 
luis  jussionibus,  ut  dignum  est  v  obedire;  serfquia 
nequeoex  me,  spcro  in  te.  Nonenim  ioveuio  in  carne 
inea  bonum.  Et  revera,  Domine,  quis  unquam  san- 
ctoruin  ex  se  Mrlulem  vel  sanclitatem  habere  potuit  T 


agenie?  (Lnc.  xv.)  Qnid  esl  qood  de  te  Propheta 
dicit  :  Quia  miseraliooes  Uiae  sont  super  omnia 
opera  toa?  (P$al.  cxi.iv.)  Hoone  1« ,  Domine,  per- 
miststi  le  ab  illa  spurcisshna  ei  foedisstma  ron- 
liere  contingi ,  qnae  fluxu  erat  sangotnis  eruentatn  ? 
(Matth.  ix ;  Luc.  viir.)  Cojos  praesomptionis  loda- 
ciam  non  modo  nollatenns  condemnasli,  sed  ot  sa- 
lutem  quoque  cura  ipsa  vestiroenti  imbria  raperef , 
indulsisli.  Nonne  tu,  mitissime  Domine,  cob  omfci- 
virailla  Samaritana  loqoi  dignalos  es?  (Joon.  iv } 
sive,  qtiod  majus  esi,  nonquid  non  cora  Chananaea, 
quae  adorabat  idota,  colloquioni  miscoisli?  (Matth. 
xv.)  Ejtis  iiisuper  filiam  a  daemonio  matcrnis  nrectbus 
liberasti?  Hanccirca  meT  qoaeso,  Bomioe,  miranda? 


qutsperse,  sine  auxilio,  perfectionis  culmen  ascen-  B  pietatis  luae  reguiam  eshibe?  exsliBclom  animae  i 


dit?  Cerle,  Domine,  tion  Petnis,  non  Paitlus ,  non 
inartyr,  non  apostolus,  non  deniqtie  ipsi  angeli,  non 
cherubiroaulseraphim,nisia  le  percepisscnt,  donura 
aliquod  habere  potuissent. 

Si  ergo  ipsae  viriuies  coelorum  nibil  babent  a  3  se, 
sed  omnia  percepcrunt  a  le,  quid  ergo  boni  a  me, 
qtti  sum  slerctts  et  vermis ,  pttlvis  et  cinis,  poteris 
exspeclare,  nisi  quod  ipse  digneris  infundere?  Tti 
cnim  es  Pater  iHminum,  a  quo  omne  datttm  opti- 
nium  omneque  donitm  pcrrectnm  (Jac.  i).  f  u  es,  a 
qso  boua  cuncia  procedunt.  Tu  fons  vitae.  Tu  auclor 
*alulis  aeternae.  Sicul  enim  terrae  non  a  se  ipsa,  sed 
de  coelo  semper  ramen  infanditur;  sic  anima  mea 
sicut  terra  sine  aqua  libi  (Psal.  cxlii)  ,  tenebrosa 


infelicis  ignicolum  his  olei  toi  fomitibos  reaeeeade- 
Non  Paufi,  non  Petri  misericordiam  qoaero ,  qoia 
dtim  afler  ignorantia,  alter  limore  peccavit,  facile 
uterque  veniam  obtinuit.  Illud  mihi,  piissime  Do- 
raine,  misericordiae  toae  genos  indu%e,  illod  aniinae- 
meae  iangucnti,  vet  jamjam  potfos  morienti,  suavis- 
simae  medicinaetuae  pocuiiim  porrige,quod  htroni  in 
cruce  pendenli  misericors  oblulisti  ^  eumqoe  absor- 
pturo  ex  deglulienlis  mortis  faocibus  eduxisti  (Luc. 
xxin).  Ulud  tu«  misericordi»  genus  qttaero  f  que\l 
deprehensx.  in  adulterio  praebuisti  (Joan.  vm) ;  qt:o»l 
peccatrici  in  domo  Simonts  contoiisti  (Luc.  tii)  ; 
quae  dum  pedes  toos  4  crinibos  lersit,  aniinam 
suam  a  pcccatorom  sorde  purgavit.  Hoc  modo  trane 


squalel  semperet  arida.  nisi  luae  graliae  rore  perfusa  C  me  a{j  ^  Salvalor  meus,  accende  me,  pnriflca  me. 


tui  splendoris  radio  fuerit  illustrala.  Et  quidem 
inquiro  apuJ  me,  Domine,  tit  tibi  de  ineis  aliquid 
ofleram,  sed*  cum  omnia  mei  pectoris  arcana  re- 
volvo,  nibil  ibt  nisi  tcnebras  vidto ,  nihil  omnino 
nisi  vitiorttm  tribttlos  et  spinas  invenio.  Vide  ergo. 
Domine,  miseriam  mcam,  vide  tanlae  pAiiperlatis 
inopiam ,  mihique  compunctionis  graiiam  tribue, 
quaj  anima>  meoc  rubiginem  lergere  tamque  cruenta 
nieorum  criininum  valeal  inquinamenla  lavare.  Ex- 
pellc,  Domine,  fiigns  hoc  alque  lorporem  de  meo 
peclore,  cl  flammain  in  me  duicissimae  luae  charitalis 
accende.  Ntinquid  enim ,  Domine.  itnmensam  tuae 
pietalis  abundaiiliam  mea  valebit  iniquilas  vincere, 
quam  lotius  mundi  no;i  poluerunt  crimina  superare? 


Impleanlur  amore  tuo  omnia  viscera  meaf  ot  bene- 
dicat  libi  anima  mea,  et  descendat  super  me  mise» 
ricordia  tua.  Ad  boc  euiin  te  Pater  omnipolens  misit 
in  lerras,  ut  salvos  facias  peccatores,  qui  tecam  et 
cum  Spiritu  sancto  vivit  el  regnat  Deus  in  sxcula 
sacculortim.  Amen. 

II.  Qratio  ad  Deum  Filium. 
Recordare,  Domine  Jesu  Chrisle,  quia  non  aoro, 
vel  argenlo ,  sed  proprii  sanguinis  lui  me  pretio 
redeinisti  (/  Petr.  i) ;  et  cum  lu  sis  fons  palens  do- 
mus  David  in  ablulioue  peccatoris  et  -menstruatx, 
ego  solus ,  Domine ,  tanfac  pietatis  expers  ero,  et 
extra  redemplionis  tuae  lineam  remanebo?  Heo  me, 
piissime  Domitie,  pcrmittes  me  cttm  regenerationis 


Nam  cum  lotus  penc  mu&dus  esset  idololatrise  de-  D  lU3ft  (Unicfti  qnam  mihi  dedisli,  cum  vexillo  sanctse 


ditus,  quis  tc  rogare  prxsumerel,  ut  qnem  coeli  non 
capiunl  ulcri  virginalis  angusiias  habitaturus  in- 
visercs,  niorUlitatis  nosti-ae  membra  susciperes , 
morlis  atrocissimae  tormenla  perferres,  ut  inimicos 
tuos  a  mortis  debitac  supplicio  liberares? 

Si  ergo ,  clementissime  et  piissime  Domine  ,  mi- 
sericordiae  luae  magniludincm  tolius  munJi  flagitia 
non  viceront,  unios  canis  morlui  peccala  quantum- 
libet  gravia  superabunt?  Absit  boc  a  te,  Dominc. 


crucis,,  quam  mihi  in  fronte  pinxisti,  in  manus 
venirc  diaboli,  ct  ctim  ipsis  luis  insignibHS  aeternis 
inceudiis  cruciari?  Scio,  Doinine,  quia  lantaepieu- 
lis  es,  si  ego  perfecte  converlor  ad  te,  quod  tu  sla- 
lim  recipies  me.  Sed  quia  tanlae  fragilitatis  et  igno- 
ranliae  sum  ut  ipsa  convcrsio  per  me  sine  te  digne 
fleri  nou  possil ,  tu  me  convertef  Deus  saluiatis 
meus,  lu  illuinina  animam  meam ,  lu  dirige,  tu  in 
me  flammam   tuae  dileclionis  accende*  Et  forsitan, 


m 


CARMINA  ET  PRECKS. 


9X 


tuflieiat;  eccc  cotpns  tneum ,  per  quod  te  mlser  A  Orate  pro  me  miscro  cl  fundilus  perdilo,  domiui  u:el, 

oflendi,  tn,  qui  es  animarum  medicus,  verbera,  .  omnessancti  Dei. 

fhgdla;  sive  tepra,  shre  qQibnscunqite  doloribns  f    El  quas  est  tam  crudelis  mulliludo  peccati.  quae 


tibi  Tisum  fuerit,  durissitne  percutc.  Toa  plane 
cmfetra  sum,  condilor  metts;  tu  me  tuis  cinge  fla- 
gellis,  nec  tradas  me  in  manns  inimici  mei;  aut 
8i  eousque  mea  processit  infqnitas  ut  in  hac  non 
possit  vit  \  «feh»ri ,  pnrcipe  usque  ad  diem  jndicii 
tui  uhrc  bus  me  pcenis  affligi,ul  tunc  saltem  extre- 
musomnitim  electorum  tuorum  merear  inveniri. 
Absilenim  a  raeut  poslulem  gloriam.  Sufficit  mihi, 
ut  tantummodo  pcenas  evadam. 

Sed  quoniam  preces  me»,  tam  sordido  ore  pro- 
latao,  ad  te  non  meronlur  ascenderc,  te  rogo,  beata 
virgo  Maria,  temphtm  Dei  vivi ,  aula  Regis  xterni, 


tot  senatorum  coelestium  nequcant  intercessiouc  de- 
leri?  Nec  enim  potestis  esse  misericordia  vacui  qui 
cum  ipso  fonte  misericordiae  inseparabiliter  estis 
uniti.  Sc.o,  Domine,  quia  non  mereor  ecclesiae  tuae 
liinina  sacra  conlingere,  nec  infelices  oculos  ad  cce- 
lum  Ievare.  Indignus  sum  benediclum  el  gloriosum 
nomen  tuum  per  polluta  et  spurcida  labia  mea  pro- 
ferre;  sed  veniai,  oro,  Spiritus  tuus  in  animaui 
ineam9  etomnia  haec  inquinamenla  detergat.  Si  enim 
sol  isie,  qui  non  de  sublimioribus  tuis  est  creaturis, 
tautas  habet  vires  ut  sordes  deleat,  terras  illuslrel, 
arva  fecundet;  quanto  magis,  si  coaeternus  ct  con- 


sacraritim  Fpiritus  sancii,  benedictn  inler  mnlieres ;  &  substaniialis  tibi  Spiritus  tuus  infeliceiu  banc  arbt* 


rcriolel  ager  sacraiissimi  uteri  tni  naribus  cordis 
mei ;  ex  qt?o,  viJclicci  agrov  dum  iiniciim  ilhtd  ac 
singitlare  lilium  prodiif,  omne  ctim  eo  vir:ntnm  spi- 
ritualiiim  germen  erupit.  Tu  enim  es  coeleslis  illa 
lerra,  quae  dedit  fructum  suum.  Te  materiam  Sa- 
nientia  coelestis  hnbitit,  unde  lemplum  sii  rorporis 
fnbi  iravit.  Te  Spirilus  sanclus  implevit.  Te  virtus 
Aliissimi  ineflabiliter  ohumbravil.  Tu  defer  prcces 
ireis  nd  FiKtim  Crcatorem  ttium.Tmo  tu  ora  pro  mc, 
tn  nbsccrn,  cujns  nimirtim  vota  non  possunl  despici, 
rujiis  prercs  in  ejits  cnnspecltt  neqtteunl  parvipendi. 
Ecre,Domina  mea,  infclix  ego deprehcnsits in  crimine 
chtcor  ad  furcas,  raplor  a  I  glatium,  pertrahor  ad  sup- 
piirium.  Exstirgal  crgo  Regina  mundi,  opponat  se,  in 


sculam  arescentem  jam  comisque  nudutam  di^nenie 
inviscrc,  faciet  eam  protinus  revirescere  I  nec  impow 
tens  eril  eam  vjrtutum  floribus  ac  vernantium  fru^ 
cluuin  decore  vestire.  Veni,  Domine  Jesu,  vcni, 
dulcis  habitator  in  me.  Odor  tuus  omnia  vincit  aro- 
mata,  suavitas  tua  favos  et  omnia  mella  transcendiJ. 
Vcni,  obsccro,  totumque  me  luo  juri  sic  vendica,  uC 
nullam  in  partem  de  cselero  se  tyrannus  habere  co- 
gnoscal,  sed  dcdica  me  undique  templum  tuum,  quia 
lues  DcusetDominus  meus.qui  cum  Palreet  Spirilu 
sancto  vivis  et  rcgnas  in  sxcula  saeculorum.  Amen. 

III.  Oratio  ad  Deum  Spititum  sanclum. 
Spiritus  sancie  Deus,  omnipolens,  coessentialiset 


|Ml«iuln.u«g»i^i»i.i6u   •iV()im«  iiihh«I|  ir|i|f<riiMi    »v,iii-     -  m 

sredialnr  ad  Filitim  etliberet  reum.  Accurre  et  ln,o  ^  coaeterne  summoPatri  ac  Filio,  ineffabililer  ab  utro- 


5  Michael,  ccelesiis  miliiiae  princcps  el  qui  in  flne 
innndi  percmpturus  es  Antichristum  contra  Deum 
sc  coiitumaciter  extollentem,  jam  itlum  dejire  in 
cnrdc  meo  regnare  tcnlanlem.  Libera  a  tenlalione 
animam  meam  dtim  vivit  in  corporc,  ttl  eam  post 
obitumCreatoii  suodigne  valeas  pnrseiilare.  Adjtiva 
rtieettit,  oB.  Gahrlel,  foederator  cceleslium  nuptia- 
rum;  salva  me  precibus  luis  miscrttm  pcccatorem, 
qui  ilhttn  mis^us  es  nnntiare  qui  ventitrus  erat  in 
t!)ti:i;!um  peccatores  et  mVros  Iibcrare  (Luc.  1). 
Mcriere  ct  lit  fcinguida  animae  mcae,  S.  Raphael,  qui- 
que  Sarx  dseinonium  ahstulisti,  et  Tnbiat  octtlos, 
quos  i>erdidernt  reddidisti  (Tok.  iit,  xi);  mnlignurn 


que  procedens,  cordi  meo  dignanter  illabcrd,  et 
nequiliae  meae  lcr.ehras  mirificus  illuslrator  eipelle  ; 
ut  sicnt  Dei  Verbum  virginalis  potuit  utertts  te  su- 
pervenienlc  concipere;  ita  etego  per  auiiliuin  gra- 
liae  luae,  Q  cumdem  meae  salutis  Auctorcm  valeam 
sempcr  in  mente  portare.  Tu  enim,  Domine,  lux  es 
ineiuiutn,  tu  virttis  cordium,  tu  viia  es  ammarum. 
Tu  hrgitus  essanclis  apostolis  ut  ad  plenum  redem- 
ptionis  humanae  sacramenta  cognoscercnt  ct  fidei 
regulam  inoffenso  veritalis  limile  pradicarenl.  Tu 
dedisti  bcalis  martyribus  sanctac  lihcrtatis  audaciam, 
ut  et  mtindi  principes  non  metucrent  el  exquisita 
poenarum  genera  constanlissima  longanimitale  Irans- 


ah  anima  mea  spirilnm,  qui  vinim  ejtis  Christum  ab  D  irent.  Tu  locntns  es  in  prophclis,  tn  in  pairiarchis 


ea  dividere  conatur,  cxclude  et  ca?co  cordi  meo  lu- 
minis  juhar  infun<le.  Orate  pro  me,  omnes  sancti 
augcli,  omnes  sancli  archangeli,  omncs  sanclae  vir- 
tutcs,  omnes  sanctae  potestates,  omnes  sauclas  domi- 
nationes,  omnes  sancli  principatus.  Oia  pro  me, 
sancte  chorus  throni,  ora  pro  me,  sancle  chorus 


fldei  fundamenla  constituisli.  Tu  sanciis  omnihus  et 
velle  et  pos^e,  omniumque  virtulum  flores,  quihus 
coelesla  scandcreni,  pra?buisli.  Et  ego,  poccator  in- 
felix,  qtiomodo  sine  le  salvtis  ficri  valco,  qui  scilicet 
absque  te,  quid  saltein  orare  dcbeam,  non  agnosco? 
Profecto,  Domine,  si  tu  recedis,  anima  mea  non 
vivii.  Sicut  cnim  sublracta  anima,  corpus  emoritur ; 


m 


S.  PETRl  DAMIANl  OPP.-TOMUS  SEI!  PARS  IT. 


92i 


prolinus  arefecta  contabcscit  ct  corrtiit ;  nec  ut  in  A  hoslias  ofleral,  incflabili  lua2  dulcedmis  adipe  sagi- 


Sludio  purae  orationis  cxcrcealur  assurgit.  Descende 
ergo  in  me,  vivificator  aetome  ,  mr.iquc  pectoris  gla- 
cie;n  flamma  liia»  caritatis  accende.  Pricbe  capiti 
neo  aqnani,  el  saxeain  cordis  mei  resolve  duriliam'; 
wpcr  hoc  scilicel  elemenluni  ,  Dominc,  el  anle 
iRundi  originem  fercbaris  (Gen.  1);  ct  nunc  a.l  purifi- 
cationem  animarum  in  vivifica  fonlis  fluenla  des- 
cendis.  Veni  er«o  in  me  cuui  aqua  coinpunctionis  f 
ei  polum  mihi  da  in  lacrymis  in  incnsura.  Vae  inihi 
miscro  peccatori ,  qui  et  innumerahilia  quo:idie 
flemla  co  mnitlo,  el  famen  flere  non  valeo  !  Imber 
ergo  gralia»  itue,  Domiuc,  (!i  tillet  in  me  ,  ul  arrma 
mca  ,  quse  a  viUe  fonle  recedens  aruerat,  pcr  tuae 
T*silationis  atUalum  noviler  rewrcscal.  Paralum  cor 


nata  pinguescat.  lllumina  me,  lux  verilalis,  accende 
me,  purifica  me.  Tu  enim  es  largitor  o.barismaltini, 
tu  auclor  sanclificationum,  etomnium  remissio  pec- 
calorum.  Tu  viriulcs  angelicas  ad  amoreni  liiiim 
indesincnler  inflammas;  tiue  eharilalis  incendio  chc- 
rnbim  ct  scraphim  iucomparahiliier  xstitaut.  Tu  nie, 
Domine,  tihi  loluin  vindica,  lolum  pnsside,  nullam- 
que  in  me  parlem  a  le  vacarc  perraitle  :  sed  soh:s 
in  me  vivas ,  meque  libi  soli  vivere  facias  , 
qui  vivis  el  gloriaris  io  Trinilatc  perfecla  unus 
ct  verus  Deus  per  omnia  sa?cula  sxculoruiu 
Amen. 

IV.  Ad  sanctam  Trinitalem  orationes. 
Te  a.Ioro,  te  colo,  tc  glorifico,  le  maguiuYo,  bene- 


mctira,  paratum  cor  mcum.  Eccc,  Loinine,  omiies  B  tlicte,  oinnipolcns,  Palcr,  el  Filius,  ct  Spiriius  san- 


s  nus  (ibi  inei  cordis  apeiio,  arcana  pccloris  laxo, 
luxque  dignationis  acccsstim  inhianter  exspecto. 

Hahcl  certe  octilus  caruis  lumcn  suum,  visibilem 
scilicet  soleni ;  sed  le  inlcrior  homo  mcus  exspeclat, 
qui  lumen  est  animarum.  Qui  illuminasli  ccecnni  a 
uativilate  (Joan.  ix),  illumiiia  mc.  Qni  rcsuscilasti 
Lazaruin  (Joan.  xi),  vivifica  mc.  Ileu,  hcu,  infelix 
anima,  cum  lu  sis  vila  corporis,  ipsa  moriua  jacens, 
vivificatorem  tuum  hahere  Spiriitim  non  mereris. 
Morlua  libi,  vivisalii;  ipsaque  in  lcncbrisconsiiluia, 
exteriori  subslauliaj  lumen  aUrihuis ;  sed  vidcre  non 
vales,  quia  non  propriumlumen  habcs.  Vcni  lu,obse- 
cro,  Spiritus  vcritalis,  et  omnes  crrorum  tcncbras  a 
jne  potenler  expelle.  Judica,  Domine,noccntes  me,  et 


cins,  Iriutis  et  unus  Dcns.  Adjuva  me,  Domiuc,  ali- 
solve  me,  puriflca  me,  munda  me,  Rcx  mcus  el  Deus 
nieus.  Da  mihi  justitiam,  forliludincm,  temperan- 
tiam  cl  priidenliam.  Da  mihi  pcrfeclam  fidcm,  spem 
et  charitalem.  Conccde  mihi  Spirilum  sapicniia?,  et 
intcllcclus,  consilii,  ei  forlitudiuis,  scienli;cf  el  pie~ 
lalis,  et  limoris  tui.  Da  mihi  irriguum  iuferius  et 
irriguum  supcrius.  Da  mihi  hencdictioncm  dc  roro 
coeli  et  dc  pinguedine  lcrrrc.  Mollifica,  Do:nim\  la- 
pidcum  cor  mcum.  Da  mihi  compunclionem  ct  con* 
trilionem  cordis,  ul  dcfleam  innumerahilia  pcccaia 
mca.  Domiue,  non  sum  dignus  ul  inlrem  in  eccle- 
siam  tuam.  Indignus  sum  levare  infelices  oculos 
meos  ad  coelum,  vel  exprimere  nomen  liium  be- 


expugnaimpugnantosme;apprehendearmaetscuium,  C  ncdictnm  per  labia  mea;  sed   tu,  qui  creasti  me 

et  exsurge  in adjulorium  mihi  (P*al.  xxxiv).  Tu purifi- 

calor  etvivificator  Spiritus,  omnipotensxterne  Deus, 

ignis  consiuncnses.  Tu  Spirilus  judicii,  tu  Spirilus  ar- 

doris.  Corripeilaquc  cor  nieum,  et  omniiimcu!p,ari:ni 

vitiorumque  rubiginem  virttile  tui  ardoris  exterge,  et 

inimicum  tibi  neqnilix  spirilum  a  cunclis  mcis  scn- 

sibus  prorsus  exclude.  Exsurgat  Dcus,  cl  dissipcntur 

Inimiciejus,etfugianta7^>cieejus,quioderunt  eum. 

Sicul  deflcil  fumus,  deficianl;  sicul  fliil  cera  a  facie 

ignis,  sicpcreant  pcccatores  a  facieDei  (Psat.  lxvii). 

Veni,  quxso,  vcni,  bencdicle  Splrilus  vcrilalis,  etoin- 

nes  mcorum  viscerum  vcnas  imimusscrulator  ingre- 

dcrc.  TolIequidquidfernicutatmn^qiiiilquidMihsuin, 

quidquiJ  reperis  noxiae  vctuslatis  pestc  corruptum  ; 


sicul  vis  et  sicut  scis,  miscrerc  mci,  Domiue,  Dcus 
meus. 

V.  Secunda  oratio. 
Miserere,  Domine,  omnibus  amicis  mcis,  et  pro- 
pinquis,  el  omnibus  bcncfaclorihus  meis,  cl  om- 
nibus  qui  orant  le  pro  me,  et.  omnibus  qui  ro- 
ganl  me  orare  pro  se.  Da  cis  poenitenliam  Q  fruc- 
tuosam ,  mortiGca  in  eis  omnia  vitia,  el  fac  cos 
florere  virlutibus  tuis.  Fac  eos,  Domine,  sic  per 
omnia  vivere,  ul  majcstati  luae  valeanl  de  bona  sua 
conversalione  placere.  Miscrcrc,  Deus,  pontificibus, 
regibus,  polcslalibtis  et  omni  populo  Chrisiiano. 
Sancia  Maria,  ora  pro  eis  oinnihus.  Omiies  sancli 
et  sanclac  Dei,  oralc  pro  eis.   Miscrere,  Domine, 


tnequc  fac  azymum  ac  luai  munditiic  puritate  since-  ^  omnihus  benefacloribus  meis  dcfunclis,  el  pro  qui- 


rum.  Redde  me  mortuum  mihi,  vivenicm  libi.  Mor- 
tifi.a  in  mc  omncs  fomites  carnalium  voluptaium, 
excoquc  me  ad  purtim,  cl  uon  solum  vitiis,  scd  et 
mundo  me  rcdJe  prorsus  exslincium.  Veni,  obsecro, 
Spiritus  hencdictionis  a?lcrmc,  omnesquemei  pecto- 
ris  lalcbras    inenarr«»,,s,:  ■"-»  'i»^«.'iuis   suavitate 


buscunquc  orare  dehitor  sum;  cl  omnes  fidclcs 
luos  absolve  ,  et  da  cis  partcm  ct  sociclalcm  cum 
sanclis  luis.  Sancia  virgo  Maria,  ora  pro  omni- 
bus;  omnes  sancti  et  sancta;  Dei,  orale  pro  eis 
omnibus. 

VI.  Terlia  oratio. 


nm     in    iimtn^ 


W5  CARMIMA.  ET 

ungclotum,  ora  pro  nobis  omnibcs.  Sanctc  Michael,  A 
princeps  militia»  calestis,  sanelc  Gabrtel,  foederator 
(celestium  tiuptianim,sancte  Raphael,  medicinaDei, ' 
<  rate  pro  nobis.  S.  Joannes  Baplisia,  ora  pro  nobis. 
S.  Petre,  qui  habes  claves  rcgni  coelorum,  S.  Paule, 
S.  Andrea,  S.  Joannes  evangclisla,  orale  pro  nobis 
oinilus.  S.  Slcphane,  S.  Apollinaris,  S.  Laurenti, 
orate  pro  nobis  omnibus.  S.  Silvester,  S«  Martine, 
S    Bcnedete,  venerabilis  paier  noster,  orate  pro 
imhis  omnibus.  Sancta  Agatha,  S.  Agues,  S.  Oci- 
lia,  orate  pro  nobis  omnibus.  Omnes  sancti   angeli 
et  archangeii,  throni  et  dominalioncs ,  principalus, 
potestates,  viritites,  cberubim,  cl  scraphim,  omne* 
s:uicti  patriarchac  et  prophetic,  «poetoli,  marlyrcs, 
coufessores,  virgines,  anachoreiae,  vidua»,   omnes 
sancti  et  sancue  Dei,«rate  pro  nobis  omnibus  flde*  B 
libus  Christi  vivis  ct  defnnclis.  Pater  noster. 
VII.  Item,  orationes  desancta  Trinitate. 

Deus,  cujus  mnnere  el  trinitatem  in  pcrsonis, 
et  tmitatem  in  divina  sttbstantia  confllemur , 
concede  propitius  wt,  hac  fldet  lorica  munili,  a 
cunciis  mereamur  advcrsiiatibns  liberari.  Per  Do- 
iiiinum. 

VIII.  Alia. 

Cor.ccder  qnaesumus,  omnipotens  Deus,ut  qtif 
tanctae  Trinitatis  tinam  coufliemttr  essenliam  ; 
sicul  mmc  ambutamus,  te  ducente,  per  Adem;  sic 
aliqttando ,  te  suscipienie ,  perducamur  ad  spe- 
ciem.  Per. 

IX.  Alia. 

Dens,  qui  nos  et  sine  eonfnsione  trinilatera,   et  C 
sine  divisione  subslanliam  lux  majeslatis  credere 
docuisti,  Jargire  suppiicibus,  ut  super  hoc  catholi- 
cnc  fldei  fundamentum  surgat  9  in   nobis  sancla- 
rum  structura  virtutum.  Per  Dominum. 
X.  Atia. 

Deus,  qtti  nobis  sanetas  Triniiaiis  myslerium  re- 
velasti,  tribue,  quaesuinus,  ut  qui  jam  ex  flde  vivi- 
mus,  per  boni  operis  augmcuta  crescamus.  Per  Do- 
n:inum  noslrum. 

XI.  De  annuntiatione  Dominu 
Ecce  paral  clausant  Regis  prxntmliiis  aulam. 

XIL  De  nativitate  Domini. 
Nalus  ab  aetcrno  prodit  de  Virginis  nlvo. 

XIII.  De  obtatione  Domini. 

Kon  capilur  coelis,  Simeon  queni  slringit  in  olnis. 

XIV.  De  baytismo  Domini. 

En  fluvius   fontem  mundum  lavat,  unda,  lavanlem 
Ai.Jue,  Jordanis,  a  quo  magis  ipsc  lavaris. 

XV.  De  transfiguratione  Domini. 
Hinc  Dcus  ostcndit  quod  carnis  tegmine  elausit. 

XVI.  Ubi  pueri  dicunt  Hosanna. 


PRSCES.  9*$ 

XVIII.  De  palenm. 
Esum  perpeluae  pariunl  hrec  fercula  vila». 
XIX.  Ubi  Judas  Dominum  tradit. 
Falsa  ferox  blnndo  lupus  oscula  porrigit  Agno. 

XX.  Ubi  Chrlstus  rogat  Palrem. 
Palrern,  Cbrisle,  rogns,  cum  quo  simul  omnia  don&C» 

XXI.  Dominus  dicit  discipulis  suis  :  Yigilate. 
Quos  sopor  oppressil,  vigilum  Rex  surgere  jussit. 

XXII  el  XXIII.  Orationes  die  Veneris  sanclo  in  crucis 
adoratione  dicenda?. 

(59)...  inflielus  ad  cum  rcspiceref,  ct  venentuu 
exitiale  evaderet,  optatae  salntis  vilam  adipiscere- 
tur,  signiflcans  te  ipsum  ftitura  longe  post  curricula 
pro  lui  salutc  plasmalis  crucis  patibulo  cxtollen Jum, 
ut  quos  diabolus  armis  invidias  capiivaverat,  tua 
desidcrabilis  passio  ad  palriam  revocurel.  Conrede 
tam  mihi  misero  10  el  pcccatori  qunm  omni- 
bus  tuo  cruore  mcrcalis ,  qui  bodie  sanctaat 
passionem  tuam  suppliccs  venernnlur  lignmnque 
vlise  adorant,  ul  diabolicas  insidias  tc  adjuvantd 
vincaiuus,  et  aetcrnac  vitcc  pariicipes  effici  mcrea- 
mur,  qui  cum  Patre  et  Spiriiu  snncto  vivis  et 
regnas  Deus  per  omnia  saecula  srreulorum.  Amen. 
XXIV.  //i  tertia  genuflcxione. 

Domine  Jcstt  Chrisle,  qtii  nos  pcr  passionem  san- 
clae  crucis  hodicrna  die  de  diabolica  servitute  libe- 
rasti,  ul  quo  dic  homrncm  condidcras,  oodem  et  re- 
formares,  exaudi  me  miserum  el  peccalorem  coram 
hoc  signaculo  snncUT.  crucis  liws  confitcntem  ct  dc- 
precanlem,  utbnjtts  venerabilis  et  vitnlis  signi  tuitio- 
ne  mttnitus,  ct  hoslis  neqtiissimi  ignila  tela  rcpellere 
el  ab  inflictis  evacunri  vulncribus,  ct  ad  viiam 
xlernam  valeam  pervenire,  pcr  te,  Domine  Jesu 
Cbriste,  qui  cnm  Palte  etSptrilu  sancto  vivis  etre- 
gnas  Dcus  in  sceculn  sxculorum.  Amcn. 
XXV.  De  S.  cruce  orctioncs  aiiop. 

Dnm  cruccm  dilcctissitni  Filii  tui,  omnipolcns 
Palcr,  adoro,  pateat  milti  coelum,  obsecro  ut  et 
craiio  mca  pervenirc  possil  ad  te,  cl  tua  descendat 
miscricordia  supcr  mc.  Ilccc  cnim  hosiin  singttlaris,* 
piissimcDomine,  in  odorem  libi  suavilalis  oblata,  et 
tunm  circa  nos  justitiam  milignf,  cl,  (anquam  pii 
thuris  incendium  dc  ihuribulo  sacralissimaR  passio- 
nis  evaporans,  hitmanarum  mcnliitm  narcs  obdul- 
cat.  0  incnarrnbilis  vietiinn,  qua?  et  cautionem  ma- 
IctJicli  veteris  abolcvit,  ct  signncttbim  nobis  a?lcma> 
bonedictionis  imprcssit.  0  saerifieium  vcra3  placa- 
lionis  el  laiuIis,quod  et  anliquac  transgrcssionis- 
in:micitias  abslulit,  cl  inier  conlum  el  terrnm  foedtis 
selcnire  concordiae  rcformavit.  Per  hcc,  Domine,. 
lureviritttisinsigiic  vcxillttm  misernm  me  lui  grcgis 
oviculam  de  crucnli  lconis  faticibus  cripe,  ut  victus 


027  S.  PKTRl  DAMIANl  OPP. 

XXVI.  Oraiio.  A 

Mediator  Dei  et  hominum,  Domine  Jcsu  Chri&ti», 
qui  veram  carnem  ex  intenieratis  bealae  Mariae  vi- 
sceribus  suscepisti,  quique  pro  salute  noslra  ipsum 
Agnum  immaculati  tui  corporis  oblulisli  Deo  Pari 
snpcr  aram  crucis  in  odorem  suavilatis,  atque,  ut 
antiquae  pnpvaricatiorfis  >irus  evomeret,  temetipsum 
fccisti  humano  generi  roedicinam ;  absolve  me  nimis 
infelicem  et  miserum,  innumeris  peccatorum  vin- 
culis  olligatum.  Ecce  ante  ipsum,  Domine,  vivific® 
crucis  tuae  me  prosterno  vexiilum,  novumque  et 
inaudilum  victoriae  tuae  supplex  adoro  triumphum. 
Tu  eniro  sacerdos  et  hostia;  tu  redemptor  cl  pre- 
liiim.  Libct,  piissime  Domine,  tanquam  sub  recenti 
ttire  passionis  H  articulo  te  in  crucis  supplicio  vi- 
dire  pemlentem.  Libel  prei:osksimum  sarg;;iuent  B 
in  ore  meo  susc!pere  disliUai.tem.  0  Leata  scilicet 
hostia,  quas  el  tartarca  septa  dirumpit,  et  coeleslis 
regni  januam  fidelibus  aperit.  0  pretii  nostri  ponJus 
in  crucisstatera  libratum,  quo  debiti  nostri  chiro- 
graphum  aoiiquus  exactor  deplorat  eteisum.  Tideo 
te  interioribus  oculis,  Redemptor  meus,  crucis  clavis 
aflixum.  Video  le  novis  vulneribus  sauciatum.  Au- 
dio  te  iatroni  clara  vocc  dicentera  :  Hodie  mecum 
eris  in  paradiso  (Luc.  xxm).  Per  istud  ilaque  salu- 
tiferae  tuae  passionis  ac  mortis  imploro  mysterium ; 
per  hoc,  inquam,  redemptionis  nosUae  lacrymabili- 
ter  obsecro  sacraraentum.  Noli  me,  sicut  mereor, 
ab  electorum  tuorum  societate  dividere,  sed  in  pa- 
radisi  gloria  cum  ipsomet  beato  latrone  constitue. 
Tu,  Domine,  animam  meam  iiujus  sanclx  crucis  C 
impressione  consigna ,  tu  me  hujus  virtule  purifica. 
Per  hanc  me  lotum  undique  juri  tuo  sic  vindica,  ut 
nulla  prorsus  adversarii  valeat  in  me  portio  reperiri, 
quatenus  te  ad  Judicium  veniente,  cum  hoc  in  ccelo 
divinoe  virtutis  insigne  ciaruerit,  ego  hoc  stigmale 
signatus  inveniar,  ut  crucifixo  configuratus  in  poena, 
oonsors  fieri  mcrear  resurgenlis  in  gloria,  qui  vivis 
et,  regnas  cum  Deo  Patre  inunitate  Spirilus  sancti 
per  omnia  scecula  saeculorum.  Amen. 
XXYIl.  Oralio. 

Si  pietalem  tuam  ,  mitissime  Deus,  humanam 
mensuram  habere  cognoscerenv,  ego  Um  immanis- 
sitna  scelerum  mole  depressus  fundilus  dcsperarem. 
Sed  dum  immolari  pro  me  tam  potentem  bostiam 
video,  quomodo  me  desperare  debeam,  non  attendo. 
Kam  si  agnus  iile  paschalis,  brutum  scilicet  auiinal, 
populunt  Isracl  a  plaga  mortis  potuil  libcrare 
(Exod.  xu);  quanto  magisillius  sacratissiinus  san- 
guis,  qui  Conditor  est  angelorum ,  quanlaslibet  ani- 
mae  inese  sordcs  valet  abluere?  Tu,  piissime  Domi- 
iic  Jesu  Christe,  v.elut  species  aromatica  redoles  in 
mostario  passionis  atlrila,  ul  nobis  miseris  et  pec- 
catorum  inorbo  languentibus  fieres  medicina.  Tu 
tanquam  l.otrus  ille  terrae  lactis  et  mellis  (iVum.  xm) 


TOMUS  SEli  PARS  IY.  frl* 

quinque  sensus  corporis  nostri.  Tu  Patri  viclima 
suavitatis  et  nobis  faclus  es  pretium  redemplionis. 
Adoro,  Domine,  cruoein  tuam;  adoro  vivificani 
mortem  tuam.  Abluat,  obsecro,  sanguis  tuus  sordcs 
animae  meae,  nec  ulterius  teneal  exactor  obnoxiun» 
pro  quo  tam  sublime  pretium  est  solulum.  Sit  iste 
victoriae  tuae  titulus,  Domiue,  in  anima  mea,  semper 
ereclus,  ul  nullum  in  possessione  tua  jus  sibi  vindi- 
cet  invasor  antiquus,  sed  hoc  prospecto,  praesto  dif- 
fugiat  ct  velut  furaus  ad  accessum  tui  Spiritus  eva- 
nescat;  ut  haereditatem  tuam,  quam  proprio  merca- 
tus  es  sanguine,  per  continuam  digneris  grariam 
possidere;  cui  sis  per  raisericordiam  tuam  et  pro- 
tector  invictus  et  iuuabitator  assiduus,  qut  1£  cum 
Deo  Patre  et  Spirito  sancto  vivis  et  regnas  per  om- 
nia  ssecula  saeoulorum.  Amen, 

XXYUL  Oratio. 

Domine  Jesu  Cbriste,  Fiii  Dei  vivi,  gratias  agi- 
mus  immensse  tua?  pietati,  qui  cum  in  forma  Dei 
esscs,  pro  nobis  temetipsum  humiliasti ,  factus  obe- 
diens  usque  ad  mortem,  mortem  autem  crucis.  De- 
precamur  te,  Domine,  ut  qiiibus  lantam  conlulisti 
gratiam,  veram  peccalorum  tribuas  indulgentiam. 
Gustodi  in  nobis  opera  misericordiae  luae,  nc  percant 
quos  redemit  dextera  tua.  Sana  languores  populi 
tui  et  da  gloriam  nomini  tuo.  Aogo  etiam  te,  Dom> 
ne  piissime,  ut  me  miserum  ac  fragilem  a  tua  non 
repelias  gratia,  et  qui  hucusque  longe  a  tua  volun- 
tate  vitiosus  discessi,  deinceps  per  ineffabilem  mise- 
ricordiam  tuam  emendatus  tuae  placeam  feliciter 
majestati.  Depelle  a  ine,  Doinine,  quidquid  noxium, 
quidquid  ineptum,  quidquid  vitiosum,  quidquid  tua 
voluntati  est  contrarium.  Concede  mihi,  Domine,  ut 
mala  mea  hicy  dum  vivo,  digne  defleam,  et  accepta- 
bilis  sit  poeniientia  mea  in  conspectu  luo.  Tribua 
mihi  veram  fidem,  spem  firmam,  cbaritalem  non 
fictam.  Sil  in  me-  fixa  humiiitas,  sobria  vita,  vera 
scieotia,  forlitudo,  prudentia,  juslilia,  temperantia, 
cursus  rectus,  finis  pcrfccius,  le  preslante,  Deus 
nosler,  qui  cum  Patre,  etc. 

XXIX.  Oraiio. 

Domine  Jesu  Christe  Nazarene ,  rex  angelorum 
et  sanclorum  omnium,  qui  eras  ante  sxcula  in  divi 
nilalis  essenlia  cum  Deo  Patre  unigeuitus  Filius; 
in  pleniludine  aulem  temporis  exiuanitus  formain 
servilis  corporis  ex  Maria  virgine  acoipiens,  in  si- 
militudine  hominis  faclus  et  habitu  inventus  ut  ho- 
mo.  Ycrum  utique  hominem  in  Deo  vcro  assuroens, 
humiliatus  et  obediens  factus  usque  ad  moriein» 
mortem  autem  crucis,  redemisti  nos  tuo  sancto  san- 
guine  pretioso.  Agnus  immaculatus  surgens  a  mor- 
tuis,  ascendens  in  coelum,  sedes  ad  dexteram  Dei 
Palris  omnipolentis.  Quem  adorant  angeli,  et  ego 
infelix  peccator  te  suppliciter  adoro,  confitens  pec- 
cata  mea,  et  deprecans  ul,  sicut  mc  parlicipein  sa- 


!)£)  CARMINA  ET  PRECES.  »30 

tutc  invocrita,  viclricla  teh  efficias;  cl  consurgen*  A  hujus  salutaris  sig ni  redemptiouis  nostraa  redimas 


lcm  me  iccum  in  novilale  spiritus  el  gloriae,  ad  ea, 
q  u»  sursum  sunt,  cum  sanctis  el  electis  luis  ad 
dexteram  tuam  positis,  pertingere  concedas  ipse 
idemquc  Jesu  Chrisie,  Deus  immorlalis,  qui  cum 
Deo  Patre  et  Spirilu  sancto  vivis  et  regnas  per  infl- 
nita  eaecula  saeculorum.  Amen. 
XXX.  Oratio* 
Domine  Jeso  Chrislc,  Fili  Dei  vivi,  gloriosissime 
Condilor  mundi,  qui  cum  sis  splendor  13  gtoriae, 
co&ttrnus  et  «qualis  Patri  sanctoque  Spiritui,  ideo 
dignatus  es  carnem  immaculatam  ex  Yirgine  sume- 
rc,  et  innocentes  ac  gloriosas  tuas  palmas  in  crucis 
patibulo  permisisti  configi  ut  clauslra  dissipares 
inferni  et  humanum  genus  liberares  de  morte.  Mise- 
rere  mibi  misero,  Dominc,  oppresso  gravi  facinorum  B 
pondere  multaramqoe  nequitiaram  sordibus  inqni- 
nato.  Noli  me  relinquere,  piissime  Domine,  sed  in- 
ilulge  misericordiler,  quod  impie  gessi,  et  quae  ne- 
gligenter  feci.  Exaudi  me,  qua?so,  ciementissime  ac 
misericordissime  Jesu,  Deus  bone  et  benigne,  pro- 
slratum  ante  adorandam  gloriosissiroam  tuaro  cru* 
cem,  ut  in  his  sanctis  diebus  et  semper  tibi  merear 
assistere  mundns,  et  tuis  jugitcr  placere  conspecti- 
bus,  quatenus  liberatus  a  roalis  omnibus,  tuo  sim 
semper  adjutorioconsolaius,  Christe  Domine,  S.il- 
valor  mondi,  qui  vivis  et  regnas  in  saecula  saeculo- 
rum.  Amen. 

XXXI.  Oratto. 

Christe,  qui  pro  nobis  patibolum  crucis  et  mor- 
tem  subiisti ,  ut  a  nobis  expelleres  mortis  potesta-  C 
tem ,  et  sanguinis  tui  nos  prelio  liberares ,  miserere 
mihi  humilliino  servo  luo,  et  omnium  meorum  mihi 
Tcniam  tribue  peccalorum,  et  me  coram  adoranda 
tua  cruce  proslratum  in  his  sanctis  diebus,  et  jugi~ 
ter  ab  omnibus  malis  eripe ,  bonisque  luis  miseri- 
corditer  refice ,  qui  ctim  Deo  Patre  el  Spiritu  sancto 
vivis  et  regnas  per  immensa  saecula  sxculorum. 
Amen. 

XXXII.  Oratio. 

Dcus ,  qui  ligno  pereuntem  hominem  per  lignum 
rcparasti  in  melius,  quaestimus,  ut  virtus  bujns 
triumphalis  ligni  morte  et  sanguine  tuo  diiati,  cui 
tota  devotione  colla  submiilimus,  el  vitia  in  nobis 
univcrsa  inorliflcet,  et  contra  omnia  adversa  nos 
muniat,  qui  vivis  et  rcgnas  cum  Patre  et  Smrku  " 
sanclo  Deus  per  omnia  sxcula  saeculorum. 
XXXIII   Oratio. 

Domine  Jesu  Christe,  qui  es  et  qui  eras  Deus  c.im 
Patre  ante  saecnla  genitus,  Deus  ex  Deo  verd ,  con- 
ceptus  de  Spiritu  sancto ,  et  nalus  homo  in  tine  sae- 
culorum  de  virgine  semper  Maria,  qui  obediens  Patri 
usque  ad  mortem,  mortem  autcm  crucis,  redemisti 


me  miserum  ct  diguum  morte  peccatorem»  ab  om- 
nibus  criminibus  et  facinoribus  mcis ,  et  libcra  me 
ab  omnibus  malis  praeteritis,  praesentibus  et  futuris , 
el  mortiflca  in  me  omnia  vitia  spirilualium  et  car- 
nalium  nequiliarum,  et  fac  ms  resurgere  in.14  vir- 
tule.gratiae  et  gloriae  luae;  et  quae  sursiun  stuii, 
coelesiia  desiderare  et  quaerere ,  et  ad  scteruae  bca- 
tiiudinis  gloriaro  feliciter  pervenire,  prastante  lua 
iromensa  clemenlia,  Domine  Jesu  Christe,  Deus  et 
Dominus  noster,  qui  cum  Deo  Patre  et  Smritu 
sancto  in  unitale  deitatis  omnia  creando  regis,  vi- 
vificas  et  gubernas  per  immorlalia  saecula  sseculo- 
rum.  Amen. 

XXXIV.  Litanicc. 
Christe,  audi  nos,  m.  Paler  de  ccelis,  Deus, 
miserere  nobis.  Fili  Kedemplor  mundi,  Dcus, 
miserere  nobis.  Spiritus  sancte,  Deus,  miscrcre 
nobis.  Sancta  Trinitas,  unus  Deus,  miserere  nobis. 
Sancta  Dei  Genitrix,  semper  inlemerata,  virgo  Ma- 
ria,  et  omnia  saneta  seraphim  el  cberubim,  iuter- 
ceilite  pro  nobis  et  pro  omnibus  vivis  et  dcfui^is 
(idelibus.... 

XXXV.  Hymnu*  de  S.  cruce. 
Ad  nocturnum. 
Crux  orbis  salus  perditi , 
Perempti  vita  saeculi , 
Quam  victa  tremunt  lartara 
Coeli  verentur  agmina. 

ln  te  dum  vila  moritur, 
Mortis  caiena  soivilur, 
iEgypii  jugo  iiberi 
Verce  sunl  lucis  filii. 

Te  ponit  Judex  omnium, 
Cum  judicatur,  soliuro; 
Jam  tum  haedos  ab  ovibus 
Segregat  in  latronibus. 

Tu  mundi  ludis  prineipero, 
Dum  punis  impassibiiem, 
Reos  offerre  soiita 
Qucm  nonc  das,  aufert  spoiia* 

ln  te  mactatur  victima , 
Quae  mundi  purgal  crimina , 
Tibi  talentum  creditur, 
Adae  quod  solvit  debitum.         , 

Nos  vitae  signtim  prolege 
Quos  Rex  triumphat  gloriae  r 
Per  le  ad  regnum  provehat, 
Quos  servituie  liberat, 

Sit  Patri  laus  ingenilo, 
Sit  decus  Unigenito 
Sit  ntriusque  parili 
Majeslas  sumroa  Flamini. 


131  S.  PETRI  D.UIlANi  OPP.  TOMUS 

-     Ad  sc  qut  traxll  omnia,  A 

Quam  niundi  princeps  impctit 
Simxnqiie  nilril  invenit. 

Tuac  legis  arliculus 
Yetus  cassal  chirographum , 
Anliqua  peritscrvilus, 
Yera  Hberlas  rcddilur. 

Odoris  lui  copia 
Cuncta  vincil  «romala , 
15  Tui  dulccdo  neclaris 
#  Replel  arcana  pccloris. 

Percrucem,  Clirislc,  quxsunius, 
Ad  Vilae  transfer  prxmimn  , 
Quosligni  iisus  stipite, 
Dignalus  cs  rcdimere. 

SUPatri  lausingeuito,  B 

Sil  decus  Unigcnito , 
Sil  ulrhisque  parili 
Majcslas  summa  Flamini. 
XXXVII.  Paraclericum  carmen  de  S.  cruce. 
Unica  spcs  hominum ,  crux  o  venerabile  signum , 

Omnibus  eslo  salus ,  unica  spes  hominum. 
Bajula  lu  pretii,  quod  mundi  debila  solvit, 

Quo  mcruil  redimi ,  bnjula  tu  pretii. 
CJnica  spcs  hominum  t  crux  o  Yencrabile  signum, 

Omnibus  eslo  sahts ,  unica  spcs  hominum. 
Tartara  vicla  tuis  spolium  cessere  triumphis ; 

Lugent  vexillis  tarlara  vicla  tuis. 
Pamiis  et  astra  piis,  proprio  quos  sligmalc  signas; 

Das  requicm  fessis,  pandis  et  asira  piis. 
Lnica  spes  hominum ,  crux  o  vencrabile  signum ,     0 

Omnibus  eslo  salus,  unica  spes  hominum. 
Chirographum  vetiti  pepigit  quod  caulio  ligni, 

Diluis  cl  pomi  chtrographum  velili. 
Lux,  honor,  impcrium,  laus,  gloria,  doxa  per  scvum 

Sit  lihi,  trinc  Deus,  lnx,  bonor,  imperiunt. 
Unica  spes  hominum  ,  crux  o  venerabile  signuin, 
Omnibus  csto  salus ,  unica  spes  hominum. 
XXXVJII.  De  S.  cruce. 
Omnibus  est  una  spes  hasc  melucnda  lignra, 
Cernitc  librata  prelium  pendcre  slatcra , 
Quod  mundum  redimit  protoplasti  debita  solvit. 
Crux  cst  vila  mihi,  mors  inimice  tibi. 
XXXIX.  Uem ,  de  S.  cruce,  duobus  invicem  iuimic.s. 
Ecce  rubet  Christi  crux  sanguine  tincta  rccenli, 
Hxc  coclum  terris  «onfoederat,  inftma  summis  :        D 
Hec  jubel  in  vobis,  ut  lnx  orialur  amoris, 
Liiibus  sedatis  succedanl  oscula  pacis. 
XL.  Rliylkmus  pcucitalis. 
Paschalis  festi  gaudium 
Hundi  replet  ambiUm , 
Coelum,  lelius,  acmaria 


*EU  PAIiS  iY.  —  PROLEC. 

Quae  subruit  Rex  gtor'.« 
Cum  laude  vicloriac. 

Slupcnda  lex  niysterii , 
Novum  genus  praelii, 
Ligalus  nexos  libcrat, 
Morttius  viv.fical ; 
16  Dumque  viia  perimilur, 
Moriis  mors  efllciiur. 
•     Slatcra  crucis  peudulum 
Mundi  libral  prelium  , 
Quod  dum  cxaclor  pciiit 
Jus  anliquinn  pcrdidil, 
Lscam  glutire  nititur, 
Sed  hamo  transfigilur. 

Composuit  chirographum 
Proloplastus  homiuuin , 
Quod  Chrislus  post  ju  aiia 
Solvit  ligui  tabula; 
Quac  primus  Adam  scripseral, 
Sccundus  obiileral. 

Cum  Auclor  vila?  morilur, 
Orbis  cl  coininoritur; 
Sol  radios  opcruit ; 
Lugens  terra  tremuit ; 
Templi  vclum  dividitur, 
Yis  saxorum  scindilur. 

Drevi  sepulcro  clauditur, 
Qui  coelo  non  capitur. 
Pr&da  vallatus  divitc, 
Yicio  morlis  principo 
Triumpbalis  potentia 
Surgit  die  lcriia. 

Reddile  Ciirislum  vigiles 
Quem  servastis  mililcs, 
Vcl  mortuum  ostemlile, 
Yel  in  vivum  credile, 
Cur  gralis  vera  dicilis, 
Empti  falsa  fmgilis? 

Mox  iutonal  angelicus 
Sermo  mulieribus, 
Apostolis  ut  dulcia 
Haec  dcferrent  nunlia  : 
ln  Galilaeam  pcrgite, 
Ibi  ChrisLum  cernile. 

Jam  rcgisi£fyptiaci, 
Servilutc  libcri, 
Post  maris  Rubri  transilum, 
Novnm  demus  canlicnm , 
Mortis  sohiti  lcgibus, 
Christo  consurrcximns. 

Colite,  novi  populi, 
Ritc  Pascha  Domini , 
Paschali  Aani  sanauine 


€32 


033  CARHIXA 

Ullra  jam  non  morerls. 
Sit  Palri  luus  ct  parili 
Decus  omne  Flamini.  Amen. 
XLI.  De  ascensione  Domini* 
Ima  Deus  petiil,  setl  non  cxcclsa  rcliquit; 
Est  ibi  qtio  lendil,  permanet  undc  venit. 
XI*il.  Uymnu$  in  ascensione  Domini.  Ad  lauaet. 
Clara  polonim  culmina 
Lacla  mirenliir  lumina, 
17  Q,ire  pcnetrat  Rox  glori» 
Cum  triumpho  vicloriae. 

Qui  moiilurus  venerat, 
Perempta  morte  rcmcal 
Viclorad  astra  nobilis, 
Raptis  gehciinse  frpoliis. 

Acdivis  ui  crigeret, 
Vcndittis  ul  rcdimeret, 
Sprctis  erraulem  pascuis 
Ovcm  reporlal  pasculis. 

Jam,  caro,  lulum  despice, 
Coelum,  tellus,  ingredere : 
Nam  membris  via  stcrniltir 
Quo  capul  irc  cernilur. 

Jcsu,  decus  angclicum, 
Dulccdo,  desiderium, 
El  nos  totis  visccribus 
Te  fac  anibirc,  qiuesumus. 

Da  nobis  111  le  vivore, 
Ad  te  cor  nosirum  diiigc, 
Accendal  nosira  peclora 
Tiius  amor  in  siccula. 
XLIIL  Ubi  Spiritus  sanclus  descendti  super  apostolos. 
I^nit  aposlolicum  liuguaruin  flamma  senalum, 
Germinat  et  varias  quasi  vox  fecunda  loqtielns, 

X  jIV.  Jn  annnmiatione  bentissima*  virginis  ^lariai. 
Ilymnus.  Adnocinrnum. 

Terrena  cuncla  jubilenl, 
Astra  iaudibus  inlonenl, 
Virginis  anlc  thalamum 
Latides  allcrnent  dragmaiiiEn. 

Haic  Virgo  Verbo  gravida 
Fit  paradisijanua, 
Quac  Detim  mundo  reddidit 
Coelum  nobis  aperuil. 

Felix  ista  puerpera, 
Evae  lege  liberrima, 
Concepit  siue  masculo, 
Pcperit  absque  geinitu. 

Dives  Mariae  gremium 
Mundi  geslavit  prciium, 
Quo  gloriauitir  rcdimi, 
Soluli  jtigo  debili. 

Quain  Patris  implet  Fiiius 
Sancms  o!>umbral  Spirilus; 
Coeluin  fiunt  casiissima 
Saerae  puelta  visccra. 


LT  PRECE3 
A 


631 


XLV.  Ad  Ludes. 
Aurora  vclul  iulgi  !a, 
Ad  cceli  ir.cal  cnlinina, 
Ul  sol  Maria  splc.irfid:), 
Tanquam  lmra  pulchcrrlma. 

Hcgiua  munrfi  bodie 
Thronum  consccndit  glorix, 
llluni  cnixa  (iliiini,         * 
Q::i  cst  anlc  L'icifcrum. 

13  Assumpta  super  angclos 
Exccdit  cl  archangclos; 
Cuncta  saiiclortim  mcrita 
Transcen;!il  uua  femina. 

Qucm  fovcrat  in  gremio, 
Locarat  in  praesepio, 
H  Nunc  regein  supcr  omnia 

Pati  is  vklet  iu  gloria. 

Pro°nohis,  Virgo  virgiuum 
Tiium  d.posee  Filium; 
Per  quam  nosira  susccperat 
Ul  sua  nohis  pneleal. 

Sitiibi  laus,  Aliissime, 
Qoi  natus  es  ex  Virginc, 
Sii  honor  iiiefT.ibili 
Palri,  sancloque  Flamini.  Amen. 
XLVI.  Jn  endem  annnniintione  beaiissima  ttrginh 
Maria*.  Ad  missnm,  Prtvfatio, 
Per  Chrislum  Dominum  nosirum.  Qui  intemeralx 
Gcnilrici,  gralia   plcnae,  per    archangeli  Gabrielis 
oriculum,  hodierna  dic  salularis  advenlus  sui  pale- 
-i  fccit  arcanum;  quique  vernamis  vulvac  florc  con- 
cepius,   fermenlum  vetus   in  nzymani  vertit,  qr.ia 
hominem  induens,  humannc  naiune  originalitcr  vi- 
lial.o  coutagia  non  contraxit.  Loricam  nempe  siLi 
de  nostra  fragilitalc  co:nposuii,  in  qua  cxsultaiis  ul 
gigas,  et  potens  acforlis  in  prsclio,  polestales  acreas 
debcilavil.  Infinnae  se  carnis  oblexit  velamiuc,  qui 
crat  omnipolens  iri   pcrennis  essenlise  majcstaie; 
dumque  se  human&  nalura  Verbum  Patris  univit, 
in  virginalis  aWi  thalamo  coelestis  Sponsus  sanctam 
sibiriKi  Ecclesiam  fucderavit,  pro  cujtis  amorc  an- 
gustias  malerui  non  dcdignatus  est  uieri,  q\u  in- 
finita  latiludine  non  capitur  cceii.  Quem  iaudant  an- 
geli. 

XLVII.  Jn  assumptione  ipsins  sanclissimaj  YirginU, 
Ilymnus  ud  pesperas. 
v  Gaudium  intmdi,  nova  slella  coen, 

Procreans  Solero,  pariens  Parentcm 
Da  manus  lapsis,  fer  opem  caducis, 
Virgo  Maria. 
Te  Deo  faciam  liqtiel  esse  scalam, 
Qoa  tencns  summuin,  nelit  altus  imum, 
Nos  ad  excclsi  remearc  coeli 
Culmina  dona. 
Te  bcaiortiqn  chorus  aiigclorum, 
Te  sacri  vaies  el  aposlolorum 


ra  S.  PETRl  DAMIANI  OPP 

Qucm  nequil  lotus  cohibcrc  niundus 
Claudis  in  alvo. 
Quem  (reinunl  coeli,  meluunl  abyssi, 
Flumiuuni  gutt»,  maris  el  procelto, 
Laudal  occasus,  vcneraiur  ortus, 
Stringis  in  ulnis. 
Lacte  nutritur  cibus  angelorum, 
Fertur  innupt&tgremio  puellae 
Qui  sua  late  ditione  lerrae 

Poudera  librat. 
19  Sic  decus  summo  sine  fine  Chrislo, 
Sancta  quem  virgo  genuit  Maria  : 
Qui  Patri  compar,  Flaminique  sanc.lo, 
Regnat  in  a?vum.  Amen. 
XI.VIII.  Ad  honorem  tanctm  Mariat  virginii.  Officium 
qiotidtanit  diebut.  Ad  vesperat.  Hy.nnus.         g 

Sidus,  Maria,  splendidum, 
Te  iaudat  omne  saeculum, 
Ex  qua  sub  mundi  vespere, 
Sol  ortus  est  jusiitia?. 

Da  cor  tenebris  eripi, 
Da  vera  luce  perfrui, 
Quae  noctem  vitae  veteris 
Novis  illustrct  morilis. 

Per  le  purgemur  vitiis, 
Solvamur  culpne  vinculis ; 
Mens  vulsis  spinis  erula 
-  Yirtnlum  ferat  germina. 
Sit  tibi  laus,  Altissime 
Qui  nalus  es  ex  Virgine; 
Sit  honor  ineffabili  C 

Palri  sanctoque  Fhroini.  Anicn. 
XLIX.  Leclionet  ad  matutinum.  Lectio  prima. 
Beata  Dei  genilrix,  virgo  Maria,  templum  Dci 
vivi,  aula  Regis  selerni,  sacrarium  Spirilus  sancii. 
Tu  virga  de  raiiice  Jesse.  Tu  cedrus  in  Libano.  Tu 
rosa  purpurca  in  Jericho.  Tu  cyprcssuj  in  inontc 
Sion,  quae  singulari  privilegio  meriioruni ,  sicut 
nescis  in  hominibus  comparcm,  ila  nihiloiuinus  cl 
augeiicam  supcras  dignitalem.  Cui  novo  et  ittaudilo 
miraculo  dalum  est  ut  Verhum,  quod  anlc  ssecula 
Deus  genuit,  fleret  (ilius  luus,  et  hoino,  queiu  m  in 
fine  saeculi  genuisti,  verus  atque  pcrfeclus  csset 
Filius  Dei. 

L.  Lectio  tecunda. 
0  gloriosa  puerpera,  in  qua  sola  reperilur  fe-  r« 
cunda  virginitas,  quae  sic  ex  intemeralis  visceribus 
Filiuin  protulisli  ut  illibaUB  pudicttiac  integriias  crc- 
Sccret,  uon  libido  virginalis  clausulse  signaculuin 
violaret.  Tibi  Spirilus  sanctus,  duin  concipcrcs, 
obumbravit,  non  ul  ipse,  quod  absit,  in  sacraiis- 


«ivm/k     t.tAnsv 


TOMUS  SEU   PARS   IV.  936 

A  piradisi,  audi  preces  paupc  rum,  ne  de.spicias  gemi- 
tus  miserorum.  Inferanlur  a  tc  vota  nostra  aiqiie 
suspiria  conspecttii  Rcdcmploris,  tit  quae  nosiris 
evcludunlur  meriti6,  per  lc  locum  apud  aurcs  di- 
vinas  obtineant  pietatis.  Dele  pcccata,  relaxa  faci- 
nora,  erige  lapsos,  20  *°lve  compeditos.  Per  te 
succidantur  vepres  et  germiaa  vitiorum,  prxbcanlur 
floreset  ornamenta  virtutum.  Placa  precibus  Ju  li- 
cem,  quem  genuisti  singulari  puerperio  Salvaiorem, 
iit  qui  per  te  factus  est  particcps  hiimanilatis 
noslra»,  per  te  quoque  nos  consortes  cfliciat  di- 
vinilatis  suae.  Qui  cum  Deo  Palrc ,  ct  Spt.Uti 
sancto  yivii  et  regnat  in  s*cula  saeculorum.  Amcn. 

LIL  Hymnut  ad  prltnam. 

Bcata  Dei  genitrix, 
Nilor  humaai  generis  : 
Per  qnam  de  servis  liberi 
Lucisque  sumus  fiiii. 

Fac  tuum  nobis  Filium 
Pia  prece  propitium ; 
Quem  graviter  offendimus, 
Tu  mitem  redde,  qujesumus. 

Sit  tibi  laus,  Altissime, 
Qui  natus  es  ex  Virgine : 
Sit  honor  ineffabili 
Patri,  sanctoque  Fiamini.  Amcn. 
LIII.  Hymnus  ad  lerliam. 

Maria,  decus  hominum, 
Regis  aelerni  solium, 
Scplem  coiumnis  edita 
Domus  a  sapientia. 

Tu  nos  venturo  Judici 
Commcnda  prece  supplici : 
Tuis  intcnlos  laudibus 
Afitis  cernal  ac  placidus. 

Sit  tibi  iaus,  Aliissimc, 
Qui  nalus  es  ex  Virgiue  : 
Sil  honor  ineffabili 
Palri,  sanctoquc  Fiamini.  Amen. 
L1V.  Ilymnut  ad  textam. 

Maria  templum  Domini, 
Dei  mater  et  homiuis, 
Tunc  vere  Virgo  virginum,  % 
Cum  peperisti  Fiiium. 

Da  nobis  hunc  in  fervido 
Mentis  gestare  gremio; 
Ex  tua  carne  gcnilus, 
Nostris  regnet  in  sensibos. 

Sit  tibi  laus,  Altissime, 
Qui  natus  es  ex  Virginc  : 

Kit  hnnnr  inpflfohili 


937 


CARMLNA  ET 
A 


Tua  promentes  merita 
Ad  cceli  transfer  prsemia. 
Sit  tibi  laus,  Aitissime, 
Qui  natus  es  ex  Yirgine ; 
Sit  honor  ineffabili 
Patri,  sanctoque  Flamiiii.  Amen. 
21  LVI.  Hymnus  ad  completorium. 

Maria ,  Virgo  regia, 
David  stirpe  progenita , 
Non  tam  paterna  nobilis 
Quara  dignilate  sobolis. 

Tu ,  nos  avulsos  veteri , 
Gomplaht*  novo  gcrmini ; 
Per  te  sit  genus  hominum 
Regale  sacerdoliura. 

Sit  tibi  laus,  Allissime,  B 

Qui  natus  es  ex  Virgine ; 
Sit  honor  ineffabili 
Patri,  sancloque  Fiamini.  Amen* 
LVII.  Utm  oratienes  dicantur  per  horas  di$i. 
Deus,  qui  Fiiium  tuum  ad  nos  per  Virginem  di- 
gnalus  es  miltere,  da  nobis  ad  te,  suffraganlibus 
ejusdem  B.  Hariae  precibus,  jugiter  festinare.  Per 
eumdem  Dominum. 

LVIII.  Alia. 
Deus,  qui  humanae  subsUntiae  veritatem  de  virgi- 
nalis  uleri  materia  suscepisti,  da  nobis  beatae  Genj- 
tricis  tuae  precibus  ita  degenerem  exuere  vetusta- 
tem ,  ut  te  novae  gencrationis  induamus  Auctorem. 
Qui  cum  Patre. 

LIX.  Atia.  C 

Concede  nos,  qua3sunius,omnipotens  Deus,  B.  Ma- 
riae  semper  Virgiuis  precibus  subievari ,  per  cujus 
ineffabilem  partum  procurasii  salulis  humance  reine-  „ 
dium.  Per  Dominum. 

LX.  Alia.  4 

Deus,  qui  vitiata  stirpis  origiuem  per  virginalis 
uteri  reparas  dignilatem,  concede  propitius,  ut  quos 
proprii  reatus  moles  gravat,  intercessio  beatae  Dci 
Genitricis  attollat.  Per  Dominum. 

LXI.  Rhythmus  de  S.  Maria  virgine. 

0  genitrix  aeterni , 
Virgo  Maria  ,  Verbi , 
Quae  vox,  quae  lingua  carnis 
Par  eril  tuae  laudis  ? 

Tu  nova  maris  stella ,  ^ 

Celsa  poli  feneslra , 
Scala  quse  coelum  terris , 
Jungis  ima  supernis. 

lmmensnm  concepisti 
Pareiileinpeperisti , 
Fit  Factor  et  factura  , 


PRECES. 

Suscepit  quidem  lua, 
Sed  non  amisit  sua. 

22  Oritor  orlus  rerum  ; 
Fit  antiquus  dierum ; 
Orbis  origo  coepit , 
Faclus  ex  his  quae  fecit. 

Conceptus  fecundavit, 
Natus  non  violavit , 
Intravit  et  exivit , 
Sed  clausam  dereiiquit. 

Tu  Aaron  es  virga, 
Fecunda,  licet  sicca , 
Quae  germen  protulisti, 
Sed  Virgo  permansisti 

Te  rubus  pnelucebat, 
Qui  ardens  non  ardebal : 
Quse  sine  aeslu  meulis  - 
Fruclum  dedisti  ventris. 

Et  ante  parlum  Virgo, 
Sed  post  virginum  Virgo; 
Crevil  in  orlu  proli* 
Integrilas  pudoris. 

Est  angelorum  cibus 
.    Tuo  lacte  nutritus  ; 
Qui  mari  praebel  undas 
Papillae  sugit  guttas. 

Geris  in  sinu  prolem 
Qiti  terrae  librat  molem; 
Foves  a  quo  foveris  , 
Servas  a  quo  tueris. 

Blandire  ,  Mater,  charo  , 
Qui  le  creavil ,  Nato ; 
Oscula  grata  fige  , 
Fasciis  membra  cinge. 

Ampleclere  coelestem , 
Quem  genuisti  Regem  , 
Cui  servil  sol  el  luna , 
Et  omnis  creatura. 

Chori  virtutum  tremunt 
Quem  viies  panni  tegunl : 
Pavet  coelura  et  terra 
Quem  bajulat  pueila. 

Vagit  in  sinu  matris, 
Regnal  in  tbrono  Palris  : 
Legem  matris  observat, 
Mundi  jura  gubernat. 

Tu  fontis  fons  vivenlis 
Oriens  orientis ; 
Liber  ille  signatus 
Victori  viro  datus. 

Tu  porta  templi  clausa , 
Superni  Regis  aula; 


938 


939  S.  JPETRI  DAMIANI  OPP. 

Qoi,  crucis  praelo  pressus, 
Vino  rigat  arentes 
Sancli  Spiritus  mentes. 

Es  el  terra  coeleslis 
Ferax  laclis  et  mellis  : 
Ex  qna  Yerilas  orta 
Tollit  errorum  dogma. 

Aroem  nobilitatis 
De  prolis  slirpe  trabis . 
Filia  quidem  regum , 
Sed  Mater  Regis  rogum. 

23  Salve ,  jam  Yirgo  fela  , 
Ave  ,  gralia  plena  : 
Nostrum  ave  digneris, 
Ut  iilud  Gabrielis. 

llle,  dum  te  salulat, 
Evae  nomen  commulal; 
Reduc  nos,  Yirgo  sancla  , 
Unde  ti  nequum  lapsa. 

Tu  solve  quod  debemus 
Averte  quod  tiuiemus, 
Impctra  quod  optamus , 
Perfice  quod  speramus. 

SillausTrinilali, 
Sit  decus  Uuitati , 
Gui  lex  et  ordo  rerum 
Per  omne  palet  scvum.  Aiuen. 
LX3J.  Rhythmus  de  eadem  sanciissima  Virgine. 

Quis  esl  bic  qui  pulsat  ad  oslium, 
Noclis  rumpens  soiunum  ? 
Me  vocat,  o  virginum  pulcberrima , 
Soror,  conjux,  gemma  splendidissima ! 
Cilo  surgens  apcri,  dulcissitna. 

Ego  sum  summi  Regis  Filius  , 
Primus,  et  novissimus; 
Qui  de  coelis  in  has  veui  lenebras, 
Liberare  captivorum  aniinas; 
Passus  morlem  et  mullas  injurias. 

Mox  ego  dereiiqui  leclulum  , 
Cucurri  ad  pessulum  : 
Ut  diiecto  tota  domus  pateat , 
Et  mens  mea  plenissime  videat , 
Quem  videre  maxime  dcsiderat. 

At  ille  jam  inde  trausieral. 
Oslium  reliqueral. 

Quid  ergo,  miserrima,  quid  facercm? 
Lacrymando  sum  sccula  juvenem , 
Manus  cujus  plasmaveruul  hoinincm. 

Yigiles  urbis  invcnerunl  me , 
Exspoliaverunt  me , 


TOMUS  SEU  PARS  IV. 
A  Et  misencordia  per  te  revocatur ; 
Per  te  navigantibus  sleila  maris  datur, 
Lumen  viae  panditur,  portus  demonstralur. 

Gratia  te  reddidit  cunctis  gratiosam , 
Te  vestivit  lilio,  sparsit  in  te  rosarn , 
Te  virtutum  floribus  fecit  ppeciosam. 
Intus  et  exterius  totam  luminosam. 

Plena  medicamine,  abundas  unguentis  , 
Terge  sordes  criminum,  plagam  sana  menlis 
Hujus  tui  supplicis  in  le  confidentis, 
Et  hos  sacros  rhytbmos  coram  te  psallentis. 

Dominus  Rex  omnium  ex  te  sibi  fccit 
Ceiiam  pigmentariam ,  quam  cunclis  praefecit : 
In  qua  miras  species  Salvalor  confecii , 
Quibus  omnes  dulciier  eleclos  refccit. 
B     Tecum  tota  Trinilas  facit  inansionem, 
24  Pater,  Yerbum,  Spiritus  fixit  sessionem ; 
Propter  quod  nunc  largius  ad  devoiionem 
Teipsam  fidelibus  praebes  Icctidnem. 

Benedicta,  benedic  lc  benedicentes , 
Fac  in  tuis  laudibus  sint  proficientes; 
lnfige  duicedinem  in  tuorum  menles , 
Ul  ra  bonis  actibus  seinper  sint  ferventes. 

Tu  in  mulieribus  oplima  ligura  , 
Quae  Regis  es  gloriae  Mater,  Yirgo  pura , 
Quo  probaris  dignior  omni  creatura 
Hoc  agenle  Domino  singulari  cura. 

Et  benedictus  Deus,  qui  cuitcta  creavit 
Qni  malris  in  utero  te  sanctificavit ; 
Benediclus  filius,  quera  tuus  porlavit 
C  Yirginaiis  utcrus,  quem  ipse  formavit. 

Fructus  tuus ,  domina,  frucius  est  coeloruHf  f 
Quo  pascuntur  angeli,  coelusque  sanclorun: 
Cbristi  medilatio  cibusesl  eorum 
Qui  per  viam  ambulant  ejus  mandalorum. 
Yentris  habitaculum  Rex  regum  inlravil 
Cujus  tabernaculum  sibi  dedicavit : 
Condeus  ibi  gladium,  per  quem  hostem  stravif  9 
Et  manna  dulcissimum,  quo  fidelcs  pavit. 

Tui  sapor  germinis  nostrum  est  solamen  : 
Per  te  vitae  sumpsiraus  seternae  libamen , 
Quam  det  nobis  Dominus  per  tuum  juvamen  , 
Qui  vivit  in  ssecula  saeculorurn.  Amen. 

LXIY.  Ad  eamdem  tanctissimam  Virginem. 
Vertus  contra  tempus  nubilosum. 
"     0  miseratrix,  o  dominalrix,  praocipe  diclu  , 
Ne  devastemur,  ne  lapidemur  grandinis  ictu. 
Esl  tibi  lalus  poulificatus,  mater  ab  sevo ; 
Ergo  precamur,  ;>e  moriamur  turbine  saevo. 
Turbida  leni ,  daque  sereni  temporis  usiiin  : 


wo 


T>~AA~  .AM«« 


Ml  CARMINA 

Concipis  absque  viro,  tu  sola  puerpera  Virgo, 

Quae  Verbum  verbo  concipis  absque  viro. 
Tarlara  quod  metuuni,  tellus  pavet,  asira  verentur, 

Pectoris  antra  ferunt,  tartari  quod  metuunt. 
Yirgine  vita  redit  homini,  quem  virgoperemit; 

Mors  nece  victa  perit,  Virgine  vita  redit. 
Tu  super  astra  leva,  petimus,  quod  subruit  Eva  ; 

Ilia  graval  culpa,  tu  super  astra  leva. 
Gloria  summa  Patri,  genitx  sit  gloria  Proli , 
Flamine  cumparili,  gtoria  sumroa  Palri.  Amen. 
LXVI.  Missa  de  S.  Daniele  propheta. 
Oratio. 
Deus,  qui  antiquis  patribus  novae  graliae  myste- 
rium  revelasti ,  praesta ,  quaesumus ,  ut  Ecclesia  tua 
Danielis  foveatur  auxiliis ,  cujus  propbelicis  est  aedi- 
ficata  doclrinis.  Per  Dominum. 

25  LXVII.  Alia  oratio. 
Deus ,  qui  per  ulriusque  Testamenli  patres  unius 
Ecclesiae  tuae  fundamenta  constituis ,  da  nobis  B. 
Danielis  patrocinio  protegi,  cujus  sumus  raysticis  re- 
velationibus  salubriter  instiluti.  Per  Dominum. 
LXVIII.    Secreta. 
Deus,qui  Susannam  per  B,  Danielis  judiciunviibe- 
rasli,  haec  munera  propitius  rcspice,  atque  ejus  pre- 
cibus  venerandis  ab  omui  nos  adversitate  defende. 
Per  Dominum. 

LXIX.  Postcommunio. 
Deus,qui  perHabacuc  prophetamB.Danieli  pran- 
dium  destinasti,  ipso  interveniente ,  concede  ut  quae 
de  coelesti  mensa  percepimus  sinceris  meutibus  ilii- 
bata  servemus.  Per  Dominum. 

LXX.  De  S.  Joanne  Baptista. 
Praevia  materno  Verbum  vox  sentit  in  alvo. 

LXXI.  De  S.  Petro  apostoto. 
Speme  raaris  navem,  coeli,  Pelre,  suscipe  clavem ; 
Fluctibus  et  spretis,  portum  mihi  redde  quietis 
LXXII.  De  S.  Pelro  apostolo  hymnus. 

Senatus  apostolicf 
Princeps  el  praeco  Domini, 
Pastor  prime  fidelium, 
Guslodi  gregem  credilum. 

Per  pascua  virenlia, 
Nos  verbi  fruge  recrea  : 
Refcctas  oves  praevius 
Gaulis  infer  coelestibus. 
Stipernae  claves  januae 
Tibi,  Peire,  sunt  traditac, 
Tuisque  palent  legibus 
Terrena  cum  coelestibus. 
Tu  petram  verae  fidei, 
Tu  basim  aedificii 
Fundas,  in  qua  calholica 
Fiia  surgil  Ecclesia. 
Umbra  tua,  dum  graderis, 


ET  PRECES.  942 

A  Veste  sumpta  cum  caligis 

Palescunt  fores  carceris. 

Sit  Palri  laus  ingenilo, 
Sit  decus  Unigenito, 
Sil  utriusque  parili 
Majestas  summa  Flamini.  Amen. 
LXXUI.  De  S.  Paulo  apottolo. 
Meilifluis  omnem  Paulus  rigat  imbribus  orbera. 
26  LXXIV.    De  S.  Paulo  apostolo.  Htjmnuu 

Paule,  doclor  egregie, 
Tuba  clangens  Ecclesiae, 
Nubes  volans  ac  tonitrum 
Per  amplum  mundi  circulum. 

Nobis  potenter  iulona 
Ruraque  cordis  irriga ; 
B  Goeleslis  imbre  gratiae 

Mentes  virescant  aridae. 

0  magnum  Pauli  meritum, 
Gcelum  conscendit  tertium, 
Audil  verba  mysterii, 
Quee  nullis  audet  eloqui. 

Dum  Verbi  spargit  semina, 
Seges  surgil  uberrima ; 
Sic  cceli  repient  horreum 
Bonorum  fruges  operum. 

Micantis  more  lampadis, 
Perfundit  orbcm  radiis, 
Engal  errorum  tenebjras* 
Ut  sola  regnet  veritas. 

Sit  Palri  laus  ingenilo, 
C  Sft  decus  Unigenito, 

Sit  utriusque  parili 
Majestas  summa  Flamini.  Amcn. 
LXXV.  De  S.  Andrea  apostolo.  Hymnus. 

Gaplator  olim  piscium, 
Jam  nunc  piscalor  hominuia, 
Tuis  Andrea  retibus 
Mwidi  nos  rape  fluclibus. 

Germanus  Petri  corpore, 
Nec  mortis  dispar  ordine: 
Quos  una  caro  gennit, 
Crux  coelo  fratres  edidit. 

0  germen  vere  nobile! 
0  par  corona  glorise ! 
Ecclesiae  patres  pii, 
^  Crucis  sunt  xque  filii. 

Ad  Jesum  fratri  prxvius, 
lndexque  vilae  strenuus, 
El  nobis  esto  miseris 
Beali  dux  itineris. 

Sit  Patrt  laus  ingenito, 
Sit  decus  Unigenilo,  - 
Sit  utriusque  parili 
Maip*ta&  ftummA  Flamin5    Amon 


343  S.  PETRI  DAMIANI 

jEgeas  in  aposlolum 
Minaci  frendeL  spirilu  : 
Per  quem  Acbaix  popuium 
Cernil  ire  post  Doiuinum. 

Nescit  minas  pavcsccre, 
Nequit  tormenlis  cencre, 
FlammaiUis  ardor  fidci 
Non  sentil  vim  supplicii. 

Crucis  vinclus  patibulo, 
L&tus  pendebat  biduo  : 
ln  ipsa  morle  positi 
Vitae  manat  eloquium. 

27  Luce  delapsa  coelilus 
Repentc  circumfunditur, 
Qui  sic  obire  meruit 
Lucis  Auctorcm  peliil. 

Sit  Patri  laus  ingenilo, 
Sit  decus  Unigenilo, 
Sit  utriusque  parili 
Majesias  summa  Flamini.  Amcn. 

LXXVH.  De  S.  Joanne  apost.  et  evang.  Hymnus. 
vesperus. 
Virginis  virgo  venerande  custos, 
.Magnus  aeterni  logotbeia  Verbi, 
Dele  servorum  facinus  tuorutn, 

Sancle  Joannes. 
Tu  patrem  carnis  subito  relinqcis, 
Sicque  ccelestem  sequeris  Parenlem,  * 
Piscibus  sprclis  hominum  juberis 

Ciaudere  lurbam. 
Fonte  prorompens  fluvius  perenni 
Curris  arentis  saliator  orbis, 
Hausit  ex  pleno  modo  quod  propinat 

Pectore  pectus. 
Tu  deous  mundi,  jubar  atque  coeli, 
Impetra  nostris  veniam  ruinis : 
Da  sacramentum  peuetrare  summum, 

Quod  docuisli. 
Patris  arcanum  speculando  Verbum, 
TolHs  errorem  fidei  per  orbem, 
Nos  ad  sQternam  speciem  fruendam, 

Dux  bone,  transfer. 
Laus  honor  Patri,  parilique  Proli, 
Una  majestas,  cadcm  potestas, 
Cum  quibus  sancius  simul  implet  omnem 
Spiritus  orbem.  Amen. 
LXXVIII.  Ad  nocturnnm 
Fidclis  plebs  cum  angelis 
Festivis  plaudat  gaudiis, 
Nativitali  Domini 
Occurrit  laus  aposloli. 

Dilectus  hic  prae  caeleris, 
Apud  Magislrum  tenuit 

Ci\\  vircrinnla  merilum 


OPP.  TOMUS  SEU  PARS  IV.  944 

X  Ilnic  in  cruce  posilus 

Malrem  commendat  Dominus, 
Fit  nialer  Virgo  virgiui, 
Quem  fovet  vice  filii. 

Te  pronis,  alme,  cordibus, 
Cocli  senalor,  poscimos, 
Da  Verbi  vultum  cernere, 
Quo  verbum  doces  credcrc. 

Sit  Palri  laus  ingeitilo, 
Sitdecus  Uttigenito, 
Sil  ulriusque  parili 
Maiestas  stimma  Flainini.  Amen. 
LXXIX.  Ad  laudes. 

Magna  Joannis  mcrila 
Sancta  promat  Ecclesia, 
B  28  Quam  teoebris  evacuat, 

Vilae  verbis  irradiat. 

Hujus  cor  in  sublimibus 
Sanclis  suspendit  Spiritus, 
Ut  profunde  latentia 
Ad  Cernal  alta  mysteria. 

Et  illa  fclix  aquila 
Ad  escam  volat  avida  . 
Qtue  coeli  cives  vegelat, 
Et  nos  in  via  recreal. 

Hic  in  cboro  lot  miHium 
Primalum  tenet  virginum ; 
Fit  Agno  sic  pedissequus,     . 
Ut  malris  individuus. 

Sil  Patri  laus  ingenito, 
C  Sil  decus  Unigenito, 

Sit  utriusque  pnrili 
Majestas  summa  Flaraini.  Amen. 

LXXX.  Missa  in  festo  S.  BartholomaH  aposloli. 

Oralio. 
Dcus,  qui  Ecclesiam  tuam  in  aposlolicis  voluistl 
consistere  fundamenlis,  da  nobis,  quxsuntus,  B.  Bar- 
lltolomaei  precibus  et  in  recta  fide  persistere,  ei  piis 
scmper  operibus  abundare.  Per  Domintim. 
LXXXI. 
Precibus  B.  Barlholomsei  apostoli  tui,  Domine, 
qiiaesumus,  hoc  tibi  munus   oblatum  vilale  nobis 
perflce  sacramentum.  Pef. 

LXXXH. 
~     Quaesumus,  omnipolens  Deus,  ut  donum  coeleste, 
quod  sumpsimus,  intercedenle  B.  Bariholonuro  apo- 
stolo  tuo ,  non  nobis  ad  judicium  ,  sed  ad  salutis 
aeternae  proveniat  incrementum.  Per. 
LXXXHI. 
Da,  quaesumus,  Ecclesi*  luaj,  misericors  Deus,  ut 
quae  B.  Barlliolomaei  aposloli  tui  est  sediflcata  do- 
ctrinis,  ejtis  eliam  continuis  protegatur  auxiliis.  Per 
Domiuum. 

LXXXIV. 


9*5  CARM1NA  ET  PRECES.  *40 

aposloli  lui  nunquara  nobis  dcsit  auxilium ,  cujus  A  Lecior  aposlolicas  bene  prudens  perlcge  palmas, 


quotidie  non  cessamus  veuerabilem  honorare  tritun- 
phum.  Per. 

LXXXVI.  Mi$ta  in  transtatione  5.  Matthmi  apottoli. 
Oratio. 

Deus,  cujas  nuta  per  diversa  terrarum  loca  ipsa 

quoque  sanclorum  corpora  dfsponuntur ,   iribue , 

quaesumus ,  ut  qui  B.  Mattlwei  aposloli  tui  transla- 

tionem  colimus,  ipsi  eliam  a  pravilate  nostra  ad  pie 

vivendi  rectitudinem  transferamur.  Per. 

29  lxxxvu. 

Haec  hostia,  quaesumus,  Domine,  vincula  noslri 
reatus  absolvat,  et  intercedente  B.  Matthaeo  apostolo 
tuo  donum  nobis  graliae  coelestis  acquirat.  Pcr. 

LXXXVIII.  t 


Credere  ne  dubites  quas  tenet  alma  fides. 
lslorum  fines  nescit,  qui  negligit  islos, 

Qualiter  aelberea  regna  beala  tenent. 
Coetus  apostolicus  Domini  praccepta  sequendo, 

Per  fidei  dogma  clarus  in  orbe  nitet. 
30  Hic  codex  retinet  Petrum,  Pauluinque  beatos, 

Et  geminos  Jacobos,  Barlholomaeumque  Thomam, 
Andream  sanctum,  Simonem,  Thadaeumque  Phiiip- 

[pum, 

Evangelistas  quatuor  et  proceres, 
Malthiam,  pariter  Barnabam  regia  vasa. 


Hi  Iapide9  nitidi  fulgenl  in  stemmate  Christi, 
Climata  per  mundi  quos  venerare  licet. 


Pncsia ,  quaesumus,  omnipotens  Deus,  ut  qui  coe-  B  Una  fides  tenuit,  quos  nunc  tenet  aima  corona, 

Una  quidem  Christo  gloria  semper  habet. 
Martyriale  dccus,  confesSorumqne  bealuin 

Ex  his  incipiunt  virgincusque  pudor. 
Christicokc  cuncti  hos  semper  celebrate  patrofios 

Tempore  solemni,  voce  canente  Deo. 
Cum  quibus  adveniens  Judcx  in  Hmine  saedi 

Aeddere  heta  bonis,  tristia  rite  maiis, 
Omnipotens  Dominus  donet  consorlia  nobis 

Omnibus  in  sanctis  luce  perenne  frui. 


lestia  dona  percepimus ,  intqrcedenle  B.  Malthseo 
apostolo  luo,  per  haec  ad  aeternae  refectionis  esnriem 
provocemur.  Per. 

LXXXJX.  Missa  de  S.  Barnaba  apostoto. 
Oratio. 

Deus,  qui  B.  Barnabam  aposlolis  tuis  in  prsedi- 
catione  sociasti,  ad  ejus  nos,  quaesumus,  tribue 
perveniro  consortium,  cujus  gloriosum  gaudemus 
celebrare  triumphum.  Per. 
XC. 

Oblata  munera,  quaesumus,  Domine,  tua  benedi- 
ctione  sanctifica,  quae  te,  donanie ,  illa  nos  flamma 
luae  dilectionis  accendat,  per  quam  B.  Barnabas 
omnia  sui  corporis  tormenta  devicit.  Per. 

XCI.  Postcommunio.  ^ 

Coelestis  roensae  dapibus  recreati,  quaesumus, 
omnipotens  Deus,  ut,  intercedente  B.  Barnaba  apo- 
stolo  luo,  quod  ore  percepimus  sincera  mcnte  ser- 
vemus.  Per. 

XCH.  Oratio  ad  vesyeras. 

Deus,  qui  HB.  Barnabae  aposlolo  tuo  post  adustae 
carnis  incendia  coelestis  gloriae  refrigerium  triluisti, 
aestus  in  nobis,  qusesumus,  passionum  car.nalium 
reprime,et  corda  nostra  graliae  tuae  rore  perfunde.  Per. 

XCIII.  Versus  de  geslts  apostotornm. 
Continet  hoc  corpns  Chiistus,  quos  lumina  pandit 

Sal  mundi  pariter  esse  sacrala  Dei. 
Omnia  falsorum,  per  quos,  figmcnta  deorum, 

Ecclesia  fulget,  dirula  valde  jacenl.  « 

Elegit  mundo  Dominus,  quos  ante  Creator 

Saecula  praenoscens  esse  Dei  Soboles. 
Pectora  reptevit  quorum  pia  Spirilus  almus 

Dans  variis  linguis  alta  tonare  Dei. 
Transfeni  monies,  solvendi  jure  ligandi 

Terris,  ac  tribuit  fais  pietate  polis. 
Isiorqm  imperio  fugiunt  rixmonia  sxva, 

Corpora  funclorum  vej  rediviva  vigent. 
Mcniibds  his  sacris  dans  intima  cerncre  cordis 

Coelitus  ct  fieri  mira  patranie  Deo. 


XCIV.  Unde  supra. 

Spiriius  alme,  veni,  perflato  dindyina  nostro, 

Ad  nostrum  votum,  Spiritus  ahne,  veni. 
Templa  dicata  tibi  valeam  quo  extoliere  digne, 

Laudibus  exallem  templa  dicata  tibi. 
Quae  sine  fine  tenent  coelorum  gaudia  celsa, 

Gloria  cum  merilis  quae  sine  finc  tenent. 
Ore  Dei  sobolem  prophetarum  rite  propbetae, 

Promit  apostolicus  ore  Dei  sobolem. 
Virginis  liic  genilus  purgavit  crimina  mundi, 

Tarlara  contrivil  Virglnis  hic  genilus. 
Damna  poli  Dominus  reslaural  mire  perempta, 

Sanguine  restiluit  damna  poli  Dominus. 
Rex  pius  ipse  pios  praecepil  mergere  lympbis ; 

Vexil  ad  alla  poli  Rex  pius  ipse  pios. 
Semina  parva  Sator  cumulavit  fruclihus  amplts, 

Centuplicare  dedit  semina  parva  Sator. 
Effera  corda  nitcnt  istorum  famiue  *  sanctorum, 
,     Pcr  varios  flores  effera  corda  nilent. 
Lilia  misla  rosis  violaeque  pcr...  flagrant, 

Sancta  renitent  lilia  mista  rosis. 
Aurea  regna  poli  dispensal  Christus  ubique, 

Discipulis  trihuit  aurca  regna  poli. 
Primitus  aima  fides  per  Petrum  clarior  exstat, 

Ejus  odore  nitet  primitus  alma  fides. 
Roma  bcala,  nites,  Petri  dc  corpore  sancti, 

Dogmate  quoque  suo,  Roma  beata,  nites. 
Ampla  tropaea  crucis  pro  Christo  perlulit  ille, 

Vertice  vcrsus  abit  ampla  tropaea  crucis. 


947  S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  IV. 

Facta  saiutis  agens  Jacobus  per  cuncla  necatur,       A 


943 


Galliciae  recubans,  facta  salutis  agens. 
Uola  eaeca  colens....  Arinenia  nec  non 

Yerlitur  ad  Chrislum  idola  caeca  colens. 
Excoriale,  nilcs  in  roundo,  Bartholomaee, 

Yeriice  praecisus,  excoriale,  nites. 
Oplima  gesta  canens  Macedonia,  rite  Matthaeus, 

ln  Perais  passus,  opiiina  gcsta  canens. 
Iu  cruce,  Petre,  tuus  Germanus  praedicat  orbem, 

Achaiam  salvans  in  cruce,  Petre,  tuus. 
Eripit  ille  Simon  crucifixus  famine  Salens, 

jEgyplum  simul  eripit  ille  Simon. 
Afillia  mqlta  virum  Tbaddaeus  conlulit  ardens, 

Pontus  et  Armenia  jnillia  multa  virum. 
Dogmata  multa  tulit  Thomas  transfossus  in  orbe, 

Persis  et  Medis  dogmata  muila  tulit. 
31  Se  supcr  astra  ferens  purgavit  schisma,  Joannes, 

Quem  tenet  Ephesius  se  super  astra  ferens. 
Taclus  amore  Dei  lapidatur  nempe  Pbilippus, 

Cura  verlitGallos,  tactus  amore  Dei. 
Joeobe,  ccce  nites,  Domini  sanctissime  fraler, 

Prsecipilatus  abis,  Jacobe,  ecce  nites, 
Inler  apostolicos  numeraris  sorte,  Matthia, 

Judaeam  saivans  inter  apostoiicos. 
Urilur  igne  Dei  Barnabas,  dogmata  damnat, 

Ducnque  cremalus  obit,  uritur  igne  Dei. 
Quam  speciose  micas ,  Alexandria ,  sanguine  Marci, 

Constantina  simui,  quam  speciose  inicas  ! 
Te  renilendo  nitetfulgens  Bithinia,  Luca, 
Urbs  quoque  regalis  te  renitendo  nitet. 
-  Carmina  parva  dedil  famulus  pro  munere  supplex,  ^ 

Parvus,  iners,  tenuis,  carmina  parva  dedit. 
Numen,  apostolicum  dignanter  suscipe  munus, 
Yota  precesque  pias  *:*jmen,  apostolicum. 
XCV.   Mythmus  de  S.  Vincentio  martgfr#. 

Coelum,  terra,  pontus,  aethra  f 
Pariter  elemenia 
Cuncla  promant  triumphalem 
Summi  Regis  gloriam. 
Qui  ieonis  rugientis. 
Rabiem  per  robuslum 
Bellatorem,  mox  victorem 
Conculcavit  Vincenlium. 

Ille  nempe  Daciani  _ 

Sprevit  iram  judicis, 

Truces  minas  et  furoremK  ** 

Ceu  susurros  culicis : 
Yincla,  flagra,  carcerales 
Tenebras,  ipsaj  plagae  vulnerantur : 
Mortes  mortibus  adduntur; 
Sed  domus  sunra  firmam  fixa  netram 


Prxler  Deom,  vel  esuril. 

Saevit,  fremit,  efferatur 
Mox  cruenta  bestia ; 
Fervet,  frendet,  movet  cuncta 
Tormentorum  feenera  : 
Ferrum,  ignes,  lesluias,  equuleum , 
Torquel,  torret,  et  compages 
Dividit  articujorum, 
Imprimit  ignitarum  laminarum 
Sectis  membris  caecus  furor  cauterium. 

Christi  miles  premit  vires 
Yiribus  cordis,  et  igne 
Carnis  ignes  exstinguebat, 
Sancto  plenus  Spiriiu. 

Caesus  flagris,  fossus  plagis 
Jubilat,  desides  horret 
Torlores,  solam  limet 
Levitatem  carnificura. 

Bella  fremunt,  hostes  caedunt, 
Haec  est  lex  vicloriae ; 
Pugna  surgit,  palma  crescit, 
Et  coronae  gloria. 

Clarus  Christi  triumphator, 
32  Curiam  summi  coeli  purpuratos 
Inlroivit,  comilalus  niveo 
Splendidorum  angelorum 

Dulce  carmen  modulante  collegio. 
Mox  in  latos  corpus  agros 
Jacitur  insepultum, 
Pavent  canes,  tremunt  aves 
Propius  accedere. 

Cives,  arvum  fert  thesaorum  nobilem : 
Non  praedones,  non  latrones,  ut  occultent, 
Yalent  illud  cflbdere. 

Nam  vesanus  Dacianus 
Suit  hunc  heruncukv» 
Yelut  in  parricidali 
Reum  claudat  culeo, 
Et  marinis  jubet  mergi  fluctibus : 
Nequit  poutus  sacrum  pondus  cohibere, 
Sed  ad  littus  cceliius  gubernatura  deportatar, 
Et  feslinos  praevenit  veiox  remiges 

Nunc  serenum  victor  coelum, 
0  beale  coronate, 
Post  triumphum 
Martyr  invictissime. 

In  aeterni  iuce  regni 
Radians  lapis  vivus, 
Clarum  sidus  cum  ignitis 
Angelorum  agminibus. 

Post  fiiirinrpin  Pt  lahniwn. 


949  CARMINA  ET  PRECES. 

ln  boc  orbe  spectaculnm.  A 

Reclor  coeli,  Nate  Dei,  petimus, 
Leva  mersos,  solve  nexos, 
Magui  sancti  merilis  Yincentii. 

Tu  quos  multae  praemunt  culpae  suscita, 
Fige  nostra  sursum  corda, 
Quo  nil  ament  prxter  coeleslia. 

Da  terrenis  in  extremis 
Coeli  celsa  scandere,  * 

Quos  miserlus  reriemisti 
Pretioso  sanguine, 
Qui  per  aevum  jura  rerum  ordinas. 

Rex  immensus  el  aeternus, 
Gujus  nutum  cuncta  tremunt  condita, 
Qui  cum  Patre,  Spirituque  sanclo 
Regnas  inOnila  per  saecula.  Amen.  B 

XCVI.  De  S.  Vitate  mariyre. 
Uymnus  ad  taudes. 

Insigne  decus  martyrura, 
Astrum  Yitalis  aurenm  .  •> 

Per  gloriam  certaminis 
Urbem  perfundit  radiis. 

Ense  prsecinctus  fidei, 
Christt  succurrit  milili : 
Dum  lapso  manum  porrigit, 
.    Hoslem  calcare  docuit. 

Equuleo  suspenditur, 
Sed  poena  parvipendilur, 
Amoris  ardor  intimi 
Non  sentit  vim  supplicii. 
•  33  Terrae  mersus  infoditur,  C 

Sed  super  astra  tollitur : 

Obruitur  ruderibus, 

Radiat  in  coelestibus. 
Nos,  marlyr  invictissiroe, 

Da  post  ruinam  vincere , 

Digneque  post  vicloriam 

Ad  cceli  transfer  gioriam. 
SitPatri  laus  ingenito, 

Sit  decus  Unigenito, 

Sil  utriusque  parili 

Majcslas  summa  Flamini.  Amen. 
XCVU.  In  feslivitate  S.  Anthimu  Hymnus. 
Insigne  decus  martyrum 

Laus  nostra  promat  Anthimum, 

Cujus  teslantur  omnia  " 

Elementa  victoriam. 
Furores  calcat  principum, 

Manus  ridet  carnificum , 

Fundataeroburfidei 

Non  quassat  vis  supplicii. 
Post  carcerum  custodias , 

Post  verberum  victorias , 

Saxn  vinctus  «iicrw»nHitur  r,^«ei««#;«rt    r.,«... 


95» 

Caput  caesus  interiit, 
Sed  victor  astra  petitt ; 
Dum  mortis  fert  alrociam , 
Yiiae  mercatur  gloriam. 

M agnis  votorum  laudibus 
Dignus  est  martyr  Anlhimus, 
Qui  signis  et  rairificis 
Tot  claruit  prodigiis. 

Hic  Piniani  languidara 
Carnem,  simtil  et  animam , 
Cunctis  morborum  nexibus 
Sacris  absoivil  precibus. 

Yesana  daemon  furia 
Quemdam  vexat  in  vulnera ; 
Pacis  bostis  expellitur, 
Sic  mens  pacala  redditur. 

Te,  marlyr  alme,  poscimus 
Cordis  orisque  vocibus, 
Ut  nos  tremendo  Judici 
Commendcs  prece  supplici. 

Sil  Patri  laus  ingenilo, 
Sit  decus  Unigenilo, 
Sit  ulriusque  parili 
Majestas  summa  Flamini.  Amen. 
XCVIII.  In  solemnitate  S.  Ursieini.  Bymnuh 

Dulce  marlyr  eximius 
Festum  prabet  Ursicinus, 
Quo  victus  victor  exstilit , 
(l  clarus  astra  petiit. 

Nam  poenas  post  horriflcas 
Carnis  pavet  infirmitas, 
Sed  mox  ad  cor  revertitur, 
Et  Isetus  in  se  canlilur  : 

Dignac  raplor  erubuit 
Rapinx  cum  succubuit, 
34  Et  n0*le  ,aPS0  perdidit  9 
Qui  stanli  vulnus  intulit. 

Et  nos  inter  cerlamina, 
Martyr  insignis,  adjuva ; 
Da  dissidentes  fidere 
Yictosque  rursum  vincere. 

Sic,  animarum  medicus, 
Affer  opem  languentibus; 
Haustu  coeleslis  gratiae 
iEgrse  curantur  anirose. 

Sit  Palri  laus  ingenilo, 
Sit  decusUnigenilo, 
Situtriusque  parili 
Majestas  summa  Flamini.  Amen. 
XCIX.  Mitsa  sanetorum  septem  Dormienlium. 

Oratio. 
Deus,  qui  in  beatis  martyribus  tuis  Maximiano, 
Malcbo,  Martiniano,  Dionysio,  Joanne,  Serapione  et 


nt»im2ll«ka      «...~_! 


951  S.  PETRI  DAMIANI  OPP. 

martyrura  tuorum  intercessione  sanctifica,  ac  nos  A 
etiam  per  baec  a  peccatorum  maculis  clementer 
eraunda.  Per. 

CL 
Coelestis  mensae   dapibus    recreali,   quaesumus, 
omnipotens  Deus,  ut  nullis  nos  perroittas  erroribus 
decipi,  quos  per  gloriosos  septem  martjres  de  beata 
resurrerlionis  gloria  confirmasii.  Per. 
CII.  De  S.  Apollinare  episcopo  et  martyre.  Ad  vesp. 
responsorium. 
AitB.  Petrus  apostohis  Apoliinari  discipulo  suo  : 
Eia.    Vers.  Surge.   Vers.   Ecce  enini   eruditus  es 
de  omnibus,  quae  fecil  Jesus.  Et  perge.   Vers.  Mul- 
titudo  enim  populi  illic   moratur.   Praediea.  Vers. 
Constat  enim  apud  te,  quod  vere  sit  Dei  Fiiius.  Et 
ne  for.  Vers.  Hodie  splendidus  martyr  Apoilinaris 
viclor  penelravit  ccelum ;  gaudentessocii,  canite :  Eia.  B 
CIII.  Hymnus  ad  vesperas. 
Consul  aeterni  trabcate  regni, 
Mente  devola  pctimus,  labora 
Curiam  cceli  reserare  plebi, 
Apollinaris. 
Janitor  sumini  pius  hoc  olympi 
Annual  tanli  famulis  aluinni, 
Qui  tuas  gaudenl  resonare  laudes 
Duicibus  liymnis. 
Iotimis  pressam  lenebris  Ravennam 
Daemonumque  vanis  inhiaudo  sacris, 
Clarus  Eois  veniens  ab  oris 

Lucifer  intrans.  » 

Csecus  orbati  puer  Irenaei 
Te  probat  dextrum  rutilare  sidus,  G 

Qui  patri  cordis,  sobolique  frontis 
Lumina  pandis. 
35  Nil  potesl  aegrae  medicina  Theclae, 
Nil  profanorura  numerus  deorum  ; 
Tu  cor  ad  cceluni  facis,  atque  laetum 
Tollere  vultum. 
Laeta  Classensis  monet  ora  civis 
Viribus  sacrae  reserata  linguae, 
Palris  aeternum  reserata  Verbum 
Verba  fatentur. 
Morle  defunctam  duplici  pueilam 
Reddis  ulrique  miserando  vitae ; 
Flatus  hinc  carnem,  Deus  inde  mentem 
Protinus  implet. 
Gloriam  Palri  referamus  illi,  ^ 

Tanta  qui  dignis  tribuit  ministris, 
Sit  decus  Nalo,  Fiaminique  sancto 
Omne  per  aevum.  Amen. 
CIV.  Ad  nocturnum. 
Chorus  exsultei  coelitum, 


TOMUS  SEUPARSIV.  95* 

Exsulta  jam,  metropolis 
Ravenna  vere  nobilis  : 
Quod  Roma  in  clavigero, 
Tu  habes  in  discipuio. 

Te,  summe  praesul,  poscimus 
Cordis  orisque  vocibus, 
Ut  nos  ventnro  Judici 
Comroendes  prece  supplici. 

Gloria  sit  ingenito 
Patri,  et  Unigenito, 
Sancto  simul  Spiritui, 
Deo  indivisibili.  Amen. 
CV.  ln  natali  S.  Apollinaris.  Missa.  Introitus. 
Surge,  accipe  Spiritum  sanctum,  simulque  pontl- 
ficatum,  et  perge  ad  urbem,  quae  vocatur  Ravenna; 
praedica  ejusdem  nomen  Jcsu,  et  ne  formidaveris. 
PsaL  Mittat  Domimis  Jesus  Christus  angelum  suum 
qui  praeparet  iler  luum,  el  quaeposlulaverisannuattibi. 
CVI-CVIL  Oratio. 
Deus  ,  qui   nos  per  B.  Apollinarem  mariyrem 
tuum  alque  ponlificem  apostolicis    voluisti    docu- 
mentis  imbuere  ,   da  nobis  ,    quaesumus,  et  illa 
servare  quae  docuit,  et  ad  hoc  perlingere  quod  pro- 
misil.  Per. 

CVIIL 
Deus,  qui  B.  Apollinarem,  pro  confessione  tni  bo- 
minis  prunis  imposilum,  suavitatis  hostiam  suscepi- 
sti,  da  nobis,  quxsumus,  et  pio  devotionis  incensum 
tibi  scmper  offerre,  el  contriti  cordis  hostias  immo- 
lare.  Per. 

CIX. 
Mittat  Dominus  noster  angelum  suum,  qui  praepa- 
ret  iler  tuura,  et  quae  postulaveris  annual.  36  Ver$- 
Ponens  Pelrus  manum  super  caput  B.  Apollinaris, 
dii.it  illi :  Aileluia. 

CX. 

Obsecramus  suppliciter,  Chrisle,  Patris  gloria,  iux 
mundi  vera,  porrige  lapg»  famulis  dexteram,  stare 
qua  valeant  contra  callidi  bostis  certamina,  favente 
nobis  lua  clementia.  Vers.  Deus,  qui  operaris  cum 
Pctro  magistro  meo,  operare  et  mecum,  ut  clarifice- 
turnomen  tuum. 

CXI. 

Clara  nobilis  praeconia  Apollinaris  coelica  martyris 
lastis  promant  vocibus  agmina. 

Omnisetorbis  quadrua  dramatum  dulce  melos 
resonentclimata. 

Exsultet  merito  niinis  alumna  tam  egregii  civis 
Antfochia. 

Plaudal  praecipue  felix  Ravenna,  sacro  ejus  cruort 


953  CARMINA  ET 

Catenarum  mox  vincult  sacra  vinciant  brachia,  & 
contundere  nou  limel  os  rabida  cum  lapide  carnifi- 
cis  insania. 

Eviscerans  claustra  tartarea,  exanimem  patrilii 
suscilavit  filiam. 

Quis  referat  qnot  cxcorum  lumina,  quot  languida 
divinitus  reparavil  corpora  ? 

Pelimus,  Ecclesiae  radians  sidus,  et  lucerna  ponli- 
ficum  nitida  martyrumque  gemnia, 

Pectora  nostra  proce  sedula  vitiis  emunda,  virtuti* 
bus  robora,  cor  in  astra  leva, 
Et  Christum  nos  cerncre  fac  iu  saecula.  Amcn. 

CXU. 
Diccbat  I).  Apollinaris  vicario  :  Securus  osto,  quia 
manibutf  meis  thura  non  ponam  daemoniis,  sed  in 
Domino  meo  Jesu  Cbristo  incensum  offeram  laudis  B 
el  suavitatis.  Vers.  SacriGcium  me  ipsum  offero  pro 
salule  filiorura  meorum,  quos... 
CXIU. 
Sanctifica,  Doraine,  nos  venerando  hoc  mysterio 
cunclis  celeberrimo,  sanguine  quos  redemisti   pius 
proprio ;  eripe,  prolege   nos  ab   hoste  cailido,   tno 
forti  brachio,  omnia  condita  qui  rcgis  altissimo  cum 
Patre  rerum  Domino.  Acquisivi.Quapropter  sccurus. 
Vers.  Dirupisti,  Domine,  vincula  mea,  libi  sacrifi- 
cabo  bosliam  laudis.  Et  sua... 
CXIV. 
iEterne  Dcus,  qui  aposlolis  tuis  in  assertione  ve- 
ritalis  per  omnem  mundi  latiludiucin  vicarios  subro- 
gasti ;  ex  quibus  B.  Apoliinari  clavicularii  lui  disci- 
pulo  tantam  graliam  conlulisti,  ut  Ecciesiam  tuam  G 
supra  novae  fidei  construeret  fundamentum,  et  brula 
corda  gentilium  ad  tuae  legis  dirigeret  inslituttm ; 
cui  etiam  te  37  donante  concessum  est,  ul  patieilia 
ditatus  simul  et  gloria ,  et  horronda  pcenarum  tor- 
menla  contemneret,  et  stupendis  signorum  virtuli- 
bus  coruscaret :  decoratus  itaque  jure  sacerdotii  una 
cum  triumpho  martyrii  et  semeiipsum  tibi  hostiam 
suavitatis  obtulit,  et  uberes  de  semine  suae  pradica- 
tionis  cxorias  horreis  luis  animarum  fruges  invexit. 
Per  Chrislum  Dominum. 

CXV. 
Egodispono  vobis,  sicul  disposuitmihi  Pater  meus, 
regnum,  ut  edaiis  et  bibatis  super  roensam  in  regno 
meo. 

CXVI.  D 

Deus,  qui  nobis  salulis  aetern.ne  dignatus  es  pignus 
impe:>dere,da  nobis,  qucesumus,  intercedente  B.  Apol- 
llnare  marlyre  tuo,  ad  ejusdem  verilalis  pleniludi- 
nem  pervenire.  Per. 

CXVII.  De  S.  Ruffino  marlyre.  Hymnus. 
Magnum  Ruffini  merilum, 
Turba  canat  fidelium, 
Quo  mundi  viclor  exstilit, 


PRECES.  054 

Plumbatis  inde  cxditur, 
Jamjam  obisse  creditur ; 
Scd  qui  putalur  tnortuus 
Surgit  in  arma  promplius. 

Dctrudilur  in  clibanum 
Furentcm  flammis  ignium ; 
Caminus  sed  incendii 
Fit  nemus  refrigerii. 

Nam  flammis  crepiianlibus 
Clarus  immcrsil  angelus, 
Ad  ciijus  moi  imperium 
Pcrdit  vires  incendiuui. 

cxvni. 

Cerlal  marlyr  egregius, 
Ut  leo  vinci  ncscius  ; 
Cuncla  pocnarum  gencra 
Mente  calcat  inirepida. 

Saxum  collo  suspeudilur, 
Sic  fluctibus  immergitur; 
Quem  aqua  Chrislo  gcnuit, 
Per  hanc  ad  ipsum  pervenit. 

Nunc  carnis  Iiber  onere 
Rubro  restitur  pondere, 
Corona  plexus  capite 
De  pretioso  lapide. 

Te,  martyr  almc,  petimus 
Mentis  pronae  visceribus, 
Nos  lua  solvant  merita, 
*    Quos  nostra  gravanl  debiia.- 

Sit  Palri  laus  ingenilo, 
Sil  decus  Unigenilo, 
Sit  utriusque  parili 
Maiestas  snmma  Flamini.  Amen. 
CXIX.  De  SS.  Donato  et  Hilariano.  Hymnut. 

Gloriam  clari  canimus  triumphi, 
Quo  polum  viclor  petiit  Donatus, 
38  Compar  et  poena»  simul  et  coronae, 
Iliiarianus. 
Hi  velul  biiue  radiant  lucernse, 
Orbis  et  lerras  removeut  lcnebras, 
Dum  tonant  verbis,  rutilantque  signis 
Prodigiorum. 
Daemones  captis  spoliant  rapimX 
Qnos  prccum  duris  cruciant  flagellis, 
Robur  segroiis,  reparanlque  caccis 
Lumen  utnimque. 
Mensibus  clauso  trihus  e  sepulcro 
Prodit  in  fossum  mulier  talentum, 
Funcla  sic  vivo  tribuit  marilo, 
Ne  morerclur. 
Fragmen  oblriti  calicis  priorem 
Surgit  in  formam,  pereunte  parva 
Parte,  sed  nullus  liqtior  inde  stiilat, 

'  Rao  nnva  miinrin. 


955 


S.  PETRI  DAMIAN  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  IY. 


95* 


Laus,  honor  Palri,  parilique  Proli, 
Una  majestas,  cadem  polestas, 
Cum  quibus  sanctus  siirnil  impUl  omnem 
Spirilusorbem.  Amen. 

cxx. 

Donate,  sidus  aureum, 
Mariyr  el  proles  martyrum, 
Sed  quos  ad  fidem  pravems, 
Marlyrio  praecederis. 

Nbbis,  prxsul  egregie, 
Decus  et  lux  Ecclesiae, 
Tibi  fesla  colenlibus 
Sacris  succurre  precibus. 

Qui  das  Irimcstri  morlu.x 
Viva  verba  dcpromere, 
Resuscila  pcr  Spiritum 
Sepultos  mole  criminnm. 
Yita,  lucc,  et  moribus 
Hilarianus  monacbus, 
Jure  funclus  hospitii 
Fit  ccnsor  el  marlyrii. 

Vos,  clarae  mundi  lampades, 
Goelique  vivi  lapidcs, 
Nos  infcliccs  merilis 
Vestris  ascile  pncmiis. 

Sit  Patri  laus  ingenito, 
Sit  decus  Unigenilo, 
Sit  ulriusquc  parili 
Majeslas  summa  Flamini.  Amei. 
CXXI,  De  S.  Donato  epitcopo  el  mariyre.  Sequenlia. 
Auratis  Doimui  cilharis 
Laudet,  et  in  cymbalis 
Cum  Tuscia  Italia, 
Nobilis  monarchia, 
Sanctorum  domicilium 
Quam  sacrat  Ariliuro. 

In  qua  lucerna  praesulum, 
Via,  forma,  spcculum, 
Donatus  m&rtyr  inclytam 
Obtinet  basiliram, 
Servat  et  Januarium 
Gceli  sidns  aureum. 
39    Quem  non  humana  studia 
Non  lingua?  facundia, 
Digne  valet  cxiollere 
Pro  merito  gloriae. 
Nam  qnse  perferre  potuit, 
Quis  referre  poterit? 

Caminuo)  per  continuum 
Vaporatur  triduurn, 
Ul  quo  cremalur  longius, 
Gremet  post  velocius ; 
Hunc  martyr  dum  ingreditur 
Nec  capillus  laedilnr. 
Solanlc  mox  angrlico 


A  Peril  vis  incendii. 

Vicfor  ab  igne  traliilur, 
Ad  tribunal  rapitur, 
Gonsulilur,  impelitur, 
Eadem  vox  redditur; 
Nam  fixa  super  stabilem 
Domus  vigct  lapidem. 

Gum  caro  poenis  cingitur, 
Mens  in  astra  figilur, 
Tormenta  reddunt  lcvia 
Visa  illic  pramia. 
Sic  poenas  millc  mortium 
Dulce  credit  otium. 

Saevae  mamis  carnificum 
Nervos  veilunt  viscerum, 
B  Compages  laxa  solvitur, 

Postquam  nexus  lollitur 
Fil  diversns  exilus, 
Multiplex  interitus. 

Ilinc  traditnr  ferocibus 
Belluarum  morsibus ; 
Ferx'  sed  indomabilem 
Rcponentes  rabiem, 
Dimissa  colla  ccelitus 
Sacris  flectunt  precibus. 

0  Lucifer  Hesperiae, 
0  decus  Ecclesise, 
Quts  tua  possit  omnia 
Promere  praeconia? 
Non  hoc  implere  nitimur, 
Sed  gaudenno  vincimur. 

Te  pronU  ergo  menlibus 
Sopplicanles  petimus, 
Nos  culpae  noslrae  debitii 
Tuis  solve  merilis, 
Et  eleclorum  coetibus 
Sacris  junge  precibus. 

Sil  laus  Patri  ingcnito, 
Sit  decus  Unigenitor 
Sil  ulriusque  parili 
Decus  omne  Flamini : 
Cujus  una  potentia 
Cuncta  rcgil  saecula.  Amen. 
GXXII.  De  S.  Fidele  martyre.  Hymwu. 
-.  Magna  Fidelis  merita 

Sancta  promit  Ecclesia, 
Qui  morte  mortem  perdidit, 
Et  victor  astra  petiit. 

Abjeclo  carnis  onere 
40  Sl°la  vestilur  gloriae, 
Tersis  ab  ore  lacrymis, 
Veris  potitur  gaudiis. 

Ut  ense  caestis  morilur, 
Sacva  teinpeslas  oritur, 
Stc  interitatur  imniis 


957 


CARMINA  ET  PR£GES. 


*S8 


Dira  pestis  excluditar. 

Cordis,  orisque  precibus 
Te,  martyr  alme,  petimus, 
Nos  tua  per  vestigia 
Ad  vilse  ducas  praemia. 

Sit  Patri  laus  iugenito, 
Sit  decus  Unigenito, 
Sit  utriusque  parili 
Majestas  summa  Flamim.  Amen. 
CXXIII.  De  S.  Gregorio  papa.  Hymnus. 

Angloruro  jam  apostolus, 
Nunc  angelorum  socius, 
Ut  tunc»  Gregori,  gentibus, 
Succurre  jam  credentibus. 

Tu  largas  opum  copias, 
Omnemque  mundi  gloriam 
Spernis,  ut  inops  inopem 
Jesum  sequaris  principem. 

Videtur  egens  naufragus, 
Dum  slipem  petit  angelus, 
Tu  munus  jam  post  geminum 
Praebes  et  vas  argenteum. 

Ex  hoc  te  Chrislus  tempore 
Suae  praeferl  Ecclesiae, 
Sic  Petri  gradum  percipis, 
Cujus  et  normam  sequeris. 

0  pontifex  egregie, 
Lux  et  decus  Ecclesiae, 
Non  sinas  in  periculis, 
Quos  tol  mandatis  inslruis. 

Mella  cor  obdulcantia 
Tua  distillant  labia, 
Flagrantum  vim  aromatum 
Tuum  vincit  eioquium. 

Scripturae  sacrae  mystica 
Mire  solvis  aenigmata, 
Theorica  mysteria 
Te  docet  ipsa  Yeritas. 

Tu  nactus  apostolicam 
Yicem,  simul  et  gloriam, 
Nos  solve  culpae  nexibus, 
Redde  polorum  sedibus. 

Sit  Patri  laus  ingenito, 
Sit  decus  Unigenito, 
Sit  utriusque  parili 
Majestas  summa  Flamini.  Amen. 

CXXIV.  Qe  S.  Benedkto  abbate.  Hgmnus, 

ad  vesperas. 
Gemma  coeleslis  pretiosa  Regis, 
Norma  justorum,  via  monachomm, 
Nos  ab  immundi,  Benedicte,  mundi 

Subtrahe  coeno. 
Tu  soluro  spernens,  cor  in  astra  figens 
Cogis  haeredes  fieri  parentes, 
41  Vas  Deo  plenum  renarare  fractnm 


A  Fervidus  implcs. 

Strage  saxorum  puerum  sepuiuun, 
Mox  ut  orasti,  prece  suscitasli, 
Sensus  hinc  carni,  caro  sanitati 

Redditur  a?que. 
Jure  sub  blandae  specie  colurobae 
Nesciam  fcllis  animam  sororis 
Summa  stellati  penelrare  coeit 

Culmina  cernis. 
Ipse  post,  clarum  referens  triumphtim 
Celsa  devicto  petis  astra  mundo ; 
Luce  fiammantem  radiante  cellam 

Pallia  sternunt. 
Laus,  honor  Patri,  parilique  Proli 
Una  roajeslas ,  eadcm  potestas, 
jj     Cum  quibus  sanctus  simul  implet  omnem 
Spiritus  orbein.  Amen. 
3XXV.  Ad  nocturnum. 
Signifer  invictissime, 
Sacraeque  dux  roilitiae, 
Nos,  Benedicte,  vaiido 
Precum  defeude  bracbio. 
His  armis  exsecrabilem 
Leonis  vince  rabiem , 
Quibus  oiim  teterrimam 
Pellis  ab  ore  merulam. 

Urticae  junctae  vepribus, 
Yulnus  curant  vulneribus, 
Flammata  mens  divinitus 
Ignes  exstinguit  ignibus. 
C  Crucem  mittens  ut  lanidem, 

Yeneni  frangis  calicem, 
Yon  valet  mortis  vasculum 
Yitae  ferre  signaculum. 

Frater,  quem  tunc  nequisslmns 
Yagum  raptabat  spirilus, 
Dum  tua  virga  caeditur, 
Stabililati  redditur. 

Sit  Patri  laus  ingenito, 
Sit  decus  Unigenito, 
Sit  ulriusque  parili 
Majeslas  sunima  Flamini.  Amen. 
CXXYI.  Ad  laude*. 
Aurora  surgit  aurea 
Festa  reslaurans  annua, 
**  Cum  Benedictus  arduum 

Coeli  scandit  palatium. 

Quanta  in  summis  accipit, 
Qui  sic  in  imis  claruit, 
Cujus  micant  prodigia 
Per  ampla  mundi  climata. 

Ejus  carentum  gratia 
Teilusvomil  cadavera, 
Devotis  unda  liquida 
Sicca  lambit  vestieia. 


S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  IV. 


960 


42  Te»  ^aler  dtotf  pelimus 
Pronne  meutis  visceribus, 
Ut  coelum  des  ascendere, 
Quos  terram  doces  spernere. 

Sit  Palri  laus  ingenito, 
Sit  decus  Unigenito^ 
Sit  uiriusque  pariJi 
Majeslas  sumrna  Flamini.  Amen. 
CXXVII.  Epilaphium  Lodoici  tancti  prtsbyteri. 
\ir  Domini  clauso  jacet  hoc  Lodoicus  in  antro, 

Cui  sine  carniflcum  fit  nece  martyrium. 
Vinum  respuerat,  panem  non  prorsus  edebat, 

Hebdomas  binum,  sic  dabat  una  cibum. 
Ordine  diverso  pictor  fuit  aique  sacenlos  ; 
Oblulit  ex  aequo  munus  utrumque  Deo. 
Lux  oriens  urbi,  luxomni  claruit  orbi 

Arsit  et  incendit,  ivit  et  ire  dedit. 
Ecclesiae  speculum,  vivus  lapis,  hostia,  lemplum, 
Nos  precibus  releva  quos  mala  noslra  gravant. 
CXXVIU.  In  natali  confessorum  ponlificum.  Hymnus, 
Sacri  ponlificis  annus  emicat  natalis, 
Celebrans  plebs  pia  gaudeat,  ellaclo 
Resonet  pe.tore  carmina  Chrislo, 

Qui  regit  omnia. 
Hic  spernens  proprii  gaudia  corporis 
Longum  suslinuit  marlyrium  crucis, 
Tormentum  gravius  vulnere  pertulit, 

Qui  tortor  suus  exstitit. 
Sacrae  militiae  signifer  inclytus 
Viriutum  fuerat  forma  sequentibus, 
Accendens  validis  peclora  vocibus, 

Praclaris  quoque  moribus. 
Bis  senos  lapides  peclore  detulit, 
Bis  tinctae  tunicae  tegmine  splenduit  : 
Cui  tintinnabula  dulciter  obstrepunt 

Mala  punica  defluuiil. 
Ipsius  precibus,  Condilor  omnium, 
Demersos  releva  pondere  criminum  . 
Cui  laus,  imperium,  summaque  gloria 
Sit  per  omnia  saecula.  Amen. 
CXXIX.  Ad  taudes. 
Christe  sanclorum  gloria, 
Cerlantium  victoria, 
Nos  confessoris  precihus 
Culparum  solve  nexibus. 

Fac  nos  imitabilia 
Ejus  sequi  vestigia, 
Tu  sis  comuiune  premium, 
Qui  factus  es  et  pretium. 
Nam  hic  in  imo  posilus 


A  Accensus  illuc  spiritus 

Totis  anhelat  nisibus, 

Jam  cernit  in  aenigmate 

Lumen  inaccessibile. 
43  Sit  Patri  'aMS  ingenilo, 

Sit  decus  Unigenilo, 

Sit  ulriusque  parili 

Majestas  summa  Flamini.  Amen. 
CXXX.  De  omnibus  sanclis.  Versus  (60). 
Edidit  nomina  eorum  in  mundo  sortitos, 
Quorum  imbuil  per  singula  bimos  Irimosque, 
Hos  pariter  saecli  doclrina  medelam , 
Nec  non  divina  praestaverat  gratia  gratis; 
Ulque  possinl  febris  putres  explodere  pestes 
Atque  saluliferam  morbis  impendere  curam, 
B  Arlubus  horrendas  pellentes  corpora  des. 
Et  mutos,  claudos,  Surdosque  repertos, 
Luscos,  ac  strambos,  qui  sasvis  verba  loquelis 
Fantes  corrumpunt,  el  qnidquid  debile  fertur, 
Coelitus  inslaurant  Christo  donantc  salulem; 
Sicque  lucem  carnis  trudunt  medicamine  spureae. 
Nec  tamcn  eximiovirlutum  munerediles; 
Auri  fallenlis  gestanl  marsupia  farsas, 
El  loculos  nummi  calcant,  ut  lelra  venena, 
Omnia  donante  gralis  pro  stirpe  superna. 
Princeps  interea  mundi,  qui  sceptra  gerebat, 
Marlyres  ediciis  multabat  trucibus  atrox. 
Tum  sanctos  pelagi  gurgite  merserat  fralret 
In  pontum,  fretos  virtute  Tonantis, 
Algidas  et  vitreis  mitescunt  aequora  frustis, 
C  Dum  dicto  citius  sanctos  ad  littora  veo.lanL 
Sic  compressa  salis  sacra  virtute  poteslas, 
Turgida  fluclivagis  sopivit  c&mla  campis, 
Dextera  dum  Patris  porlum  patefecit  immundus, 
Impius  id  quod  cernens  vexilla  tropaei, 
Altera  Gorgoneis  raolilur  damna  venenis; 
Nam  truculenta  ferox  flammarum  pabula  teret, 
Et  sacramenlorum  fornacem  fomile  farcit, 
n  quam  fragrantem  sacros  detrudere  jussit, 
Ut  rogus  insontes  prunarum  torre  cremaret . 
Artus,  quos  dudum  turgescens  gnrgite  pontus 
Mergere  nequibat  limpharum  fluctibus  alris. 
Sic  facula  flammae  fomacis  fomile  friget 
Ut  miles  Christi  negleclo  lurbine  flammae 
Redderet  ingentes  pro  vita  sospite  grates ; 
^  Ceu  Salamandra  rogis  solel  insuliare  focorum, 
Quamvis  congerie  glomerenlur  forte  rogorum, 
Tunc  crucis  in  patulum  coguntur  scandere  robur, 
Atque  pharetrarum  dcnsas  sufferre  sagiltas. 
Mox  Sator  aetcrnus,  qui  sanclo  juro  triumphal, 
Snirnla  tortorum  confreait  dira  reorum. 


961 


CXXXIU.  De  cama  Domim. 
Qui  caput  est  justis  vestigia  tergit  alumnis. 
Quod  vetuit  [f.  voluit]  parli,  Petrus  vult  solvere  loti. 

CXXXIV.  De  bapiismo  Domini. 
En  fluvius  fontem ;  mundum  lavat  unda  lavanteni : 
Ablue,  Jordanis,  a  quo  magis  ipse  lavaris. 
CXXXV.  De  S.  Joanne  Baplista, 
Praevia  matcrna  Verbura  vox  sentit  in  alvo. 

44  CXXXVl.  De  obiaiione  Domini. 
Nunc  capilur  coelis  Simeon  quem  siringit  in  ulnis. 

CXXXVII.  Ubi  pueri  dicunt :  Hosanna. 
Aslra,  polus,  terra  meluunt,  quem  portat  asella  : 
Voce  Deo  roagna  eoctus  depromit  Hosanna. 
CXXXVtll.  Transfiguratio  Dominu 
Hic  Deus  ostendit  quod  carms  teginine  clausit. 
GXXXIX.   Dominus  dicit  disciputis  suis :  Vigilate, 
Quos  sopor  oppressil  vigilum  Rex  surgere  jussit. 

CXL.  (Jbi  Judas  Dominum  tradit. 
Falsa  ferox  blando  iupus  oscula  porrigit  Agno. 

CXLI.  De  patena. 
Esuin  perpetuae  pariunt  hjcc  fercuia  vitae. 
CXLIL  Ubi  Christns  rogat  Palrem. 
Patrem,  Christe,  rogas,  cum  quo  siinul  onmia  donas. 

CXL!H.  De  ascensione  Domini. 
lma  Deus  petiit,  sed  iton  excelsa  reiiquit: 
Est  ibi  quo  tendit ;  pcnnanel  unde  venil. 
CXLIV.   Ubi  Spiritus  sanctus  descendil  super 
apostotos. 
Ignit  aposlolicum  linguaium  flamma  senatum, 
Germinat  et  varias  quasi  vox  fecunda  loquelas. 

CXLV.  De  S.  Pelro.  i 

Sperne  maris  navem,  coeli,  Petre,  suscipe  clavem  ; 
Fluctibus  et  sprelis  porlum  uiibi  redde  quietis. 

CXLVL  De  S.  Paulo. 
Mellifluis  omnem  Paulus  rigat  imbribus  orbem. 

CXLVII.  De  illo  qui  moratur  in  odio. 
Qui  manet  in  tenebris,  uescit  vcsligia  pacis ; 
Collyrium  relevel,  cum  te  glaucoma  perurget. 
Acre  suave  creat,  tegmen  maie  tecta  reveiat; 
Nox  reparat  iucem,  doior  aufert  saepe  dolorem. 
CXLViil.  De  ilto  qui  placet  duobus  inimicis. 
Dum  placet  utrique,  perdit  Metecus  utrumque. 

CXLIX.  De  Hiidebrando. 
"Vivere  vis  Romae,  clara  depromito  voce  : 
Plus  Domino  papae  quain  domno  pareo  papae. 

CL.  De  eodem  Hiidebrando. 
Qui  rabiera  tygriduni  domat  ora  cruenta  leonum 
Te  nunc  usque  lupum  mihi  miiein  vertat  in  agnuin. 

CLl.  De  illo  qui  omnia  timet,  vet  nihil  timet. 
Kil  roetuens,  et  cuncta  tiinens,  ridendus  uterque : 
Hic  tumel,  illejacet,  niedius  discrimine  poliet. 

CLH.  De  virga  Moysi. 
Virga  vorat  magicos  in  se  reparanda  chelydros. 

CLIIL  De  arca  Noe. 
Arca  dat  Eccles:am;  baptismatis  undafiguram. 
Quod  melius  est  ut  scribans  rex  in  ferro,  auam  servus 


B 


CARMINA  ET  PRECE5.  062 

A  45  CUV.  De  itlo  qui  prius  donat,  et  postea  reposcit. 

Fcedus  amicitiae  vioiat  sua  dona  reposcens, 
Unca  manus  retrahit  quoJ  prius  ampla  dedit. 

Qui  repetit  donum  merito  mox  perdit  amicum, 
Munere  de  vestro  gaudia  digna  fero. 

Quam  vana  hujus  mundx  sunt  bona. 
Cum  cineres  regum  vidcamus  et  ossa  parentunl 
Acida  pulvifluis  congesla  jacere  sepulcris, 
Quo  libeal  carni  vigor  aut  possessio  menti? 

CLV.  Domnus  papa  sine  me  rem  incipiebat ,  et  me- 
cum  compiere  voiebat  ;  sicque  mecum  dicebat : 
Sicul  erat  in  principio ;  cum  mecum  non  dixisset : 
Gloria  Patri. 

Sicut  erat  damno,  quia  nunquam  Gloria  canto, 

Qui  capul  abrasit  caudam  quoque  jure  vorabat : 

Ossibns  ora  leral  qui  sorbuil  ante  medullas. 
CLVI.  ltlis  hoc  dicitur  qui  falsam  pacem  faciunt. 

Ut  valeant,  oris  junganlur  et  oscula  cordis  ; 

Pax  dirimit  lilcm,  capiuul  cum  jurgia  finem 

CLVil.  Quod  icrne  amicus  videtur  irascit  et  inimkus 
fraudutenter  btandiri. 

Saevit  amor  jnsti,  livor  blanditur  iniqui, 

Est  amor  immilis,  dulcis  furor,  ira  fidelis  : 

Sunt  etiam  blandi  sub  ovina  pelle  tyranni. 

Sic  et  amica  patres  reddit  censura  feroces. 

CLVIII.  Ad  paparr  Alexandrum  admomtio. 

Sedis  aposlnlicce  qui  vult  relinere  vigorcm 

JEqm  libret  rigidae  pondera  juslilia?: 
Juris  enim  pariles  nescit  suspendere  lances 

Quem  favor  infleclit,  spes  vel  avara  trahit. 
Muneribus^plenx  cui  laxant  ora  crumenx, 

Justitia  vacuam  perdit  inops  animam. 
Coeli  Roma  seras  tenet,  el  regit  orbis  habenas ; 

His  qui  plura  petir,  dilior  esse  nequit. 

CLIX.  Hoc  servus  Dei  facere  debet.     > 
Mulla  quidem  tollo,  sed  fratribus  omnia  trado  : 

Aufero  divitibus,  praebeo  pauperibus. 

CLX.  Pransum  dicimus  :  Edent  pauperes.  SUentium 
sotventes  dicimus :  I'retio$a  in  conspectu  Doinint. 
SicutEdent,  mensas;  reddilPretiosa,  loquelas. 
Insipiens  in  corde  suo  :  Non  est  Deus,  inquit. 

CLXI.  De  odio. 
Ut  lila  pestifcro  perimit  calapuha  veneno, 
Sic  ahimas  hominum  perdit  edax  odium. 
CLXII.  Qui  castralus  est  non  debel  episcoparu 
Qui  nequit  abscidi  non  debet  bonore  potiri. 

CLXIII.  De  Romanis  febribus. 
Roma  vorax  hominum,  domat  ardua  colla  virorum, 
Roma  ferax  febrium  necis  esl  uberrima  frugum» 
Romanse  febres  stabili  sunt  jure  fideles. 

CLXIV.  Quod  qui  ignorat  leqem  vitiorum  nequit 
evitare  perniciem. 

Qui  jus  ignorat  vitiorura  pesle  laborat, 
Virtulem  viiiuin,  fas  pulal  illicilum. 

4£  Non  sit  securus  qui  judicis  ore  solutus , 
Sunt  a  lege  polt,  dissona  jtira  fori. 

Arbiter  iuternus  iigat  hunc  quem  solvit  aperlus, 


m 


S.  PETRl  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  IV. 


§64 


flic  rudia  ignorat,  stomachum  qui  sedulus  inflat,      A 
Crebris  effianlem  reprimit  qui  fistuia  venlrcm, 
Utqne  fabri  foliem  vacuat  spiramen  utrumque. 
CLXVL  Cadaloo  non  pattori,  ted  antiquo  draconi. 
Desinit  esse  reus  qtii  punit  flendo  reatum, 
Sacriiegat  coeptam  geminala  superbia  culpam, 
Caede  necans  Urbcm,  nunc  auro  destruis  orbem. 
Ueu !  gladio  ferri  gladius  truculentior  auri ; 
Is  animam  penetrat,  carnem  fons  (cod.  Vat.,  foris, 

[Mai.)  ille  cruentat, 
Yimque  tenet  jaculi  radiantis  vena  metalli. 
Nit  diflerl  ferro,  perimatur  quisque  vel  auro. 
Quid  juval  an  fulvis  furvisque  quis  occidat  armis? 
Hos  homicida  vibras  miseros  et  utrosque  trucidas. 
£  coelo  rueras,  sed  adhuc  draco  lubrice  sufllas, 
Ore  vomens  rabiem  tetrum  diffundis  odorern  :  B 

Fractus  adhuc  repta*,  et  flammas  naribus  effias ; 
Squamea  colla  lumes,  slrages  et  praelia  frendes. 
Desinat  horrenda  squamis  allollere  coila, 
Ut  populus  vival,  vitam  mala  bestia  perdat; 
Torva  draconteas  reprimat  jam  vipera  cristas  (cod. 

[Val.9  cheias,  Mai.), 
Te  superaggeslus  lapidum  tumuielur  acervus, 
Ruder  erit  lapidum  concors  sententia  Patrum, 
Hsec  scrobis  atra  (cod.  Vat. ,  antra,  Mai.)  iues  tu- 

[mido  ne  gutture  suffles, 
Mille  vorax  horainum  crepel  insatiabile  monsirum. 
Te  super  inferni  sua  ciaudant  ora  cavernae, 
Ne  reditus  pateat,  sed  mundi  bella  quiescant. 
Fumea  viia  volat,  mors  iraprovisa  propinquat  (61). 
Imminel  expleti  prapes  libi  terminus  aevi  G 

Non  ego  te  fallo,  coepto  morieris  in  auno 

CLXVIL  Cuidam  fralri ,  cui  jejunium  ei  vigilue 
in  nauteam  veneratit. 
Agrigenlinum  Siculis  sal  gignilur  oris ; 
Quod  fluit  in  flammis,  crepilal  si  mergilur  undis. 
Qul  naturales  trahit  in  conlraria  leges, 
Congruit  Auctori  quantum  sibi  dissidct  uni. 

CLXVIII.  Quod  quidam  benefactit  off*mduntur, 
offemione  placanlur 

Officium  stimulat  quosdam,  percussio  piaeat, 
Os  iu  corde  suo,  cor  ponit  in  ore  ilabaidus. 

CLXIX.  De  dente  et  lente. 
Littera  mutetur,  quod  edebat  rursus  edetur. 
CLXX.  Quod  caro  tine  prcedicaiione  prorum/xt 

in  tilvam  viliorum.  J) 

SiWescit  viliis  caro  vcrbi  libera,  cullris 
Virescunt  sleriies,  sarriente  ligone,  novales. 
Novimus  Annibalem,  luscumque  fuissc  Ncronem, 
Quem  ramex  eliam  pressil,  cum  sceptra  Icvarcnt. 

CLXXI.  De  baculo  rectorit. 
SnerinA  «livp.rftiim  moderaminis  arle  bacillum  : 


Nunc,  proh  dolor !  efficeris 

Officina  Simonis. 
Terunt  incudem  mallei» 

Nummi  sunl  lartarei : 

Justo  Dei  judicio, 

Fit  ista  conditio. 
Ut  quisquis  apostolicare 

Sedem  semel  comparat, 

Redimere  non  desinat, 

Donec  male  pereat. 
Cathedram  peslilentiae 

Pressus  analhemate, 

Tenes  cum  sacerdotibus 

Christi  peremptoribus. 
Fit  tibi  lerra  ierrea, 

Cceli  sedes  aenea ; 

Diligenter  igitur  inten^e,  quod  dico. 
CLXXilt.  De  miteria  humanm  condhionis. 
Proh  dolor !  infclix  humanae  slirpis  origo 
Per  traducem  carnis  ftl  adhuc  obnoxia  mortifl ; 
El  miseros  gignit,  quos  vila?  Jimiteclaudit. 
Qui  non  uxorem  nisi  prolis  tangil  amore, 
Etsi  mirandus,  non  omnibus  est  imitandus  ; 
Non  sine  meinbeilis  valet  esse  refectio  membris. 
Saepe  novercalis  Qt  mens  materna  pupillis 
Legeque  perversa  gravis  est  de  matre  noverca. 

CLXXIV.  De  eo  qui  prwdicat  jutlum  et  dimiUit 
impium. 

Fundit  aquam  fluviis  vecors  sitienfibus  hortis. 

CLXXV.  Laus  eleemo$yna*. 
Fenerat  iile  Deo  qui  sumptum  pracbet  egeno, 
Reddere  promisit,  qui  non  mendacia  novit ; 
Solvitur  expletum  graviori  fenore  iucrum  ; 
Pro  modico  magnum,  pro  coeno  reddilur  aurum  ; 
Sic  hemina  cadum,  lucratur  dragina  talentum» 
Sic  obolus  regnum,  cyathus  mcrcalur  olympum, 
Ccelica  terrenis  redhibenlur,  fixa  caducis. 
Ignes  unda  necat,  lapsus  eleemosyna  purgat. 
Est  aqua  mors  flamm»,  mors  cst  cleemosyna  cnlpae, 
Nec  replel  irriguis  lacrymarum  corda  fluentis. 
Haec  vitiis  vacuat,  virtutum  floribus  ornat. 
Hacc  redimunt  ipsum  pietatis  viscera  Christum.     . 

CLXXVI.  Avaro  diviti. 
Qui  cedros  solidis  scit  contignare  cypressis, 
Fundamenta  struit  f.ullis  obnoxia  flabris  : 
Ditior  es  coeno  quam  sis,  Pactole,  ttuento : 
U.ida  levat  curnulum,  flavescit  arena  meiallum, 
Lama  tulit  fruges,  rupes  preerupla  cacumen. 
His  vilam  regimus,  procul  hoc  astare  videmus, 
In  vidua  dives  Deus  est,  in  divite  pauper. 
CLXXVII.  Viro  tuperbo. 


955  CARMINA  ET  PRECES. 

Tuxgida  colla  suis  subigit  mors  improba  planlis.       A 
\ite\e  qui  palitur  felici  mortc  fructur, 
Qui  fruilur  vila  mortem  paiielur  amaram. 
\iU  brevis  prohibet  ne  longum  vivere  speres. 
Vive  memor  mortis,  quo  semper  vivere  possis. 
Tolus  vive  Deo,  tolus  libi  mortuus  esto. 
Vita  parit  mortem,  mors  vilam  parva  perennem. 
Qui  sibi  nunc  vivit  semper  moriendo  peribit. 
In  se  qui  moritur,  hunc  vita  beata  seqtietur. 
Sic  requies  fesso  redhibelur  vila  perempto. 
CLXXYHL  Livido  obtrectatori. 

Esse  foret  panem  melius  quam  rodere  fratrem, 

Gorporis  una  cibus,  animae  res  allera  virus. 

Rosus  non  moritur,  rodens  homicida  lenelur. 

Non  alios  caprese,  te  cernas  lumine  talpas. 

Non  mihi  des  vultum,  promptus  tibi  verlere  tergum, 

Me  faciens  speculum,  cum  sis  tibi  mantica  faclus, 

Polypus  haerenti  de  se  non  fetel  olenti. 

Lyncea  iux  radios  in  viscera  figit  acutos, 

Cum  se  non  videal,  peneirat  procul  omne  quod  astat; 

Obtitsae  c*ies  acuunt,  non  cedere  possunt, 

Nec  sibi,  sed  vario  parent  sua  jura  melallo, 

Scabra  polire  lima  novit,  non  ipsa  poliri, 

Prava  manet  sentum  scorium,  dum  laevigat  aurum- 

Nam  scabiosa  carnis  litulo  ftt  digna  fidelis, 

Si  rictu  rabido  vernam  cum  jure  lacessil. 

Qui  quod  vull  dicit,  quod  non  vult  ssepius  audit. 

Non  habet  os  lingua,  frangi  facit  ossa  sed  ipsa 

Unaque  diversis  parit  informia  membris. 

Pone  malum  liugua?,  quam  vibras  more  sagittae, 

Ne  gladii  conto  referantur  saxa  lapillo. 

CLXXIX.  Duobus  inimicis,  ut  ad  pacem  redeant. 
Hamat  amor  varios,  scindit  disconlia  junctos  ; 
Non  ibi  lux  pacis  ubi  fit  divisio  cordis ; 
Pax  docet  ignaros,  discordia  caecal  acutos. 
Non  status  esl  rebus,  fortunac  verlitur  ordo, 
Cervici  rigidae  mors  improvisa  minatur. 
Turgida  colla  suis  subigit  febris  ignca  plantis, 
Ac  domat  indomitos  divino  jure  solutos ; 
Qui  tumuere  Deo  coguntur  cedere  morbo ; 
Quod  dant  ianguori  verse  vetuere  saluti. 
Vultu  saepe  trucem,  flammas  velul  ore  vomentem, 
Oraque  lerribilem  frendentia  verba  tonantem 
Funda  perexiguo  slravit  contorla  lapillo. 

CLXXX.  Cum  idem  scripium  bis  mitlilur. 

Jure  nolatur  idem,  qui  sanpe  rescribil  cidem  ; 
Non  tamen  absurdum,  cum  res  habel  ipsa  rccursum, 
Indiga  verborum  dum  sit  geminatio  rerum. 
lnsimulat  vicem  carminibus  non  reddenlem. 
Dislicha  tot  misit  quot  flumina  sunt  paradisi, 
Fonte  sed  ex  veslro  nec  mihi  stilla  fluit. 
Nunc  igitur  scriptis  totidem  nisi  scripla  rcmiitis, 
lmplebit  vacuam  penna  retusa  lliecam. 

CLXXXL  De  auibusdam  antidotis. 


*$« 


CL XXXII.  Quod  qui  sumit  munu$  debel  vicem 
reddere. 


Allerutrum  charos  componit  munus  amicos, 

Si  gerulus  referat,  si  dalor  accipint. 

49   CLXXXHI.    Quibus  benedictio  d*   coclearlbus 
mittitur. 

Dent  alii  fulvum  trulina  librante  metallum ; 

Sed  mundus  vivil,  quia  ligno  Vita  pependit : 

Sic  modicum  magno  lignum  pretiosius  auro. 

CLXXXIV.  Pontificali  dextcra  coclearia  mittuntur. 

Magna  perexiguum  munus  aurea  suscipc  lignum  . 

Nolo  datum  trutines  ,  sed  dantis  viscera  libres  : 

Audeo  quod  parli  non  est ,  pi  acsumere  toti ; 

Carmina  quot  scripsi,  tolidem  tibi  Iigna  polivi , 

Charlula  venalis  ,  donanlur  castera  gratis. 

-j         CLXXXV.  Quibus  benediclio  de  coclearibus 

™  mittitur. 

Marmoribus  latomi  fabri  dant  signa  metailis, 

Sandapilas  inopes  compingunt  vespiliones , 

Nec  nos  signa  ducum  ferimus ,  sed  sigua  colonum. 

CLXXXVI.  Amicum  terret. 
Quod  digitis  scribo  ,  totidcm  libi  carmina  milto, 
Aspcra  vox  :  Ite;  nimium  jucunda  :  Venile  : 
Congregat  hccc  agnos,  vox  altera  dissipat  haedos  ; 
Perpensx  voces  poterunt  componere  mores. 

CLXXXVil.  Ad  inimicum. 
Si  regni  requiem  cupimus,  metuamus  et  ignem; 
kiter  belia  silent  leges,  in  pace  loquunlur. 
Tempus  ade*l  belli,  venient  sua  lcmporalegi; 
Sic  lisoblineat,  ne  pax  post  bellica  perdat; 
r  Ne  vincare  foro,  qui  tentas  vincere  campo. 

CLXXXYllI.  Discreiio  inter  levem  e\  gravem. 
Horrens  riraecipilem  noli  te  ferre  iimacem , 
Cum  gravilatc  levis,  sis  levtiate  gravis. 
Si  gravis  incessus,  ncc  jam  quasi  compede  nexus, 
Nil  vitio  vilium  cedere  proficuum. 

CLXXXIX.  Quod  melius  sit  agricotoe  laboranti  quam 

domino  pr&lianti. 
Bella  ciet  dominus,  proscindil  rtira  colonus; 
Ille  palet  jaculis ,  hic  frugum  gaudet  acervis. 

CXC.  De  his  qui  non  se ,  sed  alios  carpunt. 
Polypus  hxrenti  de  se  non  fetet  olenti : 
Sunlsua  qui  palpant,  aliena  piacula  d»mnant. 
CXCL  Quod  esuriens  et  sitiens  vile  quodlibet  tibenter 

sumit. 
Faucibus  alra  fames  herbas  commendat  agrestes, 
Iiausibilem  densam  reddit  sitis  ignea  vappain 
Esuriens  comedit,  vacuo  satus  ore  ligurit. 

CXCIL  De  iltot  qui  gloriatur  in  attitudine  vocis. 
Voce  satis  cclsa  vocalis  rudil  aseila , 
Dulce  melos  placidis  format  vox  cignea  bombis. 
CXCUL  De  monachis,  qui  loricas  induunt  ad  carntm. 
Hamalae  vesles  prscbcnt  inamabile  tegmen  : 
Vestes  hamatx  gemina  sunt  peste  perosae; 
Ossa  premit  pondus,  constringit  viscera  frigus. 
m)  CXCIV.  De  Hitdebrando ,  otii' parvas  quidem  sta- 


D 


9G7 


S.  PETRI  DAMiANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  IV. 


96S 


flunc  quicuncla  domat  Sisipbi  mensura  coarct&t, 
Quemque  Iremunt  multi ,  nolens  milii  subditur  uni. 

CXCV.  De  papa  el  Hitdebranda. 
Papam  rite  coio ,  sed  te  prostratus  adoro  : 

Tti  facis  bunc  dominum;  te  facit  isle  deum. 
CXCVI.  De  Romano  archidiacono ,  qui  mihi  medtum 
piscem  misit. 

Non  mirum  Petrus  si  sit  niibi  semper  egenus, 

Cum  generent  medios  flumina  piscicitlos. 
CXCVII.  Urbano   gralulatur,  qui  Romce  factus   est 

pauper  episcopus. 
Quod  sibi  Belhsaide,  nunc  cst  mihi  Petrus  in  Urbe  : 
Hoc  cum  sceptra  tenet,  quod  eratcum  relia  nerel; 
Semper  lina  lavat,  pelagi  mihi  csrula  sulcat, 
Me  premit  in  terris,  qui  prorsus  egebat  in  undis 
Me  siliquis  recreat,  modicus  quem  piscis  alebat. 

CXCVIII.  De  Ulo  qui  filium  habet. 
Cum  superesl  soboles ,  vivunt  de  morlc  parentes, 
Et  velut  una  caro  viret  in  radice  propago. 
CXCIX.  Vt  hi  qui  prwdicant  invicem  non  discordenU 
Non  sapiens  stulto,  uon  bos  societur  asello,     *. 
Qui  divina  docent  a  se  non  prorsus  aberrent. 
CC.  De  stercore  turdi  fit  viscus  unde  turdus  ipse 
capilur. 

Podice  digerilur  pede  qiio  turdela  lenetur. 

CCI.  ltli%  cui  ego  prolixam  misi  epi&lolam  t  et  ivse 

mihi  parvam. 
Non  obolus  solidum,  non  aequat  libra  talenlum, 

Plane  minor  inodio  cedit  et  iste  choro. 
Non  licet  exigunm  compensel  epistola  librum 

Contrulinet  lances  pendula  libra  pares. 


A  Post  erit  angustum  possessio  vestra  sepulcrum. 
At  quos  spes  fulvo  dilat  pretiosior  auro, 
Quorum  diviti®  veroe  sunt  prsemia  vita? 
Quas  fur  non  lemerat,  uec  edax  maie  tremula  sulcaf, 
Vana  repenlinis  obnoxia  lucra  ruinis 
Spernite,  lapsuro  cedant  sua  munera  mundo  : 
Sufficiant  Christi  famulis  palriinonia  cceli , 
Pectoris  eximium  fidei  tegat  arca  lalentum, 
Sit  studium  rutilas  virtutura  condere  gemmas , 
Et  male  nascentes  vitiorum  vellere  sentes  : 
Turbida  fluclivagi  *itate  negotia  mundi , 
liicubet  eloquiis  jugiter  mens  libera  sacris, 
Jam  modice  gustet  mel,  quo  post  plena  redundet , 
Ad  sua  sic  nostra  redeat  primordia  forma. 
Hae  tumulentur  opes,  isti  quaerantur  honores, 

B  His  homo  jure  polens ,  his  lit  per  saecula  dives. 
CCIX.  Contra  Ctuniacensem  abbalem  ,  qui  eum  tn 
Gatliam  duxit. 

Mors  mea  grandaevam  perimis ,  Cluniace  ,  senectam, 
Eflicis  ut  nun  sim,  dum  petis  ut  bene  sim, 

Ut  tibi  mella  fluant,  epulae  pigroenta  rubescant , 
Amplaque  conditos  praebeal  olia  cibos. 

Scabra  flt  ut  noslris  desint  vei  caniabra  mensis , 
Dum  tibi  servo  dapes,  me  manet  aira  fames. 
CCX.  Versus  pauperis. 

Ulceribus  vacuus ,  sed  patipertate  repletus , 

Lazarus  ecce  venit,  qui  micis  vivere  quserit. 

Absunt  ora  canum  ,  non  desunl  rostra  pedonum ; 

Mla  cutem  lambunt,  haec  membra%scateutia  rodunt. 
CCXI.  De  triduano  jejunio. 


€CU.  De  Florentia ,  tn  qua  papa  Slephanus  obiit,  et  C  Q«am  triduana  gravcm  soleaa  illidere  calcem, 


Nicolaus  papa  ex  eadem  processit. 

Parva  virum  magnae  debet  Florenlia  Romae; 

Quse  tciret  exsiinctum,  cogatur  reddere  vivum  : 

Sic  nova  Belhkeis  lux  mundo  fulsit  ab  oris. 

CCIIl.  De  illo  qui  semetipsum  subjugat  ,  ut  reum 
recipiat. 

Nil  sibi  prorsus  emilqui  sc  sub  fenore  vendit. 

CCIV.  Quod  Roma  mundo   prafuit ,  donec  legibus 

obcdivit. 
Praefuit  Urbs  orbi,  fuerat  dum  subdita  legi; 
Justit  se  spretis  regnum  conlraxit  habenis. 

CCV.  Quod  plerique  casti  sint  tenaces. 
Vix  opibus  largum  videas  el  corpore  castum. 
CCVI.De  illoquit  nutrilus  Arelii,  Pomposla*  abbasfutt. 
Qui.solei  insipidis  ventrem  saliare  Iupiuis, 
Gulture  nunc  epulas  ruclat  turgcnte  marinas. 

51  CCVH.  De  domno  Umberto  archiepiscopo ,  qui 

sedebat  ad  dexteram  papce ,  et  ego  ad  sinislram. 
Forlior  haedinam,.  tu  sedem  lollis  ovinam  , 
Lsevus  habet  dextram,  dexter  quandoque  siuislram. 

CCVIII.  Super  soecularibus  elegidia. 
Lugeo  vos,  miseri,  quibus  est  mens  dedila  carni ; 
Coelum  despicitis,  qusestus  bona  summa  putalis. 
Quid  vos  horter  ego,  quid  vos  optare  nionebo? 


Ssepius  expertis  scit  mens  exercila  beliis. 

CCXII.  Qui  dicil  quod  vuft ,  audit  quod  non  vult. 
Qui  quod  vult  dicit,  quod  non  vult  saepius  audit; 
Qui  quod  amat  ioquitur,  quod  odit  perferre  merelur. 

CCXIU.  Epitaphium  Petri  Damiani. 
Quod  nunc  es,  fuiraus;  es,  quod  sumus,  ipse  futurus. 

His  sit  nulla  fides,  qu»  peritura  vides. 
Frivola  sinceris  praccurrunl  soinnia  vcris, 

Succedunt  brevibus  saecula  teinporibus. 
Vive  memor  mortis,  quo  semper  vivere  possis. 

Quidquio*  adest,  transit;  quod  manet  ecce  venil. 
Quam  bene  providit  qui  te,  male  munde,  reliquit, 

Menle  prius  carni  quam  libi  carne  mori. 
Ccelica  terrenis  praefer,  mansura  caducis. 
D     Mens  repelat  proprium  libera  principium. 
52  Spiritus  aha  pelat,  quo  prodit  fonte  recurrat, 

Sub  se  despicial,  quidquid  in  ima  gravat. 
Sis  memor,  oro,  mei;  cineres  pius  aspice  Petri. 

Cuin  orece,  cum  gemilu  dic  :  Sibi  parce,  Deus. 
CCXIV.  Bennonis  epitaphium. 
Ariminum,  luge,  lacrymarum  flumina  fundc, 

Laus  lua  Benno  fuit,  proh  dolor' ?* 

Benno 'dfirus  w"'    ** 


9$)  CAltMlNA   £T 

llic  lldci  dum  Jura  colit ,  dum  cedere  nescit,  A 

Firma  icneas  rigidae  pondera  justiiise. 
Recticolae  jugulus  pravorum  pertulit  iclus  : 
Per  quem  pax  viguil,  bellica  sors  periiu 
Obsecro,  tam  diram,  sapientes,  flete  ruinam, 
Et  pia  pro  socio  fundite  vota  Deo. 
CCXV.  Quod  vermis  erit9  et  a  verme  voraberis» 
Ejus,  homo,  quoderis,  datus  es ut  ore  voreris; 
Cur,  cinis  et  vermis,  tumida  cervice  superbis? 

CCXVh  Ad  pcenitentiam  provocat. 
Cum  cruor  excrescit  nemilorem  vena  rcquirit ; 
Vulnus  et  incolumem  facit,  alTert  plaga  saltitein, 
Mens  fluidum  generat,  pia  quod  confessk)  purgat ; 
Sic  animae  sanguis  per  vcnam  profluit  oris. 
Egere  lelhifero  violat  quod  viscera  tabo  : 
Esto  vomax  proprii  salubri.conamine  morbi,  B 

Ut  mentis  stomachus  relevetur  mole  reatus. 

CCXVII.  Xerzm  de  Simoniacis. 
lucude  Simonis  fabrilis,  et  antra  moneia? 
Dauinat  pestiferas  Deus  evertendo  cathedra* : 
Nam  postica  latro  per  dtverticula  repit , 
Pcrvia  gratuito  pastor  petit  ostia  gressu. 
Ast  obi  mangonum  scelerala  negotia  desnnt , 
Nec  grave  corbonam  tnrget  venale  talentum, 
Non  distractor  obest ,  quia  non  commercia  sordent ; 
Naui  quid  nummati,  nequeunt  ubi  laedere  nummi? 
luio  quid  arboreis  manus  obsit  squalida  plantis  ? 
Ssepe  saluiiferam  medicus  dedit  aeger  oryzam  , 
II aucipites  pugilem ,  caeci  genuere  videmem , 
Clinica  procerum  peperit  male  foeda  venuslum 
Nec  soboles  noxis  est  addicenda  paternis.  C 

Quisque  sua  premitur ,  socii  nec  labe  lenetur. 
CCXVUI.  Adversus  Simoniacos  rhylhmu*. 
Mundi  turba  turbulema, 
Error ,  ei  divisio, 
Haeresis  Simoniana , 
Zelum,  et  ambiiiov 
In  lamentum  nos  compellnnt 
Styli  sub  oflicio. 

Exarentur  ergo  cuncla 
Striclim  a  principio , 
Ex  quo  summae  sedis  praesul» 
Sancto  doclns  Spiritu, 
Scelestorum  probra  coepit 
Emendare  liquido. 

Cujus  vox  erat ,  ot  palris  " 

Corrigenlis  fllios; 
Ut  Aposloli  vox  erat 
Mitis  ad  Corinthios : 
53  Sic  se  mitem  exhibebat 
Erga  coepiscopos. 

Sciiis,  fratres,  vos  pastorom 
Suscepisse  regimen ; 


PRECES. 

Non  in  vesle  pretioaa, 
Sed  virtute  fulgidos, 
Sine  causa  non  laedentes 
Castos  atque  sobrios. 

Sint  in  promptu  gesla  Palnim, 
Sintque  sancti  canones ; 
Cibis  vestris  recreentur 
Debiles  ac  pauperes ; 
Orphanorum  mater  plorans 
Ante  vos  non  clamitel. 

Cedant  equi  phaleraii, 
Cedant  cxci  rabulae, 
Cedant  cancs  venaiores 
Ac  mimorum  fabntoe, 
Et  accipitres  rapaces 
Nec  non  aves  garruhe. 

Ad  haec«  Simonisleprosaia 
Exsecrate  haeresim, 
Sacerdotuin  siinuk  atque 
Sceius  adulterii, 
Laicorum  dominatus 
Cedat  ab  Ecclesiis. 

Ecce  papae  gloriosi 
Monita  Grcgorii, 
Ecce  verba  sumroae  scJis 
Praesulis  calholici, 
Quibus  irruunt  iu  etim 
Ci  ves  Babylonici. 

Bincque  Caesaris  exarsit 
Ira  in  Ecciesia, 
Inde  tumuit  in  eom 
Praesulum  superbia, 
Sacerdotem  populorum 
Furit  ab  Ecclesia. 

Ex  quo  Simon  contra  Petruul 
Turrim  struxit  magiae, 
Inde  cecidit  percussus 
Angulari  tapide» 
Contra  cujus  ictum  plane 
Nihil  est  durabile. 

Quorum  rex  est  alter  Ciristos, 
Alter  est  Leviathan ; 
llle  vitae,  iste  mortis 
Regnat  super  agmiua : 
Ergo  quorum  quis  sil  victor 
Nemo  sanus  arabigit. 

Resipiscant  inde  cuncli, 
Et  ad  corda  redeant, 
Qui  non  pure,  non  sinoere, 
Sed  menle  malevob, 
Sacerdotem  populorom 
Rodunt  atque  laceranu 

Illi  vero,  quos  cibavit 


970 


*7i  S.  PETRl   DAMIAM  OPP. 

54  CCXIX.  Damiano  exhortatio,  ut  monachus  fiat.  \ 
Oinnipotens,  agamus,  docc,  at  qnod  fecit  agumus. 
Desuut  jura  tori,  teritur  si  semila  Christi. 
Jam  pater  es,  soboli  spaiium  largirc  sequenti, 
Ut  tua  eontiguis  pateant  vesligia  plantis, 
Et  seges  erumpat,  dum  non  quod  prolulit  obstat, 
Subdita  maternis  torpens  vitulamina  ramis. 
Praesio  fluunl  veieres  ad  florum  germina  frondes, 
Herbaque  seclrieem  vocat  orto  semine  falcem. 
Iucipiens  igiiur  terreno  cespite  velli 
Transpiantare  polo,  spes  hinc  animata  virescat;   _ 
Sic  radix  cordis  eceli  se  transferat  arvts, 
Et  non  Iapsurus  prorumpat  in  arbore  fructus. 
CCXX.  Rhythmm  pmnitentis  monachi. 
Quis  infelici  fletus  aquam  capili, 
Quis  lacrymarum  fontem  dabit  oculis  ?  B 

Fiendo,  pupillae  tenebras  obducite 

V»  mihi  lapso ! 
Non  guttae  maris,  nonarenaeiiUorfs, 
dSquantur  meis  sceierum  flagitiis, 
Excedunt  stellas  pluviasque  numero, 

Pondere  montes. 
Nam  quibus  non  sim  vitiis  obnoxiusT 
Qui  pravis  semper  deservivi  raor&tf  f 
Deo  soliuua,  camis  vixi  legibus, 

FIuxus  in  ima. 
Sprevi  pnecepla,  ausus  sum  probibtta, 
Plures  everti  prava  per  judicia  : 
Noxius  mihi,  aliis  inutilis, 

Arctor  utrinque. 
Noa  coeium  dignus  oculis  aspicere,  C 

Non  Dei  nomen  labiis  exprimere; 
Prohibet  acdis  sacrae  limen  terere 

Culpa  remordens. 
Nunc  quoque  sacris  deditus  obsequibr 
Veteris  vitae  slimulor  iliecebris  : 
Ut  fugitivum  repetunt  in  famulum 

Jura  tyranni. 
Conor  in  fletu,  riget  cor  iapideum, 
Precibus  inslo,  vagus  abit  spiritus, 
Lumen  inquiro,*tcnebra>.  phanta*malum 

Protinus  adsunt. 
Efferum  ira,  tumidum  superbia, 
Edacem  gula,  vanum  cenodoxia, 
Omnium  frendeus  criminum  barbaries  n 

Subdere  tenuu 
Saepe  resislo,  armaque  corripio, 
Mibi  congressus,  mecum  ipse  dimico , 
Sed  iegi  carnis  lex  dum  cedit  spiritus, 

Pracda  flt  hosti. 
Ssepe  divino  igne  cor  accenditur, 


TOMUS  SEU  PARS  IV. 

Ploro  peremptam  in  peccaiis  auimam  : 
Qui  vacuasti  mortis  jura  mortuus, 

Per  te  resurgat. 
Palma  justorum,  spesque  poenitentium, 
Da,  Christe,  manum,  et  profundis  erutuni 
Soive  peccalis,  hinc  ab  iinjninentibus 

Eripe  noxis. 
55  Tu  peccalricis  lacrymas  non  rcspuis  : 
Tu  publicanum  poenitentemrecipis  : 
Vitam  lalroni  jam  in  morle  posilo 

Te  dare  spondes. 
Per  haec,  te  quaeso,  pielatis  viscera, 
Et  me  de  vinclis  tot  culparum  libera : 
Mereor  iram,  effunde  clemenliam, 

Fbns  pietatis. 
Da  tuis  semper  obsequar  imperiis, 
Sicque  supernis  dignum  redde  pnemiis, 
Qui  Patricompar,  sancloque  Spirilui, 
Guncta  gubernas.  Ainen. 
CCXXL  De  abbatum  miseria  rhythmu$* 

Luget,  plorat ,  lamentatur 
Sancta  nunc  Ecelesia, 
Cum  suorum  tantam  videt 
AbbaUim  misenan)^ 
El  eorum  eonlemplatur 
Diversa  pericula. 

Nullus  pene  abbas  modo 
Valet  esse  monachus, 
Dum  diversum  et  nocivum 
Sustinet  negotium  : 
Et,  quod  veiit  sustinere, 
Veiul  iniquus  paliiur. 

Monachorum,  tanquam  servus, 
Intus  fert  superbiam, 
Et  mnltarum  foris  rernm 
Sustinet  molestiam ; 
Hanc  abbalis  collum  porlai 
Servitutem  geminam. 
Spiritaliter  abbatem 
Volunt  fratres  vivere, 
El  per  causas  saeculares 
Cogunt  ilium  pergere- 
Per  tam  itaque  diversa 
Quis  valet  incedere? 

Nam  dum  equitat,  mox  tmd 
Dicilur  vagatio ; 
Ejus  namque  hebetudo 
Est  ciaustralis  slalio ; 
Quidquid  miser  facit, 
Semper  est  delractio. 

Delinquentes  dum  emendat» 


97* 


*73 


CARMWA  ET  PRECE& 


«74 


Atque  parvipenditur; 
Odiosus  est,  si  fervens '; 
<Etvilis,  si  tepidus. 

Valet  fofsan  emendare 
Facta,  si  sintlevia; 
Et  quae  duas  tantum  noscant 
Veluitam  veniam; 
Graviora  quae  sunt  abbas 
Supprtmit,  ne  pereat. 

Nam  si  velit  de  iramundo 
Qnidquam  loqui  vitio, 
Monachorum  intestina 
Oritur  sedilio, 
Et  occulte  stattm  ejus 
Tractatur  perditio. 

59  Si  quandoque  vel  jejunat, 
Vel  tenet  silculium  : 
Vaiue  laudi  mox  abbatein 
Dicunt  esse  deditum ; 
Et  si  toquitur,  vel  mandat» 
Velul  fur  reprehenditur. 

Si  sermonem  facit  abbas, 
Denotaiurgarrulus: 
Et  si  tacens  nil  exponit, 
Denolatur  fatuus; 
Buc  se  vertat  illuc  pergal, 
Semper  erit  anxius. 

Intus,  foris,  si  contingal 
Quadibet  adversitas, 
lloc  incuriae  abbatis 
Fratres  omnes  deputant : 
•lllum  rodunt,  et  perrodunt 
Et  appellant  bestiam. 

Domus  sancta  si  non  crescat, 
In  abbatem  invehunt : 
Si  crescat,  mox  abbatem 
Velut  hostes  eipetunt ; 
Ul  incudem,  sic  abbatein 
Simul  omnes  feriunt. 

0  beatum  tale  caput, 
Quod  a  membris  roditur  I 
Bonus  pastor,  quem  depascuift 
Saevi  dentes  ovium ! 
Felix  pater ,  filiorum 
Morsus  timet  omnium  1 

lstud  malum  monachorum 
lntus  abbas  lolerat, 
Saecularium  et  foris 
Simul  portal  onera, 
Anxiatur  et  tristatuij; 
Quod  sic  premant  omnia. 

Noctera  namque,  curis  preasus» 
Verbosus  dimidiat , 
Et  auroram,  ut  loquatur 


B 


B 


Saeculares  foris  pungunl, 
Intus  fratres  vtilnerant ; 
llli  corpus  prosequuntur , 
Hi  corrodunl  viscera. 

Dic,  prelate,rogo,  chate, 
Quse  est  ista  dignitas  ? 
Intus  dolor,  foris  labor; 
Hinc  inde  calamitas 
Corpus,  fateor,  iis  malis 
Perdituret  anima. 

Quis  abbatum,  rogo,  valet 
Ferreo  nunc  tempore, 
Inler  tot  calamitates 
Virgas  ferre  ferliles  T 
Praelatorum  certe  modo 
Siint  honores  steriles. 

His  honoribus,  abbates 
Venerandi,  cedite ; 
tirave  pondus  et  inane 
Uitrojam  abjicite; 
Etdecaetero  quieti 
Ac  securi  vivite. 

57  CCXXII.  De  omnibu$  ordinibm  omnmm  homi- 
num  in  hoc  tceculo  vivenlium  rubrka. 

Episcopi,  altendite, 
Dei  verba  discernite: 
Vobis  praecepit  Dominus 
Pro  vcstris  meri  ovibus. 

Si  bona,  quae  ioquimini, 
,  Operibus  feceritis, 

1  Exempia  bona  dabitis 

Vestris  commissis  flliis. 

Presbyteri,  diaconi, 
Qui  fertis  vasa  Domini 
'Eslote  semper  nitidi 
In  conspectu  Altissimi. 

Qui  vult  esse  canonicus, 
Sit  bonus  et  idoneus, 
Obediat  episcopo, 
Ut  seniori  inclyio. 

Ad  matutinum  veniat, 
Cum  signum  horae  resonat; 
Poatposita  pigritia 
Festinet  ad  officia. 

Plebani  recle  audiant 
Quod  sancli  patres  clamitant : 
Ut  acquisita  praedia 
Belinquant  in  Ecciesia. 

Magister  doctus  lilteris 
Flagella  det  discipulis  : 
Ut,  docti  ab  infantia, 
Doctrinam  bene  sapiant. 

Scriptores  racta  linea 
Veraces  scribant  litteras, 

TlialinnliAnoa  nmnpiil 


075 


S.  PETRI  DAMIANI  OPP.  TOMUS  SEU  PARS  IV. 


CT3 


Ut  sluha  jacetbestia. 

Discurrit  pcr  basilicam 
Pro  vanitate  nimia; 
lu  loco  si  permanscrit, 
Cervice  torla  respicit ; 

Verba  Dei  non  nuntiat, 
Privatim  semper  mussiui ; 
El  reciut  paraboks 
Inanes  atque  vacuas. 

Abbates  semper  vigilent, 
Ab  omni  namque  crimine, 
Non  pro  muntii  astutia 
Sancta  relinquaut  studia. 

Non  potest  esse  monachus 
Qui  vagusest,  improvidus* 
Si  vivit  sine  regula, 
Peribit  morte  pessimav 

Deo  devoti  inonachir 
Servate  legem  oplimer 
Vivenles  casto  corporer 
Terrena  cuncla  spernite. 

PotesUs  est  in  populo 
A  summo  daU  Domino 

Et  cum  fide 

Qui  sacramenta  fecerant. 

Pro  nuilo  malo  merito, 
Vel  placitato  pretio, 
Aui  aliqua  amicitia, 
VerUtverajudicia. 

Judex  sedens  in  placito 
68  Non  speret  de  iucratio, 
Sed  Deum  recte  timeat, 
JEt  legem  cito  liniat. 

Testes ,  pro  nulio  munere 
Falsa  loqui  praesumite, 
Sed  vera  verba  dicite 
Prsesente  vero  Principe. 

Veraces  sint  notarii, 
Tenendo  fldem  animi : 
Nec  unquam  pro  denariis 
Falsa  scribant  in  chartulis. 

Castaldiones  populi, 
Et  omnes  vicedomini, 
Ne  torqueant  justitiam, 
Nec  manducent  servitia. 

Tenentes  ministeria, 
Cum  malis  non  conveniant, 
Recte  Umen  deserviant, 
Me  bona  perdant  merita. 


A  Ne  stupcfactus  publice 

Verbum  dicat  inuiile. 

Nutritus  atque  sapicns, 
Timens  Deum  veraciter, 
Amandus  est  a  Domino, 
Laudandus  est  a  populo. 

Receptor  celans  vilia, 
Ut  falsa  canit  iistuia. 
Ridendo  verba  dudum 
ln  corde  male  seminaL 

llypocriu  se  simuians 
Mulu  abscondit  vilia, 
Vulium  demonstrat  placidum, 
in  corde  pbrut  gladium. 

Ebriosi  miserrimi 
B  Infreraunt  ut  phrenetici, 

Mentis  perdunt  memoriam, 
Nibil  boni  excogitant. 

Audite  etiam,  laici, 
Qui  Cbristo  famulamini  : 
Pro  ullo  unquam  crimine, 
Pastores  non  despicite ; 
Operibus  perficite, 
In  cordibus  describile. 

Anlequam  mors  advcniat, 
Deo  donate  decimas  : 
Securi  binc  exibitis, 
Et  coeluro  possidebilis. 

Uxores  vero  diligite, 
Natos  vestros  corrjpite ; 
Sed  vos  ancilias  regite, 
Opus  eis  impendile. 

Qui  tiraet*  Deum  omnium 
Non  juret  per  negotiom  : 
Nec  pro  concupiscentia 
Ullius  fraudet  pretia. 

Duces  cum  beneficiis 
Ad  invicem  conveniant, 
Deo  cum  fide  serviant. 
59  Miles  •<*  pugnam  peragrant 
Deum  in  menle  teneat : 
Filiones  semper  caveani 
Ne  dicant  plus  quam  audiant : 

Placentesper  meudacium/ 
j^  Peccatum  agunt  maximum ; 

Viles  appareut  saculo, 
Et  sunt  iu  vituperio. 

Polesus  mundet  viiia, 
Furu  et  latrocinia ; 

Ilt  mrIaH.  iw»rtArrifi 


im 


PueJlae  se  custodiaul 
Ab  oroni  vana  gloria, 
Ne  juventute  fervida 
Cadant  in  adulteria, 

Meretrices,  convertite, 
Veniam  vobis  quaerite : 
Qui  seroper  soletparcer» 
Exspectat  vos  quolidie. 

Servi,  curo  recto  animo 
Vestro  servite  domino  : 
Ancillae  et  utiliter 
Oeserviant  similiter. 

In  prosperis  laetiliam, 
In  auversis  tristiliam 
Supra  modum  non  habeat 
Ulia  fldelis  anima. 

Qui  vivitis  in  saeculo,. 
Omnes,  servile  Domino^ 
Ut  juti  sua  dextera 
Regnetis  super  aethera. 
CCXXIU.  De  die  mortu  rhftkmm 

Gravi  me  lerrore  pulsaSf 
Vilae  dies  ultima9 
Moeret  cor9  solvuntur  renes, 
Laesa  tremunt  viscera, 
Tui  speciem  dum  sibi  . 
Mens  depingit  anxia. 

Quis  enim  pavendum  iUud 
Expiicet  specUculuro, 
Cura,  dimenso  vitae  cursu» 
Carnis  aegrae  nexibus 
Anima  lucutursolvi, 
Propinquans  ad  exitum? 

Perit  sensus,  lingua  riget„ 
Resoivuntur  oculi, 
Pectus  palpiut,  anhelat 
Raucum  guttur  hominis, 
Stupent  inembra,  pallent  ora, 
Decor  abit  corporis. 

Ecce  diversorum  partea 
ConAuunt  spirituum; 
Hinc  angelicae  virtutes, 
liiinc  turba  daemonum; 
llli  propius  accedunt, 
Quo  invitat  meritum. 

Praesto  sunt  et  cogiutus, 
Verba,  cursus,  opera ; 
00  Et  prae  oculis  nolentis 
Glomerantur  omnia : 
Illuc  tendat9  huc  se  vertat, 
Goram  videt  posita. 

Torquet  ipsa  reum  suuin 


CARMINA  ET  PREGES. 


V* 


Quandobrevem  voluplalem, 
Perpes  poena  sequiiur  : 
Jam  quod  magnuro  credebalur,| 
Nil  fuisse  cernitur. 

Atquemens  in  sumroae  lucb» 
Gloriam  sustollitur, 
Asperaatur  lutum  carnis, 
Qno  mersa  provolvitur, 
Et  ut  carcerali  nexu 
Laeubunda  solvitur. 

Sed  egressa  durum  lter 
Experitur  anima, 
Qua  incursant  furioaa 
Dirae  pestis  agroiua, 
Etdiversa  suislocis 
Instruunt  certamina. 

Nam  hic  incentores  gula, 
fllic  avariiiae, 
Alibi  fautorea  ira\ 
Alibisuperbiae; 
Vitii  cujusque  globus 
Suas  parat  acies. 

Jam  si  cedat  una  turma, 
Mox  insurgit  altera : 
Omnis  ars  tentatur  belli, 
Omnis  pugnae  machina, 
Ne  ab  hostium  pudora 
Sic  evadat  anima. 

0  quam  torva  beliatorum 
Monstra  aunt  feralium; 
Tetri,  truces,  truculenti 
Flammas  efflant  naribus, 
Dracontea  tument  colla, 
Virus  stillant  faucibus. 

Serpentinis  armantspiris 
Manus  doctas  praeliis, 
His  oppugnant  adventantet 
Telis  veiut  ferreis : 
His,  quos  attrahunt,  aeternis 
Mancipant  incendiis. 

Quaeso9  Cbriste,  Rex  inviclt, 
Tu  succurre  misero, 
Sub  extreinae  mortis  hora, 
Cumjussusabiero:. 
Nullum  ia  me  ju8  tyranna 
Praebeatur  impio. 

Gadat  princeps  lenebrarum, 
Cadat  pars  urtarea : 
Pastor  ovem  jam  redempum 
Tunc  reduc  ad  palriam, 
Ubi  te  videndi  causa 
Perfruar  in  saecula.  Amen. 


979  S.  PETRI  DAMlANt 

Ei  insultant  miseris. 

Quique  sunt  lugendi  totis 
Lacrymarum  fontibus, 
ln  superbiae  sublimes 
Eitolluntur  cornibus, 
Phrenesin  robur  putantes, 
Sanis  ridenl  flentibus. 

Sed  quid  juvat,  o  perversi, 
0  gehennae  filii ! 
Non  vitare,  sed  mutare 
Tribanal  judicii? 
Sab  mortali  rege  tuti 
Christum  non  evadilis. 

Ecce  veniet  ut  fulgur,  ' 

Minax  ac  terribilis, 
Solis  ardor,  lonae  candor 
lnvolventur  tenebris, 
lma  terrae  petent  stellae, 
Coeli  vulsae  cardihe. 

Terra  funditus  ardebit, 
Coeli  trement  climata, 
Elementa  turbabuntur, 
Rugient  tonitrua, 
Ignei  micant  corusci, 
Crebra  cadunt  fulmina.. 

In  furore  venienlis 
Fit  tempestas  valida, 
Tota  mundi  tremefacta 
Conquassalur  machina, 
yCsluantis  Qammae  globus 
Vastum  perflat  aera. 
.  Tunc  qui  eum  pupugerunt. 
Cernunt  omnes  impii, 
Throno  igneo  suhnixum 
Specie  terribili, 
Rogant  montes,  orant  colles,. 
Postulantes  obrui. 

Mox  occulta  singulorum 
Cunctis  patent  cordiuro, 
Verba,  facta,  inens  videlur, 
Velut  eorpus  sotidum, 
Et  amarum  in  auclores 
Reddunt  testimonium. 

Ipsi  spiritus  iiiiqut 
Probra,  quae  suggesserant, 
Longis  exarata  toinis 
Relegentes  explicanl, 
Loca,  teropora  gesloruro, 
Et  modos  enumerant. 

Irascuntur  cuncta  pravis 
Angelorum  agmina, 
Adversantur  elementa, 
Coelum,  terra,  inanima, 
Omnis  rerum  creatura 
lmminei  contraria. 


OPP.  TOMUS  SEU  PARS  IV. 

A  Pateot  artes,  furta,  doli, 


980 


1) 


Fraudes  et  ingenia. 
CCXXV.  Bucutque  de  adveniu;  kinc  de  p<*nis  wftrn.-. 

0  quam  dira,  quam  horrenda 
Voee  Judex  intonat^ 
Cum  paratis  mergi  flammis 
Maledictos  imperat; 
Mox  deglutiens  viventes 
Stygis  olla  devorat. 

Vaporantur  infelices 
btus,  et  extrinsecus; 
Crepilantes  strident  flammae, 
Velut  ardens  cHbanus  : 
Ore,  naribus,  el  ipsis 
Profluunt  luminibus. 

Immortalis  mors  occidit, 
Nec  omnino  perimit : 
Ignis  urit,  nonconsumit, 
Nec  drfectum  recipit : 
Vita  moritur,  mors  vivil; 
Finis  semper  incipit. 
— -  Rediviva  septem  plagae 
Renovant  supplicia, 
Fumus,  fetor,  algor,  ardor, 
Fames,  sitis  jgnea, 
Vermes  nunquam  satfantur, 
Qui  corrodunt  viscera. 

Illtc  dolor,  cruciatus, 
Fletus,  slridor  denlium, 
Adsunt  fremitus  leonum, 
Sibili  serpentium  : 
Quibus  mixti  coofandunlur 
Ululatus  flentium. 

Molis  trabeae  dracones 
Laxa  pandunl  gultura, 
Quorum  oculi  sagtltas 
Jaculantnr  igneas; 
Caudae  chelas  scorpionuni 
Planlac  produnt  viperas. 

Tendunt  quidem  ad  non  esse, 
Sed  non  esse  desinunt : 
Vivtint  inorti,  volunl  mori, 
Sed  omnino  nequeunl  : 
Qui  male  vixere,  vitam 
Pro  tormenlo  perferunt. 

Haec  prae  oculis,  vesa ni, 
Formidantes  ponite, 
Haec  subtili  pertractantes 
Sludio  revolvite, 
El  pravorum  vinciis  mornm 
Colla  mentis  solvile. 

Nam  pa  ra  tus  est  conversis 
Indulgere  veniam, 
Qui  perversis  adhuc  premit 
Vindiclae  sentenliam. 


r»..i u- 


981  CAKMLNA  ET 

Mens  siUvit  aridar,  A 

Claustra  earnis  praesto  frangi 
Clausa  quaerit  anima : 
Gliscit,  ambit,  eluctalur 
Eisul  frai  patria. 

63  Dum  pressuris  ac  arumnis 
Se  gemit  obnoxiam , 
Quam  amisit,  cum  deliqoit, 
Gontemplatur  gloriam. 
Prasens  roalum  auget  bom 
Perditi  inemoriam. 

Nam  quis  proroat  summae  paeis 
Quanta  sit  iaeUtia, 
|]bi  vivis  margarilis 
Surgunt  aedificia , 

Auro  eelsa  micant  tecta,  B 

'  Radiaot  triclinia|! 

Solis  gemmis  pretiosis 
Haec  stractura  nectitur, 
Auro  mundo  tanquam  vitrftv 
Urbis  via  sternitur : 
Abest  limus,  deest  fimus, 
Lues  nulla  cernitur. 

fliems  horrens,  aestas  torrens 
Illic  nunquam  saeviunt : 
Flos  purpureus  rosarum 
Ver  agit  perpetuum  : 
Candenl  liiia,  rubescij 
Grocus,  sudat  balaaroum. 

Virent  prata,  vernant  sata, 
Hivi  mellis  influunt,  G 

Pigmentorum  spirat  odor, 
Liqnoret  aromatum, 
Pendent  poina  Qoridorum . 
Non  lapsura  nemorum. 

Non  alternat  luna  vices, 
Sol,  vel  ctirsus  siderum  : 
Agnus  est  felicis  Urbis 
I^umen  inocciduum ;. 
Nox  et  tempus  desunt  ei, 
Diem  fert  continuum. 

Nam  elsancti  quique,  velut 
So!  praeelarus,  rutilant. 
Post  triumphumcoronati 
Mutuo  conjubiJant, 
£t  prostrati  pugnas  hosti» 
Jam  securi  numeranl. 

Omni  labe  defaecaii 
Carnis  bella  nesciunt, 
Caro  facta  spiritalis 
Et  mens,  unum  sentimit : 
Pace  multa  perfruenles 
Scandala  non  perferunt. 

Hutabilibus  exuli 
Repetunt  originem, 


B 


PRECE*. 

flaurloni  duJcedinem. 

Jjideatalum  semper  iidem 
Exislendi  capiunt, 
Qari,  vividi,  jucundi, 
84  Nullis  patent  casibus  : 
Absunt  morbi,  sempersanis 
Senectus  juvenibus. 

Hinc  perenne  tenent  eaae^ 
Nam  transire  transiit : 
Inde  virent  vigent,  florent, 
Gorruptela  corruit, 
feOimortalitatis  vigor 
Hprli^jus  absorbuit. 

Qui  scientem  cuncta  sciunt, 
Qui  nescire  nequeunt: 
Nam  et  pectoris  arcana 
Penetrant  allerulrum  : 
Unum  volunt,  unum  nolunt, 
Unitas  est  menlium. 

Licel  cuique  sit  diversuro 
Pro  labore  meritum, 
Gbaritas  haec  suum  facit 
Quod  amat  in  allero  : 
Proprium  sic  singulorum 
Commune  fit  omnium. 

Ubi  corput,  illucjure 
Congregantur  aquiue, 
Quo  cum  angelis  et  sanctis 
Recreentur  animse : 
Uno  panevivunt  cives 
Uiriusque  patriae. 

Avidi,  et  semper  pleni, 
Qriod  babent  deaiaTiranU 
Non  satietas  faslidit, 
Neque  fames  cruciat : 
l.nhiantes  semper  edunt, 
Et  edentes  inhiant. 

Novas  semper  harmonias 
Vox  meloda  concrepat, 
Et,  iu  jubilum  proiata, 
Mulcent  aures  organa ; 
Digna,  per  quem  sunt  victores, 
Regi  dant  praeconia. 

Felix.  coeli  quae  praesentem 
Regem  cernit  anima, 
Et  sub  sede  spectat  alta 
Orbis  volvi  macbinam, 
Solem,  lunam,  et  globosa 
Gum  planetis  sidera. 

Christe,  palma  bellaiorum, 
floc  in  municipium 
Introduc  me  post  solutum 
Militare  cingulum  : 
Fac  consortem  donaiivi 


US2 


WS  S.  PETRI  DAMJAN!  OPP. 

Ui  quietem  post  praecinclum  \ 


Debeaa  eraerilo  3 
Teque  merear  potirt 
Sine  flne  pnemio.  Amea. 
CCXXVII.  Rhuthmus  in  mortem  Widonis  (62). 

Audistis  qotddain  noviter 
Accidisse  pemiciter, 
Widonem  illostrissimum 
Mortis  solvisse  debitum. 

Proprii  sui  mililis 
Gtrcomdatos  insidiis, 
Dom  hostis  captum  tenuit, 
(«;  pite  plexus  corruit. 

Duin  equo  coepit  rucre 
Secundo  fossus  vulnerc, 
Ut  duo  purgent  vulncra, 
Mentis  et  camis  vitia. 

Ne  daretur  dajmonilms 
Cruciandus  diutius , 
Datur  suorum  manibus , 
Ut  moriatur  citius. 

Chrisle,  qui  jam  non  judicas, 
Nec  damnas  in  perpeluum, 
Kit  Widoni  remedium, 
Quod  hic  tulit  suppliciunu 

Prosit  ei ,  piissime, 
Quod  studuit  invisere 
Loca  persacratissima 
Digna  tui  prosentia. 

Pnesepe  tuura  ceruere 
Quid  esl,  nisi  te  crederc 
Natum  ibi  de  Virgine 
Verum  lumen  de  lumine  ? 

Gloriosum  inspicere 
Tuum  sepulcrum,  Domine, 
Quid  est,  ni  vere  credere 
Te  surreiisseexinde? 

Dum  mons  Oliva»  scanditur, 
Coelos  redrsse  crederis : 
Parce  Widoni,  Domine^ 

(62)EdidftAroaduzzi4fftafofaft/erarra,  lom.  IV, 
pag.  434 ,  de  eo  sic  praefatus  pag.  421  :  c  Ad 
saeculum  xi  spectare  censeo  rhytbmum  qoem- 
dara,  quem  cgo  jam  12  abhinc  annis  exscripsi  ex 
cod.  ins.  membranaceo  in-4°,  qui  in  sacrario  S. 
Forlunati  Tuderti  asservatur.  Quanquam  bic  codex 
S.  Petri  Chrysologi  sermones  cahibeat ,  rhythmus 
tamen  ab  ipso  abjudicandus  omnino  vitletur,  tum 
qnia  haud  ab  eo  unquam  concinnatos  versus  nove- 
rim,  lum  quia  ab  ingenio  saeculi  v,  circa  cujus  di- 
midium  Ghrysologus  vixit,  prorsns  abesse  paleal. 
Quare  non  admodum  ainbigimus  bunc  rhythmum 
Pelro  Dainiano  tribuere,  ntque  id  sane  tribus  poiis- 

«Smtim        An.io.o      Aiiff«it<iMnl<kna  Uftiuiin      n*!mil      AQl 


TOMUS  SEU  PARS  IV.  M 

Tunc  cum  judex  redieris. 
Hic  semel  atque  iterum 
Tuum  petiit  tumnium.  , 

Deliberabat  leriio 
Indulto  sibi  lermino». 

Hoc  iii  affectu  habuil, 
Si  in  effectu  non  potuit, 
Pari  repende  monere, 
Gratis  largitor  gratiae. 

Locum  beatae  Virginis 
To|o  orbe  clarissimum 
Supplex  frequenler  a<liii, 
Excoluil  ut  poluit. 

Aposlolorom  grandra 
Saepe  qua?rens  suffragia, 
B  Ut  spero,  plus  quam  victes 

Romain  venit  et  quinquies. 

Quos  adjutores  petiit, 
Advocatos  conslituit, 
Eisque  dum  superfuit 
Suaque  se  vi  conlulit. 
Dicit  de  eo  aliquis  * 
Nimium  fuit  fragilis ; 
Et  ego  dico  plurimum 
Deum  esse  propithnn. 

Sinistrum  quid  de  aliquo 
Ego  dicere  nequeo , 
Hujus  scripsi  itinera, 
Quae  sunt  in  parte  dexlcra. 
Si  cui  placet  legere , 
M  £t  vult  juste  discernere, 

Non  respiciunt  iarlara, 
Sedad  sanclorum  gaudia. 

Qui  vult  ad  plenum  discera 
Tanti  mali  uotiliam, 
Primum  debet  cognoscere 
Aubertinam  nequitiam. 

Hic  pertractavit  perdere 
Duos  sub  uno  lempore 
Seniores  quos  habuif, 

rhythmo  memoratum  videara  Widonem  quemdam 
sive  Guidonem,  virum  illustrem,  cujus  colpis  Deuru 
propiiiuni  exorat,  quemque  haud  diversum  arbitror 
ab  eo  (jui  fuit  coines  Forocorneliensis ,  ciijiisquc  111 
n  binis  ejusdem  epistolis  mentio  fil;  siquidem  in  priina 
v  (epist.  7,  lib.  iv)  narretur  visio  Raineri  presbyteri . 
qua,  ut  iilorum  temporuin  ferebat  simplrcitas,  sil.i 
exspectari  visus  sit  Guido  cornes,  post  feriam  quar- 
tam  ,  in  eo  suppliciorum  ioco  in  quo  Hiidebrandus 
comes  Tuscia*  el  Lotharius  conies  alter  detineban- 
tur;  in  altera  (episl.  49,  lib.  vi)  vero  pisces  dcsi- 
gnentur  sibi  ab  eo  donati,  el  ex  Faveniina  urlte 
delati,  ut  eorum  sibi  per  plurimos  dies  edulium  non 

Aaatmol      An     vorn     CLi\\fKt\     Itff*     tf'.iii»i>jil  ioncinm   /«AikiAe 


«5  COLLECTANEA  IN  VET13S  TESTAMEM UU.  —  CAJETAM  PR£FATIO.  9W 

Falso,  ut  vere  patuit.  A                  Ul  Adem  eis  ccngniaiu, 

Uous,  qui  non  superfuit,  Si  et  pacem  continuam 

Cum  audivit,  indoluil  Senrarel  ontni  tempere  • 

Occubuisse  socium  Dum  viveret  in  corpore. 

Natura  sibi  proiimum.  Si  firma  stent  faaee  fadera, 

Patrator  tanti  seeleris  Deus,  qui  novit  omnia, 

Sub  umbra  falsi  miliiia  Ipsescit,  ipse  judicel, 

Promisit  bis  aliquando  Ut  sibi  placel,  vindicet. 
Manibus  et  peijurio. 

Et  exsuttabit  lingua  meajustUiam  tuamtDeus. 

Fini*  tomi  quarti  et  ullimi  Operum  B.  Petri  Damiani,  S.  R.  E.  cardinalis,  episcopi  Osliensis,  ei  ordine  S. 

P.  Benedicti,  docloris  disertissimi  ac  sanctissimi. 


WIECTAM  IN  TETD8  TESTAMEMDI 

EX  OPUSCULIS 

B.  PETRI  DAHIASri 

AB  ANO.NTMO  ILLIUS  DISCIPULO  fiXCEUPTA 
CURA  ET  STUDIO 

DOMNI  CONSTANTINI  CAJETANI 

BX  M6.  CODICK  6VM.   ajBlJOTireCjB  AJUCUNJB   pltlMUM   EVULG4TA. 


«570  CAJETANI    PRiEFATIO. 


Hmbent  hoc\  iector  optime  t  catholicorum  Patrum  B  dem  beatissimi  avuncuti  epistotcet  direxit.  Hicest  ille 

scripta  prcccipuum,  quod  in  iist  tanquam  in  amcsnis-  Damianus  abbas  cujus ,  ui  opxnor  9  S.  Brunus,  ex 

eimis  hortist  sacrarum  flores  passim  redolenl  Scriptu-  abbale  coznobii  Casinensis  episcopus  Signinus  (initio 

rarum  :  in  quibus  postea  colligendis ,  et  in  ordinem  suorum  in  Apocatypsim  Commentariorum ,  qua  ante 

redigendis ,  posterorum  non  sine  taude  exercentur  aliquot  annos  in  vetustissimo  codice  Langubardis  IU~ 

ingenia.  Sic  ex  Augustino  doctore  gravissimo  ac  san-  teris  ecripto%  apud  Borativm  de  Valte  J.  C.  ae  de 

ctissimo,  Beda  noster,  vir  eliam  non  minus  religione  me  deqtte  Romana  antiquitate  optime  merUum ,  vt* 

quam  doctrina  insignis  ac  sanctitate  clarus,  Epistolas  disse  me  scio)  honorifice  meminit ,  ejusque  rogatu  se 

Pauti  interpretatusf  quce  ilte  sparsim  muttis  in  locis  Commentaria  scripsisse  in  Isaiam  prophetam  comme- 

dixerat ,  miro  ordine  in  unum  volumen  congessit.  morat ;  atteri  lamen  monasterio,  quam  Fontis  Avel- 

Non  atiter  S.  Paterius  ,  episcopus  Brixiensis  ,  et  tanit  ipsum  prifuisse  necesse  estt  quandoquidem  qui 

Alutphus  etiam  monachus,  ambo  Benedictini,  quce  ex  ittius  caput  eratt  ett  ut  ita  dicamt  camobiarchat  nen 

Magni  Gregorii   scriptis  quce  ad  sacrarum    littera-  nbbatis  sed  prioris  nomine  vocabatur :  eumque  morem 

rum  explicationem  pertinebantt  selegerant ,  in  poste-  non  solum  vivente  S.  Petro  Damiano  servatum  fuisse 

rorum  gratiam  promulgarunt.  Taceo  retiquost  qui  ex  ejus  scriplis  apparet  f  sed  etiam  apud  posteros 
pari  cura  et  non  dissimiti  industria  idem  ex  nliorum  q  perdurasset  auctor  Vitas  S.  Vbatdi  episcopi  Eugubinit 

operibus  prwstiterunt.  Horum  igitur  exemplum  se-  Theobaldus  ejus  successort  ejusdem  monasterii  prior9 

cutns  quidem  S.  Petri  Damiani  discipulust  et  in  ejus  patenter  ostendit.  Praterquam  quod  ex  scriptis  mo- 

scripiismultumt  utapparettversatustexiis  quemdam  numentis  ccenobii  Nonantulani,  in  agro  Mutinensi 

ittm  mt  rnnt(\nom  /st/./>«*«f*»   •n»mm  C>Wnf •«*•/«  *n**tm  **.*•»  mt  m/t-.im.t^tl       #)/»•*••/••••«•••     A  «•»•>•   h/>«i«i«i  «••«•s#j>im    —  .. _ 


9«7  COLLECTANEA  1N  VETUS  TESTAMENTUM.  S>S8 

lualibus  filius9  dum  eju$dem  obitus  parenlaiia  ae-  A  ^enlta  in  Romanam  Ecciesiam  merita.  Htvc  oteviter 
c  Aderat9  inqu%en$9  Magalonensis     dixisse  volui ,  ut  quis  iste  Damianus  abbas  fuerit , 


tcribity  testatur  : 
episcopus,  nomine  Godefredus ,  ei  Benedietus  Muti- 
nensis  episcopus9  atque  Aribertus  Regensis  episcopus9, 
et  ejusdem  civitatis  episcopus,  sciiicet  Mantuanus9 
Ubaldus  vocatus  :  sed  et  Damianus  cardinalis  Ro-. 
mance  Ecclesice,  qui  ei  abbas  Nonantuianensis  cce- 
nobii.  Hi  omnes  ad  audiendam  ejus  sapientiam,  ad 
capiendum  ipsius  consilium,  sicut  sape  ipsi  ac  cceieri 
catholici  consueverantt  adveneruutK  »  Hmc  Rangerius ; 
qui  cum  id  accidisse  testetur  anno  Christi  millesimo 
octogesimo ,  ac  mensibus  novem  post  feiicissimum 
Gregorii  papa?  VII  transitum ,  haud  quidem  dubium 
etit  Damianum  abbatem  istum  S.  fi.  £.  cardinaiem 
creatum  fuisse  ab  eodem  Gregorio  summo  pontifice ; 


aliquo  modo  innolesceret. 

Sed  enim  scriptoris  hujus ,  qui  opus  islud  e%  S. 
Petri  Damiani  libris  deprompsit,  nomen  etsi  codices 
non  exprimant,  nihilominus  maximum  habere  hune 
illius  laboris  utilitatem,  ex  eo  prccsertim  patet  quod 
dum  ex  singulis  quibusque  sanctissimi  cardinalis 
opusculis  testimonia  in  medium  afert9  ejusdem  ut- 
pote  discipulus9  tanquam  teslis  ocuiatus9  ea  ipsa 
opuscula  de  quibus  forsan  dubitare  posset ,  tantum 
doctorem  conscripsisse ,  constanli  fide  nobis  aperirel. 
Verum  et  hoc  quod  in  prcpsentia  damus  in  luctm, 
et  alia  quce ,  Deo  auspice ,  edenda  paramus ,  tuis, 
iector%  studiis  non  inntilia  nec  ingrata  forespera- 


atque  et  in  prinns  ob  eximiam,  qua  sanctissimum  B  mus.   Vaie ,  et  me  Ghrislo  Domino   tuis  precibus 
iiiius  avuncuium  prjosequebatur,  benevoienliam ,  gra-*     commenda. 
tissimam  memoriamt  apostoiicas  virtutes  alque  in» 


1N  NOMINE  SANCTiE  ET  INDIVIDUiB  TRINITATIS, 

INCIPIT  LIBER 

TESTIMONIORUM  VETERIS  AC  NOVI  TESTAIEXTI. 

quce  de  SpeculU  rwerendi  Petri  Damiani  quidam  suus  discipulus  excerpere  studiou 

curavit. 


7074  wciPIT  PROLOGUS. 


Domino  suo  ei  Palri,  domno  Damia.no,  reverendo  C 
abbaii,  uliimus  monachorum  servos,  sincerae  devo- 
Itofiis  obse<|uium. 

Duvn  vestra  nuper  induslria  bealx  recordationis 
Patris  nostri,  Peiri  episcopi,  avunculi  vestri  acla, 
velut  quibusdam  nectareis  epulis  obleclata,  crebra 
meditalione  percurrerem,  insigne  in  eis  reperi,  quod 
iitiliiale  quam  maxima  redundare  persensi.  Dum 
ilaque  vir  illuslris  arrogantem  ilJorum  eloquentiam. 
temnendam  duceret,  qni  singulis  ingeniifamam  cap- 
tantes,  quidquid  fingunt  mntliplici  gesliunt  opacitaie 
densare,  modo  videlicet  senlentiarum  perplexione, 
modo  dictionibus  inusitatis  summopere  nitentes  ob- 
struere,  nequilibet,  quaedicunt,  intellecluscapere,  vel 
absque  improbi  laboris  conatu  illorum  sufficientia 
intima  penetrare  queal :  ipse  vero  conlra,  cunclis  D 
viamlegeniibus  pandereacenucleare  cupiens,  altioi  a 

flllflPAIIP  PAmnlanqpu    ean   skhejturisis»*  «/■»«   **w»s1j.  mnt'.n 


niens,  omnem  insidiandi  aditum  obturabai,  ul  nulli 
prorsusjaculo  pervius  patere  posset  accessus.  Quam 
denique  Scriplurarum  fuituram  adeo  in  suis  tenere 
consueverat  actis,  ut  verbis  eliam,  qua?  prolatis  jam 
ralionibusclausaundique  et  inconcussa consislerent, 
eam  nonnunquam  adhibendam  decerneret.  Ut  sicuti 
urbs  quselibet  post  vallorum  ambilum,  post  impene- 
trabile  forlium  murorum  munimentum,  sublimium 
distinguitur  adhuc  construclionibus  moenium,  non 
lam  videlicet  ob  necessariae  munitionis  fortitudinera 
quam  ob  inhiand%  pulehriludtnisdecorem:  ila  quo- 
que  is  pleraque  Scripturarum  solitis  ornalus  gratia 
suis  saepe  gestis  iuseruisse  videatur ;  seu  forte,  quod 
non  absurde  aestimari  potest,  ut,  occasione  super  eis 
disserendi  taliter  admissa,  ejus  sermocinatione  clare- 
sceret,  quia  existerent  inlrorsus  fecunda  quae  forin- 
secus  patebant  inania.  Nemo  sane  qui  Scriplnrariim 

limiiiA  Ipri!     ummWrp    nprmiflhtir.   irunrl  ha»r.  lam 


m 

non  vilrrentur  satisfaccre, 
deJucebantur  in  medium,  qa»  cum  sui  quoque  intel- 
leciuiu  sive  sub  allegoriarum  typo,  sivc  sub  cujosli- 
het  mysterii  saepe  legerent  arcano,  in  suam  iterurn 
declarationem  eumdem  laborare  cogebant;  sicque 
dlvina  provisione  geslum  est  ul  plura  sacrae  paginae 
abslrusa,illiosopera  evidentissime  reserata,  perspi- 
euae  nobis  intelligenliae  nitore  resplendeant.  Dum 
solers  itaque  vir  diligentia  memorala  Scripturae  sa- 
crae  testimonia  tam  eleganli  considerassef  enodatione 
disserta,  dignum  fore  valdeque  perutile  censui,  qoa- 
tenus  ei  codicibus  illis  excerpta  in  singulare  proprii 
rohiminis  corpus  redigerenlur,  ne  inter  tot  scilicet 
voluminosa  condensa  lalerent  detrimenta  incognita. 
Qua   plane  consideratione  quanquam  non   parum 


prologus.  m 

alia  rursus  testimonia  A  rere  velit,  eodem  valeat  ordine  singula  reperire,  quo 


suis  sont  sita  codicibus;  istiusque  diligentiae  nee  ipsis 
qooque  prselibatis  inctdentibus  abnegans,  simplicein 
modo  eonim  textum  caeteris  interserui,  ne  si  ea 
cum  suis  ibi  expositionibus  pon<rem,  mibimet  labo- 
rem  geminarem,  et  lectori  fastidium  incuterem,  cum 
eadem  repeteret  quae  jam  se  superios  legisse  cogno- 
sceret.  Praelerea  sic  eadem  praetitulare  studui,  ut 
qnae  singula  schedarum  suarum  foca  teneant»  no- 
minatim  expresserim.  Ast  tamen  caveat  lector  ne, 
dum  in  eujuspiam  titulo  legerit  in  epistola  ad  per- 
sonam  illam,  sive  in  sermonem  illius  sancti,  et  in 
una  epislola,  unove  sermone  miuime  forsan  remii- 
sita  repereril,  prope  me  mendacii  redarguenditm 
censeat,  cum  et  ad  enam  personam  illius  plures  bint 
universis  in  quorum  manus  olim  baec  ventura  erant  B  epistolae,  et  in  unius  sancti  praeconio  plures  nihito- 


praeslheril,  illis  tamen  praecipue  consuluisse  cemilur 
quibus  plura  legere  non  conceditur ;  ut,  dum  ad  ca- 
pessendam  operis  toiius  plenitudinem  hl  tales  ne- 
quennt  consurgere,  his  saltem  roodicis  intenli  ne- 
quaquam  valeanl  illustri  tanil  viri  doctrina  prorsus 
esurire  jejuni  :  et  qui  minus  sufficiunt  de  vasti 
gurgilisalveo  fertilem  capacisagena  praedam  educere, 
non  eos  pigeat  vel  tenuis  hami  seta  ex  parvo  isto 
sini»  seorsum,  tanquam  in  suo  alveo  reducto,  facilem 
capturam  suspendere,  qua  suae  refectionis  mensu- 
ram  sufficientibus  possint  dapibus  infarcire.  Hujus 
ergo  rei  negotium  veslra  mihi  sanctitas  injungere 
dignata  est;  non  sanequod  mei  sensus  enm  lalerel 
inopia,  sed  ideo  forte  magis  quoniam  idipsum,  quod 


roinus  eiiroati  sermones.  Quocirca  quae  iuveniuntur 
inhis,  reperienda  nondubiteturm  alils ;  quanquam  et 
super  hoc  plerumque  valeat  in  ipsis  praetitulationibus 
edocere.  Hocquoque  attendendumquia,dum  nonnulla 
diversis  76  ,oc*s  siu  repererim,  atque  alibi  latius, 
aiibi  compendiosius  exposita,  vel  etiam  styli  pennu- 
tatione,  seuordinis,licetsubeodeminteIlectuf  tamen 
aliquatenusdisparata;  aliquoties,  quae  compelere  vi- 
deantur,  altrinsecus  elegi.etin  unius  sententi»  for- 
mam  deducta  composni.  Aliquolies  vero  utramque 
expositionem,  cum  res  videlicet  exposceret,  sicut  ibi 
comperi,  ita  nihilominus  hic  inlegram  sigillatiin  ap- 
posui.  Porro  nec  istud  pratereuudum  quoniam  qui- 
busdam   sentenliis  tam  congruentia  iilic  proposita 


juxta  propriam  me  capacitatem  valere  pulavi,  fide-  ^  reperi,  quae  suis  in  praefationibus  hic  minime  debe- 


liter  prosecuturum  fore  speravi ;  quippe  nec  imme- 
rito,  quae  dudum  me  functum  agnoveral  quadam  dile- 
ctionisejusdem  PatrisprxTOgativa  sola  ipsius  pielate 
gratuita.  Undeet  egomet,  licetariditatismeae75non 
immemor  idoneum  mefore  tiequaquam  ad  istud  ad- 
verterem,  oneri  tainen  buic  obedientiae  bumerum 
nulia  subducere  excusatione  tentavi;  non  equidem 
quia  temerarie  depropriaefacultatispraesumeremvi- 
ribus,  sed  quando  et  obedientiae,  qua  gestiebam 
vestrae  parere  jussioni,  ac  saepedicti  Patris  mcrilis, 
ctijus  nimirum  praeconio  deesse  non  poterat  quid- 
quid  in  hoc  mihi  opere  proveniret,obnixe  me  sufifra- 
gandum  sperabam.  Huc  accedit  quod  idem  ipsum 
opus,  ciijns  esset  difficultalis,  nondnm  clarebat,  dum 
eo  solum  videlicet  ordiue  proefata  suaderet  excipere 
testimonia,  quo  ita  suis  reperirentnr  in  schedulis. 
At  vero  postquam,  jam  parte  sic  decursa,  consullo 
advertissem  quod  cceplo  tenore  magis  operis  ordo 
confunderetur  quam  clarefieret,  quique  lectorem 
magis  ad  soporem  qnam  ad  meditandum  excipere 
posset,  ratus  sum  longe  salius  fructuosum  me  quan- 


rent  mutari;  quibusdam  vero  non  modo  ex  aliquamo 
longius  praefatis,  verum  etiam  ex  subsequentibus, 
quae  forent  aptanda,  sumere  necesse  habni;  aliis  de- 
mque  noviter  solum  edita  coaptare  cogebar.  Nec  ta- 
men  quis  super  hoc  mirandum  ducat,  dum  istarum 
praecedentia  sententiarum  nequaqnam  passim  ad 
ipsas  tanquam  necessario  subsecuturas  spectaverint, 
licet  rationem  eas  introducendi  praestiterint.  Unde 
non  necessarium  fuisse  perpenditur  ut  quaelibet  his 
ubique  sententiis  h&rerent,  quae  suis  hic  aptari  prae- 
iocutionibus  possent.  Sed  jam  cum  extremis  propin- 
quo,  mea  ad  te,  Pater,  verba  converto,  ut,  cui  mili- 
tanl  prima,  jure  quoque  famulentur  ultima.|In  primis 
itaqtie  ventam  super  erratis,  quibus  in  hoc  forsitan 
vidcor  deliquisse  negotio,  submisse  coram  vestrae 
sanctitatis  magnitudine  imploro;  quam  simul  quo- 
que  mihi  cum  hoc  foenore  largiri  deposco,  quatcnus 
qtiae corrigcnda  sunt  iiullaleniis  incorrecla  relinqual; 
ne  quid  extra  de  caetero  manus  inveniat  quod  mei 
cum  insultationekiecerpnt.  Nequaquam  enim  reor  sic 
me  cucurrisse  ut  per  omnia  irreprchensibilis  usque- 


»A  COLLECTANEA  IN  YETUS  TESTAMENTUH.  991 

votus  attribuo.  Apud  cujus,  quxso,  majeslatis  clc-  A  ctis  quoque  quibus  hoc  meam  forte  stodium  cllta 
inontiam,  vesti  a  me  pietas  suis  dignis  oralionibus      profuerit,  humili  supplicatione  deposco. 
commendarc  dignetur.  Quod  saoe  mercedis  a  cun- 

Expiicit  PMogus. 


77-78  INCIPIUNT  CAPlfcULA  LIBRI  genesis. 

4.  Dixit  Deus  :  Fiat  iuxt  die  prima. 

2.  Quod  secunda  die  fecit  firmamentum  et  divisiones  aquarum. 

3.  Congregentur  aqucv  qu<v  sub  ccelo  sunt  in  locum  ttnum,  et  appareat  arida. 

4.  Quod  quarto  die  facia  sunt  luminaria  in  firmamenio  c&li. 

5.  Quod  quimo  dU  pisces  et  volucres  sint  creati 

6.  Quod  sexlo  die  creatus  est  homo. 

7.  Quod  Sabbato  Dominus,  consummalis  omnibus,  requievit  et  hominem  requiescere  prcccepit. 

8.  Immisit  Dotninus  soporem  in  Adam;  cumque  obdormt$sett  tuiit  unam  de  costis  ejus,  etc. 

9.  Quod  deambuiante  Domino  in  paradiso,  Adam,  quia  nudus  csset.  se  abscondit. 

40.  Quod  de  Cain  septuplum  uitio  dabitur;  de  Lamech  autem  septuagies  septies. 

41.  Fac  tibi  arcam  de  lignis  lazvigutis,  et  bitumine  Uniesintrinsecus  et  extrinsecus. 

42.  De  mensura  arcce  diluvii. 

43«  Quindecim  cubith  altior  fuit  aqua  super  omnes  montes,  quosjoperuerat. 

44.  Quod  diluvium  post  centum  qumquaginta  dies  ccepi:  imminui. 

45.  Bequievit  arca  mense  septimo,  xxvii  die  mensis,  super  montes  Armenice. 

46.  De  corvo  et  columba  ex  arca  dtmissis. 

47.  Exspectatis  autem  septem  diebus  atiist  rwrsum  dbnisit  Noe  columbam  ex  arca. 

48.  Venite,  faciamus  nobis  avitatem,  et  turrim  cujus  cutmen  pertingal  ad  ccelum. 

49.  De  quinque  regibus,  Sodomce  scilicet  etGomorrhas  et  cwterarum  subversarnm  urbium,  qui  a  quahtor  snnt 

regibus  superati. 

20.  Quod  Abraham,  cum  Domino  sacrifierim  offerret,  pecora  per  medium  divisitt  aves  tero  non  divisit. 

21.  Quod  Abraham  voiucres  super  sactificium  descendentes  abigebat. 

22.  Cumque  sol  occumberet9  sopor  irrupil  super  AbraHam,  et  horror  magnus  et  tenebrosus  invasit  eum. 

23.  Descendam$  et  videbo  utrum  clumoremy  qui  venit  ad  me ,  opere  compleverint ,  an  non  est  iia  ,  «r 

sciam. 

24.  Quod  Sodomitas,  dum  conarenturad  angelos  violenter  irrumpere,  cacitate  percusstsunt. 

25.  Quod  Abraham  unicum  sibi  filium  sacrificandum  Deo  oblulit 

26.  De  Lia  et  Rachel,  uxoribus  Jacob.    • 
27«  De  Bala  et  Zelpha  anciilis. 

28.  Quod  Bachel  nomen  fiiii  sui  Benoni  vocavit;  pater  vero  appellavit  eum  Benjamin. 

29.  Iste  est  Anat  qui  invenit  aquas  calidas  in  solitudine,  dum  pasceret  asinos  Sebeon  patrh  sui. 

30.  Descendit  Judas  in  Thamnaad  tondendas  ovest  cum  Bira  opitione  gregis  sui  Odotamitce. 

?!.  Jussit  Joseph  minislris  ut  impterent  saccos  fratrum  tritico,  et  reponerent  pecuniam  singulorum  in  eaccis 
suis ;  iu  Benjamin  vero  sacco  scyphum  quoque  cum  pecunia  inctuderent. 

Finiunt  eapitula. 

INCIPIUNT  TESTIMONU  LIBRI  GENESIS. 

CAPUT  PRIMUM.  B  fulgeat.  Prima  quippe  mentis  lux,  fldes  est.  Unde 

In  episloia  ad  Bildebrandum  et  Stephanum  cardinar  jam  fidelibus  dicit  Apostolus  :  «  Fuistis  aliquand? 

lcs  in  qua  docet  quaiiter  raiionalis  anima  ad  per~  tenebrae,  nunc  autem  luz  in  Domino  (Ephes.  v).  > 

fectionemveniat.  Et  hoc  est  primum  in  lege  pncceptum  ;  «  Audi,  Is- 

Qualiter  homo    valeat    consummari ,  quomodo  rael '  Dominus  Deus  tuus  Deus  unus  est  (Deut.  ?i).  » 

debeat  perfici,  libet  succincte  perstringere,  prout  in  •  Tunc  itaque  in  homine  prima  dies  fit ,  cum  no?us 

ipso  mundanae  crealionis  datur   ordine    reperirt.  ad  fldem  venit. 

Nam  quia  homo  microcosmus,  hoc  est,  minor  mun~  CAPUT  II. 

<lus  asseritur,  necesse  est  ut,  ad  suae  plenitudinis  in-  In  eadem  epislola. 

crementa  contendens,  ipsam  mundanae  conditionis  Secundo  die  fecil  Deus  firmamentum,  quod  est 

speciem  imitetur,  ut,  sicut  visibilis  atque  corporeus  coelum,  fecilque  divisiones  aquarum,  ut  aliae  per  in- 

tic  mundus  per  suarum  molem  ac  multiludinem  feriora  defluerent,  aliae  in  superioribus  reinane- 

consummatus  est  partium,  sic  et  homo  noster  inte-  rent.  Quid  autem   firmamentum  ,   nisi  robur  est 

rior  paulatim  ad  sui  plenitudinem  veniat  per  au-  Scripturarum?  Unde  legitur : «  Quia  coelum  in  die 

gmenla  virtutum.  De  qua  nimirum  plenitudine  spe-  judicii  plicabitur  sicut  liber  (Isa.  xxxiv).  »  Quid 

ciali  dicit  Aposlolus  :  «  Donec  occurramusomnes  in  C  autem  aquae  inferiores,  nisi  multitudines  hominum? 


993  IN  LIBRIM 

conspiciunl,  et  In  ejus  sempcr  amore  flamroescunt.  A 
Gum  igitnr  bomo  per  firmamentnm,  boc  est,  pcr 
otelestis  eloquii  documentum,  jam  incipil  inferiores 
eqnas  superioresque  videre,  id  est,  carnalia  a  spiri- 
tualibus,  terrena  a  ccelestibus  separare,  tum  in  eo 
secundus  flt  dies :  quia  non  modo  fidei  lucem,  sed 
ot  rernm  incipit  habere  discretionem. 
CAPI3T  IIL 
Jn  eadem  epiilola. 

Deinde  dhtit  Deus ;  c  Congregentur  aquae  quae  sub 
ccelo  sunt,  in  anum  locum,  et  appareat  arida  (Ge». 
1.)  i  Facta  Igitur  divisione  inter  terrena ,  sicut  di- 
ctnrn  est,  atque  cceleslia,  necesse  est  ut  bumana  mcns 
bseceadem  terrcna  adbuc  inler  se  minutius  dividat, 
et  sic  rcprobos  homines,  bujus  terreiwesaptentiae  sal- 
sogine  prurientes,  a  justis ,  fontem  fidei  siticnlibus,  B 
tanquam  abarida  mare,  discernat.  Iniideles  enim, 
sive  carnales,  quilibet  ainaris  tentationam  fluctibus 
qaatiunlur,  et  tanquam  procellosis  ciipiditatuni  vci 
arrogantiae  tempestalibus  iulumescutit.  Sancti  vcro 
quique  ac  justi,  vclui  arida,  Dominum  sitiunt,  cl 
tanquam  ferax  terra  virentes  bonorum  operuni 
fructus  germinare  coutcmlunt.  Ideoque  pracccpit 
Deus  ut  eodein  die  germinaret  terra  berbam  vircn- 
lera,  facientem  semen,  ct  lignum  poinifcruin,  fa- 
ciens  fructum  (Gen.  i).  Quisquis  ergo  boc  solerter 
exsequitur,  quisquis  boc  subliliter  meditatur,  buic 
procul  dubio  tertius  jam  dies  exoritur.  Unusquisque 
crgo  se  ab  amara  carnaltter  sapientium  salsugine 
dividat;  fontem  vitae  Dominum,  factusarida,  uiedul- 
litus  siual ;  bonorum  fructuum  germina  proferat,  ut  C 
sibi  dies  tertius  illucescat. 

CAPUT  IV. 
ln  eadem  epUtola. 

His  enim  ila  compositis  et  salubriter  ordiuatis, 
anima  hominis,  quasi  dimotis  atque  sopitis  tenebris 
viliorum,  incipit  radiare  nitore  virlutura.  Atqueidco 
dicitur  quia  quarto  die  facta  sunt  luminaria  in  lir-  * 
mamento  cceli  (Gen.  i).  Quid  est  enim  quia  prius 
germinat  terra  et  protinus  luminaria  sunt  creata, 
nisi  quod,  prodeunte  germine  boni  operis,  lux  in 
anima  copiosior  oritur,  ut  imitari  valeat  sui  vesti- 
giaRedemptoris?  Acceleret  ergo  terra  mentis  hu- 
tuanse  spiritualiuui  segetum  germinare  proventum, 
ttt  rutiiantibus  inlimae  lucis  radiis  rliustretur,  quate- 
iius,  dum  quarti  diei  luce  perfruitur,  etiam  ad  con-  ** 
templanda  coeiesfia  more  spiritualium  volucrum  ra- 
piatur. 

80  CAPUT  V. 
ln  eadetn  eputola 

Unde  est  qood  in  quinta  die  creati  sunt  pisccs , 
per  quosdesignantur  bi  qui  baptismatis  sacramenta 


GENESIS.  m 

peraerem  voiat,  quia,  terrena  qu«que  despicieus, 
atl  scelestta  silibundus  anhclai :  c  Sitivit,  inquiens, 
aniina  mea  ad  Deum  vivum ;  quando  vcniaui,  ei  ap- 
parebo  anlefaciem  Dei  (Psal.  xli)?  >  Hic  ergoqua- 
si  vir  perfcctus  ad  Conditoris  merito  formatur  iina- 
ginem;  nimintm  qui  ianlam  spiritualium  charisina- 
tum  posstdet  digniialem,  ut  non  jam  solummodo 
quortimlibet  normain  pracipiatur  tenere  sanctorum, 
sed  et  ipsum,  in  quantum  fas  est,  imitari  conetur 
exempium ;  sicut  dicit  Apostolus  :  <  Eslote  imitato« 
res  Dei,  sicut  fiiii  charissimi ,  et  anibulale  in  diie- 
ctioue,  sicut  et  Christus  diiexit  nos  (Ephes.  v).  > 
Differentia  quippe  erat  inlcr  Paulum,  qui  imttaba- 
turCbristum,  et  eos  quos  vocabat  ad  imitanduro 
seipsam  : « Imitatores,  inquit,  mei  estote,  sicut  ct 
ego  Cbristi  (  i  Cot.  xi).  » 

CAPUT  VI. 
/n  eadem  epistoia 

Unde  8exta  die  creatus  est  homo  ad  sui  simiiitudi- 
*  **in  Creatoris.  Quod  utique  sicut  lunc  lactum  est 
per  hwnanse  conditionis  exordium,  ita  nunc  agiuir 
per  restaurationis  intimae  sacramentum.  Hic  praeter- 
ea  inter  omnia  terrae,  aquae,  similiter  et  aeris  ani 
mantia  quasi  inonarchiam  accipit ,  et  quemdain 
sublimioris  excellenliae  principatum;  quia  vir  quis- 
que  perfectus,  ac  virlutibus  consummatus,  novit  de 
singulis  rectum  proferre  judicium,  sicut  Apostolus 
ait :  «  Spiritualis  autcro  judicat  omnia,  ipse  aulem 
a  nemtnc  judicatur  (/  CV.  n).  >  Hunc  itaqne 
Dcu8  omnipotens  perfectum  virum,  mundo  scilicct 
mortuuin  sibique  viventein,  suum  constituit  Uiro- 
num,  ac  per  euin  ssepe  juslitiae  suae  promulgat  cdi- 
ctum.  Hinc  est  et  quod  ordoiile  angeiicus,  per  qucm 
frequentius  judicia  sua  decernit  omnipoiens  Deus, 
Thronus  vocatur ;  quia  in  eis  summus  arbiler  prae- 
sidet,  cumjudicia  per  eos  aequilatisexercet.  Perfec- 
lum  itaque  virum  Deus  suum  consiituit  soiium,  ut  in 
eo  suaviter  requiescal.  Uude  per  Prophetam  : «  Sii- 
per  quem,  inquit,  reqmescit  Spirilus  meus,  nisi  mj- 
per  humiiem,  et  mansuetum,  el  trementeui  sermo- 
nes  meos?  >  (ha  lxvi.)  Et  notandum  quod  per  unum- 
quemque  diem  dicitur  :  «  Factum  est  vespere,  et 
mane.  >  Vespere  scilicct,  ipsa  boni  operis  est  per- 
fectio;  mane  vero  lux  raentis*  Nam  cum  bonum  opus 
pervenil  ad  perfectionem,  tonc  in  81  opcrantis 
mente  lux  gratiae  spiritualis  exoritur;  ul,  dum  luci- 
dum  opus  foris  cxscquitur,  iutrinsecus  ipsa  gratia 
Spirilus  illustretur. 

CAPUT  VII. 
/n  eadem  epistola. 

Sic  itaque  pervenilur  ad  Sabbatum ,  in  quo  Deus 
et  ipsc  consummalis  omnibus  requiescit,  et  homi- 


995  CDLLEGTANEA  1N  VETUS  TESTAMENTUM.  W* 

nobis  cst,  dum  dicll :  i  Nomie  duodecim  horac  sunt  A  firmarct;  ad  lioc  subiimiU*  inclinala  eal,  ui  de- 


diei  ?  »  (Joan.  xi)  Se  scilicet  diem ;  duodecim  au- 
tem  horas,  tolidem  dicit  aposlolos.  Locus  vero  iliic 
indubitanler  exprimitur,  ubi  Prophela,  cum  prae- 
misissel :  f  Tu  auiem  idein  ipse  es,  et  anni  tui  non 
delicient,  i  protinus  addidit  :  «  Filii  scrvoruiu 
tuorum  habilabunt  (P$al.  ci) ;  »  ibi  haud  dubiutn , 
quando  in  le.  Fccit  itaque  Deus  coelum  et  terrain; 
et  requievisse  non  dicitur.  Fecit  omnia  quse  pa- 
scuntur  in  (erris,  et  quac  movenlur  in  aquis;  et  in 
omnibus  bis  mmquam  legitur  reqnievtsse  :  se.1, 
plnsmato  ad  imaginem  suam  homine,  Sabbatum 
proiinus  quielis  illuxit,  et  sic  universitalis  Gondt- 
tor  reqtttevit.  El  cum  ipse  per  propbetam  dicat : 
c  Cocluin   mihi  sedes  est,  lerra  autem  scabeHom 


jeclos  erigeret ;  ad  boc  vitu  inori  dignata  esl,  ut 
mortis  imperium  destrueus  ad  viiam  moriuos  re- 
vocarct.  Quod  nincirum  etiam  in  ipso  geueris  hti- 
mani  dcclarolur  exordio.  Scriptura  estenim  :  cQuia 
misil  Dominus  soporem  iu  Adam  ;  cuinqtie  obdor- 
inisset,  tulii  unam  tie  coslis  ejus,  et  replevit  car- 
nem  pro  ea ;  et  aedilicavit  Domiuus  Deus  costain. 
quam  tulerat  de  Adam,  in  mulierem  (Gen.  n).  » 
Super  quo  cum  loqueretur  Apostotus ,  dicens : 
c  Relinquet  bomo  patrem,  et  matrem  suain,  ei 
adbauebit  uxori  sua? ,  et  erunt  duo  in  carnc 
una,  »  prseslo  subjunxit :  «  Sacramentum  hoc  ma- 
gnum  est;  ego  autem  dico  iu  Cltristo  et  in  Eccle- 
sia  (Epkc*.  v).  »  Et  vere  magnae  virlutis  indicium. 


pcdum  meoruin  (Isa.  xlix),  » quod  iu  Hloram  condi-  B  miraudae  profunditatis  esl  sacramennim.  Per  Adam 


tione  non  dicitur,  iti  sola  bominis  condilione  quie- 
visse  perhibetur.  Et  ut  magis  ac  magis  insignetn 
linjus  diei  stupeas  dignitatem,  dicit  Scriptura : 
v  Qnia  benedixit  Deus  diei  septhno,  et  sanctiflcavil 
illum,  qtiia  ipse  cessaverat  ab  universo  opere  suo 
(Gen.  n) ; »  quod  in  cateris  diebus  fectsse  nullo 
roodo  reperitur.  Quid  est  enim  Deo  Sabbatutn 
sanctificare,  nisi  templum  sibimet  in  sancti  aique 
perfecti  viri  mente  construere  ?i£icul  et  Apostolus  : 
f  Templum,  ait,  Dei  sancluii»  est,  quod  eslis  vos, 
cl  Spirilus  sanctus  habitat  in  vobis  (/  Cor.  m).  » 
Porroautem,  sicutdeSAbbalodiximus,iiaquoqac  ra- 
tio  exigit  ut  de  templo  dicamus  quia  et  Deus 
templum  hominis,  et  homo  est  templum  Dei;  sicut 


siquidem  Cbristns,  per  fivam  designatur  Ecciesia. 
Quid  est  autem  quod  prius  Adam  Dominus  sopora- 
vit,  deinde  costam  ex  ejus  latere,  unde  muiier  for- 
roarettir,  eduxit,  nisi  quia  prius  Redetnptor  nostcr 
in  niorte  dormivit,  sicque  de  latere  ejus  i«  Eccle- 
sise  sacramentum  saitguis  et  aqua  profluxil?  Traiis- 
lata  est  Eva  de  viri  latere  dormientis,  exivit  Ecclc- 
sia  de  latere  Christi  in  cruce  peudcutis.  Sed  quid 
est  quod  omnipotens  Condilor,  cum  mutierera  de 
viro,  id  est,  fragilem  sexum  de  fortiore  propagare 
disponeret,  non  viri  carnein,  sed  os  potius  ad  facien- 
dam  /eiuinam  sibi  voluit  materiam  exhibere?  Potuit 
enim  Deus  homini  carnetn  detrahere,  imte  fe»»na 
formarelur,  et  hoc  cerie  congrueiitius  viderelur; 


in  Apocalypsi  ioannes  ait :  c  Templum  non   vidi  in  C  fiebat  enim  sexus   debrtior,   qui  nimirum  conse- 


ea :  Deus  enim  omnipotens  templum  illius  est  ct 
Agttus  (Apoc.  xxi). »  Templum  ilaque  hominis  Deus; 
lemplum  Dei  (il  homo.  Hoc  bominis  templtim,  spi- 
ritualis  est  paradisus  :  mens  scilieet  sancta,  mens 
perfecla,  mens  munda,  alqueadstti  Condiloris  ima- 
gittem  signanter  expressa.Haec,  iuqttam,  mens,  sivc 
rationalis  anima,  jure  dicitur  paradisus,  quae  et  coe- 
lestium  charismalum  est  fltientis  irrigua,  et  tan~ 
quam  fertiiium  arbomm  vel  herbarum,  sic  viren- 
tibus  sanctarum  virlulum  vernat  gerioinibus  ador- 
uata.  Foits  enim  iile  sive  fluvius,  qui  iilic  dicitur 
cgredi  de  loco  voltiptatis  ad  irrigandtim  paradisum, 
quique  dividitur  in  qualuor  capila,  raiio  mentis  esl, 
ex  qtia  velut  originali  fonte  quatuor  virtutes,  justi 


qucntius  de  carnis  iufirmitate  quara  ex  ossis  pro- 
cederet  forlitudine  :  et,  ut  magis  stupeas  diviui  ope- 
ris  sacramentum,  non  pro  osse  os  rcddilur,  sed 
carncpotios,  quod  in  viri  corpore  vacabat,  implc- 
vit.  Uude  Scripiura,  curo  dicit :  c  Tulit  unam  de 
costis  ejus ,  »  mox  addil :  i  el  replevit  carnem  pro 
ea  (Gen.  a). »  Poterat  nempe  ad  mulierem  pla&man- 
dam  carnem  viro  dclrahere,  poterat  osse  ossis 
dispendium  immulilato  corporc  restaurare ;  sed  os 
luJii,  el  carnem  reddidit,  sicque  fragilem  de  virtuie 
formavit.  Debiiis  itaque  factus  est  Adam,  tit  fortis 
fierel  Eva  :  infirmatus  est  Cbristus,  ut  roboraretur 
Ecclesia ;  illius  enim  infinnitas,  uoslra  est  forti- 
ludo,  el  ad  hoc  iiie  nostram  per.ulit  infirmitatem, 


tia  videticet,  fortiludo  prudentia,  similiter  SS  el      ut  *d  suam  nos  statueret  forliludinem.  c  Quod  83 

temperantia,  quasi  totidem  saluliferi  gurgiles  pro- 

fluunl ,  qui  lerram   nostri  cordis  fertilem  reddunt. 

Lignum  vcro  viuc,  ipsa  bonorum  maier  estsapien- 

tia ;  de  qua  el  Salomon  ait :  c  Lignum  vilaj  csl   his 

qui  apprehenderinl  eam,  et  qui  lenuerit  eam,  beatus 


iufirmum  est  Dei,  ait  Apostolus,  fortius  est  boini- 
nibus  (1  Cor.  i) »  Et  alibi :  c  Nam  si  crucitixus  est 
Christus  ex  infinnitate,  sed  vivit  ex  virlutc  Dei. » 
Nam  ct  si  nos  infinni  sumus  i»  illo,  sed  vivimus 
in  eo  ex  virtute  Dei  (//  Cor.  xiu).»  Enimvero  saeculi 


99» 


L\  LIBRUM  CENESIS 


998 


iritus  esi.  Redemplor  autem  noster  cum  htijnsmodi  A 
campum  pugnattirus  ingreditur,  cum  ad  debellandas 
aeris  hujus  nequilias  fortis  prcliator  armatur ,  quia 
novum  debebat  insiituere  praelium,  novum  induit 
gemis  armorum  :  videlicet  ut  quod  infirmum  esl 
superponeret,  ct  quod  robustura  est  occultaret.  Lo- 
ricam  siquidem  imbecillcc  carnis  induit,  et  insupe- 
rabilem  divinilatis  fortitudinem  occultavit.  Sic,  sic 
per  carnem  diahohis  n  secundo  homine  perdidit,  qui 
per  carnem  dudum  primnm  hominem  superavit ;  ea- 
demqtie  sibi  nunc  ruinao  facta  est  causa,  quse  vic- 
tori»  fuerat  de  primo  parente  maleria. 

CAPUT  IX. 
/n  epistota  ad  Ariprandum,  in  qua  hortatur  ti/,  Dei 
serxus,  svcularibus  non  studeal  litleris. 
Frigus  conceptum  pectore  vocem  intercipere  cpn-  ** 
suevit.  Hoc  denique  frigtts  jam  tmic  ille  conceperal, 
qui  deambulanti  Domino  ad  aurnm  paradisi  post 
meridiem  raucis  quodammodo  vocibus  lespondebal: 
«  Audivi,  inquit,  vocem  tuam,  el  timui  ,eo  quod  nudus 
essera,  el  abscondi  me(Gen.  m).i  Porro,  quia  mcri- 
dianus  ab  illo  jam  fervor  abierat,  aura,  quae  frigo- 
ris  est  alumna,  huc  accedebat;  quia  et  illum  jam  iit- 
nocentia  sublata  nudaverat.  Ha?c  omnia  quid  aliud 
innuunt  quam  quod  illius  viscera  exsttncti  amoris 
algor  obstrtnxerat,  atqoe  idcirco  vox  illius  in  auri- 
bus  Domini  raueum  sonabat?  Ab  hoe  planefrigore 
Abraham  alienns  exstiterat,  de  qno  Scriptura  pro- 
iiuntiat :  i  Quoniam  apparuit  ei  Dominus  in  ipso 
fervore  diei  (Gen.  xvin) ; »  et  Sponsus  iile  ccelestis,  r 
sicut  in  Canlicis  legilur  :  «  Pascit  et  cubal  in  meri- 
4ie  (Cant.  i).  » 

CAPUT  X. 
In  sermone  S.  Lucrn. 
Et  beatus  Lucas,  ut  expiari  nos  a  nostris  scele* 
ribus  per  advenlum  nostri  Saivatoris  ostendat,  non 
ab  evangelicae  narrattonis  exordio,  sed  a  baptismo 
duntaxat  Ghristi  cognationis  ordinem  inchoat; 
quem  per  lxxvii  cognationum  gradus  ascendendo 
describil.  Quod  etiam  in  libro  Geneseos  evidenler 
ostenditur,  ubi  Lamech  uxoribt»  suis  dixisse  nar- 
raturv  c  Septuplum  uhio  dabitur  de  Cain  (Gen.  iv) ; » 
deltamechg4  vero  septungtes  septies  danda  dicitur, 
quia  LXivn  hominis  de  femoribus  ejus  perhibentur 
egressi,  ac  postmodum  diluvio  voranie  referuntur  fj 
absorpti.  Sed  quia  Lamech  percutiens  sive  percussus 
exprimitur ,  quid  per  hoc,  nisi  primus  parens  hu- 
mani  generis  figuratur?  qui  nimirum  peccati  telum, 
quo  primns  ipse  perciissus  interiit,  universo  qnoque 
Seneri  successurae  posteritalis  inflixit.  De  ltoc  ergo 
Lamech  septuagies  septies  ultio  data  est,  quin  pec- 
eatum,  quod  primus  homo  contraxit,  per  lxxvii  ge- 


CAPUT  XI. 

/n  libro  de  perfeclione  monachorum. 

Arcam,  quae  octo  animas  inter  cataclysnii  fiueuUi 
continuil,  intrinsecus  et  exlrinsecus  liniri  bituioine 
vox  divina  praecepit.  Sancta  scilicel  Ecclesia,  quae 
ad  resurrectionis  gloriaui  tendil,  sic  intra  et  extra 
bituminelinilur,  ut  el  foris  blandiutur  in  fraternadul- 
cedine,  et  iultis  cohsereat  in  dileclionis  mutuae  ve- 
ritate.  Quisquis  enim  intus  amat,  sed  foris  a  fralri- 
bus  morum  inconsona  asperitate  discordat,  inlrin- 
secus  quideni  biiumen  habet,  sed  extrinsecus  non 
habeu  Quisquis  vero  se  specie  tenus  aftabilem  prae- 
bet,  amicitiam  simulat,  sed  in  cordis  occulto  veri- 
tatem  amicitiae  non  conservat,  damnabiliter  intus 
hiat,  cum  forinsecus  superducli  bituminis  simuia- 
tione  cohaereat.  Qiiorum  videlicet  a  diluviali  nau- 
fragio  neuter  eripilur,  quia  dupiici  charilatis  bitu- 
mine,  ut  divinitus  pneceptum  est,  non  munitur. 
Qui  autem  et  se  foris  prxbct  amabilem  et  inlus 
conservat  amorem ,  foris  cum  ramis  verbi  fructu* 
cxhibet  beneficii ,  intus  altara  radicem  figit ,  quia 
medullitus  diligit;  hicprofeclo  et  intus  et  extra  bi- 
tumine  linilur,  quia  duplici  cbarilatis  glutino  ctttn 
proximis  fcederatur.  Porro  autem  quia  dc  lignis  la> 
vigatis  prius  fieri  arca  praecipilur,  et  sic  deiuccps 
ut  bitumine  liniatur,  per  hoc  aperte  nobis  innuitur 
ut  ligna  noslra,  duri  videlicet  mores  et  inculli,prius 
debeant  poliri  per  spirilualis  exercilii  disciplinam, 
ut  compactae  dehinc  fabrica?  bitumen  accedat.  Enim- 
vero  quandiu  mores  hominum  asperi  sunt  et  inculii, 
iuaniler  eis  cbaritalis  glulen  apponitur,  quoniam 
ab  tnvicein  cito  dissiliunt,  dum  in  eis  politae  tnorta- 
lilatis  oequata  coiifcederntio  non  tenelur. 
CAPUT  Xil. 
/n  sermone  de  exattatione  sancim  crucis. 

Crucis  mysteriom  illa  in  se  diluvii  arca  conlinuit, 
cujus  longitudinem  trecentorum  fuisse  eubitorum 
Scriptura  definil.  Qui  videlicct  numerus  in  Thau 
liltcra,  qnae  crucis  exprimil  speciem,  continelur. 
Porro  sicut  Noe  cum  suis  per  aquam  lignumqite 
satvator,  £5  8'c  el  Christi  familia  aqua  salvalur 
et  ligno,  <lum  et  baptismo  salutis  ablnitur,  et  vivi- 
ficae  crucis  impressione  signatur.  Quae  videlicet 
arca  ,  ut  in  sacramento  Christi  humani  cofporis 
videalur  aequiparare  mensuram,  trecentos  habnisse 
cubitos  in  longitudine ,  qtimquaginta  in  Intiltiriine  , 
triginta  vero  in  altitudine  perhibelur.  Trecemi 
namqtie  quinqtiagenarium  numerum  sexies  ,  et  tri- 
cenarium  in  se  decies  includunt;  et  humani  corpo- 
ris  longitttdo ,  a  vertice  videliccl  usque  ad  pedes  , 
sexies  tantum  habet ,  quam  laliludo  quae  est  nd 
dexteram  usque  ad  sinistram  ,   et  decies  tanlum 


MO  COLLECTANEA  IN  VETUS  TESTAMENTlM. 

rrplelae  salvanlur  in  Christo  per  lignum  crucis  et  A  CAPUT  XVH 

aquam  baptismatis.  Per  ligmim  nempe  nos  scrvjluti  Jn  sermone  in  ccena  Domini. 


iOOO 


princeps  superbise  subdidit ;  per  lignum  lioc  humi- 
litatis  Auctor  in  libertalis  titulos  revocavit. 
CAPJJT  XIII. 
In  sermone  de  sancto  P. 

<  Quindecim  cnbitis  altior  fuit  aqua  snpcr  omnes 
monles,  quos  opemerat  (Gen.  vn).  >  Qnindcnarius 
plane  ntimerus ,  quia  ex  septem  constat  et  octo , 
mysteriura  in  se  conlinet  beatse  quietis  et  futurae 
rcsurrectionis,  quoniam  omntpolens  Deus  et  octavo 
die  cum  mundum  conderet,  requievit,  et  octavo  cum 
redimeret,  resurrexit;  virlusqnehujus  numeri  sacra- 
mentum  continet  specialiter  in  baptismo,  ubi  scilicet 
et  novi  de  vetnstate  resurgimus ,  et  deinceps 
quiescere  a  mundani  strepitus  perturbatione  ju- 
bemtir.  Hoc  denique  septimse  quietis  et  octavrc 
resurrectionis  mysterium  non  intelligunt  qui  vel 
glorise  mundanse  Jactantia  ,  vel  terrense  sapientko 
vanitatibus  intumescunt.  Unde  aperte  bic  dicitttr 
quia  i  quindecim  cubitis  altior  fuit  aqua  supcr 
omnes  monles ,  quos  opernerat;  »  montes  scilicet, 
snperbos  significant  et  elalos.  Altum  ergo  atque 
profundum  resurreciionis  et  quietis  inlinue  sacra- 
mentum  omnem  transceudil  inteliectum  sapienlium 
stiperborum. 

CAPUT  XIV 
fn  eodem  sermone. 

<  Reversse  snnt  aquae  super  terram  euntes  et 
redeuntes ,  et  coepemnt  minui  post  cemum  quin- 


Dum  mundi  crimina  diluvio  quondam  expiarcn- 
tur  effuso ,  futuri  muneris  columba  similitudinem 
praetulit,  cum  per  olivae  ramum  pacem  terris  red- 
ditam  nuntiavit.  Ait  enim  Scriptura  :  <  Exspectatis 
autem  septem  diebus  aliis  ,  rursum  dimisit  Not 
columbam  cx  arca  :  at  illa  venil  ad  eum  ad  vespe- 
ram,  portans  ramum  olivse  virentibus  foliisin  ore  sue 
(Gen.  vitt).  i  In  emissione  ac  revcrsione  columbae 
septenarius  numerusponitur,quia  seplem  esseprocul 
dubio  Spirilus  sancti  dona  noscuntur.  Vesperlina 
vero  hora  ad  arcam  columba  revertilur,  qufa  Spiri- 
tus  sanctus,  qui  in  mundi  principio  ferebatur  super 
aqnas.  Jam  vesperascente  saeculo  sanctam  replevit 
I'  Ecclesiam. 

CAPUT  XVIII. 

In  ephtola  ad  Birmhindin  sanctimonialem ;  in  qua 
dicitur  quod  adi/icium  humanas  superbice  'cilo 
destruitur. 

<  Cum  profiscerenlur  de  Oriente  ,  invenerunt 
campum  in  terra  Sennaar,  et  habilaverunt  in  eo  , 
dixitque  altcr  ad  proximum  sunm  :  Vcnite,  facia- 
mus  lateres,  et  coquamuseos  igni :  habueruntque  la- 
terespro  saxis/et  bitumen  pro  ccemcnto  (Gen.  xi).  » 
Porro  aiitem  cum  Christus  vere  sit  Oriens,  propheta 
testante ,  qui  ait  :  t  Ecce  vir,  Oriens  nomen  ejus 
(Zach.  vi),  i  de  Orienle  veniunt  qui  a  Chrisli  con- 
sortio,  male  vivendo,  vel  proximos  lacerando ,  rece- 
dunt.  Sennaar  interprelalur  exeussio  dentium ,  sive 


qnaginta  dies  (Gen.  vui).  t  Qnoniam  in  generalionis  ^  fetor  eorum.  In  campo  igitur  Sennaar  habitant  qnit 


noslrse  mysterio  septima  requies  cum  octava  resur- 
rectionis  conjungilur,  bene  in  Genests  libro  diciltir 
quia  reversae  fuerunt  aquae  de  terra,  el  coepe- 
runt  minui  post  cenlum  quinquaginta  dies.  Septua- 
ginta  namqne,  qui  a  septem,  et  octoginla,  qui  ab  oor o 
dimimeranlur ,  simul  jnncti,  centum  qiiinquaginta 
faciunt. 

86  CAPUT  XV. 

Jn  eodem  sermone. 
c  Requievit  arca,  mense  septimo,  vicesima  se- 
ptiraa  die  mensis,  super  montes  Armenise  (Gen.  vin), » 
quia  nimirum  septenarii  requies  bene  in  baptismo 
commendatur.  Quod  videlicel  per  diluvium  illud 
figuratum  esse  dtgnoscitur,  iii  quo,  novi  de  vetustate 
resurgentes,  deinceps  quiescere  a  mundani  strepitus 
perturbatione  jubemur. 

CAPUT  XVI.  . 
In  libro  de  perfectione  monacltorUm. 
In  bujus  quippe  mundi  salo  jusli  laborant ,  ubi 
suam  reprobi  possident  requiem.  Quaro  videlicet 
diversitatem  bene  corvus  ex  arca  dimissus,  el  co- 
faimba  significant.  <  Corvus  i  quippe  <  cadaveribus  in- 
sidens  ad  arcse  claustra  non  rediit ;  columba  atttem 
reversa  est ,  quia  ubi  pes  ejus  requiesceret  non 


non  constituti  in  arce  virtutum  sed  potius  in  con- 
valle  vitiorum,  et  dentes  excutiunt,  ut  proximos 
suos  f)7  detractionibus  quasi  mordicus  rodant,  et 
foetores  emittttnt,  dum  in  coenosse  conversationis 
squaloribus  computrescunt.  Sed  eorum  dentes  Deus 
omnipotens  excutit,  dum  perversorum  quorumlibet  et 
facta  similiter  et  verba  confundit.  Unde  et  tllic  dici- 
tur  :  «  Idcirco  vocatum  est  nomen  ejus  Babel  (Getu 
x\)\  »  quia  ibi  confusnm  est  labium;  universse  terrse, 
et  ideo  dispersit  eos  Dominus  super  faciecseterarum 
regionum.  Recte  ergo  dicitur,  quia  superbi  illi  ho- 
mines  ac  vanae  glorise  captatorea,  nimirum  dioentes 
ad  alterotrum  :  Venite  ,  faciamus  nobis  civitatem  « 
et  turrim,  cujus  culmen  pertingat  ad  coelom,  et  cele- 
bremus  nomen  noslntm ,  anteqnam  dividamur  in 
universas  terras ;  et  habitaveruntin  campo  Sennaar  t 
quod  apud  nos ,  sicut  diclum  est ,  sonat  excussio 
dentium ,  vel  fetor  eomm.  Quoniam  perverst  qui- 
que,  dum  contra  divinse  legis  mandata  superbiunt  ♦ 
dum  adversus  Dominum  cervicem  eordis  arrogan- 
ter  altollunt,  et  proximis  nonuunqnam  damnabiliter 
delrabunt,  et  ipsi  proclivius  in  obseense  vitse  sterqni- 
linio  volutanlur.  Et  de  excussione  quidem  dentium 
per  David  dicilur  :  <  Tu  percussisli  omnes  adversan- 


1001 


IN  LIBRUM 


propliela  dicit :  «  Gompulraere  jumenta  in  slercore  A 
suo  (Joel.  i).  i  Et  Isaias  :  «  Erit ,  inquit,  pro  suavi 
odore  fetor  (Isa.  m).  i  Enimvero  quisquis  ?uit 
aedificium  condere  quod  facile  ruinae  non  sit  ob- 
noxium ,  necesse  est  eum  non  Ialeres  et  bitumen 
habere,  quserepente  dissiliant;  sed  lapides  potius 
ae  saxa,  quae  parietes  erigant ,  et  calcis  ac  sabuii 
caementum ,  quod  ipsos  parietes  iuvioiata  lapidum 
compage  conslringat.  Quod  ergo  jam  dicti  Babylonii 
lateres  pro  saxiset  bitumen  habuerant  pro  caemento, 
carnalis  vitas  significat  aedificium,  ad  vim  venlorum 
vel  impetum  fluminum  quanlocius  obruendum. 
CAPUT  XIX. 

I*  epistola  ad  Bonifacium  Causiduum;  ubi  dkilur 
ut  txteriori  prudentice  spirilualis  sapientia  proe- 
feratur.  B 

c  Prudcntia  hujus  mundi  inhnica  est  Deo  :  Iegi 
enim  Dei  non  subjiciturnec  enim  potest  (Rom.  vjii).» 
Ilinc  est  quod  ,  sicut  in  libro  Genesis  dicitur  quod 
quinque  reges ,  qui  subesse  noluerunt  Ghodorlaho- 
mor,  a  qualuor  regibus  superali  sunt ,  et  ubi?  in 
valle  Silvcstri,  qua?  nunc  est  mare  salis  (Gen.  xiv). 
Qui  sunt  enim  qiiatuor  reges,  nisi  quatuor  virtuies, 
quas  Scriplura  sacra  nominat  principales  ?  Quid  vero 
per  quinque  reges,  nisi  totidem  sensns  corporis,  ac 
per  eos  exterior  scientia  dcsignatur?  Sicut  autem 
illae  quatuor  virtutes  velut  ex  originali  matris  sua?, 
rationis  scilicel  fonte  procedunl ;  sic  ista?  in  ter- 
renae  sapientiae  vanitate  ,  velut  in  convalle  salstigi- 
ais  immoranlur,  ibique  a  suis  hostibus  sunt  pro- 
strati,  quia  dignum  esl  nt in  anima  hoininis  spri-  C 
tualis  sapientia  vincat  et  carnalis  prudentiae 
caliiditas  pereat.  Hinc  et  de  David  legitur  quia  fecit 
sibi  nomen  88  cum  reverlerelur,  capta  Syria,  in 
valle  Saiinarum  co?sis  duodecim  miliibus  (II  Reg.  i). 
CAPUT  XX. 
In  epistola  ad  Alexandrum  papam 
«  Qui  tollens, » inquit  Scriplura  ,  c  universa  hrce, 
divisit  ea  per  medium,  et  utriusque  partes  contra  se 
altrinsecus  posuit;  avcs  autein  non  divisit  (Gen. 
xv).  >  Terrcna  quidem  animalia  contra  se  el  allrin- 
secus  opponuntur ;  quia  terreni  quique  contra 
proximos  jnrgiis  et  conlenlionibus  s^viunt,  vel  certe 
occullis  adversus  eos  odiorum  fomitibus  inarde- 
scunt.  At  contra,  qui  sese  in  altum  coelestis  dcsi- 
derii  pluma  sustollunt ,  dum  sacrificium  Deo  semet-  ® 
ipsos  offerunt,  a  muluac  dilectionis  glutino  non 
recedunt. 

CAPUT  XXI. 
In  epistola  ad  Desiderium  abbatem  Casincnsem. 
Maligni  spiritus,  vel  orationes  nostras  pravis  co- 
gitationibus  poliuere  ,  vel  opera  bona  peccati  cujus- 
libet  attaminatione  corrumpere  nituntur.  Unde 
scriptum  cstquia,  c  cum  Abrahain  Deo  sacrificinm 
de  pecoribus  et  volucribus  devotus  offeret ,  descen* 
uerunt  volucrcs  super  cadavera  ,  et  abicebat  eas 


GENESIS.  !0Oi 

tionem,  seu  operum  nostroram  viclimas,  a  malignis 

spirittbus  eos  foedare  tentantibus,  provide  custo- 

dimus. 

CAPUT  XXII 

Ad  Alexandrum   papam ;  ubi  conqueritur  de  inso- 
lentia  pravorum  hominum. 

t  Cum  sol  occumberet,sopor  irruit  super  Abraham, 
et  horror  magnus  et  lenebrosus  invnsic  eum  (Gen. 
xv).  »  Solis  occubitus  mundi  designat  casum  :  hor- 
ror  vero  roagnos  et  tenebrosus  vitiorum  figurat 
criminumque  caliginem  :  quae  quotidie  pestiienter 
inhorrescunt  per  aestuantem  reproboruin  hominum 
pravitatem.  Unde  et  illic  paulo  post  additur  :  4  Cum 
ergo  occubuisset  sol,  facla  est  caltgotenebrosa,  et 
apparait  clibanus  fumans.  »  Sicut  entm  fumus  ex 
igne  clibani  vaporantis  egreditur,  ita  vitiorum 
omnium  flagiliorumque  caligo  de  camino  aesluantis 
avaritiae  generatur.  Sicut  disit  Apos!olus :  «  Quia 
radix  omnium  maloram  avariiia  est  {/  Tim.  vi). » 
Et  hoc  circa  ^nem  diei ,  hoc  est,  circa  terminum 
mundi.  Fumansergoclibanus  tenebrosam  caligincni 
generat ,  quia  caminus  avaritiae  ,  qui  in  pravorum 
hominum  pector ibus  aestuat ,  nvultis  perversitatum 
tenebris  mundum  pestilenter  obscurat.  An  non 
mentes  infelicium  cxcat[deest  luxuria,  cupiditas  aut 
quid  simile,  aut  avaritia],  quae  scificet  et  fidem  lollit, 
■et  ouininm  vhrtutum  in  eorum  cordibusiumen  exstin- 
guit?  Unde,  cum  iilud  pracmisisset  Apostolus,  praeslo 
subintulil  :  «  Quam  videlicet  avaritiam  quidam 
appctcntes  erraverunt  89  a  fide,  et  inseruerunt  se 
doloribus  multfe  (/  Tim.  vi).  »  Multo  quippe  se  do- 
loribus  inEeruut  f  dum  propter  lemporaiia  lucra 
infoederabili  a  se  invicem  simultate  dissiliunt;  et 
plerunrque,  dum  pro  corporalibus  in  arma  concur- 
runt,  corporibus  animas  exuunt.  Qui  vero  solis 
coefcsiibus  inardescunt,  pro  doloribus,  oblectationi- 
bus  potiuntur,  quia  in  fralernae  charitatis  dulcedine 
imammiler  vivunt.  Hinc  est  quod  in  illo  sacrificio 
vesperlino ,  quod  tunc  Abraliam  obtulit ,  pccora 
quidem  terrena  ab  invicem  sequcstrata  posuit ,  sed 
volalilia  non  adjunxit.  Unde  Scripiura  :  «  Qui  lol- 
lens,  inquit,  universa  haec,  divisitea  pcr  medium  , 
et  utriusque  partes  altrinsectis  contra  se  posuit; 
aves  autem  non  divisit  (Gen.  xv).  > 

CAPUT  XXIII. 

In  epistota  ad  Leonem  papam,  ubi  accusalum  se  esse 
conqueriiur. 
Si  Creatoris  nostri  facta  vigilanter  atlendamus, 
ad  credenda  cujuslibct  mala  fldem  adhibere  facile 
non  debemus;  ipse  enim,  cujus  oculis  nuda  et  aperta 
sunt  omiiia,  non  dedignatus  cst,  cum  loqueretur  ad 
Abraliam  snper  Sodomorum  clamore ,  qui  ad  eum 
vcnerat  dicere  :  «  Descendaro,  et  videbo  ulrum  cia- 
morem,  quivenit  ad  me,  opere  complcverint;  an- 
non  est  ita,ut  gciam?  » (Gen.  xi.)  Quod  profeclo  ad 
nii  aliud  (licium  videtur,  nisi  ut  humana  doccatur 


1005 


COLLECTANEA  IN  VETUS  TESTAMENTUM.  1004 

CAPUT  XXIV.  A  Israel  facla  esl,  ut  plenitudo  gentlum  intraret  et  sie 


ln  libro  Gotnorrhiano. 
€Eteccef»inquitScriptura,<miserunl  manum  viri, 
el  introduxerunl  ad  se  Lotb,  clauscrunlque  oslium ; 
cl  eos,  qui  foris  eranl  ,'percusscrunt  caecitate  a  mi- 
nimo  usque  ad  maximum,  ita  ut  oslium  invenire 
non  possenl  (Gen.  xu).  i  Sodomitae  namque  ad  an- 
gclos  conantur  violenter  irrumpere ,  cum  immtindi 
homines  ad  Dominuin  tentanl  per  sacri  ordinis  olfl- 
cia  propinquare.  Sed  ii  profccto  caccitate  pcrcu- 
tiunlur ;  quia  justo  Dei  judicio  in  tenebras  interiorcs 
cadunt,  ita  ul  nec  oslium  invenire  pranvaleanl,  quia 
4  Deo  peccando  divisi,  unde  ad  eum  revcrtanlur, 
ignoranl.  Qui  enim  non  per  humiiiiatis  iler,  sed  pcr 
arroganli»  el  tumoris  anfraclus  ad  Dominuro  acce 


omnis  Israel  salvus  fieret  (Rom.  xi). » Qui.l  cst  cniin 
quod  dicitur  :  <  Csecitas  ex  parte  in  lsrael  facla 
est?  »  hoc  est  videlicet,  <  exspectatc  hic  cumasino, 
ut  plenitudo  gentinm  intrarel:  »  hoc  cst,  postqoam 
adoravcrimus,  ubi  videiicet  sacrificium  Dominicx 
crucis  implelum,  pcr  omnes  gentes  fuerit  prcdica- 
tum.  Quod  autem ,  sequitur  :  <  Et  sic  omnis  Israel 
salvus  fierei;  »  hoc  est,  rcverlemur  ad  vos.  Quid 
esl  atilcm  quod  arics  inter  veprcs  hscrens  cornibut 
invenitur,  qui  pro  Isaac  imniolatus  ofierlur?  Crux 
nempc  coruua  habcl;  duo  siquidem  ligna  invicem 
compingiintur,  el  sic  crucis  speciein  rcddunt :  hinc 
esl  enim  quod  de  Christo  scriplum  esl :  <  Cornua 
sunt  in  manibus  ejus  (Habac.  m).  »  Haerens  ergo 


dere  gcstiunt,  patet  profecto,  quia  unde  ingressiouis  B  cornibus  aries,  Christus  esl  crucitixus  iuter  aculea- 

aditus  pateat,  nou  agnoscunt.  Vel  quia  ostium  Cbri- 

slus  est ,  sicut  ipse  dicit :   <  Ego  sum  ostium  (Joan. 

x).  »  Qui  Chrislum  exigentibus  peccatis  amiltunt, 

quasi  intrare  coelestium  civium  habitaculum  possint, 

pstium  non  inveniunt.  In  reprobum  ergo  sensum 

tradili  sunl,  quia,  duro  reatus  sui  pondus  in  propriae 

iuentis  statera  subtili  consideratione  non  truliuaut, 

gravissimam  plumbi  massam  pennaruin  inanium  levi- 

tatem  putant.  Quod  ergo  iilic  dicilur  :  <  Percussc- 

runt  cos,  qui  foris  eranl,  caecitate ;  »  hoc  90  Apo- 

stolus  mauifeste  declarat,  cum  dicit :  <  Tradidit  eos 

Deus  in  reprobum  sensum. »  El  quod  illic  subjun- 

gilur  :  <  Ut  ostfum  inveuire  non  possent ;  »  hoc  isto 

patenler  exponit,  cum  ail :  <  Ut  faciant  quae  non 


tas  et  vutnificas  Juil&wum  iniquitales.  Sicul  ipse 
per  Jeremiam  conquerilur,  diccns :  <  Spinis  pcc- 
catorum  suorum  circiimdedil  me  popuius  mcus  hic. » 
Peracto  sacriGcio  dicitur  Abrahae  :  •  tn  semine  tuo 
benedicentur  omues  gentes  (Gen.  xxu).  »  Et  post- 
quam  Dominus  dicii :  <  Foderunt  manus  meas  et 
pedes  meos;  »  paulo  post  in  codem  psalmo  subjecit: 
<  Rcminiscentur  et  convertenlur  ad  Dominum  uni- 
vera  fkics  terrai ,  el  adorabunt  in  conspcctu  ejus 
omnes  palrije  genlium :  Quouiam  Dominiest  rcgnum» 
et  ipse  dominabitur  gentium  (Psal.  xxt).  »  Oblaio 
itaque  Abraham  filio,  et  91  pro  co  arieie  immo- 
lalo,  appellavit  nonieu  loci  iilius  :  <  Dominus  vidct.  » 
Quia  Redemplor  noster,   postquam  in  ara  cnuU 


T — r — ,  m  ^-.-  r __  ,   r — ,.._ 

conveniuul  (Rom.  i) ;  »  ac  si  diccrel,  ut  intrare  ^  olbtus,  iuo;*iis  nostr;c  debiluin  solvit,  videndum  se 


tentent,  unde  non  debenl. 

CAPUT  XXV. 
ln  sermone  de  inveniione  sanclcv  crucis. 
Abraham  dum  immolare  Deo  filium  voluit,  cuncta 
pcne  per  ordiuein  passiouis  Christi  sacramenta  si- 
gnavit.  Sicut  enim  Abraham,  qui  pater  excelsus  di- 
citur,  unicum  et  dilectum  fiiium  offerre  Deo  non 
dubitavit;  ita  et  summuj  Pater  unigenitum  Filiuin 
pro  nobis  omnibus  tradidit.  Et  sicut  Isaac  ipse  sibi 
ligua  portavil ,  quibus  erat  imponendus  (Gen.  xxn); 
ita  quoque  Christus  crucis  suae  gestavit  in  humeris 
lignum,  iu  quo  erat  pro  nostra  salule  passurus.  Duo 
autem  servi  ilii  procui  dimissi  Judxos  significanl; 
qui  cum  servililer  vivercnl  et  carnaliler  saperent , 
non  inlellexerunt  altissimam  bumilitalem  Christi , 
atque  ideo  ascenderunl  in  inontcm,  locum  videlicet 
sacrificii.  Cur  autem  duo  servi,  nisi  quia,  peccante 
Saloinone ,  ex  una  Israelitica  plebe  duo  facti  sunt 
populi?  (ill  Reg.  xi.)  Quibus  utique  saepe  per  Pro- 
phctam  diciiur  :  <  Adversatrix  lsracl  et  pravarica- 
trix  Juda  (Jer.  iu).  »  Asinus  autem  ilie ,  quo  tunc 
utebatur  Abraham,  insensata  erat  stultilia  Judaeo- 
ruin;  illa  plane  brula  slultitia  omnia  sacramenta 
portabat;  qux  tamen  quid  ferrct,  velut  irrationale 

jinimftl    ifrniiPfttfkt        I«m     uawa     m.lA     ao#    a.ii/v/1     slistliitvk 


D 


deinceps  iideliura  suorum  obtulibus  prabuit,  ut  ni- 
sxirum  redempti  omncs  illuin  jam  per  fidcm  videant, 
qui  eatcnus  fidei  oculos  uon  habebant. 

CAPLT  XXVI. 
De  Lia  et  Rachel,  in  libro  De  perfectione  monachorum. 
Poiro  uon  est  obscurum  quod  Labau  duas  filias 
habui:,  quaruin  juniorcm  Jacob  in  conjugium  concu- 
pivit;  ad  cujus  tainen  ampiexus  pcrvcnire  nou  po- 
luil,  donec  lnajorcm  ignarus  atque  adco  invitus 
accepit  (Gen.  xxix).  Sed  quia  rcm  scieniib  s  Icqnor, 
non  miiii  multis  eiaborandum  esl  verbis.  Laban 
quippc  dealbaiio  inlerprelatur;  quis  autem  ad  Do- 
niiiiuiu  couverlilur ,  nisi  ut  dcposila  peccalorum 
nigrcdine  per  remissionis  graliam  dcaibelur?  Sicut 
ipse  pollicelur,  dicens:  <  Si  fucrinl  p^ccata  vestra 
quasi  vermicylus,  tanquam  nix  d(  alba!>uniur  (Isa. 
i).  »  Quod  fclix  ille  peccalor  postubbat,  cum  dicc- 
ret  :  <  Mundabor,  iavabis  me,  et  super  iiivcm  deal- 
babor  (Psal.  l).  »  Lia  interpretatur  laborans :  Ra- 
cbcl,  verbum,  sivc  visum  prhcipium.  Sed  si  Scri- 
pluram  diligenter  allcmiimus ,  ncc  uno  quiiic.n 
die  servisse  Jacob  propter  Liie  dcsiderium  repcri- 
mus ;  sed  per  lotas  illas  annorum  bebdomadas  pro 
sola  Racbel  serviluli  subjacuit ;  ir.supcr  et  ipsam 


4005 


IN  LIBRIM 


«t  ad  requicra  qnandoque  perveniat ;  ei  in  summx  A 
contemplationis  gaudio,  velul  in  pulchne  Rachel 
amplexihns  requiescat,  videlicet  ut  per  verbum  quod 
audit,  ascendat  ad  videndum  principium  qitod  qua> 
sivit.  Sed  necesse  esl  ut  hunc  diversoruin  certami- 
num  labor  exerceat  f  antcquam  ad  quielis  inlimx 
snavitalem,  quam  concupiscit,  atlingat.  Prius  servi- 
tule  deprimitur ,  ut  jure  postmoduro  ad  perlectae 
libertalis  litulos  provcliatur.  Sepiem  vero  annis  sub 
dealbationis  gratia  servit,  cum  seplem  ea,  quae  ad 
proximi  dilectioncm  perlinent,  Decalogi  mandata 
custodit;  videlicel  ul  primo  timore  conslriclus  v 
atque  ideo  servitutis  jugo  dcpressus,  saltem  a  velu- 
stae  legis  incipiat  instilutis;  ut  nimirum  parentes 
honoret,  ut  non  moechelur ,  non  occidat ,  non  fure- 
tur,  non  falsum  teslimonium  proferal,  non  uxorem  B 
alterius,  non  rera  proximi  concupiscat  (Exod.  xx). 

Quibus  rile  servatis,  non  mox ,  ut  sperabat,  ad 
conleroplalionis  oblectamenta  perducilur,  ut  velut 
exspectata  diu  Rachel  palchritudine  perfrualur,  sed 
Lia  sibi  per  noclem  inopinale  supponitur;  quia  iuter 
hnmanft  bujus  ignoranli»  lenebras  lolerantia  si;>i 
laboris  iujungiiur,  ex  qua  lamen  jam  numerosam 
sobolem  suscipit ;  qiria  ubcres  spirilualis  lucvi  per 
liunc  laborcm  fructus  acquirit.  Hanc  ilaque  tole- 
rando,  ad  illam  quandoquc  92  perveniet,  quam 
perseveranlcr  amat.  Suadelur  crgo,  ut  alios  septem 
annos  scrvire  desudet ;  quia  profecto  nccesse  est,  ut 
adfiuc  alia  septem  praicepla  conservet,  sed  jam  alj- 
quando  liberior,  non  Iegalia  tanquam  servus,  sed 
evangelica  sicut  gener,  videliccl  ut  sit  pauper  spi-  C 
ritu,  sit  milis ,  lugeat,  csuriat,  siliatque  jusliliam, 
sit  misericors,  mundum  cor  habeat ,  sit  postremo 
pacificus  (Matih.  v).  Enimvero,  vellet  homo,  si  fieri 
posset,  nullas  Iaboris  molestias  agendo,  vel  patiendo 
perferre,  sed  protinusin  ipsis  sui  (irocinii  rudi- 
menlis  ad  pulchre  conlcmplalionis  delicias  perve- 
nire;  vernmtamen  hoc  non  in  terra  morientium  fit, 
sed  in  terra  viventium.  Quod  significare  videtur 
illud,  quod  ad  Jacob  dicitur  :  «  Non  est,  inquit  La- 
ban,  in  loco  noslro  consuetudinis,  ul  minores  ante 
tradamus  ad  nuptias  (Gen*  xxix) ;  >  nec  absurde 
major  appellalur,  quae  prior  est  tempore.  Prior  est 
enim  in  hominis  eruditione  Iabor  boni  operis  quam 
requies  conlemplationis.  Explelis  itaque  duabus 
hebdomadibus,  allera  videlicet  legis  antiquae,  altera 
evangelica?  gratiac,  mox  ad  diu  dcsidcralo:  Rachelis 
ervenitur  amplexus;  quia  quisquis  pe.*;ingcre  ad 
divinae  contemplalionis  oblcctamenla  dciidcrat,  prius 
necesse  est  utriusque  Teslamenli  peragere  tnandaia 
conlendat. 

CAFUT   XXVII. 


D 


GENESIS.  1006 

atque  ulomnia  spirilualibus  intelligantur  redundare 
mysteriis,  ipsarum  quoque  ancillarum  nomina  sub 
mysticis  sunt  pronuntiata  figuris.  Nam  Bala  inler- 
pretatur  inveterata.  Sane  quia  inlelleclum  spiri- 
tuaiis  subslantix  nudis  verbis  huinana  lingua  nequit 
exprimere,  quandoque  doctrina  sapientiae  per  quas- 
dam  corporeas  similitudines  audientem  nititur  in* 
formare.  De  veteri  autem  vita  et  carnalibus  sensi- 
sibus  dedita,  corporeae  cogitantur  imagines;  quarum 
videlicet  ad  docendum  usus  assumitur,  cum  aliquid 
ex  iucomprehensibili  et  iacommutabili  essentia  dfri- 
nitalis  auditur.  Rachei  itaque  maluit  utcunque  filios 
ex  ancilla  suscipere,  quam  omnino  sterilis  penna- 
nerc.  Quia  doctrina  sapienliae  sive  gratia  contcm- 
ptalionis  per  exteriorum  scienliam  vel  visibilium 
rerum  formas  auditoribus  intimat  quidquid  de  visi- 
bilibus  intra  arcana  menlis  occullat;et  sic  quo- 
dammodo  per  ancillam  filios  accipil,  dtim  per  eam, 
qua3  sub  se  est  scienliam,  spiriiuales  Deo  filios  paril. 
Zclpha  vero  inlerpretatur  ot  hiant.  ILcc  igilur  an- 
cill»  HIos  figurat,  quorum  in  prxdicalione  cvange- 
licse  fidci  os  quidem  hiat,  sed  cor  non  biat;  de  qui- 
bus  videlicet  scriptum  cst :  i  Populus  hic  labiis  me 
honorat ,  cor  autem  eorum  longe  est  a  me  (Matth. 
xv) ;  >  93  et  de  quibus  Aposlolus  :  c  Qui  praedicas, 
inquit,  non  furandum,  furaris  (Rom.  n).  >  Vernmta- 
men  ex  hac  ancilla  ha?redes  futuros  alios  Lia  filios 
acccpit;  quia  saepe  eliam  pcr  tales  praedicatores 
activa  vita  mullos  regni  filios  adoptavit;  dc  quibiis 
Veritas  :  i  Quae  dicunt,  inquit,  facite  :  quae  aulem 
faciunt,  facere  nolite  (Maith.  xxm).  >  ElAposiolus: 
«  Sive,  inquit,  occasione,  sive  Chrislus  verilale  an- 
numietur,  et  in  hoc  gaudeo ,  sed  et  gaudebo 
(Philip.  i).  i  Hoc  autem  in  his  considcrandum  csse 
perpendimus  :  Quia  sicul  Jacob  solius  Rachelis  in- 
luilu  orones  illas  mulieres  accepit ,  ex  quibus  fiiios 
genuit;  sic  quisquis  sub  dealbationis  gralia  consti- 
tutus,  fructificare  Deo  spiriluali  fecuiiditatc  deside- 
rat,  necessc  est  utper  omnra  quae  ngit  ad  conlcm- 
plallonis  semper  gratiam  tendat. 

CAPUT  XXVIII. 
ln  epistola  ad  Desiderium  abbalem,  ubi  dicitur  :  Cur 

Paulut  ad  dexteram ,  Petrus  ad  sinistram  in  pi- 

ctura  ponatur, 

<  Egrcdiente  anima  Rachel  pra  dolore,  elimini- 
nente  jam  inorle,  vocavit  nomen  filii  sui  Benoni,  id 
esi  fiijus  cioloris  xnei;  pater  vero  appellavit  eum 
Benjamin  ,  id  est  uiius  dexlera  (Gen.  xxxv).  >  Per 
Rachel  namquc  ,  quae  ovit  vel  visum  principium  di- 
cilur,  Ecdesia  non  immerito  dcsignatur.  Quae  ni- 
mirum  et  ad  instar  ovis  innocentcr  vivit ,  et  per 
studiuin  comemplalionis  ad  videudam  Rcdemptoris 


,1007  COLLECTANEA  IN  V 

nibus  Ecclcsia  per  eura  graviter  impugnalur;  sicut 
Lucas  in  Aclibusapostolorum  ail :  i  Saulus,  inquil, 
clevastabal  Ecdesiam^-perdomosinlrans,  et  trahens 
viros,  et  mulieres  tradebat  in  custodiam  (Act.  vm).» 
Congrue  ilaquc  Rachel  Benoni,  id  est  filium  doloris 
mei ,  vocat ,  quem  Jacob  Benjamin ,  id  est  filius 
dcxterae  nuncupat.  Quia  Paulus,  qui  Matris  Ecclesi» 
dolor  exstitcrai,  qui  eam  quodammodo  dum  nasce- 
retur,  impugnando  peremit,  a  Deo  Palre  filius 
dcxtcrae  eslvocalus;  dum  per  eura  divina.potenlia 
adversus  gentcs ,  quasi  per  fortem  suam  dexleram, 
dimicavit ,  verborum  jacula  valenter  intorsit ,  salu- 
bres  cordium  plagas  intulit ,  et  per  euin  deviclis 
atque  prostratis  hostibus,  cum  gloria  triumphavit. 
Hinc  esl  quod  idem  Paulus  ad  Galatas  ait  :  «  Cum 
autem  complacuil  ei ,  qui  me  segregavit  ex  utero 
matris  meae,  el  vocavit  per  gratiam  suam,  ut  reve- 
laret  Filium  suum  in  me  ,  et  evangelizarem  eum  in 
gentibus,  coiHiriuo  non  acquievi  carni  etsanguini 
(Gal.  i).  i  Non  ergo  immerito  filius  dexterae  Paulus 
vocatur,  per  quem  omnis  gentium  multitudo ,  quae 
ad  dexleram  Dei  ponenda  est ,  ad  fidei  sacramenta 
coiUgilur. 

94  CAPUT  XXIX. 
Ad  Desiderium  abbatem,  ut  vacet  siudio  contemplandi. 
•«  Isle  est  Ana ,  qui  invenit  aquas  caiidas  in 
soliiudinc ,  dum  pasceret  asinos  Sebeon  palris 
sui  (Gen.  xxxvi).  >  Hoc  plane,  quantum  ad  litteram, 
vanum  videtur  et  frivolum.  Quid  enim  ad  sacram 
Scripturam  pertinct ,  ut  referal,  quia  custos  asino- 
rum  aquas  reperit  in  deserto?  Sed  ubi  in  Htteris 
nulla  videtur  ulilitas  ,  ad  spiritualem  inlelligentiam 
necesse  est  mens  recurral.  Quid  est  enim  per  figu- 
ram ,  Ana  in  solitudine  patris  sui  asinos  pascere , 
nisi  spiritualem  quempiam  virum,  cui  Deus  pater 
cst,  simplices  fratres  sub  disciplinae  remotioris  stu- 
dio  custodire  ?  et  quid  est ,  aqnas  calidas  invenire , 
jiisi  in  compunclionis  lacrymas ,  quac  de  fervore 
sancti  Spirilus  eliciuntur,  eruropere  ?  Nam  et  ipsa 
intcrpretalio  nominum  hujus  figura  non  refugit 
>  inloUeclum.  Onan  siquidem  dolor,  vel  trislitia  eorum9 
-sive  etiam  mussilalio,  vel  murmuratio  inlcrpretalur. 
Quisquis  enim  vere  compunclionis  dolore  tristalur, 
quasi  sub  quadam  querula  mussitatione  adversum 
pravitatem  viue  suae  rourmurarecompeUilur.  Sebeon 
autem  interpretatur  slatis  in  atquitate;  quod  Deo 
congruere  nemo  prorsus  ignorat.  Ipsc  quippc  in 
sequilale  princlpaliter  slat,  qui  a  jusliliae  rectitu- 
diue  nulia  necessilate  coactus  exorbilat.  Oiian  ergo 
dum  patris  sui  Sebeon  asinos  in  soiiludine  pascit, 
aquas  calidas  reperit;  quia  quisquis  se  per  vilse 
rectitndinem  Deo  filium  exhibet ,  ac  de  peccatis  suis 


nArittllifa.a      At\]At      jfn 


><l<lil    in  nAt*virriIi   fpali«nm 


ETUS  TESTAMENTIM.  «0t« 

A  illa  dum  humanitali  Christi  dependit  obscqnium,  ad 
divinitatis  altingere  meruil  intellectum.  Sic  niminim, 
sic  doclor  Ecclesi»,  dum  Chrisli  membra  custodil, 
contemplandse  divinitalis  graliam  percipil. 
CAPCT  XXX. 
In  sermone  de  S.  Joanne  Baptisla. 
«  Descendit  Judas  in  Thamnas  ad  tondendas  oves 
cum  Hira  opilione  gregis  sui  Odollamite  (Gen. 
xxxvin).  >  Thamnas  autem  deficiens  interpretalar ; 
per  quam  videlicet  Synagoga ,  in  qua  reges  et  pro- 
phelse  defecerant;  simul  el  unctio,  doncc  veniret, 
.  cui  repositum  erat,  oslenderetur,  Unde  et  per  pro- 
plietam  dicitur  :  «  Cum  vcnerit  Sanclus  sanclorum, 
cessabit  unctio  (Dan.  ix). »  Quid  itaque  per  Judam, 
qui  ad  londendas  oves  in  Thamnas  venil ,  nisi  Ite- 
demplor  nosler  inlelHgilur,  qui  ut  oves  quae  per- 
ierant  domus  Israel  exoneraret  peccalis,  ad  Synago- 
gam  venisse  cognoscitur?  Unde  et  sponsus  ad 
sponsain  in  Canticis  : «  Dentes  tui  sicut  grex  lon- 
sarum ,  quae  ascenderunt  de  lavacro  (Cant.  iv).  » 
95  Venit  itaque  Judas  ad  tondendas  oves,  non  qui- 
dem  solus  ,  sed  cum  paslore  suo  Odollamite ,  cui 
nomen  erat  Hiras.  Quem  per  Odollamitem  intelligi- 
mus  nisi  Joannem  ?  Interpretatur  aulem  Odollamites 
testimonium  in  aqua;  cum  hocplane  testimonio  ve- 
nil  Dominus  ad  aquam  baplismaiis,  habens  quidem 
testimonium  majus  Joanne ,  sed  propler  infirmas 
oves  hoc  testimonio  uli  dignatus  est  in  aqua.  Unde 
cum  videret  eum  ad  Jordanis  fluenla  propinquanlem, 

p  prolinus  exclamans ,  ait  :  «  Ecce  Agnus  Dei,  ecce 
qui  loUit  peccata  mundi  (Joan.  i).  *  Et  evangelisla 
dicit  :  «  Testimonium  perhibuit  Joannes  dicens  : 
Quia  vidi  Spiritum  descendentem  tanquam  colum- 
bam  de  coelo,  et  manentem  super  eum  ;  et  ego  ne- 
sciebam  eum;  sed  qui  misit  me  baplizare  in  aqua, 
ille  mihi  dixit  :  Super  quem  videris  Spirilum  de- 
scendeutem  et  manentem  super  eum ,  bic  esl  qui 
baplizat  in  Spirilu  sancto  (Ibid.).  »  Cui  scilicel  vi- 
sioni  etiam  nomen  pastoris  illius  aplissime  congruit ; 
interpretatur  enim  Hiras  fratris  mei  visio.  Erat 
quippe  Dominus  fraier  Joannis,  non  modo  secundum 
semen  Abrahae,  sed  cliaro  juxla  cognalionem  Mariae 
et  Elisabelh.  Vidit  itaque  Joannes  fratrem  suum  ad- 
huc  clausus  in  ulero;  vidit  in  baplismo;  viditoculis 

n  caruis  hominem  :  vidit  in  spiritu  majestalem.  Unde 
et  utriusque  hujus  nominis  inlerpretalionem ,  Hiras 
videlicet ,  quod  esl  fratris  mei  visio;  et  Odollamitis, 
quod  sonat  testimonium  in  oqua ,  idem  Joannes  sub 
unius  sententiae  versiculo  comprehendit,  dicens  : 
«  Et  ego  vidi,  et  testimonium  perhibui,  quia  hic  est 
Filius  Dei  (Ibid.).  t 

Venienle  igilur  Juda  ad  oves  londendas ,  Thamar 
muf:it  hahimm  .  nnia  muiat  sniriluale  vocabulum. 


1009  1N  L!imi'M 

eam  iitda  dormiens ,  protinus  coricipit,  quia  cum 
confessioni  amarltudo  miseetnr  ad  proferendos  poe- 
nitentiaD  fructus  ,  sancta  raox  Ecclesia  fecmidatur. 
Unde  et  Joannes  :  c  Facite,  inquit,  fructus  dignos 
pcenitenliae  (Joan.  m).  >  Qui  nimirutn  pcenitcnliae 
frnctus  in  Hierusalem  priinus  erupit ,  sicque  post- 
modum  per  omnem  mundi  latiludinein  pullulavit. 
Hinc  Yeritas  dicit :  i  Oporttbat  Cbribtum  pati  el 
resurgere  a  mortuis  die  tcrlia  ,  et  pradicari  in  no- 
mine  ejus  poenitentiam  el  reroissionein  pcccatorum  in 
omnes  gentes,  incipiendo  ah  Hierusalem  (Luc.  xxiv). » 
Nam  et  ipse  meretficalis  habilus  confossionem  si- 
gnificat  peccatorum  ,  sive  quia  Thamar  ex  duobus 
corrnplis  componitur  vcrbis ,  thamna  scilicet,  quod 
deficiens  dicilur,  et  mara,  quod  est  amaritudo.  Bene 
in  ea  amariludo  defecit ,  cum  fecunda  facla  de  ste- 
rili,  dulcem  novi  germinis  sobolem  procreavit.  Tha- 
mar  igitur  a  non  cognoscenle  felalur ,  quia  sancu 
.  Ecclesia  quantum  ad  gentililatem  in  primordio,  dum 
novae  fidei  semen  accipit ,  non  agnoscilur.  Unde  ct 
canitor :  i  Populus,  quem  non  cognovi,  servivit  mihi 
(Psal.  xvii.)  »  Et  Isaias  :  c  Ecce,  ait,  gesttem  quam 
nesciebas  vocabis,  et  gentes  quae  99  te  non  cogno- 
verunt ,  'ad  te  current  (Isa.  lv).  »  Porro  aiilcm  , 
quod  illi  hxclus  per  eumdem  Odollaniitem  mitlitur, 
quid  nisi  per  Joannem  facla  peccatorum  exprobratio 
designatur?  Quasi  enim  hacdum  meretrici  portitor 
afiferebat,  cum  properanti  ad  baptismi  lavacrum 
lurbae  per  increpalionein  dicebat :  c  Genimina  vipe- 
rarum,quis  ostendil  vobis  fugcre  ab  ira  veutura?  » 
(Matih.  111.)  Requirebat  autem  liiras  0  'ollamites  a 
Tnainar  annuluin  ,  armiilam  et  baci.lum.  Per  annu- 
luin,  signaculum  fidei;  per  armillam,  I.J>or  operis; 
per  baculum  vero  designalur  requies  spei.  Quasi 
enini  fidei  annulum  requirebat,  cum  diceret :  c  Qui 
ercdit  in  Filium  Dei ,  habet  vitam  seternam ;  qui 
autem  incredulus  est  Christo  Filio,  non  videbit  vi- 
tam,  sed  ira  Dei  manel  super  ipsum  (Joan.  111).  » 
An  non  etiam  ad  annulum  pertinebat,  cnm  diceret : 
c  Qui  habct  sponsam  ,  pponsus  est?  (Ibid.)  >  Ar- 
millam  vero  laboris  exigebat ,  cum  diceret :  t  Poe- 
iiitentiam  agite  (Matth.  111).  »  Baculi  quoqufe  re- 
quiem,  cum  praslo  subjungeret :  c  Appropinquavit 
enim  regnum  ccelorum  (Ibid.).  »  Ac  si  persplcue 
loquerelur  :  Nolite  sub  hjunct;e  vobis  poenileutiae 
laboie  lassessere,  scd  poiius  firnia  spe  dc  regui  <oe- 
lestis  appropinqualione  auiinum  roborale. 

Quacsivit  auteni  eam  Judas  in  bivio,  sed  invenire 
non  poluit;  quia  quae  in  publico,  juxla  Prophetam, 
4*t  sub  omni  Iigno  frondoso  fuerat  pros  iluln  (Jer.  111), 
jam  se  in  domo  paterna  ,  sub  Chrisli  videlrel  con- 


j:.-!«i:..« 


GENESIS.  I0!0 

A  mox  retraxit,  sicque  ante  se  nascendi  aJteri  adituin 
patefecil.  Quia  nimirum  Judaicus  populus ,  qui  nd 
lucem  Spirilus  nasci  primilus  ccepit,  oslendit  op;  r.i 
sua  prophetarum  praecedeniiuin  ,  ct  ipsius  Domini 
cruore  poJluta.  Unde  et  Zara  oiiens  iuter^retatur; 
quia  Ilebraicus  ille  populus  prior  ortus  esl  ad  lilie- 
ram  legis.  sed  postcrior  factus  est  ad  suscipieiulam 
gratiam  Evangelii.  Hoc  itaque  modo  reiraxit  ma- 
niim,  qui  nasci  jam  per  Spiritum  cosperal  populits 
Judaeorum;  et  mox  prorupit  ac  factus  cst  primogc- 
nilus  populus  genliuin,  scilicel  ul ,  juxla  senlentiam 
Veritalis  ,  fuluri  essent  novissimi  qui  erant  primi , 
et  primi  fierenl  qui  erant  novissimi.  Bene  igitur 
Pharcs  dhisionis  nomcn  accepit.  Unde  et  obslctiix 
eo  nascente  clamavil :  c  Quare  divisa  esl  propter  te 

B  maceria?>(Gen.xxxviu.)  Omne  quippe  genus  huma- 
num  ,  quasi  distorta  silvarum  virgulta  ,  adversus 
venienlem  in  carne  Dominuui  maceriam  feceral,  et 
ne  ad  peragcndum  mysterium  redemplionis  ingrede- 
retur,unanimitcr  obsistebat,  Unde  el  Paulus  :  c  Nos, 
mquit ,  prcedicamus  Christum  crucifixum ,  Judajis 
qnidem  scandalum  ,  gcntibus  aulem  stultitiam 
(/  Cor.  f).  »  Sed  genlilis  populus  banc  divisit  quasi 
nascendo  maceriam  ,  cum  per  Cornelium  cenlurio-. 
nem  aliosque  (Act.  x) ,  primitias  fidei ,  baptismi 
suscipiens  lavacrum,  sub  Chrisli  litulum  convolavit. 
Hanc  allernilatem  nascendi  97  considerabatbeatus 
Joaunes,  cum  Judaeorum  turbis  undiqueconflnentibus 
diceret :  c  Ne  cceperitis  dicere  :  Palrem  habemus 
Ahraham;  dico  enim  vobis,  quia  potens  esl  Deus  de 

C  lapidibusistis  suscitare  filios  Abrabae  (Marc.  111). »  Ac 

si  patenler  dical :  Gentilcs  populi,  qui  lapides  suot 

quia  lapides  colunt,  primogeniti  vobis  ilent  ad  rege- 

nerationis  el  novoc  gratiae  sacramenlum;  quorum  vo* 

perlegalescaeremoniasvjdebamioitenuissepriinatuin, 

CAPUT  XXXI. 

ln  sermone  de  S.  Luca  evangelista. 

c.Jussit  Joseph   ministris,  ut  implercnt  saccos 

tritico,  et  reponerent  pecunias  singulorum  in  saccis 

sois  (Gen.  xliv).  »  Quae  namque  sunt  fruges  quas 

Joseph  fratribus  contulit,  nisi  evangelica  aposlolica- 

que  doclriua,  unde  videlicet  csuriens  populus  vivat, 

unde  grex  Christi  viventia  sahuis  alimenla  dccerpal? 

Haec  illa  piane  esl  pecunia,  quam  in  ore  sacci  prax- 

cepit  imponi ;  lucc  pecunia  nunc  in  Ecclesiae  mensa 

D  proponitur,  ul  usura  postmodum  a  negoiiatoiibus  re- 
tfuiratur.  Sed  et  Bcnjamiu  hpc  etiam  prui  caelcris 
lduilur,  ut  sacco  cjus  ctiam  scyphus  cum  pccuuia 
reponatur  (lbid.}.  Quem  enini  Joseph  per  mysteriiim 
indicat,  nisi  Redemptorem  nostrum,  quem  suo  }am 
tunc  ille  mysterio  prxfigurabat?  Ait  enim  Scripiura : 

f\..'.n       «Arlil     nA«w«An        llUllC        DltnnaA       t*t    VAflAitll      ^...». 


1011 


COLLECTANEA  IN  VETUS  TESTAMENTUM. 
tit  pcr  Paulum,  qucm  illc  signabat,  A  CAPUT  XXXIH. 


1012 


phus  adjicilur 
non  labernaculi  cyalhus  genlibus,  sed  amplum.et 
patulum  verbi  poculum  propinelur.  Ilinc  esl  enim 
quod  ait  m  Os  nostrum  patet  ad  vos,  o  Corinlbii,  cor 
noslrum  dilalalum  est,  non  angustiamini  in  nobis  (// 
Cor.  vi).  >  Ac  si  dicat  :  Quia  me  vobis  verbi  potum 
per  uberem  scyphum  large  videtis  inHuere,  et  vos  si-  ' 
libundi  coriis  ad  hauricmlum  ora,  laxate,  ut  de- 
currens  unda  non  inaniter  flual,  sed  capacia  vasa, 
in  qux  liaiihf.;ndanlur,  inveniaL  De  quo  videiicel 
potu  per  Uaiam  Dominus  dicit  :  i  Giorificabit  me 
bestia  agri,  dracones  et  slruliones,  quia  dcdi  in  de- 
scrto  aquas,  flumina  in  invio,  utdarem  potum  populo 
meo,  electo  meo  (ha*  xliii).  >  Scypliuin  itaque 
evangclicae  praedicationis ,  in  Benjamin  dalus  est 
Paulo,  ul  ipse  desertumgentilltatis  specialiler  excolat  B 
el  aridilatem  ejus  largo  sanctae  praedicationis  imbre 
perfundat.  De  quo  scilicct  imbre  scriplura  est :  i  Qui 
operit  ccelum  uubibus  et  paral  lerrae  pluviam  {Psal. 

CXLVl.)  > 

CAPUT  XXXIL 

In  Sermone  de  S.  Vitale. 
Si  iuvcni,»  inquilJacob,  t  graliam  in  couspcciu 
tuo,  pone  manum  sub  femore  meo,  el  factes  mibi 
misericordiam  et  veritalem,  ut  non  98  scpelias  me 
in  JEgyplo,  sed  dormiam  cum  palribus  mcis,  etc.  (Gen. 
xi.vii).  >  Quid  est  boc,  fratres  mei,  quid  sibi  vuit  a 
tanlo  viro  lam  anxia  sepelieudi  corporis  solliciludo? 
Si  eniin  boc  ex  humana  consueludine  metiamur, 
profeclo  nihil  dignum  lanta  propheticae  menlis  ex- 
cellenlia  reperimus.  Ubicunque  enim  corpus  hu-  C 
manum  scpcliatur,  non  ideo  vel  minus  perfecta,  ve^ 
ininus  gloriosa  ejus  resurrectio  futura  procul  dubio 
credilur;  sed  si  mysiici  sacramenli  profunditas  in 
hiijus  dubietalis  culigine  rcquiralur,  perspicuum 
lumen  Intclligentiae  ipsi  qui  invenerit  orielur.  Cada- 
vera  quippe  morluorum  peccata  signiflcant  injusie 
vivcniium.  Sicut  enim  post  contactum  corporum 
Riorluorum  lex  pracipil  homines  purificari  (Sum. 
mx),  ita  otiani  post  perpctrationem  deliclorum  jube- 
mur  per  pcenilcntiam  ablui.  Hinc  nimirum  illa  sen- 
tentia  dicla  est :  <  Qui  baptizatur  a  morluo  et  iterum 
langU  illum ,  quid  profieit  lavatio  ejus  ?  >  (Ecclu 
xxxiv.)  Baplizatur  quippe  a  morluo,  qui  mundatur 
fletibus  a  peccato,  sed  post  baplismum  morluura 
tangit,  qui  culpam  posl  lacrymas  repetif.  Sed  se- 
pultura  mortuorum  remissioncm  significat  peccato- 
rum.  Unde  pcr  Prophetam  dicitur  :  <  Beaii  qttoruni 
remissx  sunt  iniqnitates,  et  quorum  tecta  sunt  pec- 
cala  (Psal.  xxxi).  >  Ubi  ergo  sepelicnda  erant  caila- 


D 


In  sermone  de  inveniione  sanctiv  crucis* 
«  Lavabit  in  vino  slolam  suam,  cl  in  sanguiue  uvae 
palthim  suum  (Gen.  xux).  >  Slola  Christi  et  pallium 
multittido  est  gcnlium,  quas  lunc  Dominus  induil, 
qiiando  sibi  eas  per  gratiam  redemplionis  adjunxit, 
sicul  per  Prophetam  pollicelur,  dicens  :  i  Vivo  cgo, 
dicil  Dominus,  nisi  hos  oinnes  induam  sicut  vesli- 
menlum  (I$a.  xlix).  >  Stolam  ergo  suam  Dominus  in 
vino,  et  pallium  in  sanguine  uvas  iavit  quando,  sicut 
botrtis,  in  crucis  l'gno  pcpendit?  tunc  enim  ex  lalere 
ejus  sanguis  el  aqua  profluxit ;  sed  aqua  nos  abluit, 
sanguis  redemit,  nimirum  ul  cxhibercl  sibi  sponsara 
non  habenlem  maculam  neque  rugam  (Ephes.  v). 
CAPUT  XXXIV. 
In  sermone  de  S.  Eleucadio. 
iPuIchrioressunt  oculi  cjtis  vitio,  >  inquitJacob  ad 
fiiium  de  Chrislo,  i  cl  dentcs  ejus  laclc  candidiores 
(Gen.  xlix).  >  Ocuii  nempc  Christi  Apostoli*et  Evaii- 
gelislaj  sunt,  qui  universo  corpori  sanclae  Ecclesiar 
tnmcn  sapientke  procsliterunt,  quorum  doclrina,  dtiu» 
rigorem  atque  daritiam  priscoclegis  emollil,  qundam- 
modo  auslerilalem  vini  veteris  contm  ptilchritudo 
pnecellit.  Evangelica  qnippe  prrcccpla  mandalis  Vc- 
lcris  Teslamcnti  longe  sunt  clariora.  Dcules  vero 
saiidi  prxdicatorcs  stinl,  qui  conversos  lioinines  a 
pravorum  socielalc  pnecidunt  eosquc  in  Christi  cor- 
pus,  tanquam  in  sua  meinbra  suscipicndo,  quasi 
mandendo  trajiciunt.  Porio,  tiomine  Iaclis,  doctrina 
legis  innuitiir,  qux  carnalcm  99  populum  laciU 
poculo  lanquam  parvulos  alere  videbaltir.,  Quonim 
niinirum  lacle  candidiores  sunl  doctores  Eeclesiac, 
quia  fortem  el  solidum  \erbi  cibum  et  ipsi  come- 
dtint,  el  aliis  tradunt ;  de  quibus  ail  Hcbrxos  dicit 
Apostolus  :  •  Perfectorum  esl  soiidtis  cibus  (Hebr* 
h).  >  Et  bene  candidi  csse  dicunlur  doctores  Ecc!e*ia\ 
quia  el  a  pravilalis  roacula  liberi  ct  conspicuae  con- 
versalionis  videntur  operibus  clari.  Quaproptcr  ca- 
vendum  esl,  fralres  mei,  ne  qua  nos  vitiortim  ni- 
grcdo  dtfdecorel,  qui  candidos  in  Christi  militia 
duces  habeinus.  Pericutose  nimirum  100  rerum 
species  fluctuant,  ubi  cum  dticibus  subseqtienlis 
exercilus  insignia  non  concordant.  Bcali  si(|iiidem 
palrcs  nostri  promplos  se  exhibebant  ad  perferenda 
supplicia ;  nos  autem,  dum  aproximo  Iredimur,  com- 
pescamus  saltem  animos  vindicta.  Moyses  nempe 
ad  ullionis  indicium  descendens  de  monlc,  cornulus 
apparuit  (Gen.  xxxiv);  super  Dominum  autem  in 
mansucludinis  Spirilucolumba  dcscendil  (Mailh.  xu). 
111  i  decreverunt  pro  Chrislo  propria   concta  con- 


1015  IN  LIBRUM  EIODI.  401  i 

5.  Cum  esset  ^oyses  in  itinere,  occurrit  ei  Dominus,  et  votebat  eum  interficere. 

6.  Projecerunt  maiefici   Pharaonisin  terram  virgas  suas,  quoe  versa  suntin  dracones,  sed  devoravit  ea$ 

virga  Aaron.  . 

7.  De  decem  plagis  JSgypti  :  \%de  aqnis  in  sanguinem  versis ;  2,  de  plaga  ranarum ;  5,  de  ciniphe ;  4,  de 

muscis;  5,  de  uece  animatium;  6,  de  uiceribus  et  vesicis ;  7,  de  grandine  ettonitruis  et  igne;  8,  de 
ptaaa  locustarum ;  9f  de  tenebris;  10,  de  primogenitorum  interfectionibus. 

8.  Postuiet  vir  ab  amico  suo,  et  mutier  a  vicina  sua,  vasa  argentea  ei  aurea  el  vestes. 
0.  Sument  de  sanguine  agni,  et  ponent  super  utrumqne  posiem. 

10.  Cum  emisisset  Pharao poputum,  non  eos  deJuxit  Dominus  per  viam  terrce  Phiiisthiim,  quas  vicina  eratt 

ne  si  belia  in  via  consurgerent,  pctmterel  eum  et  reverteretur  in  JEgyptum. 

11.  Sumpsit  Maria  prophetitsa  soror  Aaron  lympanum  in  manu. 

12.  De  aquis  amarit,  quce  tigni,  quod  ouendit  Dominus  Moysi,  admistione,  sunt  in  duicedinem  versar. 

13.  De  xn  aquarum  fontibus  et  lxi  paimis  in  lielim. 

14.  Quod  sexta  die  auplex  mensura  jubebatur  de  manna  colligi. 

15.  Quod  filh  Israel,  cum  vidisteni  manna,  dicebant :  Manhu,  id  est,  Qutd  est  hoc  f 

16.  Quod  manna  in  crastinum  reservatum  putrescebat. 

17.  Quod  pugnante  Israet  contra  Amatech,  Moxjses  habens  virgttm  in  manu  brachia  erexit. 

18.  Quod  Dominus  in  monte  Sinai  populo  suo  per  Moysen  tegem  dcdit. 

19.  Altare  de  terra  facieiis  tuihi. 

20.  Non  mdificabilis  milti  attarz  de  sectis  lapidibus. 

21.  Facies  bases  argenteas,  et  tabutas  deauratas  desuper  eriges. 

22.  Facie*  columnas  quatuor  et  bases  earum  vestitas  argenlo. 

25«  Ut  in  rationati,  quod  sacerdos  ferebal  in  pectore,  xn  pretiotti  iapides  ponerenlur,  ttrni  per  qualernes 
auguios  inclusi  auro. 

24.  Arripiens  Moyses  vitulum  aureum  igne  combussit  ef '  usque  ad  pulverem  contrivit;  et  in  aquam  spargens 

potum  poputo  dedit. 

25.  Quod  Motjses  iim  millia  hominum  ob  culpam  conflati  vituli  perimere  fecit. 

26.  Ecce  locus  apud  me%  stabis  super  petram,  cumque  trausierit  gioria  mea,  videbis  posteriora  mea. 

27.  Fecit  Moyses  in  tabernacuto  vn  tucernas  cum  emunctoriis  suis  el  vasa. 

Finiunt  capitula, 

101  loa    INCIPIUNT  TESTIMONIA  LIBRI  EXODI 

CAPUT  PRIMUM.  A  in  manu  gestas,  in  lerram;  et  projecit,  ei  faclus  est 

In  epistota  ad  llermisindem  sanctimonialem,  ubi  dici-  serpens.  Expavil  illico  Moyses  el  fugil.  Et  ait  illi  Do- 

lur  quod  esdificium  humance    superbice   cito  de-  minus :  Apprehende  caudam  illius,^  cL  anprchendit. 

struttur.  faclaque  esl  itcrum  virga  (Exod.  iv).  i  Cuncii  li- 

Urbes  ilto  tahernaculoram,  quas  Pharao  luto  pa-  quido  uovimus  quia  scrpens  suasil  hoinini  morlem;. 

leaqueconslruxil,  nimirum  luto,  quodinquinat, palra,  ergo  «ors  a  serpenle.  Quisaulem  virga,  uisi Christus? 

quae  deslihalur  ad  flammas,  Phitonet  Ramesses  sunt  de  quo  prophela  dicil:  Quia  c  egredieiur  virga  de 

non  sine  myslerio  nuncupatic;  Pbiton  siquidcm  in-  radice  Jesse  (Isa.  u).  »  Yirga  itaque  iu  serpciilem, 

terpretatur  os  abyssi,  vel  sa6fro.Quisquis  enim,  juxta  Chrisius  in  mortcm.  Moyses  aulem  expavit  et  fugil, 

Pauli    senteniiam,  supra  fundamentum,  qnoJ   est  quia  suspenso  in  cruce,  stve  moriente  Domino,  om- 

ChrUlus  Jesus,  iigna,  fenum,  stipulam  nunc  aediHcat,  nis   ille  apostobrum  mimerus  tremefactus  cxpavit, 

quale  cujusque  opus  sit,  ignis  probabit  (/  Cor.  m) ;  et  a  ccrlae  spei  ac  flrmae  fidei  soiiditate  reccssit.Quia 

et  quo  magis  in  altum  hacc  carnalis  vitx  structura  vero  cauda  extremaparsestcorporis,quid,  nisiflnera 

snbrigilur,  tanlo  proclivius,  veluti  in  abyssi  vora-  DominicaB  signiflcat  passionis?Moyses  igiturcaudam 

ginem  mersa,  subito  dissipalur.  Unde  scriptum  est:  apprehendit  el  nihil  in  virgauhra  serpentisapparuir, 
c  Ducunt  in  bonis  dies  suos.el  in  puncto  ad  infema  B  quia,  complelo  Dominicse  passiouis  crucisque  niy- 

descendunt  (Job  xxi).  »  Bene  ergo  dicilur  et  os  sterio,  el  fldelis  quisque  tunc  ad  fldem  rediit,  el  Chri- 

abyssi  et  subito,  quia  de  carnalis  viUe,  quae  per  eum  stus,  consumpta  morte,  idipsum  iu  se  quod  fuerat  per 

inuuilur,  cnlnine  no.i  segniier,  sed  cito  corruitur;  resurreciionis  gloriam  reparavil. 

et  illud  est  os  abyssi  quod  ascensus  videbalur  esse  CAPUT  Hl. 

fasligii,  Propheta  testante  qui  ait:  Dejecisti  eos>  dttm  In  sermone  de  S.  Columba. 

altevareniur  (Psal.  ixxii).  Ramesses  vero  pabuium  «  DixitDominus  ad  Moysen:  Qnid  est  quod  tenes 

diciiur,  vel  tinea.  Pabulum  namque  diaboli   sunt  in  manu  tua?  Respondit:  Virgam.  Ait:  Projice  eam 

omnes  reprobi,  quibus  ilie  tanquara  lupus  ovibus  interrametc.  (Exod.  iv).  >  Quis  per. Moysen,  nisi 


1015  COLLECTANEA  IN  VETUS  TESTAMENTDM.  1016 

de  passione  sua  loquttur,  dicens: «   Sicut  exallavit  A  occurrit  ei  Dominus  et  volebat  occidere  eum  {Exod. 
Moyses  serpeutem  iu  eremo,  iia  exaltari  oportct 
filiom  hominis  (Joan.  m).  1  Moyses  ergo  virgamlc- 


nuit,  quia  Judaicus  populus  anle  Redemp:oris  ad- 
ventum  in  diviua  potestate  conGsus  est ;  sed  virgaro 
in  terram  projecit,  quia  idem  populus  per  patriar* 
chas  ac  prophetas  Doininum  incarnandum  esse  nun- 
tiavit.  Virga  ergo  in  coiubrum  vertiiur,  quiaRedem- 
ptor  nosler  Deus  in  se  permanens  raortatis  inter 
bomines  factus  est :  sed  Moyses  colubrum  consptciens 
pertimuit  et  fugit,  quia  Judaicus  populus,  duro  Re- 
dcmplorem  huinani  generis  talem  vidil  Dominum ; 
credere  quasi  formidolosus  eipavit.  Cui  jubetur  ut 
colubrum  cauda  teneat,  quia  perQdus  ille  populus, 
qui  modo  credere  recusat,  in  extreraa  parte  Domi- 


iv ).  >  Mirum  valde,  cur  eum  repenfe  Dominus  occi- 
dere  voiuisse  describitur,  quera  assecretem  sibi  jani 
ei  syiunystem  familiariter  fecerat,  cui  consilii  sui  ac 
volunratis  arcana  panderat,  et  nunc  in  exseculione 
snae  obedientide  dirigebat.  Scd  procul  dubio  dalur 
intelligi  quia  quantamlibet  conlagii  maculam  ex  diu- 
turna  Madianitarum  cohabilatione  contraxerat,  atque 
idcirco  terrore  ac  negligentiaecorrectionepurgandus 
erat,  qui  corrigendis  aliis  coeleslium  mandatorum 
bajulus  accedcbat.  Quod  sciticet  uxor  ejus  Sephora 
prudenter  intellexit  de  qua  Scriptura  protinus  ad- 
didit :  c  Tulit  illico  Sepbora  acutissimam  petram,  et 
circumcidit  praputium  filii  sui  ( Ibid. ).  >  Absurdum 
quippe  fuerat,  si  videretur  gentilis  in  filio  qui  Israe- 


nici  corporis,  id  est,  posLeriori  tempore  sanctae  Ec-  B  lita  erat  in  semetipso.  Qui  erga  alios  ad  reclitndinis 


clesiae,  videlicet  in  fine  mundi,  sesead  fidem  recol- 
ligit.  Ei  colubruin  cauda  tenet,  quia  eum,  quem  mor- 
talem  ante  despcxerat,  Rcdemptorem  suum  in  ultima 
jam  parte  Ecclesiae  confitetur.  Sed  mox  serpens  in 
vh-^am  redit,  quia  statim  utJudaieus  populus  in  Re- 
demptorem  nostrum  crodiderit,  idem  Redemptor  ad 
judicium  in  poteslate  suaedivinilalis  apparebif,  ul  ei 
jam  serpens  virga  sit,  quia  is  qui  in  terra  home  de- 
spectus  est,  de  co$Io  veniens  supcr  angelos  videbiUtr 
Deus.  SicotergoDotninus  ctsine  Iepra  ieprosus,  et 
sine  veneno  serpens  per  myslcrium  dicitur,  ila  nihil- 
ominns  et  sine  faluitate  slullus,  el  sine  iinbcciliitale 
perhibetur  infirmus,  quia  nimirum  stc  se  nostrae 
infirmilaii  eomponit  atque  contemperat,  ut  et  cum 


viam  debet  instruere,  valde  cavendum  esl  ne  igse, 
quod  absit,  in  aliquo  videatur  errare.  Hinc  esl 
enim  quod  lsraelilicus  populus  ad  ulctscendum  sce- 
Ius  Benjamin  zelo  rectiludinis  inflammatur,  et  lamen 
idem  populus  Benjamin  giadiis  ante  prosternitur 
(J«d.xx>. 

CAPUT  vr. 

In  epistola  ad  Bonifacium,  ubi   dicitur  ut  exteriori 

prudenlice  spiritualis  sapientia  prceferatur. 

t  ProjecerunlmaleficiPharaonis  in  terrani  virgns 

sttos,  quae  versae  sunt  in  dracones:   sed  devoravit 

virga  Aaron  virgaseorum  ( Exod.  tii).  >  Virgaquippe 

Aaron  maleficorum  absorbuit  virgas,  quia  sapientia 

Christi,  quam   illa  signabal,  omnes  hujus    mundi 

dimicantibus  ccrtet  eicum  palienlibus  simililer  sup-  G  saj»ientiasannullavitmundique  sapienlessuicorporis» 

qnod  est  Ecclesia,  visceribus  counivit.  Terrenani 
itaque  sapienliara  noslram  sapienlia  spiritualis  ab- 


pliria  toleret. 

CAPUT  IV. 
In  eodem  sermone. 
i  Milte,  inquit  Dominus,  manuroin  sinum  luum. 
Qui,  cum  misissct  in  sinum,  protulit  leprosara  instar 
nivis.  Retrahe,  ait,  manum  in  sinuroluum;  retraxit 
•l  prolulit  ilerum,  et  eratsimiiis  carni  reliquae  ( Exod. 
iv ).  >  Quid  hoc  loceper  manum  Moysi  desiguatur, 
nisi  Filius  Dei?  Unde  dicHur  in  psalroo:  «  Fial  ma- 
iius  tua,  utsalvel  me  ( Psal.  cxvui);  >  ac  si  diccret: 
Fial  ille,  per  103  quera  fecta  sunt  omnia,  ut,  dum 
iile  creatur,  creatura  a  reauts  sui  contagio  liberetur. 
Haec  inanus  in  sinu  Patris  est,  sicut  Joanues  Bapti- 
sla  dicit:  c  Filius,  qui  est  in  sinu  Palris,  ipse  cnar- 


sorbeat  eamque  velut  in  sui  corporis  arcana  con- 
veri&t.  Absurdum  namque  est  et  satis  inhoneslum 
ut  eadem  prudeniia  eademque  subtililas  rebus  ad- 
hibealur  humanis  quae  spiritualibus  inipenditur  et 

divinis. 

104  CAPUT  VII. 

De  deeem  plagis  J£guptit  in  epistola  ad  disfiipulum 
Joannem. 
Plagae  aulem  factae  in  jEgypto,  quia  humanae 
animx  in  mundo  infliguiilur  vulnera.  Unde  quot 
plag;e  fueranl  lol  praecepla  sunl  divinilus  promul- 
gaia  ut,  quot  sunt   vulnera  cordis  aegroti,    tolidem 


ravil  (Joan.  i).  >  Sed  mauus  haec  cum  de  sinu  pro-  D  sinl  medicameuta  quae  illi  valeant  adhiberi. 


laia  est,  hoc  est,  cum  per  mysterium  incarnationis 
npparuil,  peccatorem  eum  et  tanquam  sceleris  lepra 
perfusum  is,  unde  processerat,  populus  sestimavit. 
Undc  dicit  Isaias : «  El  nos  pulavimus  eum  quasi 
leprosum,  ot  percussura  a  Deo,  et  humjlitalum  (ha. 
liii).  >  Sed  manus  baec  cum  in  sinumrediit.  ienram 


Age  igilur;  prima  plaga  est  cum  aquae  vertuntur 
in  sanguinem  (Exod.  vn).  Porro  autem  islae  plag* 
non  fiunt  uisi  in  iEgypto,  idest,  in  corde  tenebroso 
et  caligine  caecitatis  oppresso.  Cui  scilicetaquaecou- 
vertuntur  in  sanguinem^  cum  caeca  mens,  quanlum 
ad  se,  confundil  ac  violat  rectrc  fidei  puritalem ; 


1017  1N  LIBRUM  EXODL  1018 

in  cogilationibus  suis;  et   obscuralum  est  insipiens  A  qu:a  si  Spinttis  sanctus  requiescil  (aiilummodo  su- 


cor  eorum  ( Rom.  1  )•  i  Cui  primae  plagae,  hoc  est, 
pesliteulissiino  vulneri,  mox  adhibetur  primi  inedi- 
cina  praecepti :  «  Audi,  lsrael,  Dominus  Deus  tuus 
Deus  unus  est  (Deul.  vi).  i  Hocest  enim  medicinaie 
vinculum,  quo  peifidiae  vulnus  debeat  alligari,  ut 
hoc  audiens  unum  solummodo  Deum  colas  et  in 
plures  Deos  marcesceniis  peifidias  putredinem  non 
effundas.  Et  justo  Dei  judicio,  juxta  litteram  factum 
est  ut  illius  fluvii  sanguine  potarentur  iEgyplii,  in 
quo  primiius  pueri  necabantur  Hebraei. 

Secunda  vero  plaga,  ranarum  est  abundanlia 
(Exod.  viii  )•  Rana  clamosamest  animal,  et  in  li- 
mosis  vociferatur  ex  morepaludibus;  cui  similos  ju- 
dicantur  haerelici  ac  philosophi,   qui  velul  stiper 


per  quie  um ,  ergo  deserit  inquietum.  Enimvero, 
sicut  secunduro  praeceptum  referluradFilium,  itahoc 
tertium  pertinet  ad  Spiritum  sanctum,  qui  nihilomi- 
nus  tertia  est  in  sancta  Trinitate  persona.  Nam  et 
iilam  tertiam  plagam  Spiritui  sancto  incanlatores 
ascribunt,  cum  et  ipsi  ciniphes  excitare  non  possunt, 
dieentes  ad  Pbaraonem  :  «  Digitus  Dei  est  hic  (Exod. 
viii  ).  i  Ad  colendum  hoc  sabbatura  discipuium 
suum  njovocabai  Apostolus,  cum  dicebat :  «  Attende 
lectioni  et  doctrinae  (/  Tim.  1).  i  Et  alibi :  «  Orate 
sine  intermissione  (/  Thess.  v).  >  Ad  bujus  sabbati 
cultum  Dominus  nos  provocat  per  propbetam  , 
cum  dicit :  «  Vacale  et  videte,  quoniam  ego  sum 
Dominus  (Psal.  xlv).  i  Ac  si  dicat :  Spiriluale  sab- 


palodes  limosas,  hoc  est  inler  lurbas  squalore  per-  B  batnm  colile,  vagationis  inquietudinem  devitate  ; 


fidiae  sordidas,  vanis  adversusGIirislum  vociferantur 
obloquiis,  et,  dum  per  argumema  fallaciae  non  desi- 
nunt  importunis  garrire  clamoribus,  inane  quidem 
in  auribus  laedtum,  sed  nullum  mentibus  vfvendi 
afferunt  cibum.  Cui  morbo,  qut  videlicet  in  anima 
letlialiter  saevit,  secundum  praeceplum  tanquam  po- 
culuin  salutis  occurril.  Secunduro  autem  praeceptum 
cst:  «  Non  assumes  nomen  Domini  Dei  tui  in  va- 
num  (Exod.  xx).  1  ln  vanum  namque  Chrisli  no- 
mcn  assumit  qui  eum  non  Creatorem  ,  sed  lamum- 
modo  creaturam  credit: «  Vanilati  enim  creatura 
subjccta  est  ( Rom.  viu).  •  Et  ideo  talcs  homines 
sunl  procul  dubio  vani,  quia  veritalem  Dei  commu- 
tantes  in  mendacium,  fldem  adbibent  vanilati. 


ut  per  Spiritus  sancti  graliam  fixos,  non  vos  cini- 
phes  inquietent,  sed  spiriluali  sabbati  cultura  san- 
ctificet.  Notandum  praeterea  quoniam  tria  dunlaxat 
isla  praecepla  in  una  descripta  sunt  tabula  ;  alia  vero 
septem  continebautur  in  altera.  lsta  siqttidem  nd 
charilatem  Dei ,  illa  vero  ad  amorem  pcriiuent 
proximi.  El  idcirco  non  amplius  quain  duae  sunl  ta- 
bulv,  quia  gcminae  sunt  cbaritatis  impressione  di- 
stinctae.  Tria  plane  praecepta  in  una  tabula,  septcm 
vero  descripta  fuisse  in  alia,  ex  hoc  maxime  colli- 
gitur  quod  B.  Apostolus  ad  Ephesios  ail  :  «  Filii, 
obedite  parentibus  vestris  in  Domino ,  hoc  enim  ju- 
stum  est.  Honora  patrem  et  matrem  ;  quod  cst 
mandatum  primum  in  promissione,  ut  bene  sit  tibi 


Terlia vero plaga  ciniphes  sunt  (Exod.  vm).  Hoc  C  et  sis  longaevus  super  lerram  (Epltes.  vi).  »  Cur  au- 

tem  primum  hoc  mandaltim  dicittir,  nisi  quod  in 
principio  secundae  tabu!ae  posilum  esl  ?  Quod  etiam 
in  promissione  dicitur,  quia  quod  iu  aliis  praeceplis 
non  invenitur,  hoc  praeceplum  longaeviialis  promissio 
sequitur,  praemisso  niiuirum  ltoc  quod  dicilur :  Ho- 
i;ora  patrem  et  matrem,  ut  bene  sit  libi  et  sis  lon- 
gaevus  super  terram.  Iloc  ergo  praecepium ,  quod 
quartum  est  in  gonerali  niunero  maudalum,  in  sc- 
cunda  Ubula  po:iitur  primum. 

Cui  conlraria  esl  quarta  piaga,hoc  est,  cynoiv.yia 
quae  dicitur  musca  canina  (Exod.  vm).  Mhii  euhii 
tam  caninum  esl  quam  ignorare  parentes  el  illis  qut 
nos  genuerunt,  rcverenlinm  non  dcferre.  106  E°s 
etiam  tanquam  mttscae  circumvolitanles  caniui  ino- 


autem  animal  tam  minutum  est  ac  perexiguum  ut 
dum  se  pcr  aerem  llbrat  et  huc  iilucque  vagabundis 
anfraclibus  inslabiliter  volat,  visum  ccrnere  volen- 
tes  effugial ;  in  corpore  tamen  nostro  dum  sederit, 
pungit,  adeo  ut,  cum  eas  nequeas  videre  dtim  volani, 
compeHarissentiredumstimulant;  etdum  circumvo- 
lantesseseqtieimporluniusingerentesvullusnostrosin- 
ieslare  non  desinunt,\olenlesquiescerenon  permiitunt. 
105  Quamobrein  haec  plaga  vagationis  et  inquietu- 
ilinis  vilium  mauifesle  designat.  Quo  videticel  morbo 
quidam  laboranies  inuliliter  huc  illucque  discurrunt, 
ct  veiitt  mahs  vertumnis  obnoxii  per  impatientiam 
non  quicscunl.  Sed  quoniam  ciniphes  istx  percxi- 
guae  sunl  et  noxiae,  ut  non  tam  pondus  videautur 


liabere  quam  morsus,  qui  viiio  vagalionis  iuserviunt,  "  res  exagitaut,  qiti,  dtim  deferrc  parentibtis  ncsciunl, 


quodper  ciniphes  designalur,leve  quidem  arbilrantur 
esse  peccatum,  sed  nou  levirealus  fodiuntur  aculeo. 
Non  aggraval  pondus,  sed  penetrat  morsus,  quia, 
quanto  vilium  hoc  levius  deputant,  tanio  majore  ne- 
ccsse  est  ul  peccati  stimulus  animae  languentis  inte- 
riora  transfigal.  Huic  itaque  languori  terlii  praecepti 
obviat  medicina,  cumdicitur : « Memento  ut  diem  Sab- 


per  Icvitalis  inconstantiam  a  nalurali  gravitate  re- 
ccdunt,  eosque  lanquain  canime  muscac  diiaccranl, 
dum  se  contra  geitilores  suos ,  quasi  ringenies  el 
oblatrantcs ,  per  impalieutiam  vexant.  Ui  haec  er- 
go  plaga  curelur,  digna  parcnlibus  reverenlia  defe- 
ratur. 
Quinta  plaga   mors  peccatorum  est  (Exod.  ix). 


1010 

pcr  Jeremiam  dicilar 


COLLECTANEA  LN  VETUS   TESTAMENTUM.  10*0 

c  Saluravi  eos  ei  moecbali  A  Roduni  ilaque,  quia  non  modo  eorum  verba  bona 


iunt ,  et  in  domo  merelricis  luxuriabantur  ;  equi 
amatores  in  feininasemissarii  facli  sunt,  unusquisque 
ad  uxorein  proximi  sui  hinniebal  (Jer.  v).  >  Hx-c  ergc 
pecora  necesse  est  ut  funditus  exstincla  dcpereani, 
nisi  divinae  legis  medieamen  occurral.  Dicitur  ergo  : 
c  Non  moechaberis  (Exod.  xx).  >  lloc  uliqiie  quinium 
praccrptura  quintac  plagae  lauquain  medicinalis  nexiis 
opponilur,  ut  dum  proprio  toro  quisque  conlentus 
esse  coinpellitur ,  nequaquara  in  exlranea^  carnis 
amplcxus  intemperanlia  diffrenatx  libidinis  exten- 
datur. 

Sexta  plaga  snnt  vulnera  ct  vesicae  lurgentes 
alque  fervenies  (Exod.  ix).  In  vulneribus  scilicel 
arguitur  dolosa  odientiuut  ac  purulenta  malitia  ;  in 


per  iuvidenliam  coniegunt,  sed  eis  etiam  slignia 
fictae  pravitalis  inurunt.  An  isli  lanquam  locusix 
non  rodunt,  quibus  per  Apostolum  diciiur :  c  Si 
mordetis  et  comcdilis  invicem,  videle  ne  ab  invicem 
consumamini?  >  (Gai.  v.)  Huic  ilaque  plngre  man- 
dalum  illuc  compelentcr  oppontlur,  quo  dictuin  csl : 
€  Non  falsum  testimonium  dices  (Exod.  w).  >  Lt 
videlicet  falsus  quisque  teslis ,  qui  non  erit  impuiti- 
tus,  ab  alieitae  vilae  morsu  se  reprimat,  locustinos 
dentes  abjiciat  et  virenlia  segetis  alicnae  gennina 
non  abrodat. 

Jara  uona  plaga  esl  densilas  lenebramm  (Exod. 
x).  Nemo  magis  in  iuteriores  tenebras  labitur  qnatn 
is  qui  coujtigaiis  tbalami  violat  fidetn  et  alienam  in- 


vesicis   lumeus   et  inflata  superbia  ;   in  fervorc  ,  B  vadere  quaerit  uxorem.  Sed  Iias  tenebras  quas  utique 


scstuans  et  inflammali  furoris  insania.  Suut  enim 
auimae  quaedam  homicidales»,  in  quibus  hae  postes 
oriuntur  el  acerrime  saeviunt,  easque,  nisi  humanum 
sanguinem  fundant,  quiescere  non  permiltunt.  Huic 
ilaque  furenli  morbo  et  immaniter  sjevienli,  scxium 
pneceplum  tanqiiam  medicina  coclcstis  occurrit , 
quo  dicilur :  c  Non  occides  (Exod.  xx)  ;  >  ut  boc 
quilibet  audiens  eiortam  malae  voluutatis  in  semet- 
ipso  peruiciem  reprimal,  nec  extrinsecus  ad  effun- 
dendi  cruoris  effectuin  conceplum  maIitios33  con- 
scienliae  virus  erumpat. 

Post  haec  plaga  grandinis  ponitur,  ubi  scilicet 
granJo  el  ignis  pariter  ferebanlur  (Exod.  ix).  Porro 
atitem  duo  haec  contraria  sunl ,   frigns  in  grandiue, 


cor  lusuriae  dedilum  tolerat,  divinae  legis  splendor 
illustrat,  cum  dicilur :  c  Non  concuptsces  uxorcrn 
proxiini  tui  (Exod.  xx).  >  Ubi  nolanduin  qnia  noti 
dicitur,  non  lolles  ;  sive,  non  pollues,  sed  quod  plus 
esl,  c  non  concupisces  uxorem  proximi  tui.  >  Supe- 
rius  dictum  est :  c  Non  moecbaberis  :  >  hic  dicitur  . 
c  Nou  concupisces  uxorem  proximi  Uii ;  >  ergo  de 
re  uua  duo  videntur  esse  mandala  :  illic  enim  mce- 
cbiae  alienum  torum  violantia  effectus  ;  hic  etiain 
violare  volenlis  prohibeiur  affectus.  Illic  spurcus  et 
iilicilus  coudemnatur  adulterii  coitus ;  hic  eliaui 
adullerime  concupiscentiae  compescitur  appctitiis. 
Et  revera  ipsa  concupisceniia  violandi  alieni  inatri- 
monii  adultcrium  est,  sicut  Dominus  ait:  c  Qui  vi- 


calor  in  igne.  Sic  qui  aliena  furantur,  el  a  fraterna  C  deri  t  uxorcm  allerius  ad  eoncupisccndutn  eam,  jam 


charilate  suni  frigidi,  et  ardore  cupidiialis  accensi. 
Ubi  etiain  fulgura  atque  tonitrua  misla  fuisse  cuin 
grandine  perbibenlur.  Quid  autem  per  toniirua  et 
fulgura,  nisi  pavor  inlolerabilis  designatur?  Et  hoc 
furibus  famiiiare  est  ut,  primo  capi,  deinde  puniri, 
tremefactis  visceribus  paveaul ;  ncc  tamen  a  semel 
conceptae  nequiiiae  perpetratione  quiescatiL  Isiae 
nimiruin  pesles ,  hoc  est ,  grando  ,  ignis  ,  fulgura  , 
simul  atque  tonilrua,  eornm  corda  qui  ciatn  aliena 
diripiunl,  lanquasn  quacdam  arva  devastant,  et  si 
qua  sunt,  omnia  bonae  volunlalis  fruges  et  germina 
dissipant.  liuic  ilaque  pessimo  vulueri  septimi  suc- 
curril  mediciua  mandati,  cum  dicilur :  c  Non  fura- 
beris  (Exod.  xx)  ;  >  ut  hoc  quisque  cognoscens, 


moechatus  est  in  corde  suo  (Matlk.  v).  >  Nou  ergo 
quispiam  alienara  concupiscat  uxorem,  nc  palpabi- 
lium  tenebrarum  palialur  in  corde  caligiuem,  quain 
etsi  forte  jam  patitur,  coruscanteui  radiuin  mandali 
legalis  admitlat  et  sic  lenebras  coiiscientix  caecu- 
lieniis  abjiciat. 

Postremo  decima  plaga  est  mors  primogenito- 
rom  (Exod.  xu).  Duos  filios  babet  hotno ,  nimirum 
cnni  facil  opus  quod  ad  hanc  perlinct  vilatn,  et  cum 
spiriliiale  quid  operalur  quod  ad  vitam  tendit  aeter- 
nam.  Sed  spiritualis  fructus,  quasi  priinogenilus  no- 
sier,  in  noslris  opeiibus  dcbet  oblinere  primatum. 
Uudeet  bominus:  c  Priinum,  inquit,quaeritereguuin 
Dei,  et  haec  omuia  adjicientur  vobis  (Matth.  vi). 


cordis  sui  segeies  liac  mulliplici  peste  non  pcrdai,  v  Ac  si  dicat :  Cignile  spiritualem  fruclum,  qui  vester 


scd  bonoruin  operum  frugibus  animae  suac  celiarium 
repleal,  implens  illud  aposlolicum  :  c  Qui  furabalur, 
jam  nou  107  fnrelur,  scd  laborel  manibus  suis,  ut 
habeat  undc  ir  buat  iieiessilatem  palienlibus  (Ephes. 
iv).  > 

Oclava  anieir.  plaga  loni>lae  sunt  (  Exod.  x  ). 
Per  bacc  animalia,  quae  scgcium  germina  destruuni 
et  pestifciofrugesorecorroduiit,  qui  pos-unl  mc- 
lius  designari  quam  bi  qui  fratribus  delrabunt  et 


sil  utique  primogenitus  ;  qui  vero  ad  bujus  vilse 
pcrlinet  neccssaria,  sil  in  hxreditale  sccundus ,  htiio 
enim  primogenilo  cum  Jacob  debelur  bcnedkt  o 
(Gen.  xxvu) ;  de  Esau  vevo  ejusque  similibus  Scri- 
ptura  dicit :  c  Ibereiiitas,  ad  qttam  in  principio  festi- 
natur,  innovissimo  benedictione  carcbit  (Prov.  xx)  • 
De  his  duobus  liberis  in  Deuleronomio  pcr  figmam 
dicitur :  cSi  Itabucrit  bomo  uxorcs  duas,  unam  dilc- 
ctam  108  el  alteratn  odiosam,  «enueritfitte  ex  eis 


JO*t  IN  LIBRUM 

ttim  dabitqne  ei  de  liis  quae  liabueriC  cuncta  duplicia;  A 
isie  esl  enim  priucipium  liberorum  ejus,  et  buic  de- 
bentur  primogenita  (Deut.  x\i).  i  De  quibus  omni- 
bus  verbum  ilhul  hic  duntaxat  ducimusesponendum, 
quod  oxor  dilecla  sit  vita  inollis,  delicjosa,  carnalis ; 
odiosa  autem  uxor  est  viia  spiriltialis,  ut  pote  rigida , 
districta  etomnium  carnalium  delectationuin  illece- 
bris  inimica.  llujns  ergo  filio  primogenila  debentur, 
ijnia  spiriuialis  viue  fructus  ilium  habere  merclur 
iu  pramium  qui  est,  juxla  Joannem,  c  primogcnilus 
mortuorvm,  et  princeps  regum  terra,  qui  dilexit 
iios  et  lavit  nos  a  peccatis  nostris  in  sanguine  suo 
(Apoc.  i).  i  Sed  hic  primogenilus,  id  est,  spiritualis 
fructus  illi  procu)  dubio  moritur,  qui  suis  non  con- 
lcnlus,  alienis  rebus  inlendit ;  quoJ  fralcrni  juris  est 
appetii,  et  bona  proximi  succensus  avarltiac  facibus  B 
concupiscit.  Sed  decimum  Legis  praceplum  cst : 
«  Non  concupisces  rem  proximi  tui  (Exod.  xx).  > 
lloc  igitur  ille  mandatum  diligenler  audiat,  ne  pri- 
mogenitum  perdat,  ut  de  primogenilo  suo  gaudeat, 
nequaquam  quod  alienura  est  concupiscat. 
CAPUT  vm. 
In  sermone  S.   Eleuchadii. 

i  Postulet  vir  ab  amico  suo,  ait  Dominus,  et  mu- 
lier  a  vicina  sua,  vasa  argenlea,  et  aurea,  et  vesles ; 
dabit.  autem  Dominus  gratiam   populo  suo  coram 
iEgypliis  (Exud.  xii).  •  In  quo  videlicct,  ne  diulius 
immorer,  mystice  aurum  et  argeniurn  cum  veslibus 
petimus ,  unde  Domino  labernaculum  fabricemus, 
cum  mundanos  poetas  ac  philosophos  legimus,  ut  in 
divinis  elomjiis  luculenlius  proficerc  valcamus  ;  sive  ^ 
etiain,  quod  perspicacius  est,  aurum  el  argentum, 
animse  sunt  pretiosse,  quaecum  veslibus  simul,  id  est, 
suis  corporibus  populo  Dei  se  copulant,  ut  teneoro- 
sum  hoc  sceculum,  velut  jEgyptnm,  deserant  et  ler- 
rani  promissam  perpeiuae  felicilatis  acqttirant. 
CAPUT  IX. 
In  sermone  de  inventione  sancta  crucis. 

i  Sument  de  sanguine  agni  et  ponent  super  utrum- 
qiiepostem(£j;orf.  xn.)  •  Quid  est,  qucd  Israelilica 
plebs  postibus  domorum  de  sanguine  agni  jubetur 
imponere,  nisi  ut  1165  pnetigurel  crucem  Christi , 
qui  veros  est  agnus,  in  fronle  portare  ?  Ad  vesperam 
siquidem  iinmolabatur  agnus ;  et  in  vespera  mundi 
passus  esl  Chrislus.  Liniuntur  ulique  posles,  ne  va-  rj 
stator  angelus  audeat  inferre  perniciem ;  et  nos  cru- 
cis  vexillum  in  corde  gestamus  et  fronte,  ne  repcn- 
tinus  hostis  veniens  valeal  auferre  salulem,  unde  et 
«ccuri  canimtis :  c  Signatum  est  super  nos  lumcn 
vultus  lui,  Domine  (PsaL  iv).  > 

109  CAPUT  X. 


I.    C.*-._l_,    _J    D/_ 


EXODI.  105! 

sua?  tencritudinis  novitate  turbali  atqne  conterriti 
ad  ea  quae  contempseranl  rcverlantur.  Prius  ergo 
securilatis  suavilate  mulcenttir  ,  prius  pacis  quiete 
nutriuntur.  Post  cognitam  vero  dulcedinem  tanto 
jam  tolerabilius  tenlalionum  certamina  sustinent 
quanto  in  Deo  allius  agnovere  quod  amenl. 
CAPUT  XI. 
In  sermone  de  inventione  sancta?  crucis. 

f  Sumpsit  autctn  Maria  propheles,  soror  Aaron, 
tympairam  inmanu  (Exod.  xv).  »  Nos  qucque  tubro 
jam  mari  transmisso  el  bosle  demerso  ty  mpanum  cum 
Maria  ferre  debemus.  Quid  est  aulem  lynipanum  por- 
iare?AudiDomimimdicentem:  1  Qui  vull,  iuqui((ve- 
nire  post  mc,  abncgct  semetipsum,  ct  lollal  cruccm 
suani  et  seqttaltir  inc  (Luc.  vm).  •  Qtii  enim  carnem 
suam  cum  viliis  et  concupiscentiis  crucifigil,  qui  mem- 
bra  sun,  quxsiinlsuper  lerram,abslincndomoriincat 
(Gulat.  v),  ille  vere  cum  Maria  tympanum  poriat, 
quia  semctipsum  a  noxiis  terrena.  voluplalis  humo- 
ribus  aridum  serval. 

CAPUT  XH. 
Jneodem  sermone. 

Praolerea  elilhulnon  inconvenienler  occurril.Quod 
videlicet  Israeliticiis  populus  in  Mara  adversus  Moy- 
sen  murmurat,  vociferans  scilicet  non  se  possc  re- 
pcrire  quod  bibat  (Exod.  xv).  Tunc  ostendil  Moysi 
Dominus  lignum,  quod  cuin  illc  misisset  in  amnris- 
simas  aquas,  in  dulcedinem  prolinus  sunl  conversae. 
Quid  enim  amarae  ilhe  aqucc,  nisi  occidenlis  lilleiae, 
et  dwrse  alque  insipidai  lcgis  speciem  tencnt?  Scri- 
plum  est  enim  :  «  Consliiuit  popnlo  suo  Dominns 
legem  et  judicia,  el  lentavil  cum  (Ibid.).  >  El  alibi : 
f  Ego  dedi  eis  prccccpta  non  bona  et  judicia,  in 
quibus  non  vivent  (Exech.  xx).  1  Cui  lamen  legi 
si  confessio  crucis  et  Dominicoe  passionis  myslerium 
copulalur,  protinus  quod  amarum  fucrat  in  spiri- 
taiis  intelligenlise  dulcedinem  vcrtilur. 
CAPUT  XIII. 
7/t  eodem   sermone. 

Notandum  aulcm,  jttxla  verilalem  histori.x,  quod, 
aqua  in  dulcedinem  versa,  subinde  populus  venit  in 
Helim,  ubi  erant  duodccim  fonles  aquarum  et  sep- 
tuaginla  palmce.  Qnid  HO  enim  duodccim  fomes, 
nisi  duodecim  sunlapostoli  (Matth.x),  quos  Domiitus 
ad  hoc  consiiluit  nl  arida  ct  squalenlia  hiimani  gc- 
ncris  pectora  suae  pradicalionis  inundalionibus  irri- 
garent ?  Quid  vero  sepluaginta  palmarum  arbores, 
nisi  lolidem  sttnl  discipuli,  qtios  cnte  faciem  suam 
idcirco  misil  (Luc.  x),  ttt  per  eos  vicloria;  stiae  pal- 
mas  mundus  agnoscerel?  Et  c,erle  saiis  congruc 
videtur  consequentium    rcrum  ordo  dispositus  nt 


.-!.._     .1 _.. 


4023 


COLLECTANEA  IN  VETUS  TESTAMENTUM. 


1024 


Spirilus  gratiam  omne  mandatum  divinse  legis  iin-  A  «  lgnis  eorum  non  exstinguetur  et  verrais  noo  roo- 
pletur.  Nec  immerito  plane  pradicalores  crucis  pal-       '        "  %        '  '  !  !J!"i! 

marum  videntur  nomine  designari,  dum  et  ipsa  crux 
jure  dicenda  sit  palma;  quia  in  ea  scilicet  facta  est 
de  prostrato  mundi  hosle  victoria ;  sicut  de  ipsa 
cruce  sponsus  ad  sponsam :  c  Dixi ,  inquit,  ascen- 
dam  in  palmam,  ct  apprehcndam  fructus  ejus,  etc. 
(Cant.  vi  i)  i 

CAPUT  XIV. 
In  sermone  de  S.  Lleuchadio. 
c  Die  sexta  parent,  ail  Dominus,  quod  interant,  et 
sil  duplum  quam  colligerc  solebant  pcr  singulos  dics 
(£jotf.xvi).>Scxtodieduplex  mensura  colligijubeba- 
tur,  ut  ex  eo  in  Sabbatum  medielas  servarelur.  Porro 
autcm  sexta  dies  sexta  mundi  octas  intelligitur,  in 


rietur  (Isa.  xvi),  i  ut  ignem  igne  cupiditatis  accen- 
dat,  et  vennis  ex  verme  procedat.  Quanquam  et  sie 
valeat  non  inconvenienter  intelligi,  quia  sieut  ipse 
Chrislus,  qui  dicit :  i  Ego  sum  vermis,  et  non  bomo 
(Psat.  xxi),  i  provenit  aliis  ki  ruinam,  aliis  iu 
resurrectionem ;  ita  nihilominus  verbum  ejus  fit 
manna  mellisque  dulcedo  fidetibus ;  inQdeiibusautem 
et  prave  viventibus  vermis  ftt,  non  videlicet  qui 
animam  reficiens  alat,  non  qui  conscientiam  Verendo 
ac  minitando  remordeat. 

CAPUT  XVII. 

In  sermone  de  exallatione  sancta  crucis. 
Habens  Moyses  virgam  in  manu,brachiain  modura 
crucis  erexit  (Exod.  xvn) :  sicque  factura  esl,  ut 


qua  nunc  sumus.  In  bac  ergo  die  duplum  pro  ven-  K  catcrvarum  adversanlium  acies  ligno  el  signo,  hoc 


turo  Sabbato  colligit,  qni  pro  glorinc  ccelestis  in- 
luitu,  ubi  pcrpes  Sabbatum  et  vera  est  requies,  ver- 
buni  Dci  et  audil  e(  facil.  In  hac  duplum  recondit 
qui  ct  bene  vivit,  el  aliis  exemplum  salulis  ostendit ; 
sive,quad  expcditiusesl,duplicem  mensurara  colligit 
qui  tanlum  in  bona  operalioue  desudat,  unde  et  hic 
Conditori  suo  ejus  aniina  placeal,  cl  cum  co  post- 
moiJum  pLTpeiualiter  vivat.  Quod  igttur  rcponebalur 
pro  Sabjalo  corruinpi  nonpoteral;  quiabona  opera, 
qux  pro  dcsiderio  supernac  quietis  fiunt,  perpetuo 
manebunl. 

CAPUT  XV. 
In  epistola  ad  fratres  Cluniacenses. 
c  Cum  vidissenifilii  Israel  manna  datum,  dixe- 


est,  pleno  crucis  mysterio  superaret.  Ifyc  enim 
sacra  testalur  historia  cum  dicil :  i  Dum  levaret 
manus  Moyses ,  vincebat  lsrael  :  sin  auiein  pau- 
lulum  remisisscl ,  superabal  Aiualcch  ( Ibid. ).  > 
Hoc  plane  faclum  non  solum  spirilualis  iutelligen- 
tia?  sacramentum,  sed  et  virtulis  nobis  saluberrimum 
convectat  exemplum.  Nam  dtim  crucem  post  Domi- 
Hum  lollimus ;  dum  corda  noslra  cum  inauibus  ad 
Dominum  levamus,  rectores  tenebrarum  protinus 
corrnuntetin  ima  proslrati  fraclis  viribus  cliduntur. 
Si  vero  manus  remittimus  et  obliti  ccelestium  ter- 
rena  sectamur,  protinus  hostts  viclor  insequitur  et 
nos  amissa  victoria  persequenlium  gladiis  obtrun- 
camur.  ln  omni  sane  spiriluali  cerlamine  crucis  de- 


runt  ad  invicem  :  Manbu  ?  quod  significat,  quid  est  ^  bemus  praferre  vexillum,  quod  nimirum  si  visibt- 


hoc?  Quibus  ait  Moyses  :  Isteesl  panis,  quem  dedit 
vobis  Dominus  ad  vescendum  (Exod.  xvi).  >  11  li  ergo 
manna,  id  est,  qtiid  esl  boc,  vcraciler  comeduat 
«jui,  dum  legiint,  vel  audiunl,  divini  vcrbi  mysie- 
ritim  solerter  inquirunt.  Qni  nimirum  intra  lilte- 
ralis  palese  thecam,  dulcem  inlelligentia?  spirittialis 
ambiuut  enucleare  medullam.  llic  ccrte  quid  esl  hoc 
vcracitcr  vescilur,  qui  in  assidua  Scriplura2  sacrac 
solerler  inquisilionc  versalur.  Quasi  eniin  quceslio- 
nem  111  qiiamdam,  et  quid  cst  hoc  avido  cordis 
ore  toinedimus,  cuin  ad  penetranda  mytleria  Scri- 
pttirarum  vigilaulcr  insislimus,  cuin  cpuJas  coelcstis 
eloquii  subtiliter  rumiuamus. 

CAPUT  XVI. 

In  sermone  de  S.  Eleuchadio. 

(Serm.  0.) 

Prcesenti  necessitali  hodierua  cura  suGicial,  ncc 

diem  crasliiium  sollicitudinis  rancor  anlicipet.Israeli- 

ticus  sane  populus,   sictit  sacra  lestattir  bistoria, 

cum  manna  colligercl,  scaturiebat  vcrmibus  aiquc 

««...«..•-^«AOh«»t    si  niiia  JofiilpliiAr  a&eits.  ex  eo  in 


litcragentesattollimus,  procnl  dubio  victores  existi- 
mus;  alioquin  si  segniler  vrvendo  deponimus,  ad 
primos  persequentium  impetus  necesse  est  encrviter 
concidamus.  Unde  et  insignis  ille  militiae  spiritualis 
instructor  Paulus  ait :  <  Rcmissas  inanus  et  disso- 
iuta  geuua  erigite,  el  gressus  rectos  facile  pedibns 
veslris,  ne  claudicans  quis  erret  (Ilebr.  xii).  > 
112  CAPUT  XVIH. 
In  sermone  synodali  primo* 
Sicut  in  monte  Sinai  Dominus  Israeliltcae  plebi  per 
Moysen  legis  edicla  proposuitfita  insancta  Ecclesia 
per  ministerium  sacerdotum  idem  legislator  et  judex 
Chrisliano  populo  vivendi  mandata  depromit ;  Sinai 
quippc  inlerprelalur  rubus  sive  tentatio.  De  rubt 
siquidem  Dominus,  ut  Scriptura  testalur,  apparuil, 
et  Moysi  ad  filios  Israel  deferre  mandata  pra?cepil 
(Exod.  m).  El  iu  Ecclesia  Deus  procul  dtibio  cerni- 
tttr,  sicut  eidem  Moysi  rogauti  qnatenus  sibi  semct- 
ipsum  osietideret,  pollicettir,  dicens :  c  Ecce  locus 
apud  me,  slabis  supra  pelram;  cumque  transierit 
gloria   mca,  tunc  vidcbis  posteriora 


1025 


IN  LIBRUM  EXODl. 


1026 


impcllat;  modo  melus  a  libertate  recte  judicnndi  A  spici  prae  obscuritate  non  poteranl,  quasi  nigra  rc< 


cor  reprimat,  modo  crudelitas  inensuram  djgnse 
ullionift  excedal  ?   # 

CAPUT  XIX. 
G.  G. 
c  Ait  Dominusflliis  Israel :  AJtare  deterra  facietis 
mibi  (Exod.  xx).  i  Altare  scilicet  de  terra  Domino 
facere  est  in  'noslri  Redemptoris  incarnatione  spe- 
rare.  Tunc  quippe  a  Deo  nostro  munus  accipilur, 
quando  in  hoc  allari  nostra  humilitas,  id  est,  super 
Dominioe  incarnationis  fidem  posucrit  quidqutd 
operalur.  Allari  ergo  de  lerra  oblalum  munus  irn- 
ponimus,  si  aclus  nostros  Dominicae  incarnationis 
fidc  solidamus.  De  quo  allari  perlsaiam  dicitur:  c  In 
die  illa  erit  altare  Domini  in  medio  lerrae  iEgypli, 


manehanl;  at  poslquam  apostolicae  prcedicalionis 
manus  vaticinia  obscura  detcrsit,  qnidquid  lucis  in 
eis  latebat  inclaruil  sensusque  eonim  mysticos  in 
usum  dedit,  quia  verba  jam  rebus  esse  exposila 
perspicue  nuntiavit.  Jure  igitur  prsecipiunlur  lieri  et 
hases  argeutcae  et  tabutac  deauratae ;  quia  vidclicet 
apostolica  praecepta  prophctarum  oraculis  longe  sunt 
clariora. 

CAPUT  XXII. 

In  sermone  de  S.  Mallhcco  evangelisla. 

c  Facies  columnas  quatuor  et  bases  earnm  vcsli- 

lasargenlo  (Exod.  xxvn).  i  In  argenlo  enim  quid 

aliud  quam  claritas  divini  sermonis  accipilur?  sicut 

scriptum  est  :  c  Eloquia   Domiui ,  eloquia  casla , 


et   tilulus  juxta  tcrminum  ejus  dominii,  et  erit  in  B  argentum  igne  examinatum,  probatum  lerrae  (Psal. 


signum  et  in  testimonium  Domino  exercituum  in 
terra  -Egypti  (lsa.  xix).  > 

CAPUT  XX. 
In  ephlola  ad  canonicos  Fanenses. 
c  Si  autem  lapideum  altare  mihi  facies,  non  scdi- 
ftcahitis  iliud  de  seclis  lapidibus,  si  enim  levaveris 
cullrura  tuum  super  eum,  polluetur  (Exod.  xx).  i 
Secti  quippe  lapides  sunt,  qui  fraternae  societatis 
consorlium  respuunt;  quod  vivere  cum  frairibus  et 
conversari  concorditer  noIunt.Tales  autem  Christus 
in  suo  non  recipit  corpore,  quia  a  membrorum  suo- 
rum  sectos  judicat  unitate.  De  illis  porro  lapidibus 
allare  esl  polius  fabricandum,  quibus  Pctrus  dicit 
aposlolus :  c  Et  ipsi  lanquam  lapides  vivi  superscdi 


xi).  i  Bases  ergo  argento  vestitse  quatuor  columuas 
labernaculi  sustinent ,  quia  praedicalores  Ecclesise 
divino  eloquio  decorali,  ut  in  cunclis  se  exemplum 
prsebeant,  quatuor  evangelistarum  dicta  et  ore  et 
operibus  portant.  Matlhseus  itaque  primum  oblinet 
locum,  Joannes  ultimum.  Qui  nimirum  et  in  aposlo- 
lico  sunt  culmine  constiluti ,  et  ex  his  quae  scripse- 
rujit,  non  au„ilu  duntaxat,  sed  visu  potius  atque 
coiiactu ,  sunt  prsesentialiler  informati,  sicut  unus 
eorum  dicit  :  i  Quod  audivimus,  quod  vidimus, 
quod  oculis  nostris  perspexunus ,  quod  manus 
nostrae  tractaverunt  de  Yerbo  vitae  (/  Joan.  i).  » 
Marcus  autem  el  Lucas,  qui  evangelici  catalogi  me- 
ditullium  sortiuntur,  non  quidem  sunt  apostoli;  ve- 


_r r , r —  r .  _  ,._    _  ,         _ 

ficaraini  in  domos  spiriluales  (/  Petr.  u).  »  Cui  vide-  ^  mmtamen  praecipuomm  apostolorum   aller  Petri , 


licet  domui  ille  fundamentum  est,  praeter  quod  non 
potcst  aliud  poni;  ille  summitas  qui  factus  cst  in 
capnt  anguli. 

113  CAPUT  XXI. 
In  sermone  de  S.  Andrea  apostolo. 
c  Facies,  ait  Dominus ,  bases  argenteas ,  et  tabu- 
las  deauratas  desuper  eriges  (Exod.  xxvi).  »  Quid 
autcm  per  bases  argenteas,  nisi  prophetamm  vide- 
tur  ordo  signari?  Qui  dum  prinii  de  sacramento 
Ecclesise  sunt  locuti,  quasi  quasdam  bases  eos  aspi- 
cimusa  fundamentoconsurgere  et  superposita  fabri- 
eap  pondera  sustinere»  Quid  vero  per  tabulas ,  nisi 
sancti  figurantur  apostoli ,  qui  extensa  per  mundum 


alter  Pauli  relationibus  snnt  cdocti.  Omnes  tamen 
sancti  evangelistae  unius  auctoritatis  ,  114  unius 
sunt  fidei,  nec  in  aliquo  dispares  in  texendis  since- 
rissimae  lineis  vcrilatis,  ac  per  omnem  sua.  descri 
ptionis  arCicolum,  inexpugnabile  similiter  erigunt 
propugnacuium  adversus  omnia  quarumlibet  licere- 
seon  spicula  pracmunitum. 

CAPUT  XXHI. 

In  scrmone  de  S.  Bartholomaro. 

Preccptum  est  ut  in  ratronali ,  quod  sacerdos  fe- 

rebat  in  pectore,  dum  ingrederetur  Sancta  sanclo- 

rum,  ponerentur  duodecim  lapides,  terni  per  quaicr- 

nos  angulos  inclusi  auro,  quia  nimirum  sancti  apo- 


prscdicatione  sunt  amplissime  dilatati?  Apostoloruro  n  stoli  per  quadrifidum  orhem  dc  Trinitate,  quae  Dcus 


namque  doctrina,  quasi  quihusdam  basibus  proplie- 
ticae  prsedicationis  innitilur  eorumque  auctoritale 
ad  status  sui  robur  firmiter  solidatur.  Unde  et  con- 
juncta?  binae  bases  m  singulis  labulis  supponuntur, 
quia  dum  prophetae  sancti  in  verhis  suis  invicem  de 
fulurae  tunc  Ecclesiae  sacramento  concordant,  subse- 
qucnles  apostolos  «Tdiiicantes  xdificant,  et  cum  a 
semelipsis  in  nullo  dissentiunt,  illos  in  se  robustius 
(igur.l.  ISec  immerito  hases,  quibus  prophetae  signan- 
lur,  ut  ex  argento  debeant  fundi,  praecipitur.  Ar- 
iieuti  quippe  clarilas  ex  usu  servatur,  sine  usu  autem 


est,  praedicarunt  catholicae  fidei  veritatem.  Quieliam 
lapides  auro  deferuntur  inclusi ,  qnia  el  beati  apo- 
stoli  in  sapientiae  coelestis  arcaoo  perseveranl  invio- 
lahililer  confirmati.  Legitimum  ergo  est  ut  sacerdos, 
cum  ingreditur  sanctuarium,  duodecim  preliosos  la- 
pides  in  ralionali  pectoris  deferat,  quatenus  quisquis 
sacris  altarihus  appropinquat,  apostolicae  sibimet 
rectitudinis  exempla  proponat;  ut  quorum  ministe- 
rio  fungimur,  eorum  vitam,  in  quantum  prsevalet , 
imitemur;  et  quornm  gerit  officium,  in  eis  sanctse 
semulationis  studia  defiffat  oblutum. 


ml 


•COLLECTANEA  LN  VETUS  TGSTAMENTUM. 


l(tt« 


runl,  igne  combussit,  adpulverem  usque  contrivit,  A  absorbere;  in  eos  ipse  transfusus  est  quos  in  sua  , 

iluclibusque  conspergcns,  Israelilicum  ex  eopopulum 

propinavit  (Exod.x xxn).  >  Quitl  esi  enim  per  figu- 

rani  vitulus  ille  confl.uilis,  nisi  corpus  diaboli,  honii- 

nes  scilicel  in  omnibus  perfidiac  simul  el  idololatriae 

errore  decepti  ac  sub  ipso  sno  pestifcro  capiie,  lan- 

quam  diversa  meuibra  sacrilega  conspiralione  con- 

juncti;  super  quos  nimirum   ille  nequitiae  spirilus 

velutauctorprasidens  insolenlererigjtur,  etlanquara 

caputper  lyrannidem  suo  corpori  dominalur?  Au- 

reus  autem  vitutus  fuisse  describilur,  quia  videlur 

idololairiae  rilus  velul  a  sapieniibus  insiitutus.  Auro 

quippe  sapienlia  designalur,  sicut  per  SalouiouciA 

dicilur  :  c  Tuesaurus  desiderabilis  in  ore  sapientis 

(Prov.  11).  i  Aureus  ilaque  fuil  vilulus,  quia  mundi 

sapientes  anle  novae  gratiam  fldei  daemoniacx  cultu- 

rac  fuisse  probantur  auciores.  De  quibus  nimirum 

Aposlolus  :  <  Quia,  cum  cognovissenl  Deum,  non 

sicut  Deum  gloriGcaverunt  aul  gratias  egerunt,  sed 

cvanuerunlin  cogilalionibus  suis  et  obscuratum  est 

insipiens  cor  eorum,  dicenles  cnim  se  cssc  sapienles, 

slulti  facti  sunt,  et  mulavcrunl  gloriam  incorrupti- 

bilis  Dei  in  siuiililudinem  imagiuis  corruplibilis  ho- 

ininis,  et  volucrum,  et  quadrupcdum  et  serpenliuni 

(Rom.  i).  i  Per  banc  itaque  vesame  sapienthe  vani- 

latem,  poeta?,  philosophi,  magi,  siderum  rimalores 

omniumque  disciplinarum  Hberalium  instrucli  peri- 

tia,prodigiosa  daemonioium  solebanl  adorare  figmen- 

ta.  In  vilulo  igilur  signifleatum  est  totum  corpus , 

id  est,  omnis  societas  gentilium  idololatriae  dediio- 


hoc  cst,  diabolica  teutavcrat  membra  transferre. 
CAPUT  XXV. 
Jn  eodem  sermone. 
Verumtamen,  quia  Moyses  non  in  hoc  meiam 
ullionis  flxil  ut  idoluin  duntaxat  infringerel,  sed  in- 
super  addidil  ul  et  viginli  tria  millia  hominum  tru- 
cidaret ,  myslice  docuit  nequaquam  sufficere  ,  si  ab 
.  idololalrije  cultu  vel  pravitate  viue  quisquis  con- 
verlilur,  nisi  et  propria  vitia  gladio  spirilus  morliG- 
care  conetur.  Unde  et  praedicaior  egregius  :  i  Mor- 
tificate,  inquit,  merabra  veslra  quae  sunl  super  ler- 
ram,  fornicalionem ,  immunditiam,  luxuriam,  con- 
cupiscentiam  malara  et  avaritiam,  quae  est  idoloram 
servitus  (Coioss.  n  ;  Calat.  v).  i  Et  noundum  quia 
B  sicul  hic  vilia  membra  noslra  esse  dicuntur,  ita  et 
iilic  qui  perempti  sunt  cum  interfectoribus  suis  pro- 
pinquilatis  necessiludine  jungebantur ;  sicut  per 
Moysen  diclum  est  :  i  Hsec  dicit  Dominus  Dcus 
Israel :  Ponat  vir  gladium  super  femur  suum,  ite  et 
redile  de  porla  usque  in  portam  per  medium  castro- 
rum,  el  occidat  unusquisquefralrem  elamicumelpro- 
xiuiuin  suum  (Exod.  xxxn).i  Si  quem  ergo  delectat  in 
arma  consurgere,  quisquis  anhelal  adversus  hostium 
cuneos  riiraicare,  vertal  maiius  in  se  et  illic  plures 
inveniet  adversarios  oblruncandos.  Unde  videlicet 
postvictoriam  non  homicidae  foedum  nomen  incurral, 
sed  gloriosus  polius  triumphalor  appareat;  unde 
certc  non  sanctuarii  mereatur  excludi  Hminibus,  sed 
consecrans  semelipsum  Domino  divina^  graiiae  bene- 


rum.  115  Moyses  itaque  vitulum  igne  combussil,  C  dietioiiibus  aiigealur;  HQsicutet  illis  dictum  est 


quia  Redemplor  nosler,  quem  iile  siguaverat,  male 
conspirata  corda  gentilium  flamma  su;c  charilatis 
accendil.  Unde  el  ipse  dicit :  c  Ignem  veni  mittere 
iu  terram,  et  quid  volo  nisi  ut  accendalur?  (Luc. 
xn.)  »  EtPropheta  :  <  Non  esl,  inquil,  qui  se  ab- 
scondata  calore  ejus  (Psal.  xvm).  >  In  mente  ergo 
genlilium  repente  divinus  ignis  accendilur,  ul  in  eis 
irrationabiiis  idololalrke  forma  solvalur.  Tolum 
deiude  corpus  vituli  hujus  in  pulverem  comminuitur, 
quia  gentiiis  illa  societasdiabolicxconspirationis  in 
unum  arte  conflala,  ad  advenlum  Chrisii  quodan 
velut  malieo  salutiferse  correplionis  extunsa  alque  a 
rigoris  sui  duritia  divini  verbi  esl  virlute  contrita  ; 
ad  vcrbum  siquidem  veritatis  salubriler  comminui- 
tur,  quae  roaie  inlegra  in  superbiai  su;e  forma  inscu- 
sibiiiler  slare  videbatur.  Deindc  in  aquam  s;»argitur, 
ut  Israelilicus  ex  eo  populus  bibal.  Comminutus  dc- 
nique  vilulus  in  aquam  miltitur,  qnia  humiliatus 
gcntilis  populus,  lavacro  salutifcri  fontis  nccesse  est 
abluatur.  Quem  protinus  IsracliUe  hibuul,quia  sancii 
praedicatorcsEvangelii,  qui  vere  lsraelita)  sunt,  quos 
Dominicum  corpus,  quod  est  Ecclesia ,  transferunt 
_.i.__  ewscipien(j0^  quasi  bibendo  convcr- 


c  Consecrastis  ,  inquit ,  manus  veslras  Domino , 
imusquisqiie  in  filio  et  fratre  suo,  ut  dctur  vobis  be- 
nediclio  (Ibid.).*  Quod  autem  ii  qui  caesi  sunt  viginli 
iria  millia  fuisse  referuntur,  numerus  trium  millium 
peremptorum  triplicem  formam  indicat  peccaiorum. 
Omnequippe  peccatum,  aul  faclo,  aut  verbo,  aut 
cogilalione  commillimus.  Sed  quoniam  illic  et  dena- 
rius  numcrus  geminatur,  dattir  intelligi  quia  sicut 
Decalogum  prxceptorum  culpa  carnis  simul  et  ani- 
inoe  servare  contempsimus ,  sic  etiam  utriusque 
vilia  virlutum  armis  atterere  et  mortificare  de- 
bemus. 

CAPUT  XXVI. 
In  sermone  synodali  I. 
c  Eccelocus  apud  me  esl,  el  slabis  supra  petram, 
el  tuuc  videhis  posleriora  mea  (Exod.  xxxiu).  i  Quis 
autem  iste  locus,  ubi  slatim  super  petram  Dominus 
cernitur,  nisi  sancta  inteJJjgatur  Ecclesia,  uhi,  dnm 
pelrae  fidei  constanter  umitinnjf ,  simul  cum  Apostolo 
gloriam  Domini  spccuhmur?  Hjcc  esl  enim  de  qua 
dicitur :  <  Super  hanc  pelrara  apdiflcabo  Ecclesiam 
meam  (Matih.x\i).  i 

CAPUT  XXVH. 

'    •currilitale  vitanda. 


1M9  #      ,        IN  LIBRUM 

nostra  sancli  SpirUus  charismaia  ex  divino  muncre  A 
componamus.  Sed  qnia  ipsis  sanclis  opcribus,  qui- 
btis  per  afflalionem  sancti  Spirilus  ardenles  insisti- 
mus,  qusedam  superflua  se  terrenx  corruplionis 
interserunt ,  cum  lucernis  eliam  emuncloria 
nccessario  flunt.  Quid  enim  per  emunctoria  nisi 
dislrictio  poenilenlise  designalur?  emunctorio  nam- 
quequod  supervacutim  est  iu  lucerna  decerpilur  et 
dislrictione  poenhcnliae  humanx  pravilalis  culpa  de- 
Jelur.  Unde  el  Petrus  quibusdam  superflua  perpe- 
tranlibus  ait  :  c  Poenitemini  igitur,  ul  deleaulur 
peccnfa  vestra  (Act.  n),  i  ac  si  aperte  dicat  : 
Emunctorium  stringile ,  et  excessus  pravi  operis 
amputate.  Recle  ergo  cum  lucernis  et  emunctoria 
.  fitint,  quia  etsi  per  sancliSpiritus  gratiam  bonorum 
opcrum  iuinine  resplendere  contendimus,dum  tamen  rj 
bumana  corruptio  superflua  generai,  poeniieniiie  re- 
mediis  indigcmus.  Sed  quoniam  haec  ipsa  superflua, 


LEVITICI.  «050 

qtiae  disciplina  poenitenline  resecat ,  necessarium  est 
ut  conlriti  cordis  flelus  exstinguat ,  non  immerilo 
Moyses  praelcr  luccrnas  et  emunctoria,  eiiam  vasa 
fecisse  memoraiur,  ubi  quac  emuncla  stinl  exstin- 
guanlur.  Yasa  autcm  noslra  sunt  corda,  qtne  lacry- 
marum  semper  et  fletus  deheut  essc  iiiuudalione  re- 
plela;  in  quibusnimirumvasis  et  oleum  illud  r?con- 
dilur,  de  qno  in  Evangelio  perhibctur  quia  :  c  Pru- 
denles  virgincs  acccperunt  oleum  in  vasis  suis  cum 
lampadibus  (Matlh.  xxv).  i  Si  crgo  et  lii  qtii  claris 
operibus  splendenl  adhtic  lamen  fletibus  indigcnt , 
quid  de  me  misero  meisque  similibus  117  sentien- 
dum,  qui  tenebrosa  multa  commisimus ,  et  bona 
quse  luceant  non  habemus?  Quam  uberrimis  la- 
crymarum  rivis  debemus  \\&  semper  aflhiere, 
quain  coniinuo  moerori  necesse  fuerat  jugitcr  insu- 
dare  ? 


ExpHciunt  testimonia  libti  Exodi. 
LNCIPIUNT  CAPITULA  LIBIU  LEVITICI. 

4.  Vittdum  de  armento  masculum,  immaculatum  offeret  ante  ostium  tabernaculi  testimonii. 
2.  Ut  in  omni  sacrificio  sal  misceatur;  fermetitum  vero,  sive  mel,  nunquam. 

5.  Tollet  sacerdos  pugillum  simito?,  quvs  conspersa  est  oleo,  et  totum  thus,  qnod  super  smilam  pvsilum  est9 

adotebitqne  ittud. 
•4.  In  attari  Mouses  tabernaculum  fnederis  frequenter  intrabat  et  exibal. 

5.  Quod  Nadab  et  Abiu,  filii  Aaront  oblulcrunt  ignem  alienum  coram  Domino  el  divhw  snnt  igne  con- 

sumpti. 

6.  Quibus  debeat  Aaron  veslibus  indui  quando  ingreditur  tabernaculum. 

7.  Pomifex  offerat  hircum  vhentemt  et  posita  utraque  manu  super  caput  ejus,  confiteatur  omnes  iniquitates 

filiorum  lsrael. 

8.  Omne  animal,  quod  vel  conlriiis,  vel  tusist  vel  sectis  testicutis  estt  non  offeretis  Domino. 

9.  Ut  septem  lucernaJ  jugiter  ardeant  in  tabernacuto  fcederis  coram  Domino. 
10.  Comedetis  vetustissima  veterumet  velera,  novis  supervenientibus,  projicietis* 

Expliciunl  capitnta. 

INCIPIUNT  TESTIMONU  LIBRI  LEVITICI. 


CAPUT  PRIMUM. 

In  sermone  de  inventione  sanctw  crucis. 
c  Vitulum  de  armenlo  masculum  immaculalum 
offeretanle  osiium  labernaciili  testimonii  (Levit.  i).  i 
Per  vilulum  namque,  qui  de  armento  offerri  praeci- 
pitur,  Redemptor  nosler,  qui  de  pairiarcharum  de- 
sccndit  progenie,  figuralur.  Hic  nlmirum  aratro  cru- 
cis  suae  terram  carnis  nostrse  perdomuil  ct  ex  Spi- 
ritus  sancti  semine  virtutum  nos  frugc  ditavit  (Isa. 
liii).  Hic  vilulus  sine  macula,  non  in  labernaculo, 
sed  anteostium  ejus  a  (iliis  Aaron  offerebalur,  quia 
et  Dominus,  qui  sine  peccato  est,  sub  Auna  ct  Cai- 
pha  extra  portam  est  crucifixus.  Ipse  agnus,  qui 
mundi  peccala  detersit  (Joan.  i).  Ipse  hacdus,  qui 
auclorem  peccati  diaboluin  crucis  gladio  jugulavit 
(Psal.  in).  Ipse  columba,  in  cujus  nimirum  specic 
Spirilus  sanctus  super  eum  ad  Jordanis  fluenla  dc- 


C  lebilur  in  sacriflcio  Domini  (Levit.  n).  i  Quisquis 
enim  vel  rapinam  in  opus  pietatis  impendere,  vel 
vanae  glortae  causa  bonum  videtur  aliquod  exercere, 
bic  non  azyaiam  sinceritalis  et  verilalis,  sed  fermen- 
tum  malitiic  alque  nequilke  conalur  offerre.  Mellis 
quoque  sacriflcium  Dominus  non  approbat,  quia  lu- 
xuriae  voluptatem  omnemque  carnalis  illecebrae  dul- 
cedincm  damnat.  Sal  aulem  omnibus  praecipilur 
•blationibus  adhiberi,  ut  quidquid  Domino  super 
aram  devolt  cordis  offerimus,  ralionis  semperatqtie 
intclligenliac  sapore  condire  sludeamus.  Ail  cniin  : 
f  Quidquid  obtuleris  sacrilicii  sale  condies,  uec  au- 
fercs  sal  foetleris  Dei  lui  de  sacriflcio  luo  (Lev.  n).  i 
Et  ut  quod  dicebat  arclius  inculcarei,  ct  ne  mcns 
nostra  foriassis  aliquando  insnlsa  desipercl,  udhuc 

D  ingcminans  dieit  :  «  In  omni  oblalione  tua  offeres 
sai  (Ibid.).  >  Hoc  plane  illud  est  sal  de  quo  Aposlo- 

l..~    A«»      ■        m       lfr%      CAwI/intift        Qmtillt«llA       *\A      PAft     11111      fViriC 


4031  COLLECTANEA  1N  VETUS  TESTAMENTUM.  103* 

CAPUT  III.  A  sanctis  allaribas  propinqnare?  Et  cum  Scrfptnra 

In  sermone  S.  Donali  dicat :  c  Spiritum  nolitc  exstinguere  (/  The$$.  \) ;  » 


c  Toliet  sacerdos  pugillum  sirailae,  quae  conspersa 
esl  oleo,  et  totum  (hus,  quod  super  similam  posiium 
csl,  adolebilque  illud  in  altari,  in  monimentum  odo- 
ris  suavissimi  Domino  (Levit.  vi).  >  Quid  enim  per 
similaro  irisi  sancta  eleclorum  designatur  Ecclesia  ? 
quae  nimirum  dum  convcnieniibus  inviccm  creden- 
lium  colligilur  membris,  quasi  simiia  ex  multis  fru- 
menti  conspergilur  119  granis.  Et  sicut  simila 
inler  molam  ulramque  conleritur  ut  a  farinae  sili- 
gine  cantabmm  separetur,  ita  velul  inler  duas  legis 
scilicel  et  Evangelii  molas  sancla  Ecclesia  slringi- 
lur,  ut  lillerae  superficies  a-  medulla  spiritus  discer- 
naliir.  Quae  videlicel  Ecclesia,  ul  revera  spiritualis 
simila,  dum  per  aquam  Baptismalis  adunata  et  oleo  B 
chrismatis  est  conspersa,  igne  quoque  sancli  Spiri- 
tus  soiidala  sit,  juxla  Aposlolum  :  c  Hoslia  Deo  bene 
placens  et  perfecta  (Rom.  xm).  >  Thure  aulem, 
quod  posilum  super  similam  dicilur,  ejusdcm  Ecclc- 
siae  oralio  designatur,  sicut  in  Apocalypsi  Joannis 
oslendilur,  cum  dicil  :  Quia,  c  phialae  plenae  odo- 
ramentorum  sunt  orationes  sanclorum  (Apoc.  v).  » 
CAPUT  IV. 
Ad  Desiderium  abbatem. 

cMoyses  tabernaculum  foederis  frcquenlerintrabat 
et  exibal  (Exod.  xxxm).  >  Quid  est  enim  quod  ille 
crebro  tabernaculum  ingreditur  et  egreditur,  nisi  ut 
exemplum  praebeal;  quod  is,  qui  inlus  in  contempla- 
tionem  rapitur,  foris  infirmanlium  negotiis  frequen- 


isli,  quantum  in  se,  Spiritum  sanclum,  qui  in  eis 
ardere  debcbat,  exstinguunt,  et  alienum  ignem  ofle- 
runt,  dura  ad  aitare  Domini  flamma  libidinis  aesluan- 
tes  accedunt;  sed  repente  super  eos  ignis  divini  fu- 
roris  120  accendilur,  quo  terribiliter  exurunlur, 
Scriplura  teslantc,  quae  dicit :  c  Et  nunc  ignis  ad- 
versarios  consumil  (ttebr.  x).  >  Et  certe  legilimum 
est  ut  qui  sordentes  sacris  aitaribus  appropinquant 
gladio  divinae  ullionis  intereant;  diceute  ad  Moysen 
Domino  :  i  Docebilis  filios  Israel,  ul  caveant  im- 
mundiliain;  et  non  moriantur  in  sord^bus  suis,  cum 
polluerint  labernaculum  meum,  quod  est  jnter  eos 
(Lev.  xv).  > 

CAPUT  VI. 
In  sermone  S.  Georgii. 
cTunica,>  inquitDominus,  c  linea  vestielur,  femi- 
nalibus  lineis  verenda  celabil,  acciugelur  zona  linea, 
cidarim  lineam  imponet  capiti.  Haec  enim  vesti- 
menta  sunt  sancta,  quibus,  cum  lotus  fueril,  indue- 
tur  (Lev.  xvi).  >  Quisquis  enim  in  tabernacuio 
Cbristi,  quod  est  Ecclcsia,  semetipsum  Deo  sacri- 
ficare  contendit,  necesse  est,  ut  postquam  Iavacro 
sacri  fontis  abluitur,  diversis  etiam  virtutum  vesli- 
bus  induatur,  sicut  scriptum  est :  c  Saceniotes  lui 
induantur  juslilia  (Psal.  cxxxi) ;  >  qualenus  qui  in 
Christo  per  baptismum  novus  homo  renascilur,  non 
jam  pelliceas  tunicas,  mortalitalis  videiicet  indices 
vcstiat,  sed  deposilo  veteri  homine,  novum  induat. 


ter  urgctur.  lnlus  Dei  arcana  consideral;  foris  onera  C  et  in  eo  per  mundae  conversationis  studium  innova- 


carnalium  portal.  Qui  de  rebus  quoque  dubiis  sem- 
per  ad  tabernaculum  recurrit  ac  coram  leslamenli 
arca  Dominum  consulit,  formam  procul  dubio  rccto- 
ribus  pracbens,  ut,  cum  foris  ambigunt  quid  dispo- 
nant,  ad  mentem  semper  quasi  ad  tabernacuium 
adcant,  et  velut  coram  leslameuti  arca  Dominun 
consulant,  si  de  iis  in  quibus  dubitant  apud  semet 
ipsos  intus  sacri  eloquii  paginas  rcquirunt.  Unde  et 
ipsa  Yeritas,  per  susceptionem  nobis  noslrse  huini- 
litaiis  ostcnsa,  noctibus  in  monte  orationibus  va- 
cai  (Luc.  vi) ;  die  vero  in  urbibus  per  miraculorum 
signa  coruscal;  imitationis  videlicet  viam  bouis  re- 
ctoribus  sternens,  ut,  si  jam  sumina  conlemplanda 
appetunt,  necessitalibus  lameninfirmanlium  compa- 


tus  vivat.  Et  notandum  quod  omnes  illae  vestes  lineae 
describuntur.  Linum  quippe  ad  candorem  cum  )a- 
bore  pcrducilur,  et  virlutum  vita  non  acquiritur  sub 
torpore  desidiae,  sed  in  laboriosa?  polius  exercilio 
disciplinae. 

CAPUT  VII. 
In  sermone  S.  Bonifacii. 
Pontifex  viventem  hircum  hoc  modo  jubctur  ex 
lege  offerre  ul,  posita  super  caput  ejus  utraque 
manu,  confiteatur  omnes  iniquitates  filiorum  Israel 
et  universa  delicla  alque  peccata  eorum,  quae  im- 
precans  capili  ejus  emjltat  illum  in  deserlum  (Lev. 
xvi).  Quid  esl  nutem  hircum  utrique  manui  pontifi- 
cis  subjici,  nisi  filium  hominis  in  simililudine  carnis 


tiendo  misceantur,  quia  lunc  ad  alla  charilas  mira-  D  pcccati  vcnienlem  per  voluntatem  Dei  (Rom.  vm)f 

utriusque  populi,  Judaici  videlicet  et  gentilis,  per- 
secuiione  gravari?  Plane  ulriusquc  se  voluit  mani- 
bus  subdere  qui  de  jugo  diaboli  utrumque  venerat 
populum  libcrare.  Quid  vero  est  quod,  post  confes- 
sionem  alque  imprecalionem  omnium  iniquitatum 
filiorum  Israel  super  capita  ejus,  hircus  mittitur  in 


biliter  surgit,  cum  ad  iina  proximorum  se  misericor- 
diter  attrahit,  et  qno  benigne  descendit  ad  infima, 
valenter  reeurrit  ad  summa. 

CAPUT  V. 

J/i  epistola  ad  Cuniberlum  Tnurinensem  episcopumf 
de  incontinenlia  clericorum. 


itpcArhim     ni«i  /ruia  U  niii   npp.ftila  nncfr.i  nnrl.ivit. 


mi  1M  LIBRGK  NUMERt. 

CAPUT  VIII.  A  n*a,  UM  genitricis  suse  (Can: 

44  Ciutitirtum  Taurinensem  episcopum,  d*  intonii- 
neniia  eiericorum. 

c  Omne  animal  quod  vel  eontrilis,  Tel  tunsis, 
vel  sectis  ablatisque  testiculis  est,  121  non  ofle- 


retis  Doraino  (Lev.  xxn).  i  Porro  si  tanto  Deus  odio 
habet  sterilitatem  in  animalihus  brutis,  quae  sibi 


per  sacerdotale  ministerium  offcruntur,  quanlo  ma- 
gfc  banc  aapernatur  in  sacerdolibos,  qui  sibi  sacri- 
flcium  offenint,  nimirum  ut,  sicot  in  illis  fetusevigi- 
tnr  carnis,  ita  sacerdotes  in  alios  propagines  germi- 
nent  castitalis. 

"&PUT  tl. 
In  termone  in  cozna  Domini. 
c  Praecipe  filiis  Israel,  ait  Dominus  ad  Moysen,  ut 
offerant  tibi  oleum  de  olivis  purissimum  ac  lucidum  B  conditae. 
ad  concinnandas  lucernas  jugiter  exlra  velum  lesti- 
monii  in  tabernacoio  foederis;  ponetque  eas  Aaroa 
a  vespere  osque  in  mane  coram  Domino  cultu  ritu- 
queperpetuo  in  generationibus  vestris;  super  caa- 
delabrum  mundissimum  ponentur  semper  in  conspe- 
etu  Domini  (Lev.  xxiv).  >  Quid  autem  per  septem 
locernas  iu  tabernaculo,  nisi  septem  signiftcantur 
Eccksiae  in  uno  populo  Christiano,  in  quibus  ftimi- 
rum  oleum  jubetur  indesinenter  ardere,  quia  in  his 
sincera  charitas,  quse  per  Spiritum  sanctum  datur, 
gemini  debet  amoris  igne  fervesccre,  et  claris  atque 
conspicuis  semper  operibos  coruscare?  Sed  cum  una 
sit  procul  dubio  catbolica  et  unrversalis  Ecclesia , 
sicut  per  Salomonem  dicitur  :  <  Una  est  columba 

Expticiunt  tettimonia  iibri  Levixicl 


1054 

vj) .  i  quid  est  qnod 
in  sacris  eloquiis  septem  esse  referuntur  Ecclesi», 
nisi  quia,  qra  122  una  est  per  onitatem  fidei,  se- 
p'JXorm!s  esl  pct  lotidem  dona  Spiritus  sancli?  Ifce 
sunl  cnim  scptcm  ill*  molieres  qux,  juxta  prophet» 
vaticinium,  accepere  virom  unom  (Itai.  iv).  Vir  au- 
tem  Ecdesiae,  Chrislus.  lloc  plane  sancti  Spiritus 
oleo  cuncta  sacrarum  Scripturarum  pahula  condiun- 
tur,  ut  animarum  nostramm  visccra  sagineniur. 
Hoc  olcum  viulibus  epulis  eloqnii  ccelesiis  infusum 
sapit  in  faucibus  animae,  cujus  et  stoinachum  re- 
creat,  et  gusluin  percipientis  obttatcat.  Nam  scriptum 
est :  c  Littera  occidit ,  spirUus  aulem  viviiicat  (// 
Cor.  m).  i  Unde  soiendum  e&i  quia  omncs  sacro- 
rum  voluminum  paginc  sancti  Spiriius  oleo  sunl 


CAPUT  X. 
In  epistola  ad  Hitdebrandum  et  Stefhanum. 
c  Comedctis  vetustissima  veterum ,  et  vetera  no- 
vis  sopervenientibus  projicietis  (Levit.  xxvi).  »  Ve- 
tustissimum  quippe  nobis  est  primos  homines  Do- 
mini  in  paradiso  conspicere;  velus  aulem,  lsraeli- 
ticum  popiilum  circumcisionis  ac  sacrificiorum  ritum 
diversarumque  cxeremoniarum  mandata  servare. 
Tunc  itaque  vetustissima  vcterum  mentis  ore  come- 
dimus,cum,  ad  instar  primi  parenlis,  Dci  speciem 
conV?mplamur.  Vetcra  vero  novis  supcrvenientibus 
procul  abjicimus ,  dum  Evangelii  gratia  coruscante 
Mosaicae  legis  observantiam  non  curamus. 


INCIPIUNT^CAPITULA  LIBRI  NUMERI. 

i.  Applica  tribum  Levi,  el  fac  ttare  in  contpectu  Aaron,  dabisque  dono  Levita*  Aaron  et  filiit  ejus. 
2.  Quod  populus  coUigent  manna  frangebat  mola ,  tive  lerebai  in  mortariot  et  faciebal  ex  eo  tortuta*. 

5.  Congraga  milii  teptuaginta  virot  de  senioribus  Israei.  auo*  tu  notii  qnod  tenet  sirit  popvH. 

4.  Pergentes  exptoratore*  usque  ad  torrentem  Botri9ab*ciderunt  paimitem  cum  uva  suatquemportarerun4in 

tecte  duo  viri. 
5«  Ilem,unde  supra. 

6.  Tollens  Aaron  thuributum,  cucurrit  per  mediam  muttitudinem ,  quam  vattabat  incendium. 

7.  Prcecipe  filii*  Israel  ui  adducant  ad  te  vaccam  ruffam,  aHate  integram9  sine  macula,  quce  non  pertulcrit 

jugum. 

5.  Aperi  thesaurum  tuum  fontem  aquat  vimr,  ut  *aturatif  cesset  murmuratio  eorum. 
$.  AuditCy  rebeiles  et  increduli.  Num  de  petra  hac  vobis  aquam  poterinuu  ejicere?    • 

40.  Quod  Dominut  misit  in  populum  serpentes  propter  murmtvr  eorum. 
tl.  Quod  Israei  misit  nuntios  ad  Seon  aicens  :  Obsecro ,  transir*  mihi  liceat  per  Urram  tuam. 
it.  Quod  prmcipua  urbs  regni  Seon  dicitur  Esebon. 

43*  ToUe  cunctos  princjoes  populi,  et  suspende  eos  in  palibuto  conira  solem ,  %t  avertatur  furor  meus  ab 
Israel. 

44.  Quod  tribus  Levi  ad  repromissionit  terram  pervenerit%  catteris  tribubue  in  dtmtto  prottratis. 

45.  Quod  Saiphaai  non  filios,  sed  quinque  tantum  filias  moriene  deretiquit. 

46.  De  octo  festmtalibut%  quas  per  unumquemque  anni  cireulum  Dominus  observari  pracepit. 

47.  Armale  ex  vobis  virot  t:d  pugnam9  qui  possint  uttionem  Domini  expetere  de  Madianiti*. 

18.  Quod  fitii  Israei  venientes  ad  fontem  Judicii\  qui  est  Cade*9  inierfeeervnt  omne*  principes  Amaleeh  et 

Amorrhao*. 
49.  Quod  Israel  in  quadraginta  duabn*  mansionibus  ad  hareditatis  principium  pervenent. 

Expticiunt  cayniuta. . 

123134  INCIPIUNT   TESTIMONIA   LIBRI    NUMERI. 


4055 


COLLECTANEA  IN  VETCS  TESTAMENTUM. 


103* 


ambigat  ius  habuisse  ponliflcum?  Tribum  vero  Levi  A  puli  sint  ac  magislri,  et  duccs  cos  ad  ostiuin  laber- 


quis  uesciat  prxtulissc  ordincm  clericorum?  Levilae 
ergo  Aaron  et  filiis  ejus  a  filiis  Israel  dono  tradun- 
lur,  cum  ex  omni  Chrisliano  populo  clericalis  ordo 
in  evcubias  eccltsiastici  cullus  assumiiur  ct ,  ut  as- 
sisiant  atque  minisirent,  suis  pontificibus  offertinlur. 
Sed  quisquis  servus  esl  mammonao,  rilus  abhorret 
ecclesiasticx  disciplins.  Ncc  praetercundum  est  quod 
iilic  prxsto  subjungitur  :  c  Ego  ,  ait  Dominus,  luii 
Levilas  a  filiis  Israel  pro  omni  prlmogcnilo  qnod 
aperit  vulvam  in  filiis  Israel,  eruntque  Lcvitae  mei 
(Num.  111),  i  utliquido  pateat  clericorumordiuemDci 
omtiipolentis  esse  pccuiium ,  sicut  et  Spse  Deus  spe- 
cialis  est  hacrcdilas  clericorum.  Sed  cui  Dcus  in  lue- 
redilatc  non  sufficil,  quid  eum  saliare  possit  iguo 
rat,  quia  niemis  ejus  oculum  furiosa 
caecaL 

CAPUT  II. 
//t  sermone  dc  coena  Domini. 
c  Circumibat  populus,  ct  colligens  manna  frange- 
bat  mola,  sive  terebat  in  morrario,  coqucns  in  olla 
et  faciens  ei  eo  tortulas  saporis  quasi  panis  olcati 
(  Num.  xi ).  »  Porro  autem  quasi  per  multa  in 
cellario  Domini  dolia  transitum  habuimus,  ut  ad 
solum  oleatum,  vclut  olci  vasculum,  pcrvenire  pos- 
semus.  Manna  dcniquc,  quo  plebs  vivebat  Israelitica, 
sacruin  designabat  eloquium,  qtto  uutritur  et  vege- 
tatur  religio  Christiana.  Quod  uliqiie  veraciief  o!  a- 
tum  est ,  quia  mystica  sancli  Spiritus  cst  unclione 
couspersum.  Notandum  veroquia  idem  mnunn,  quo.1 
in  libro  Numeri  dicilur  olealuin,  iu  Exodo  legitur  no:i  ^ 
olei,  sed  mcllis  polius  habuisse  saporcm  :  t  Custus, 
inquil,  ejus  erat  quasi  simihe  cuui  inellc  (Exod. 
xvi).  >  Quidnam  est,  quod  angeiicus  ilie  cibus  prius 
dicilur  meilis  e&hibuisse  dulcedinem ,  ct  poslinodum 
noo  ineliis  sed  oiei  prabuisse  suaviiatcm,  nisi 
quod  Redemptor  nostcr,  sacrarum  omnium  auclor 
et  coiidilor  Scripturarum,  qucm  vidclicel  iliud 
manna  principaliter  figurabat,  et  aute  passiouem 
\elul  mel  dulcedincm  e*hibuit  miraculoruin,  cl  posl 
ascensionem  suara  tanquam  oleum  in  discipulos  suos 
effudit  Spiritumsanctum?  (Act.  u.)  Nani  quasi  niellis 
vidctur  propinasse  dulcedinem,  dum  signis  atque 
virtulibus  coruscavit;  olei  vcro  lunc  siiaviuicm  de- 


luiculi  feedcris,  faciesquc  ibi  slare  lecuin,ui  descen- 
dam  et  loquar  libi,  et  auferam  de  spiritu  tuo,  ira- 
damque  eis  (Num.  xi).  i  Ubi  notandum  quod  non 
ait,  auferes  de  spiritu  tuo,  tradesque  eis;  sed  polius, 
auferam  et  tradam,  ut  profeclo  osiemleret  quia  non 
homo  homini  Spiritum  sanclum  tradit,  scd  solut 
ipse  est  qui,  prout  vult,  gratiasstuo  dona  distribuj!. 
Dnde  et  paulo  post  subditur  :  «  Deseenditque  Domi- 
nus  per  nubem,  ct  locutus  est  ad  euin,  auferens  de 
spiritu  qui  erat  in  Moyse,  et  dans  septuaginta  vi- 
ris  (Ibid.).  >  De  spiritu  aiitcm  Moysi  viris  dedisse 
Domiuus  dicitur ,  ut  el  ordinalorcs  et  ordinalos  ununi 
debere  spirilum  habere  perspicuum  docealur,  qua- 
tenus  rectores  Ecciesia  nequaquam  inter  sc  diversa 
cupidttas  B  sentiant,  unde  schismata,  quod  absit!  aut  bxreses 
peslileiuer  cmcrgani,  sed  unum  oinnes  cohcordiler 
doceaitt  atque  in  unitate  spiritus  unanimiter  vi- 
Tant.  Porro  autem,  sicut  septuaginta  iili ,  quosDo- 
raintis  post  apostolos  orJinavit  (Luc.  x  ),  totidemque 
fere  Uti ,  quos  cum  Moysi  sustentare  populi  ouus 
voluit,  lyptim  pratendebant  presby terorum ;  ita  ni- 
hilominus  Moyses  primuin,  et,  posi,  aposloli  digni- 
tatetnvidentur  obtinuis*e  pomificiim;  cif  sicut  neqtie 
illi  ab  apostolis  neque  isti  a  Moyse  Spiriium  saaclum 
acctpere  potueruut,  sic  eiiam  de  episiopis  caeteris- 
que  ecclesiastic»  tiignilalis  ordinibus  procul  dubio 
scntiendum  est  :  nimirum  quja  unus  omnipotens 
Dcus ,  o,ui  eos  per  diversos  ordinum  gradus  mode- 
raminis  sui  dispeusationedislinxit,soluseliam,  prout 
ipse  novit,  Spiriius  sui  gratiam  in  unumquemqiie 
difitidit.  Neque  cnim  in  illa  Spirilus  datione  aliud 
sibi  Moyses  arrogare  privilcgium  potuil  quam  quod 
illi  vox  divina  pneeepit,  nimirum  ut  viros  eiigeret, 
eosque  ducens  ad  ostium  tabernaculi,  cum  eisstarct; 
h;cc  cst  summa  operis  Moysi.  Quid  ergo  sujb  virtutis 
in  hoc  Dei  munereMoyses  recognoscere  potuil,  cum 
iusuper  ct  duo  cx  his  qui  descrtpii  fueranl,  Scri- 
ptura  leslc,  in  castris  posili  et  ad  tabernaculum  non 
vcnerunl,  el  lamen,  co  nesciente,  aeque  ut  caucri 
spiritum  perceperunt?  ln  eo  sane  qood  de  spiritu 
Moysi  lolli  dicilur  atque  125  a,'l,s  dar» ,  nulltim 
Moyscs  dispendium  sui  spirilus  perlulisse  crcdcndus 
cst  :  veiut  ab  ardenie  lucerna  Jtiinen  quaeliliel  ma- 
lei  ia  mutuetur,  nullo  propter  hoc  lucerna  proprii 


disse,  cum  in  apostoios  suos  sancti  Spiritus  par.i- 
cleti  dona  diffudit.  Quem  videlieel  ordinem  Movses  D  sPtendoris  detrimcuto  minuitur. 

CAPUT  IV 


congrue  tenuit,  cuin  in  Dcutcrouomiode  pelra,  qu:c  el 
nihiiominus  manna  erat,  lypicedecanlavil  :  i  Suxe- 
ront,  inquit,  mel  de  petta,  etoleum  de  firma  pctra 
(Deul.  ixxn). »  De  hoc  myslitx  unclionis  oleo  s(umsa 
ad  sponsum  dicit  in  Canticis  :  c  Unguentum  effusura 
uomen  tnum  (Cant:  i).  i  Unguentum  quidom  effu- 
sum  sponsi  nomen  asseritur*  quia  *icul  a  chrismate 
Chrisius,  ita  consequeiiter  a  Christo  dicilur  Cbri- 
Stianus. 


In  termone  secundo  de  S.  Matthao. 
c  Pergcntes  exploralores  Israel  usque  ad  (orren- 
tembotdabscidermtlpainulem  cum  botro  suo,  quein 
portaverunt  in  vecle  duo  viri  (Num.  xm).  i  Duo 
.scilicet  viri,  duo  sunt  populi,  Judxns  ct  gentilis. 
lii  uotruin  posuerunl  in  vccte ,  qu:a  Salvatorein 
suspendcrunt  in  cniee.  Sed  prcecessor  qood  pori.i- 
bat  non  aspiciebat ;  qui  sequebatur  intuebatur^  £t 


Mj7 

CAPUT  V. 
In  sermona  de  nalivilale  S.  Maricr. 
Banc  jvlanc  mcdiatorein  Dei  et  hominuin,  homi- 
nem  Christum  Jesum,  qui  pcr  semeiipsum  in  Evan- 
gelio  teslatur  :  c  Ego  sum,  inquiens,  vitis  vera 
(Joan.  xv),  >  bolrus  illc  signaveral  quem  de  terra 
promissionis  exploratores  in  phalnnga  ad  filios 
lsrael  deferebant  (Nunt.  xm).  Duobus  aiiietn  por- 
titoribos  hinc  inde  suppositis,  allero  videlicct  pvae- 
cedente,  altero  subsequente,  botrus  in  medio  fere- 
balur,  quia  Rcdemptor  noster,  dum  a  Palribus  Ve- 
leris  Testamenli  venturus  esse  prscdicitur,  a  Novi 
vero  prxdicatorihus  jam  venisse  nuntialur,  quasi 
kotrus  in  pbalanga  defertur,  ut  ad  capessendam 
6cpernae  repromissionis  lcrram.  mens  ftdelium  ac- 
cendatur.  Phalanga  quippe  delata  bumeris  porlito-  B 
rum,  divina  lex  est  imposita  cervicibus  hominuro,  cu- 
jus  partes  botrus  ille  medius  continuavit;  quia  Sal- 
vator  ncsier,  c  qui  fecit  ulraque  unum  (Ephes.  u) , > 
cum  evangelica  doctrina  lcgis  el  prophetarum  man- 
data  conjunxit.  Sed  qui  prxccdebat,  quod  humeris 
portabal,  oculis  non  videbal;  qui  aulem  sequebatur, 
onus  suura  6emper  intuebatur.  Pcr  illum  ergo  qui 
praeccdebat,  populus  Judawrum :  per  illum  vero  qui 
sequebatur,  non  incongrue  designatur  niultitudo 
gentium.  llle  enim  per  sacnc  Scrjplura  paginas 
qttas*  in  humeris  Chrislum  portavit,  sed  quia  prac- 
sentem  in  carnc,  impediemc  infidelilatis  sux  cali- 
gine,  non  cognovit,  dorsum  ei  qoodammodo  in  fa- 
ctem  misil;  iste  vero  qui  sequitur  aspicit,  quia  gen- 
trlis  populus  Rederoplorom  suum,  in  quem  fidelitcr  G 
credit,  manifeslc  cognoscit.  Potest  etiam  per  repro- 
missionis  terratn  non  incongrue  ipsum  beatissimas 
Dei  Genitricis  corpus  intelligi ,  ex  quo  Redemptor 
noslcr  velut  singularis  botrus  voluit  humanitus  ger- 
minari,  juxta  illud  quod  scriptum  est :  c  Veritas  de 
terra  orta  est  (Psai.  lxxxiv).  i  El  bene  caro  beatis- 
simxVirginis  tcrra  repromissionis  est  dicla,  quae 
lotige  antc  paritura  Salvatorcm  mundi  a  pr<?phelis 
multifariam  est  promissa.  126  Quaj  vere  lac  et 
mel  manavit,  dum  Dcum  et  bominem  inteineraia 
tirginijate  profudit.  Dnde  et  per  Isakm  propbetam 
dicilor :  c  Ecce  virgo  in  wero  concipiel  ct  pariet 
filium,  et  vocabitur  nomen  ejus  Emmanuei;  buly- 
rum  et  mel  comedet,  ut  sciat  reprobare  malum  ct 
dlgere  bontun  (hai.  vii).  •  ^ 

CAPUT  \L 
In  epistola  ad  Hermieindim  sanctimonialeai. 
'  c  Toliens  Aaron  thuribulum,  cucurrit  per  mcdiam 
multiludinein  qnam  vastabat  inceridiura,  et,  slans 
Inler  morluos  ac  viventes,  thymiama  obtulii,  sicque 
desxviens  plaga  cessavil  (Num.  xvt).  >  Quera  sane 
Aaron,  nisi  Itedempiorcm  nostrum  significabal  ? 
Ipse  naroque  quoniam  ad  currendam  viam  quasi 
gigas  exsultavit  (Psnl.  xvm),  arrepto  passionis  suae 


IN  LIBRUM  NUMERI  iOZt 

A  eis,  quasi  quidam  inlcrveniens  murits,  exclusit,  ut 
vorax  flamma  dcgiuliat  infidclcs  quosq-.ic,  de  quilms 
scriptum  est :  c  Nunc  ignrs  adversarios  consumit, 
et  justi,  qui  fide  vivunt,  incendium  damnalionis 
evadunt  (Hebr.x).  >  Quorum  morluorum  atque  vi- 
veniium  jam  et  ipsi  latrones  noscuntur  fuissc  pri- 
mitke,  inter  quos  Dominus  crucifixus  est,  quorum 
alter  cleclus,  alter  cst  inerito  perfidiae  rcprobatus. 
Hoc  ilaque  thymiama  sacrificii  salutaris  alque  sin** 
gnlaris,  quod  in  ara  crucis  obhlum  est  Deo  Palri, 
mons  ille  forlitudiuis  inter  mortuos  viventesque 
portavit,  cum  odorem  suae  notiiiae  per  fideles  et  in- 
fideles  effudit.  Undeesl  illud  inCanlicis:*  Uugueuluin 
eflusum  nomen  tuum(Can/.  i).  >  Et  Apostolus:  c  Deo 
aulem  gratias,  qui  sempcr  triumphat  nos  in  Christo 
Jcsu,  ct  odorem  noliliae  suae  sempcr  inauifestai  per 
nos  in  omni  loco ,  quia  Chrisli  bonus  o.ior  sumns 
Deo  iu  iis  qui  salvi  fiunl  et  in  eis  qni  pereunt;  aliis 
quidem  odor  roortis  in  morten»,  aliis  odorvite  ia 
vitam  (IlCor.  n).i 

CAPUT  \IL 
/»  sermone  de  inventione  sanctcc  crvcis. 
c  Praecipe  filiis  Israel  ul  adducant  vaccam  rufam, 
selate  integra,  sine  macula,  quae  nunquam  pertuiit 
jugum  (Nutn.  xix).  >  Rufa  nimirum  vitula  caro  est 
Salvaloris,  rosca  scilicel  sanguine  passidnis.  Perfo- 
ctae  quidem  aclalis  Douiiuus  ad  passionem  vecil; 
sed  ejus  colluin  jugum  peccati  cujuslibet  non  attri- 
viu  Qui  vitul.in  oflerunt,  immundi  sunt;  et  qoi 
Christum  crucifigunt,  unde  mundus  abluiiur,  ipsi 
damnabiliter  inquinantur.  Qui  vero,  cincrem  colli- 
gens,  extra  casira  projicil,  mundus  est;  quia  qui- 
cunque  crucis  Dominicx  passionisque  mysterium 
per  mundi  latiludinem  prcedicant,  a  peccatorum  so 
contagio  per  xdificationis  fraternse  Hunisterium 
purgant. 

127  CAPUT  VJH. 
In  scrmone  de  exaltatione  sancta*  crucis. 
c  Aperi,  Doi?une,  thesaurum  tuum,  fontem  aquae 
viva?9  ut  satiati,  cesset  murmuralio  corum  (Num. 
xx).  >    Nequc  enim  tam  maguificis  alquo  divjiis 
verbis  clementum  describerel,  ex  cavernis  videlicet 
terrac  profluum  ac  deinccps  in  secessutim  cuniculot 
egerendum.  Nunquid  enim  dignum  fuit  viies  aquas 
appellare  Dei  tbesaurum?  SedDei  thesaurum  illum1 
procul    dubio    nominal,  de  quo  Aposlolus  dicit: 
c  Quia  in  pectore  Jesu  sunt  omnes  thesauri   s£ 
pientiaj  et  scientiaj  absconditi  (Coloss.  n).  >  Fontent 
etiam  aquse  vivx  Ulum  perliibct,  de  quo  dicitur: 
c  Qui  bibcrit  aquam  quam   ego  dabo  ei,  fiet  in  oo 
fons  aquae  salientis  in  vitam  aeternam  (Joan.  iv).  » 
AJioquin  qua  ratiuuis  consequenlia .  diceret  :  <  Ut 
sa:iati,ccssetmurmuratro  eorum,  >  cum  postmodum 
idcm  populos  murraurans  dicat :  c  Cur  ednxisti  nos 
de  ifigypto»  ut  morcreraur  in  solitudine?  Deest  pa- 


•UM  COLLECTANEA  IN  VETUS  TESTAMENTUX.  <0i* 

et  tnnc  petierat,  coro  dicebat :  c  Obsecro,  Domine,  A  serio,  ita  exnltari  oportet  filium  hominis,  ut  omnis 

qui  credit  in  illum  non  pcreat,  sed  habeat  vium 
aUern&m  (Joan.  m).  >.  Recle  ergo  serpens  aeneus 


mitte  qpiem  missurus  es  (Exod.  iv).  > 
CAPUT  IX. 
In  eodem  termone. 
-  i  Congregata  multituduie  anie  petram ,  Moyses 
ait :  Auiiite,  rebelics  el  increduli,  num  de  pelra  hac 
voliis  aqpam  poterimus  ejicere  ?  >  (Num.  xx.)  Tan* 
quam  diceret :  Nos  non  valenius  quod  supra  huma- 
itilatis  vires  est  facere,  quia  vos  non  acquiescitis 
qtiod  humanum  est  adimplcre.  Nec  signum  possu- 
mtis  ex  virlute  divinilatis  oslendcre,  quia  vos  nun- 
quam  desinitis  Deo  per  rebellionis  contumaciam 
conlraire.  Propler  peccnta  namque  populi  t  quod 
*l  ipse  jnm  fecerat,  qunndo  videlicct  in  Cades  Jar- 
gissimas  cquas  silicem  percuiiendo  produxit,  rursus 


pro  signo  ponitur,  el  populus  aspiciens  a  morsu 
serpentium  liberaiur,  quia  quicunque  in  Saivato- 
rem,  qui  in  cruce  suspensus  est,  ex  desiderio  imita- 
tionis  intendunt,  omne  mox  virus  etlethiferos  mor- 
sus  velcrnosi  scrpeniis  evadunt.  El  notandum  quod 
scrpcns  ille  pro  signo  dicitur  posiius.  Nam  et  Si- 
mcoii  ille  jnslus,  delnlo  ad  templuin  Domino,  vaii* 
cinaus  ail :  c  Ecce  positus  cst  hic  in  ruinam  et  in 
resurrcCiionein  muhorum  in  Israe),  et  in  siguum  cui 
conlradicelur  (Luc.  u).  >  In  signum  namque  contra- 
diclionis  Redemplor  nosler  est  posiius ,  quia  iu 
crucc  crat  pro  bumani   generis  salute   passurus. 


te  facerc  posse  diflidit  •  atqueidco  in  repromissionis  B  Cui  nimirmn  cruci  omnis  mundi  sapientia  contra- 


terram  eumdem  populum,  Domino  prohibente,  nul- 
latenus  inlroduxil.  c  Sed  pelra  illa,  juna  Aposto- 
him,  Chri  lus  cr.M  (UCor.  i).  >  Accedit  igiturvir^a 
ad  silicem,  ct  haurienda  populis  aqua  producitur. 
Adhibetur  crux  Christo,  et  omnia  corda  credcn?iuro 
gralia  sancli  Spiridis  rigantur.  Ilic  est  enim  btyis, 
de  qno  per  Zachariaro  dicitnr  :  c  Super  lapidem 
ujmm  septem  oculi  sunt  (Zach.  r:i).  >  Quod  autem 
petram  non  crcdendo  percussit,  alque  ideo  ad  pro- 
niissam  terram  cu m  populo  non  pervenit,  populum 
aignificai  Judxorum,  qui,  profecto  Chrislum  Dei  \ir- 
tutem  esse  non  credens,  in  f$no  suspendit,  atque 
ideo  m  terram  viventium  fnirare  non  mertiit. 
CAPUT  X. 
In  eodem  sermone. 
1  Murmurante  aliquando  populo  adversus  Moysen, 
ac  dicente  :  Dcest  panis,  129  non  sunl  a<JW» 
iiniina  nostra  jam  nausent  super  cibo  isto  levissimo; 
ifinc  hnmisii  in  eos  Dominus  ignitos  serpentes. 
Cumque  poeuilenlia  ducti   indulgentiam   petereut, 
ex  praccepto  Domtni  fecit  Moyses  serpenlcm  seneum, 
«1  pro  signo  posuit;  nd  qnem>  qiiicunque  percussi 
fuerant  aspicientes  protimis  sanabanlur  (Num.  1x1).  > 
Euimvero  per  consilium  serpeniis  est  homo  dela* 
psus  in  mortcm ;  aes  vero  c*e\eris  melaljis  durabilius 
ittvenitur.  jffoeus  ilaque  serpefts  Domtnum  figura- 
vii,  qui  infusum  nobis  venenum  diabolicae  suggo- 
ationis  al>egit.  Et  apte  seueus  serpens,  ut  per  ser- 
pentem  mortuus ,  et  per  x-s  Dominus  signiAcareiur 
ttternus.  Qui  enim  et  huu~»anitaie    crucis  suppli-  J 
eitiro  pcitulit ,  ex  divinilate  perpetuus  el   impassi- 
bilis  vivit.  Porro  autem  serpens  3eneus  simililudi- 
nem  qiiidcr )  serpentis  habet,  sed  venenom  serpentis 
non  ha,'<ct.  Et  Kedemplor  nosier  in  similitndinc  qui- 
dem  caniis  paocati  apparuit,  sed  peccati  veiienum 
!q  eo  locum  halerc  non  potuit ,  quippe,  <  qui  pec- 
catum  non  fecit,  ncc  dolus  ioventus  eat  in  ore  ejus 
(I  Peir.  11).  •>  Ncc  pnelereundum  est  quod  congrue 


dixit#  sed  Rcgi  pcr  eam  glorise  triumphanti  tandein 

devicla  succubuit,  sicul  in  Aclibus  apostolorum  (!i- 

citur :  c  De  secta  autem  hac  scimus  quia  ubiquo 

ei  conlradicitur  (Act.  x»vin).  1 

CAPUT  XI. 

Iu  sermone  S.  Chritlophori. 

c  Misit  Israei  nunlios  ad  Seon,  dicens  :  Obsecro 

ut  trsnsire  mihi  liceal  per  lerram  luam ;  non  decii- 

nabimus  in  agros  et  vine»s ;  non  bibemjis  aquas  ex 

p*di3,  fia  regia  gradiemur  doncc  transeamus  ter- 

rnnos  tuos  (Nvn.  xti).  >  Qul  concederc  noluii  ut 

irausirct  Israel  per  fines  suos ;  quin  potius,  ut  eadem 

sacra   testalur  historia,  exercitu  congnggalo,  Seon 

egt-cssus  est  obviam  in  desertum,  et  venit  in  Isaar 

^  [2  vsz]  pugnavilqne  conlra  lsrael,  a  mio  percussits 
est  in  oregladii,  et  possessa  esl  lerra  ejns  ab  Isracl. 
Sed  quod  tunc  sub  Moyse  fuit  historialiter  faclum, 
sub  Christo  quotidie  fil  per  129  spirilualis  militi» 
sacramcntum.  Hanc  enim  pugnam  iile  tum  populus 
adumbrabffC,  quia  nunc  sancta  Ecclesia  jugiter  con- 
tra  diabolum  diraicat.  Seon  quippe  duplicein  habel 
interprctationem.  Dicitur  enim  arbor  infruetuota, 
dicitur  el  elatu*.  Quis  enim  est  iste  elalus,  quis  est 
i&te  superbus,  nisi  reprobus  ilie  Spirilus,  qui  dicit : 
c  In  ccelum  consccndam,  super  astra  cceli  exaltabo 
solium  meuro ;  ascendum  super  altitudinem  nubium, 
etsimilis  ero  Ailissiroo?  >  (hai.  xiv.)  Quis,  inquam, 
iste  elattis  cst ,  nisi  ille  ,  de  quo  Scriptura  dicit : 
c  Qnia  ipse  est  rex  super  omnes  filios  superbiae  ?  » 

"  (Job  xli).  Adeo  ut,  juxia  Apostolum,  c  in  templo 
Dei  aliquando  scdeat,  ostendens  se  tanquam  sit 
Deus  (11  Theu.  ti).  >  Quod  autem  ideni  sit  arbor 
infructuosa,  expositione  non  indiget,  duro  ipse  tan- 
quam  lignum  aridum  seleniis  sii  ignibus  depulatus. 
llic  itaque  Seon  rex  C6l  Amorrha?orum.  qui  et  ipsi 
kterpretantur  vel  in  amarkudinem  adducentes.  Num 
quicujique  maliguo  spirilui  pcr  r^probum  vitam  sub« 
jacent  eju»que  ditionis  le^ibus   parent,  loquentes 


IN  LIBRUM  NCMLRI.  itM 

i   Sanctorum   autem  regnum  non  A  ncque  Ln  agrum  regis  Seon,  neque  hi  vinearn,  rie- 


iwt 

lur  (Eccle.  v\) 
est  in  sermone ,  sed  in  virtute.  Sed  qui  sunt  elo- 
q  .•enteft»  iidem  sunt  et  in  amariiudinem  adducenles, 
quia,  sicut  sancti  quiqoe  coeleslis  eloquii  niella  di- 
stiUant,  sic  rcprobi  quiiil>et  suis  auditoribus  virus 
terrense  versutku  amaritudineinque  propinanl.  Llis 
e.iim  in  persona  sanctae  Ecclesis  dicitur  :  c  Favus 
dsstiUans  labia  tua,  sponsa  (Cant.  iv).  i  Qui  etiam 
ln  figura  ejusdem  Etclesi»  concinunt  :  i  Quam 
dulcia  faucibus  ipeis  eloquia  tua,  super  mel  et  favum 
ori  meo !  i  (Ptal.  cxviu.)  De  quorujm  etiam  doctore 
sponsa  dicit  iu  Ganticis  :  c  Guttur  ejus  dulcedities,. 
ei  totus  concupiscentia  (Cant.  v).  >  De  iliis  autem 
e  contrario  dicitur  :  c  Quia  linguis  suis  dolose  age- 
bant;  venenum  aspidum  sub  iahiis  eorum  (PtaL 


que  de  iacu  ejus  se  poilicctur  aliqtio  modo  poiatu- 
rum.  Per  agrum  scilicet,  operis  exercitiuin;  per 
vitieam  ei  lacum,  vanarum  arlium  intclligilur  pocu- 
luni,  astrologi»  scilicct,  magicae,  necroinantica»  et 
quidquid  est  qudd  vanum  aliquid  vel  sacrilegurn 
dcgmatixat  contra  calholicai  fidci  piet.Jwn.  Do 
qMtius  ulique  pestilentibus  pocult*  coiirra  pmer- 
sum  populum  per  Jereraiaui  Doiliiiuvs  conquerimr, 
dicens :  t  Duo  mala  fecit  populus  meus;  me  dere- 
liquerunt,  fontem  aquae  vivaj,  et  fodenmt  siM  cister* 
nas  dissipatas,  quas  continerc  non  vaient  aquns 
(Jer.  u).  i  De  quibus  et  per  Salomonem  dicitnr : 
t  Aquae  furtivae  dulciores  sunt  (Prov.  is).  i  Habet 
autem  Israel  fontes  auos  :  c  ln  ccclesiis ,  inquit , 


xin).  i  tibi  roox  sequilur  :   c  Quorum  os  maie-  B  benedicite  Deo   Domino  de  fonlibus  Israei  (Psal. 


dictione  et.amariludine  pienum  est  (Jbid).  >  » 

Uude  et  vineam  illam  Dominus  per  prophetam 
c  luiueritjir  in  ajnaritudinem  esse  couversam 
{Itai.  v;  Jer.  u) ;  quae  nimirum  illi ,  a>quo  du«!um 
perceperat  terram  lactis  et  ineilis,  postraodum  ob- 
lulit  amaritudinem  aceti  simul  et  feliis  (Detti.  xi)* 
lioruin  ilaque  loquentNim,  vei  iu  ama/itudinenv 
addnoentium,  Seou  rex  est,  qui.  elatus  asserilur, 
quia  vaniloquis  et  amaris  hujus  nmndi  araaioribus 
d  aboius  auclor  superbiae  pi  incipalur.  Unde  et  ipse 
princeps  mundi  dicitur  (Joan.  xu,  xiv),  illiits  vide- 
iicet  de  quo  dicit  Joannes  :  c  Mundus  in  maligno 
posrtits  est  (J  Joan.  v).  i  El  Dominus  promittit  iK 
\x\m  fliscipuiis  Spiriluin  mittendum,  quem  hic  mun- 


lxvu).  i  Superlii  ergo  Seon  aquas  respuat,  haere- 
ticorum  dogmatum  flucnla  contcmnat,  et  c  hau- 
riat  aquas  in  gaudio  de  fontibus  Salvatoris  (hai. 
xn).  i  Qui  enim  dirupit  fontes  et  torrcntes  (Psal. 
lxxiii),  hic  in  Evangelio  dicit :  c  Qui  bibcrit  aquam 
quam  ego  do  ,  flumiua  de  ventre  ejus  fluent  aquac 
vivse  (Joan.  vu).  i  Sed  ct  via  regia,.  sicut  cst  pol- 
iicitus,  gradiatur  n  Yia,  inqbit,  rcgia  gradicnmr.  > 
Qua*  est  autem  via  regia,  nisi  illa  quce  dicit :  c  Ego 
snm  via?  i  (Joan..r\\.)  Qui  ctiam  in  ipso  passioiiia 
sus  ariiculo  se  regem  peihibct,  dum  ait :  cTu  dicis, 
quia  rex  sum  ego  (Joau.  xvm).  » 
:  Proniisinjus  ergo  superbo  regi  Seon  ejus  Auenta 
inon  bibere,  non  in  agros  vel.vineas  declinare,  re- 


dus  non  potesl  accipere  (Joan.  xiv).  Dicit  ergo  C  gia  via  »os  inredere,  hoc  esl,  ad  Cimstum  per  ip- 


Israel  ad  Seon  :  c  Transire  nobis  liceat  per  tenam 
luam ;  non  declinabitnus  in  agros  ct  vincas  (Ifum. 
xxi).  >  J^oa,  plane  mis  sumus,  qui  per  hunc  mun- 
dwi  ad  terram  eupimus  transire  viventium.  Nos, 
inquam,  per  terminos  superbi  regis  humiiiter  in- 
cedere  voiumus  ad  patriam  divma3  promissionis. 
Et  quoniam  Hebrreus  interpretatur  xraniiens ,  nos 
qui  discipuli  sumus  illius  c  qui  non  habilavit,  sed 
pertransivil  benefaciemlo  et  sanando  omites  oppres* 
aos  a  diabolo ,  quoniam  130  Deus  erat  cum  iilo 
(Act.  x),  >  nunquara  nos  habitaluros  cum  Seon  rego 
promillimus,  fed  via  tantummodo  regia  processuros 
ms  esse  spondemus.  Sed  quando  no»  :egi  Seon 
i>ta  promisimus?  Quando  cohabitationi  ejus  repu 


sum  "properantes,  ab  omnibus  diaboli  pompis  et 
opcribus  abstiuere.  Sed  elalus  ilie  Seon  exercitum 
colligit,  et  lsrael  per  suos  flnes  habere  transitum 
non  permittit.  Quis  est  aulem  populus  ille  quem. 
Sooii  cougregat  adversus  Israei,  nisi  reprobi  quiquo 
qui  persequuntur  Ecclesiam  ?  Ex  his  sunt  tyranni, 
duces  et  principcs  mundi,  qui  vel  catholicis  viris 
per  iiierelicam  pravitaiein  cpponunt  contradictionis 
obstacula,  vel  sanciis  martyribus  moliuntur  inferre 
tonncnta.  Sed  quid  ad  hsec  facit  lsrael  ?  Interrogc- 
mus  bistoriam  :  c  Venit,  inquit*  in  Issar  [Jas;t],  et 
pugnavit  contra  eum  (Nunu  xxi)..  >  A  quo  percus- 
sus  est  Seon  in  ore  gladii,  et  posscssa  est  terra 
ejus  ab  Arnoti  usque  Laboch  [J.eboc].  Ecce  sitper- 


dium  dedimus?  quando  divisiouig  33ternae  fcedus  ^  bus,  ecce  elatus  congressus  est,  sed  contritus  coiu- 


cum  eo  pacti  sumus? 

Recolamus  itaque  diem  sacri  baptismatis;  ip- 
sum  novae  regenerationis  exordium  ad  mcraoriain 
rcducamus,  et  ibi  nos  procui  dubio  renuntiasse  dia- 
bolo  ac  cunctis  ejus  pompis  et  operibus  invenimus. 
,  Commemoret  unusquisque  fideiiumr  cum  primum 
I  ad  fonteui  iavacri  salutaris  accessit ,  cum  signacuta 
fldei  prima  suscepit.  Nonne,  per  catechismum  sacerT 
dotaiis  oflicii,  his  usus  esl  verbis  auibus  se  sinnifl.* 


xnisit  et  peroidil,  in  arma  prosiluit  et  succubuiu 
Qui  noluit  131  darc  viam,  perdidit  vilam,  ct  dum 
contempsit  annuere  publicoe  via3  tratisittun  ,  amisit 
proprium  regalis  giork»  principalum.  Istael  autcm , 
qui  transitum  non  obtinuitv  ad  haereditaria^  posses- 
sionis  jttra  pcrveuit;  etr  cui  transire  non  licuit,  de 
via  patriam  feciu 

Sed  ubi,  qua3SOr  fratres  mei,  ubi  hsc  est  pcr- 
acta  victoiia  ?  Feiii  scilicet  locus.  aui  lauue  fflorije 


1043  COLLECTANEA  IN  VETUS  TESTAMENTUM.  I0U 

qnt  capul  et  origo  est  superbi*,  superamus.  Tunc  A  ne  parcas,  longos  ftc  fnnfculos  tuos,  et  clavos  tuos 

consotida  (Isai.  uv).  i  Cur  autem  hacc  agere  debeat, 


enim  diabolum  vincimus,  cum  Redemptoris  nostri 
mandata  complemits,  quanquam  quod  est  diabolum 
vincere ,  hoc  ipsum  sit  divina  mandata  complere. 
Nam,  dum  carnis  illecebras  frangimus,  dum  pravis 
viscerum  passionibus  reluctamur,  dum  divinoe  jus- 
sionis  imperio  subdimur,  et  non  nostra  votn  secl 
lllius  jussa  servamus,  tunc  absqnc  dubio  mundi 
principem  et  totius  nequiliae  debellamus  auclorem. 
Tunc  apostolica  illa  oratio  completur  in  nobis  , 
quando  dicitur  :  c  Deus  autem  pacis  conterat  Sata- 
nam  sub  pedibus  veslris  (Rom.  xvt).  >  Et  illud  no- 
bis  Domiuus  quod  promisit  impertit :  «  Ecce  dedt 
vobis  poleslatem  calcandi  supra  serpenfes  el  scor- 
pioncs,  et  super  omnem  virtulem  inimici,  el  riihil 


aperil,  cuin  subjunxit  :  c  Ad  dcxteram  enim  et  ad 
Isevara  pcnelrabis,  el  semcn  tuum  gcnles  hxreilita- 
bil  (Ibid.).  >  Omnis  ergo  lerra  Seon  cecidil  In  h?e- 
reditatem  Isracl,  qui  dum  princeps  mnndi  hujus  gla- 
dio  divini  vcrbi  confossus  egredilur,  sancla  univer- 
salis  Ecclesia  per  ejusdcm  mundi  lerminos  dilatatur. 
Nec  pr.netercundum  arbitror  esse  qood  dicitur  quia 
possessa  est  lerra  ejus  ab  Arnon  usqne  Labocli 
[Jaboc].  Arnon  itaque,  quae  est  initium  regni  Seon, 
inlcrpretatur  malediciioties  eorum.  Omnis  enim 
imindus,  qui  anle  Salvatoris  adventum  sub  diaboli 
premehatur  imperio,  malcdictionishabebat  origi- 
nem,  quia  benediclionis  ignorabnt  auctorem;  de 


vobis  nocebit  (Luc.  x).  >  Sed  cum  Seon  exprimal  B  quo  nimirum  pcr  Prophclnm  dicilur  :  «  Benedictio- 


anliqnum  hostem,  populus  aulem  ejus  quosque  rc- 
prohos,  vel  Ecclesiae  persecntores ,  qqi  armis  ab 
Israel,  boc  est,  a  sanctis  pr&dicatoribus  sunt  pro- 
slrati,  quo  mucrone  pcrfossi ,  quo  denique  gladio 
funt  perempti  ?  Scd  audi  ApoSlolum  ,  spirilualis 
utique  mililise  dncem,  el  sirenuum  inteslini  prnelii 
bellatorem  :  «  Vivus  est ,  fnquit,  sermo  Dci,  et  effi- 
cax  et  pcnetrabilior  omni  gladio  ancipitt,  perlin- 
gens  usque  ad  divisionem  animcc  ac  sptritus,  com- 
jJagum  quoque  ac  medtillarum,  ct  discrctor  cogita- 
tionum  et  intenlionum  cordis  (tlebr.  rv).  •  flnnc 
divisionis  gladium  evaginabal  dux  et  aucior  ille 
certaminum  ac  Dominus  bellalormn  ,  cum  dicebat : 
«  Nolite  putare  quia  voni  mittere  paccm  in  terram ; 
non  enim  veni  pacem  mitlere,  sed  gladium  (Matth. 
x).  i  Audisti  gladium  dividentem;  audi  consequen- 
ter  et  ipsam  divisioncm  : «  Vcni,  inquit,  separare 
hominem  adversus  patrem  suum,  el  filiam  adver- 
sus  matrem  suam,  ct  nurum  adversus  socrum  suam; 
Ct  inimici  hoininis  domcslici  ejus  (Ibid.).  >  IIoc 
itaque  gladio  el  Seon  est  peremptus,  et  omnis  ejus 
exercitus  conununi  caede  prostratus,  quia  nimirum 
gladio  spirilus,  quod  est  verbum  Dei  (Ephes.  vj),  et 
ditbolas  corruil,  et  subjectus  sibi  populus  ab  infide- 
Jitatis  suce  vita  dcfecit. 

Cum  itaque  Scriptura  perhibeat  quod  illi  in  ore 
gladii  sunl  perempti ,  de  istis  non  incongrue  dici 
potest  quoniam  inlerfecli  sunt  gladio  oris.  Et  cum 


nem  dabit  qui  legem  dedil  (Psal.  lxxxiii).  >  Unde 
et  Apostolus  nit  :  «  Quicunque  cnim  ex  operibosle- 
gis  sunt,  sub  malcdicto  sunt  (Gat.  iij).  >  An  non 
malcdictionis  habcbamtis  initium,  de  quibns  dici- 
tur  :  «  Eramos,  iuqiiil,  nalura  filii.  irae,  sicut  et  cae- 
teri  (Ephet.  u).  >  Finis  atitem  regni  illius  est  La- 
boch,  quod  intcrprclnlur  tuctamen.  Necesse  esl 
enim  omnes  qui  volant  exire  de  regno  diaboli  el 
ejus  finesevndere,  lentniionum  ingrtientium  certa- 
raina  tolerarc.  Quod  si  quisqiiam  legitime  certave- 
rit,  et  virililer  oblnclatus  eviccrit,  jam  non  eril 
Laboch  civiias  Seon,  scd  civitas  Isracl;  non  scilicel 
qui  in  carne  sit  Israel,  nec  in  manifesto  Jtidams, 
sed  qui  in  Cbristosit  lsracl,  circumcisus  corde,  nou 
C  carne. 

CAPUT  XII. 

In  epislola  ad  V.  ephcopum  et  eju$  canonicos,  d* 
quinque  sensitnts  corporis  cohibendis 
Pracipua  quidem  nrbs  rcgni  Seon  vocatur  Ese- 
bon  ,  quaR  nimirum  cogitationes  inlerpretaltir;  per 
quod  datur  inleliigi  quia  maxima  pnrs  diabolicte  po- 
testatis  in  cogilationibus  rcgnat.  Per  Seon  quippe 
nequitix  spirilns  figiiralur;  setl  Escbon  ex  dilione 
Scon  in  Israelilarum  jura  Iransferlur,  cum  cogitaiio 
nostra,  quac  superbirc  pcsic  tiimncmt,  ad  repreben- 
sionis  sux  judicium  pcr  graliam  scvcrsc  httnnlitatis 
inciinal,  ut ,  qux  se  diidum  arrognnter  exlulerat, 
jam  sua  dijudicansacdiligcnlcr  examinans,  humili- 


Dominns  dicat  c  quia  princeps  mundi  ejicietur  foras  n  ter  reprehendit.  In  Cadcs  ergo,  qui  est  fons  judicii 


(Joan.  xn),>  mox  ut  Seon  ejicitur,  illico  per  omuem 
mnndi  laliludioem  Israei ,  id  est  saucla  Ecelesia, 
propagatur;  mox  enim  ut  cum  principc  suo  infidcli- 
tas  cxslincta  collabitur,  fldes  triumphantis  Ecclcsite 
dilatattir  :  et  qui  fuerant  eaienus  exsules,  fluntpost 
victoriam  possessores.  Unde  et  cidem  Ecciesix  per 
lsaiam  dicilur  :  «  Populus  autem  tuus,  omncs  jusli, 
in  perpetuum  132  baereditabunt  terrnm  (Isai. 
xlvii).  >  De  quo  populo  et  postmodum  dicit ;  «  Et 
habitabunt,  et  plantabont  vincas,  et  comedent  fru- 


Amalccitas  ct  Amorrha?os  gladto  vorante  dejicimus; 
quia  lunc  viliorum  omninm  barbariera  slernimus, 
tunc  poleslatos  ncreas  inviclissime  debcllamns,  si 
et  innoccnter  vivimus  ,  et  tamen  reos  nos  ^C 
peccatis  obnoxios  judicamus,  dicenles  com  Apo- 
stolo  :  «  Si  dixcrimus  quia  pecc^lom  non  habemtts, 
nosmctipsos  seducimus,  et  reritas  in  nobis  non  esi 
(/  Joan.  i).  >  El  tunc  E^&bon,  quam  cogitationts  in- 
terpretari  diximus,  in  Israelilarum  cogitnr  trans* 
ire  133  domtnium  ;  cum  mcns  noslra  de  superbia 


§045  IN  UBflUH 

cogttationibus  mens  armata  virtutibus  non  resultat.  A 
Suflkiebal  qnidctu  legis  antiqu&  culloribus  ul  recta 
dunfaxal  extrinsecus  agercnt;  nobis  autem  Evaa- 
gelio  terribililer  intonanle  pra>ctpitur  ut,  dnm  ope- 
ribus  pravis  exuimur,  eliam  cogitaiionibus  pcr- 
Tigiles  oblnctemur.  €  Audistie  ,  inquit ,  qnia  dietum 
cst  antiquis  :  Non  moechabcris.  Ego  antem  dieo 
vobis  quia  quicunque  viderit  multerem  ad  concu- 
piscendum  eam,  jam  moBchatns  est  eam  in  corde  suo 
(Matth.  v).  i  Hinc  est  qnod  Joannes  Baplista,  per 
quem  lei  vettis  exprimitur ,  zonam  pelliceam  in 
luinbis  hnbuisse  perbihetur  (  Matth.  iii  ).  Salvalor 
nosler,  qui  auctor  est  Evangelii,  inter  sepiem  can- 
delabra  aurea  visus  cst  a  Joanne  vestiius  podere  et 
praccinctus  ad  mamillam  zona  aurca  (Apoc. »).  Qutd 
csl  ergo  sona  pellicea  circa  lumbos,  ntsi  quod  anti-  D 
quis  dicturo  est  :  <  Non  mcechaberis?  >  (Exod.  \\.) 
Et  quid  esl  zona  aurea  ad  mainillam,  nisi  quod  Chri- 
atianae  fideicultoribu&dicitur:<  Qui  vidcrit  muliercnv 
ad  concupiscendum  eam,  jam  moechalus  est  eam  iu 
corde  suo?  »  (Matth.  v.)  Binc  etiam,  per  propbelam 
divina  voce  prxcipitur  :  <  Leva,  Uicrasalem,  a  ma- 
Iftia  eor  Uium.  Usquequo  morabuntor  in  te  cogita~ 
iiones  noxiac?  »  (Jer.  iv.)  Et  alibi :  c  Attendi ,  in- 
qnit,  et  auscuHavi ,  nemo  quod  bonnm  est  loquitur 
(Jer.  viii).  >  Et  Salomon  ait  :  <  Spirilus  sanctus 
discipluKB  effugiet  ficlum ,  et  aufert  se  a  cogitaiio- 
nibus  quae  suut  sine  inlellectu  (Sap.  i).  i  Arri- 
piamus  ergo  gladium  spiritus,et  cootra  cogitatio- 
uum  nos  infestantium  cuneos  infaederabiltier  dinii* 
ceroua.  C 

CAPUT  XUI. 
In  eadem  epietola. 

Cum  Israeliticus  illo  populus  initiatus  essct  Beel- 
pbegor  in  descrto,  et  iu  scorta  Moab  turpiter  cor- 
ruisset,  iratus  furore  Dotniuus  adversus  Isracl  dixit 
ad  Moysen  :  <  Tolle  cuuctos  principcs  popuii  ct  sus- 
j.eude  eos  in  patibulis  contra  sotem,  ut  avertatur 
furor  meus  ab  Isracl  (Num.  xxv).  >  Quid  est  quod 
populus  in  luxurix  voragiticm  labitur,  et  in  eorum 
praepositos  vindicalur?  Subditi  deliriquunt,  el  prin- 
cipes  in  patibulis  suspenduntur  ?  Scllicct  alius  est 
qui  peccat,  alius  ille  qui  vapulat.  Cur  hoc,  nisi  quia 
culpa  subditorum  in  praepositorom  reduudat  oppro- 
brium,et  quod  ab  ovibuscrralur,  negligentiae  pasto- 
r.s  ascribiiur?  Et  vide  quam  formidolosa  sit  conditio 
prxsidentiuro,utnonmodo  pro  suis,sed  el  pro  subdi- 
torum  punianlur  oflensis.  Arguit  eos  Moyscs,quia  Icx 
Dei  negligentias  illos  ac  lorporis  accusat.  Qtii  sns- 
pendit  eos  ad  solcm,  quoniam  ad  examinandum 
proitucuntur,  cl  arguunlur  a  luce  :  «  Omnis  enim, 
ut  Dominus  ait,  qui  mala  agit,  odil  lucem,  et  non 


kuhe&l 


1046 


134  CAPUT  XIV. 


■.*..:•   «j  i 


/»  epittola  ad    Atbertnm  ,  in  qna  de  mansionibut 
hraelitarum  tcribit. 

c  II ic  cst  numerus  filiorum,  qui  dcscriplus  est  a 
Moysc  ct  Eleazaro  sacerdote,  intcr  qnos  nullus  fuii 
eorum  qui  anlea  numerali  sunl  a  Moyse  et  Aaron 
tn  nionte  Sinai.  Praedix&rat  enim  Dominus  quod 
omncsmorerentur  insoliludinc(iVum.  xxvi).  >  Quibus 
vidclicet  historias  verbis  palentcr  ostendilur  quia, 
caieris  in  deserto  proslralis,  ad  repromissionis  ler- 
ram  Levi  tribus  incohimis  et  iUibala  pcrvenit.  Quis- 
quis  ergo  se  potuerit  in  sacerdotum  vei  leviiarum 
ordine  constilucre,  quisquis  nolucrit  cum  reliquis 
bominibus  in  terra  sortem  htfreditarire  portionls 
acqoirere,  scd  Solum  cum  tribu  Levi  contcntus  sit 
Dominum  possidere,  isie  profecloin  bujusmundi  de- 
serto  non  morilur;  sed  lerram  repromissionisingredi 
vivus  et  incolumis  promcretur.  Qui  ad  promissiones 
ergo  Patrum  pervenire  desideral,  htereditalis  in 
terra  funiculum  curo  tribu  Levi  possidcre  conlera- 
nat.  Naro  qui  se  pro  tcrrenis  in  tcrram  dcjicit, 
qui  sese,  nbi  cum  amaritudine  Pascba  cetebrandnm 
est  ac  veiociter  transeundum,  diutius  gaudcrc  con-4 
fidit,  i  Anima,  inquiens,  babes  mtilla  bona  repo 
sita  in  annos  mullos,  rcquiesce,  comede,  bibe,  epu- 
lare  (Lnc.  xi\) ;  %  non  sine  causa  meretur  audire  : 
i  Stulte,  bac  nocte  repetent  animam  tuam  a  tc ; 
quae  autern  parasti,  cujus  erunt?  >  (Ibid.)  Hic  ita- 
que  non  die ,  sed  nocle  perirnilur ,  sicut  primo- 
genila  JLgyptiorum.  Nimirmn  qui  non  sprerit  i£gy- 
ptum,  sed  obsequium  prrehuil  rectoribus  tenebra- 
rum  ,  qui  et  ipsi  noctc  animam  ejus  rcpetunf,  quo- 
niam  odivit  lucem,  nec  jusiiliae  conseculus  est  veri- 
latcm, 

CAPUT  XV. 
In  epistota  ad  V.  episcopum  el  ejus  canomcos,  quaf 
e*t  de  quinque  sensibut  eorporis  cohibendis. 

Quisqtiis  per  injuncta;  predicaiionis  offichtm  ad 
pugnandum  aiios  inciiat ,  sed  ipse  non  pngnat,  illt 
similis  est  qui  buccinae  clangoribus  obslreptt ,  sed 
congredi  cominus  non  prasumit.  Hic  itaqoe  noa 
virilem  generai  scxnm  ,  dum  sit  pater  ignavas. 
Quem  profeclo  Salpbaath  ille  signavit ,  qui  non 
filium,  sed  quinque  filias  moriens  dereliquit  (Num. 
xxvii).  Salphaath  siquidem  inierprelatur  umbra  in, 
ore  ejut.  Quisqnis  enim  fortia  prsedicat,  el  enervite* 
vivit,  ne  turpis  appareat ,  quasi  sub  foliis  se  ho» 
nesti  sermonis  occultat ;  sub  nmbra  se  proprii  ser- 
monis  absconJit,  dum  in  campum  certaminis  per 
sni  torporis  tgnaviam  non  procedit.  Hic  ilaque  * 
quantum  ad  se ,  non  virilem ,.  sed  muliebrem  sobor 
lem,  et  hanc  sub  quinario  numero  generat ,  dnm 
sequaces  suos  non  ad  robur  spirilualis  audacisc,  sed 


mT  COLLECTANEA  IN  VETUS  TESTAMENTUM.  |<H* 

133  CAPUT  XVI.  a  niam  iniquitates  meae  superposueruut  caput  meam. 


Jn  epistola  ad  V.  episcopum  et  suot  eanonieos;  quw 

.     ett  de  oeto  fetthilatibut  Veterit  Tettamenti.       - 

Oclo  prscipuas  solemnitates  per  unumquemque 

anni  circulum  in  lege  teteri  Dominus  inslituisse 

%  legilur.  Qq«  profecto  festivitates  et  uobis  sunt  et 

il  i$  pro  temporum  diversitate  commuxies.  Illorum 

qttippe  sunl  per  carnalis  observantvcrituin;  nosira 

mioque  nihilominus  sunt  per  spiritualls  intelligen- 

tiae  sacramenuun. 

Prima  siquidera  eoram  festivitas  esc  juge  sacri- 
flcium,  quod  utique  per  continuos  dies  matutinis  ac 
vespcriinis  horis  Jubetur  offerri  (Nuni.  xxvm).  Ille 
nimirum  jugis  sacriflcK  solemiiitatcm  Doraino  cele- 
brat,  qui  to  coetestis  eloquii  meditationibus  assidue 
perseverat.  Et  quia  mane  lucis  nostne  lcx  est  et  B 
proplietae;  vesperum  autemluc's  hujus,  quantum  ad 
ordinem  temporum ,  Evangelium  est;  sicut  dicit 
Apostota*  :  c  Nos,  in  quos  fines  sreculorum  devene- 
rtint  (/  Cor.  x);  •  et  ipse  David  :  «  Elevatio  manuum 
luearum,  sacrilicium  vcspcriinura  (Psal.  cxl).  i 
llatutinum  semper  et  vespertinum  oflert  Domino 
•acrificiora  qui,  semetipsum  a  saecularibus  negotiis 
inactans,  versatur  assidue  in  novarum  ac  veterum 
raeditationibos  Scripturarum.  Sive  matutinum  acve- 
spertinum  Domino  sacriflcium  jugiter  immolamus, 
cum  ct  dignas  ei  gratiaruro  actiones  de  nostra  re- 
demplione  referimus,  ejusqueterribilejudicium  for- 
midantes,  jam  quasi  tribunalibus  praesidenli  tremen- 
es  astamus. 


et  sicut  130  °nus  grave  gravataj  sunt  super  im. 
(Ptal.  xxxvji).  >  Et  paulo  post :  c  Incurvatus  sum  et 
humiliatus  sum  usquequaque  (Ibid.).  »  Iste  prae-. 
terea,  in  loco  suo  residens ,  longius  non  procedit, 
quia  Christum  slbi  fundamentum  ponit,  in  quo  sci- 
iicet  firmissimum  stuc  qoietis  babitaculum  coa- 
struit.  Ipse  quippe  iocus  est,  de  quo  scriptum  est : 
c  Ftlii  servorum  tuorum  habitabunt  ibi  (PmI,  <a).  » 
Ipse  fundamentum,  de  qoo  dicitur  quia  fundaaiefi- 
turo  aliud  nemo  potest  ponere  praeter  id  quod  pori- 
tum  est,  Christum  Jesum  (/  Cor.  ui).> 

Tertiaverofe*livilasest  Neomeniae,idest  novas 
lunae.  Tunc  autem  innovari  luna  dicitur  eum  sofi 
conjungitur,  ut  ab  eo  ad  concipiendnm  spleitdo- 
rem  veiut  amissi  luminis  reparetur.  c  Sol  justitiae 
Christus.  »  Luna  autem  primo  sancta  uoiversslis 
Ecclesia,  deinde  quaeque  fldelis  est  aniraa,  ejns,  qui 
spiendor  est  glori*  et  figura  substantiae  (Hebr.  r),  ra* 
diis  illustrala.  Cum  ergo  sancta  quaelibet  anima  Re- 
dcmptori  suo  veraciter  in  amore  conjungitor,  com 
ei  denique  velut  in  sponsali  thalamo  per  obiectatio- 
nis  intimae  glutinum  copulatur,  tunc  procul  dubio 
solemoitatem  Neomeniae  celebrat ,  dum  reformatan» 
se  a  superno  lumine  fratrum  suorum  aspectibus 
repraesenUt,  sicut  dicit  Apostolus  :  c  Qui  adluerct 
Doraino,  unus  spiritus  est  (/  Cor.  vi).  »  Nam  si  iii 
his  omnibus  solum  exterior  ille  solemnitalum  ritus 
accipitur,  non  jam  exhis  utilitatis  aliquid  nohts 


videtur  posse  conferri,  sed  superstitiosa  potius  exi- 
Post  juge  vero  sacrifichrat ,  Sabbatum  ponitur,  ^  gent  ac  frivola  judicari.  Hinc  est  quod  Apestolus 


videiicet  ut  ab  omni  operis  serviiis  exsecutione  va< 
cclur.  Christiano  vero  spiritnale  sabbatum  sgere 
est  a  laboriosa  rerum  temporaiium  cupiditate  quies» 
cere,  soiis  oralionum  ac  lectionom  studiis  insu<!ar e, 
secularium  negotiorum  pondus  de  mentis  cervice 
projiccre,  ad  coatempbnda  coslestia  tota  cordis 
inleniione  vacare,  carnis  oblectamenta  contemnere, 
de  sola  spe  cceiestium  spkituali  jucunditete  gaudere. 
De  hoc  enim  dicit  Apostolus  :  c  Reiinquilur  ergo 
sabbatismns  populo  Dei  (Hebr.  iv).  »  Ille  porro 
sabbaturo  Domini  veraciter  celebral,  qui  sic  ab  his 
qnae  mundi  sunt  operibus  vacat,  ut  a  spiritualibus 
tainen  actibos  neii  qttiescau  Unde  Veritas  ait :  c  Aut 
»on  legistis  quia  sacerdotes  in  templo  sabbatum 


ait :  c  Nemo  dijudioet  vos  in  cibo  aut  potut  aut  in 
paTte  diei  festi,  aut  Neomenia,  aut  in  Sabbato,  quae 
sunt  umbra  futurorum  ( CoL  u).  »  Quod  ergo  tunc 
erat  umbra  fuluroruin  Judaeo,  nunc  est  exhibitio 
pnesentium  Christiano;  et  quod  iiiis  datum  est  suh 
exterioribus  caeremoniis,  nobis  factum  e&t  insiru* 
menlum  inteliigentiae  spiritualis.  Tunc  enim  Neo- 
meniaro,  hoc  est  novae  lunae  colimus  ortum ,  cum 
veterem  deponimus  hominem,  et  sanctae  conversa- 
tionis  induimus  novitalem. 

Quarlo  Ioco  paschaiis  apud  illos  festivitas  poni- 
tur,  in  qua  nunc  apud  nos  c  Agnus  ille  qui  tollit  peo 
cata  mundi  (Joan.  i), »  pro  totius  saecuii  salute  ma- 
ctatur.Namcpascha  nostrumimmolatus  estChristus 


-violantet  sine  crimine  sunt?»  (Maith.  xu.)Qui  ergo  ^  V  Cor.  v). »  Huic  continuatur  festivitas,  quae  did- 


ab  actionum  saeoularium  laboribus  cessat,  et  divinaa 
tervitatis  operibus  vacat,  ille  Christianae  rehgionis 
eabbatum  celebrat,  iste  non  serviie  opus  facit, 
quia  se  a  peccali  perpetratione  custodiU  c  Qni  enim 
lacit  peccatum ,  servus  est  peccati  (Joon.  vin)» » 
Iste  non  in  domo  sua  ignem  accendit,  quia  omnes 


tur  Azymorum ,  in  qua  pracipitur  ut  a  cunctis  do- 
mibus  abjiciatur  orone  fermentum;  quara  uiique 
festivitatem,  quae  videiicet  una  cum  Pascha  dicenda 
est,  nos  veraciter  celehramus ,  si  fermentum  mali- 
tUc  el  nequitias  de  tabernacnlo  nostri  cordU  abjid- 
mus,  et  sinceritatis  ac  vcritatis  azyma  custodimus 


IWt  IN  LIBUUM  NtMERI.  t030 

venitor,  tonc,  In  perfectione  bonoraro  fruciuum*  A  mus.  Hanc  igitur  nobis  boc  modo  festiviutcm  ceie- 


anclori  bonorum  Deo  festivitas  agitur.  Nos  quoqne 
Novorum  solemnia  gerimns,  si,  priusagrum  nostri 
cordis  disciplinae  vomere  proscindentes,  virtutum  ger- 
mina  spargimas,utboni  postmodum  operts  frumenia 
metamus.  Unde  per  prophetam  dicitur :  c  Novate 
137  T*M*  novale,  et  nolite  serere  spicas  (Jer.  iv).i 
De  bono  scilicet  agricola  Salomon  ait :  <  Qui  opera- 
tur  terram  suam,  inallabit  acervum  frugoni,  et  qul 
operator  justitiam,  ipse  eialtabitur  (Eccli.  xx).  >  De 
negligenli  quoque  operario  idem  dicit :  c  Per  agrom 
hominis  pigri  transivi,  et  per  vineam  viri  stulti,  et 
ccce  totum  repleverunt  urtica» ;  operuerunt  soperfi- 
ciem  ejus  spina),  et  maceria  lapidum  destructa  erat 
{Prov.  xxiv).  i  Et  iierum :  c  Praepara,  inquit,  foris 


branttbus  repropitiaiur  ille  quem  proposuit  Dcus 
propitiatorem  per  fidem  in  sanguine  suo. 

Ociava  vero,  quae  elultima  solemnius  est,  dicitur 
Scenopegia,  hoc  est  tabernaculorumt  quae  videlicet 
quinto  decimo  die  ejusdem  septimi  mensis  incipit 
celebrari.  LfeUtur  enim  Deus  in  te,  cum  te  quasi 
peregrinum  cefnit  et  exsulem ,  et  non  in  patri  ae 
domibus,  sed  in  exsilii  tabernaculis  conspicit  habi- 
tantem.  c  Non  enim  hic  habemus  138  nianentem 
civUatem,  sed  futuram  inquirimus  (Hebr.  xui).  > 
Cum  enim  hic  cernimur  per  molem  corporis,  habi- 
tamus  in  coelo  per  studium  intentionis;  cum,  Un- 
quam  viatores  quidam  et  advenae,  per  despectum 
mentis  praesentia  cuncta  transcurrimus,  ad  super- 


opustuum,etdiiigenterexerceagrumtuumtutpostea' nam  vero  patriam  anxiis  dcsideriorum  gradibui 


aediliccs  domum  tuain  ( Ibid.).  >  Sed  quisquis  inte- 
riorem  hominem  suum  de  die  in  diem,  secundum 
Apostoii  sententiam,  renovat,  quisquis  cor  suum 
divini  terrorisligonibussulcat,  istenon  soperspinas, 
sedsupernovalia  seminat,  ut  centesimi  proventusse- 
getem  meut.  Unde  dicit  Apostoius :  c  Quia  qui  seminat 
in  spiritu,  despiritu  metet  vilam  aeternam  (Gal.  vi).> 
Qui  verofructus  et  in  hacvita  de  spirilu  colliguntur, 
Idem  alibi  diligenter  enumerat,  dicens  :  c  Fructus 
autem  Spiritus  estcharius,  gaudium,  pax,  paltentia, 
longanimilas,  booitas,benigniUs,  mansuetudo,  fldes, 
modestia,  continenlia,  castiUs  (Gal.  v).  >  Qoisqnis 
igitur  hos  fruclus  intra  suae  mentis  horrtum  colligit, 
tiic  proctil  dobio  solemnitatem  Novorum  salubriter 
colt.  C 

Deinde  sequitur  feslivius  mensis  septimi,  quae 
dicitur  Glangoris,  sive  Tubarum.  Sic  enim  inter  dies 
septimus  quisque  diciliir  Sabbatum ;  iu  nihiloroinuj 
et  inter  menses,  qui  septimns  est,  dicititr  Sabbatum 
mensium,  ut  etiam  Sabbatum  sabbatorum.  Quis  est 
atitem  dangor  ille  tubantm,  cui  debeamus  anntia 
festa  persolvere,  nisi  evangelica  simui  et  apostolica 
<!octrina,  quae,  Unquam  cceleste  lonitruum  ac  terri- 
l>ilis  buccina,  nos  ad  procinctum  spiritualis  militiae 
provocat,  atque  ut  pro  castris  Imperatoris  aetern* 
coutra  nequitise  spiritus  infcederahiiiter  dimicemus 
iiistigat?  Quisest  ergoqui  tubarum  sive  clangoris 
festum  legitime  celebret,  nisi  qui  Scripturas  Veteris 
•ic  Novi  TesUmenti  sludet  in  armario  suae   mentis 


festinamus,  tunc  a  nobis  spiritualiter  Scenopegia 
colitur,  quae  dudum  apud  illos  per,  legitimi  ritus 
caeremonias  carnaliter  agebatur.  Haecporro  festivius 
quintodecimo  die  septimi  meitsis  incipit,  el,quia  per 
octo  dies  colilur,  decimo  Kulendarum  Octobris  pro- 
cul  dubio  terminatur.  Dicitur  enim  inlibroNumeri : 
c  Quinla  decima  die  mensis  seplimi ,  quae  vobis  erit 
sancta  et  venerabilis ,  omne  opus  servile  non 
facietis  in  ea,  sed  celebrabitis  solemniutem  Domino 
septem  diebus  (Num.  xxix).  >  El  aliquanto  posi 
snbjicit :  c  Die  octavo,  qui  est  celeberrioius,  omue 
opus  servile  non  facietis  in  eo  (Ibid.).  > 

CAPUT  XVII. 

In  cpistola  ad  V.  episcopumet  ejut  canonicos,de  quin- 

que  sensibus  corpori*. 

«  Arinate,  inqnit  Moyses,  ex  vobis  viros  ad  pu- 
gnam,  qui  possint  ultionem  Domlni  expetere  de  Ma- 
dianitis.  Gumque  pugnassent  contra  Madianiias,  ut 
sacra  narrat  hbtoria,  atqoe  vicissent,  omnes  mares 
occiderunt  et  reges  eorum,  Evi,  et  Recem,  et  Snr, 
eiBur,elRebe,quinqueprinc;pesgentis(!Vttiii.xxxi).» 
Evitplanefc//trtitits  sive  ferinu$  interpretatur.  Hunc 
iUqoe  regem  in  nobis  spiriluaii  mucrone  transfigi- 
mus,  cum  ferinos  a  nobis  mores  abscindimus,  cum 
bestialis  iracundiae  rabiem  a  nostro  pectore  detrun- 
carous.  Nam  cuin  Dominus  dicat  :  <  Beati  mites, 
quoniam  ipsi  possidebunl  terram  (Matth.  v),  >  quo- 
modo  poteris  mansnetorum  obtinere  bealitudinem, 
iiisi  belluini  spiritus  in  te  cohibeas  feritatem  ?  Re- 


jncludere,  ac  praecepu  ceelestia  tenaci  semper  me-  &  cem  vero,  sive,  sicut  in  veteri  translatione  dicitur, 


moriae  commendare  ?  Haec  iuqoe  fesU  celebrantibus 
rite  per  Propheum  dicitur :  <  Canite  initio  mensis 
tuba,  in  dieinsignisoiemniUtisvestra)(Psa/.LXxx).> 
Post  hanc  est  et  illa  festivius  quae  celebratur 
decima  die  mensis  sepiimi,  in  qua  videiicet  animas 
suas  Judaei  praecipiuutur  affligere.  Nos  etiam  hanc 


inlamnilaiAM 


Rocon,  interpreutur  inanitas.  'Et  quid  est  aliud 
quidquid  in  mundo  pro  mundi  coacupiscentia  gert* 
tur,  nisi  quod  Scriptura  loquilor :  <  Vanilas  vaniu- 
tum,  etomnia  vanitas?  >  (Eccle.  i).Vanitassiquidem 
efficit  vanitates  et  ipsae  vaniutes  faciunt  vamutem, 
dum  et  mundos,  qui  transitoriuj*  est,  hotnines,  qooa 
A^tnSi  vanna  *ffw»k»t.  «i  homiffies  munditm,  ouem 


1051  COLLECTANEA  IN  VETUS  TESTAMENTUM.  1031 

sive  robuttus,  vcl  ctiam  angvstia  inlerpretalur.  Quid  A  exspectat.   Perfecie   atitem  semetipstim  dijndirare 


rv.re  per  muriim  sive  robuslum,  nisi  durae  menlis 
obstinatio  vel  pervicacia  debet  inlelligi?  Qnodvcro 
€t  nnguslia  inlerprclari  dicitur,  neque  hoc  longius 
a  \ilio  duritix  sepnratur,qiioniam  quisquis  ad  dimit- 
tenda  proximo  debita  dnrus  et  obsiinatus  est,  an- 
gusiia  conslripgitur  memis,  dum  nulla  dilaialur 
ampliludine  charitatis.  De  qua  nimiruni  cbaritate 
per  Prophetnra  dicilur  :  f  Lalum  mandaUim  tuum 
nimis  (Psal.  xi).  >  Sive  eliam  hoc  valeat  intelligi, 
quia  duritiam  menlis  scquiiuran;justia  damnaiionis. 
Unde  per  139  Salomonen  dicilur:  «  Beatus  vir 
qui  semper  est  pavidus  ;  qui  autera  menlis  est  dura, 
corruet  in  malum  (Prov.  xxvni).  > 
Quartus  praterca  Madianitarum  rex  Bur  dicilur , 


cst  et  reprehendenda  uon  ngere,  et  quae  irreprchcn. 
sibiliter  acla  sunt,  timide  relractare.  Porro  atiiem 
quisquis  hoc  agit,  ille  vere  Madianitnrtirn  reg»s 
perimii,  itle  Anuilecilarumprincipes  sternit,  el  omnes 
a  se  vitiorum  pesles  excludil. 

CAPUT  XVIIL 
//i  eadem  epittola. 
Ilinc  est  qnod  eadem  sacra  leslatnr  historia : 
«  Quoniain  egressi  filii  lsrael  venerunt  ad  Fonteni 
ju  licii,  bec  est,  Cades  :  et  inteifecerunl  omnes 
priucipcs  Amalec  et  Amorrhieos,  qui  babitabant  in 
Tharansem.  »  Cades  autem  sanctlficatio  inferprtOa- 
tur.  In  Cades  140  er8°>  flui  ^0118  csl  judicii,  Ama- 
lecitas  simul  et  Amorrhaeos  spiritualilcr  interfici- 


quod  irritatio  interprelatur.  Yides  ergo  quia  nonina  B  mus,  cum  et  vilam  nosiram  piis  opcribus  sanctifi- 


regum  umbra  suntet  imagines  vitiorum.  Qui  exim 
onera  gravia  pcr  portas  suas  inferunt,  profectoforin- 
secus  obstrepeniia,  per  sensuum  suorum  aditus,  in 
pcctorum  suorum  arcana  transfundunt,  Deum  in- 
dubitanter  irrilant,  quem  videlicet  his  ad  inferen- 
dam  ultionis  sententiam  provocant.  Unde  scriptnm 
est  :  i  Simulalores  el  callidi  provocant  iram  Dei 
(Job  xxxvi).  i  Et  de  quibus  sxpc  ad  Ezechielem 
dicitur  :  c  Quia  domus  exasperans  est  (Ezech.  n) ;  > 
etPsalmista :  c  Ut  quid,  Deus,  improperavit  inimicus, 
irritat  adversarius  nomen  tuum  in  fincm?  i  (Psal. 
lxxiii.)  Rebe  vero,  qui  ordinatus  dicilur,  non  ali- 
ter  hic  procedit,  nisi  ut  per  ironiam  vel  antiphra- 
sim  dictum  inielligatur  qualenus,  qui  ordinalus  di- 
citur,  e  conlrario  inordinatus  sit  et  coufusus.  Vilio-  ^ 
sus  enim  quisque ,  etsi  superficie  tenus  quasi  recte 
vivendi  praetendat  ordinem,  confusac  lamen  e;  iiior- 
xiinat»  cogitationis  versat  in  corde  caligine».  Per 
quinque  ergo  reges  Madianitarum  ,  quinque  signan- 
tur  corporis  sensus;  quia  omue  vuiumquod  regnat 
in  corpore,  ah  istis  quinque  seusibus  corporis  pcn- 
det.  li  ergo  lunca  nobis  exstinguendi  sunt  etgladiis 
oblruucandi,  cum  adversum  nos  in  bellum  cousur- 
guni,  cum  nos  scandalizare  non  desinunt.  An  uon 
istos  reges  exsiingui  el  spirilustnucrone  occidi  pra> 
cipit  Doininus ,  cum  scandalizantem  oculum  erui, 
cum  manum  vel  pedem  jubei  abscindi?  i  Meliusesl, 
inquit,  cum  uno  oculo,  vel  debilem  ad  vitam  iugredi, 
quam  duosoculos,  pedcs  ac  manus  habentem  in 
inferna  demergi  (Mattk.  v).  >  Ii  piane  stiutreges  Ma-  ^ 
dianitarum;  Madian  autem  interprelalur  de  judicio. 
Quicunque  enim  reges  spiritu  non  reguntur,  sed 
scnsibus  carnt».  obediunt ,  non  ad  misericordiam 
sed  ad  judicium  se  pertinere  lestantur,  sicut  de  quo- 
Jibel  incredulo  dicitur  :  c  Qui  autem  non  credit,  jam 
Judicatus  est  (Joan.  m).  >  At  contra  de  eo  qui  ver- 
bum  Salvaloris  audit,  dicitur :  c  Quia  in  judicium 
non  venit,  sed  transitde  morte  in  vitam  (Joan.  v).> 

lillld  DOtiuS  unicuiatiA  fituilendnm  Mt  nl  aa  in  nnpri 


care  satagimus,  et  lamen  ipsi  nos  tanquam  nocenles 
ac  reprehetisibiles  judicamus.  Cum  elaboramus  scrn- 
per  irreprehensihiliter  vivere,  per  sollicittidiiiem 
tamendistrictiexaniinis  cpera  nostra  non  desisti- 
mus  accusare.  Et  notandum  quonism  et  Fons  judicii 
et  Cades,  qui  sanctiOcalio  dicilur,  unus  idemqae 
locus  est,  quia  nimirum  justus  quisque  scmelipsuiu, 
dum  sancte  vivit,  accusat,  et  se  dijudicando  vel  ac- 
cusando  magis  magisque  sanctiAcat.  Hoc  itaqua 
modo  vita  sanclorum  ct  in  propriis  cogitationibas 
reprehenditur,  cl  laiuen  in  operibus  irreprcuensibilis 
invenilur. 

CAPUT  XIX. 
In  epittola  ad  Hildebrandum. 
c  In  quadraginta  duabus  mansionibus  perrene- 
runt  fllii  Israel,  usqtte  ad  principium  captendae  IiJerc- 
ditatis  (A'ttm.  xxxni).  >  Principium  vero  capiend» 
hxreditatis  fuit  ubi  Ruben  el  Gad,  et  dimidia  tribus 
Manasse,  accipiunt  terram  Gabad  in  possessioncm. 
Povro  autem,  sicut  illi  ascenderunt  per  quadraginta 
duas  mansiones,  ita  Salvator  nosler  ih  jEgyptum 
mundi  imjus  descendit  per  totidcm  patres.  Quod  sl 
jam  rntelligimus  quantttm  sacramenti  ntimerus  iste 
contineat,  htimana?  sciiiccl  ascensionis  et  divinai 
descensionis,  incipiamus  jam  per  ca  quae  descendit 
Chrislus  ascendere,  elprimam  eam  nobismansioncm, 
qtiam  ipsc  novissimam  habuit,  «dificarc.  Si  quis 
enim  ad  nos  per  loca  quxlibct  veniat,  ut  mox  rcdicns 
per  loca  nos  earfem  ducat  ubt  desinit  ille,  nos  itor 
incipimus;  et  ubi  ille  coeperat,  nos  finimns.  Prima 
sctlicet  gcneratio  Christi  coepil  ab  Abraham;  ullima 
vero  velut  postrcma  mansio  terminavit  in  Virginem. 
Et  quoniam  Abraham  interpretatur  pater  excelsus, 
nos  hoc  iter  incipimus  a  Virginis  partu,  tit,  per- 
agrantes  sequenlia  deincepsmansionumloca,  postre- 
mo  ad  Deum,  Patrem  videlicet  perveniamus  excel- 
sum.  Parlus  ergo  Virginis  nobis  cx  iEgyplo  exire 
volentibus  in  primisoccurrit,  ctitn,  Verbum  Dei  car- 

.nAm  fnrlnm  \n  hiini*  niitn:1iiin  vAtiksn  rrr*i!pnlA«    r*- 


4053  IiN  LIBRUM 

-nitimur,  landiu  tJebemus  immorari,  donec  valeant  A 
virliucs  in  consnctudinem  vcrti.  Ei  iunc  non  qtiasi 
transcurrerc  spirilualis  viue  deserta  conspicimur, 
eeil  man8iones  facere,  vel  ctiam  habitare  in  ipsis  vir- 
tmum  profeclibus  juilicamur.  Namqui  bonum  opus 
non  perseveraturus  incipii,  qtiasi  viam  propcrando 
transcurrit ;  qni  vero  in  ea  quam  semel  arripuit 
permanet  sanclilate,  ibi  qttodammodo  cedifieal  man- 
sionem.  Et  notandum  quia,  cum  ire  ct  manere,  ac, 
per  hoc,  iter  et  mnnsio  a  sc  sint  pcuitus  dissona,  nec 
sibimet  invicem  congruanl,  utrumque  lamen  in  illo 
Israelilicoprocintu  convcnisse  Scriptura  couArin.1t, 
ot  illi  per  desertum  et  iter  liabuisse  dicanttir,  141 
et  mansiones ;  quia  nimtrum  nos,  qui  tcrram  viven- 
tium  intrare  contciidimus,  ct  manere  dchcmtis  pcr 
fiium  professionis  nostra  proposilum,  cl  irc  scinpcr  " 
per  meliorandac  conversaiionis  el  cuiuiiJandi  pro- 
feclus  augmentiim. 

ln  primis  crgo  proficiscuntnr  filii  Israel  de  Ra- 
mesc.  Ramcse,  sicut  nonnullis  videtnr,  in  nostra 
lingua  commotio  tnrbida  vel  commotio  tinecc  dicilur. 
In  quo  dalur  intelligi  quod  omnia  qttae  intindi  sunt, 
in  commoltonibus  et  perturbationibus  constiluta  et 
corrtiplekc,  quam  tinea  designat,  probantur  ohnoxta- 
]n  quibus  utique  non  oporlet  animam  rcsidere,  sed 
incunctanler  exire.  Quidam  vero  Ramcse  intcrpre- 
tari  commotionem  vel  tonitruum  pulaverunt.  Quod 
utiiftie  nobisaptari  non  incongrue  potcrit,quia,  dum 
ad  prxdicalionem  evnngelicsc  tuba*  commoti  fueri- 
mus,  velut  ad  tonitruum  coRlestiumnubium  cxcitati, 
e\  iCgypto  mundi  Imjus  eximus.  Exierunl  autem  illi  C 
mense  primo ,  qninla  dccima  tuna ,  in  ipso  scilicet 
plenilunio  ac  veris  exordio.  Et  nos,  cum  summae  lu- 
cis  radiis  illustramur,  cum  in  nobis  bonac  voluntatis 
flores  erumpunt,  cum  omnia  renovanlur,  cum  prata 
dcuique  nostrorum  cordium  superni  solis  fomtte  re- 
calesciint ,  tunc  cx  jEgypti  tenebris  cgredi  feslina- 
mus. 

Secunda  mansio  fit  in  Socbot.  Socbot  autem  in- 
terpretatur  tabernacuta.  Primus  igilur  aniura  pro- 
ieclus  est  ut  a  terrenis  se  commotionibus  dividal , 
sibique  tanqnam  peregrina*  et  incofoe  non  babitacu- 
lum  figat ,  sed  exsilii  labernaculum  slruat ,  lugcns 
cnm  prophela  :  i  Heu  me!  qttia  incolatus  meus  pro- 
longatos  est  (Psal.  xi).  i  -. 

Deinde  veniunt  in  Elhan ,  sivc  ut  soptuapnta 
interpretes  dicunt ,  Bnlhan  ,  quas  cst  in  exlremis 
finibus  solitudinis.  Ethan,  fortitudinem  sonat.  Qui 
crgo  jam  pro  Deo  peregrinantur  in  mundo ,  qui  sc 
iucolas  et  exsules  recognoscunt,  nccesse  est  ut  qtunto 
magis  se  prabenl  in  terrcnis  actibus  debilcs,  lanto 
sint  in  humiliiate  ac  patientia  fortiores.  Butban  au- 
lem  vattit  interprelatur,  quod  ab  eodem  scnsu  ne- 
quaquam  discrepat.  Oporiet  enim  tit  qnisquis  ad 
terram  vivenlium  properat,  ad  perfercnda  tcntatio- 


NTMERI.  1034 

Phiairoih  fnterpretari  dicittir  os  nobiliuni,  pcr  qnod 
exprimitur  lingua  doctorum.  In  convaiie  quippc  pa- 
ticutix  constilutus,  quo  gravius  vel  persocuiionum 
vel  carnaiium  tentaiionum  flageilis  alterilur,  co 
niagis  necesse  est  ul  ei  ab  ore  nobilium ,  id  est  a 
snnctorum  doclorum  exhortalionibus,  succurratur. 
Si  vero  non  Phiairolh  ,  sed  Osiralh  ,  profcrcudttin 
est,  ut  alia  lestatur  editio,  sciendum  est  quod  Iralb 
vicus  interprelatur.  Ad  os  ergo,  hoc  est,  ad  primum 
vici  hujns  vcnilur  ingressum;  quod  significat  no\a3 
conversationis  initium.  Unde  non  ad  urbem ,  scd  ad 
vicum  veniunt;  quia  necesse  esl  ut  novitii  quique 
intcrim  se  intra  subttrbanse  vitae  cohibeant  modum, 
nec  pracipitantcr  adhuc  audeant  scnatoriae  perfe- 
ctionis  allenlare  fasligium.  Unde  bene  dicitnr  qno- 
niam  Airoth  respicit  Beelsephon.  Beelsephon  siqui- 
deiu  inlerprctatur  aseensio  speculw  142  s've  turris. 
A  parvis  enim  ad  magna  conscenditur.  Non  enitn 
luec  mansio  fuit  in  ipsa  specula ,  sed  respiciebat 
speculam.  Quia  novilius  quisque ,  etsi  ad  speculati- 
vam  vitam  jam  pcr  desiderium  tendat ,  necdum 
tamen  ad  speculaliva?  perfeclionis  culmen  aspiraU 
Q«a:uobrem  illic  apte  subjungitur  :  c  Et  castramc- 
lati  sunl  ante  Magdalum  (Num.  xxxm).  >  Magdalus, 
maguificentM  dicitur.  Novitcr  enim  quis  ad  Dei  scr- 
viiium  vcnien3  ascensionem  specuto  et  magniCcen- 
tiam  jam  qutdem  in  conspeetu  suo  per  inlentionem 
lenct,scdpereueclnm virtutisnondum  possidet;  quia, 
licct  spe  contemplationis  et  perfeciionis  jam  pasca- 
tnr  et  nutrialtir,  necdum  tamen  consummalse  mun- 
diiiac  vcl  superme  gratiae  nilore  perfrnilur.  Ut,  si 
Beclscphor  inlcrpreiatur  dominus  aquitonis,  sictit  a 
quibusdain  dicitur;  quid  per  hunc  aquilonis  domi- 
num,  nisi  anliquus  hoslis  c*primilur,qui  frtgidis  ct 
ab  amore  Dei  alienis  cordibus  principalur?  Ante 
hunc  ergo,  id  esl  contra  hnnc,  caslramelamur,  cum 
adversus  eum  infoederabili  dimicatione  confligimus. 
Iude  profecti  per  mare  Rubrum  venerunt  iu  Mara, 
quac  intcrprctalur  amaritudo.  Reclus  scilicet  ordo 
est  ut  qui  ad  terram  properant  melle  manantcm,  in 
deserto  vitae  hujus  laboris  et  tentalionis  amariludi- 
nem  liattriDnt,  el  per  disciplinac  prasentis  asperita- 
tem  perveniant  ad  remunerationis  inlerme  dulce- 
dinem.  Unde  dicit  Aposlolus  :  «  Omnis ,  inquil, 
disciplina  in  prasenli  quidem  non  videltir  esse  gau- 
dii,  sed  mceroris;  posl  autem  fruclum  pacatissimum 
exercilatis  per  eam  reddet  jusliliae  (ttebr.  xn).  » 
In  procinctti  siquidem  spiritualis  militia*  conslilntis, 
modo  amara  dulcibus,  modo  dulcia  miscentur  ama- 
ris,  ut  per  ha?c  experiatur  humana  conditio,  cl  qutd 
a  sc  palialur  infirmitatis,  elquid  a  Dco  debeat  ape- 
rare  virlutis.  Sictil  eidem  populo  dicilur  :  «  Affiixit 
te  cl  cibavit  te  manna  in  deserlo ,  quod  ncsciebant 
patres  lui ,  doncc.  diguosccrctur  qttod  cssct  in  cordo 
tuo  (Deut.  viu).  > 


^e^^.i    .i~   »rn.A 


1055  COLLECTANEA  IN  VET13S  TESTAMENTUM.  1056 

ei  aquarum  proftaentium  aimxnitatem.  Per  tenta-  A     Sed  et  inde  progressi  venerunt  in  tfeptfceca,  snre, 


tionis  iiaquc  pugnam  perdttcuntur  ad  palmas,  et 
por  sitis  inloierandae  penuriam  ad  irriguam  veuiunt 
a;uarum  viveniinm  affiuentiam.  Animarum  quippe 
medicus  omnipotens  Deus  sic  omnia  ordinaie  dispen- 
sat,  ut,  tanquam  melle  pigroentis  iiifuso,  et  tvistibus 
J.-ela  et  Jaelis  tristia  raisceat,  quatenus  mens  infirma 
et  aliquando  percussa  nunquam  de  prosperilale 
auperbiat,  et  aiiquando  refota  in  adveraitatibus  non 
riccumbat.  Elim  praelerea  inlerpretatur  ariete$,  qui 
niu.irum  sunt  gregum  sequemium  duces.  Qui  vero 
sunl  duces  rationalis  gregis,  hoc  esl  populi  Chri- 
stiani,  nisi  sancti  apostoli?  Hi  nimirum  siint  duode- 
cim  fontes,  aridilalem  mentium  doclrintt  coelestis 
fluoribus  irrigantes.  Verum  quia  non  iiios  duodccira 


utalia  translatio  perhibet,  Raphaca.  Deptheca  deni- 
que  pnlsatio  dicitur.  El  nos,  postquam  peflrngimui 
ad  Ecclesiam,  quam  videlicet  rubus  ille  signifieat, 
ui>i  Dei  roeretux  homo  colloquium,  ubi  visio  conspi- 
citur  angelorum,  tunc  incipimus  petere,  quaerere, 
ac  regni  ccelestis  arcana  pulsnre;  Domine  pfaeci- 
pieate  et  pollicente,  qui  ait :  c  Palsale,  et  aperictur 
vobis  (Maith.  vu;  Luc.  xt).  i  Si  vero  Rapbaea  qtiis 
malit  admittere,  quae  $anita$  dicilur,  hoc  notncn 
animse  jam  dudum  languidx,  sed  jam  per  donnin 
sancts  Ecclesi»  languoris  nexiln:s  absoltitae  conve- 
nienter  aplalur.  Ilaec  esl  enim  anima  cui  dicitnr : 
i  Bcnedic,  aniu.a  mea,  Domino,  el  omnia  interiora 
mea,  nomiui  sancto  cjus  (Psal.  cn).  >  Quem,  quarso. 


dwnlaxat  aposiolos  Salvalor  noster  elegit,  sed  etBDominum?  <  Qui  sanal,  inquit,  omnes  languorc? 


alios  scptuaginta  conslituit,  idcirco  non  solum  duo 
decim  fontes ,  sed  et  septuaginta  describuntur  illic 
arbores  futsse  paimarum.  Nam  et  ipsi  aposloli  nomi- 
nanttir  143,  sicut  el  in  B.  Pauli  verbis  agnosci- 
lur.  Cum  enim  de  resurrectione  Salvatoris  agerct : 
«  Visus  est,  inquit,  Cepha,  et  post  h»c  illis  unde- 
decim;  deinde  apparuit  apostoiis  omnibus  (/  Cor. 
xv).  i  Ex  quibus  verbis  manifeste  colligilur  quod, 
prater  illos  duodecim,  etalii  discipuli  non  incouve- 
nienter  apostoli  nominentur 

Sed  egressi  de  Elim,  juxta  mareRubrum  fixefe 
tentoria.  Nota  quia  non  mare  rursus  ingrediuhtur, 
sed  juxta  mare  tabernaculum  figunt,  ul  mare  tanl  :m 
et  procellarum  cumuios  procul  aspiciant,  nequaqutun 


tuos,  qui  redimit  de  interilu  vitam  tttam  (Ibid.). 
Lauguor  scilicet  animae,  vilia  sunt;  mors  animre , 
peccata  criminatia  sunt.  «  Peccalum  enim,  cuin  con- 
summattim  fueril,  gcnerat  mortem  (Sac.  i).  » 

Deinde  veniunt  in  Halus.  Halus  interpretalur  /«- 
bore$  sive  [ermentum.  Et  certe  sanilatem  laborcs 
aequuntur;  quoniam  ad  nil  aliud  sanilatem  sancta 
anima  debel  concupiscere,  nisi  ul  144  kbores  Pro 
Deo  valeat  pressurasque  perferre.  ldeo  nempe  so- 
crus  Petri  de  febre  convaluil,  ut  Domino  per  seduli- 
ta!]s  obscquium  minisrtraret  (Matth.  vin).  Ideo  per 
Ananiam  sanatus  est  Paulus ,  ul  conlinuis  postmo 
dum  laboribus  insudaret.  Hinc  est  quod  eidem 
Ananiae  de  iilo  dictum  :  c  Ego  eniin  ostendam  illi 


lamen  motus  ejus  aut  iropelus  pertimescant.  Nos  ^  qv.:mta  oporleat  eum  pro  uomine  meo  pati  (Art.ix).» 


etiam  post  (enlaiionum  fluctus,  post  undisoni  maris 
formidolosa  naufrngia,  eadem  saepemala  quas  pertu* 
limua  ante  oculos  ponimus,  ut  jam,  velut  in  littore 
conslituti,  diguas  ereptori  nostro  Deo  gratias  refera- 
mtts. 

Profectf  quoque  de  mari  Rubro,  applicuerunt  in 
desertum  Sin.  Sin  injterpretatur  rubu$  sive  tentcih\ 
Incipit  ergo  Christiano  militi  jam  prosperilatis  spcs 
arridere,  colloctitiouis  divinus  verba  promittere.  De 
rubo  aiquidem  Dominus  apparuit,  ct  Moysi  ad  fiiios 
Israel  perferre  mandata  praecepit  (Exod.  m).  UHc 
ergo  libi  daiur  sperandae  clementiac  signum,  ubi  fa- 
cium  est  IsraeJilicae  visilatiotiis  initiuro.  Sed  non 
otiose  Sin  etiain  tentatio  dicilur.  Solel  enim  sxpius 


Quod  autem  Halus  etiam  fermentum  interpretari  di- 
cilur,  et  tiinc  nobis  congruae  significationis  inlello- 
ctus  offertur.  Hoc  est  enim  fermentum  ilhid  quoJ 
tollens  mulier  commiscuit  in  farinse  satis  tribus, 
donec  ferment:iretur  tolum  (Matth.  xiu),  id  est 
sanclum  Evangelium.  In  hac  siquidem  solitadinc  po- 
pttlus  murmuravit,  et  manna  sitnul  et  coturaices 
acccpit.  Et  cum  non  modo  fermentum,  sed  et  man- 
na  sacrum  significet  Evangelium,  miro  modo  hsec 
simui  in  decima  mansione  couveniunt ,  ut  post  Legis 
pramissae  Decalogum  panis  EvangeUi  succedere  vi- 
deaiur.  ' 

.  Post  haec  veniunt  m  Rapbijin.  Interprelalur  itv 
que  Raphidin  lau$  jndicii.  Et  certe  satis  congruit  ut 


etin  visionibus  intervenire  lentalio,  dum  nonnun-     ct  ^»or  antecedat  laudem,  el  laus  proveniat  po3t 


quam  spiritus  iniquitalis  trsnsfigurat  se  in  angelum 
lucis  (//  Cor.  5i).  Et  ideo  subtiliter  est  agendum, 
ul  disccrnanlur  genera  visiontinh  Sicm  et  Jesu  Nave, 
cum  angelumcerneret,e:  tentationes  altquando  Jiu- 
jusmodi  visionibus  inesse  nullatenus  duMtaret,  pro- 
linu»  ab  eo  qtii  apparebat  requisivi: ,  dicens  :  c  Na- 


laborem.  Verum  non  cujuscunque  rei,  sed  laus  judi- 
cii,  videiicei  de  rationis  jtidicio  prodeat ;  non  laus 
qiise  de  superbia  vanilate  procedat  :  «  Spiritualii 
enim  homo  judicat  omnia,  et  a  neinine  judicatur 
(/  Cor.  u). »  Reperiunlur  ei  alue  horum  nominum 
interpretationes.  Sed  si  cuucla ,  qux  nobis  in  bac 
mti^ri')  ciiflrfrAruntiip.  ntnnlwii niii r.  i  m  non  serva- 


1057  IN  LlBKUM  NUMEM.  I05S 

pcrius  diximus,  ei  Slnai  unum  non  ambigitur  esse  A  perpetuis  separare.  81  vero  Rbemon  Pbarts,  ui  alibi 


desertum;  sed  Sin  dicitur  ipsa  planities,  Sinai  vero 
mons  esi  in  eadem  supcreminens  solitudine :  in  quo 
nimirum  Domiuus  legis  edictapromulgat,  et  Moyses 
tabernaculum  fabrical  (Exod.  xx,  xxv  el  xxvi).  Et 
hoc  aptissime  congruit,  ut,  postquam  rationabilis 
aaima  rectum  ac  per  boc  laudabile  coeperit  habcre 
jndicimn,  tunc  in  se  Deo  suo  construat  tabernacu- 
tum,et,  digna  jam  Creatoris  alioquio,coetesiiurn  per- 
cipial  mysteria  mandatoruro. 

Post  haec  profecli  sunt  ad  sepnlcra  concupiscenliae, 
nbi  scilicet  pulcher  ordo  conlexitur.  Nam  cum  felix 
aniiua  suo  Gt  tabernaculum  Creaiori,  cum,  mandalis 
divinae  legis  inienta,  jam  cceperit  ccelestia  coniem- 
plari ,  mox  sesltiantium  vitiorum  ardor  exstinguitur, 


reperitur,  mati  punici  divisio  <tic\lurt  per  lioc  procui 
dubio  sancta  designatur  Ecclesia,  qu*  tanquam  mul- 
ta  grana  uno  cortice  contegit,  dum  omnem  creden- 
tittni  lurbaminseparabili  catholica?  fldei  uuitate  con- 
cludiu 

Deinde  transeunt  in  Lebna ,  quod  interpretatnr 
dealbatio.  Non  autem  ignoramus  dealbationein  ali- 
quando  pro  crimine  poui,  sicut  dicuniur  monumenta 
dealbala  et  paries  dealbalus ;  sed  hic  iOa  dealbalio 
debet  intelligi,  de  qua  per  Isaiam  dicitur  :  i  Si 
fuerint  peccata  vcstra  utcoccinum,  quast  nix  dcal- 
babuntur,  et  si  fuerint  rubra  quasi  vermiculus,  ut 
lana  alba  erunt  (I$ai  i);  >  et  in  Psalmo  :  i  Nive  deal- 
babuntur  in  Selmon  (Ptal.  lxvu).  >  Et  in  Apoca- 


ct  omnis  carnalis.illecebrae  concupiscentia  sepelilur;  6  lvP«  :  «  Capilli  Jesu  tanquam  lana  albi  referunlur 


u t  non  jam  caro  se  adversus  spiritum  moveat ,  non 
adversus  carnem  spiritus  concupisftit. 

Inde  transitur  in  Aseroth,  quod  inlerprelatur  atria 
ptrfecia,  vel  beatitudo,  Et ,  o  quam  pulcber  ordo 
mysterii,  quam  decora  serfes  spirilualis  incremenli, 
ul,  poslquam  sepelieris  concupiscer.tias  caruis,  pra> 
sto  pervcnias  nd  atrium  perfectionis  el  pracroium 
bcatitudinis!  Felix  anima  qu«  nullis  jam  viftis  car- 
nis  tirgetur,  quia  mox  ad  liealitudinem  percipienda 
remuneralionis  ingreditur! 

Post  haec  venerunt  in  Rethma ,  sive  Pharam. 
145  Reihma,  ut  opinamur,  interpretatur  visio 
consummata;  Pharam  vero,  visibile  os.  In  quibus 
quid  aliud  inlelligitur,  nisi  ut  sancla  quselibet  aniroa, 


(Apoc.  i).  >  Quapropter  hic  dealbatio  convenienter 
inteiligitur  de  verae  lucis  splendore  prodire  et  de 
summac  visionis  claritate  descendere.  Quod  si  Ltbna, 
ut  quidara  dicunt,  in  laterem  verlitur,  in  quo  Yide- 
licet  opere  Israeliticus  in  iEgypto  populus  coactus 
est  laborare,  hoc  dalur  inlelligi  quia,  sicut  ilii  post 
tam  sublimia  loca  ruriis  in  laterem  veniunt,  ita  nos, 
quandiu  in  hujus  muntU  deierto  peregrinainur,  ne« 
cessilatecompellimuraliquando  asummis  adiina  de» 
scendcve,  et  a  spiritualibus  ad  terrenae  actionis  opera 
transm;grare. 

Post  haec  veniunt  in  Ressa ,  qnod  infrenos  verti- 
tur,  et  non  incongrue.  Si  enim  post  perfectionis  cul- 
men   ad   opera  lutuleuta  descendimus/  disciplin» 


post  sepultas  jam  carnis  concupiscentias,  perducta  G  ncxih*;s  et  poenitentioe  loris  irifrenandi  sumus,  na 

];\in  ad  atrium  perfectionis,  secura  de  pracmio  bea- 

litudinis,  ad  constimmalam  mox  Dei  visionem  ve- 

nist,  ejusque  visibile  os,  boc  est    praesentem  Dei 

speciem,  cernat?  i  Nuncenim  videmus  eum,  sicot 

dicit  Apostolus,  in  spccuio  et  in  renigmale,  tunc 

autem  facie  ad  faciem;  et  nunc  cognosco  ex  parle, 

tunc  autem  cognoscam  sicut  et  cognitus  sum  (/ 

Cor.  xin).  >  Quoe  tamen  omnia  quia  sancti  quilibet, 

in  came  constituti,  habefe  nequeunt  pleniler  in  re, 

jam  habent  inspe;  qnam  sciliccl  spem  jam  finnis- 

simam  tenent,  quia  Spiritum  sanctuin,  qui  eos  in 

vitae  hujus  laboribus  roborat,  pignus  habent.  Unde 

et  iila  interpretalio,  qua  Rclhma  sonitus  sive  junU 

perus  dicitur,  hon  incongrua  judicatur.  Ferunt  enim 


vagemur  per  abrupta  pnecipites,  sed  cito  redeainus 
ad  consuelje  munditia?  148  puritalein.  Inlerpre* 
tatur  etiam  Ressa  visibitit  sive  laudabitis  tgntaiio» 
Quamvis  enim  mens  cujuslibet  justi  viri  jam  ad  alta 
proficiat,  lentalfione  tamen  adbuc  in  ima  deprimitur, 
ne  per  lumorem  superbiae  de  virtulibus  extoliatnr. 
Stimulus  enim  tenlationis  ad  custodiam  adbibetur 
bumilitatis.  Unde  dicit  Aposlolus :  c  Ne  magnitude 
revelationum  extollat  me,  datus  est  mihi  stimulus 
carnis  meae,  angeius  Satanae,  ut  me  colaphizet 
(II  Cor.  xii).  >  Hsec  ergo  tentatio  visibilis  est,  quia 
manifesta;  laudabilis,  quia  salutifera. 

Inde  progressi  veniunt  in  Geelatha ,  quod  inler- 
pretalur  Ecclcsia;  ut  videlicet  instabiles  quique,  qui 


lignum  hoc  ignem  in  se  longo  tempore  cotiservare,  D  sc  per  vhiorum  abrupta  pracipitanler  impellunt, 


adeo  ut  si  prunac  ejus  fuerint  cineribus  adopertae, 
usque  ad  annum  ignitae  pervenianl.  Quia  ergo  Spi- 
ritus  sanctus,  sicut  legitur,  scientiam  habet  vocis 
(Sap.  i),  et  in  apostolos  missus  est  in  spccie  ignis 
(Act.  n),  h*c  interprctatio,  qua  Rethma  sonitus  vel 
juniperus  dicilur,aptissimc  Spiritui  sanclo  conveuire 
videtur 

Hinc  itaque  digressi,  cnstrametati  sunt  in  Rhemon 
Phares;  quod  apud  nos  exceltd  intercisio  diciiur. 


sacrae  Scriplurae  f.enis  jn  Ecclesiam  relralianlur ; 
sive,  quod  alia  lenetedUio,  Machebal,  quoJ  est  prin- 
cipatus  virgec.  Quod  utrumque  poteslatem  videtur 
exprimere.  Carni  quippe,  qui  tentatur,  ncccsse  est 
ut  pnssidens  spiritus  principetur,  ut,  cum  illa  ahji- 
ciai  pngnani,  iste  quasi  desuper  intentet  minaciter 
vtrgam,  dum  figidi  terroris  ad)iibel  discjplinam. 

Exin<ie  venitur  in  montem  Sepber  sive  Sephar, 
quod  tubicinaiio  appeliatur.  Tuba,  signum  est  belli. 


U59  COLLECTANEA  IN  YETUS  TESTAMENTUM.  106* 

minus  En.bella  congreditur,  ne,  degeueri  torpore  so-  a  «  Uiinam  dirtiroperes  coelos  el  desccnderes,  ei  lique- 


laiu8,  ab  adversariis  facile  perimatur,  el  tuncpolerit 
gloriosius  luba  canere,  boc  est  ad  spirituale  certamen 
el  alios  provocare. 

Unde  iliic  dicilur  quia,  tnde  profecii,  venerunt 
in  Harada,  sive,  quod  alibi  dicilur,  in  Charadatb, 
quod  in  nostra  liugua  sonat  idoneus  cf[ectu$%  ut  ipsc 
nimirum  jam  predicator  factus,  merito  valeat  cuin 
Apostolo  dicere  :  <  Quod  idoneos  nos  fecit  minisiros 
Novi  Teslamenti  (U  Cor.  111).  > 

Sed  et  inde  proficiscentes,  veniunt  in  Macelot ; 
quod  inlerprelatur  cb  initio.  Quisquis  enim  ad  per- 
fectionis  sumniain  coniendit,  omnium  rerum  con- 
lemplalur  inilium ,  dum  cuucta  viscerum  suorum 
vola  couvertit  ad  Deum.  Et  dum  cor  ad  Atictorem 


fierenl  monics  a  facie  lua !  i  (hai.  liv.)  Quam  gra* 
viler  banc  moram  ferebat  ille  qui  dicebat :  c  Cupio 
dissolvi  et  csse  cum  Cbristo  (Philip.  i),  >  mulio 
magis  melius!  Siu  autem  a  Senna  dicatur  quod  ossa 
signiflcat,  boc  ad  robur  conslanlix  pcrtinet,  quod 
necesscest  ut  Cbristi  amalor  babeat,  ne  per  amorem 
nimium  impaticns  ftal. 

Hinc  jam  transitur  in  Moserolh,  quod  significare 
putaiur  excludens.  Anima  quippe,  quae  ad  perfectum 
Sponsi  sui  amorcm  pcrvenil,  tentationes  a  se  callidi 
c»rruptoris  cxcludit.  Uude  et  Aposloltis  :  «  Nolite, 
inquit,  locum  dare  diabolo  (tiphes.  rv).  >  Quod  si 
Moscroth,  juxla  quosdam,  inierpretalur  tincula, 
sanus  per  omnia    el  congruus  intellectus   clucet ; 


suum  jugiler  dii  igit,  a  rerum  omoium  initio  non  R  nimirum  sancla  quaelibet  anima,  quae  coelesti  Spon- 


reccdit.  Vel,  si  Macelolb,  ut  quidam  seniittnt,  dica- 
tur  esse  conventus,  per  boc  Ecclesia  iutelligiiur,  in 
qua  videlicet  a  cunctis  fidelibus  convenitur.  Unde 
canilur :  c  Ecce  quam  bonum  et  quain  jucundum 
babitare  fratres  in  uniim!  >  (Psal.  cxxxu.) 

Deinde  venitur  in  Tbaath,  vel  sicul  alibi  legitur, 
in  Caath ,  quod  est  patienlia  vel  confirmatio.  Quis* 
quis  enim  desiderat  terrain  viventium  per  prasenlis 
vitae  labores  ingredi,  neccsse  est  eum  ad  toleranda 
mundi  pericula  per  paiienliam  confirmari.  Yel  st 
Thaath,  ut  a  quibusdam  dicilur,  verlilur  in  pavorem, 
dicalur  unicuique  certanti,  vcl  jam  forle  perdivinani 
gratiam  triuinpbanti :  c  Nolialluin  sapere,  sed  tiine 
(Rom.  xi).  > 


so  in  amorcconjmigilur,  necesse  cst  ul  ei  assiduis 
Scripturarum  medilaiionibus,  quasi  quibusdam  vin- 
culis  insolubililer  connectatur.  De  quibus  vinculis 
Chrislo  per  lsaiam  dicilur  :  c  Viri  sublimes  ad  te 
transibunl,  et  tui  crunt,  et  post  lc  ambulabunt  colii- 
gali  vinculis  (Isai.  xlv).  > 

Unde  non  immerito  jam  venitur  in  Banacim, 
quod  significat  fontes  vel  excolaiiones ,  id  est,  ubi 
divinarum  Scripturarum  fonles  airima  bibit  et  exco- 
lat,  hoc  est  subliliter  tractat  ac  ruminat.  Excolat, 
inquam ,  cum  illud  evangeiicum  servat  :  c  Ut  ne 
unus  quidein  apex  aut  unum  iola  de  lege  prxtcr- 
eat,  quin  omnia  fiant  (Matth.  v).  >  Si  vero_bene 
Jaacan,  stcut  quidam  dicunt,"  transferlur  in  fiiios 


Scd,  inde  profccti,  vcniunt  in  Thare,  quod  Grace  c  nec€$silati8  sive  Uridorii,  boc  sigmfiCal,  quia  quis- 


quidem  exstasis  inlerprelattir,  in  nostra  vero  lingua 
dicitur  contemptatio.  Cousequens  est  enim  ut  quis-  _ 
quis  antea  probatur  per  paiientiam,  proinde  ad  con- 
lemplationis  perveniat  gratiam ;  et  qui  prius  in  tribu- 
lalione  deprimitur,  147  postmodum  ad  visionis  in- 
timac  laetitiam  sustollatur.  Sin  aulem  Tharc,  sicut 
quidam  putant,  astulia  vel  malitia  debet  intclligi, 
hoc  ad  Ecclesiarum  prxpositos  non  immerito  vide- 
tur  posse  referri ;  ul  ipsi  suis  auditoribus  timeant, 
qui  in  tenlationum  tributalione  laborant.  Astuiia 
cnim  et  malilia  illius  cavenda  est  de  quo  dicitur : 
c  Quoniain  adversarius  nosler  tanqnam  leo  rugiens 
circuit,  quxrens  quem  devoret  (/  Petr.  v).  > 
Dciude  procedunt  in  Methca,  vel,  sicnt  alibi  legi 


quis  diviniseloquiiseruditus  est  et  affluenler  instru- 
ctus,  necesse  esl  ut  post  se  et  alios  trabat  ac  fiiios 
gignai,  quibus  nimirum  dtim  flelus  et  slridorcm 
dcittium  ininacilcr  objicil,  quodammodo  necessila- 
lem  eis  ut  ad  Deum  convcrtantur  imponit.  li  sont 
ergolilii  nccessilaiis  velstridoris,dequibusprophe« 
tice  canitur  :  «  Aflerte  Domino,  filii  Dei,  aflerle  Do- 
mino  filios  arietum  (Psal.  xxvin).  > 

Posl  hasc  ascendunt  in  montem  Gadgad,  quod 
148  interprctatur  nuniiust  vel  accinctio9  vel  cerie 
concisio.  Quibus  enim  verba  Dei  annunliamus,  eos 
procul  dubio  commonere  debemus  ut  et  se  virtutum 
armisacciugant,  et  invisibilium  hostium  spiritualibus 
gladiis  tcrga  concidant.  Quod  cum  eos  agerc  non 


lur,  Maathica,  quod  iiiterprelatur  mors  now.  Nuo-  D  segniter  edocemur,  cum  eis  simul  ad  montana  con 


quam  lam  perfeclc  diabolica  cavelur  astulia,  quam 
si  Christo  commoiimur,  ut  tanquam  insensibiies  ad 
hostis  callidi  teniameuta  redeamus.  Qtiam  novam 
morlem  contemplatio  parii,  qn®  scilicet  et  mundum 
nobis  et  nos  muudo  mortuos  eflicit.  Quod  si  Mcthca, 
ttt  quibusdam  placct,  in  dulcedinem  verlilur;  quid 
'  mirom  si  de  contemplalione  ad  dulcedinem  veuiatur, 


scendimus.  Quod  si  Gadgad,  ut  quidam  pulant, 
tentamenta  significat,  datur  inteliigi  quouiam  his 
qui  ad  coelestem  patriam  tendunl,  tentationes  deesse 
non  possunt.  El  baepe  tenlalio  virtulibus  admiscelur, 
ul  laborioso  Christi  milili  mcrces  ubcrior  acqui- 
ratur. 

F.l    nnia    npr  mnh    tAntAtioniim   ftd    nraHniArmn 


1061  IN  LIBRUM  NLMERI  1063 

Inde  profccli  sunt  in  Ehvona,  quoJ  transitus  appel-  A  ptionis  humanne  myslcrla  penetrare  non  possumus, 


lalur.  Anitno  quippe  transeunda  sunl  omnia,  et  in 
euin  solum  dcbes  oblutum  mentis  infigere,  cum  quo 
sine  transiiu  valeas  permanere. 

Post  liaec  vct.imrt  in  Asiongaber,  quod  inlerprc- 
tatur  consilia  viri.  Postquam  enim  nos  in  Christum 
ouuiino  projicimus,  poslquam  in  enrn  omnem  coniis 
nostri  fiduciam  collocmuus,  csse  pueri  sensilius  tilie- 
rius  non  debemus.  imhantes  Apostolum,  qtti  dicit  : 
i  Gum  autem  factus  sum  vir,  evacuavi  qtia*  eranl 
pa rvuli  (//  Cor.  xin);  >  ct  itcrum  :  <  Nolite  pueri 
efiici  sensibus  (/  Cur.  xiv).  » 

Sed  qtioniamqui  apponil  scicntiam,  apponit  dolo- 
rem,  iterum  veniunl  in  deserlum  Sin,  quae  est 
Cades.  Sin  aulem  tentationem  interpretari  jam  jam 
superius  dixiuius.  Sicut  enim  vas  aurctim  vcl  ar- 
gcnleum  same  mallcus  percnlil,  sacpe  lima  hinc  inde 
poliendo  circumdat,  ut  clarius  fiat;  sic  ilerala  tcn- 
talio  constanlis  et  non  cedeutis  animae  rubigincm 
purgal.  c  Yas  cuim  figuli  probat  fornax,  etbouiines 
juslos  tcntatto  tribulalionis  (EcclL  xxvu).  »  Et 
quia  Cades  fruclificalio  tancta  dicitur,  vides  quo- 
niam  tenlalioniim  sulcos  saucta  fruclificalio  suUe- 
qtiatur. 

Sed  ct  liinc  applicuerunt  in  moutem  Hor,  in  ex  re- 
mis  fmibus  Edom.  Hor  montanus  interpretaiur. 
Qnisquis  eniin  lcnlntus  iioii  labilur,  sed  de  tenta- 
tione  fructifical,  consequens  est  ut  ad  montem ,  qui 
Christus  est,  viclor  ascendat.  Hic  est  enim  mons  ille 
coagulatus,  mons  pinguis  (PsaL  lxmi),  de  qun  per 
Prophelam  dicilur  :  c  Erit  in  novissimis  diebus  G 
prxparalus  mons  domus  Domini  in  verlicc  montiuni, 
et  elevabilur  super  colles,  et  fluenl  ad  eum  omues 
gentes  (IsaL  ir).  >  Hic  mons  dicitur  monlanus,  quia 
ubi  Christus,  ibi  et  procui  dubio  Christianus  :  «  Ibi 
sum,  inquit,  ego,  illic  et  iniiiister  meus  erit 
(Joan.  xn).  > 

Deindc  veniunt  in  Salmona,  quod  interj  relalur 
umbra  poriionis.  Et  mcrito,  postquam  in  inontem, 
qui  est  Chrislus,  ascendimus,  viiioruiii  ftigicntes 
ardorem,sub  defensionis  ejus  umbraculo  resideiniis. 
De  qua  videlicet  uinbra  pcr  Jeremiam  dicilur  :  «  Spi- 
lilus  oris  nustri  Chri&lus  Domiitus  caplus  esl  in  pec- 
ratis  nostris,  cui  diximus  :  In  umbra  lua  vivcmus 
in  genlibus  (Thren.  iv).  >  Et  Aitgclus  ail  Mariam  : 


c  Virlus,  iuqiiil,  Altissimi  obuiubrabit  llbi  (Luc.  i).  >  D 
Salmona  eliam,  ut  alicubi  icperitur,  imuguncula 
dicilur;  quod  utique  149  luc0  Mi  non  absurde 
congruil,  dum  ibi  scnms  ille  scrpcus  appensus 
sit,  qui  crucifixi  repi;csculat  imngincai  Salvato- 
ris. 


quasi  ori  nosiro  digitum  snperponimus,  ot.divinitatis 
Christi  celsitndinem  majoribus  relinquentes,  de  sota 
tantum  ejtis  cruce  tractenms,  sicut  dicit  Apostolus : 
c  Nihil  jmlicavi  me  scire  inter  von,  nisi  Chrislum 
Jcstim,  et  hunc  cruciflxum  (/  Cor.  ii).  > 

Post  Ii:pc  profecli  stint  in  Obnth.  quod  utiqne  ver* 
titur  in  mngos  sive  ptjthones.  Propter  quod  dalur 
iniclligi  quia  post  imagiuein  Dci,  quae  in  cordis  ra- 
tione  concipitur,  posl  acceplam  fidcm,  qure  oris 
coufcssione  profertur,  consurgun!  adversum  noshae- 
re:ici  crrorcm  venenatae  perfidioe  dogmalizanles, 
tanquam  pythoncs  ct  magi  malefica  incanlationum 
cannina  conspergentes. 

Hiuc  transitur  inGebarim,  qti*  est  in  OnibusMoa* 
I)  bitarum.  Geharim  significat  acervos  lapidum  trans- 
euntium.  Isti  porro  suut  lapidcs  vivi,  sancti  scilicet, 
cx  qtitbus  uon  ntodo  Hicrusalem  supcma  construi- 
ttir,  scd  el  prajscits  Ecclcsia  tanquam  margaritis  co- 
ruscanlibus  adornatur.  Qtti  merito  iranseuntes  di- 
conlur,  quia  lerrcna  quxlibel  ac  transitoria  inente 
vaicant,  atquead  cocleslia  transire  festinant.  Si  vero 
non  Gebarim,  sed  Gai  dicatur,  quod  aliu  testatur 
cdiiio,  ct  hoc  ab  iutcllectu  transeuntium  non  aber- 
rau  Gai  siquidem  interpretalur  chaos.  Dicil  autem 
Ahsaham  diviti :  «  Qnia  inter  nos  el  vos  chaos  ma- 
guum  firmatum  esl  (Luc.  xvi).  >  Ad  illum  ergo  san- 
cti  semper  transire  desiderant,  ut  in  cjtts  sinu,  sicut 
el  beatus  ille  Lazarus,  fcliciler  requiescaut. 

Unde  satis  apte  consequitur  ut  post  chaos  pytho- 
ninn  atque  magorum,  quod  csl  teucbrosa  callidilas 
liaereticorum,  prooslo  venianl  in  Dibongad,  qttod  si- 
gniiicare  dicitur  apiarium  tentationum.  Apcs  cnim 
ore  mella  ferunt,  sed  acuieis  pungtint ;  sic  et  haere- 
tiei  vcrbisquidem  manifeste  Wandimeiila  prattcndunl, 
sed  quasi  pqst  se  erroris  acttleos  contcgunt.  Primo 
disiillanl  ore  dulcedinem,  sed  poslmodtim  spargunt 
a<ulea';c  falsilatis  errorem.  Uude  Propheta  conque- 
ritur,  diceus  :  c  Cirrumdcderutil  me  sicut  apes,  et 
exarscrunt  sicut  ignis  in  spinis  (PsaL  cxvn).  > 

150  ln<te  profccti  sunl  iu  Ilclmotideblathaim, 
quod  vcrlilur  in  conlemptum  palatarum,  hoc  est 
ficutiin,  sive  contemptus  opprobrii.  Ficus  autem  de* 
liciosus  est  fruclus;  per  quod  inlclligitur  necesss- 
riuiii  csse  ii t  qui  jam  douis  coclestibus  appropinquant, 
ctiucta  carnalis  illcccbrac  blandiinciila  conlemnant. 
Quod  si  conleinpltts  opprobrii  magis  admiuilur,  per 
hoc  j;*m  dubilanler  insiruiinur  ut,  si  qmuirfo  hsere- 
ticorunt  vcl  lvpruborum  quorumlibet  dehoncsta-» 
inur  injurlis,  non  turheinur.  Per  quod  £ci|icetutrum- 
que  saluhriler  cdoceuiur,  ut  nos  ncc  inhoucsti  con- 

«antnfiic  irricin  mnvMt.  t\OP    i\\\:\   iP.rreiiaC  dntcCfDmU 


\m  COLLECTANEA  1N  VETUS  TESTAMENTUM.  1064 

jam  aii  eulmen  perfectionis  ascendil,  menle  inox  A  naculura  construentes,  ejus  Auentls  a  cuneiis  qos 


Iransil  ex  boc  saeculo,  ei  abscedit.  Qu«  nimimm  et- 
si  adhuc  maoere  videatuvin  mundo,  in  carnelamen, 
non  seeundum  carnero  ambulans,  jam  recessite 
mundo.  Sicut  de  Enoch  dicitur  :  c  Et  non  invenie- 
Latur,  quia  transtulit  illum  Deus  (Gen.  v).  >  Ila  quio- 
quis  sanctitaie  perfectus,  el  mundo  jam  morluus, 
perlransiil  mundum,  et  habitat  in  regione  virlu- 
tum. 

Poslrema  vero  mansio  est  in  campestribus  Moab, 
super  Jordanem  contra  Jericbo.  Ad  boc  entm  tam 
longi  ilineris  transilus  agilur,  ad  boc  totus  a&ruronis 
ac  laboribus  per  vaslam  hujus  mundi  solitudinem 
suspiralur,  ut  applicemus  ad  Jordanem,  hoc  est,  ac- 
cedamus  ad  incxhftuslam  cocleslis  sapienliae  plenU 
tudinem.  Juxta  quam  peregrinationis  nostrae  taber- 

Expliciunt  testimonia  libri  Numeri. 


iEgypti  squaloribus  properemus  abluere,  ut  purifi- 
caii  terram  repromissionis  valeamus  intrare,  ut 
simus,  sicul  de  sponsa  in  Canticts  dicilur  :  i  Oculi 
ejus  sicul  columbs  super  rivos  aquarum,  qu*  lacle 
suntlotae  et  resident  juzta  fluenta  plenissima  (Caiti.v). » 
Et  nolandum  quod  profectio  isla  non  in  montibus, 
sed  in  campestribus  desinit,  quoniam  saucti  quiqu* 
quanto  celsiori  perfeclione  sunlpradili,  tanto  majori 
sunl  humilitate  fundati.  Qui  eliam  contra  Jericho 
mansiones  acdificant,  quoniam  adversus  mundum, 
qui  per  eam  designatur,  infaederabUiter  pugnam. 
Quibus  dicitur  :  c  Si  de  mundo  fuissetis,  munilus. 
quod  suum  erat,  diligeret ;  sed  quia  de  mundo  non 
cstis,  propterea  odit  vos  mundus  (Joan.  xv).  i 


151-152  INUPHJNT  GAPITULA  LIBIU  DEUTERONOMII. 

I.  Qu*d  let  in  monte  Horeb  data  $it. 

%.  Ait  Dominus  Moysi :  Vade,  el  dic  populo  :  Reveriimini  in  tentoria  vestra;  tu  vero  kic  sta  mecum. 
5.  Ait  Moytespovulo  :  Dedit  tibi  Dominus  cibumf  manna,  quod  ignorabas  tu  et  patres  tui. 

4.  Non  est,  inqutl  Moy$est  terra,  quam  ingredimird  po$$Zdend*m%  similis  terrce  JEgypti,  dequa  existis,  sed 

de  cctto  piuviam  exspectans. 

5.  Quod  prwcipit  Dommus  u/,  appropinquante  jan  pralio,  sacerdos  ante  aciem  slarei,  et  exhortateiur 
.    poputum. 

6.  Vt  homo  lormidolosus  et  corde  pavido  non  egrederetur  ad  btllum;  sed  revertatur  in  terram  iwom,  ne  aiios 

pavere  facint.  • 

7«  Ut  mulieri  in  bello  captne  et  in  conjugium  victoTis  eiectm  corporis  snperfluitas  ab$cindatnr~ 

8.  Quod  si  filius  odiosos  conjugis  primogenitus  fuerit,  non  pouit  diiecUe  filius  ei  prasfeni,  u:  primogeniti 

locum  teneat. 

9.  XJt  si  acceperit  homo  vxorem,  et  illa  non  hmnerii  gratiam  ante  oculos  ejus,  scribat  ei  libellum  repudii,  e* 

dimiitat  eam  de  domo  sua. 
10.  Ut  $i  eum  qui  peccavit  judices  dignum  viderint  plagis,  prosiernant,  et  coram  se  faciant  verberaru 

II.  Dejusto  pondere  et  cequali  modio  habendis. 

il.  Moyses  de  Aser:  ferrum,  inquit,  el  ces  calceamentum  eju$. 

Expliciunt  copitula. 

INCIPIUNT  TESTIMONU  LIBRI  DEUTERONOMII. 


CAPUT  PIUUUM.  B 

Jft  epistota  ad  Alexandrum  papamf  ubi  de  insolentla 
malorum. 

Mens  humana,  terrenis  obtencbrata  negotiis,  fru- 
slra  se  in  contemplalionis  culmen  atloliere  nititur, 
<Juin  actionum  saecularium  merito  quasi  cougestis 
lapidum  ruderibus  aggravatur.  Sicut  eniin  aluta, 
postquam  per  limosa  luti  flucnla  transierit,  non  ad- 
mittit  arvinam,  sic  mcns  humana,  nisi  ab  bumore 
fuerit  cura  saRCularis  exsucca,  non  percipil  supcrnae 
pinguedinis  graliam.  Pellis  enim  sicca  ptnguedinem 
combibit,  humefacla  repellit.  Et  humanum  cor,  do* 
nec  curarum  saecularium  niadore  turgcscit,  saginas 
inlernx  graliae  non  admiitil.  Unde  el  lex  in  monte 
Horebdata  legitur  ( Exod.  ix),  quod  vi delicel  sicci- 
las  inlerpretalnr.  Ula  denique  meos  quae  per  amo-  G 
rem  spirilus  in  alta  sustollitur,  mons  est  in  quo  lex 
Doniini  irreprehensibilis,  quae  procul  dubio  charilas 


gillosa  terra,  qwto  videlicet  aquam  sitienter  iinbibtl, 
Hiram  ad  Salomonis  imperium  fabricavit  (///  Reg. 
vn) ;  ex  quibus  nimirum  vasis  et  illud  esl  quod 
imbre  ccelesti  concupiscit  impleri,  dicens  :  c  Aniroa 
mea  sicut  terrasineaquatibi  (Psal.  cxlii);  >adquotl 
ideo  aesluans  clamat :  c  Sitivit  auima  roea  ad  Deum 
vivum :  quando  veniam  et  apparebo  ante  faciem  Dei  T> 
(Psal.  xli). 

caput  n. 

Jn  epistola  ad  fratres  Cluniacenses. 
Caveant  hi  qui  prodire  fortassis  adhtic  in  ptiMi- 
cum  eoncupiscunt  ne,  dum  inania  cernere  liberis 
obtutibus  inhiant,  dextrum  oculura,  hoc  est  vim 
intitnae  conlcmplationis,  exslinguant.  Nec  pruriat 
eorum  gnla  cum  illo  carnali  Israel  porros,  eepas  et 
allia  (iVuro.  *i),  quamm  videiicet  herbarum  vebe- 
mens  acrimonia  oculos  turbat  el  ad  lacrymas  provo- 
cat,  quia  niminuu  sxcularis  actio,  dum  multis  pres- 


.063  1N  LIBRUM  DEUTEROXOMII 

cis  :  Refeflimini  in  tefiloria  vestr*  ;  tu  vero  hic  sta  \ 
mecum,  elloqtiar  tibi  omnia  mandata,  crerimonias 
atque  judicia  (Deut.  v).  >  Caetcris  quippe  in  carnis 
au»  teniorio  delectabiliter  qutescentibus,  servus  Dei 
uon  residere  jubetur,  sed  slare  cum  Domino,  ut  quo 
•  retnotins  a  mundi  laboribus  cessat,  eo  vigiianlius 
in  divinis  obsequiis  ipse  se  sanctae  quietis  fervore 
.exerceat. 

CAPUT  ltl. 
/»  eadem  epistola. 
t  Dedil  tibi  Dominus  cibum  manna,  quod  ignora- 
bas  iu  et  palres  tui,  ut  ostenderet  tibi  quod  non  in 
solopane  vivit  homo,  sed  in  omni  verbo  quod  egre- 
.ditur  ex  ore  Demini  (Deut.  vm ;  Matth*  iv  ;  Luc.  rv),  i 
ubt  et  praeslo  subjungit : «  Yestimentum  153  tuum, 


1003 
CAPUT  V. 

/n  sermone  de  S.  Atwstasio. 
t  Appropinquanle,  ait  Dominus,  jam  praelio,  sta- 
bit  sncerdos  anlc  aciem  ,  et  sic  loquetur  ad  popu- 
lum  :  Audi,  lsrael :  vos  hodie  contra  inimicos  ve- 
siros  pugnam  committilis,  non  pertimescat  cor  ve- 
strum;  nolite  metuere,  nolite  cedere,  nec  formidetis 
eos,  quia  Dominus  Deus  vester  in  medio  vestri  e&t, 
et  pro  vobis  contra  adversarios  dimicabit,  ut  eruat 
vos  de  periculo  (Deut.  xx).i  Et  notandum  quod  sacer- 
dos  qni,  imminente  jara  bello,  concionatur,  non  alibi, 
sed  ante  aciem  stare  prcecipituv,  ut  videlicet  eos 
ad  pugnam,  quos  adhof;atioui1jus  p»ovocat,  ipse 
quoque  praevius  anlecedai,  ne  dum  alios  154  ad 
bellum  impellere  nititur,  ipse  degeneri  torporis  oiio 


quooperiebaris,  nequaquam  vetustate  defecit,  el  pes  B  per  negligenliam  resolvalur,  sicut  de  quibusdam 


tuus  non  est  sublritus,  cn  quadragesimus  annus 
est :  ut  recogites  in  corde  tuo,  quia  sicut  erudit  hc- 
ino  filium  suum,  sic  Dominus  Deus  tuus  erudivit  te, 
ut  custodias  maodata  Domini  Dei  tui,  et  ambules  in 
viis  ejus,  et  thneas  eum  (DeuU  vm).  >  ln  quibus 
verbis  illud  est  solertius  aliendendum  quod  ait : 
%  Dedit  tibi  manna,  ul  ostenderet  quod  non  in  solo 
pane  vivit  homo,  sed  in  omni  verbo,  quod  egreditur 
ex  ore  Dei.  >  Ubi  luce  ciarius  constat  quia  illud 
manna,  quo  illi  carnaliler  alebantur,  hoc  divini 
verbi  significabat  pabulum,  quo  nunc  in  anima  re- 
creamur.  Et  notandum  quod  de  hoc  manna  iu  libro 
Exodi  legitur  :  i  Quod  cum  vidissent ,  inquit,  filii 
Israel,  dixerunt  ad  invicem  :  Manbu?  quod  signifi- 
cat  :  Qiiid  est  hoc?  >  (Exod.  xvi.)  Ilii  ergo  manna,  C 
ii)  est  quid  est  hoc,  veraciter  comedunt  qui,  dum 
legunt,  vel  audiunt,  divini  verbi  mysterium  solerter 
inquirunt,  qui  nimirum  intra  litteralis  paleae  thecam 
flulcem  inlelligeniiae  spiritalis  ambiunl  enuclearo 
medullam.  Hic  certe  quid  est  hoc  veraciter  vesci- 
tur,  qui  assidue  in  Scriptura  sacra  solerli  medilatio- 
ne  versatur. 

CAPUT  IV. 
ln  termone  de  S.  Bariholomcro. 

Moyses  mystice  de  sancta  dicit  Ecclesia  :  c  Non 
est,  inquit,  terra,  ad  quam  ingrediinini  possiden- 
cfam,  similis  lerrac  iEgypli,  dequa  exislis,  ubi  jacto 
semine  in  hortorum  morcm  aquae  deducuntur  irri- 


magna  qutdera  pnedicantibus,  sed  dcsidiose  viveu- 
tibus,  per  Prophetam  dicitur :  <  Filii  Ephrem  in- 
tendenies  arcnm  et  mittentes  sagittas  suss  conversi 
sunt  in  die  Lelli  (Ptal.  lxxvii).  > 
CAPUT  VI. 
/n  sermone  de  S.  Georgio. 
%  Homo  forroidolosus  et  corde  pavido  non  egre- 
diatur  ad  bellum,  sed  vadat  et  revertatur  ad  terrani 
suam,  ne  pavere  facial  corda  fratrum  suorum ,  sieut 
et  ipse  perterritus  est  (Deul.  xx).  >  Quibus  nimirura 
verbU  liquido  perdocemur  quia  pro  defensione  Adei 
diinicJtte  fortiier  el  idonee  nequeunt  qui  adhuc  nti- 
daTi  terrenis  opibtis  pertimescunt ;  tolerabilius  enim 
est  ut  domum  qnodammodo  redcuntes  ignobili- 
Ust  el  iiubelles  vivant  quam  secum  et  alios  a 
triumphandi  gloria  per  degencris  cxempla  limoris 

avertant, 

CAPUT  VIL 

/n  iibro  de  perfeetipne  monachorum. 
Per  Moysen  iege  dccernitur  ut  mulieri  in  bello 
captas  et  in  conjugium  victoris  eleclae  corporis  cir- 
cumfluitas  abscindatur :  c  Quae  radet,  inquit,  caesa- 
riemet  circumcidet  ungues  et  deponel  vestem  in 
qua  capia  est ;  sedensque  in  domo  sua  flebit  patrem 
et  ifcairem  uno  mense,  et  posiea  intrabis  ad  iilam  dor- 
miesquecum  illa,eteril  uxor  tua  (Deut.  xxi).>  Mulieri 
quippe  casariem  radimus,  cum  ralionali  disciplin» 
sensus  superfluos  ampulamus.  Ungues  etiam  circum- 
cidimus,  cum  ab  ea  roortua  quaeque  supersliliontim 


guae,  sed  dc  coelo  pluvias  exspectans,  quam  Deuijjopera  desecamus.  Quae  etiam  vestem  deponere,in 


snus  invisit  omni  tempore  (Deut.  xi).  >  Saccularis 
enim  prudentia  quasi  coluberper  humum  serpit  et 
huc  tllucque  lubrica  varielate  declinal,  divina  vero 
sapientia  de  coelestibus  intonal.  Hortus  etiam  bic 
sinistram  habet  significationem.  Nam  carnalis  scien- 
tire  videtur  dcsignare  lasciviam ;  sicut  et  illic,  ubi 
Achab  petiit  vineam  Nabolh :  t  Da  mihi  vineam  tuaro, 
iit   faciam  roihi  horlum  olerum  (lll  Reg.  xxi).  > 


•_  i * . 


<jua  es:  capta,  pnccipitur,  ul  superduclam  fabula- 
iun  et  quorumlibet  figmentorum  e*uat  superflciem, 
ac  solidam  vera;  rationis  exhibealverltatem.  Patrem 
vero  et  matrem  deflet,  quia  liberalium  auctores  ar- 
tiuin  mens  noslra  mortuos  deputat  et  eos  in  errore 
periisse  compatiendo  deplorat.  Consuetudo  autem 
feminarum  est  per  unumquemqce  mensem  sui  sanv 
guinlseffusione  purgari :  post  mensem<itaque  ad  lianc 


1067  COLLECTANEA  LN  VETUS  TEST.UIENTUM.  i06S 

CAPUT   VUl.  A  aliquam  foediiatem,  scribnt  lihellum  repudii,  et  dd- 

Jn  epistola  ad  Bonifacium,  qucc  eit  de  eo  guod  exte- 
riori  prudentice  tpiritualn  sapieu.ia  uebeat  prai- 
ferri. 


c  Si  habueril  boroo  uxores  duas,  unam  dilectam 
etalteram  odiosam,  gcnuerilque  ex  eis  libcros,  et 
lueril  filius  odios*  priinogenitus,  volueritque  sub- 
stanliam  inler  filios  dividerc,  nou  155  potcril  fi- 
lium  dilectae  facere  primogcnitum  ei  praeferre  filio 
odiosae,  sed  fiiium  odiosae  agnoscel  primogenitum, 
dabilquc  ei  de  his  quae  babuerit  cuncLi  duplicia ;  isie 
esl  enim  principium  liberorum  cjus  el  huic  deben- 
lur  primogeniu  (Deut.  sxi).  >  Duae  scilicet  homk- 
nis  uxores  sunt,  virtus  et  voluplas,  livoris  et  odii 
inter  se  invicem  velut  quadam  zclolypia  dissidentes ; 


bii  in  nianu  ejus  ct  dimittel  cam  <!e  doino  soa 
(Dcvi.  xxtv).  »  Haec  igilur  uxor  noslra*  carnalis  sch 
licet  vifct,  utinam  in  oculis  nostris  graiiam  nunqtiam 
pvorsus  inveniat,  sed  ejus  abominabilis  foeditas 
mentium  nostrarum  nares,  ut  dignmn  est,  semper 
oficndat.  Quac,  libello  repudii  per  legem  poenitemhe 
scmcl  acceplo,  sic  a  connubii  noslri  liminibus  exclu- 
dalur  ui  in  156  nostros  denuo  non  revertatur  am- 
picxus.  Undc  et  vir  sapiens  ait  :  c  Averte  faciem 
tuam  a  muliere  compta,  el  non  circum?picias  spe- 
ciem  aiieuain  (Eccli.  ix);  »  quae  quoniain  aliena  di- 
citur,  merilo  cum  Agar ,  non  uxor  ,  sed  concubina 
inlelii^itur.  Agar  cnim  pcregrina,  vel  accola  inter- 
prclatur.  Ei  quia  per  Salomonem  hacc  cadam  im- 


-et  voluplas  qiidcm  ad  banc  vilam,  virtus  ad  auier-  11  pudrca  mulier  dicit:  c  Aspersi  cubilemenni  myrrha. 


naut  pcninct  gloriam.  llla  plane  dilecta  est,  quia 
Virum  suum,  hoc  est  fragilem  cnjusque  spiritum, 
malcsuada  jucunditale  demulcct;  ista  vero  dicitttr 
odinsa,  quia  per  arctam  el  anguslam  viam  homi- 
nes  ire  consiiluit  cl  aspera  semper  ac  dura  propo- 
itit :  sed  filiu*  odiosae  nobis  priinogenitus  est,  q;iia 
\irutiem  Condiior  noster  nobis  originaliter  indidit ; 
volupias  autem  ct  quaelibet  carnalis  illecebra  ex  vitio 
ttostrae  pravitaiis  emcrsit.  Sed  quia  non  est  islius 
lemporis  per  singula  verba  hujus  pnecepii  iiguram 
emicleanter  expouerc,  sufficiat  hoc  ad  compeitdium 
<licere  ut,  si  non  possumus  dilectam  uxorcm,  quae 
uobis  procul  dubio  noxia  est ,  a  tbalaini  nostri  so- 
cielate  repellere,  sludeamus  saiiem  qu«  sobria  esl 


et  aioe  et  ciunamomo  (Prov*  vu);  i  merito  cuin 
altera  concubina  Abrahsepoterit  coinparari.  Celhu- 
ra  aiquidera  dicitur  odorifera.  Vita  qttippe  carnalis 
spirat  odoramenla  mendaeii.  Unde  ct  in  Proverbiis 
diciuir  :  c  Cuslodi  te  a  muliere  mala  et  a  tl.mda 
Jingua  extraneae;  non  concupiscat  pulchrilu  inera 
ejue  cor  tuum  (Prov.  vi).  >  Haec  enim  blanda  lingua, 
videlicet  carnalis  viiae,  miseros  bomines  dlcvre 
persuadet :  c  Veniie,  perfruamur  bonis  quae  sunt, 
et  uiamur  creatura  tanquam  in  juveuiute  ceteriier; 
vino  pretioso  et  unguento  nos  impleamus ,  et  non 
praetereat  nos  flns  temporis,  >  elc.  (Sap.  u).  At 
contra  de  muliere,  quae  religiosam  signat  vitam, 
scripluin  est  :  c  Mulieris  bonae  bealus  vir,  numen  s 


et  honcsta  in  primogenili  diguitaie  piacferre,  qua-  C  eniiu  wnoruin  ilUus  duplex;  mulier  fortis  oblecut 


lenus  si  nobis  difficile  est  quaniiihvucunque  saltem 
hujus  vitae  duleedinem  non  sentire,  pracrogetur  ta- 
inen  dominii  palma  virtuti,  rdinquatur  servicus 
voluptali;  iliius  filius  in  primogenili  dignilatc  pne- 
ceilat,  isttus  auiem  filius  in  sub&eqiuk  orJinis  et 
sub  disciplinae  semper  refienaiiune  supeisistat.  Vis 
fortassis  addiscere  qui  nxoris  dilect»  sunt  flHi? 
Panlus  inqttiratur  Apostolus  :  c  Mfcnifcsta  sunt, 
inquit,  opera  carnis,  quae  sunt  fornicalio,  iinmun^ 
ditia,  luxuria,  idolorum  servilus,  veneficia,  iniim- 
citise,  contentiones ,  aemulationes,  irae,  rixae,  dis- 
sensiones,  scctae,  invidiae,  homicidia,  ebrietatcs, 
comessaliones  et  bis  similia,  quae  praedico  vobis, 
sicul  praedixi  :  quoniam  qui  talia  agtint  regnuin  Dei 


virum  suum.et  annos  Tiise  -illius  in  pace  ioiplebit 
(Eccli.  :ixv;).  >  Quomodo  est  nuinerus  annorum  ho- 
minjs  dupiex,  nisi  quia  et  iiic  vivit  in  conversaiione 
sanc^a  ct  illic  e*i  victurus  in  gioria  ?  Ilae  phine  dnae 
vitae,  sjimiiulis  sciiicci  atque  carnalis,  quadam  iu- 
ter  se  invicem  quasi  zoioiypia  dissident  et  ad  divcr- 
sum  vivendi  finein  corda  hominum  trahunt.  Ista  si- 
quidem  cohibet  gulae  prtiriginem,  ne  ntoilum  sohriae 
ruftdionis  excedat ;  illa  ventres  ingurgitat  et  per 
inuuoderaia  ciborum  oblectamenta  relaxit.  lsta 
suspiriis  ac  gemitibus  pascitur;  illa  cachinnis  et 
ineptis  lusibus  deleclatur.  lsta  sursum  spiritum  eri 
git  ct  in  caiestis  desiderii  arce  suspendi: ;  illa  curis 
sjcculaiiLus  et  opibus  congcrendis  incumbiu  IsU 


non  consequentur  (GaL  v).  >  Vis  enim  consequen-  D  quidquid  ij)junarum,quidquid  adversitatis  ingcriiur 

ter  audire  quae  sit  sotales  odiosae?  ausculta  quod 

subdidit  :  c  Fructus  autem  Spiritus  cst  cbariias, 

gaudium,  pax,  patientia,  benignilas,  bonilas,  longa- 

niintias,  mansuetudo,  fides,  modestia,  conlinenlia, 

caslilas  (ifo/.).  »  Hic  ergo  fiiius  tanqnain  primoge- 

nitus  duplicia  debcl  habere  substantioe,  vidclicet  ut 

fntctus  Spiritus  cornus  simul  el  animain  regat  at- 


aequaniiniler  tolerai;  illa  graviores  potius  violen.ias 

accipit,  judicia  qux  lolerenlur  importal. 

CAPUT  X 

In  ephtola  ad  Petrnm  monachum. 

c  Si  eum  qui  pcccavit  judices  dignum  viderint 

plagis,  proslernent  et  coram  se  facient  verberari;  > 

ubi  et  mox  additur  :  c  Pro  mensura  peccati  erit  ct 


IX  LIBRIM  JOSUE.  1070 

hraelafinisquadrngimagra.yiUirperiloserlum^iVtfm.  Aui  q«»  aliis  agenda  praecipirrius,  ipsi  etiam  vivis 
xiv,  xxxii).  Hinc  Moyses  (Exod.  xxiv)  et  Elias     operibus  efficaciler  impleamus. 

158  CAPUT  XII. 
In  sermone  de  S.  Bartholomao. 
jEs  aliquando  sanctis  congruere  reperitur  aposto- 
lis,  de  quibus  sub  Aser  specie  per  Moysen  in  Deuie- 
ronomio  dicitur  :  c  Ferrura  et  aes  calceamentum 
ejus  (Deut.  xxxm).  >  Galceamentum  quippe  in  Scri- 
plura  sacra  munimentum  pradrcationis  accipitup, 
sicut  scriptum  est  :  c  Galceati  pedes  in  praedica- 
tione  Evangelii  pacis  (Ephet.  vi).  >  Quia  ergo  per 
ferrum  vlrtus,  per  fles  autem  perseverantia  tonga- 
nimilatis  exprimitur,  ferrum  et  aes  aposloiorum  di- 
citur  esse  calceamenlum,  nec  m>n  et  prse^icatorum 
quorumlibet  sanctorum.  Per  ferrum  scilicet  adver- 
B  santia  mala  patienter  tolerant;  per  ses  vero  boua 
praeposila  longanimiler  servant.  De  quibus  apostolis, 
sive  apostolicis  viris,  praedicatoribus  sciiicet  sanciis, 
ad  eumdem  Aser  cum  praeroisissent :  c  Ascensor  cceii 
auxiliaior  tuus;  >  illico  subdidit :  c  Magnificentia  ejus 
discurruntnubes(DeuMxxui).  >Quis  enimeslasceu- 
sor  coeli,  nisi  Salvalor  noster,  qui,  postquam  morlis 
iuiperiuro  moriens  perdidit,  coeluin,  angelis  comi- 
tantibus  ct  discipulis  suspicienlibus  penetravit?Hu- 
jus  mafnificentia  nubes  discurrunt,  quia  ejus  aucto- 
ritate  doctores  sancti  per  mundum  salutifera  pradi- 
cationis  imbrem  pluunt.  De  quibus  et  propheta  : 
<  Qui  sunt,  inquit,  isti  qui  ut  nubes  volant?  >  (Isa. 
XX.)  Istae  nubes  resolvuntur  in  aqtiam,  cum  terram 
cordis  nostri  doctrinae  suae  fluenlis  inebrianl,  ut 
pii   opcris  germina   ferlilem 


(III  Reg.  xix),  insuper  et  ipsc  Domiiius(A/aM/t.  iv), 
tol  diebus  prolraxere  jejuniitm.  Qui  etiam  sicut 
horis  quadraginta  in  sepulcro  mortuus  jacuit,  ita 
hibilominus  post  resurrectionem  suam  diebus  toti- 
Alem  cum  discipulis  fuil,  quatenus  nos  sua  membra 
pius  Magister  edoceat,  ut  per  capitis  nostri  ve- 
stigia  gradientes  el  mortui  mundo  et  vclut  pere- 
grini  hospiterour  in  saeculo.  Mystice  157  quoque 
pcccalor  in  lege  dum  vapulare  pracipitur,  excedi 
quadragenarius  plagarum  numerus  prohibetur, 
quia  quisquis  in  hac  vita  perfeetain  egerit  poeniten- 
tiam,  nullam  postmodum  pro  suis  excessibus  sentiet 
poenam. 

CAPUT  XI. 

In  termone  de  S.  Anaslasio. 

i  Non  habebis  in  sacculo  diversa  pondera,  majus 
et  minus,  nec  erit  in  domo  tua  modius  major  et 
rainor.  Pondus  habebts  justum  et  verum,  et  modius 
seqtialis  et  verus  erit  tibf  (Deut.  xxv).  >  Enimvero 
tunc  in  sacculo  diversa  pondera  non  habemus,  si 
intra  secretum  conscientiae  noslrae,  non  aliler  nobis 
atque  aliter  aliis  judicantes,  easdem  legaiium  pra> 
ceptorum  mensuras  appendimus,  nimirum  ut  nos 
oliis  regulam  districtae  severitatis  indicere,  nosmet- 
ipsos  vero  siudeamus  remissioris  indulgentiae  lege 
traclare.  De  qua  videllcet  fraude  et  Saloroon  dicit : 


«  Abominatio  est  Domino  pondus  duplex  et  statera 

dolosa  (Prov.  xi).  >  Necesse  est  ergo  fruges  verbi  C  eara   ad  profcrenda 

nequaquam  diversis,  sed  cisdem  roetiri  ponderibus,      reddant. 

Expliciunt  testimonia  libri  Deuteronomii. 
INCIPIUNT  CAPITULA  LIBRI  JOSUE. 

1.  Quod  aquas  Jordanis  divisw  sunt  dum  Israel,  Josue  ducente,  transiret* 

2.  Quod  pr&cepit  Dominus  ut  totlerent  duodecim  lapides  de  medio  Jordanisf  ubi  sacerdotes  stelerant,  ei  po- 

nerent  in  medio  caslrorum.. 

3.  Quod  Josue  Dominus  prcecepit  ut  transiret  in  Galgala  cum  populo  et  illic  eos  cultris  lapideis  circum* 

cideret. 

4.  Quod  prcecepit  Dominus  ut  arcam  faederis  viri  bellatores  armati  pracederent,  el  sacerdotes  septem  bucciiv.s 

clangerent  ei  sic  Jericho  septem  diebus  cireumirent. 

5.  Quod  in  Arca  tria  continebantur,  urna  aureacum  manna*  et  tabula  testamenti,  et  virga  Aaron. 

6.  Ait  Josue  ad  populum  :  Vos  autem  cavete  ne  de  facn(tatibus  Jerich.o  quidpiam  conlingalis. 

7.  Quod  subversa  Jericho  domus  Rahab  meretricis,  de  qua  funiculus  coccineus  dependebatt  evasit. 

8.  Subversa  Jericho  Josue  imprecatus  est,  dicens  :  Maledictus  vir  coram  Domino,  qui  suscitaverit  et  <vdifica- 

verit  Jericho  in  primogenito  suo. 
0.  Quod  GabaonitcB  pacis  fcedus  ab  Israeliiis  fraudutenter  extorserunt  in  terra  Pherezm  et  Raphaim. 
10.  Dixit  Josue  filiis  Joseph  :  Si  populus  multus  esf  ascende  in  silvam  et  succide  tibi  spatia  ad  habitandum. 

Expliciunt  capilula. 

INCIPIUNT  TESTIMONIA  LIBRI  JOSUE.  ! 

159  CAPUT  PRIMUM.  J)  non  sic,  dilectissinii,  no;i  sic,  sed  ad  veram  sapien* 

Jn  secundo  sermone  de  S.  Joanne  evangelista.  *      tiam  animuui  tranaferentes  sic  per  Pei  raisericor- 

i  Cum  populus  ingrederetur  Jordanem,  jubente      diam  in  virlutum  studeamus  alta  proficere,  ut  in 

Josue,  aquae  superiores  ad  iuslar  montis  intutnesce-      vitiorum  pudeat  voraginem  declinare.  Sic  perseve- 

lt<inf        lllfpfinrAft  VPITk   in     mom    Mnrflllim     rlAlnhnhan—  mmno   CAmno»   oil    «n».A»n«k    nwstn  a.,v  _  a    si*.a   »*~.Jti 


107!  COLLECTANEA  IN  VETUS  TESTAMEN  TUM.  *07* 

lani  de  medio  alvei  Jordauis,  ubi  ttxerunt  tacerdotet  A  hunc  panem  pervenitur,  legis  veteris  ulterius  niaaiia 
pedes,  duodecim  lapides  durissimos  quos  ponetis  in 


loco  castrorum,  ubi  fixeritis  hac  nocte  tcntoria 
(Jos.  iv).  »  Ut  aulem  non  omuia,  licet  plena  mystc- 
riis,  verba  discutiam,  quid  per  boc  faclum  nobis 
-fcmuitur,  nisi  ut  postquain  mystici  Jordanis  fluenla 
'iransiinus,  postquam  de  lavacri  salutaris  fonle  con- 
surgimu*,  durissimos  duodecim  lapides,  id  est  fir- 
missima  apostolorum  exempla,ad  imitalionem  nobis 
proponere  studeamus?  Lapides  quippe  ubi  sacer- 
•dotes  pedes  fixeranl,  in  leco  castrorum  ponimus,  si 
Jn  procinctu  spiriltialis  militiac  ^ositi,  apostolorum 
vestigia  constanter  et  firmiter  teneamns.  Nam  Juxia 
$alomonis  sententiam  :  c  Qui  mollis  et  dissolulus  est 
in  opere  suo,  frater  est  sua  opera  dissipantis  (Prov. 


non  quaentur 

CAPUT  IV. 
In  sermone  de  $anclo  Andrea. 
i  Praecepit  Dominus  Josue  ut  arcam  foederis  viri 
bellatores  &rmati  praecedcrent,  sacerdotes  aulem 
septcm  buccinis  clangerent,  sicqtie  per  septem  nihi- 
louiinus  dies  Jericho  momia  circoirenl.  Seplime 
iiaquft  die  dum  vociferatio  popuK  ckngenlibus  tubis 
adiniscelur,  Jcticho  protinus  a  fundamento  coilapsa 
s«  bvertilur  (Jos.  vi).  i  Quid  cst  auiem  quod  a<l 
capiendam  urbem  non  gladius  educitftr,  non  tela 
vibrantur,  non  jaculum  miltitur,  non  acies  nilitaiis 
cunei  ad  irmptionis  impelum  consiipatur,  sed  tobfa 


xvm).  »  Nimirum  qui  in  moribus  suis    moiles  ac  B  duntaxatsaccrdolalibus  ciangiiur,  etsic  vicioria  non 


fluidi  sunt,  more  aquae  precipiles  ad  iina  defluunt; 
qui  vero  conslantes  ac  firmi,in  arcem  quotidie  vir- 
«iutis  excrescunt. 

CAPUT  IIL 
In  sermone  primo  de  S.  Bartholomao. 
«  Post  haec  autem  protinus  Josue  jubetur  ut  in 
Galgala  cum  populo  transeat  atque  illic  eos  cultris 
kipidciscircumcidat  (Jos.  v).  Petra, » ulait  Apostolus, 
•  erat  Christus  (/  Cor.  x). »  Per  cultellos  ergolapideos 
circumcidimur,  dum  per  Cbristum  a  nobis  omnes 
<caruis  et  spiritus  illecebras  amputanius*  Et  hac  cir- 
cumcisione,  sicut  iilic  dicilur,  iEgyptiorum  propul- 
samus  opprobrium.,  quoniam  deludcutium  nos  elidi- 
mus  petulantiam  vitiorum.  t  Hodie, »  inquitbomiuus 


jam  jurebelli,  sed  virltite  potius  sacramenti  de  supe- 
ratis  hostibus  obtinetur?  Deliramenli  smi?  videretur 
ineptia,  si  evidens  non  fuisset  victoria  si&secuta. 
Sed  per  Jericho,  quae  dicitur  lunaf  nou  incongrue 
mundus  innuitur,  qui  sic  per  labentium  momena 
iemporum  tanquam  per  menslrua  detrimenta  finitur. 
Arca  autem  sancta  erat  Ecclesla ;  tubae  vero  apo-? 
stoli  suiit,  vel  quique  sancti  doctores  JScclesi.v, 
quorum  videlicet  admonitionibus,  dum  pugnare  $em- 
per  contra  carnis  illccebras  et  anliqui  hostis  insi- 
dias  nitimur,  vclut  ad  couflictus  aciem  ei  con- 
serenda  bella  tubarum  clangoribus  incitainur. 
Qua*  uiinirum  lubae  septem  fuisse  referuntur,  quia 
pnrdicatores  sancti  sepiiformis  Spiritus  gratia  suut 


ad  Josue,  c  abstuli  opprobrium  iEgypli  a  vobis  (Jos.  C  repleli.  Seplein  quoque  dierum  vicissitudine  omue 


v).»  Nec  praetereundum  100  4uod  Galgala  revelalio 
iiiterpretatur.  Yila  quippe  carnalis  oculos  mentis 
excaecat,  spiritualis  illuminat :  cRevela,  inquil,  ocu- 
los  meos,  el  considerabo  mirabilia  de  lege  lua  [Psal. 
cxvjh).  »  Cum  enim  a  suis  homo  viliis  circumGi- 
ifilur,  ad  divinae  legis  consideranda  mysleria  nicntis 
acies  revelalur.  fn  quo  sciiicet  loco  ab  Israelitico 
populo  Pascha  cetebratur  et  typice  Agnus  ille  come- 
<iilur,  qui  lollit  peccata  mundi  (Joan.  i).  Et  nota 
ordinem  reruin  ac  salutis  humanae  perpende  myste- 
rium.  Postquam  de  baplismo  quasi  de  gurgite  Jor- 
danit  exiinus,  apostolicae  vir tutis  el  conslantiae  lapi- 
des  nobis  in  exempli  testimonium  constiluimus, 
quos  aemulalionis  stndio  contcmplantes  a  pravilalis 


161  tempus  nostrx  mortalitatis  evolvitur.  Urbeiii 
ergo  Jericho  sacerdotcs  arcam  fereutes  et  clangen- 
tes  septem  diebus  circumeunt,  et  muri  ejus  per  arc* 
procsentiam  et  tubarum  sonitum  cadunt;  quia  in 
hujus  mortalis  vitae  decursu,  dum  circumquaque  per 
orbcm  terrarum  sancta  movelur  el  dilalatur  Eccle- 
sia,  per  sanctae  praedicationis  instanliain  omnis  elati 
mundi  superbia  frangitur  et  cuncla  infidelilatis  ob- 
stacula  subruunlur.  Et  notandum  qnod  armati  mi- 
lites  cum  saccrdotibus  ire  jubentur,  nimiram  ut  ii 
quibus  non  est  injunctum  promcndi  clangoris  offi- 
cium  nequaquam  se  remotos  intelligant  a  congres- 
sione  bcllorum,  quateuus  et  ii  qui  non  praedicaut 
tftntra  occulti  hostis  insidias,  armati  nihilominus  et 


noslrae    praeputio   circumcidimur,    sicque    dimola  D  circumspecti  semper  incedant.  Hujus  itaquc  bclli 

procul  alque  detersa  caligine  vitiorum,revcIata  facie 

spiritali,  laeliliae  Pascha  celebramus  in  luce  viriotum. 

lilic  primum  populus   de  frugibus  terrae  comedit 

axymos  panes ;  et  manna,  quo  eatenus  srli  consueve- 

rant,  uiterius  non   apparuit.  Quia  postquatn  panis 

4lle  vivus,  qut  de  ccelo  descendil  (Joan.  vt),  ex  agro 

viraioalis  uteri  prodiit,  postquam  granum  tritici 


duccs  ac  principes  sancti  apostoli  sunt,  qui  arcam 
foederis  Jerichontinis  mosnibus  cum  tubarum  clan- 
gore  circumferunt,  quia  per  tolius  mundi  circulum, 
sanctae  praedicationis  officio,  Ecclesiae  sacramenta 
difTundunt.  c  ln  omnem  enim  terram  exivit  sonus 
eorum,  et  in  fines  orbis  terrae  verba  eorum  (Psal. 
xviu).  »  Evolmis  autem  sex  diebus,  seplimo  tandem 


«075  IN  LIBRUM  JOSUE-  1074 

tum,  et  omncm  potestatem  ct  virtutem,  novi&sime  A  sunt  Arius,  Marcion,  et  Apellesaiiaequeperversorun* 


Inimica  destructur  mors  (/  C»r.  xv).  i 
CAPUT  V. 
In  lermone  de  S.  Barthobm&o. 
Arca  vero  illa  ex  imputribilibus  lignis  Se*.hi:n  my- 
slica  fueral  arle  composita;  auro  quoque  purissimo 
resplendebat,  intus  et  extrinsecus  inaur&ta.  In  ca 
quoque  erat  urna  anrea,  in  qna  lnanna  servabalur, 
tabulae  nibilominus  Testa.menti,  et  virga  Aaron  rjure 
fronduerat.  Quid  est  auiem  vrna  aurea,  nisi  caro 
Ghristi  munda,  uitida,  stneera,  ahsque  omni  reatus 
coutagione  purissima,  qnae  rcconditum  babel  mannay 
angeticum  videiicet  panem,  boc  est,  divtnitatis  aeter- 
nse  dulcedinem?  D;ia»  vcro  laprdene  tabulae  inviolabi- 
lem  utriusquc  Tesia:neuii  signant  firmitatem*  Quid 
autem  Aaron  virga,  nisi  snmmi  veri  Ponliflcis  nosc.  i  B 
salulare  vexiHum  et  rivificae  crucis  exprimil  sacra- 
mentum?  Quac  ctiam  in  eo  quod  germinasse  perhi- 
betur,  praefiguravit  sanctam  crucem  immortalis  me- 
moriae  vfridilate  vernantem.  Ha?c  sunt  sacramenta 
nniversalis  Ecclesiae,  uaec  eiiam  salutaris  insiructio 
cojuscunque  fidelis  animae  Ghrislianae.  Qund  enim 
arca  per  adumbratam  praelendebat  imaginem,  hnc 
nunc  Ecclesia,  vel  quaeque  mcns  justi  per  efficacis- 
stmam  et  apertam  possidel  veritatem.  Haec  heati 
apostoli  mysticae  refeciionis  alimenta  portabant,  haec 
tanquam  panem  parvulis  exponendo  frangebafi:. 
Mnm  postquam  evangclicus  ille  sermo  proruph  : 
Quoniam  c  aperuil  illis  sensum,  ut  inlelligerent 
Scripturas  {Luc.  xxiv);  »  prophelica  querela  cessa 


hominum  pestes;  qui,  dum  philosophorwn  sectas  in 
Ecclesiam  conati  sunt  inlroduccre,  iram  Dei  quo- 
dammodo  stiper  castra  Israel  visi  sunt  provocare. 
Sed  ii  obruti  sunt  cum  Achan  sub  acervo  lapidum, 
quia  oppressi  sunt  immanissimo  poudere  peccato- 
rum.  Nosanflem.  fratreseharissimi,  quia  philosophiar 
nostra  Ghristus  esi  et  hic  cruciiixus,  atque  ideo  ma- 
gistros  babemus  non  oraiores,  sed  piscatores,  nou 
versntos  et  eloquentes,  scd  miles  ac  simplices,  de- 
spiciamus  sapientiam  quae  caeeat,  appetamus  siulti- 
tiam  qnae  discentes  illuminat.  i  Quia  enim,  »  ul  Apo- 
stolus  aitr  i  non  coguovit  mundus  per  sapieniiam, 
Deum,  placuit  per  sluliiliam  praedicatioois  saivos, 
facere  credenlcs  (/  Cor.  i).  » 

CAPUT  VII. 
/n  eodem  urmone. 
i  Guncti  auiembabitantes  Jericho  gladiotrucidant* 
consumuntur;  sola  autem  domus  Raab  meretricis. 
evasit,quam  vidclicet  funiculus  coccineus  in  feuesira 
discrevit  (Jos.  vi).  •  Donms  aulein  iila  unicam  prae- 
figurat  Ecclcsiam,  quae  purificala  esl  a  turpitudine 
fornrcalionis  per  feneslram  confcssionis  in  6anguinis. 
rcmissione.  H;cc  plane  a  communi  pereuntis  mundl 
liberatur  excidio,  qttia  in  fcnestra  domus  suae  coccw 
neum  ligat  funiculum,  dnm  in  ore  corporis  sui  por- 
tare  non  desinit  passionis  Dominicx  sacramentuin  : 
i  Gorde  enim  creditur  ad  justitiam,  ore  autem  coqt 
fessio  fit  ad  salulem  (Rom.  x).  >  Porro  aulein  funi- 
culus  ille  ad  domum  eral  ligatus,  sed  ex4erius  vide^ 
\\U  qua  dicitur  :  c  Parvuli  petierunl  panem,  el  non  C  batur,quia  Dominicae  crucis  fides  in  corde  retinetur» 


erat  qui  frangeret  eis  (Thren.  iv). »  Hic  est  panis  ille 

fftiottdianus,  162  fratres  mei ,  quem  nos  Veriias 

docuit  inhianter  expelere;  hoc  ccclestis  sapientiae 

pabulum,  quod  debemus  jugiler  esurire. 

CAPUT  VI. 

/n  sermone  de  S.  Andrea. 

i  Ait  Josne  ad  popnlum  :  Vos  atilem  cavete,  ne  de 

farnltatibus  Jcricho  qmripiam  conlingatis  (Jos.  vi).  i 

Vetat  et  noster  Jesus,  verus  titique  Salvator,  ut 

ncmo  ea  quae  mtindi  sunl  diligat :  <  Nolile,  inquit, 

thesaurizare  vobis  thesauros  in  terra  (Matth.  vi) ;  > 

et  per  aposlolum  suum  :  c  Nolitc  dihgere  mundum, 

neque  ea  quap  in  mundo  sunt  (/  Joan.  n).  >  Non  ergo 

ad  exemplum  infelicis  Ach:m  (Jo$.  vn)  de  amilhema 


163  <lu*  oris  confessione  depromitur*  Reliquis 
quidem  pereuntibus,  omnesqui  in  domo  iila  reperli 
sunt  mortis  evasere  periculum ;  quia  sicut  intra  Ec- 
clesiam  omnes  saivaniur  electi,  ita  extra  Ecclcsiam 
nemo  poterii  salvus  ioveniri.  Sed  fortasse  quaeritur 
quomodo  et  arca,  qtiae  urbem  circumiens  obsidebat*. 
el  domus  Raab,  quae  ipsius  moenibtis  inhaerebafr, 
utraque  nimirum  res  unain  designet  Ecclesiam,  eum 
arca  videlicet  obsideat  et  expugnet,  doinus  autem 
videatur  ohsessa?  Sed  hxc  quaestio  facile  solvilur,  si 
in  membrisEcclesia>,qtia>sitdiversilas,  subliliier  al- 
tendatur.  Ecclesia  namque  expugnat  Ecclesiam,  cum 
pncdicatores^  magistri  et  discipuli  praesideotes  ei 
obteinperantes  ex  uno  divinae  regeneraiionis.  fonte 


te  Jericho  aliqutd  defraudemus,  ut  videlicet  nihil  ex  B  procedere,  unum  denique  corptis  Ecclesi»  tanquam 


dissolutis  mundanae  eonversalionis  moribus  discipli- 
nis  ecciesiaslicis  inferamus.  Non  auferamus  pallimn, 
u i  posl  indumenlum  fidei  cultum  conversationum 
saecularium  nuHalenus  in.iuamus;  non  argenli  siclos, 
ut  qui  aet&rnum  thesaurnm  in  coetb  recondimus,  nul- 
lam  temporalcm  pecuniam  per  ambitionem  in  suda~ 
rio  reponamus ;  non  deniqne  regulam  auream,  ut  in 
Fcclcsiam  Cbristi  non  accurata  introducamus  haere- 
tt:  orum  dogmata;  non  truiinata  philosophorum  acute 


-J  :  imilAnliiin 


diversa  videantur  membra  complerc.  Gui  nimiruni 
Ecclesiae  per  Psalmistam  dicilur  :  t  Pro  patribus  tuis 
nati  sunl  tibi  filit  (Psal.  xl*v);  i  ipsi  sane  apostoh\. 
qui  ad  capiendam  humanae  superbiae  Jcricho  lara  var 
lida,  tam  robusta  fuhninea  pncdicalionum  suaruiu 
jacula  conlorsere,  unius  ejusdeinque  Ecclesiae  et  pa« 
tres  quodanunodo  videulur  ct  filii,  Olii  videlicet.  par 
triarcharuin  et  prophetarum,  patres  vero  subse- 
qnenlium  omnium  deinceps  electorum. 


aIiii4ia     daI  n<v.i 


flS.%yv  Aet  Anim  /*ii/»/1    If/vvci  Alm 


,  ««v/«A  nswuiinitu. 


1075  COLLECTANEA  IN  VETUS  TESTAMENTUM.  107G 

qui  diim  priml  de  sacramenlo  Ecclesiae  sunt  locuti,  A  Jericho,  quae  in  lunam  verlilur,  haec  viia  signatur. 


quasi  quasdam  bases  eos  aspicimus  a  fundamenlo. 
consurgere  ei  superposita  fabricae  pondera  sustinere? 
Quid  vero  per  tabulas,  nisi  sancti  figuraulur  apo- 
sioli,  qni  exlensa  per  roundum  praedicatione  sunt 
amplissime  dilatali  ?  Apostolorum  namque  doctrina, 
quasi  quibusdam  basibus  propheticae  praedicationis 
innititur,  eorumque  auctoritale  ad  slatus  sui  robur 
firmiler  sotidalur.  Unde  et  conjunclae  binae  bases  in 
singulis  tabulis  supponuntur,  quia,  dum  propbetac 
sancii  in  verbis  suis  invicem  de  futura3  tunc  Eccle- 
siae  sacramento  concordant,  subsequentes  apostoios 
«dificantes  aedificant;  el  cum  a  semetipsis  in  nulio 
dissentiunt,  ilios  in  se  robustius  figuni.  Nec  imme- 
rito  bascs,  quibus  prophetae  signantur,  ul  ex  ar- 


ilie  civitatem  Jericho  in  primogenito  suo  suscitat  qui 
bona  pracsentis  vitae  principaliter  amat.  Et  quia  Ve- 
riias  in  EvangeUo  pnecipit :  i  Priuuim  quaerile  re- 
gnum  Dei ,  el  haec  omnia  adjicienlur  vobis  (MaUk. 
vi) ;  i  merito  maledictione  daranatur  quisquis  ab  boc 
praeceplo  declinare  convincitur,  Propheta  attestante, 
qui  ait :  c  Maledicli,  qui  declinanl  a  roandaiis  iuis 
(Ptal.  cxvm).  >  At  conlra  ille  portas  Jericho  ponit 
in  novissimo  Hberorum,  qui  sic  utilur  temporalibua 
bonis  ut  baac  non  cum  amore  possideal,  sed  ad  coe-  * 
leslis  gloriae  praeraiura  medullitus  inardcscal.  Qui  coe- 
lcstibus  in  amore  suo  terrena  supponil,  transitoria 
floccipcndil.  Hoc  itaquc  faciens  et  odiosae  uxoris 
filium,  juxta  mandata  legis,  efllcii  primogenitum,  el, 


genlo  debeanl  fundi  praecipitur.  Argenti  quippe  cla-  B  secundum  Josue  sentemiam,  portas  Jericbo.  in  no 


rilas  ei  usu  servalur;  sine  usu  autem  in  nigrcdinem 
▼ertitur.  Propbetarura  quoque  dicta  anlequam  apo- 
stolica  pra?dicatione  clareseerent,  quia  in  usu  spiri- 
tnalis  inteUigentiac  non  erant,  dum  conspici  prae 
obseuritate  non  poteranl,  quasi  nigra  remanebant; 
at  postquam  aposlolicje  pracdicationis  manus  vatici- 
nia  obscura  detersit,  quidquid  lucis  in  eis  latebat 
inclarott  seosusque  eorum  mysticos  in  usum  dedit, 
quia  vcrba  j&m  rebus  esse  exposita  perspicue  uun,- 
tiavit.  Jure  igitur  praecipiuntur  fieri  et  bases  argen- 
teas  et  tabtme  deauraix,  quia  videlicet  apostolica 
praecepla  prophelarom  oraculis  longe  sunt  clariora. 
Ut  ergo  ad  superiora  redeamns,  nou  incongruum 
est  si  et  arca,  el  domus  meretricis,  quae  obsidetur, 


vissimo  suscilat  liberorum.  Quo  conlra  Cain  in  pri- 

mogenito  suo  Ileooch  condidit  civitatem  (Gen.  iv)f 

quia  futuram  non  sporabat  haeredilatem ;  et  quia  se 

quasi  in  Jericho  hujus  saeculi  praepropere  dedicavit, 

elogium  perpetuae  maledictionis  incurriu  (Jode  scri- 

ptum  est : «  Hacreditas,  ad  quam  fcslinatur  in  princi- 

pio,  in  novissimo  benediclione  carebit  (Ptqv.  xxvi).  » 

CAPUT  IX. 

in  libro  de  perfectione  Monachonm 

Nonnulli  namque,  quod  sine  gemitii  dicere  oequco, 

sic  ad  novae  religionis  transennt  ordinem  ut  tamen 

prxteritae  vitac  nunquam  deserant  velustatem.  Hi  ni- 

mirtim  Gabaonitae  sunt,  non  Israelilae.  Notum  quippo 

est  quod  Gabaonila?,  mortis  lUnore  perlerriti,  ad 


unara  eamdemque  expriiuere  videantur  Ecclesiam,  G  Israeliticum  popuhim  cum  fraude  et  calliditatc  vene- 


cum  ejusdem  Ecclesiae,  sicut  dictum  est,  diversa  sint 
membra  :  alia  videlicet  per  sanctae  praedicatiouis  am- 
bitum  obsidentia ;  alia  a  suae  infidelitalis  vel  pravi- 
tatis  munimine  salutaris  doclrinae  jaculis  164  0D~ 
ruenda ;  alia  jam  domestica,  alia  adbuc  per  aversio- 
nem  pravi  operis  aliena.  Hunc  in  testimonium  spiri- 
tualis  pugnae  confliclum  Isaias  jam  odoraverat,  cum 
postquam  Salvatoris  adventum  perspicue  descripsis- 
set ,  protinus  addidit :  «  Et  cor  iEgypti  tabescet  in 
medio  ejus,  et  coneurrere  faciam  ifigyptios  adver- 
mis  iCgyptios;  et  pugnabit  vir  contra  fratrem  suum, 
et  vir  contra  amicum  suum,  et  civitas  adversus  civi- 
talem,  regnum  adversus  regnum;   el  dirumpetur 
tpirilus  idgypti  in  visceribus  ejus  (Isa.  xix).  >  Cum 
igitur  per  apostoiicae  praedicationis  obsidionem,  fra-  ' 
tres  charissimi,  de  pereuntis  Jericho  simus  inlerne- 
cionibus  eruti,  imo  de  subversac  genlilitalis  excidio 
divinilus  liberati,  non  gravemur  duces  nostros  sub- 
sequi  qoo  praecedunt,  non  videatur  oncrosum  quid- 
quid  nobis  pro  nostra  salute  praecipiunt. 

^ADIIT  VIH. 


runi,   ita  ut  se  veteribus  veslimentis  induerent , 
1©5  Pafles  etiam  siccos,  utres,  saccos,  caicca- 
menta   atque    omnia   simul  inveterata  portarenu, 
Quibus  scilicel  postquam   impetralo  foedcre  viia 
donalur,  consequentcr  etiam  fraus  patefacla  co- 
gnoscilur.  Quos  Josue  ,  comperto  dok>,  sub  inaledi- 
ctione  damnavit,  ei  aquac  gestatores  lignorumquo 
cacsores  perpetuo  jure  constiluit  (Jos.  ix).  Qui  sunl 
auiein  Gabaonitae ,  qui  ad  Israelitas  mortis  formi- 
dine  transeunt ,  nisi  ii  qui  ad  servilulis  divinac  mi- 
liliam  non  perfectionis  amore,  sed  tremefacii  scelc- 
rum  suorum  immanitate  confugiunt?  Sed  eorum 
nonnulli  veste,  non  mente  mtilali,  siccos  panes  ad 
esum  porlant ,  quia  azyma  adhuc  shtccrilalis  el  ve- 
ritaiis  (/  Cor.  v)  ignoranl.  Yctustis  vestibus  conte- 
gunlur,  quia  in  vctcri  adhuc  homine  coostituti  no- 
vum  induere  ncsciunl,  qui  secundum  Deum  crcatus 
est  in  justitia  et  sanctitate  vcritatis  (Ephes.  iv). 
Poslrcmo  omnia  videnlur  invelcrala  quae  gestant, 
qnia  in  prateritae   vitae   vitiis   perseverant,  non 
obtemperanles  praecipienti  Aposlolo  :  c  Renovamiui, 


1077 


IN  LiBRUM  JUDrCUM. 


1078- 


sortiendam  cam  Israeliiis  baereditatem  aliquatenus  A  tuuin  impetiis  sustinere.  Nam  cum  pc;ulautia  guke, 


adtuiltuiUur.  Non  enim  ex  illorum  numero  snnt, 
quihus  dicitur  :  c  ln  hoc  vocati  estis ,  ut  benedictio- 
nom  hftreditate  possideitis  (/  Petr.  m).i  Aqua  au- 
t  »ra  insipida  est  et  ligna  dura.  LSgna  etgo  «ederc 
et  aquas  vectare  jubentur,  quia  gustus  inteHigentiae 
sptritualis  ignari ,  duris  atque  insensibilibus  exte- 
rioris  exereitii  negotii  oecupantur.  Sic  igiiur  ali- 
quam  quidem  in  exrerioribus  videntur  utilitalem 
Ecclesiae  serviendo  conferre  ;  sed  quia  servilitcr 
vivunt,  baereditatera  inter  Israelitas  ucqueunt  pos- 
siderc» 

CAPUT  X. 
In  epistola  ad  fratres  Camugnu 
c  Dixit  Josue  fiiiis  Josepb  :  Si  populus  mi.«hus  es, 


vorago  Inxuriae,  omniumque  vitiorum  pestes,  tan- 
quain  frenientium  Chanana&oruro  acies,  consiipalis 
adversnm  nos  cuneis  conglobantur,  quid  aliud  qitam 
Chananaei  nos  ferreis  cunribus  impetunt,  et  ne  de 
carnalis  vitae  campestribus  ad  virtutum  valeamus 
excelsa  conscendere,  salutis  nobis  aditus  interclu» 
dunt?  Sed  bnnus  militix  nostras  dux  imbecillitntcm 
nostram  ad  fortiter  agendi  constanliam  erigit  et 
contra  hostium  impetus,  ut  in  altiora  progredia- 
mur,  impelliu 

Sed  quomodo  de  itiimicis  nostris  triumphare  pos- 
sumus ,  qui  semper  in  cpulis,  setnper  in  pocu- 
Uruni  affluentium  volumus  ingurgitatione  jace* 
re?  De  quibus  utique  Salomon  ait :  c  Qui  diligit 


ascende  in  silvam  et  succide  tibi  spatia  in  lerra  B  epulas,  in  egestateerit ;  qui  amat  vinum  et  pinguia» 


Phcrexaei  et  Raphaim,  quia  angusta  est  tibi  pos- 
sessio  montis  Ephraim.  Cumtfue  ibi  conquererentur 
et  dicerent  :  Non  poterimus  ad  montana  conscen- 
dere,  cum  ferreis  curribus  utantur  Chananaei  qui 
babitant  in  terra  campestri.  Respondit  Josuc :  Po* 
pulus  multus  es  et  raagnae  fortitudinis,  non  habebis 
sortem  unam,  sed  transibis  ad  raontero,  et  succides 
tibi  atque  purgabis  ad  habitandnm  spatia ;  et  po* 
teris  ultra  procedere  cum  subverteris  Chananceum  f 
qucm  dicis  ferreos  habere  currus,  et  esse  fortissU 
mum  (Jos.  xvn).i  Quae  nimirum  multis  indigentia 
verbis  exponerem  fortassis,  si  non  \QQ  mihi  meta 
eompendii  epistoiaris  obstaret ;  boc  tantum  quasi 
summotenus  perstringendo  sufficial  quia,  cum  Josue 


nonditabitur  (Prov.  xxi).i  Etjterum:  « Luxurios» 
res  vinum  et  tumuliuosa  ebrietas ;  qui  his  delectalut 
non  eril  sapiens  (Prov.  xx).  >  Yentrem  namque  vino 
etescis  assuescere,  quid  est  aliud  quam  hoslibut 
aniroae,  ut  ingrediantur,  aditus  aperire?  Uude  e4 
idem  Salomon :  cQui  delicate,  inquit,  a  pueriliat 
nulrit  servum,  postea  ilium  seiuiet  contumaceia 
(Prov.  xxix).i  Bene  hunc  servum  ioris  cohibebai 
inediae,  qui  dicebat :  c  Castigo  corpus  meum,  et  ser~ 
vituli  subjicio  (/  Cor.  ix).»  Adversus  hunc  servuia 
disputabat  cum  diceret :  c  Esca  ventri  et  venter- 
escis ,  Deus  autem  et  hunc  et  iilas  deslruet  (/  Cor*. 
vi).>  Hunc  servum  sub  calcibus  esse  frenandum  si- 
gnificabat,  cum  diceret :  c  Nulii  enim  aiubulantquoa. 


praecipit  populo  silvarutn  condensa  succidere,  boc  ^  ^l*  dicebam  vobis,  nuncautem  etflensdico,  ini- 

innuit  quod  nosler  Jesus,  ejnsdem  scilicet  nominis, 

sequentibus  se  jubet  male  puliulantes  sitvescentium 

vitiorum  frutices  exslirpare.  Hortatur  ut  non  fce- 

dera,  sed  bellum  contra  Chananaeos  gerant,  ut  mon- 

tana  conscendant ,  quatenus  et  viliorum  elaborent 

debellarebarbariem,  el  arduum  virtutum  festinent 

obiinere  cacumen.  Porro  autem,  quod  illi  pusillani- 

miier  conqueruntur  adversus  eos  qui  ferreis  uteban- 

tur  curribus  se  iton  posse  consurgere,  hoc  cs!,  quod 

nos  imbecilles  et  fragiies  sappe  diffidimus  tanquam 

ferreos  currus ,  sic  adversanles  malignorum  spiri- 


micos  crucis  Cbristi ;  quorum  finis  interitus ,  cl 
quorum  Deus  venter  est,  et  gloria  in  confusione- 
eorum  (Philip.  111).  >  Notandum  autem  et  hic  duo  ter- 
ribilia  dici,  et  in  inimicos  crucis  Christi  tremcndamr 
depromit  idem  Apostolus  seutentiam  ,  dicens :  c  Si 
quis  non  amat  Dominum  nostrum  Jesum  Christum,. 
sit  anatheroa  Maran  Atba  (/  Cor.  xvi). »  Qui  vero 
ventrem  pro  Deo  veneralur,  Deum  quodammodo  ne~ 
gare  convincitur,  ac  per  hocduohaed  terrore  plcuis- 
sima  unum  videntur,  videiicet ,  quod  absil ,  ei 
Cbrisii  iniinicum  esse  et  unum  Deum  aJium  colere 


Expliciunt  testimonia  libri  Josue. 

167168  INCIPIUNT  CAPITULA  LIBRI  JUDICUM. 

Quod  Adonibezech  maunum  ac  pednm  summitutes,  dum  capilur,  amputantnr. 

Erat  Debora  prophetes%  uxor  Layidoth,  quw  judicabai  vopulum  illo  tempore. 

Quod  Gedeon  pratcipitur  ut  cum  trecemis  tantum,  qut  aquam  manibus  lambuerant,  ad  bellum  contrcs 

Madianitas  pergat. 
De  eo  qui  in  castris  Madian  socio  referebat  se  per  somnium  vidisse  subcinericium  panem  hordeu 
Quod  meliorest  racemus  Eyhram  vindemiis  Abiezer. 
Abimelcch,  filius  Jerobaal,  occiditjratres  suos  septuaginta  viros  suner  lapidem  unum. 

7.  S:eiit  Joathan  in  veriice  montis  Garizim>  elevataque  voce  clamavtt ;  Audite  me^viri  Sichem,  ila  ut  au- 

diut  vos  Deus. 

8.  Abimetech9  audiens  vtros  turris  Sichimorum  pariier  conglobatos,  ascendit  in  montem  Selmou  cum 

omni  populo. 

9.  Quoddum  Abimelech  turrim,  quce  erat  in  medio  Thebes.  amotn  iane  januix  zucctndere  conereir*  «.--■-•—• 


IC79 


COLLECTANEA  IN  VETUS  TESTAMENTUM. 


1030 


INCIPIUNT  TESTIMONIA  LIBRI  JUDICUM. 


CAPUT   PRIMUM. 

Jn  epislola  ad  V.  abbatertu 
i  Fugiente  Adoniliezech  coram  ftliis  Israel,  perse- 
quentes  comprebenderunt  eum  ,  caesis  suramitatibus 
inanuum  eius  ac  pedum  (Jud.  r).i  Adonibezech 
nempe  maiurora  ac  pedum  summitate  praccidilur, 
dum  malignus  inter  sanctos  viros  spiritus  et  Lnce- 
dendi  et  operandi  virlute  privatur.JQui  nimirum  dum 
sua  vulnera  patitur,  haec  eadem  sese  aliis  intulisse 
gloriatur  :  i  Sepluaginta,  inquit ,  reges ,  amputaris 
manuum  ac  pedum  eummilatibus,  colligebant  sub 
mensa  mea  cihorum  reliquias;  sicut  feci,  ita  reddi- 
dit  mihi  Dominus  (Ibid.).  >  Sepluaginta  scilicetreges, 
septuaginta  sunt  linguarum  discrepantium  nationes, 
quibus  usque  ad  Salvatoris  adventum  antiqnus  hostis 


A  pluribus  indiget  verbis ,  quia  multis  est  repleta 
mysteriis ;  sed .  eam  idcirco  sub  brevilale  eontrn- 
bimus,  ut  dileclionem  vestram  prolixitatis  taedio 
169  non  gravemus.  Consideremus  itaque  ubi  se- 
dem  habere  propbelia  describilur,  videlicel  sub 
palma,  quia  quos  prophetica  doctrina  suis  iiislitu- 
tionibus  eruditf  ad  palmam  supernae  vocationis  ad- 
ducit,  dumque  per  eam  homines  vivendi  ordinem 
discunt,  viliorum  rebellanttum  victores  fiunt.  Nec 
praetereundum  quod  inter  Rama  et  Bethel  sedisse 
perhibetur:  Rama  siquidem,  excelsa;  Bethel,  domut 
Dei,  sicut  jam  diximus,  ititerpretatur.  Recte  igilur 
prophetia  inlcr  Rama  et  Bethel  babitare  descri- 
bitur,  quia  quisquis  propheticis  studet  invigiiare 
doctrinis,  quisquis  sacrarum  Scriplurarum  sincer* 


et  recto  gradiendi  et  bona  faciendi  prorsus  abslule- B  Yac*t  eloquiis,  sic  in  domo  Dei.per  desiderium 

rat  facuHatem.  Cui  nimirum  utrique  gemino  vulneri 

medetur  animarum  medicus  Paulus ,   cum  dicit : 

« Remissas  manus  et  dissolula  genua  erigile ,  et 

gressua  rectos  (acite  pcjibus  veslris,  ne  claudicans 

quis  errel,  magis  autem  sanetur  (Hebr.  xn).>  Ailo- 

nibezech  quippe  dominus  fulminis,  vel  dominus  con- 

tentus  vam  inlerpretatur.  Fulmen  mox  ut  micare 

iiicipit,  subilo  deflcit.  Per  quod  Jodaicus  potesl  in- 

tclligi  populus,  qui  nimirum  quodam  quasi  fulgore 

micanl,  cum  dicerenl :  i  Omnia  quae  praecepit  nobis 

Dorainus  et  audiemus  el  faciemus  (Exod.  xxiv) ;  > 

sed  mox  deflciens  lux  isla  cadebat,  cum  cervices 

auas  tenebrosis  dsemontbus  indinabant.  Per  id  vero 

quod  dicitur,  contentus  vani.  gentilitas  designatur, 


■entis  inhabitat  ul.non  infima  et  momentanea,  sed 
excelsa  potius  atque  coelestia  semper  inquirat.  Haec 
vocavit  ad  se  Barae.  Porro  Barac  interpretatur 
coruscatio.  Coruscatio  autem  habet  qutdem  lucem, 
sed  non  diulius  permanentem  ;  mox  euim  ul  lucere 
incipit ,  iilico  deficit.  Barac  igitur  isle  Israelitici 
populi  figuram  tenet :  qui  primus  omnium  prophe- 
ticis  instructus  oraculis  aliquantulum  quidem  in 
accepta  lege  refulsit,  sed  brcvi  tempore  coruscavit. 
ln  lege  quippe,  de  qua  dictum  est  :  i  Lucerna  pe- 
dibus  meis  verbum  tuum,  Dominc,  el  Jumen  semitis 
meis  (Psal.  cxviii)  ,  >  anliquus  ille  popuius  iuccre 
ccepit,  sed  dcsiit.  Coruscum  quasi  clar*  viiae  pro- 
tulil,  sed  in  lucidis  opeiibus  non  permansit.  Nam 


quae  contenU  visibilibus  idolis  non  curabat  reverti  C  dunl  dicerent :  i  Omnia  quae  praeceperit  nobis  Do- 

minus  et  audiemus  et  faciemus ,  >  ecce  quasi  lux 
coruscationis  exorta;  sed  dum  repente  curvarcnt 
genua  anteBaal,  ecce  coruscatio  videbatur  exstincta. 
Dixit  ergo  Debora  ad  Barac  :  i  Praecepit  libi  Do- 
minus  Israel :  Tolle  tccum  decem  millia  piignatorum 
et  vade  in  montem  Tltahor  :  ego  autem  adducam  ad 
te  in  locum  lorrentis  Cison  Sisaram  principem  exer- 
cilus  Jabin,  et  currus  ejus  omnemque  multitudinem, 
tradamque  eos  in  manu  tua  (Jud.  tv). »  Tanquam  si 
per  propbeticam  doclrinam  priori  populo  Deus  omni- 
potens  dicat :  Decem  praecepta  lcgis  assume  et  vir- 
lutum  culmen  ascende,  sicque  reproborum  princi- 
pem  ac  totius  iniquilatis  auctorem,  me  tibi  vires 


ad  misericordiam  Creatoris,  el  dum  veritatis  igno* 
rabal  cuilum,  vanis  insistebat  caeremoniis  idolo- 
rura.  De  quibus  dicit  Apostolus  :  i  Quia  Deum  non 
gloriflcaverunt  aut  gratias  egerunt,  sed  evanue* 
ront  in  cogitationihus  suis  (Rom.  i).  >  Horuro  igitur 
duorum  populorum  ex  maxima  parte  dominatus  est 
Adonibezech ,  id  esl  reprobus  nequitiae  spiritus  ; 
quia  et  iste  quasi  fulmen  micare  ccepit  et  desiit,  et 
ille  dum  vanitate  daemonum  contentus  exstitit,  pro- 
prii  Creatoris  auxilium  non  quxsivit. 

CAPUT  II. 

In  sermone  de  S.  Cassiano 
•  Erat  autem  Debora  propbetes,  uxor  Lapidoth, 


quae  judicabat  populum  illo  tempore,  et  sedebat  sub      adininistrante,  prosterne. 

«A«ftl«— kA        Ail«n    KAmtnA     Sll*.««    «AAftllAllia  SnfAnDnnin     nl      "  1M  _  _    _.  ___«___..„,.!„  __     _...  . 


palma,  quae  nomine  illius  vocabatur ,  inter  Rama  el 
Bethel  in  monte  Ephraim,  ascendebantque  ad  eam 
filii  Israel  in  omne  judicium  (Jud.  iv).>  Sed  sic  ad 
exilum  celerius  pervenitur,  si,  dum  bisloria  texi- 
tur,  per  partes  interim  exponatur.  Per  Deboram 
saoe,  quae  loquela ,  sive  apis  interprelalur,  prophe- 


Nec  praetercundum  quod  princeps  ille  mililiae  Si- 
sara,  qui  perditioni  proximae  erat  obnoxius,  ad  tor- 
rentem  Cison  promitlebalur  antea  deducendus.  Quid 
enim  per  torrenlem  Cison,  nisi  baptismus  debet 
inlelligi  ?  Nam  cum  cateci  umenus  iavacro  sacri 
fonlis  immergitur,  lanqnam  Sisara  cum  suo  exercitu. 


1081  IN  LIBRUM 

lectum,  te  roecum  semper  haboero,  spiriiuale  cer-  A 
lamen  aggredi  non  praesumo.  Cui  Debora  :  c  II>o 
quiilem  tecum,  sed  tibi  victoria  non  reputahilur, 
quia  in  manum  mulieris  tradetur  Sisara  (Ibid.).  i 
Velut  si,  vetustus  ille  populus  audiat :  Tecum  qui- 
d.m  erit  exlerior,  ut  poslulas,  prophetia,  sed  spiri- 
lualcm  ex  antiquo  hosle  triumphum,  non  tu»  sed 
sancta  potius  obtinebit  Ecclesia.  lili  certe ,  illi 
proveniei  jure  vicloria ,  quae  in  Scriptunc  170 
niysleriis,  dura  spiritualis  intelligentiae  medullum 
quaerit,  occidenlis  litierae  paleas  magnoperc  non 
atlendit.  Gommisso  itaque  bello,  tandem  ftigit  Sisara 
in  domum  Jahel,  alicnigenae  videlicet  mulieris.  Quae 
profeclo  silienli  utrem  Iaclis  aperuit  et  polum  dedil; 
deinde  clavum  in  cercbrum  ejus  per  tempus  ulrum- 
que  defixil,  sicque  in  hoininis  specie  perversorum  B 
hominum  caput  diabolum  interfecil.  Quid  enim  Ja- 
hel,  quae  ascensio  iiilerprelalur,  nisi  sanclam  dcsi- 
gnal  Ecciesiam,  per  quam  videlicet  solam  beatitudo 
coelestis  ascendilur  ?  Unde  et  Synagoga  de  eadem 
Ecclesia  dicit  in  Ganticis :  c  Quac  est  isla,  quae 
ascendit  de  deserto,  deliciis  affluens,  innixa  super 
dileclum  suum?  i  (Canl.  vin.)  Haec  mnlier  alienigena 
fuil,  quia  sancta  Ecclcsia  de  genlililale  processil. 
tlaee  lsraelitarum  hoslem  prius  lacle  potavit,  postea 
pilum  capili  ejus  infixil,  quia  bumani  generis  ini- 
micum,  quem  sancta  prius  Ecclesia  carnaliler  vi- 
vcndo  laciavit,  poslmodum  spiritualiter  conversando 
quodam  acumiue  ac  virlulecrucis  exstinxil.  Nisi  enim 
insaiiabilis  homicida  perdilionem  humani  gencris 
inexplebili  prorsus  aviditale  siliret,  de  illo  cerlc  q 
Scriplura  non  diceret :  c  Absorbebit  fluvium,  ct  non 
mirabitur;  et  habet  fiduciam  quod  influat  Jordanis 
in  os  ejus  (Job  xl).  i  Lac  vero  fruclus  est  carnis,  ct 
blandimenta  carnalis  significat  voluptalis.  Quaudiu 
ergo  genlilis  populus  juxta  Jegem  carnis  volupluose 
vixit,  lanquain  lac,  ita  vitac  suae  mollitiem  sitienti 
morlem  nostram  diaboio  propinavit.  At  postquain 
sub  spirilus  se  disciplina  conslrinxil,  invictae  mox 
crucis  arma  corripuit,  bostcmque  salulis  humanae, 
quem  dudum  voluptatis  hctc  polaveral,  nunc  pceni- 
tentiac  muniia  praesidio,  ligno  transfixil.  Sic  ilaque 
quein  lsraelitica  plebs  superare  non  poluil,  pcrcgrina 
mulier,  hoc  esl  gcntilis  Ecclesia,  solo  crucis  siguo 
prostravit. 

CAPUT  III.  D 

Jn  sermone  de  cxaltalione  S.  crucis. 
Uoc  crucis  nenipc  vcxillum  elGedeon  sibi  suisque 
conunililonibus  lypice  prolulit,  qui  conlra  arma 
arma  deseruil,  inennis  armatos  invasit  ct  ad  dcbel- 
landura  Madianilarum  mullitudinem,  dimissa  uiulli- 
tudine,  cum  paucis  vcnit.  Divina  siquidcm  sibi  ad- 
inoniiione  pracceplum  cst  (Jud.  vu)  ul  ad  fluvium  . 
\eniens  omnes,  quos  flexis  genibus  aquas  hauiire 


JCDICUM.  iOSi 

litlera,  quae  videlicet  crucis  cxprimit  speciem,  con- 
liuetur?Cui  profecto  litterae  si  »uper  transversam 
lineam  id  adderelur  quod  in  cruce  superius  eroinet, 
non  jam  crucis  species,  sed  poiius  ipsa  crux  essel. 
Quia  igiiur  trecentenarium  numerum  Tau  lillera 
continet,  quae  flguram  crucis  exhibet,  non  immeriio 
in  his  trecentis  Gedeonem  sequentibus,  illi  omnes 
designati  sunt  quibus  dicilur :  c  Si  quis  vull  venire 
post  me,  abneget  semetipsum,  et  lollat  crucem  suam 
quolidie  et  sequatur  171  me  (Luc.  ix).  i  Qui  ni- 
mirum  sequentes .  Dominum  tanto  verius  cruccm 
lollunt  quanto  et  ipsi  acrius  aflliguntur,  ct  erga  de- 
linquentes  proximos  vel  egentes  piae  compassionis 
iucendioconcremanlur.  UndeperEzcchielemdicitur : 
c  Signa  Tau  siiper  frontcs  vivorum  gementium  et 
dolentium  super  cunctis  abominalionibus,  quae  fiunt 
in  nicdio  Hierusalem  (Ezech.  ix).  i  Yei  cerle  in  his 
trcccntis,  qui  Tau  littera  continentur,  lioc  exprimi- 
tur,  quod  ferrum  bosiium  crucis  ligno  superetur. 
CAPUT  IV. 
Jn  sermone  de  sanciis  virginibus. 
t  Cum  Gedeon  auscullandi  gralia  ad  castra  Ma- 
dian,  Domino  praecipienle,  dirigilur,  Madianila 
quispiam,  alter  ad  alterum  vidisse  se  somnium  con- 
fitetur.  Videbalur,  inquit,  mibi  quasi  subciuericius 
panis  ex  hordeo  volvi  et  in  caslra  Madian  desccndere ; 
cuinque  pervenisset  ad  tabernacuium,  percussit  iilud 
alque  subvcrtit,  et  terra  funditus  coaequavit.  Respon- 
dit  audilor  :  Non  est  hoc  aliud  nisi  gladius  Gedeonis 
filii  Joas  viri  Israelilx  :  tradidil  etiiin  Dominus  iu 
manus  ejus  Madian  etomuia  castra  cjus  (Jud.  vu).» 
Pcr  Gedeon,qui,  non  circuilus,  sed  circuiens  t»  utero 
dicilur,  ille  merito  dcsignalur  qui,  dum  virginaii 
clauderetur  in  alvo,  totam  muudi  machiuam  suo 
circumdabal  ac  disponebat  imperio.  Per  Madian  au- 
iem,  qui  de  judicio  interpretatur,  populus  infidelis 
accipilur,  de  quo  Dominus  ait:  c  Quiuon  crcdit,  jam 
judicalus  est  (Joan.  m).  iPorro  autcm  usque  ad  Sal- 
valoris  advenlum,  more  hordei,  sub  paleis  litterarum, 
et  legis  pneccpta  et  prophetarum  lcgebantur  oia- 
cula ;  scd  posiquam  iile  veniens  panes  bordcaceos 
fregit,  deditque  discipulis  ut  turbis  apponerent.  Cu- 
jus  etiam  operis  exposilio  esl  quod  evangelista  dicil: 
quoniam  c  aperuit  illis  sensum  ut  intclligerent 
Scripluras  (Luc.  xxiv),»  jam  ex  bordeo,  quod  brulis 
videbalur  animalibus  congruere,  pauein  facere  di- 
gnalus  est  animarum.  Sicut  enim  hordeum  inler 
inolam  utramque  conteritur  ,  ut  a  farinae  farragine 
canlabrum  secernatur;  ita  velut  inter  duos,  legis 
scilicet  et  Evaugelii,  Lnpides  sanclae  Ecclesiae  do- 
clrina  commolilur,  ut  litterae  superiicies  a  medul- 
Iibus  spiritus  discernalur.  Sed  ut  in  his  verbis  non 
diutius  immoremur,  haec  hordei  farina  sacri  bapti- 
smatis  aqua  conspersa,  sive  conflata,  el  sancli  Spi- 


1083  COLLECTAiNEA  \S  YETUS  TESTAMEiSTUM.  10*1 

lloc  sancli  Spirilus  gladio  rcx  exorcituum  Chrislus  A  quo  erat  ipse  vcnturus?  i  (Luc.  x.)  Hic  cil.xm  pradi- 


suos  armal  milites;  hoc  etiam  suas  prsecingil  ac  ro- 
-boral  bellatrices.  Ex  utroque  siquidem  sexu  niilitiae 
su:e  cuneos  inslruit  aciesque  componit,  quia  viros 
ac  feminas  ad  pramium  beali  certamiuis  indifle- 
renler  admittit. 

172  CAPUT  V. 
Jn  sermone  de  S.  Matth&o. 
t  Nonnc,  i  inquit  Gedeon,  c  melius  est  raccraus 
Epliraim  vindemiis  Abiezer?  i  (Jud.  vm.)  Nam  quia 
Ephraim,  quod  fecunditatem  souat,  Ecclesiam  ex- 
primit,  quid  per^racemum  Ephralm,  nisi  Christumf 
quid  per  vindemias  Abiezer,  nisi  Judaicorum  multi- 
tu  linem  sacerdotum  ;  sive  etiam  per  racemum,  par- 
vus  fidelium  numerus  primilivae  Ecclesiae,  per  vin- 


canlium  ordo  jani  figurabalur  in  illis,  de  quibus 
ad  Moyscn  Dominu*  ait :  t  Congrega  roihi  septua- 
ginta  viros  de  senioribus  Isracl,  quos  m  nosti  quotl 
senes  popuJi  sinl  et  magistri,  ct  duees  eos  ad  osiium» 
173  tabernaculi  foederis  (Nvm.  xi). » Quid  v«ro  per 
Abimelech,  qui  eorum  frater  erat,  sed  spurius,  nisi 
luxuriosi  atque  carnales  intelligendi  sunt  clerici,  qui 
catholicorum  sanctorumque  ponliticum  et  fralres 
quidem  sunt  per  acc^plum  ecclesiaslicum  ordinem, 
el  tamen  spurii  judicanlur  per  degeneris  vilae  ct  igno- 
bilium  operum  praviialem?  Hi  fratres  suos  occhiiinr» 
cum  sanctorum  Patrum  judicia  deslruunt,  cum  san- 
cliones  eorum  alque  decreta  pervcrse  vivcndo  con- 
fundunt.  El  ha?c  inlerfectio  flt  super  lapidcm  unutn. 


demiam  vero  muhjludo  inlelligenda  est  Syaago^aj  ?  B  Lapis  is:e  Salvatoris  est  Ecciesia,  de  qua  per  Zacha- 


Melior  est  ergo  racemus  Ephraim  vindeiniis  AJtfezer ; 
quia  beatior  fuil  primiliva  Ecclesia,  quae  usque  in 
ilneni  saeculi  renascenlium  sobole  fecundatur;  quam 
Synagoga,  quae  paulatim  quotidie  defectura  minui- 
tur.  Uude  et  per  Isaiam  diciiur :  i  Lauda,  sterijis, 
qux*  non  paris ;  decanta  laudem  et  hymnos,  quae  non 
pariebas,  quoniam  multi  filii  desertae  magi*  cfiwm 
i jus  quae  habet  viruin ;  dilata  locum  tenlorii  tui  et 
pelles  labernaculorum  luorum  extende;  ne  parcas, 
longos  fac  funiculos  tuos  el  clavos  v.m  cpnsolida ; 
ad  dexteram  enim  et  ad  laevam  peneirubis,  ei  se- 
men  (uum  gentes  haereditaLll  {Jsa.  liv).  i  Hccsane, 
cujus  seinen  gentes  haereditai,  Ecclesia  esl,  qua* 
quotidie  genus  humanum  per  suos  filios  ad  fidei  unl- 


riara  dloiiur :  c  Eccc  ego  adducam  servuin  mcuin 
Orieivtem,  quia  ecce  lapis,  quem  dedi  coram  Jcsu ; 
supor  lapidem  unum  septem  oeuli  sunt  (Zach.  m).  » 
Lapis  iste  ulrobique  unus  aplissime  dicilur,  ut  uni- 
tas  Ecciesiae  commendelur;  de  qua  sponsus  ait  in 
Canticis  :  i  Uua  est  columba  mea,  una  esl  genitricis 
siue  (Cant.  vi).  i  Quid  sunl  aulem  septem  oculi  su- 
per  lapidem  unum,  salvo  tamen,  si  est,  alliori  myste- 
rio,  cisi  illi  septuaginta  viri,  hoc  cst,  doctores  sancti 
in  ecclesiasticae  pacis  unitate  conjuncli  et  seplifor- 
mis  sancli  Spiritus  charismalibus  illustrati  ?  Per  hos. 
enim  oculos  sancta  videlicet  Ecclesia  per  hos  con- 
spicit  ubi  recti  operis  pedem  ponat  ac  per  viam  man- 
dalorum  Dei  gradieus  normam  rccliludiuis  non  of- 


latem  vocal.  ILcc  est,  dequa  dicilurin  psaJmis:<Pvo  C  fendat.  AbimeJech  ergo  manier  el  spurius  seplua- 


ea,  quae  conscquitur  ha3reditatcm  (In  tit.  Ptal.  v)  > 
Haec  est  vinea  quae  iaudem  decantare  precipitur ; 
sicut  et  apud  eumdem  prophetam  alibi  reperitur : 
c  In  illa  die  vinea  meri  cantabit  ei :  Ego  Dominus, 
qui  servo  eam  (Jsa.  xxvn).  i  De  hac  vinea  beatus 
quoque  Matlhaeus  Dominum  dixisse  comraemorat : 
Quia  c  homo  erat  paterfamilias  qui  plantavfl  vi- 
neam,  et  sepem  circumdedil  ei,  el  fodit  in  ea  tor- 
cular,  e:  ttdificavit  mrrim,  ct  locavit  eam  agricolis  et 
peregrc  profectus  est  (Matth.  x\\).  i  Haec  vinea  ex 
illo  prodiit  bolro,  qui  pedibus  Judseorum  atque  gen- 
l  liuin  in  crucis  calcatus  est  prxlo,  cx  quo  pr-ctiosi 
sanguinis  unda  profluxil,  quae  menles  hominum  male 
solirlas  vino  spiiitualis  graliue  salubriier  debnavit. 
De  quo  scilicct  vino  cum  diversis  linguis  pcr  Spiri-  ' 
t;im  sanclum  loquerentur  apostoli ,  diclum  est : 
«  Musto  plcni  sunt  isti  (Act.  u).  > 

CAPUT  VI. 

In  epittola  ad  Petrum  archipresbyterum  de  incon- 

tinenlia  ciericorum. 
c  AbimelechfiliusJeroboal,  >  quem  Scriptura  geni- 
tum  refert  de  concubina,  qtiam  habuerv  :-  n*  ' 


ginla  legitimos  fratrcs  superunum  lapidem  peiiinit, 
quando  pars  clericorum  ab  ecclcsiastioaj  castitatis 
■obiUtate  degenerans,  obscenae  sc  lnxuriae  Icgibus 
subjicit,  etdum  sacros  canones  reprobandosjudicai, 
corum  condilores,  sanclos  videlicet  viros  ac  per  hoc 
nobfles  Gedeouis,  id  est,  Salvaloris  et  Ecclesias  iilios 
impia  quodammodo  crudelitate  trucidat.  Quanquam 
non  ignoremus  non  absurde  significari  posse  per 
Jeroboal  Christum;  per  Abimelech  ,  Aulichristuiu : 
qui  nimirum  sicut  ille  concubime,  sicel  iste  est  re- 
jecla;  filius  Synagogae;  per  sepluaginla  vcro  fratrcs, 
qnos  AUmelcch  occidisse  narralur,  «eptuaginta  liu- 
g\iarum  gentes,  quas  Antichrislus  in  s;eculi  tine  pcr~ 
sequetur. 
>  CAPUT  VH. 

Jn  epistola  ad  Bonifacium  episcopum  de  curialibus 

epUcopis. 

i  Stetit  Joathan  in  vertice  montis  Garizim,  ele- 
vataque  voce  clamavit :  Audite  roe,  viri  Sichem,  iu 
audial  vos  Deus  :  Ierunl  ligna,  ut  ungerenl  super 
»e  regem ,  dixerunlqne  olivae  :  Impera  nobis.  Quse 


4465 


1N  LIBRUM  JUDI^UM. 


1086 


ligna  cl  ad  vitem  :  Veni  et  Impera  nobis.  Quae  re-  A  concilianlbominesCreatori?  •  Quara,  inquit,  speciosi 


spondit :  Num  possain  deserere  vinum  meum ,  quod 
tetificat  Denm  .et  homines ,  et  inter  catera  ligna 
promoveri?  >  Deinde  Scriptura  subjungit :  <  Dixerunt- 
que  omnia  ligna  ad  rhamnum  :  174  ^eni  el  impera 
nobis.  Qui  respondit  eis  :  Si  vere  regem  me  vobis 
constituitis,  venite  et  sub  umbra  mea  requiescite 
(Jud.  ix).  *  Longum  est,  si  dicamus  Gedeonem  ty- 
pum  tenere  Salvatoris ;  per  plurimas  ejus  uxores, 
diversas  debere  nationes  inteliigi,  quae  sibi  cohaesere 
pcr  fldem;  per  septuaginta  filios,  totidem  linguarura 
populos;  per  concubinam ,  Synagogam;  per  Abime- 
lcch  ,  Anticbristum,  qui  Synagogae  filius  erit.  Unde 
ct  in  Apocalypsi  his  qui  credituri  sunt  dicitur  :  i  Qui 
dicunt  se  Judreos  e^se  et  non  sunt,  sed  sunt  syna 


pedesevangelizanliumpacem(/{om.  x).  i  Ficus  autem 
sacrae  legis  imaginem  lenet.  Unde  et  in  Evangelio 
diciturquia  i  quidampaterfamiliasplantavilvineam, 
in  qua  scilicet  plantavit  et  ficum  (Mailh.  xxi).  Vi- 
nea  quippe  Domini  Sabaolh  domus  est  Israel  (ha. 
v) ;  >  in  qua  nimirum  plantavit  diviua  manus  Dcca- 
logum  legis.  Sed  bxc  ficus  priorero  populum  quasi 
175  grossos  suos,  aridos  scilicct  et  inutiles  protu- 
lit  et  abjecil;  novum  vero  Chrislianae  fidei  germen 
ad  malurilatem  ifllcrnoe  pinguedinis  siiavitalcmqtud 
perduxil.  Dc  quibus  Jereniias  ail :  c  Video  ticus  bo- 
nas,  bonas  valde;  et  malas,  malas  valde,  quae  co- 
medi  non  possunt,  eo  quod  sint  malse  (Jer.  xxiv).  i 
Per  ficus  ergo  ilii  possunt  non  inconvenicnter  inlel- 


gogaSatanaj^o*.  n).  i  Et  sicut  illeperemitseptua-  B  iigi  ,lui  sacra!  Legis  eruditione  sunt  suilicieiiter  in 

gmiafralres;  sic  iste  pcrsecuturus  est  omnes,  qtiae 

sibi  non  consentient,  nationes.  His,  in;juam,  omissis 

qiue  longioris  styli  videntur  cgere  tractatu,  in  quan- 

tum  patitur  epislolare  compendium   ita   rfuntaxat 

coepla?  dispulationi  congruere  videainr,  prolixae  hi- 

storiae  figuram  succincte  perslringimus.  Quid  ergo 

per  Joathan  f  qui  interprelatur  con$ummatu$9  sive 

perfectus,  nisisanctum  etdoctum  quempiam  pradi- 

catorera  debemus  accipere?  Hic  iu  monlem  Garizim 

ascendit  et  voce  magna  clamavit.  Prius  ascendil  et 

postmodum  clamavit.  Anle  consurgil  in  montem  et 

sic  elevat  vocem.  Qnia  nisi  doclor  virlutum  prius 

ctilmen  ascendat,  inaniter  clamal;  sicut  per  Isaiam. 

dicitur  :  c  Super  montem  excelsum  ascende  lu ,  qui      __ 

evangelizas  Sion ;  exalta  in  fortitudine  vocem  luai»,  C  ^  per  pr0prhelam  ^cilur  .  ,  ViVego,  dicit  Domi- 


structi.  Vilis  eliam  idipsum  penc  videlur  significare 
quod  ficus.  Dicil  euim  Dominus  :  c  Ego  stim  vitis 
vera,  et  vos  pahnites  (Joan.  xv).  i  Et  quia  de  palmi- 
tibus  fiunt  viles ,  quid  mirum  si  et  sancti  doclores 
asseranlur  viles,  ut  quod  Salvalor  mundiper  natu- 
ram,  hoc  illi  glorienlur  habere  per  graliam?  Qui 
nimirum  dum  triumphum  Dominicae  passionis  pra- 
dicare  non  cessaut ,  quasi  per  doctrinae  suae  botros 
arentia  corda  noslra  vino  beali  cruoris  inebriaul. 

De  hoc  vino  per  Jacob  super  Salvalore  uoslro  al- 
le^orice  dicilur  :  c  Lavabit  in  vino  stolam  suam  et  in 
sanguine  pallium  suum  (Gen.  xlix).  i  Slola  Christi 
fuit  in  apostolis,  el  cseleris  credenlibus  Synagoga; 
cujus  cliam  pallium  genlilis  est  populus.  De  quibtis 


qui  evangelizas  Jerusalem  (Isa.  xl).  i 

Per  Garizim  aulem  sancta  designatur  Ecclesia, 
quae  virtutum  omnium  est  schola  et  coeleslium  sege- 
lum  uberlate  fecunda.  Hic  est  enim  mons,  qui  dan- 
dis  per  Moysen  benediclionibus  deputatus  est.  Et 
Ecclesia  mons  benedictionis  est,  cujus  filiis  per  Apo- 
fttolum  dicilur  :  c  in  boc  vocati  estis,  ut  henedickio- 
ncm  haeredilate  possiilealis  (/  Petr.  m).  i  Hanc  hae- 
reditatem  a  vidua  matre  suscepimus  ,  pro  qua  vir 
ejus  mori  dignalus  est,  de  qua  el  per  Psahnislam  di- 
citur  :  c  Yiduam  ejus  benedicens  benedicam  (Psal. 
cxxxi).  i  Et  congrue  Garizim,  qui  inlerpretalur  di- 
visio,  vel  advena,  sanclam  figurat  Ecciesiam,  quo- 


nus,  quia  his  omnibus  velut  ornamenlo  vestieris 
(Isa.  xlix).  i  H03  itaque  Christus  in  sanguine  uvae 
lavit,  quem  de  semetipso  conlritus  in  praelo  crucis 
expressit.  Unde  et  Joannes  ait  :  c  Qui  dilexit  nos  et 
lavit  nos  a  peccalis  nostris  in  sanguine  suo  (Apoc.  i).  > 
Cum  igitur  oliva,  ficus  ac  vitis,  hoc  est,  spiriluales 
viri  lignis  praeesse  silveslribus,  id  est,  terrcnis  ho- 
minibus  atque  carnalibus  nullalenus  acquiescunt, 
offcrt  se  rhainnus,  et  ab  eis  consumendus  cl  eadem, 
vel  pravae  conversalionis  exemplo,  vel  erronei  dogma- 
tis  incendio  consumpturus.  Rhamnus  cnim  spiuis 
crebrescentibus  horret;  pcr  qucin  scilicct  quiiibct 
perversus  innuitur  qui  sic  peccatorum  lanquam  ve- 


niain  Ecclesia  gentium,  quae  prius  exstitit  funditus  a  n  priuui  asperitate  densalur.  Unde.  et  primo  homini 


lege  Dei  divisa,  in  prima  vocalione  facta  est  advcna 
jamque  per  incrementum  gratise  facta  est  ornnino 
doniesiica.  Unde  jam  firmiler  radicalis  et  velul  in 
urbe  composilis  Pauius  ait :  i  Jam  non  eslis  hospi- 
tes  et  advenae,  sed  eslis  cives  sanctorum  et  domeslici 
Dei  (Ephe$.  n),  >  Sed  ut  omittentes  plurima  quod 
propositum  est  trausiliendo  celeriter  percurramus  : 


diclum  est  :  c  Terra  tua  spinas  et  Iribuios  germina- 
bil  libi  (Gen.  iii)  :  i  id  est,  corpus  tuum  aculealis 
vitiorum  punctionibus  subjacebit.  El  per  prophelam 
Dominus  :  c  Spinis,  inquil,  peccalorum  suorumctr- 
cumderunl  me  (Thren.  m).  >  Lignis  itaque  pelenti- 
bus  regem,  id  est,  pravis  quibusque  carnaU\er  <$i  \ 
gentibus  praesuleni,  rbamnus  accedit  in  na«*dium» 


»r . 


1087  COLLEGTANEA  IN  VETUS  TESTAMENTUM.  1088 

auiem  Joathas  conslilutus  in  vertice  monlis  eloqui-  A  percute  me  f  ne  forie  dicatur  quod  a  femitia  inter- 


Mr ;  quia  per  sanctos  in  Ecclesia  praedicalores  addi- 
srimos  quomodo  quibusqtie  perversis  ac  reprobis 
vana  petentibus  re  .Ltamus. 

CAPUT  VIII. 

Jn  epislola  ad  Peirnm  atchipresbyterum  de  inconti* 
nen:h  clericorum. 
f  Abimelecli  audiens  viros  lurris  Sichimorum  pa- 
riter  conglobatos,  ascendil  in  montem  Selmon  cum 
omni  suo  populo  el  arrepta  176  s^curi  pKecid.it 
arboris  ramum,  imposilumque  ferens  humero  dixit 
ad  socios  :  Quod  me  videiis  facere ,  cito  facite.  > 
Deinde  sequilur  :  c  Igitur  certatim  ramos  de  arhori- 
Itiis  praecidentes ,  seqncbantur  ducem ;  quibus  cir- 
cumdantes  praesidium  succenderunt,  atque  ila  factnm 


fectus  sum  Qui  jussa  perflciens  ,  interfecit  eunu 
(Jud.  lix).  i  Ut  autem  in  his  verbis  non  diuliiis  im- 
moremur,  Iragmen  hoc  mole,  quod  Abimelech  ce- 
rebrum  fregil,  nihil  est  aliud  quam  saxum  illud  quoi 
Daniei  sine  manibus  abscissum  de  montc  conspexit 
(Dan.  n);  ipse  videlicel  Dominus,  qui  de  se  in  Evan- 
gelio  dicit  :  i  Qui  cecideril  super  lapidera  isttim, 
confringelur;  super  quem  vero  ceciderit,  conteret 
eurn  (Mattli.  xxi).  i  Mulier  vero ,  de  cujus  manibns 
mittitur,  sacra  lex  est,  177  <lu*  flagitiosis  pudici- 
liae  contemploribus  repentinum  Christi  judicium  com- 
minalnr.  De  quo  per  Jeremiam  dicitur :  c  Nunquid 
non  verba  mea  suni  quasi  ignis,  dicil  Dominus.  et 
quasi  malleus  conterens  pelram  ?  >  (Jer.  xxm.)  Ar- 


est  ut  fumo  et  igne  mille  hominum  necarentur,  viii  fi  miger  vero  Abimelecb,  diabolus  est,  qui  vidclicet 


pariler  el  mulieres  habilatores  turris  Sichem  (Jud. 
ix.)  i  Non  esl  hiijus  loci  sacrae  figuras  historiae  so- 
lerter  exponere;  sufficil  nobis,  quantum  ad  proposi- 
tum  altinet,  rem  summotenus  praelibarc.  Rami  ar- 
bortim  sunt  sentenliolae  Scriplurarum,  quasdum  im- 
p-idici  quique  ad  allegatfonis  suae  robur  violenler 
infleclunt ,  fumo  simul  et  igne  numerosas  hominum 
caiervas  exstingiiunt :  fumo  scilicet  erroris  etigne 
libidinis;  ut  deccptas  male  discentium  menles  et 
luxurix  flamma  succendat  el  pravi  dogmatis  caligo 
confundat.  Hae  sunt  enim  merces,  qua3  dc  Sodoma  et 
Gomorrha  prodire  visac  sunt  post  excidium.  <  Abra- 
ham,  inquit  Scriptura,  consurgcns  mane,  ubi  siete- 
rat  prius  cmn  Domino,  inluilus  est  Sodomam  et  Go- 
niorrham  et  universam  terram  regionis  illius ;  vidit-  G 
que  asccndcnlem  favillam  de  terra  ,  quasi  fornacis 
fumum  (Gen.  xix).  t 

CAPUT  IX. 
Jn  eadem  epislola. 
Porro  autem  dum  et  Thebes  cum  suis  agminibus 
obsideret  oppidum,  eumdem  conlra  caslitatem  Abi- 
inelech  videtur  figurasse  confliclum.  c  Erat  autem 
turris  excelsa,  i  ul  Scriptnra  testalur,  i  in  medio  ci- 
vitatis,  ad  quam  confugerant  viri  simul  ac  mulicres, 
et  omnes  principes  civitalis,  clausa  firmissime  janua, 
etsuper  turris  lectum  stantesperpropugnacula  (Jud. 
ix).  >  Civitas,  universalis  Ecclesia ;  turris,  castitatis 
est  emincntia ;  ad  quam  confugerant  viri  simul  ac 
mulieres,  fortes  scilicet  et  infirmi;  principes  etiam 


omnibus  qui  turrim  castitatis  oppugnant  arma  libi- 
dinis  el  acuta  luxuriae  jacula  subministrat.  De  qui- 
bus  jaculis  dicit  Apostolus  :  «  In  omnibus  sumenles 
scutum  fidei,  in  quo  possilis  omnia  tela  neqaissimt 
ignea  exslinguere  (Eplies.  vi).  >  El  propheta  :  «  lb:9 
inquit,  Assur  cum  armis  suis  (Ezech.  xxxn).  i  Quem 
crgo  mulier  fragmine  molx  percussit ,  armiger  ensa 
peremil ,  quia  castitatis  adversarios,  quibns  Scriplura 
sacra  jndicium  divinae  animadversionis  inieniat,  dia- 
bolus  acternae  mortis  internecione  trucidat;  ul  quibns 
fuerat  minisler  in  pugna  eorumdem  sit  postmodmn 
tortor  in  poena,  quaeque  illis  conlra  pudiciliain  anna 
suggesseral,  eadem  cxigentibus  meritis  in  eoruiu 
tunc  jugulum  vertat. 

CAPUT  X. 
Jn  termone  de  sancto  Antimo, 
Quorumdam  plane  fides  est  vana,  flaccida ,  prac- 
tendens  quidem  in  superficie  similitudincm,  non 
autem  habens  inlrinsecus  verilalem.  Horum  porro 
tenuere  figuram  qui  olim  de  populo  Ephraim  ve- 
nienles  ad  vada  Jordanis,  dum  nescirent  exprimere 
sebbolelh  fschibbolellh] ,  sed  jebboleth  [sibbolelh] 
polius,  tanquam  peregrina  lingua  proferrent,  Ga- 
laaditanim  gladiis  caesi  sunt  (Jud.  xu).  Quid  enim 
per  Jordancm,  in  quo  Salvalor  nosler  baptizari 
dignatus  est,  nisi  baptismus?  Quid  vero  per  sebbo- 
leth,  quod  interpretalur  ipica,  nisi  fides  est  intelfi- 
genda?  sicutenim  spica  victum  praebel  hominibus, 
ita  et  de  fide  dicilur  quia  t  juslus  ex  fide  vivil 


civifatis,  ordo  videliccl  clericomm,  qni  tenet  Eccle-  "  (Habac.  n;  Rom.  i).  >  Et  sicut  spica  mulia  in  suis 
six  principaturo.  «  Accedens  itaque  Abimelech  juxla  aristis  grana  recondil,  ita  et  symbolum  nostrae  con- 
lurriin  ccepit  inslantius  dimicare,  et  apprnpinquans  fcssionis  plurima  in  se  fidel  semina  coTligit.  Venien- 
ostio  ignem  conabatur  apponcre(/&u/.).  i  Hociiaque  tes  itaque  ad  Jordaiiem  Ephrataei  consuluntur  a 
roodo  clerici  petulanlcs  el  infruniti,  turri  castilatis     Galaaditis  quomodo  spicam  exprimant  :  venientes 


ICS»  1N  UBRUM 

•picam  quidem  inlelligunt,  sed,  quia  expriroere  ne-  A 

eciunl,  moriunlur :  ila  el  qui  fonlem  baptismalis 

expetunt,  a  vila  funditus  decidunt,  nisi  fidem  ipsam, 

quam  edocli  sunt  credere,  sluduerint  etiam  bono- 

rum    operum  eiiunlialione   proferre.  Ita  niinirum 

alterum  pendet  ex  altero  ut  semen  Gdei  cxsurgere 

debcal  in  spicam  operalionis.  Quod  et  Salvator  no- 

sier.evidenter  ostendil.  Nam  cum  praeciperet  disci- 

pulia,   dicens  :  i  lle,  docele  omnes  gcuies,  bapti- 

zantes  eos  tn  nomine  Patris,  et  Fiiii  9  el  Spiritus 

sancii;  i  protinus  addidit  :  c  Docentes  eos  servare 

onmiii  quaecunque  mamlavi   17g  vobis  (Maith. 

xxvtu).  i  Ac  si  aperte  dicat :  Semen  fidei  in  cordibus 

liumiuum  serite,  et  niox  mandatorum  germinan- 

lium  spicam  quaiiter  operationis  lingua  exprimere 

debeant,  edoceie,  ne  soloecismum  faciant  in  spica  B 

operis,  qui  se  de  monte  Ephraim,  lioc  est  de  celsi- 

tudiiie    esse    teslanlur   ecclesiasticas   fecundilatis. 

Qttapropter,  dileciissimi,  caveamus  ne  fldes  noslra 

superducto  nos  soiius  professionis  colore  decipiat, 

el  tanquam  inanis  spica,  vacantibus  culmis,  absque 

riileclionis  medirlla  foilescat.  Imitemtir  fidem  mar- 

lyrum,  per  quam  vincentes  regna  terrarum  adepti 

sunt  praemia  proinissa  coelorum  (tiebr.  xi).  Sit  ergo 

iides  noslra  solida,  sit  vera,  sit  robusta,  ut  nunc 

enndo  per  ftdem  perveiiiamus  ad  speciem,  vi^endo 

per  acnigmalis  speculum,  quandoque  perducamur 

ad  ipsius  summce  veritatis  obtutum  (/  Cor.  xu). 

CAPUT  XI. 

Jn  epistola  ad  Adelaidem  comitissam,  qua  eam  con- 
foederat  episcopo  propler  incontinenliam  elerico-  *-• 
rum. 

Sicut  velus  narrat  bisloria  :  i  Cepit  Samson  tre- 
cenlas  vulpes,  caudasque  earum  adjunxit  ad  catidas, 
et  faces  ligavit  in  medio;  quas  igne  succcndens 
ditnisil  ul  huc  illucque  disciirrerent :  quae  slatim 
perrexerunt  in  segetes  Phifistinorum.  Qutbus  suc- 
censis  eteomporlatasjam  fruges,  etadhitc  stantes  in 
stipula,  concrematx  sunt  in  tantum  ul  vineas  quo- 
que  et  olivela  flainma  consumerel  (Jttd.  xv).  >  Hxc 
plane  hisloria  licel  principaliler  designet  hairelicos, 
qui  quasi  treccntcnaTio  numero  contincnltir,  quia 
sanctsc  Trinitalis  fidem  verbotenus  confitentur,  sed 
dum  sub  velamcnlo  orlhodox*  fldei  in  prima  ser- 
monis  sui  fronle  sc  palliant,  igiiem  pravsa  doctrinai 
iu  posterioribus,  quo  frtiges  emnittm  bononim  ope-  D 
ruin  exnranlur,  occullant ;  quamvis,  inquain,  per 
has  vulpes  dcsignenlur  hserelici,  bis  tamen  iucou- 
tinentcs  clerici  cum  suis  pellicibus  possunl  non  in- 
coirvenienler  aplari,  qui  quasi  solutis  pcdibus  gra- 
diuntur,  dum  honestatis  aliquantfo  speciein  simulare 
praetendttni;  sed  cuin  accensis  facihus  combinanttir 
in  caudis,  qitia  quasi  poslposito,  et,  in  quantuin  va- 
lent,  occtihi  ignc  impudici  conglutinantur  amoris. 
11«  itaque  vulpecuke,  igne  intervenienie  conjunclae, 

*>l  liliidinis  fiirihns  rnmlwnoLf»    omnia  Philiftlinorum 


JUDICMf.  1090 

igne  mystice  per  Psalmislam  dicitur  :  i  Tradidit 
grandini  jumenta  eorum,  et  possessiones  eorum 
igni  (PtaL  lxxvii).  i  Qtioniam  sicul  boni  sacerdotcs 
Deo  quorumlibet  fideiium  oblationes  el  vola  coiu- 
mendant,  ita  plerumque  qui  sacris  altaribus  indigut 
sunt,  borribiliter  gravant.  Qiiod  autcm  mali  sacer- 
dotes  vulpibus  comparenlur,  Ezechiel  quoqne  pro- 
pbeta  testatur,  dicens  :  i  Quasi  vulpes  in  desenis 
propheiae  tui  erani,  Israel  (Ezech.  xin).  i 
179  CAPUT  XII. 
In  sermone  de  sanctis  virginibus. 

Salvator  noster,  in  hujus  mundi  caiupum  pole- 
slales  aereas  dehellaturus  adveniens ,  non  elegit 
rhelores  ct  philosophos,  sed  simplices  ac  litleralis 
induslriae  prorsns  ignaros;  quoniam9  sicut  ait  Apo- 
stolus  :  i  Qtiae  stulla  sunt  bujus  mundi  elegit  Dcus, 
ut  coufundat  sapientes;  et  iufirma,  ut  confundat 
for.ia  (/  Cor.  i).  i  Hoc  namque  ilia  Samson  vicioria 
bene  figuravit,  qua  (mandibulam  as!ni  fervefactam 
arripiens,  miile  Philistinorum  viros  occidit.  Quid 
euim  pcr  mandibulam  asini,quod  ulique  simplex 
est  animal,  nisi  imperila  simplicium  hominum  ora 
signantur?  Samson  ilaque  non  cuin  aimis,  non  cuni 
diversis  telorum  generibus,  sed  cum  mandibula 
asini  miile  viros  occidit ,  quia  Redemplor  noster, 
qnem  ille  signabat,  cum  imperitis  et  rudibus  perfe- 
Ciiim  infidciiuin  numerum  a  vita  veteris  erroris 
exstinxit.  Quid  autem  mirum,  si  sanclos  pradica* 
tores  per  asini  maxiliam  sacrum  designet  eioquium, 
cujo  et  ipsum  pradicationis  verbum  pcr  hordeum 
quandoquo  denmitiet,  quod  est  utique  pahulum  ju- 
nientorum?  Quod  certe  non  modo  per  Evangelicos 
quinque  panes  agnoscitur  (Joan.  vi),  sed  per  illud 
quoque  quod  iile,  qui  in  castris  Madian  se  som- 
niasse  perhibebal,  socio  referebat  :  i  Videbatur, 
inquit ,  mibi  quasi  subcinericius  panis  ex  bordeo 
volvi,  et  in  Madian  castra  descendere  :  cumque 
180  pcrvenisset  ad  tabernaculum ,  percussit  illud 
atque  subverlit  (Jud.  vn).  i 

CAPUT  XIII. 
In  epistola  ad  canonicos  Fanenset. 

Qui  alios  ad  rectitudinis  viam  debet  instruere, 
valde  cavendnm  est  ne  ipse,  quod  absit,  in  aliqtio 
videattir  errare.  llinc  est  quod  Israelilicus  popuius 
ad  iilciscendum  sceltis  Benjamin  [Belamin]  zclo  recli- 
ludinis  iiiflammatur,  et  tamen  idem  populus  gladiis 
Bcnjamin  ante  proslemitur  (Jud.  xx).  Quem  enim 
non  moveat  quod  Dominus  bis  interrogatus,  bis  ad 
ineundtim  contra  Benjamin  pralium  dedit  assensuiu, 
et  lamen  in  primo  certamine  viginli  duo  millia  rie 
Israelilis,  in  secundo  vero  decem  et  octo  millia 
ceciderunt.  Quid  igitur  in  hts  intelligcnduin 
est,  quid  sentiendura,  nisi  quia  prius  curandi 
sunl  a  tumore  proprii  vulneris  qui  ferirc  morbos 
aJienae  gesliunl  pravitaUs,  ut  ipsi  jam  inundi  per 
ultionem  suimet   veniant   oui   aliorum  nercutere 


409!  COLLECTANEA   IN  VETUS  TESTAMENTUM.  109* 

consulcntcs  dicunl :  €  Quis  crit  in  exercitu  noslro  A  judex  consliluilur,  ut  nimirum  prius  per  confes- 
princeps  certaminis  conlra  Benjamin  filiosTRespon-      sionem  propria  sludeanl  erra»a  corrigere,  qui  aliis 
dit :  Judas  sit  dux  vester  (Jud.  xx).  >  Quia  eirim      volunl  errorem  confitentibus  subvenire. 
Judas  confessio  interprctatur,  rcctc  dux  illius  hclli 

Expliciunl  testimonia  libri  Judicum. 

LNCIPIUNT  CAPITULA  LlBRl  PRIMI  REGUM. 

4 .  De  Ueli ,  qui  f.liorum  peccata  non  digne  corripuit. 

2.  Quod,  dum  cive$  Jabes  Gataad  (cedus  ab  Naa  Ammonile,  qui  eam  obsidebat,  expelerentt  Naas  rcspottdit 

in  hoc  se  cum  eis  ferire  fcedus,  ut  erueret  omnium  oculos  dexlros. 

3.  Filius  unius  anni  erat  Saul,  cum  regnare  ccepisset  :  i&obus  autem  annis  regnatit  super  Jsrael. 

4.  Quod  cum  Saul  regnare  ccepit,  faber  ferrarius  non  inveniebaiur  in  otnni  terra  Israel. 

5-  De  Merob  et  Michot,  filiabus  Saul,  quas  itle  [cederavit  David  in  uxores;  sed  una  snbtracta,  alteram  sibi 
Dttvid  uxorem  conjunxit. 

6.  Quod  Davidy  a  facie  regis  Saul  fugiensf  coram  Achis  rege  Geth  se  furere  simulavih 

7.  De  Pythonista  quce  regt  Saul  bona  pro  matit  r*ddens  vitulum  coxit  et  edulium  prwparavit. 

Expliciunt  capitula. 

NCIPIUNT  TESTIMONIA  LIBRI  PRIMI  REGUM. 


181 182  CAPlJT  PRIMUM.  B 

In  epistola  ad  Nicolaum  papam9  de  incontinentia 
episcoporum. 

Ileli,  qui  filiorum  peccala  cognovil,  sed  eos  invee- 
tione  qua  digni  erant  acerrima  non  corripuit,  eisdcrn 
filiis  a  Philistiim  in  bello  peremplis,  ipsequoque  de 
sella  retrorsiimcecidit  fractisquecervicihusexspira- 
vit.  Quin  el  arca  Domini  ab  hoslibus  capla  est,  et 
prius  quidem  quatuor  millia,  deinde  triginia  millia 
virorum  sunt  Philislaw  irucidante  prostrata.  Et 
quidem  redarguit,  el  qnidem  corripuit;  sed  lenilate 
et  mansuetudine  palris,  non  severitate  vel  auclori- 
talc  ponliftcis  :  •  Quare,  inquit,  facilis  res  hujusce- 
modi,  quas  ego  audio,  res  pessimas  ab  omni  populo? 
Noliie,  filii  mei;  non  est  enim  bona  fama  quam  au- 
dio  (/  Rcg.  u).  »  Audierat  enim,  Scriptura  testanlo,  C 
quia  dormiebant  cum  mulieribus,  quas  observabant 
ad  ostium  tabernaculi.  Porro  quos  inimioos  Dei  vidit 
in  pernicicm  suam  lliios  recognovit,  et  quos  hostili 
ferire  gladio  debuit  paiernae  blanditiae  lenitate  pal- 
pavil.  Non  sic  iJle  fidelis  in  domo  Domini  famulus 
Moyses,  inagister  videlicet  ingenui  Phinees.  Slsns 
eniin  iu  porta  castrorum  ait :  c  Si  quis  esi  Doir.ini 
jungalur  niihi ;  congrcgalique  sunt  ad  euin  omnes 
Jllii  Levi,  quibus  aU:  H*c  dicit  Dominus  Deus  Israel : 
Ponat  gladiuin  vir  stiper  femur  suum ;  ite  et  redite 
de  porta  usque  ad  porlam  castrorum,  et  occidat 
nnusquisque  fratrem,  et  proximum  et  amicum  suum. 
Caesis  itaque  viginti  tribus  millibus  hominum,  ait 
Moyses  :  Consecrastis  manus  vestras  bodieDomino, 
unnsquisque  in  filio  et  fratre  suo,  ut  detur  vobis  be-  D 
nedictio  (Exod.  xxxn).  •  Plane  sicut  benedictiojie 

fWcrnt  «itnt  mii  rutnas  cnrriffiinL  ila  nihilominus  roa- 


dicit  Dominus :  Quare  eaice  abjicitis  victimam  meam 
et  munera  mea,  quae  pracepi,  ut  offerrentur  in  tem- 
plo,  et  magis  bonorasti  filios  luos  quam  me?  >  (/  Reg. 
ji).  Si  ergo  Ueli  propter  duos  dunlaxat  filios,  quos 
non  ea  qua  digni  erant  inveclione  corripuil,  cum  eis 
$i;jiul  e:  cum  tot  hominum  mullitudine  periit,  qua 
arbitramur  dignos  esse  sententia  qui  in  auia  eccle- 
siasiica  et  soliis  judicantium  praesident  et  super  non 
ignotis  pravorum  hominum  criminibus  taceni;  qui 
dum  dchoneslare  homines  in  publico  metuunt,  ad 
contumeliam  superni  Judicis  divinfe  iegis  mandata 
confundunl,  et  dum  perdilis  bominibus  amitlendi 
honoris  ofiicium  servant,  ipsum  ecdesiasticae  digni- 
tatisAuctorem  crudeliter  inhonorant?  Undeeteidem 
Ueli,  qui  Deum,  suos  filios  bonorando,  conteropse- 
ral,  divina  vox  ail :  €  Quicunque  glorificaverit  me, 
glorificabo  eum;  qui  autem  contemnuflt  me  erunt 
ignobiles.  >  Ubi  raox  subditur  :  <  £cce  dies  veniunl, 
et  pracidam  brachium  luum,  ct  bracbium  domus 
patris  tui  (/  Reg.  u);  >  ac  si  aperle  dicat :  Quia  ego 
per  pasioralis  oflicii  digniiatem  contra  iniraicus 
meos  brachium  tibi  fortiludinis  contuli,  sed  tu  ail 
eorum  ultionem  illud  exercere  noIuisli,jambrachium 
a  le  pracidam,  id  esl,  vigorem  libi  saoerdotalis  cul- 
minis  auieram,  ut  qui  manceps  fueras  ad  pugnanduin 
pro  me,  jam  nec  manum  habeas  ad  tuendum  le. 
CAPUT  II 
In  epistola  ad  fratres  Cluniacenses. 
Fugiendusesl  mundtis,  qui  tenebras  parturit;  pc- 
lenda  remotio,  ubi  lanquam  in  deserto  verum 
luroen  erumpit.  Prorsus  a  nostra  repellendus  cst 
amicitia,  qui  nimirum  dum  tenebrarum ,  in  quibus 
semner  est.  caliirines  inserit.  consentientibus  sibi 


1093  IX  LIB.  I  REGUM.  iC94 

uteruamomnium  vesirum  oculos  dextros,  ponamque  A  numque  mediator  innuilur?  Quid  est  quod  pnpuhim 


vos  opprobrtum  universo  Israeli.  Dixerunlque  ad 
eum  seniores  Jabes  :  Concede  nob?s  septem  dies,  ut 
niillamus  nuntios  in  universos  terminos  Israel;  si 
non  fuerit  qui  defendat  nos,  egrediemur  ad  te.  Au- 
diens  hxc  Saulexercilus  multitudincm  congregavit, 
arma  corripuit  et  ex  Ammonitis  gravi  admodum 
caede  percussis  cum  gloria  triumptiaTti  (/  Reg.  xi). » 
Quid  ilaque  per  Naas  Ammonitcm,  superbum  vide- 
licet  regcm,  nisi  vel  munrltim  Creatori  suo  rebellem, 
vcl  diabolnm  ejns  intelligimtis  principem?  De  quo 
nimirum  dicitur  :  Quia  «  ipse  est  rex  super  omnes 
fllios  superbiae  (Job  xti).  >  El  quia  Naas  serpent  in- 
terpretalur,  recte  penliunc  vcnenosus  ille  et  lubricug 
anguis  exprimitur.  Quid  vero  per  Jabes,  quse  civitas 


in  tres  constituit  parfes,  nisi  qtiia  Ircs  sunt  piinei- 
palesanimse  virlules,  ftdes  scilicet,  spes  el  cbaritas? 
In  iriforiis  ilaque  bellatoriiin  parlibus  victoria  ccrta- 
niinis  obtinetur,  quia  tribus  his  virtulibtis,  duce 
Christo,  omnis  diabolica  teutalio  vincitur.  Porro  nec 
ipse  a  mysterio  vacat  pugnaloruni  numerus,  quem 
Scriptura  pronuntial.  1  Fuerunt,  uit,  filiorum  israel 
Irecenta  millia,  virorum  aulein  Juda  Iriginta  uiillia 
(Ibid.).  »  Millenarius  auteni  atque  dcnariws,  quia 
perfecti  sunt  numeri,  sanclorum  perfectioncm ;  tre- 
centi  vero,  vel  triginta,  quia  a  tribus  oriuntur,  di- 
vii.am  significant  Trinilalem.  Quid  itaque  per  lre- 
centa  niillia,  vel  triginla  millia  bellatorum,  nisi 
saucti  doetorcs  intelligunlur  Ecclesiae,  qui  ct  fide 


crat  Israelitica,  nisi  aninia  innuitur  Cbristiana,  ad  B  sunt  ortbodoxi  et  religiosis  operibus  consummati? 


videndttm  Deum  per  studiitm  contemplationis  in- 
fenta?  Et  qnia  Jabes  ititerpretatur  exticcala,  vel  *to 
cata,  congrue  per  Jabes  illa  intelligitur  anima,  quae 
supernae  gratwe  pinguedinem  deserit,  et  in  aeslu  con- 
enpiscentiae  carnalis  arescit.  Recedens  quippe  ab 
inhiando  divini  muneris  rore  flt  sicca,  qtiem  anlea 
dum  pcrciperet,  vigebat  salubriter  irrigata,  Domino 
per  Isaiam  dicente :  c  Effitndam  aquam  stiper  sitien- 
tem  ct  fluenlia  super  aridam  (Isa.  xliv).  »  Sed  Naas 
cum  Jabes  foedus  aliter  dedignatur  inire,  nisi  ocultim 
dextrum  paciscatur  eruere.  Quia  quisquis  vel  antU 
quo  liosli  in  perversa  suggestione  substernitur,  vel 
mundi  hnjtis  inquietis  actionibus  impiicalur,  dum  se 
lanquam  superboregi  turpiterfoederat,  necessel83 


Cum  his  ergo  Saul  hostiles  rcgis  Naas  acics  superal, 
quia  cum  doctoribus  Ecclesia»  stiae  Cbristus  de  ve- 
lernosi  serpenlis  versula  macbinalione  triumphaL 
Namcum  eorum  prceccpta  vei  exempla  subtilitcr  at- 
lendunlur,  mox  corda  torpculia,  qwe  jain  noxius 
lepor  invaserat,  recalescunt  et  ab  oblruncandas 
impugnantium  vilioruro  acies  velul  clato  mucrone 
spirilus  iitflainmaUir.  Unde  et  ipsi  bellatores  Isracl 
ei  Juda  nuntiis,  qui  ad  se  veneram,  dicunt :  i  Sic 
dicetis  viris,  qui  sunt  in  Jabes  Galaad  :  Cras  erit 
vobis  salus,  cum  incaluerit  sol.  »  Nam  cum  mens 
per  desidiaro  primilus  tabefacta  jam  in  se  reversa  ad 
Condiloris  sui  desiderium  recalescil,  cum  torporem 
negligenli»  deserit  et  frigus  insensibiJitatis  pristinae 


esluidcxtrumoculum,hocest,lumenconieinplaiionis  C  flamma  sancli  amoris  accendit,  tunc  velut  inca- 


amittat,  et  sic  opprobrium  in  Israel  pontlur,  quia 
dtim  a  conlemplationis  arce  ad  terrena  vel  immtinda 
quxlibet  exsequenda  dcvolvitur,  consequens  est  ut 
in  Ecclesia  probrosa?  derisionis  obtrectaiionibus 
mordcatnr.  f>elunt  aulem  ilii  septem  dies  inducias, 
et  quia  Deus  septimo  die  requievisse  a  cunctis  ope- 
ribus  legitur  (Cen.  n),  quid  per  septenarium  nume- 
rutn,  nisi  requies  desiguatur?  Istum  numemm  Saul 
inobcdiens  ignoravit,  cum  per  eum  se  Samuel  prae- 
stolandum  csse  praecepit.  «  Septem,  inqtiit,  diebus 
exspcctabis,  donec  veniam  ad  le,  et  ostendam  tibi 
quan  facias  (/  Reg.  x). »  Sed  quia  spiritualem  requiem 
vir  reprobus  sprevit,  exagitandum  eum  Spiritus 
malus  arripuit  (/  Reg.  xvi).  Pet  septenarinm  ergo 


lescentc  sole  vicioriadehostibus  suiuitur,  el  obsessa 
civilas  de  superbi  regis  manibus  liberatnr.  Hinc  est 
quod  de  Abraham  scriplum  est  184  Qu'a  *  apparuit 
ei  Dominus  in  convalle  Mambre  iu  ipso  fervoredici 
(Gen.  xyih).  » Hinc  est  quod  Loth,  <  Sol,  inquit,  orlus 
est  super  terram,  et  Lolh  ingressus  esl  Segor  (Gen. 
xix ).  »  Recte  igilur  sive  mundi,  sive  principis  ejus 
amicilias  dedignamur,  el  cum  eis  simul  societatis 
foedus  habere  conlemnimus,  ne,  duin  leiiehris  jungi- 
mur,  luce  privemur.  El  notandum  quod  iniquus  rcx 
non  duos  iniroicis  eruere,  sed  unum  dunlaxat  otulum 
flagitat,  ut  eos  in  Israel  opprobrium  ponat,  quia  sa?pe 
malignus  bostis  consenlienti  sibi  cuilibet  reprobo 
homini  potiorem  partcm  sanctitalis  ac  lucidi  operis 


dierum  numerum  ab  iniqno  rege  Jabes  civitas  libe-  D  adiinil :  minorem  vero  arlificiosa  quadain  suae  calli- 

dilatis  industria  derelinquit,  ut  in  eo  quod  lollitur 
sit  occasio  damnationis,  ut  pereat;  iu  eo  vero  quod 
remanet,  de  spe  fiduciae  prsesumatur,  ut  peccalor  ad 
pocnileiitiain  non  recurral,  sed  ex  ipsis  saiictilalis 
amissae  reliquiis,  quibus  tanquam  baculo  transgressor 
innililur;  ab  his,  qui  eum  cecidisse  noverunt,  in- 
famia   laceratur;   sicque    pii   operis  dctrimentuin 


rattir,  qtiia  qua?Iibet  anima,  quam  suadente  dtabolo 
mundus  ad  se  conatur  attrahere  ac  negotiorum  sae- 
ctilarium  tenebris  excaecare,  illaesum  contemplalionis 
oculum  servat,  si  omnino  resistens  in  stiae  quietis 
proposito  perseverat,  eamque  Redemptor  noster  de 
tentatione,  quam  palitur,  eripit,  cum  eam  in  remo- 
«:Aa.:«  «..M    nanoHN    nniAojwA  ripnrehendit.   Unde 


ms 


COLLECTANEA  IN  VETUS  TESTAMENTOtf. 


iC9i) 


(/  Reg.  xm).  i  Hoc  nonnulli  inlelligi  sic  arbitrantur,  A  Philisiiim ,   ut   exacueret   unusquisque  vomerem 


quia  regi  Saul  in  exordio  regni  sui  filius  erat  anni- 
culus,  qui  leneram  adhuc  unius  anni  vagiebat  infan- 
liam,  scilicci  Isboselh,  et  hie  duobtis  annis  post 
niortem  palris  regnavit  super  Israel.  Sed  quoniam 
hic  a  doctioribus  viris  sensus  exploditur,  a  nobis 
etiam  alius  inquiratur.  Quod  ita  B.  Hieronymus 
docel  intelligi  :  Quoniam  c  sic  erat  innocens,  lan- 
quam  puer  uniiis  anni  cuin  regnare  cotpit,  et  duobus 
annis  in  ejusdcm  innocentiae  simplicilate  permansit. 
Scd  qui  tunc  erat  ex  humilitate  fllius,  postmodum 
per  supcrbiam  factus  est  servus. » 

CAPUT  IV. 

In  episiota  ad  Aliprandum ;  quce  est  de  correpttone, 
qnam  sit  uiilis  in  sancti  ordinis  disciplina 


stuim,  et  ligonem,  et  securim,  et  sarculum.  i  Israel 
ergo  ad  Philislaeos  non  ascendit,  sed  descendil,  ut 
ulensilia  suae  necessitatis  exacuat,  ctun  sancti  ordi- 
nis  viri  ad  sxcularium  ima  declinant,  ut  ab  eis  sibi 
commodtim  cujuslibet  ulilitatis  acquirant.  Vidcs 
ergo  quia  si  de  sacro  conventu  correptionum  cen- 
Stira  subtrahiltir,  disciplinoe  vigor  fundilus  encrva- 
tur  ct  religio  tola  destruitur,  quia  dum  unusquisque 
propriac  sequitur  volunlalis  arbitrium,  ad  saeculoria 
rediens,  spiritualis  observanlias  violat  inslilulnm. 
Unde  quisquis  est,  cuiregularis  vilae  fervor  inxsiuat, 
correptiones  libenler  ampleclitur,  et  tunc  eiiam, 
cum  innocens  esl,  suis  rcprcbensionibus  deieclalur, 
non  ut  eum  conscienlia  peccasse  remordeat,  sed 
Spiriiualis  plane  quisque  convcntus,  si  fralerni  B  quoniam   hoc   prodesse   cacteris  audientibus  spc- 


zcli  freqnerili  corrcpiionc  non  ulilur,  Israelilicift 
plebis  myslica  laborat  inopia;  qnas  videlicet  inci- 
piente  Saul  regis  imperio  fabrum  ferrarium  non  ha- 
bebiil.  Dicit  cnim  Scriplura  :  Quia  €  faber  ferrarius 
non  invenicbntur  in  omni  lerra  Israel  (/  Reg.  xm).  i 
Porro  sicul  ferrum  reliqua  melalla  fortiter  edotnat, 
ita  correptionis  malleus  vilia  deiinqiientium  reprimit 
et  quasi  cudendo  rigidae  mentis  duritiam  frangit. 
Hinc  cst  quod  de  ipso  fabrorum  spirilualium  prin- 
cipe  per  lsaiani  dicitur :  i  Ecce  cgo  creavi  fabrum 
sufilanlem  in  igne  prunam  et  proferentcm  vm  in 
opus  suum  (ha.  liv).  i  De  ferro  quoque  Ecclc- 
siastes  dicit :  c  Si  retusum  fuerit  ferrum  et  hoc 
non  ut  prius,  sed  bebelatum   erit,   multo  labore 


rat,  ut  inde  ipse  innocens  et  mundus  arguitur, 
alii,  qui  vcl  lapsi,  vel  lapsuri  forte  sunt,  corri- 
gantur. 

CAPUT  V. 

In  eptstola  ad  Hermisindim.  de  eo  quod  (edifieium 
humanas  superbim  cito  dettruitur. 
t  Pacttis  quidem  est  Saul  majorem  filiam  suam 
Merob  David  dare  uxorem ;  sed  cum  tempus  advc- 
nissetquod  dari  sibi  debuisset,  non  ei  <!ata  est,  sed 
alii  conjuncia  est  viro.  Diiexit  autem  Michol  filiain 
Saul  alterain  Pavid  eamquc  sibi  uxorcm  conjunxit 
(I  Reg.  xvtu).  i  Merob  quippe  inlerprelatur  ife  mu/- 
titudine;  Michol  autem,  a  quaf  vel  e s  omnibut.  El 
quid  per  Merob,  nisi  illa  dunlaxat  iiifidclium  turba 


exacuetur,  cl  post  industriam  sequitur  sapienlia  ^  signalur,  quaa  est  de  multitudine,  qux  repelljtur? 

c  Mtiltj  enJm  suut  vocati,  pauci  vero  electi  (Maiih. 
**)•  >  Quid  aotem  pcr  Micboi,  nisi  sancta  figuratur 
Ecclesia,  188  a  <Iua  videiicet  omnes  oriuntur  electi, 
vcl  quae  ex  omnibus  constat  eleciis,  quae  licet  lilium 
non  genuerit,  huic  tamen  intelligcnlia?  ejus  steriiilas 
non  obsistit?  Aliud  quippe  mysterium  esl,  quia  regi 
David  est  in  conjugalitate  coujuncla;  aliud,  quia 
perstitit  iiifecUTuia ;  aliud,  quia  Christi  Domini  est 
sortita  conjuglum;  aliud,quia  fecunditatis  nonme- 
ruit  donurn,  scd  pertulit  in  Isracl  steriiitalis  oppro- 
briura.  ilanc  sane  David  superbi  rcgis  Saulsibi  iiltain 
junx.it,  dum  fortis  manu  Jesus  ac  merito  desidera- 
biljs  eam  de  superbi  hujus  mundi  principis  obsequio 
sustulitsibiqueconfoederationisiiitimaeglutinocouni- 
vit.  Quam  videliccl  Michol,  quae  sancta  electorum 
est  Ecciesia,  supcrbus  ilie  Saul,  hoc  est,  malignus 
spirilus,  ei  Merob  auferre  minime  valet,  quia  fidclis 
custos  irrevocabiliter  eam  siwe  diiectionis  obstrinxit 
amplexibus;  qui  in  Evangelio  clamat  :  c  Oves  mex 
vocem  mcam  audiunt,  et  non  peribunt  in  aeter- 
num,  et  non  rapiel  eas  quisquam  de  manu  mea 
(JoGn.  x).  i 

CAPUT   VI. 


(Eccle.  x).  i  Scd  Philislxi  de  terra  Israel  fabros 
185  fcrrarios  lollunt,  cum  maligni  spirilus  falsae 
pietatis  oblentu  zclum  correptionis  de  fratrum  labiis 
auferunt.  Unde  et  illic  subdittir  :  <  Caverant  enim 
Phihst&i,  ne  forle  facerent  llebrxi  gladium  aut 
liiiceam  (/  Reg.  xm).  i  Undepaulopost :  c  Relusae  ila- 
qnc  erant  acies  vomerum,  et  ligonum,  et  tridentium 
et  scctirium  iisque  ad  slimulum  corrigendum  (Ibid.).  i 
Dum  PhilisUEi  timent  gladios,  tollunt  fabros,  ut  dum 
armorum  fabricatura  compescittir,  non  sit  etiam 
qui  c&tcra  exercendi  lahoris  utensilia  fabvicetur. 
Aposlolo  quippe  tcstante  :  «  Gladitis  spiritus  csl  ver- 
biun  Dei  (Ephes.  vi).  •  Hunc  glidium  quia  perversi 
timen;  spiritus,  fabros  dc  tcrra  Israel  auferunt,  dum  n 
eos,  qui  redargueredelinquentium  errala  dcbuera?.:, 
a  tenemla  ccnsura  disciplina  compcscunt;  cl  !iac 
negligent:.&  dissolutione  contingit  ut  in  servomm 
Dei  quibusque  convenienlibus,  nonmodo  sacraepr.c- 
dicationis  sermo  cesset  audiri,  sed  et  honcslartim 
artium  exercitia  desinant  frequcuUri.  Nam  quia 
districla  magisterii  eos  disciplina  non  reprimil,  pro- 
priis  voluntatibus  dedili  scribere  nesciunl;  artis 
honestx  manuum  exercitia   nulla  condiscunt,  cnm 

AnAftlAlttfl    A.Mtk*    m      »     t\*.\     nnm    IaIiAmI         hah      MkAm.l.aAA» 


.  u^  o    r>-i l- 


1097  IN  LIB.  I  REGUM.  1008 

▼idelicet  ul  quod  infirmum  est  supcrponcrcl,  et  A  wra  pias  huraanitatis  sludium  exercendum,  verum 
quod  robustum  est  occukarel.  Loricam  siquidem 


imbecillae  carnis  iuduit  et  insuperabiiem  divinitalis 
fortitudinemoccultavit.  Sic  sic  pcr  canicm  diabolus 
a  secundo  Iiomiue  perdilur,  qui  per  carncm  dudum 
primum  boniinem  superavil,  eadcmque  sibi  nunc 
ruiuae  facla  esl  causa  qux  victoiiai  fuerat  de  primo 
parente  mateiia.  Hoc  per  allegoriae  mysteriura  res 
illa  prcmonuitquod  David  a  facie  regis  Saui  fugiens 
in  prxsentia  Achis  regis  Gelb  se  furere  simulavit. 
Dicil  enim  Scriptura  :  i  Q.iia  defluebant  salivae  ejus 
in  barbam  (/  Reg.  xxi).  »  Saue  quia  barba  viri  est 
propriura,  quid  est  per  myslit  uro  iutelleclum,  uisi 
virtulis  indicium?  Quid  ergo  per  salivas/qnxnimi- 
rum  fluidae  sunt  el  fl.sxae,  nisi  carnis  intiniiitas?' 
Quidvero  pcrbarbam  nisi  divinilalis  innuitur  forli- 
ttido?  Baiba  ergo  salivis  dcfluenlibus  opcritur  quia 
ftragili  carnis  velamiue  divinitalis  virtus  induilur. 
Sed  quod  David  dispcnsationis  agebat  induslria,  boc 
a  ucscienlibus  puiabatur  iusanii.  Unde  Achis  ser- 
vis  suis  ait  :  i  Vidislis  boiiiiuem  insanum,  quare 
adduxistis  enm  ad  me?  an  dcsunt  nobis  furiosi 
quod  introduxistis  islum,  utfurercl  me  praescnle? 
(Jbid.)  • 

Nonne  eliam  vero  David  Redemplori  nostro  similc 
quid  accidit,  ut  insanus  ab  insanientibus  putaretur 
et  miracuta  per  daemones  agerc  a  dicmoniacis  dice- 
retur?  Iliuc  esl  quod  Marcus  evaugelista  dicit  :  <  Et 
cum  vidisscnt  sui,  eiierunl  lenerc  eum;  dicebant 
cnim  quoniam  in  furorem  versus  est  {Marc.  in).  » 


etiam  ad  bona  pro  malis  redhibenduin,  non  provocet 
hoc  quod  de  Pylbonissa  illa  magnae  profecto  laudin 
digna  praeconio  legitur,  quae  videlicet,  ad  imilalio- 
nem  Dei,  Saul  lam  bene  tractavit,  non  modo  regio 
jam  culmine  desperalum,  sed  el  in  crastiuo  Phi- 
iisthinorum  gladiis  perimendum  (/  Reg.  xxvn) :  et 
lanquam  prudens ,  juxta  Evangelium ,  serpens 
(Mattli.  x),  illi  praeslilit  beneOeium,  a  quo  nulluiu 
se  consequi  posse  sperabat  emoiuinentum.  Ule  prae- 
terea,  sicut  ipsa  conqueritur,  omnes  bariolos  de 
terra  Israel  et  magos  erasit,  ac  per  hoc  eidera  mu- 
lierculae  omnem  quaesluro  solilae  divinationis  ad- 
emit.  lita  vitulum  pascbaiem,  qui  sibi  deconsumpta 
vix  paupertate  supererat,  coxit  et  azymos  panes  de 
6  perexigua  farina  commiscens  illi,  ut  vesceretur,  ap- 
posuit.  Quod  cum  ille  lugubris  el  contigua  morle 
188  perterritus  spernerel  ac  cibum  capere  fundilus 
recusaret,  e  conlrario  iila  precibus  obnixis  et  qui- 
busdam  veiul  argumenlationibus  incessabiliter  in- 
sislebat,  ut  roganli  talionem  redderet.  El  sicut  illa 
jubenti  parucrat,  sic  iste  supplicantis  precibus  an- 
nueret :  <  Ecce,  inquit,  obedivit  anciiia  lua  voci 
luae,  et  posui  animam  meam  in  manu  tua,  et  audivi 
sermones  tuos,  quos  locuius  es  ad  me;  nunc  ergo 
audi  et  tu  vocein  anciltee  ina»,  et  ponam  coram  te 
buccellam  panis,  ut  comedens  convalescas  et  possis 
iter  facere  (1  Reg.xxxiu). » Quisenim  hoc  coruscante 
faceret  Evangelio,  quod  hacc  muiier  sub  umbra  lcgis 
egisse  describitur,  prrcsertim   cum  Velns  offcrat 


Quibus  verbis  prolinus  addidil :  <  Et  Scribac,  qui  ab  C  inslruinentuni  :    i  Diligcs  amicum   tuum,  et  odio 


Hierosolymis  descendeianl,  diccbanl  :  Quoniam 
Beelzebub  habct,  cl  quia  in  principc  daemonioruin 
ejicil  daemonia  (Ibid.).  »  Porro  aulein,  quia  salivae 
frcqucnler  187  ex  infantium  ore  decurrunt.wmne 
velul  infautiiia  videbautur  verba,cuin  dicerel :  i  Nisi 
manducavcritiscarnem  Filii  hominisetbiberilis  ejus 
sanguinem,  non  babebilis  vilam  in  vobis ?  (Joan.  vi.) » 
Quod  audientcs  discipuii  diccbant  :  <  Durus  est 
bic  sermo,  et  quis  polesl  eum  audire?  »  Et  sicut 
evangelista  refert,  <  jam  non  cum  iilo  ambuiabant 
(Ibid.).  »  Sed  islne  salivae  barbam  David  tegebant 
quiasub  his  infanlilibus  verbis  virtus  divina  iatebat. 
Factus  est  ergo  Redemplor  nostcr  infirmus,  ul  nos 
fortes  eflicerel ;  visus  est   stullus,  ut  ad  vcram  uos 


h?»)ebis  iuiroicum  tuum,  »  evangelica  vero  tuba  ler- 
rtbiliier  iutonel :  Quia  <  nec  Pater  vesler  dimittet 
vobis  peccata  vestra,  si  non  remiseritis  unusquisque 
fratri  suode  cordibus  vestris  (Matth.w ;  Marc.w).  • 
Saul  enim  ita  divinantibus  et  hariolis  iniinicus  exsti- 
lit  ut  passim  omnes  interGceret,  et  vix  eorum 
quispiam,  nisi  haec  dunlaxat  paupercula  muker,  re- 
mansissei;  haec  eliam,  quae  supererat,  tanta  regiae 
persecutionis  erat  iuunauitale  constricla  ui,  dum 
nullalenus  uli  divinatioue  praesumerel,  consuetuin 
propriae  arlis  quaestum  fundilus  amisissej..  Haectauieu 
idipsum  quod  remanserat  reddens  bona  pro  raalis 
alacriter  obtulit,  et  inimicum  suum,  velut  Aposlolo 
jam  baec  praecipienle,  cibavit   (Rom.  i).  Et  haec  eo 


sapienliam  revocarel.  Undc  dicit  Aposfolus  :  <  Quia  D  tcmpore  laudabilte   muiier  fecit,  cum   illuin  nosset 


quod  stuitum  esl  Dei  sapientia  csl  homiuibus.  »  Et 
pauJo  superius  :  <  Quia  iion  cognovit  mundus  pcr 
Bapientiam  Deum,  placuil  Deo  per  stuliitiam  pracdi- 
cationis  salvos  facere  credentes  (/  Cor.  l).  »  Nec 
indignum  supcr  Domino  Salvatore  noslro  inlirmila- 
tem,  vel  slulliliaiii  dici,  cum  etiara  per  leprosum, 
cuju  etiain  pcr  serpeutem  non  dt-dignalus  sil  mvslice 
figurari. 

CAPUT  VH. 


illico  morjlurum,  atque  ideo  nec  spcraret  jam  placi- 
dum,  nec  paveret  iralum.  Argumentis  utunlur  homi- 
nes,  ut  a  propriis  domibus  hospilavi  voienles  ejiciant, 
ul  ad  tabernas,  vel  emptoria  vicina  transmillant. 
Siquidem  locus  iste  deprecialur,  ille  praeferlur;  hic 
per  inclemenliam  annolinae  tempestalis  aegra  seges, 
negarefertur  agricolis  victuui;  illeferacium  fruguin, 
dicitur    exuherasse  provenlus.  Modo  brevitas  com- 

nipiittatiir  ilin<»ris    tw™1- — '  -,<: 


1099  COLLECTANEA  IN  VETUS  TESTAMENTUM.  4100 

oratorum  oraiionibus  uliiur ,  ui    iitimicus  ejus ,      dum  respuit  ac  resullat,  ad  edulium  provocetur. 

Expliciunl  testimouia  primi  libri  Regum. 
189-190  INCIPIUNT  CAPITULA  LIBRI  SECUNDI  REGUM. 

i.  De  eo  quod  David  imprecalus  est,  ut  non  depciat  de  domo  Joab  (luxum  semittis  sustinens  el  lepro$ti$ 
lenens  fusum. 

2.  Jsta  est  lex  Adam,  ail  David,  DomineDeus. 

3.  Feeit  auiem  David  sibi  nomen,  cum  reverlereturt  capta  Suria,  in  valle  Salinarum  cmu  duodecim  mitlibuM. 

4.  Qui  erant  Celethcci ,  et  Phelethwi. 

5.  De  eo  quod  filii  David  sacerdotes  fuisse  dicunlur. 

6.  Quod  Ammon  fiLus  Naas,  nuntiis  David  ad  consolandum  eum  super  mortem  patrit  directit,  vesiesicidit 

et  barbas  medias  rasit. 

7.  De  i  cenitentia  David,  qua  suscepta  est;  Saul  vero,  reprobata. 

8.  De  eo  quod  David  Rabath  civitatemf  quam  Joab  oppugnabat,  viclor  obtinuit. 

9.  De  eo  quod  David  Absalon  fugiens  decem  concubtnas  ad  cnstodiendam  domum  reliquit. 

40.  Quod  Absalon  patrem  persequens9  concubinas  quas  paterdomi  reliquerat ,  consilio  Achitophetis  fatdaviU 
11.  De  co  quod  Sobi9  et  Machir  et  Berzellai  Galaadites  obtulerunt  David  in  castris  Madian  §tratoriaf  et  tapt- 

tia,et  vasa  et  quoequead  cibos  necessaria. 
42.  Dc  eo  (tuod  dicilur  ptures  fuisse  quos  consumpserat  saltus  de  populo  quam  illi  qnos  voraverat  gladius. 

13.  Quod  berzellai  Galuaditet  usque  Jordanem  cum  rege  David  veniens  et  Rierutalem  secum  pergere  recu- 

savit. 

14.  Quod  David  decem  concubinas ,  quat  domi  reliquerat ,   rediens  in  cuttodiam  tradidit ,  nec  ett  ultra 

ingressus  ad  eas. 

15.  Unde  supra. 

46.  De  eo  quod  dicitur  terlium  bellum  in  Gob  contra  Philitthmot  fuisset  in  quo  percustit  Adeodatut  filiut  tal- 
tut  potimitarius  Rethleemites  Gotiath  Gethamm. 

17.  David  sedent  in  dathedra  tapientitsimus  princept  inter  tres;  ipte  quasi  tenerrimus  ligni  vermiculusf  cjttf 

oclingentas  interfecit  impetu  uno. 

18.  Quod  David  aream  Ornan  Jebusan  et  boves  in  holocaustum  offerendo  taxato  pretio  comparavit. 

Expliciunt  capituU. 

INCIPIUNT  TESTIMONIA  LIBRI  SECUNDI  REGUM. 

i  CAPUT  PRIMUM.  A  obitum  non  erubuit,  tu  cur  a  sacerdotalis  officii  coh- 

In  libro  Gomorrkiano.  funderis  arce  descendere,  ut  in  pcenitentiae  sepnlttira 

-*•€  Nec  defitiat,  aitDavid,  de  domo  Joab  Gomor-  conclusus  teinter  vivos  studeas.quasi  mortuiim  de- 

rhian  suslinens(i/  Reg.  m).i  Pro  quo  sectinda  trans-  pulare  ?  Et  ut  ad  Hiam  Joab  myslicam  recurramu* 

latio  habet   fluxam  seminis  sustinens  et  leprosus  historiam  si  ipse  gladio  corruisti ,  quomodo  atium 

tenens  fustim  ,  et  -cadens  gladio  et  indigens  pane.  per  sacerdotalem  gratiam  suscitabis?  Si  ipse,  exi- 

Lepra  quippe  perfunditur  qui  gravis  peccati  labe  gentibus  merilis,  indiges  pane,  idest,  a  Chrtsti  se- 

fcedatur,  fnsum  vero  tenere  esl  virilis  vit®  fortia  paratus  es  corpore,  quo  pacto  alium  poleris  ccelestis 

facla  relinquere  et  fcmineae  conversationis  illece-  mensae  dapibus  satiare?  Si  lu  Oziae  lepra  es  percus- 

brosam  mollkiem  exhibere.  Gladio  cadit  qui  furo-  sus  in  fronte,  hoc  esl,  in/amiae  nota  delioneslaris  m 

rem  divinae  indignaiionis  incurril.  Pane  indiget,  facie ,  quoinodo  alium  poteris  obducla  perpetrati 

quem  a  perceplione  Cbristi  eorporis  proprii  reatus  criininis  oblivione  purgare?  Erubescat  ergo  lume- 

pcena  eoercel.  e  Ille  est  enim  panis  vivns,  qui  de  coelo  facta  superbia,  nec  snper  se  exlolli  inaniter  appetat , 

deseendit  (Joan.  vi).  »  Si  ergo  post  fluxum  seminis  qtiam  infra  se  proprii  reatus  sarcina  non  mediocri- 

leprosus  factus  preceplo  legis  extra  castra  manere  ter,  graval. 

competteris,  ctir  adhnc  in  eisdem  caslris  eiiam  ho-  B                           191  CAPUT  II. 

noris  priinatum  obtinere  conieudis?  Nunquid  non  ln  sermone  de  S.  Mattheeo. 

Ozias  rex  cum  superbe  adolere  incensura  super  al-  Gum  David  per  Nathan  propbetam  clementia  di- 

.tare  thymiamatis  voluissct,  postquam  sc  plaga  leprse  vina  promitteret  ex  ejus  semine  nasciturum  qui  sno 

/ccetitus  percussum  agnovit,  non  modo  a  sacerdotibus  sancto  nomini  construcret  templum  et  Christum 

de  templo  expelli  paiienler  tulit.sed  et  ipse  ceieriter  manifesle  denuntians  adjecisset :  t  Ego  ero  illi  in 

egredi  feslinavit?  Scriptum  quippe  est :  c  Cttmque  palrem,et  ipse erit  mibi  in filiuin  (//  Reg.  vn);»  mox- 

respexisset  eum  Azarias  pcniifex  et  omnes  retiqtii  que  Ecclesiam,  quaecorpus  esl  Clirisli,  quaiis  csset 

sacerdotes,  viderunl  lepram  in  fronte  ejus,  et  festi-  futura ,  depromcret ,  dicens :  i  Et  fidelis  erit  domus 


4101  IN  UB.  Ii  REGOM.  11« 

liujuseiordioAdtmoonstitaisiipoileriUtissecutura  A  xvm>.  i  Gur  fliii  David  sacerdotes  fuisse  dicuntur  ; 
parantem,  atque  ex  bac  radice  lotius  humani  generis 


decrevistipullulare  propaginent,  iu  nunc,  cun  mun- 
dum  renovaredisponis,  mequasi  novum  Adam  facis, 
dum  Christum  ex  meo  semine  nasciturum ,  qni  esl 
auctor  et  caput  Ecclesia»,  pollceris.  c  Isla  esi ,  in- 
qtrft,  lex  Adam;  i  quia  sicut  ille  erat  in  fiiiis  suis 
hunc  muadum  vis  bilem  possessorus,  ita  ct  ego  po- 
puli  spirituaKs  in  Christo  pater  efficior,  cum  illo, 
qut  in  ccelis  est ,  perpetuo  regnaturus.  Sicut  enim 
decosta  Hlius  formala  est  viventium  maler  Eva 
(Gen.  n),  ita  de  latere  Cbristi,  qtii  ex  me  nasciturus 
est ,  victura  perenniter  egreditur  Ecclesia.  De  hoc 
novo  et  spirituali  mundo  scriptum  est :  «  Domini 
snnt  cardines  lcrr* ,  et  posuit  super  eos  orbem  (/ 
Re§.  n).  i  Orbis  enim  super  lerras  cardines  poni-  " 
tor,  cum  sancta  Ecclesia  tanquam  super  bases  do- 
ctrinis  evangelicis  solidatur. 

CAPUT  ffl. 
Jn  epittola  ad  B.y  quce  ett  ut  exteriori  prudentia 

tpirituatit  prudentia  prvferatur. 
c  Fecit  autem  David  sibi  nomen,  cum  reverterctur, 
capla  Syria,  in  valle  Salinarum  caesis  duodecim  mil- 
libus  (//  Reg.  vin).  i  Yerum  enim  David  Christus, 
foriis  scilicel  viribus  el  pulcher  aspectu  ,  in  valle 
Salinarum  duodecim  millia  hominum  stravit ,  quia 
per  apostolos  stios  de  salsa  ,  imo  falsa  hujtts  mundi 
sapientia  triumphavit.  Qtii  cnim  dtiodecim  spiritualis 
prafii  bellatores  habtiit ,  qtiasi  totidem  pcr  cos 
hominttm  millia  trucidavit,  dtim  stulte  sapientes  a 


quia  nuilamcum  Aliis  Aaron  consanguinitatem,  nisi 
aicut  caeterx  tribus  babuisse  noscuntur?  Sed  scien- 
dum  quia  dum  sacerdotes  veuerabiles  ac  magislri 
constituuntur  in  populo,  aliqnando  nomine  sacerdo- 
tum  designantur  principes,  vel  doctores ,  sicut  alibi 
reperittir :  c  Ira  Jariles  [Ira  Jairiles]  erat  sacerdos 
David(//  Reg.  xx),  i  id  est,  roagisler.  Ita  quoquecum 
dicitur  :  «Filii  auleni  David  ciant  sacerdotes,  i  sic 
inlelligendura  est  ac  si  dicat :  Quia  magistri  erant 
fralrum  suorum ,  vcl  certe  principes  inter  csteros , 
sicut  babel  anliqua  translatio.  Nam  ubi  nova  dicit 
editio  :  Filii  David  erant  sacerdoles ;  in  veteri 
legitur  :  Filii  autem  David  principes  erant  auto 
regiae. 

CAPUT  VI. 
Jn  epittola  ad  Cluniacentet  [ratret. 
c  Faciam,  inquit  David,  misericordiam  cum  Ha- 
non  lilio  Naas,  sicutfecit  pater  ejus  mectim  miseri- 
cordiam.  Misit  ergo  David  consolans  eum  per  servos 
super  palris  interilu,i  utque  historiam  compen- 
diosa  relationc  succingam  «  luiit  Hanon  scrvos 
David  •  rasitque  mediain  parlem  barbtt  eorum ,  et 
pracidit  vestes  eorum  medias  usque  ad  nates  ei  di- 
misit  eos  (//  Reg.  x).  i  Quid  cnim  per  Ilauon , 
nisi  nequitia»  spiritus?quid  per  barbam,  qus  virontm 
esl  propria,  nisi  sanctarum  fortiludo  virtutum?quid 
eliam  per  vestcs ,  nisi  sanctitatis  intelligitur  indii- 
mentum?  Psalmista  perliibente,  qui  ait :  c  Sacerdo- 
tcs  lui   iiidiianlur  justitiam  (Ptal.  cxxxi).  i  Hanon 


frivola  sapientiae  vanilate  convcrlit.  Quonim  vide-  C  ergo  foedus  amiciiuc  reposcentibus  ,  mediam  barba; 

partem  radit,  qttia  bostis  antiquus  aliquando  foriiler 

opcrantis  robur  imininuit,  scd  poslquam  barbam 

rasit ,  etiam  vestimenta  proctdit ,  qnia  mox  ut  nia- 

lignus  spiritus  interiorem  adiinit  forliludinem ,  coh- 

sequenter  etiam  exteriorem  eonspictiae  convcrsationis 

cxuilhoncslatem.  Qtiid  193<'Sienim  vesteshommum 

acl  nates  usqtie  precidere,  nisi  eos  a  soperducto  ve- 

lamento  jttstitise  usque  ad  obsceni  ot  inverecundi 

operis  lurpiiudinem  denttdare? 

CAPLT  VII. 

/n  epittola  ad  Marmnm. 

Cum  David  perpelrati    realus  nrgititur,  mox  ut 

in  vocem  confessionis  erupit,   diccns  :  c  Peccavi 

Doniino,  i  ex  orc  prophetse  protinus  atidivit :  c  Do- 


licet  bellatomm  unus  ad  Corinlhios  dicit :  «  In  carnc 
enim  amtmlanies,  non  secundum  carnem  militamus; 
nam  arma  miliiiae  nostrsc  non  carnalia  sunt,  sed 
potentia  Deo,  ad  desti  uctionem  munitionum  consiiia 
corporisdestruenles,  et  omnem  altitudinem  cxlol- 
lenlem  se  adversus  scientiam  Dei,  ct  in  captiviiaicm 
redigentes  omnein  inlelleclum  in  obsequium  Christi 
(//  Cvr.  x).  i 

192  CAPUT  IV. 

In  epittola  ad  Alberkum ,  qua  tuper  decem  quccntio- 

nibut  retpondet. 

Quscris  qui  erant  Cerethaei  et  Phelethxi,  qui  bel- 

lalores  dicunt  fuisse  David?  (JIReg.  vin,  20.)  Legilur 

in  HbroNumeri  dixisse  Dominuin  Moysi :  c  Congrega 


fnihi  sepluaginta  viros  de  seuioribus  Israel ,  qtios  tu  D  minus  transtnlit  peccatnm  luum,  non  morieris  (// 


nosti  quod  senes  populi  sint  ac  magistri,  et  duces  eos 
ad  ostium  laberuaculi  fcederis  faciesqne  ibi  stare 
tecum  ;  et  auferain  de  spiritu  tuo  tradamque  eis,  ut 
sustentent  tecum  onus  populi  et  non  tu  soltis  gra- 
veris  (2Vttm.  xi).  i  Ex  islorum  ilaqne  slirpe  duae  pro- 
cesseruntcognaliones,  quarum  unaCercthxi,  altera 
dicebatur  Pheielhaei.  Et  Ccrelluri  quidem  dant  judi- 
ciutn*  Piieletha?i  punient  interprclaiur;  tilquosilli 
adjiidicarent  morti  promulgando  scntentiam  islt  pu- 
nirenl  irrogando  vindictam. 


Jteg.  xn).  i  El  quia  se  occasio  prabuit,  hoc  etiam 
te  frandari  non  patiar,  quia  nonnulli  a  pueris  in  re- 
ligionis  ordine  constiluti  sola  inobedientia  superbiae 
mista  dcpcreuni,  cum  in  sacculo  plurimi  post  imma- 
niiim  criminum  perpetrata  flagilla  per  huntilitalis 
sttidium  indulgcntiam  promcrenlur.  Ecce  enim  Da- 
vid  adulterium,  homicidtumque  commisit  (//  Reg. 
xi) ;  Saul  vero  Samueii  inobediens  exstilii  {J  Reg. 
xm,  xv).  Sed  quid,  quod  ille  nnlto  interrenienie  , 
ycl    in    nuncto   veniam  mcruit :   altcrum  vern  n»<» 


4101 


COLLECTANEA    IN  VETUS  TESTAMENTUM. 


1101 


S.iul  quam  David  in   verbis  poenitenliae  reperilur.  A  iuquam,  o  sancii  pontiflces,  vos  potissimum  hu- 


Isle  siquidcm  duntaxat  id  quod  pracmissum  esl : 
i  Peccavi  Domino  (77  Reg.  xm);  i  ille  aulem  ait  : 
i  Peccavi,  inquit,  quia  pnevaricatus  snm  sermoues 
Domini,  elverba  tua,  limens  popultim,  et  obediens 
voci  eorum  (7  Reg.  xv) ;  talqiie  idipsum  postmodum 
repeleus,  aii :  «  Pccravi.  »  Accessit  aulem  ct  lon- 
ganimis  vaide  Samuclis  oralio,  de  quo  vidclicel  di- 
citur :  «  Conlristatusqne  est  Samuel  et  clamavit  ad 
Dominum  toia  nocle  illa  (Ibid.).  i  Sed  divina  voce 
responsum  cst  :  «  Usquequo,  ait,  tu  Irges  Saul, 
cum  ego  projecerim  eum,  nc  regnet  super  Israel?  i 
(7  fteg.  xvi.)  Quid  est  ergo  quod  allerius  pceniientia 
pie  suscepta,  alterius  autem  sub  districlae  se  verila- 
lis  esl  examine  reprobata,  nisi  quod  illc  scclus  in- 


jusmodidebeiisesse  pradones,  qui  quotidie  desudetis 
animas  hominum  de  manibus  reprobi  possessoris 
eripere  et  triumphales  Regi  vesiro  Dawid  maoubias 
reportare.  Nec  tamen  suflicit,  cum  diabolo  raplus, 
ad  Deuin  quisque  pia  devotione  converlitur,  nisi 
mox  eliam  a  status  sui  duritia  quasi  crebro  sancta» 
praedicationis  malleo  conleratur.  Unde  per  Jere- 
miam  :  «  Nunquid  non  verba  mea  sunt  quasi  ignis, 
dicil  Dominus, et  quasi  maleus conterens  petram?  i 
(Jer,  xxui.)  Verba  quippe  Domini  quasi  ignis  sunt, 
quia  frigus  expellunl,  calorem  mentibus  ingerunt ; 
malieus  autetn  suut,  quoniain  obslinaiionis.  el  per- 
vicacix  duritiam  molliunt. 
Congrue  ergo  sacra  subneclit  historia  :  «  Popu- 


obedieniix  spiritu  superbise  parvipcndensnequaquam  B  lum  qutque  ejus  adducens  serravit,  et  circumegit 


pleno  corde  poenituit ;  bic  autem  pauca  quiJem  pro 
tutil,  sed  ejus  viscera  divini  timoris  gladio  iransJixa 
veri  Iuclus  amariludo  replevit?  IIcec,qu;cso,conside- 
rare  non  negligant,  qui  cum  inobedienliac  obediant, 
de  graviorum  se  immanitate  criminum  procaciler 
jactant.  Quonimprofceto  uounullos  s;epe  vidcmusad 
stgenda?  confessionis  judicium  frequeiAare,  solo  se 
devote  proslernere,  tinnulis  se  et  accuralis  verbis 
rangis  facele  qunm  humiiiler  accusare,  alque  ideo 
nunquam  corum  mores  ad  idonex  correplionis  emo- 
lumenta  procedere,  quia  videlicet  cum  Saul  ore  pce- 
uileut,  corde  tumeut. 

CAPUT  VIII. 
In  epistola  ad  cardinules  epitcopos. 
Sicul  olim  Romanorum  consules  ex  diversis  mun- 
di  partibus  reportabant,  peracta  hostium  cxde,  vi- 
ctorias,  sic  isti  nunc  animas  bominum  dc  manu 
diaboli  debent  liberare  captivas.  Ad  bos  quippe 
victoriarum  titulos,  ad  hos  debent  seinper  inbiarc 
triumpbos,  videlicet  194  ut  antiqno  praedoni  ani- 
jnarum  pereuntium  manubias  rapere,  et  Regi  suo 
Cbristo  sigua  gaudeant  viclricia  reportare.  Hunc 
porro  cpnfliclum  David  signavit  ,  cum  Rahbath 
civitatem  victor  obtinuit  (77  Reg.  xu).  Rabbath 
quippe  mulliludoy  vel  grandis  intcrprelatur,  quod 
non  inconveuienler  universilatcm  hujus  raundi  si- 
gnificare  coguoscilur.  David  ilaque  Rabbalh  obti- 
miil  chilatem,  cum  suis  lcgibus  Cbrislus  grandem 
et  copiosam  hujus  roundi  subdidil  mullitudinem. 
Coronam  vero  de  capite  Regis  illius  David  abslulit 
sibique,  sicut  Scriplura  testaiur,  imposuit;  quod 
lunc  verus  David  Cbristus  implevit,  cum  nundi 
sapienles,  quibus  quodammodo  diabolus  ornabalnr, 
eripuitet  in  sui  decoris  et  gloriaadiadema  converlil. 
Multiludo  quippe  fidclium  non  modo  ChrisLi,  sed  ct 
doctoris  cujusquc  corona  perhibetur.  r.i?_?"-  •_ 


supcr  eos  fcrrata  carpeuta,  divisilque  cultris  et 
transduxit  in  typum  laterura  (/7/  Reg.  xn).  >  Quid 
enim  per  ferrala  carpenla,  quod  ulique  genus  est 
curruum,  nisi  sorlem  atque  inexpugnabilem  quadri- 
gam  sanclorum  evangelistarum,  ac  per  hoc  omniuni 
divinarum  Scripturarum  iotelligcre  debemus  clo- 
quiuin  ?  Natn,  prout  alibi  jam  diximus  :  Vile  quidem 
ferrum,  tamen  edomat  omne  metallum.  Sicul  fer- 
rum  melallis  omnibus  dominalur,  sic  evangelica 
doctrina  duras  mentes  emollire  cognoscitur.  Quid 
est  ergo  super  caplos  homines  ferrata  carpeula  cir- 
cumagere,  nisi  sacrae  Scriplurse  roris  humanarum 
mcntiura  aream  triturare,  ul  iu  eis  sermo  diviuus  et 
viiiorum  reluctanlium  glcbas  oblerat,  et  eas  ad  sus- 

C  cipiendas  mandatorum  ccelesiium  segetes  compla- 
jiare  ei  exxquare  conlendat?  Ei  quid  esl  eos  cultris 
dividere,  nisi  pcccalorum  hominuin  conscientiam  ad 
confessionem  diviui  vcrbi  predicationibus  aperire? 
De  quo  verbo  dicit  Apostolus :  c  Gladium  spiritus, 
quod  est  verbum  Dei  (Eplies.  vi);  i  lunc  cniin  lan- 
quam  spirilualibus  cullris  bomo  dividitur,  cum  ad 
detcgcndas  animx  suse  plagas  divini  vcrbi  gladio  dc- 
sccaiur.  Cur  aulem  eos  in  lypum  laterum  195 
transduxisse  narralur,  nisi  quia  latcrcs  et  lerreni 
sunt  ct  decocli?  Tunc  cnim  pcccalor  in  typum  latc- 
ris  vertitur,  cum  ad  pranlicationis  voccm  sancti 
Spiritus  ardorem  concipil  et  veiaciler  humiliatus 
tcuv.m  se  ac  lulum  csse  perpeudit.  Sic  ilaque  quis- 
que  conversus  ac  pcenitens  in  lateris  formatur  ima- 

■*  ginem,  cum  et  bumil  atur  cx  suae  fragilitatis  lulo, 
et  quasi  rubescit,  sive  flammescit  in  amore  divino, 
ulduinse  lerrenum  pulvercm  pensat,  corsuumad 
referendas  Deo  gralias,  #jui  se  rcvocavit,  accenilai. 
Unde  et  Adam  inlerpretatur  terra  rubra,  ut  ex  primi 
parcntis  nomine  quisque  condiscat,  vel  quid  oiigi- 
-»•-     -•-    ...j  «..:.i  Al1iri  r>riti:»!iier  esse  conveniat 


1105  IN  LIB.  I!  KEGUM.  |{<tf 

plura  eommemorel,  usque  ad  obilum  languore  con-  A  inler  ulruraque  libratus  et  terram  perdcret  ci  ad 


tubuiL 

CAPUT  IX. 

/n  epistola  ad  Albericum,   qna  et  super  decem 
quvstionibus  respondet. 

i  Egressus  esl  autcm  rex  David  Hierusalem,  fu- 
glens  Absalon,  et  dereliquit  decem  mulieres  con(  u- 
binas  ad  cnstodiendam  domuin  (//  Reg.xv  et  xvi).  i 
Da\id  a  facie  Absalon  fugiens  decem  concubinas  :in 
domo  relinquit,  quas  Absalon  per  inceslum  turpiter 
foeJat.  Quia  Eledemptor  nosler,  dum  ejectus  de  civi- 
late  Judaica  tn  desertum  gentium  properat,  relin- 
quit  in  domo  legis  Jodaeos  non  viriliter  inccdenles, 
sed  rauliebri  conversalione  vivenics;  qui  nimirum 
per  decein  conctibinas  non  incongrue  figurantur. 


ccelum  nullatenus  aspiraret.  Nam  et  Achiiophel,  qul 
David  persequi  non  dissimtliter  voluit,  exigentibus 
meriiis,  idipsum  genus  mortis  clegil  (//  Reg.  xvn); 
bic  enim  Absalon  pcrsequenii  David  consilium  <*e  iit 
ut  concubinas  patris,  quas  diiniserat  ad  Custodhu 
dam  domum,  sacrilcga  pcrmislione  pollucrct, 
adfordandum  patrein  novcrcas  suas  turpiter  iwe- 
Slaret  (/  Reg.  xvi).  Quid  autem  per  decem  concubi- 
nas  David,  nisi  pars  illa  Judaicae  plebis  cxprimitir 
quae  Chrislum  vcrum  utique  David  fugienlem  in 
gentililatis  deserta  non  sequitur,  quia  legis  se  ha- 
bere  Decalogum  gloriatur?  Per  numcrum  nempe 
concttbiiiarum ,  numerus  exprimilur  mandatorum; 
concubinae  ergo,  qua?  non  scquentes  Duvid  ,  domuin 


quia,  dum  encrviter  legis  praecepla  cuslodioni,  nou  jj  scrvanl,  hi  sunt  qui  in  veleris  legis  custodia  persc- 


casturn  matriinonii  merenlur  ascendere  thalamum, 
sed  absque  fidei  cohaerente»  annulo  sorliunttir  pro 
conjugio  pellicalum.  Quam  Absalon  lascivicns  pol- 
luit,  quia  malignus  spiritus  reprol:as  impiorum  ani- 
mas  quasi  proslititcndo  corrumpil,  quia  perexces- 
sus  diTersorum  scelerum  cum  lalibus  fornicatur,  et 
tanquam  snbstrata  sibi  proslibula  incestus  violator 
amplectilur,  dum  adulteriuis  eorum  operibus  dele- 
clatur. 

CAPUT  X. 

Jn  epistota  ad  Desiderium  abbalem  quod  majori  sit 
dignus  honore  qui  dignitatcm  projicil  quam  qui  in 
ea  persisiit. 

Absalon  siqutdem  interprclatur  patris  pax  (IIRtg. 


veranl.  Absalon  ergo  ad  bas  David  concubinas  in- 
greditur  quia  diabolus,  qui  in  Absalon  eral,  per 
excessus  diversorum  scelerum  cum  lalibus  fornica- 
tur.  Et  bcne  dicitur  :  Quia  David  eas  dimiserat  ad 
cuslodiemlam  doinuin;  provida  quippe  Redemptoris 
nostri  dispensalione  divinilus  agitur  ut  quasi  ad 
servandam  dotnum  iegis  Judaeortim  reliqniae  rcser- 
ventur;  ut  ipsi  qui  modo  noslri  sunt  scriuiari,  et 
libros  coeleslis  eloquii  in  eadem  in  qua  condili  sunt 
lingua  ubiqtie  lerrarum  feranl,  quatenus  ipsi  qui 
nobis  inimici  sunt,  si  quando  scrupulus  dubielatis 
emcrserit,  omne  nobis  ambiguum  tollanl.  Unde  per 
Psalmislam  dicilur  :  c  Deus  meus ,  oslende  mihi 
bona  inter  inimicos  meos,  nc  occidas  eos,  ne  quando 


xiii),  per  quem  designattir  poptthis  Judaeortim,  qui  C  «Wiviscalur  legis  tuae  (  Psal.  lviii  ).  »   Hebraica 


usque  admortem  persecutuseslChrislum.  De  quopo 
pulo  perlsaiam  dicilur :  i  Filios  genui  el  exaltj vi,  ipsi 
auiem  spreverunt  me  (Isa.  1);  i  qui  putrispax  jnre 
diciiur,  quoniam  in  illo  specialiter  populo  per  legem 
datam,  pervictimarum  sacrificia,  per  labernaculum 
denique,  sive  templum  Deus  qukvisse  videtur. 
Sicut  196  David  :  i  Nolus,  inquit,  in  Judxa  Deus, 
in  Israel  magnum  nomen  ejus(Psa/.  lxxv).  >  Alque 
ut  isle  poputus  patris  pax  esse  videatur,  audi  quod 
sequitur  :  «  Et  factus  cst  in  pace  locus  ejus  (Ibid.).  • 
Sive  per  Absalon  Judas  traditor  dcsignalur,  qui  et 
ipse  patris  pax  non  immerilo  dicitur,  sicttt  ipse  de 
illo  Christus  in  psalmo  conquerilur,  dicens  :  «  Ete- 
nim  homo  pacis  meae,  in  quo  sperabam,  qui  edebat 
pancs  mcos,  maguificavit  adversum  me  supplanta- 
tioncm  (Psal.  xl).  i  Nam  ei  Chrislus  non  incongrue 
pater  asscritur,  *icul  Propheta  teslatur  :  c  Vocabi- 
tur,  inquii,  Deus  forl  s,  pater  futuri  sasculi,  prin- 
ceps  pacis  (Isa.  ix).  i  Isle  crgo  dicilur  priuceps 
pacisetille  pax  palris.  Cui  ctiam,  Judae  vidclicel, 
in  ipso  perscculionis  arliculo  pacis  osculum  non 
negavit  (Maith.  xxvi).  Nec  mirum  si  Judae  tradiloris 


quippe  lingua,  qu»  toto  orbe  dispcrgilur,  mullum 
Christianae  fidei  aucloritas  atijuvatur.  Undc  et  illic 
aperte  suhjungitur  :  «  Disperge  illos  i.n  virtute  lua, 
et  depones  eos,  protector  nosler,  Domine  (Ibid.).  » 
CAPUT  XI. 
In  eadem  epistola. 
c  Cu-Tique  venisset  David  in  castra  Madian  , 
Sobi  filius  Naas,  et  Macbir  filius  Amichcl,  197 
et  Berzellai  Galaadites  obtulerunt  ei  slratoria ,  et 
tapelia,  ac  vasa  flctilia,  elc.  i  (//  Reg.  xvu).  Ma- 
dianitoe  vero,  qui  praebuere  regi  David  slracloria 
et  tapelia  ,  quid  aliud  significant  quam  gentiles 
convcrsos  ad  fldem?  qui  dum  piis  actibus  inces- 
sanler  insistunt,  quasi  textrini  operis  linteamina 
D  preparanf,  in  quibus  ulique  Dominus  suaviter  re- 
quicscal.  Haec  enim  sunl  evangelica  illa  vcstimenia, 
quae  aposioli  super  asinam  ponuui  et  Jesum  sedere 
desuper  faciunt  (Matth.  xxi).  Quod  autem  sequilur 
c  quia  dederunt  David  etiam  vasa  fictilia,  frumcn- 
tum  ethordeum,  farinam,  et  fabam,  et  lentem,  et 
frixum  cicer,  ct  mel,  et  butyrum,  ovcs  etiam  et 
pingucs  vilulos  (II  Reg.  xvn);  >  plurimse  cibontm 


enAAiAM»     k  !.«._!_ 


1107 


COLLECTANEA  IN  VETUS  TESTAMENTUM. 
CAPUT  XII.  A  Dicubat  enim  Berzellai  regi 


tf08 
Cur  serais  ttros  sic 


In  epistola  a  i  Albericum,  in  (fua  luper  decem 
qua$lionibu$  respondet. 

i  Fuit  auicm  Ibi  pr.elium  dispersum  super  faciem 
ierrae,  ct  multo  plures  erant,  quos  consumpserat 
saltus  de  populo,  quam  hi  quos  voraverat  gladius 
(//  Reg.  xvm).  >  De  qtia  semcntia  in  libro  Hebrai- 
caruro  quaestionum  haee  B.  Hieronymi  verba  sunt : 
Sallum  Inrnc,  tuquit,  qui  phires  consumpsisse  quam 
gladius  vorasse  legitur,  bestias  fei  ocissimas,  qtiaB  in 
saliu  crant,  Hebmi  anlumant,  a  quibns  plures  con- 
sumpti  quam  a  gladio  vorati  fuerint.  Yerum  hic  , 
ttt  dicitur,  Ilcbrjcorum  fuil  inlelleclus.  Nohis  aulem 
\idclur  quia  vesani  quique,  et  infrunili,  qui  cum 
Absalon  perduellioncs  exsliterant,  Deo  deserente  ca> 


onerl  domino  meo  regi  ?  pauluium  procedam  famu- 
lus  tuus  ab  Jordane  tccum,  nec  sndigeo  hac  vicissi- 

tudl:-e. -*-  - 

Cujus  ilguram  tenent  qui  spirituali  cniquam  vi- 
ro  scseqtte  ad  alliora  provocanti ,  quasi  humilitcr 
decantant :  Peccatores  quidem  sumus  lihique,  pater, 
obtemperamus,  sed  districtioris  instituti  regufam 
servare  non  possttmns;  fnfirmi  sirmus  ct  fmgiles, 
alque  Ideo  melius  judkamus  sub  fevr  nos  fasce  in- 
gtorios  utcunque  viverc  quam  sub  gravfs  sarcinae 
rondcre  quasi  forlcs  inlerire.  Nam  ct  quod  ideni 
Berzcllai  sttperius  dixerat,  ab  istorum  mterioris  ho- 
ininis  senro  non  discordat :  t  Quot  sunl,  inquil,  dies 
annorum  vitae  mese,  ut  ascendam  cum    rege   i'd 


cati,  arbustis  occurrentibus  impingebant,  atque  ideo  R  Hierusalem?  >  et  adjecit :  c  Nunquid  vrgenl sensus 

mei  ad  discernenduin  suare  ct  amarum?  aut  dele- 
c.arc  potcst  servum  tuum  cibus,  et  polus?  vcf  amfirc 
possum  vocem  cantorum  et  cantatricnm  *>  (//  Reg. 
xix»)  Veraciter  enim  lalium  hominutn  sensns  in- 
trinsecus  obtusi  sunl,  quia  spirilualia  menlis  edu- 
l!a,  vel  intinue  juhihiiioiiis  organa  non  discernmtl ; 
non  enim  cis  sapit  cibus  iile  coeleslis,  ad  quetn  Pro- 
pheta  spiritualesconvivas  invitat :  #  Girstate,  inquit, 
et  videte  quoniam  suaviscslDominus  (P*a/.xxuii).f 
Ncc  illa  fauccs  eorum  mella  discernunt ,  de  quibos 
aiebat :  c  Quam  dulcia  faucibus  meis  eloqnia  tuaf 
Domine,  super  mel  et  favumorimeo! > (P*af.civfi>.) 
Necdum  ad  illud  Sapienlise  discubuere  conviviuni,  de 
quo  in  libro  Proverbiorum  dicilur  :  c  Quia   sapien- 


dicaturquia  plures  ccciderint  sallu  consumeute  per- 
einpti  quam  lii  qui  fuerint  gladio  trucidantc  vora- 
ti.  QnoJ  ila  debere  intelligi  non  ambigilur,  si  ipsa 
alyli  consequcntia  vel  superficicienus  atteudatur. 
Nain  posiquam  pracmiilit  :  c  Multo  piures  erant 
quos  saltus  consuinpscrat  de  populo  quam  hi  quos 
voraverat  gladius  iu  die  illa;  >  pracsto  subjttngit : 
i  Arcidil  autem  ut  occurrerct  Absalon  scrvis  Da- 
vid  sedens  in  mulo ;  cumque  ingrcssus  fuissct  mulus 
subtcr  condeusam  qucrcum  ct  magnam ,  adhxsit 
capul  ejus  quercui,  ct,  illo  suspenso  iuter  coelum  ct 
icrram,  mulus  cui  insederat  pcrtransiit  (lbid.).  » 
CAPUT  XIII. 
In  epittola  ad  D,  abbatem,  quce  paulo  snpra 


c  Berzcllai  Galaaditcs  senex  valdc,  id  est,  octoge-  C  *'»  immolavit  viclimassuas,  miscuit  vinuin  et  pro- 


narius,  nl  sncra  lestatur  historia,descendens  de  Ro- 
gelim,  transduxit  regcm  David  Jordanem ;  cui  rcx  : 
\eni,  inquil,  ut  rcquiescas  mecum  in  Hicrnsalem. 
llle  autcm  rcmtcns,  excusalioncm  senectutis  obteu- 
tlit,  el,  relicto  rcge,  mox  ad  propria  repedavit  (// 
lieg.  xix).  >  Sunl  namque  nonnulli  qui  regem  Da- 
vid,  hoc  est  Salvalorem  nostrum  scquentes,  Jorda- 
tiis  flucnta  transmillunt;  hoc  cst,  vel  baplismi  sus- 
cipiunl  19S  sacramcntiim,  vel,  quod  secundum  cst 
lavacrum,  arripiunt  spirituale  propositum.Nam  qr.ia 
in  Jordane  auctor  bapli  nii  Christtis  est  baptizatus 
(Muttn.  m),  rccte  pcr  eum  iniclligitur  baptismus. 
Sod  bi  veste  variala,  uon  mente,  habilum  mutando, 


posuit  mensam  suam.  >  Ubi  et  sequitur  :  c  Mtsit 
ancillas  suas  ul  vocarent  ad  arcem,  el  ad  moenla 
civitatis  :  Venite,  romedite  panem  meum,  et  bibite 
vinum,  quod  miscui  vobis  (Prov.  ix).  >  lli  voces 
etiam  cantorum  et  canlalricum  non  audiunt,  qnij 
qux  sanctorum  mariyrum,  quai  sanclarum  virgiimm 
ante  Deum  jubilel  moilulatio  nullalenus  comprehen- 
dunl.  Nam  quia  carnaliler  conversanles  ad  Domi- 
num  contemplalionis  corda  non  elevant,  coelestis 
harmoniae  modulos  et  mellifluas  angelici  concentus 
suavitatcs  ignoranl. 

Undc  non  immerito  scnex  ille  Berzellai  fuisse 
dicitur  de  Rogelim,  quod  interpretari  dicitur  pedes. 


noo  animttm,  ad  prislinos  rcdeuul  morcsct  sa*cula-     Pedeslres  enim  lales  amhulant,  et  quoniam  a  ter- 

—._-. m. •  • -i     ?-    «     _     •  •  "   V  AA  MAnM  AAm.,>i.o,.i;Aii!i<   ilinnM   ca   citcrwknfforf*  HA» 


res  repetunt  acliones;  et  quia  ncqiieunt  a  negotio- 
rtnn  sa3cularium  perturbalione  quiesccre,  nolunl  in 
Hierusalem,  hoc  cst  in  visione  pacis  bahilare  cum 
rege;  senes  enim  sunt,  ct  inveterati,  aique  idco  ne- 


199  renae  conversatiouis  itinere  se  suspenderc  ne- 
sciunt,  ad  comprehendeuda  cajlesUs  melodiaecantica 
non  assurgnnt,  nolunlenim  nisipcditcsscmperincede- 
reatque  idconcqneuntallajubilationisintimaegaiidia 

«.<%.-..%  •.».».  Vl        mmniitm        IahhAiiS       •\f»it*a  111      ntlihllft 


1109  1N  LIB.  U 

prr.iuaci  sxculartuni  negoiiorum  vigore  durescunt, 
Ad  quoin  duritiara  pertinet  quod  idein  quoque  Ber- 
ze  lai  ferrum  meum  interpretari  dicitur.  Quid  est 
durius  ferro?  et  quid  obstinatius  corde  perverso? 
c  In  maievotam  cnira  aniinam  nunquam  introibit  sa- 
pientia  (Sap.  i).  i  Et  congrue  ferrum  meum,  quasi 
de  se  quiiibet  honio  durus  et  obslinalus  dicit,  quia 
dom  statuii  in  propria  perseverare  duritia,  in  con- 
silia  se  nunquam  projicit  aliena,  et  quia  rigtdus  et 
inllexibiiis  ad  coelestem  Hierusalem  cum  David  rege 
doii  grailitur,  de  via  quam  coeperal  cum  Beizellai, 
ad  terram  Madian,  boc  esl,  ad  vitae  veteris  primor- 
dia  revocatur. 

CAPUT  XIY. 
In  eadem  epistola. 
t  Cumque  venisselrex  David  in  Hierusalein,  lulit 
decem  concubinas  suas,  quas  reliqucrat  ad  custo- 
diendam  domum  et  tradidit  eas  in  custodiam ;  nec 
esl  ingrcssus  ad  eas,  sed  erant  clausae  usque  ad 
diem  mortis  surc  iu  viduitatc  vivenles  (II  Reg.  xx).> 
Concubinae  quae  non  sequentes  David  domum  ser- 
vant,  hi  sunt  qui  in  veteris  Lcgis  custodia  perseve- 
rant.  De  quibus  profecto  concubinis  dicitur :  t  Quia 
de  caetero  non  est  David  ingressus  ad  eas  :  Sed  erant 
clausae  usque  in  diem  mortis  suae  in  viduiiale  viven- 
tes.  i  Judari  plane  nunc  clausi  sunt  et  in  viduitate 
vivuul  quoniamad  viruin  sancice  Ecclesiaj  non  acce- 
dunt,  nec  ad  eos  coelestis  iJte  Sponsus  ingrediiur, 
quia  tanqnam  mulierculis  a  diabolo  pruslilutis  suuin 
prsebere  contubernium  dedignatur  eisque,  quia  pol- 
luti  sunt  pcr  adulteriura,  repudii  dat  libellum.  Cl 
hae  quae  non  sequuniur  virum  merilo  coneubinse, 
nec  vocanlur  uxores,  quia,  dotali  foederc  ac  nupiiali 
eopula  prorsus  indignee,  non  illam  pariunt  soboletn 
quae  paiernac  bencdictionis  possideat  haereditalem. 
Nobisauiem  econtrario  diciiur  :  c  ln  hoc  vocati 
estis,  ut  bcnediclionem  haerelitale  possideatis  (/ 
Peir.  m).  i  Nam  ei  idem  dicit  Apostolus  :  <  Igilur 
qui  ex  lidc  suut,  benediceritur  cuin  fideli  Abraham. 
Quicunquc  niite.it  ex  operibus  legis  sunt,  sub  male- 
dielo  sunt  (Gal.  ii i).  i 

200  CAPUT  XV. 

In  epistola  ad  Albericumt  in  qua  ei  super  decem 
qwestionibus  respondeU 

c  David  posttuodum  non  esl  ingressus  ad  eas,  sed 
er.ml  clausx  usque  in  diem  morlis  suae  in  viduiiale 
vivent.s  (//  Reg.  xx).  »  Perdiderunt  euini  virum, 
dequo  per  Isaiarn  dicitur  :  c  Quoniam  accepe- 
runt  septem  nmlieres  virum  unuin  (Isa.  iv).  >  De 
(jUibus  et  per  Salomonem  dicilur  :  c  Quia  sepliu- 
gentae  sunl  reginae  [III  Reg.  xi).  »  Acceperuut  ila- 
qne  septein,  qua:  amiserunl  decem.  Ccelcslem  quip- 
pe  Sponsum  sancta  sibi  coiifoederavit  Ecclesia  septi- 


REGUM. 
A. 


iHO 


CAPUT  XVI. 

/n  eadem  epistola. 
c  Tertium  quoque  fuit  bellitm  in  Gob  contra  Phi- 
iisueos,  in  quo  percussit  Adeodatus  ftlius  saltus  po- 
iimitarius  Bethleemites  Goliaih  Getheum  (//  Reg. 
xxi).  »Quod  nimirum  faciie  valet  inleliigi.  Nam  Gob 
interprelatur  lacus.  Et  sicut  periclitatur  qui  in  ia- 
cum  leonum  mittitur,  sic  David  quasi  leonis  se  deiw 
tibus  tradidit,  cum  in  rabiem  Golialh  se  praliaturus 
immersil.  Idem  David  Adeodalus  jure  dicitur;  quo- 
niam  a  Deo  esl  eleclus  in  regnum.  Qui  eliam  iiliits 
saltus  vocalur,  quia  de  pascuis  saltuum  ,  ubi  oves 
aiebat,  educlus  agnoscitur.  Nec  sine  causa  idem 
David  polimilarius  dicilur;  quia  matercjus  de  ge- 
nere  Besciehel  exslilil,  qui  labernaculuni  fccderis  in> 

B  deserto  construxil,  in  quo  etiam  nonnulta  polimita- 
ria  operatioue  contexuit.  Beihlccmitcs  quoque  ncit 
incongruc  dicilur,  quia  a  Nocmi  duxit  originem,  et 
de  Belbleem  fueraul  tempore  fatnis  cgrcssa?  atque 
ad  eamdem  Bethieem  sunt,  reflorescente  poslmo- 
dum  ubertaU,  reduciae.  Quod  auiem  Adeodatus  cum 
omnibus  suis  his  adjectivis,  ipsc  procul  dubio  sit  Da- 
vid,  sequeniia  declarant,  ubi  dicilur  :  c  Ii  quatuor 
nati  sunl  de  Arapha  in  Gelh,  et  ceciderunl  in  ma- 
num  David  el  servorum  ejus  (lbid.).  >  Sane  quftr 
etiam  per  baec  mystice  signiQcelur  exponerem,  nisi 
quod  perspicuum  esl  epistolaris  mihi  brevitas  pro- 
hiberet.  Juxla  mysticum  scilicct  inlelleclum,  haec 
omnia  referunlur  ad  Chrislum.  Ipse  enim  .Adeoda- 
lus  est,  de  quu  pcr  Isaiam  dicilur  :  t  Puer  natus 

C  est  nobis,  et  Glius  datus  est  nobis  (ha.  ix).  »  Qui 
filius  saltus  non  iucongrue  dicitur,  quoniam  ex  Ju- 
daeis  sccundum  carnem  nasci  dignalus  est,  qui  dum 
nulium  fruclum  spiritualis  germinis  allulerunt,  vel- 
ut  agrestes  arbores  non  in  horlo  plantala?,  sed  ia 
saltu  natoe  sleriles  exslileruui.  Unde  legitur  :  c  \ox. 
clamantis  in  deserlo  (Isa.  xl);  »  hoc  est,  infru- 
ctuoso  Judxorum  populo.  Polimilarius  quoque  Re- 
demplor  noster  merito  dicitur,quia  velut  texlri- 
ni  operis  studio  vacat ,  dum  ei  se  suis  fidelibus  in- 
duit  et  cx  illis  justiliae  vestimenta  conlexil.  De  suis 
201  qtiippc  vestibus  per  Apostolum  dicilur:  c  Ut 
exhiberel  sibi  gloriosam  Ecdesiam,  non  habenlem 
maculam  r.eque  rugam  (Ephes.  v).>  Et  per  propue- 
tam  :  i  Omnibus    his  velul  ornamenlo    vestieris 

®  (Isa.  xlix).  >  De  Chrisli  vero  fidelibus  Psalmista 
canit :  c  Sacerdotes  lui  induanlur  justiliam  (Psal. 
cxxxi).  >  Et  per  Ezcchielem  Dominus  improperat 
animae,  quam  spiiilualibus  indumentis  deccnier  or- 
navil,  sed  eum  ipsa  iucechia*  sordibus  poiiula  dcsc- 
ruil:  c  Vestivi  tef  inquit,  discoloribus  et  calceavi  le 
hyacintho,  et  cinxi  te  bysso,  ct  indui  te  subtilibus  et 
ornavi  te  orname.nio. »  El  paulo  posl:  c  Et  vestila 


II II  COLLECTANEA  IN  YETUS  TESTAMESTUM.  1111 

consilio  mantium   suarum   (Prov.  xxxi).  i    Cujus  A  sime     convenire.  Bealtis  cnim   ac   singolaris  IHe 

homo,   qui  mystice  dictus  est  vermis,  mox  nt  a 


digiti  apprehenderunl  fusum,  cujus  omues  domeslici 
vestiti  suut  duplicibus,  cujus  etiam  caro  stragula  vc- 
stis  facia  est  in  passione.  Sed  eadem  byssus  et 
regalis  purpura  indumenlum  iilius  esl  in  resurre- 
clione;  qui  eliam  Beihleemites  jure  vocotur,  quia 
in  Bethleem  dc  Virgiue  nalus  agnoscilur.  Quod 
aulem  dicilur  :  c  Quia  tertium  bellurn  fuil  in  Gob,  i 
lioc  iutelligilur  quia  verus  David  Salvalor  lsrael, 
ante  legcm  el  sub  lege,  ac  postmodum  in  evangelica 
gralia  fideles  scmpcr  belialores  habuil,  per  quos 
conlra  PbilisUeos,  iJ  est,  adversns  malignos  spiritus 
dimicavit.  Ad  hoc  ilaque  tertium  bcllum  David  venit 
in  Goh,  qui  inlerprelatur  lacus,  quia  Redemplor 
nosicr   dum  vclut    forti  armato  forlior  supervenit 


Vcr.o  in  unitate persona?  suscipitur,  in  sancta  Tri- 
nitale  non  inaeqoaliter  principatur.  Princeps  est  ergo 
inter  tres,  quia  unilus  esi  \erbo,  qua»  est  in  sancta 
Trinitate  persona.  Ilic  octingenlos  interfecit  impctu 
uno.  Octonarius  numerus  ad  resurrectionem,  cente- 
narius  pertinet  ad  perfecliooem.  David  ergo  uno 
impelu  octingcnlos  inlerfecit,  quia  Salvator  nostcr 
omnes,  qui  vel  perfectionem  fidci  appelunt,  vel  re- 
surreclionis  gloriam  concupiscunl,  gladio  sni  spi- 
rilus  interfecit,  dum  eos  pcr  incarnationis  ac  crucis 
suae  mysterium  ab  amorc  inundi  iiiijus  morluos  red- 
didil,  el  hoc  uuo  operalus  cst  impelu,  id  esl,  uno 
suo  incarnalionis  adventu.  c  Semel  euim  pro  pecca- 


(Luc.  xi),  ipseperseeliamusqiie  ad  inferna  descen-  "  lis  noslris  mortuus   est,  jam  ullra   non  morilnr 


dit.  Umle  per  Psalmistam  dicit :  c  Posuerunt  me  in 
lacu  inferiori,  in  lenehris  ot  nmhra  mortis  ( Psa/. 
lxxivii).  i  lllic  percussit  Golialh  Getheum,  quia 
duin  eleclorum  animas  de  geheniKe  clauslriseripuii, 
aniiquum  hostem,  qni  super  eos  lyrannidem  exercc- 
bal,  lethali  vulnere  sauciavii. 

CAPUT  XVII. 
Jn  sermone  de  virginibut. 
c  David  sedens  in  calhedra,  sapientissimus  prin- 
ceps  inler  ires.  Ipse  quasi  tenerrimus  ligni  vermicu- 
lus,  qui  octingenlos  interfecil  impetu  uno  (//  Reg. 
xxm).i  QuidestquoiIDavid  tnm  novoe,  tam  inaudila? 
prseconio  laudis  attollitur?  Quis  est  islc  tam  humilis 


(Rum.  vi).  i  Annon  ejus  arivcnlus  jure  vocatur  im- 
pelus,  de  quo  Salomon  ail :  c  Ecce  isle  venit  saliens 
in  monlibiis,  transiliens  colles?»  (Cant.  n.)  Et 
David  :  c  Exsullavil,  inquil,  ut  gigas  ad  currcndara 
vitam?  i  (Psal.  xvm.)  Qui  eniin  currit,  procul dubio 
impelnm  facil.  Nam  ct  Verbum  Dci  tauquam  rivus 
aquarum  vivenlium  cum  impelu  veuit,  et  sicul  tor- 
rcns  cuncta  doctrinarum  ardenlium  inquinamenu 
subveriit.  Undc  et  in  Cauticis  canticorum  dicitur  : 
c  Fons  horlorum,  puleus  aquarum  vivcntium,  quae 
fliiunt  impc4:i  de  Libano  (Cant.  iv).  i  Huic  ergo 
Begi  lam  humilt  tamque  sublimi,  lam  infirmo, 
sed   ila  forlitsimo,   gralias    referamus  qui  idcirco 


lamque  sublimis?  Qnis,  inquam,  est  isle  Daviil  ita  r  fieri  dignalus  esl  vermis  in  ligno,  ul  nos  constilueret 


debilis  atque  despeclus  ut  vermiculi  spcciem  gerat? 
ita  forlis  et  validus,  ut  uno  impeiu  ociingentos  ho- 
mines  inlerflciat?  lu  palea  nempe  liuera?  videiur 
esse  ridiculum,  si  non  in  medulla  spiritus  lateaT 
sacramenliim.  Quis  ergo  vermiculus  isle,  nisi  ille 
qui  per  eumdein  Davidcanit  in  psalmo  :  i  Ego  aulem 
sum  vermis,  el  non  homo?  i  (Psal.  xxi.)  Sicutenim 
vermis  ex  sola  ligni  materia  gigiiilur,  ita  Chrislum 
absque  virilis  seinine  de  solo  virginali  utero  geni- 
tum  fides  calholica  confltetur.  Sed  quamvis  sit 
vermis  tener  et  debilis,  ligni  vero  duritia  fortis  ac 
solida,  vermis  tamen  lignum  vertitin  cariem  etca- 
vernosum  reddit  et  cavum.  Ita  Redemplor  noster 
verus  202  utique  manu  fortis  alque  desidcmbilis, 


civcs  in  coelo.  Meo  vctuslum  humani  gencris  iui- 
micuin  in  se  permisit  insurgere,  ul  ex  eo  posimo- 
dum  non  mo  o  pr  viros,  sed  eiiam  per  feminis 
triumpharet. 

CAPUT  XVIII. 

In  epislola  ad  Albcricum  in  qua  ei  super  decem 
qiKTStionibuii  respondet. 

Quxris  curinScriplurissacrissitisladiversilas,  nt 

in  libroReguin(7/  Reg.  xxiv)legaturDavidredemisse 

aream  Ornan  Jebussei,  simul  et  boves  qui  oflerendi 

erant  in    holocauslum,  siclis  argenli  lanlummodo 

quinquaginta;  cum  in  Paralipomeuon  pro  sola  area 

dedisse  narrelur  auri  sexccntos  siclos?  (/  ParaU  m.) 

Sed  sciendum  esl  procul  dubio  quia  in  libro  Ueguin 


qui  semctipsum  exinanivit,  quinon  habens  speciem,  D  hovcs  tanlummodo  quinquaginla  siclis  argenti  com- 


neque  decorem,  invalidus  ac  dcspcclus  apparuil, 
humanum  genus,  unde  orlus  esl,  pauialim  a  suo 
rigore  moHivit,  magnumque  sibimel  in  eleclis  suis 
habilalionis  spalium  procuravit.  Ilic  ilaque  David 
sedet  in  cathedra,  quia  in  paternx  majeslalis  gloria 
constitutus  omnia  judicai.  Cui  Palcrnit  :  c  Sede  a 
dextris  mei  (Psal.  cix).  i  Sapieniissimus  est,  quia 
ipsa  Palris  sapientia  est.  Sed quornoio  David  dicilur 
princepsinter  tres,  cum  illenon  imct  alios  quemlibet 


parasse203  David  l<gi«ui\ quanli  vero  aream  com- 
puraverit,  illic  omuino  silelur.  Paralipomenon  vero 
liber  de  bobus  e  conlrario  lacct,  fed  empiam 
sexccntis  auri  siclis  aream  perhibet.  Quod  facile 
pervidetur,  si  in  uiroque  libro  ipsa  verborum  series 
diligenler  attenditur.  Nam  in  libro  Regum  hic  est 
ordo  verborum  :  c  Emil  ergo  David  areain,  el  hoves 
argenti  siclis  quinquaginta.  i  Ubi  sic  dislinguenduni 
est,  ul  prius  Scriplura  dicat:  c  Emit  David  aream,  i 


ltl3  1N  L!B.  M  REGUM.  **»* 

utraque  sibimel  Scriplura  divisil,  ul  illa  bonro,  isla  A  l»   mensura  praefigitur   discrepant,   sed  Scriplur* 
solLs  are»  numcrel  pretium.  Res  igitur  quibus  prc-      sancfc  sihimet  invicem  non  repugnaul. 

Expliciunt  (e$timonia  tibri  secundi  Regum. 

INCIPIUST  TESTMONIA  LIBRI  TERTH  REGUM. 

I.  De  Abisag)  Sunamite  qu<e  regi  David  ministrabat,  et  cum  eo  dormiens  seniha  eius  membra  fovebat,  et 

tamen  tntegra  mansit.  «...  j     y  #     • 

2    Quod  Dnvid,  dnm  virit,  et  Joab  el  Semei  peperat ;  mortens  vero  perdendos  eos  mandavxt. 
3.  Qnod  dicitur  Salomm   quaJraginla  mitlia    pnvsepiu  equorum  eumlium   habwsse,  duodectm    mtUta 

A    QuoTde  ^eolem  dicilur  :  quia   locutus   est  tria  millia    paraboias,  et  fuerunt  eurmina  ejns  quinqu* 
millia  •  el  disputasse  etinm  deUgnis,  et  dej  imentis,  et  volucrtbus,  et  reptilibus,  et  piscibus. 

5.  Quod  Salomon  du:s  a  dextra  lcevaque  columnus  in  templi  veslibulo  statuit,  quarum   unam  Jacmm, 

aiteram  Booz  vocarit.  .  .  ...  r  ..„«■•.. 

6.  Quod  vasa  templi  Dcmini  in  campestri   regiont  Joraams  %n  argtllosa  terra  fusa  sunt  tnter  Sochot  el 

7.  De  eo  quod  cum  sacerdoles  exissent  de  sancluario,  nebula  domus  Dei  repleta  est,  Ua  ut  sacerdotes  non 

posteni  prope  astare  propter  nebulam. 

8.  Quod  non  esse  dicitur  argentum  necutlius  pretii  putan  tn  tempore  Salomoms. 

9.  Quod  Salomoni  fuerant  uxores  quasi  regina:  septingenta  et  concubina:  trecenUv.  . 
10.  De  muliereSareptana,  ad  quam  Elias  transmissus ,  invenit  eam  dno  ligna  colligenlem,  ul  coyueret  et  stby 

panem  ac  filio  suo.  .  . 

41.  Deeo  quodt  orante  Elia,  nebula  parva  quast  vetttgium  homims  dc  muri  conscendens  apparutt. 

Expliciunt  capitula* 

INCIPIUNT  TESTIMONIA  LIBRI  TERTII  REGUM. 


CAPUT  PRIMUM.  B 

Ad.  C.  prcefectum ,  ubi  eum  ad  ceriamen 
provocnt. 
€  Quaesierunt  David  regi  servi  sui  adolescentuTam 
spcciosam  in  cunclis  fmibus  Israel,  et  invencrunt 
Abisag  Sunamitem,  et  adduxerunt  ad  rogem  ;  quae 
dormiebatcumrege,  el  niinistrabal  ci,  ct  nou  cognb- 
vil  eam  rcx  (111  Reg.  i).  i  Quae  est  aulem  htec 
pucila,  quae  de  cunclis  finibus  Israel  unquam  singu- 
laris  eligilur,  et  David  rcgi,  ut  cum  eo  dormial,  et 
frigescenles  artus  calefacial  copulalur?  Interroga 
Salomoucm  ct  ipsc  libi  puellae  bujus  aperiet  sacra- 
menluni :  c  Possidc,  inqtiit,  sapienliam,  possidc  in- 
teltgenliam  (  Prov.  iv).  >  Vis  eliam  audire  virginis 
Jiiijus  amplexus?  ait :  «  Ne  dcrelinquas  eam  et  ap- 
prehcn.fel  te;  amaillam,cxa)tabii  lc;circumdaillam,  C 
oi  gloritlcabit  lo;  honora  illam,  et  amplexabitur  te 
(Ibid.).  »  Sapienliam  crgo,  boc  est,  sanctam  vilara 
ampfoctamini,  uxorem,  ut  ingenuam,  et  hseredilate 
cendignam  soiiolcm  procreemus.  Non  enim  ex  hac 
uxore  moritura  nobis  est  successura  posteritas,  sed 
quae  perpcttio  sit  victura.  Nam  qtiod  dc  cormptione 
nascilur,  necesseest  corrumpatur;  al  quod  virgini- 
tasgignit  interire  non  novit :  nec  est  vitio  corruptio- 
nis  obnoxium  quod  ex  incorruptione  fueril  procrea- 
tum.  Sed  videamus  inlerpretationem  istorum  nomi- 
nnm,  ut  valeamus  comprebendcre  sacrameninm. 
Abisag  namqne  interpretalur  pater  meus  superftuusy 
vel,  patris  mei  rugitus.  Hic  supcrfltius,  non  super- 
fluiialem,   quasi    non    necessariam,  sed  abundan- 


gua,  coccinea  dicilur.  Anima  quippe  sancla  sicut 
205  bominici  sanguinis  myslcrio  rubef^  ila 
iiihilominns  el  ignc  sancli  Spiiilui  lervel.  Undc  et 
in  manu  Phares  coccinum  alligatur,  qui  maceriam 
sub  mystica  duorum  populorum  sequeslratione  di- 
visit.  El  Raabmcrelrix,  in  lypoEcdcsix*,  coccineum 
funiculum,  ut  domussua,  percunte  Jericho,  salvare- 
ttir,  appendit.  Ilinc  cliam,  et  alibi  de  sai;clis  viris 
Scripluracommcmorat:  Hi  sunt,  qui  vencrunt  de 
calorc  doinus  Raab.  Et  ipsa  iu  Evangelio  Vcritas: 
c  Ignem,  inquit,  veni  millerc  in  lerram(Ltur.  xu):  i 
qui  videlxel  ignis  in  discipulorum  cordibus  xsluans, 
eosdicerecompeilebal:  c  Nonne  cor  noslrum  ardens 
erat  iu  nobis,  dum  loquereliir  in  via,  et  aperiret  uo- 
bis  Scripturas?  i  (Luc.  xxiv.)  Hnc  ilaque  mysiicum 
et  spirilale  conjugium,  el  io  Suuamile  fervoreiu 
gralix  concipit,  el  in  Abisag  sanclse  prredicationis 
sobolem  parit ;  ut  quem  in  cordis  quisque  visceribus 
portat,  per  oris  officium  parere  non  omillal ;  el  quod 
concipit  iu  corde  per  coccinum,  parial  in  ore  per 
pracdicationis  sancta?rugiium.  Fervorem  ergo  divinae 
cbarilatis  in  Sunamile  concipimus,  ut  prxdicationis 
rugitum  Abisag  quasi  sobolem  pariamus. 
CAPUT  II. 

//i  epistola  adAlbericum,  ubi  superdecemquwstionibu* 

tractat. 

Ego  srepius,  fateor,  dubilavi  cur  David  Joab  et 
Semci,  quibus  iratus  erat,  dum  adbuc  vivercl,  cle- 
mcnier  indulsil;  moriens  auleni  Salomoni  sibimct 
in  sceptra  regia  succedenli  perdendosesscmandaviu 

.    T.i      innilil       wtrvnti    /**t«n    fiJOAfit     rMiltl    Ifi<k1'i     lllltlC    Cft*.- 


1115 


COLLECTANEA   LN  VETUS  TESTAMENTUM. 


1116 


De  Semei  quoque  sic  ait:  c  Habes  et  Semei  apud  te,  A 
filium  Gera,  III. i  Gemini  de  Baurim,  qui  maledixil 
mihi  maledictionepessima,  quando  ibam  ad  caslra.  » 
Deuique,  quibusdaminterpositis,addidit:  c  Ducesque 
canos  ejus  cum  sanguine  in  infernum  ( ///  Reg.  n ). » 
Quid  est  enim  quod  eos  David  motiens  damnat  qui- 
bus  vivendo  pepcrcerat,  cum  profeclo  naionis  ordo 
deposcal  ul  iu  perduelliones,  vel  quoslibel  inimicos 
vivens  sentenliam  ultionis  cxereret,  moriens  ntitem 
eis  misericorditer  inJulgerel?  Sed  sciendum  esi  quia 
per  regnum  David,  qui  lotperseeutionibus  el  aeium- 
uis  attritus,  ict  adversilatibus  el  inopiis  ctim  suis 
commtlitonibus  esl  affliclus,  hoc  prascns  saecnlum 
designalur,  in  quo  cum  suis  membris  Christus  allli - 
giiur  multisque  tribulatiouibus  Ecclesia  laceratur. 


CAPUT  III. 

/n  ephlola  ad  Agnetem  reginam. 
i  El  habebal  Salomon  quadraginla  miiiia  prasepia 
eqnorum  currilium  et  duodecim  cqueslrium  (/// 
Reg.iv).  >  Quid  per  qualernarium  numerum,  nisi 
quadriga  prastruitur  evangelislaruro  ?  Et  quid  per 
duodenarium,  nUJ  senalus  exprimilur  apostoiorura? 
Perdoctrinamquippeevangeiicam  et  aposlolicam  ve- 
ctaiur  Dominus  per  omnem  lalilndinem  orbis  lerra- 
rum.  <  Currus  enim  Dei  decem  millibos  mulliplex, 
miliia  hetamium ;  Dominus  in  illis,  in  Sina  in  sancxo 
(Psal.  lxvu).  i  Nam  quia  Sina  mandaium  inlerore- 
latur.  conslat  in  eis  tanlummodo  vectari  Doniinuni, 
ubi  fit  coelestium  observalio  mandatorum.  Noiandum 
aulem  quia  sicut  David  reguum,  qui  lot  est  pressu- 


Regnum  vero  Salomonis,  qui  divitiis  et  gloria  cun-  "  ris  atiritus,  Dominum  designai  in  mortalis  adhuc 

cta  regalium  dignitatum  jura  transcendit,  omnia 

principalis  imperii  fasligia  superavit,  fulurae  vita 

denunliat  gloiiam,  in  qua  Christus  vcre  pacificus 

ailerna  cum  suis  quiele  perfruitur  ac  coelestis  con- 

vivii  dapibus  solemniter  epulalur. 

Unus  igilur  idemque  Redemptor  noster  et  nunc 
David  est,  et  tunc  Salomon  erit;  quia  et  modo  tan- 
quam  manu  foriis  per  membra  sua  contra  diabolum 
pugiare  uon  desinit,  et  tunc  sopiia  206  pi't)rsus 
omni  carnis  et  spiritus  controversia,  cum  corpore 
suo,  quodest  Ecclesia,  ut  revera  pacificus  aclerna 
tranquillitate  regnabit.  Nunc  in  electis  suis  quasi 
DaviJ  calamilalum  fascibus  premitur,  persecutionum 
ac  diversis  adversitatum  pressuris  urgetur,  iribiila*- 
tionibus  et  xrumnis  aiterilur,  postmodum  tanquam 
Salomon  exuberanli  diviliarum  immortalium  copia 
potielur.  David  ergo  vivens  tolerat,  quosin  fine  con- 
demnat,  quia  judex  humani  generis  Christus,  quem 
ille  signabal,  illis  nunc  misericorditer  parcil  quibus 
in  fiuc  sxculi  senlentiam  juste  damnationis  iuHigil. 
David  ilaque  misericordiam  prorogal,  Saloinon  ju- 
stiliam  jmlical,  quia  unus  idemque  Iledemptor  no- 
ster  et  nunc  quasi  David  reproborum  iniquilates 
xquanimiter  lolerat,  el  poslmodum  tanquam  Salo- 
mon,  in  gloria  sua  veniens,  eos  quasi  vilralo  judiui 
cui  mucroue  trucidat.  H;cc  allcrnilasdivini  examinis 
frequcnter  in  eisdem  sermonibus  invenitur,  sicut 
illic:  c  Miscricordiam,  inquit,  et  judicium  cantabo 


viiae  sladio  laborantem,  sic  Salomonis  istius  incom- 
parabilis  gloria  prafiguratur.eumdemDominum  post 
mutidi  linem  in  paterui  culminis  majestale  regnan* 
tem.  Et  precedebat  sapicnlia  Salomonis  sapienliam 
omnium  Orientalium  el  iEgyptiornm,  quia  nimirum 
Redemptor  nosler  supcrat  inlellcclum  et  angeiorum 
el  hominum. 

207  CAPUT  IV. 
ln  eadem  epistola. 
De  illo  quoque  dicitur :  c  Quia  iocutus  esl  tria 
millia  parabolas,  ei  fuerunt  carmina  ejus  quinque 
millia;  >  ubi  praeslo  siibjungilur:  i  Quia  disputavit 
etiam  super  liguis  a  cedro  quae  est  in  Libano  usque 
ad  hyssopum  quaj  egredilur  de  pariete,  et  disseruit 
dejumentis,  el  volucribus,  et  replilibus,  el  piscibus 
(///  Reg.  iv  j.  i  Quae  videlicel  Redemplori  nostro 
nun  ambigitur  cuncta  congruere,  cui  vacat  haec  di- 
ligenli  considcratione  tractare.  Ipse  mimirum  tria 
millia  parabolas  est  loculus,  qui  et  per  myslica  pr«- 
ccJenlium  facla  el  per  allcgorica  prophetarum  ora- 
cula,  vel  etiain  per  coruscantis  Evangelii  documesita, 
dum  sub  (igurarum  velamine  pcne  ctincla  disseruit, 
quasi  tria  iniilia  in  verbis  suis  parabolas  numeravil. 
Undeetin  Evangelio  Mauh&us.  ait:  c  Hxc  oinnia 
locutus  est  Jesus  in  parabolis  ad  turbas,  et  sine  pa- 
rabolis  non  loquebatur  eis  (Matth.  xiu).  »  Cujus 
eliam  carmina  quinque  miilia  suui,  quia  cborus 
virginum,  quae  sub  quinario  nuniero  descrihunlur 


tibi,  Doaiine  (Psal.  c):  »  Ei:  c  Misericordiain  et  ^  ante  throuum  ejus,  sicul  Joanncs  in  Apocalypsi  di- 


verltatem  diJigrt  Deus  (Psal.  lxxxixi)  :  Misericordia 
ei  Vvrilas  obviaverunt  sibi  (P$:l.  lxxxvy).  »  Sic  ila- 
que  duin  misericordia  verilati,  quasi  DaviJ  prrepo- 
nilur  Salomoni;  utquos  picDavid  permisericordiam 
suslinet,  Salomon  per  judicium  juste  condemnet. 
Et  uolandum  quod  per  Joab,  qui  suis  homicidium 
manibus  perpeiravil,  illi  designantur  qui  mala  fa- 
ciuut;  pcr  Semei  vero,  qui  regi  tanlummodo  male- 
dixcrat,  illi  figurali  sunlqui  prava  loquuntur.  Nam 
etbi  quinequiler  agunt,  et  1 111  qui  sermonibus   re- 


cil :  c  Canlicum  novum  jugiler  modulalur  ( Apoc. 
xiv ).  »  Yei  quia  qiiinque  sunt  vulnera  Dominki 
corporis,  quibus  per  universum  orbein  triumphaiis 
ejusgloriapradicatur,  sub  eodem  numero  carmioa 
suppulantur,  sub  quo  teueniur  et  vulnera,  per  quae 
victoria  singularis  laodisaeternaegloriara  promeretur. 
Unde  cum  iu  Canticis  dicilur :  c  Surge,  amica  mea, 
sponsa  mea,  et  veni,  coluroba  nica,  in  foraminibus 
pelrae  et  in  caverna  macerijc;  »  protinus  additor: 
c  Osiende  lnihi  facieni  tuam;  sonet  \ox  tua  in  auri- 


1117  IN  LIB.  10  (lEGUM.  1118 

tunt  Dominici  corporis  cicatrice*.  Sed  cum  post  A  praesenti  Ecclesia,  qua?  coelestis  iliius  Ecc1e&iae  resii- 


hujus  pelrae  foramina,  dulcis  vox  sponsae  in  sponsi 
auribus  sonare  praecipitur,  quid  aliud  qnain  quinque 
vuraertbus  sub  eodem  quinario  mnnero  carmina 
laudum  reddere  pia  quaelibet  anima,  vel  saucta  uni- 
versalis  Ecclesi;»,  commonetur,  ut  ejus  lem  quodam- 
modo  numeri  carmina  refcrat  quot  per  so  suscepta 
vulnera  non  ignorat,  illique  cunctos  sui  corporis 
tensus  dedicel,  qnem  toiidem  pro  se  saucialum  vul- 
neribus  videt?  Quinque  nimirum  nostrorum  sensnum 
vulncra,  illis  quinque  Dominici  corporis  cicatricibus 
snnt  sanala.  Quodau.ein  Salomon  super  lignis  a 
cedro,  quae  esl  iu  Libano,  usque  ad  hyssopiun,  quae 
egredilur  <'e  partete,  dispotasse  dicitur ;  bic  necessa- 
rio  aJ  spirilualem  remitiitur  intellectum,  cum  nul- 
latenusstare  valeat  superflcics  liiterarum.  Hyssopus  B  sine  Deo. 
enim  ncqnaquam  de  parielibus  egredi,  sed  de  saxo- 
sis  cernitur  monlibus  germinari.  Paries  iiaquc  no- 
ster  ipsa  mortalitatis  nostrae  condilio  esl,  qiiaenosa 
contemplatione  Condiloris  velut  abditaedomus  obsla- 
culum  dividit,  et  in  ima  proclivius,  declinarc  compel- 
il.  i  Corpus  enim  quod  corrumpilur,  nggraval  ani- 
mam ;  et  deprimil  terrena  inbabilaiio  sensum  mulla 
cogitantem  ( Sap.  u).  >  Ex  hoc  ergo  pariete  208 
fcysaopus  egreditur,  quia  de  fragililate  noitrse  mor- 
talitatis  erumpit,  quod  semper  ntcesse  est  ferro  poe- 
nitentiae  resecari.  Hyssopo  nimirum  purificantur 
intima  visccra,  per  quae  nou  iiicongrue  designatur 
confessio  peccalorom.  Disputavil  igitur  noster  Saio- 
mon  super  lignis,  hominibus  videlicel  intra  gerrai 


bulum  est,  Doiuinum  totis  viribus  flrmiter  et  con- 
stanter  amamus.  Ipsa  quippe  dileciio,  sicut  Joannes 
evangrlisia  perhibet,  Deusesl  (/  Joan.  iv).  Et  de 
Deo  Propheta  psailit :  <  Deus  meus,  et  fortitudo  meo 
(  P$aL  xli!  ).  >  Columnam  vero,  quoe  vocatur  in  ro- 
bore  in  sinistra  ejtisdem  vestibuli  parte  statuimug, 
cum  pnxintnm  nostrum  iu  Dco  sicut  nosmetfpsos 
amamus.  Ubi  nolandiimqnod  Scriplura  prosequitur : 
i  Nec  non  et  quasi  catenulas  in  oraculo,  et  superpo- 
suit  eas  capitibus  columnarum  (//  Par.  m).  •  In 
noslrae  quippe  mcntis  oraculo  capitibus  cotumnarum 
catcnulas  superponimus,  quibus  scilicct  ulraraque 
coliunnain  sibimet  inviccm  conncctamus,  quia  nec 
Deum  sine  proximo,  nec  proximum  vere  diligimus 


CAPUT  VI. 
Jn  epislola  ad.  A.  P.  P.  ubi  conqueritur  deinsoUnlia 
pravorum  hominum. 
De  vasis,  quae  Hiran  jussn  Saiomonis  regis  fecit 
in  domo  Domini  scriptum  esl  :  i  Quia  in  campestri 
regione  Jordauis  fudit  ea  rex  in  argiliosa  terra 
inier  Socbot  et  Sartau  (///  Reg.  vu).  >  208 
Sochot  in  tabernacnla  verlitur,  Sartan  vero  in- 
terpretatur  tribulatio  eorum,  sive  demolilorum  aut 
coangustantiunu  Quid  igilur  per  Sochol,  quod  inler- 
pretari  tabemacula  diximus,  nist  sanctos  viros  aeci- 
pimus,  qui  videlicel  dicunt :  t  Non  habemus  hic 
manenlem  civitatem,  sedfuluram  inquirimus?(//e6r. 
xiii.)  i  Et  Petrus  :  c  Cerlus  suin,  inquit,  quod  velox 


nantis  Ecclesiae  membra  radicatis,  a  cedro  quae  cst  C  cst  depositio  tabernaculi  mei   (//  Petr.  i).  »  Quid 

in  Libano,  usque  ad  hysscpum,quae  egrcditur  de 

parietc,  id  est,  ab  ipsis  cminentibus  sanctis  nilore 

justitiae  candidalis  usque  ad  peccalorcs  el  lapsos 

atquc  ad  pcenitenliae  demum  lamenta  conversos. 

Ilinc  est  quod  sequitur :  t  Disscruit  et  de  jumeutis,  > 

sanctorum  scilicet    adjutoribus,    catholicis    viris; 

i  et  de  volucribus,  >  hominibus  nimirum,per  soncla 

desideria  ad  superna  suspensis;  c  el  de  reptilibus   et 

piscibus,  i  hoc  est,  de  his  qui  peclus  concupiscentiae 

per  terram  trabunt  et  qui  per  sxcuiarium  negotio- 

rum  fluenta  vagantur. 

CAPUT  V. 


/n  epislola  ad  Albericum,  ubi  dicitur  de  mansionibus 
Israelitarum. 
t  Statuit  Salomon  duas  in  vestibulo  templi  Domini 
columnas,  unum  a  dexlris,  ct  alteram  a  sinistris  : 
eam,  qua»  a  dextris  erat,  vocavit  Jaehim,  hoc  est 
ffrmitas:  el  quacad  levam,  Booz,  hoc  est,  in  robore 
(///  Reg.  vii  ;  //  Par.  m).  »  Quid  enim  per  coltim- 
nam,  quae  a  dextiis  est  et  vocalur  firmitas,  nisi  di- 
lectio  Dei ;  et  quae  a  sinistris  est,  et  vocatur  in  ro- 
bore,  nisi  dilecfio  proximi?  Aliud  est  enim  flrmitas, 
hoc  est,  ipsum  robur,  aliud  in  robore,  quoniamaliud 


vcro  per  Sarian,  quae  tribulatio  eorum  dicitur,  nisi 
reprobortim  iribulaiitiiiin  nos  persecutiodesignatur? 
IIx  nimirum  el  demolilores  et  coangustanles  sunt, 
quia  dum  demoliri  alque  desiruere  fidei  nostrae  vel 
boni  opcris  sediflcium  tentant,  diiris  injnriarum  ac 
pressurarum  nos  calamiiaiibus  coangustant.  Vasa 
ergo  templi,  id  est  omnes  elccti  fundunlur  in  cam- 
peslri  regione  Jordanis,  id  est  in  humilitate  ba- 
plismi ;  inter  Sochot  et  Sarlan,  id  est  inter  jnstosatqiie 
perversos,  ut  cl  bonornm  forina  proponalur  iliis  ad 
imitandum  reclae  conversalionis  excmplum,  et  pra- 
vorum  persecutio  ad  cumultim  illis  proficiat  merito- 
rum.  c  Vasa  quidem  figuli  probal  fornax,  et  homl- 
nes  juslos  lenlatio  tribulaiionis  (Eccli.  xxvn).  > 

In  arida  ergo  terra  lempli  vasa  funduolur,  qufa 
mcns  hominis  ad  suscipiendum  supernae  graliae  mu- 
nus  non  est  congrua,  nisi  prius  ab  omni  carnalis 
illecebrae  fuerit  humore  siccala.  Sicca  quippe  corda 
clartun  harmoniae  sonilum,  humida  reddunt  obtn- 
sum.  Tympanum  qiioquc  surdum  sonat,  si  quilibet 
eum  liqtior  humectat.  Sic  neccsse  esl  ut  mens  honii- 
nis  a  carnis  voluptale  sit  arida,  quatenus  rn  Dci 
omninoleniis  auribus  ejus  oratio  sit  argtita.  Enim- 


1119  COLLECTANEA  1N  VETUS  TESTAMENTUM. 

gil,  qui  pcr  saccularis  vitac  meritum  aciem  cordis  A  CAPUT  YDI. 

In  eputola  ad  Agnetem  reginam. 


1120 


amisit.  Nam  si  qutlibet  ignotus  cubiculum  regis  ir- 
ruropat  eiqne  prasens  tanquaro  familiaris  assislat, 
regis  tainen  alloquio  non  perfruitur,  quia  charus  ei 
per  anlerioris  nolitiae  gratiam  non  habelur,  ila  nos 
infelices  et  miseri,  quod  quidem  de  meis  similibus 
loquor,  saepe  soli  in  angnsla  celluhe  remotione  con- 
sistimus,  solis  divinx  innjesiatis  oblulibus  trementes 
aslamus,  pcccalis  lamen  obslanlibus,  vcl  intimi 
splendoris  ignicuhim,  vel  compunclinnis  graliam  non 
mereraur.  Sic  itaque  velutanle  regis  videmur  astare 
praesenliam,  sed  quia  per  viue  rectiludinern  sibi  noti 
non  sumus,  colloculionis  inlernae  dulcedinem  non 
guslamus.  Sed,  o  dulcedo  melliflua,  cum  Dominus 
in  servo,  et  servus  delectalur  in  Domino !  Unde 


i  Non  erat  argenlum,  nee  ullius  pretii  ptitahalur 
in  diebus  Salomonis  (///  Reg.  x).  >  Quod  nimiram 
quomodo  juxla  litieram  stabit,  ut  credi  valeal  lem- 
pore  Salomonis  argentum  vel  penitus  non  fuissc,  ac 
propter  hoc  omnino  de  terra  delctum,  vel  nullius,  *el 
exilis  saltem  prelii  constilisse.  Nam  si  nullius  erat 
prelii,  sicut  dicitur,  ergo  mille  talenta  argenli,  ne 
unius  quidem  ovi  potcrant  appendio  supputari; 
quod  sane  credi,  quam  frivolum,  quam  vidcalur 
ineplum  ip$e  revinxit  textus  et  ordo  verborum,  qui 
poslquam  praemittit  :  t  Non  erat  argentum ,  nec 
ullius  prelii  putabatur  in  diebus  Salomonis,  i  prae- 
slo  subjungit  :  <  Quia  classis  regis  per  mare  cum 


Psalmisla  :  <  Suavis  sit,  inquit,  ei  laudalio  mea;  g  classe  Hiram  semel  per  trcs  annos  ibat  Tharsis,  de- 


egj  vcro  deleclabor  in  Domino  (Psal.  cm). 

CAPUT  VII. 

In  sermone  de  nativitate  S.  Marue 

<  Faclum  est,  cum  exissent  sacerdotes  de  san- 

cluario,  nebula  itnplebit  domum  Domini,  et  non  po- 

terant  sncerdotes  siare  prope  propler  nebulam ;  im- 

pleverat  enim  gloria  Domini  donuun  Domini  (/// 

Reg.yin).  >  <  Quae  omnia,  i  sicul  egregius  pr.edicalor 

210  dicit, (  m  Hur*  conlingebant  illis  (/  Cor.  x).  > 

Gloria  quippe  Domini  inteliigilur  Christus,  cujus  Gde 

repletus  est  raundus ;  de  qua  gloria  cum  pro  adorato 

vitulo  deprecaretur  Dominum  Moyses  ut  parceret 

populo  peccalori,  respondil  Dominus :  <  Propitius  ero 

illi ;  verumtamen  vivo  ego ,  et  vivit  nomen  meum, 


ferens  inde  aurum  et  nrgenlum.  i  Cur  enim  per  lot 
marina  discrimina  metallum  hoc  chissis  illa  deferrct, 
quod  pretium  penitus  non  haberet  ?  Et  paulo  post 
dicilur  :  <  Quia  ofTerebantur  ei  vasa  aurea  el  argen- 
tea  ;  >  deinde  snbinfertur  :  <  Egrediebatur  quadriga 
ex  iEgypto  sexcentis  siclis  argenti  et  eqnis  cen- 
lum  quinquaginta  (Ibid.).  >  Non  ergo  pretio  carebat 
argenlum,  quo  vehicula  redimebantnr  equorum,  sed 
argcnto  designatur  claritas  ecciesiaslicse  praedicalio- 
nis,  de  qua  dicitur  :  <  Eloqnia  Domini  eloquia 
casla,  argentum  (PsaL  xi).  >  NuIIitis,  ul  ita  loquar, 
prelii  211  reputabimus,  ncc  aiiqualei  us  erimus 
cjus  indigi,  postquam  ad  veri  Salomonis  rcgnnm  rx 
hac  fuerimus  calamitate  translaii;  non  enim  tunc 


quia  implebilurgloria  mea  omnis  terra  (Num.  xxiv).  i  C  praedicationis  indigemus  eloquio,  ubi  dalur  in  decore 


Quod  autem  nebuia  implevit  domum  Dei,  et  non  pote- 
ranl  sacerJoles  minislrare  propler  nebulam,  hxc 
sentenlia  superbos  Judseorum  pontifices  ac  doclores 
insinuat,  qui  dum  incamationis  Chrisli  sncramenla 
investigare  despiciunt,  debilum  fidei  suae  ministerium 
tper  erroris  nebulam  perdunt  :  ita  enim  eorum  men« 
les  infidelitatis  caligo  replevit,  ut  propriis  exigenti- 
bus  meritis  non  agnoscant  cultum  credulitatis.  Ad 
illud  ergo  lemplum  Dominus  in  nebula  descendit,  ul 
caecam  Judaicae  infidelitalis  caliginem  designaret.  In 
hoc  sic  scriplum  est :  <  ln  sole  posuit  tabernaculum 
suum  (PsaL  xvm),  ut  sedentem  in  lcnebris  et  umbra 
morlis  iiluminaret  (Luc.  i).  >  lili  denique  templo 
Deus  omnipolens  gloriam  sui  adventus  contulit,  sed 
n.liil  ex  eo  in  sua  nalura  susccpit.  In  bcatissimae  au- 
tcm  Yirginis  ulerum,  non  solum  est  dignalus  dc- 
scendere,  sed  ex  eo  etiam  pcrfectam  sibi  subslan- 
tiam  nostrsc  morlalilatis  uuire.  Quanto  igilur  noslri 
templi  major  cst  dignilas,  tanto  gloriosior  ejus  de- 


suo  regem  gloriae  facie  ad  faciem  cernere,  qucm  ubi- 
que  consuevimus  ex  ore  praedicaloris  audire.  Sic 
per  prophetam  pollicelur  Dominus,  dicens  :  <  Nei.io 
dicet  :  Agnosco  Dominum ;  omnes  enim  cognosccnt 
me  a  maximo  usque  ad  miuimum,  dicit  Dominos 
(Jer.\w%  xxxi).i  Sedforte  quisasseralScripturaeverba 
nos  ad  noslrum  intellectum  violenter  iuflectcre,  et 
quod  Salomon  de  se  videlur  asserere  ad  Salvatorem 
perhibeat  specialiter  per  omnia  pcrtinere.  Dicat  ita- 
que  objectionis  assertor  qua  Salomon  valeat  ratione 
competere  quod  quasi  de  se  dicit :  <  Dominus  enim 
dedit  mihi  horum  quae  sunl  scientiam  vcram,  ut 
sciam  dispositionem  orbis  terrarum  et  virtutes  ele- 
menlorum,  initium  et  constimmalionem  et  medieu- 
^  tem  temporum,  vicissiludinern,  permulaliojies  honii- 
num,  el  qiuecunque  sunt  absconsa  el  improvisa  di- 
dicit  (Prov.  vn).  i  Nam,  ut  de  caeleris  interim  si- 
leamus,  quomodo  nosse  potuit  Salomon  bominum 
cogitationes,  cum  ipse  Dco  alibi  dical :  <  Tu  solus 


ilii 


IN  LIB.  Ill  REGUM. 


im 


reginae  scptingenlx  et  concubinae  trccentac  (///  Reg.  \  ltilum  farinae  alque  olei  quod  babeo,  ul  comedamus 


xi).  >  Quid  aulem  milii  cum  gynaeceo  Salomonis? 
Setl,  excussa  palea  verborum,  invenitur  in  inedulla 
mjsterium.  Quid  enim  per  seplingenlas,  quae  uxores 
simul  el  reginie  memorantur,  nisi  ills  intelliguntur 
animae,  quae  et  septiformis  babent  gralia?  Spiritum 
et  super  resiiltantiunt  vitiorum  motus  quasi  regalem 
oblinent  principatum?  Quid  autcm  per  irecenlas 
easdeniquc  concubinas,  nisi  illae  animae  figurantur, 
quae-pcr  solam  S.  Trinilatis  fldem  thalamum  quidem 
regis  ingressx  sunt,  sed  casta?  couversalionis  et 
quodamniodo  matronalis  pudiciiicc  mundiliam  non 
liabentes,  dotales  uxorum  tabulas  non  merentur? 
Hae  nimirum  et  Salomoni  per  commercium  junctae 
sunt,  quia  Sulvaloris  noslri  veri  pacifici  sacramenta 
percipiunt,  et  tamen  per  degenerem  lenocinantis  B  lorridus 
vilae  lorporem,  nec  babentes  uni  viro  pudoris  affc- 
clum,  ad  miptialis  fcederis  dotalilium  non  assur- 
gunt.  Enimvere  illse  animse  uxorio  ac  regali  nomine 
dignas  sunt,  quae  in  solo  coelestis  sponsi  desiderio 
requiescunt,  quae  infoederabiliter  conlra  maligooruin 
212  spirifuum  tentamenla  conflignnt.  Sic  de  eodem 
Salomone  Scriptura  lcslatur,  quia  c  alienigcnas 
qnoqtie  tribularios  fecit;  de  flliis  autem  Israei 
non  constiluit  rex  servire  quemquam;  sed  erant 
viri  belfalores,  et  minislri  ejus,  et  principcs,  et  du- 
ces,  etpraefecli  curruum  et  equormn  (III  Reg.  n),  i 
ubi  paleuter  oslendilur  quie  inter  concuhinas  di- 
slantia  sil  el  rrginas ;  quid  diflerat  inter  eos  qui 
servi  peccali  durie  exactionis  tributa  persolvuui,  et 


et  moriamur  (///  Reg.  xvn).  >  Haec  tnulier  duo  ligua 
colligebat,  quibus  posset  inopem  sibi  cibura  et  filio 
providcre;  sed  hujus  viduaa  fariua  et  oleum  ad  pro- 
ventus  abuiidantiam  benedicitur,  ut  cbaritatis  fru- 
clus  et  hilaritatis  jam  tunc  in  sacramenlo  Ecclesiae 
eoinmendetur  :  t  Hilarem  enim  datorem  diligit  Deus 
(//  Cor.  111).  i  ViJua  haec  sancta  erat  Eccicsia,  de 
qua  dicitur :  «  Viduani  ejus  benedicens  benedicam 
(PsaL  cxxxi).  >  Gui  licebat  cuicunque  vellet  roormo 
viro  conjungi.  quia,  desiitente  lege,  n:ox  Christo, 
qui  finis  tegis  est,  ad  jusliliam  omni  credenti  (Rom* 
x),  meruit  Ecclesia  copulari.  llla  cibum  anhelabat, 
qui  duobus  esset  lignU  excoctus,  et  sancta  Ecclesia 
panem  de  ccelo  viventem  esurit,  qut  in  ara  crucis  cst 


CAPUT  XI. 

In  sermone  de  inventione  S.  crucis. 
c  Ecee  nubeciila  parva  quasi  vestigium  bomiuis 
ascendebat  de  mari  (///  Reg*  xvm).  »  Quia  enim 
non  qnasi  iiomo,  scd  qttasi  vestigium  hominis  dici? 
tur,  rectepcr  hoc  crux,  quae  membris  cst  apla  Do- 
miiNCis,  designalur.  El  bene  crux  vesligium  liomiuis 
dicilur,  quia  p;?r  eam  Deus  homo  transilum  fccit, 
cum  ad  Patrem  reiiit.  Sicul  per  Joannein  dicilur  : 
c  Sciens  Jesus  quia  veuit  ejus  hora  ut  trairseat  e* 
hoc  inundo  ad  Palrem  (Joan,  xni).  *  Pascha  quidcm 
tnmsitns  dicitur.  El  liic  transilus  per  cruccm  faelus 
esi,  sicut  dicil  Aposlolus  :  i  Pascha  nostrum  iuuuo- 
lalus  esl  Chrisius  (/  Cor.  v).  >  Sicut  ergo  per  Vit- 


eos  qiti  per  sedala  bdla  cerlamiuum  principatuum  C  ginem  descendit  ad  nostra,  sic  per  crucem  esl  re- 


iufulas  sortiuntur. 

CAPUT  X. 

In  sermone  de  inventione  S.  crucis. 

c  Ait  Sareplana  niulier  ad  Eiiam,  ad  qtiam  ille 

pascendus  fuerat  missus  a  Domino  :  En  colligo  duo 

Hgna,  ut  ingrediar  el  faciam  mihi  ei  fiiio  meo  pau- 


versus  ad  propria.  Quod  congriientcr  expressit 
iltud  facium  suh  Eliseo  miraculum.  Nam  cuna  juxla 
Jordancin  ligna  caedereniur,  repenle  securis  eujus- 
dain  matcriam  succideulis  in  aquam  cecidit  (IV 
Reg.  vi). 


Expliciunt  testimonia  libri  tertii  Regum. 

213  214  incipiu:;7  capitula  libri  quarti  regum. 

1.  Quod  Eliseus  aqnas  Jericho  salis  ndmistione  sanavit. 

2.  De  eo  quod  Etiseo  ascendenti  ad  Bethel  pueri  illudebanl  diccntes  :  Ascendet  calve,  ascende%  calve* 
5,  Obtecro,  mqnit  Naaman  Eiiseo%co»cede  miki  servo  tuot  ut  tollam  onns  duorum  burdotutm  de  terra. 

4.  De  eo  quod  dum  Eiiseus  lignum  in  aquam  misisset,  securis,  qua?  ceciderathad  manubrhm  rediit. 

5.  De  eo  quod  Ezechias  decem  lineis  per  grudus  horologii  umbram  reverti  poslulavit,  ut  etset  sibi  signum 

recuperandce  salutis. 

Expiiciunl  capitula. 


INCIPIUNT  TESTIMONIA  LIBRI  QUARTl  REGUM. 

CAPUT    PRIMUM.  Dmundani  sunt  popuii?  quid  vas  novum  nisi  corpus 

In  sermone  de  exallalione  S.  Crucis.  Dominicum,  nulla  scilicet    pravaricationis   iniquafi 

Cum  viri  Jericho  Eliseo  conquererenlur  quod      labe  nigratum,  nulla  veteris  hominis  abusione  dc- 


«hAii«n  Aoa 


(lic   ACt    G<tr\ianlin1 


11«  COLLECTANEA  IN  VETUS  TESTAMENTUM.  i\U 

niam  inlraveruiit  nqu.ne  usque  ad    animam  rocam  A  inyslcrium  illa  repromissionis  lerra,  qua*  lac  el  mel 


(V$al.  lxvui).  »  Ex  lunc  enim  homo  didicit  quid  de- 

berel  appetere,  quid  vitare. 

CAPUTIL 

7»  sermone  de  S.  Cauiano. 

Cum  Eliseus  ascenderet  viam  qua?  ducil  Belhel, 

pueri  parvuli  egressi  de  civiiaie  illudebanl  ei,  di- 

eenles  :  «  Ascende,  calvc,  ascende,  calve.  Qui  cum 

respexisset,  vidit  eos,  et  maledixit   eis  in  nomine 

Domini.  »   Moxque   Scripiura    subjunxit  :  c  Quia 

egressi  sunt  duo  ursi  de  saliu  et  laccraveftinl  ex  eis 

quadragiola  duos  pueros  (/  V  Reg.  n).  >  Sane  quid 

per  Eliseum,  uisi  Mediator  Dei  ct  bominum  dcbet 

inteliigi?  Quid  vero  per  Belhcl,  quac  domus  Dei  in- 

lerpretatur,  nisi   beatitudo    ccelrslis    expriiuitur? 


fluere  dicitur.  Lac  enim  215  de  carne  fluilt  md  de 
attperioribus  venit.  Quia  igitur  in  uno  Medialore  Dei 
et  bominum  et  humanitalis  lac  el  mel  divinitatis 
inesse  cognoscitur ,  reete  per  terram  lac  et  mel 
emananlem  incarnationts  ejus  mysterium  figurator. 
Qu'od  autem  ex  hac  terra  onus  duorum  burdonum 
petit,  quid  aliud  quam  duorum  Apostolorunt,  Petri 
scilicet  ei  Pauli,  documenta  deposcit?  Unde  et  unus 
eoruin  dicit :  c  Qui  operalus  est  Petro  iu  aposlohi- 
tum  circumcisionis ,  operatus  est  et  mibi  inter 
gente9  (GaL  n).  i  Et  qtiia  non  modo  apostoios,  scd 
omnespncdicatorcs  scientiam  et  operationem  habere 
necesse  est,  duos  in  castellum,  quod  conlra  se  erat, 
Dominus  discipulos  misil;  atque,  sicut  Lucas  testa- 


Per  viam  ergo  qux  ducit  lleihel,  Redemplor  nostcr  o  lur,  in  oinnem  civitatem  el  locum  quo  erat  ipseven- 


ascendebat,  quando  passioni  appropinquabat;  skut 
jam  in  ipsa  sacrosancta  ct  mystica  caena  dicit  disci- 
putis  :  c  Vado  ad  ettm  qui  misit  mc  (Joan.  xvi).  > 
Sed  dum  ascendit  Doihcl,  id  cst,  dum  per  sanctissi- 
mse  passionis  suae  myslerium  redire  contcndit  ad 
Palrem,  pueii  parvi  cgrcssi  dc  civitatc  illudunt  ci, 
dicentes  :  c  Ascendc,  calve,  ascende,  calvc,  »  quia 
Judsei  omni  gravitalis  et  sapientia?  ponderc  vacui, 
illnque  pueritia  parvuli,  de  qua  dicitur :  c  Maledi^ 
ctus  puer  centum  annorum  (ha.  lxv),  i  eum  ad 
locum,  qui  dicilur  Calvarise,  pertrabunt,  atque  ad- 
versus  eum  vrperinis  irrisionum  ct  opprobriorum 
furiis  inardescunl.  Calvaria  aulem  iocus  ille  diccba- 
tur  a  calvitiis  ampulatis,  quia  illic  danuialiiii  dccol- 
bri  consueverant.  Et  notandum  quia  pueri  egrcssi  de  C 
civilate,  dicunlur,  quoniam,  sicut  Apostoltis  ait : 
c  Ul  sancliGcaret  per  suum  sanguinem  populum, 
extra  portam  passus  est  Domiuus  (llebr.  xm).  i 
Porro  quod  sequitur  :  c  Quoniam  egressi  sunt  duo 
ursi  de  saltu  el  dilaceravertint  ex  cis  quadraginta 
duos  pueros,  >  per  numerum  puerorum,  numerus 
signaiur  anuorum;  quadragesimo  sccundo  qtiippc 
anno  posl  Domini  passioneiii,siculhisiorix  tradun!, 
Titus  et  Yespasianus,  duo  regcs,  de  silvis  gentium 
tanquam  duo  feroccs  ursi  de  saltu  fcrarum,  dilace- 
raverunt  pueros,  quia  venicntes  ad  excidium  Ilicru- 
salem  debellaverunt  in  furore  Judaeos. 

CAPUT  III. 


tunis,  geminos  destinavit  (Lue.  x).  Quod  ergo  Naa- 
man  in  lerra  sancta  duorum  burdonnm  expetit  sar- 
cinam  super  incarnaiionem  Dominicam  genus  hu- 
mamiin  apostolicam  videtur  efllagitare  doctrinam, 
ut  bi  sagmarti  imindo  terram  invehant,  ex  q«a  ad 
ollcrcnda  sacriflcia  altare  in  conspeclu  Conditoris 
fliat.  Uude  filiis  Israel  pnecipit,  diceus  :  c  Allare  de 
terra  facictts  milii  (Exod.  xx).  »  Quod  aulem  Naa- 
inan  non  ob  aliud  terram  prophcue  poposcisset,  nisi 
ut  ex  ca  Domino  altare  construeret,  in  suis  ipse  ver- 
bisostendil,  cum  illic  praesto  subjungtt :  c  Nonenim 
ultra  faciet  scrvus  luus  hotocaustum,  et  victimam 
diis  alienis,  uisi  Domino  (IV  Reg.  v).  > 
CAPUT  IV. 
In  sermone  de  inventione  S.  Crucit. 
c  Cum  filii  propbetarum  juxta  Jordanem  ligna  cav 
dereul,  rcpente  securis  cujusdam  materiam  succi- 
denlis  in  aqtiam  cecidit;  tunc  propheU  lignum  in 
aqtiam  misit,  et  mox  ferrum  natavii  alque  ad  ma- 
nubrium  rediit  (/  V  Reg.  vi).  >  Quid  est  aulem  se- 
curis,  nisi  sapienlia  Dei  operala  per  corpus?  quid 
fcrrum,  nisi  divinitas?  quid  lignum,  nisi  liumauitas? 
Et  rccle  corpus  Cbrisli  lignum  dicilur,  quod  in 
lignopependil.  Securisigitur  juxta  Jordanem  arbores 
Miccidebat,  quia  Dei  sapientia  juxta  fiuidum  roorta- 
litatis  nostrac  dccursum,  dignata  est  impios  Judaeos 
suae  praedicalionis  austeritate  corripere  et  velut  in- 
frticluosas  arbores  a  statu  rigidae  superbix  desecare. 
Unde  et  Joamies  dicit :  c  Jam  securis  ad  radicem  ar- 


In  epistota  ad    Hiidebrandum  el  Stephanum ,  ubi  r\ .  ^  r    .    , 

dichur  quomodo  rutionulis  anima  ad  f.erfeciioncm  u  bo™»»  posita  est.  Omiiis  arbor  quac  non  factt  fru- 

ctum  bonum  excideiur  et  in  ignem  mittetur 
(Matth.  iii ;  Luc.  ni).  >  Itaque  dum  ligna  caedunlur, 
ferrum  in  aquas  de  manubrio  cecidit,  quia  dttm  sil- 
vcstres  Jmtooriim  menies  Veritas  cjrripit,  diviniias 
carnem  tamen  uon  descrens  aJ  inferoi  profunda 
cum  spiritu  comitante  descendit.  Sed  lignum  in 
aquam  miltitur  et  ferrum  redii,  quia  corpus  Do- 


weniat. 

c  Obsecro,  inquil  Naaman,  concede  mibi  scrvo 
tuo,  ul  tollam  ontis  duorum  burdonum  de  lerra 
(IV  Reg.  v).  >  Quid  aulcm  per  allegoriam  Naaman 
Syrus,  nisi  genus  designat  humanum?  Sicut  enim 
Naaman  ante  leprosus,  mox  ut  septies  aqua  Jordanis 
abluitur,  ab  omni  lcpra  squalore  purgatur;   iia 


*<»t>/\     *>A> 


AnifAMl      ta»    MAIiIma  I 


4123  IN  LIBRUM  ESDR^.  1116 

ut  unde  caput  praecessiase  cognoseHur,  per  eamdem  A  rotogio  Itoearni».  Soli  namque  justitkt,  C!iristo,pri- 


viaro  ei  membra  subsequentia  gradiantur. 

216  CAPUT  V. 

Jn  temone  de  S.  Bonifaeut. 

<  Pelivit  rex  Exechias  ul  urobra  deeem  linearum 

gradibus  reverteretur,  quibus  jam  in  liorologio  de- 

scenderat  (1  V  Reg.  ix).  i  Quid  isti  gradus   iilius 

horologij,  in  quo  rex  Ezechias  umbram  reverti  de- 

cem  lioeis  peliit,  mystice  iunuunt,  nisi  quia  totidem 

Salvator  noster  gradibus  ad  nostrae  raortalitatis  ima 

descendit,  curo  ad  redimendum  genus  bumanum  ve- 

nit?  Quasi  quosdaui  enim  gradus  exhtbuit,  cum  de 

ccelo  venil  in  uterum  Yirginis,  de  utero  venil  in 

praesepe,  de  pnesepe  transiit  ad  circumcisionero, 

de  circumcisione  ad  templum,  de  templo  ad  bapti- 


mus  ad  nos  descensionia  gradus  fuit  de  Deo  in  Ange- 
lum.  Unde  est  quod  per  Isaiam  dii  ititr :  <  Magni 
con&ilii  Angelus  (ha.  ix).  >  Et  qui  cum  Jacob  lo- 
quebatur  Deus  angelus  nuncupntur.  Hinc  est  quod 
per  eumdem  Jacob  dicitur  :  c  Dixit  angelus  Domtni 
ad  me  in  somuis :  Ego  suni  Dominus  Bcthel,  ubi 
uaxisti  lapidem  et  volnm  vovisti  mibi  (Gen.  m);  » 
nimirum  ut  idem  ipse  qui  loquitur  et  Deus  simul  et 
angeius  ostendatur.  Secundus  descensionis  gradus 
fuit  in  patriarchis,  per  quos  sciUcet  ipse  Domtnos 
unius  Dei  cullum  ac  verae  Adei  fundamenla  constituit. 
Terlius  in  promulgatione  legis,  quam  et  ipse  prins 
audiente  populo  protulil,  et  poslmoduin  in  lapideis 
tabulis  proprio  digito  exarante  descripsit.  Quartus 


smum,  de  baptismo  ad  crucero,  de  cruce  ad  roor-  B  ■»  Jesu  Nave,  in  quo,  sicut  nomine,  sic  et  opere  de- 


lem,  de  roorle  ad  sepulcruro;  postremo  descenditad 
inferiiurn,  ut  inde  sanctos  erueret,  quos  ad  coeleslera 
gloriam  calcato  mortis  iinperio  revocaret.  Plane  ut 
nos  post  se  currere  faceret ,  istos  pro  nobis  gradus 
mani/eslata  per  carnera  Veritas  ad  nos  descendendo 
disposoit;et  quodammodo  cujusdam  mysliei  Itoro- 
logii  sol  justitiae,  Christus  haec  ad  nos  se  inclinando 
momenta  dislinxiu  <  Qui  nimirum  exsuJiavit  ut  gi- 
gas  ad  currendam  viam  (Pud.  xvm) ;  >  ut  nos  ei  ex 
corde  diceremus :  <  Trahe  me  post  le,  curremus  in 
odorem  itnguenlorum  luoruin  (Canl.  i).  >  Descende- 
ral  ilaque  sol  emensis  jam  decem  gradibus  borolo- 
gii,  sed  per  eosdem  gradus  iterum  rediil;  quod  vi- 
delicet  signum  esset,  per  quod  se  rex  Ezecbias  sa- 


gens,  in  terram  repromisstonis  populum  introduxit. 
Quintus  fuit  gradus  in  judicibus,  per  quos  nimirum 
Israeliticam  plebem  et  ipse  regebat.  Sextus  in  regi- 
busJii<h£orum,quia  in  eisprincipaliter  ipse  regnabat. 
Septimus  in  prophetis,  quia  per  eos  ipse  et  annon- 
tiatusestet  loculus.  Oclavus  in  pomilicibus,  217 
in  quibus  ipse ,  qui  summus  esl  Ponlifex,  vcri  et 
aeterni  6ui  sacerdotii  mysterium  figoravit.  Nomts  au- 
tem  gradus  designatus  est  in  homine.  Decimus  in 
passione.  Per  hos  itaque  decem  gradus,  quasi  per 
umbram  veteris  lestamenti ,  Sol  justitiac,  Chrisltts, 
in  nostrae  mortatitaiis  descendit  occasum;  et  per 
eos  iierpost  resurrectionein  soam  in  coelum  vicror 
ascendit  omitemqtte  illum  vetustae  legis  umbram  ve- 


luti  prislinae  resliluendinn  esse  conGderet.  Enimvero  C  ritalis  suae  ac  novae  gratiae  radiis  illustravit,  obscura 


nee  genus  humattuin  ad  incolumitalem,  quam  ainise- 
rat,  de  sui  langttoris  crogatioue  convaluii,  cum  diei 
lux  vera  Christits  decem  eos,  quos  enumeravimus, 
mystici  horologii  gradus  ad  occasum  uostrum  se 
htimiliando  percurril ,  qtianquam  per  umbram  dc- 
cem  graduum  et  aliter  supct  nae  dispensationis  pos- 
sumus  inteliigere  sacratnemum.  Diversilales  qtiippe 
temporum  quasi  quaedam  dislincliones  sunt  in  ho- 


revelans,  clausa  referans  et  omnia  sub  vel  minelit- 
terse  recla  denudans.  Et  sicut  lunc  sol  lineatim  qut- 
dem  ac  morosc  processeral,  repente  aulem  ad  orlus 
sui  est  reverstt&originem;  sic  nimirum,  sic  signave- 
rat  Redemplor  noster  ea  quae  de  incarnationis'  suaa 
niyMerioperloiigateiuporum  inlcrvalJa  in  sola  resur- 
rcctionis  aique  ascensionis  su*  gloria  subito  pa- 
tefecit. 


Expliciuni  tettimoma  de  libro  l  V  Regum. 

DE  LIBRO  ESDR^E. 


ln  epiitola  ad  Cunibertum,  epucopum  Taurinemem. 

<  Quod  quidam  sacerdotes  quxsierunt  scripluram 
genealogiae  suae.  Unde,  cum  non  ittvenirent,  ejecti 
sunt  de  sacerdoiio.  > 

Pium  enim  est  credere  quia  qtiisquis,  nunc  pec- 
cala  propria  recognoscens  ac  deserens,  a  suo  se  ini- 
nisterio  humiliter  reprimil,  in  die  jitdicii  eumdem, 
quo  se  sponte  privaverat,  ordinetn  obiinebit.  Quod 
in  libro  Esdrae  signiticari  videiur,  ubi  sacerdottim 


D  cerdotali  se  prodire  prosapia  religiose  vivendo  (e- 
stautur,  dum  sanciorom  sacerdotum  imilantur 
exempla,  quae  legunt,  tunc  in  sacris  eloquiis  *a- 
cerdolum  se  filios  recognoscunt.  Al  hi  qui  carnali- 
ter  vivtinl,  et  pravorum  sequendo  vestigia  quasi  de 
saecularium  generatione  descendunt,  merito  de  sa- 
ccrdolum  projiciuntur  ordine,  quoruin  se  per  viiam 
rcprobam  nequeunt  fitios  invenire.  El  tioiandunt 
qtiod  illtc  sequitur :  <  Dixit  Athersaiha  eis  ut  non 


fW7  COLLECTANEA  IN  YETUS  TESTAMENTUM.  JliB 

tectos  exsurgat?   Sicut  per    Psalmistam   diciUir  :  A  g«suvenmt  ttlhitoiniims  Lo:mm  IKi  \erbuni  virlHlcs- 


i  Terra  tremuit  el  quievii,  dum  exsurgeret  in  ju- 
dicio  Deue  (Psal.  ixxv),>  ut  is,  cujus  terroris  instin- 
ctu  quilibel  lapsus  hic  sua  se  dignitale  sponte  pri- 
vaverat,  eutw  in  218  judicio  grala  vice  rcstitucns 
ad  amissi  ordinis  culinen  attollat,  dicens  :  t  Amice, 
ascende  superius,  et  lunc  sit  tibi  gloria  coram  simul 
discumbentibus  (Luc.  xiv).  i  Sed  sunt  nonnnlli,  quod 
pratereundum  non  esl,  qui,  juxta  Apostohtm,  t  de- 
tperaute*  semetipsos  immunditise  tradiderunt  (£- 
phei.  iv);  >  nam  coulinentiam  funditus  desperautes  a 
suscepti  ordinis  adininistratione  se  reprimunt ;  sio- 
que  se  delinquere  velut  impune  confidunt,  ac  si  ser- 
vus  doniino  suo  dicat :  Quia  quod  prsecipis  iinplcre 
non  valeo,  ad  hostium  luorum  castra  transfugio  il- 


que  sajculi  venturi  et  proiapsi  shiH,  ruisus  reiiovari 
ad  poeniteutiam,  rursum  eruciiigentcs  in  sibimet- 
ipsis  Fiiimn  Dci  el  osientui  habenles  {Uebr.  vi).  > 
Ita  plane  videnlur  agere  ac  si  Israelilarum  qi.i-piain, 
volens  fornicari  cum  idolis,  dicat  :  quia  nequeo 
obscrvare  duram  ac  rigiJam  Dei  legem,  ad  riluin 
transibo  gcnlilem  tanquam  rccedens  a  lege,  non  sil 
debitor  legi  et  hoc  modo  qitanquam  de  servala  lege 
non  sit  pracmio  dignus,  uJtioni  tamcn  de  contcmpta 
non  teneatur  obnoxius.  Sed  audiamus  quid  lalibus 
divina  sevcrilas  in  Deuteronomio  dicat :  c  Cumque 
audierit  quisquam  verba  juranienti  Imjus,  bcueJicat 
sibi  in  corde  suo  dicens  :  Pax  erit  mihi  el  ambu- 
labo  in  pravitate  cordis  mei,  et  assiimat  ebrius  si- 


lisque  ine  ad  puguandum  conlra  tededililium  trado;  B  Uenlem  et  Dominus  ignoscat  ci ;  sed  lunc  quam 


tanquam  possil  dominum  suum  placare,  quo«  fugit, 
et  non  possit  irrilare,  quod  adversus  eum  in  arma 
consurgil.  Quibus  ego  conslanter  ct  sine  itlla  pror- 
8U8  ambiguilate  denuntio  quoniam  cassa  se  ac  fri- 
vola  pollicilalione  decipiunl,  si  non  cxseqtietttes 
ofTtciuin  oflieio  se  exutos  essc  conGdunt.  Licet  eniin 
a  frequentalione,  vel  exsecutione  cessel  ordo  cujus- 
libet,  vel  oflicium  in  ordinuto  taiuen  liihiiominuspcr- 
manet  ordinis  sacramentum.  Et  sieui  vir  quispiam 
etsi  cesset  ab  opcre  conjugali,  uullo  modo  tainen 
absolvitur  copulatione  conjugii ;  ita  clcricus,  etsi  sui 
ordinis  non  fungalur  ofticio,  ejusdem  lameu  ordiuis 
non  exuilur  sacramento.  Caveudum  est  ergo  illis  ne 
super  eos  veuiat  formidolosa  illa  sentenlia,   qua  per 


roaximc  fumus  ejus  fumet  et  zelus  contra  hoiuinein 
ilium,  el  scdeant  supra  eum  oinnia  maledicla,  quas 
scripla  sunt  in  hoc  volumine,  et  deleat  noincn  ejus 
sub  ccelo,  et  consumal  eum  iti  perditionem  ex  omni- 
bus  tribubus  Israel  juxta  malcdtcliones,  quae  in  l.bro 
legis  bujus  ac  foederis  contiuentur  (Dcui.  xxix).  i 
Scd  et  Psalmisia  dicil,  t  Maledicli,  qui  dedinant  a 
mandatis  tuis  (Psal.  cxvm).  >  Et  per  Ezcchielem  Do- 
minus  ait :  c  Neque  cogitalio  nieulis  vestrae  ftct  di- 
centium  :  Ertmus  sicnt  genies  ct  sicut  cognatior.es 
tcrrir,  ul  colamus  ligna  cl  lapides.  Vivo  cgo,  ilicit 
Dominus  Deus,  quoniam  in  inana  forli  et  brachio 
extenlo  cl  in  furore  eflfuso  regnabo  super  vos  et  edu- 
cam  vos  dc  populis,  el  congrcgabo  vos  de  lerris  in 


Apostoium  dicilur  :  t   lmpossibile  esl,  inquii,  eos,  C  qUjjjUS  4tjSpcrsi  estis,  et  subjiciam  vos  in  sceptro 
qui  seniel  sunl  illuminati,  gustaverunt  ctiam  douum      meo  iir^ch.  xx).  > 
coelestes,  et  participes  suut  facti  Spirilus  saucli, 

219  DE  LIBRO  TOBIjE. 


Hlud  ad  memoriam  revoca,  quod  de  Tobia  viro 
juslo  Scriptura  lesiatur  :  t  Coutigil,  inquiens,  cuin 
una  die  fatigatus  a  sepullura,  veniens  domum,  ja- 
ctasset  se  juxla  parietem  et  obdormissct,  atque  ex 
ntdo  birundinum  dormienti  illi  calida  stercora  in- 
siderent  super  oculos  ejus  ficretquo  caecus  (Tob. 
ii).  >  Fatigatus  a  sepultura,  dum  se  velut  effrnctis 
viribus  projicit,  lumen  amitlit.  Illaesum  quippe  cor- 
.  dis  oculum  servat,  quisquis  in  bonis  operibus  in- 
fatigabiiis  pcrseverat,  cum  vero  pusillanimiter  fran- 
gilur,  non  immerito  luce  privalur.  Hinc  cnim  scri- 
pliim  est :  t  Va>  his  qui  perdiderunt  sustinenliam 
(Eccli.  u).  >  ilinc  Pauhis  ail :  t  Yigilate,  slate  in 
fide,  viriliter  agile  (/  Cor.  xvi).  >  Quidvero  leviter 
volantes  hirundines,  nisi  leves  adulanlium  et  blanda 
loquenlium  significant  mores  ?  qui  dum  blandiloqui 


pcrunguutaquibus  scilicel  hacc  sicpe  dicuntur :  Yive, 
dtun  vivis,  rccrca  corpus  cduSiis,  ne  si  sedislrictiiis 
atteral,  tot  oppressa  laboriljus  caro  (ragitis  mox 
succumbai ;  persoiia  tua  excellenlioribus  excolalur 
indiiviis,  tit  ejus,  quam  lencs,  servetur  geiiium  di- 
gnilalis;  agglomerelur  lateribus  luis  lurbaclienlium, 
ut  dum  te  commcaiilium  mullitudo  condecoral,  ho- 
noris  officio  tunc  vilcscat.  Scd  si  nobis  hacc  diabolics 
D  malignilatis  amariludo  delcgitur,  tenlat'onis  in- 
gcsta?  caligines  fundilus  evanescunl.  Unde  el  illic 
dicitur  :  t  Tuuc  sumens  Tobias  de  felle  piscis  liumt 
oculos  patri  sno,  moxque  coepit  albugo  cx  oculis 
ejus  quasi  inembrana  ovi  cgredi,  stalimque  visum 
reccpit  {Tob.  xi).  >  Fcl  clcnim  piscis  est  malitia  Bc- 
hemol,  qui  caput  est  ct  initiuin  lolius  iniquitalis. 
Codcus  itaque  felle  piscis  oblinitur  cl  prolinus  c&ci- 

Iqo  nfFiiflrtliir    /iiiJa  /»nni  nitiaritml/i  itinlvnlinnrt  VArcultT» 


1  m  IS  LIBRUH  PSALIL  1133 

nem.  Quisquis  ergo  recoperare  vult  lucem  ainputel  A  Deura  videbunt  (Matih.  v).  i  Isti  sunt  oculi,  dc  qui- 
a  se  prius  affeclatae  aeslimationis  albuginem,  ut  se     bus  Hi  Canticis  diciuir  :  i  Oruli  tui  columbarum, 
non  abneget  Deccalorem,  qul  peccati  vult  evadere     absque  eo  quod  inlrinsecus  latet  (Can/.iv). 
caecitatcm,.  c    Beali   mundo  corde,  quoniam  Spsi 

DE  LIBRO  JOB. 

£x  sermone  de  S.  Ceorgto.  suis  reproborum  turbines  perscqucntiam  ct  quasi 

t  Quis  conclusit  ostiis  mare,  quando  erumpebat  furcnlcs  coercel  impclus  teuipeslatum;  quod  etsi 

quasi  de  vulva  procedcns  ?  i  £t  paulo  post :  c  Cir-  furere  usque    ad    infigenda    corporibus   tonnema 

cmndedi   illud   termiuis  mcis,  etposui  vcctcm  el  concedit,  netamcn  aniuias,  todaut  invicta  eosalquo 

ostia»  et  dixi :  Usque  huc  vcnics  et  non  procedcs  pervigili  brachii  sui  proicclionc  cuslodit  quodam- 

amplius,  et  hie  corifringes   tumentes  tluctus  tuos  modo  diccns  ntari :  <  HuGUsque  vcjiics,  ct  non  pro- 

(Job    xxxvm).  i   Enimvero    rcclc    per  mare  cor  ccdcs  amplius,  et  bic  confringcs  tumenlcs  fluctiu 

pravi  liominis  designalur,  quod  videlicet  furore  cst  tuos.  i  Ac  si  patcnlcr  dicat :  Usque  ad  inferenda 
lurbidnm,  rixis  amarum,  elatione  supcrbiae  lumi-  p  corporibus  te  tormenta  rclaxo;  ne  aulcm  usque  ad 

duro,  caligine  maliliosse  fraudis  obscurum.   Separa-  animam   cwnuiis   iutumcscentibus  profluas ,  lcgte 

vit  ergo  tunc  Deus  mareet  minaces  fluctusab  in-  nieas  libi  liltus   oppono,    ut   dum  furori  fluctuum 

undalione  terne  compescuit,  ut  tcrra  vircnles  her-  tuorum  Jittus  ohjicitur*  terra  cordis  ad  profercnda 

bas  el  ligna  pomifera  germinarel  ac  deindc  segc-  frucluum  germina  libera  relinqualur. 
tum  fructus  aflerret.  Separat  etiam  nunc  ab  cleciis 

1NG1P1UNT  CAPITULA  DE  LIBRO  PSALMORUM. 

4 .  De  impio  exaltato  et  deprtsso. 

2.  De  impiis  posith  sicut  oves  in  inferno. 

3.  Deus  meus,  oslende  ntihi  bona  super  inimicos  meos;  ne  occidas  «os,  ne  obliviscanlur  legh  tuaf. 

4.  De  holocaustis  medullatit. 

8.  Non  me  demergat  tempestas  aqna,  etc% 

6.  De  reproborum  exaltatione. 

7.  Fitii  Ephrem  intendentes  arcum. 

8.  Montes  excelsi  eenis,  pelra  refuginm  herinar.iis. 

9.  De  eo  quod  dicitur  :  Ego  dixi  in  excessu  mentis  mea*:  Omn:s  homo  mendax. 
tO.  De  eo  quod  dicitur :  Ftat  manus  tua,  ut  salvum  me  faciat. 

II.  Sicut  unguentum  in  capitequod  descendii,  etc. 
12    Non  declines  cor  meum  in  verbum  malum. 

Expliciunt  capilula. 

221222  INCIPIUNT  TESTIMONEA  LIBRI  PSALMORCJM. 

CAPUT  PRIMUM.  C  interitum  crudeliler  efferatur  :  unde  Joannes  :  i  Et 

Jn  eputota  ad  Desiderinm  abbatem,  ubi  super  Dei     eccc  e1uus  i^Hidus,  ct  qui  sedebat  super  cum,  ao- 
omnipotentiam  disputatur.  men  UU  Mors  (Apoc.  vi).  i 

t  Vidi  impium  supcrexaltatum,  et  elevatum  super  CAPUT  IH. 

cedros  Libani ;  transivi,  et  ecce  non  erat  (PsaL      r       .     .       .  ^    .,    .         ...         ..   ..  . 

%       .  „       ,    ,      .         .  ,  ...        ,     .. .         In  emstola  ad  Desidenum  abbatem,  ubt  dicit  auod 

xxxvi).  i  Adlmc  fortassisepulabatur  ille  splendide,         ,/njori  sit  digm9  honore  qui  dignitQtem  DrljicU 

fulciebatur  cuneis  obsequentium,  ambiebatur  ag-  qnam  qni  in  ea  manet. 

minibns  bellatorum,  quem  Propbeta  supcrexaltatum  f  Dcus,  Deus  tneus,  ostende   roihi  bona  super 

et   cievatum  vidit  ;  moxque  ad   coiitemplandum  inimicos  meos  ;  ne  occicfas  eos,  ne  obliviscan:ur 

summa  perlransiens,  quem  magnum  sliquid  forte  tegis  tua?  (PsaL  lviij).  i  Provida  quippe  Redem- 

crediderat,  nihil  esse  cognovit  tunc  geslum.  Tunc  ptoris  nostri  dispensalione  divinitus  agitur,  ut  quasi 

cnim  ct  cum  divitiis  intumescunt,  cum  se  super  ad  servandam  legis  domum  Jndxortim  reliquiae  re- 

alios  arrogantcr  extollunt,  cura  denique  inferiores  sevventnr ;  ut  ipsi  quodammodo  nostri  sints.riniarii 

per  tyrannidis  violentiam  opprimunt,  tunc,  inquam,  et  lib/os  ccplestis  eloquii  in  eadem,  in  qua  conditi 

co  verius  nihil  sunl,  quo  abeo  qul  vcre  tt  summe  sunt  Ijnwia.'  ubique  lerrarum  ferant,  qualenus  ipsi, 

est  procul  simt.  D  qui  nobfs  inimici  sont,  si  quando  scrupulus  dubie* 

CAPUT  fl.  tatis  emerserit,  omne  nobis  ambiguum  tollant.  Undc 

In  episiola  ad  Hermisindim.  per  PsiUnistam  dicilur  :  f  Dens  mous,  ostende  inihi 


1131  COLLECTANEA  1N   \ETCS  TESlAMJNTUM. 

lico  dubielas  lollitur.  Unde  el  itlic  aple  subjungilur :  A  CAPUT  Vll. 


i\Zl 


i  Disperge  illos  (Psal.  lyiii);  >  dissemina  per  letum 

mundumeosqui  superfuerinldepopulo  Judaeorum,  ut 

ipsi  de  veteribus  libris  tcstimonium  perhibeant  novae 

fldei  veritali.    i  .  . 

CAPUTiV. 

In  libro  de  conlemplu  scecuti. 

<  Holocausta  meduliata  offeram  libi  cum  incensb 

et  arietrbus  (Pjfai.  lxt).  >  David  autem  pro  magno 

munere  nwuullata  se  Deo  sacriOcia  oblaturum  esse 

pollicftUir,  dicehs  :  <  Holocausta  medullata  offeram 

\Vb\  cum   inccnso  el  arietibus.  >  Imprimis  itaque 

sciendtim  quia  nequaquam  Deus  hostiarum  pelles, 

sed  interiora  potins  viscerum  cum  ipsis  quoque  me- 

dullis  in  sacriflcio  sibimet  mandat  offerri.  Unde  in 


In  sermone  de  S.  Anaslasio. 
De  quibusdam  magna  pradicanlibus,  sed  desi- 
dibse  viventibus  per  Prophetam  dicflur  :  i  FHii 
Ephrem»  intendentes  arcum  et  mittentes  sagiltas 
soasv  conversi  sunt  in  die  belii  (PsaL  lxxvii).  >  Qai 
enim  adversus  viliorum  tentationes  ad  conflicuim 
alios  provocant,  sed  confligere  ipsi  sub  ignobiU  de- 
sidix  languore  delrectant,  hi  nimirum  sagitlas  qui- 
dcm  dirigunl,  sed  posl  lerga  conversi  consummaue 
victoriae  litulos  non  mcrentor,  nec  eis  prodest  qaod 
benc  coeperant,  quia  non  usque  ad  flnem  magnav 
nimiler  pcrseverant.  Unde  ct  de  illis  protinns  se- 
quilur  :  c  Non  custodicrunt  testamcnium  Dei,  et  iu 
le$e  cjus  noluerunl  ambufare  (Ibid.).  >  Ac  si  dice- 


miendendo  ipso  sacrificiorum  ritu,  Moyses  praeci-  B  ret  :  Suscepcrunt  quidem  lcslameiitum,   sed  noa 


p.t,  dicens  :  <  Subtracla  pelle  hosti*  arlHs  in  frusta 
concidal  (Le\nt.  i).  >  Quisquis  sane  semper  nego- 
tiorum  sxcnlarium  exercitia  delectabililer  fundil, 
holocausti  sui  medullas  «um  visceribus  subtralril  et 
solam  viclimae  pellem  Deo,  cui  offerri  prohibctur, 
adolere  contendit.  Qui  verq  suave  Deo  sacrificium 
offerre  desidcrat,  recessus  petat,  interiora  sectetur, 
animam  suam  integram  iliibalamque  in  propria  vir- 
giuitate  cmrtodiat,  ne  discurrcndo  per  hipanarki 
sseculi  immundis  corruploribus,  proslibuii  more, 
subslcrnat.  Ui  ergo  interni  Sponsi  conspectui  pla- 
ceat,  non  se  fucis  pompae  saxularis  obducat,  sed 
omnes  mentis  suae  sensus  immorlalis  unguine  ca- 
sliialis  obliniat,  ne  in  morlem   per  inconlinen- 


custodiertml ;  posucrunt  in  lege  pedem  per  iiiiitum 
sed  non  tenuerunl  perscvcraritiae  egressum.  Qufsquis 
crgo  ad  spirituale  certamen  alios  provocat,  quisqnis 
ad  forliter  agendum  proximorum  mentes  instigaf, 
dcbel  utique  vita  concordare  cum  lingua,  ne,  dum 
aliis  proponit  excclsa,  ipse  contentus  imis  prematur 
inerlia.  Hinc  esl  qtiod  in  lege  praecipilur  :  t  Non 
habebis  in  sacculo  diversa  pondcra,  inajuset  nunns; 
ncc  crit  in  domo  lua  roodius  major  ct  minor  ;  pon- 
dus  habebte  justum,  et  roodius  acquaiis  et  verus  erit 
tibi  (Deul.  xxv).  > 

CAPUTYIH. 
In  epistola  ad  Btuncam  comitissam. 
c  Montes  excelsi  cervis,  petra  refugtum  heria»- 


tiam    corruens    in  felore  .luxurise   computrescat.  C  d|    (Pwf    cjn)  ,  Quid  cnim  hoc  loco  ^  nl0nles< 


Jn  conclavi  igilur  sanctae  Ecclcsiae  anima  se  pudica 

concludat  sicque  in  aelerni  Regis  thalamo  jugitcr 

rcquiescai. 

CAPUT  V. 

Ad  Alexandrum  papamy  de  canonicis. 

.  <  Non  mc  demergat  tempesUs  aqux,  ueque  ab- 
sorbeat  me  puteus,  ncqne  urgeat  super  me  puteiis 
os  suum  (Psal.  iavih).  >  Cum  peccat  homo,  quasi  in 
puteum  labitur  ;  cum  vero  peccata  dc/endit.  os 
putei  super  eum,  nc  pateal  egressus,  urgetur.  Cor- 
ruit  ergo  in  puteum  homo,  cum  peccat  ;  claudit 

•  vero  sibimet  os  putci,  dum  excusat.  Ex  hac  porro 
dcfensione,  vel  excusathme  crimen  haereiis  nascitur. 


nisi  altac  Scripturarum  inleUigendae  sunt  profundi- 
tatcs  ?  Hi  nimirum  qui  jam  darc  conlemplationis 
BaJtus  noverunl,  altos  scnleuti.  runj  divinarum  ver» 
tices  quasi  cacumina  n>oniana  conscenduni,  ad  qua 
profeclo  cacuminaquia  infirmi  pertingere  f.equcunt, 
recle  illic  subditur:  t  Petra  refugium  herfnaofis  :-• 
quia  videlicel  invalidos  quosque  noh  iuleUigenlia 
sublimis  exercet,  sed  sola  in  Chrislo  fides  humililer 
conlinet. 

CAPUT  IX. 

Ad  Desiderjum   abbaiem,  ubi  excessum  suum 

eXcusat. 


<  Ego  dixi  in  cxcessu  mcntis  me»  :  Omnis  honio 
*  n  mehdax  {Psal.  txv).  >  Cui  nimirum  responderi  po- 


Hsrresis  enim  inlerprctatur  electio,  et  dum  quod 

elegUquisdefenderenitiUfrKlkto  vcriteiis  traniite,  »  ^  {  g.^^  ellu;  falsaque  jam  erit sententia, 


q«ia  per  abrupu  perversi  dogmatis  rapilur,  in  bee- 
resim  uecesse  eet  prolabatur.  Hoc  autem  inier  peo- 
eatorem  et  b^relicum  distat,  quia.  pec^ator  est  qni 
ilcliaqoit,  toereiicu*  autem  qui  peccatum  perpra- 
vum  dogma  defeudit* 

GAPUT  VI. 
4d  Desiderium  abbatem,  ubi  de  Dei  omnipotenlia 


qoammefidax  ipse  protulisti.  Si  vero  ipsenon  men- 
dax,  vera  jam  senreniia  non  eril,  quia,  dum  lu  e; 
verax,  non  omnis  homo  cognoscitor  esse  vinfedaiu 
Verum  ne  ad  instar  gentilium  scripturarm;  >,  sacra 
quoque  Scriptura  cajumniaj  pateal,  sed  ipsa  se  pttl- 
pria  potius  auctoritaie  defendat,  noundum  est  quotj 
nraemittitur  :  t  E«o  dixi  ih  excessu  hi^alis  i  — 


i!33 


LN  LIB.  PROVERB. 


IIS4 


inquafitum  etcessunt  monlis  super  hominem  ad  A  lificis  Aaron  ungucntum  ia  ora  veslimenti  «j«$  i^- 


•umma  conlemplanda  conscendi. 

CAPUT  X. 

In  termo  de  S.  Columba. 
c  Fmi  manns  toa,  ui  salvei  me(P*a/.  cxvm),  >  ac 
sidlcerei:  Fialille,  per  quem  facta  suntomnia, 
tit  dum  itte  creatur,  creatura  a  reatus  sui  contagio 
•Jiberetur. 

CAPUT  XI. 
In  sermone  da  S.  Chrislophoro. 
«  Sicut  unguentum  ia  eapite,  quod  descendit  in 
tarbaro,  i>arbam  Aaron ;  quod  dqscendit  In  oram 
vestimenti  ejus  (P$al.  cxxxn).  >  Ungaentum  scilie$t 
4n  capite,  Spiritus  sanctus  est  in  Salvatore,  qui 
nimrrum  .per  Aaron  mystice  designatur,  qui  mon$ 


stillat,  quia  pcr  beatos  apostolos,  consequenter  ?t 

sanctos  martyres  ac  deinceps  lotam  siraul  Ecclesiam 

fluentum  sancii  Spiritus  irrigat* 

CAPUT  XII. 

Jn  emstola  ad  Alexandrum  pap*m>  de  auferenia  pr«V 
prietate  canonkis. 

Quantum  ad  nostrae  imeUigentiae  rooduhim,  nul- 
lum  in  humano  genere  roalum  pernfciosioris  est 
criminisquam  defensio  pravitatis.  Unde  David  ait»: 
«  Non  decliaes  cor  ineum  in  verbum  malum,  ad 
excusandas  excusatfones  in  peccaiis  (P$al.  cxl).  j 
Qffensio  quippe  Dei  mcreiur  iram  ;  excusatio  prq- 
vocat  ad  vindktam.  Hoc  plane  vitium,  sicut  ex  rst* 
.dke  bumani  generis  prodiit,  quotidte  puliulat  et 


fe*tit*dini$  dkitur.  Ctim  igitur  Aaronmonssii  for-B  tanqnam  erumpentes  arboris  /aroos  germinare  non 


'.iimdiats,  barba  quoque  signum  est  viriiUatis .  fiujus 
«rgo  Aaron  barba  aancti  apostoli  sunt,  qui  virilr- 
Utisswe  robore,quod  de  sancli  Spiritus  uncttane 
«oneeperaut,  omnia  furenfrium  persecutorum  bella 
vicerunt  et  mondi  principem  tanquam  ieonem  ad- 
versus  oves  Cbrisii  immaniter  rugientem  cum  gloria 
iriumpharunt.  Unde  Petrus :  «  Cui  resisiite  ,  in- 
quit,  forles  in  fide  (/  Petr.  v).  i  Paulus  ctiam  dicit : 
•  <  Arma  militi»  nostrse  non  carnalia,  sed  potentia 
Deo  sunt,  ad  desiructionem  munitionum  consilia 
corporis  desirueotes  et  omnem  aititudinem  exlol- 
•lentem  se  adversum  scientiam  Dei,  et  iu  captivi- 
iatem  redigentes  omaem  inlellectum  in  obsequium 
CliriaU  {//  Cor.  x).  »  Ab  Uac  ergobarba  summi  pon- 


cessat.  Consuitus  enim  Adam  cur  ex  interdiclo 
pomo  comederil :  <  Mulier,  iiiqiul,  quam  <ledistt 
.miki  sociam,  dedii  mibi  de  liguo,  et  comedi  (Gen- 
,iii);  >  mulier  etiam  cur  hoc  fccerii,  inquisita  : 
«  Serpens,  ait,  decepit  me,  et  comedi  (Lbid.).  *  Ajc 
si  225  "terque  in  Conditorem  obiiqne  erinien  iu- 
torqueat  .eumque,  a  quo  rejlarguuniur,  inccssant» 
diceoies :  Non  nobis,  sed  libi  procnl  dubio  debet 
bic  reatus  ascribi,  qui  el  conjugem  viro  junxisti 
ei  serpentem  in  paradiso  inter  homines  226  yi~ 
vere  decrevisti.  Quorum  utriusque  tanquam  pri- 
miscboius  ilie  discipuius  erat,  qui  de  Abcl  Domiiui 
requirenti  respondit :  «  Nunquid  custos  fratris  mei 
sum  cgo?>  (Cen.  iv.) 


Explkmnl  teetimonia  de  Ptaiterh. 

LNC1PIUNT  CAPITLXA  DE  LIBRO  PROVERBIOHUM, 

1.  De  mulkre,  qum  dicitur  atiena. 

£•  De  mutiere  bona.  .  V 

5.  Sapkntia  immoiamt  vktimas  saas,  mkcuii  vtnum  et  proposuit  mensam. 

A.  f)e  ulriusque  mulieris  differentia. 

5.  DUigenler  exerce  agrum  luum,  ut  postea  ftdifices  domum  tuanu 

6.  De  maiis  prwdicatoribus. 

7.  Sicutqui  mittit  lapidem  inacervwn  Nereurn,ila  qni  tribuit  insipienti  konorem* 

8.  Sanguisugce  duee  sunt  fili(V7  dkenles  :  Affer,  affer. 

Expliciunt  capitula* 

INCIPIUNT  TESTIMONIA  PROVERBIORUM., 

CAPUT  PRIMUM.  i 

In  epistola  ad  Cincium  prajfectum* 
«  Prudenlia  servabit  le,  ut  eruaris  a  mulierc 
aiiena,  ct  ab  cxtranea  quce  mollit  sermoncs  suos.  > 
Et  post  pauca  :  «  Omncs  qui  fngrediunlur  ad  eam 
uon  revertenlur,  nec  apprehcndcnt  s^emi^as  vitre 
(Prov.  u).  >  Quae  est  autem  meretrix,  vel  mulicr 
alienav  cujus  nobis  prohibctur  accessus,  nisi  viia 
saecularis,  vita  carnaiis  atque  tcrrena,.in  cujusnliseri 
homines  se  obleclamenta .  projiciunt,  in  cnjus  se 
;  caplipsa  jucuOdilate  resotvunt  ac  adulterinis  in  eain, 
ut  ita  fatear,  ampleiibus  immerguht  i "  \ 


'  r»*  *\»tWi   «r 


;  dicat :  «  Sit  vena  tua  benedicta,  ellxtare  dlm  mu- 
liere  adolescenlix  tuae  (Prov.  v).  »  Molier  enim  ado- 
lescentis  nostrac,  sancla  procul  dubio  est  vita,  citi 
sciiicet  ex  tunc  jam  quasi  per  arrlinm  et  sponsio- 
nem  conjcncli  sumus,  com  abrenuntiaturos  nos  dia- 
bolo  et  omnibus  pompis  ejus  in  baptismo  promisi- 
nras.  Ubi  mox  sttbditur  t  «  Cerva  charissiroa  et  gra- 
lissrmos  hinnulus,  ubera  ejos  inebrient  te  omni 
tempore  et  m  amore  iflius  delectare  jugiter  (/6id%\  f 
Qiitd'  per  cervam,  qua?  monttum  celsa  conscendil. 
iii5i  Jancta(destgnatur  Ecdesia,  ijuie  sese  in  afnorc 
ccelesti*  patrke  attollit?  Qmd  cerva  istius  nbera» 


~UtA   a« 


kSAmMI         VAtflAVMMMtfik    •       U.A 


«135  COLLECTANEA   IN  VETUS  TrfSTAMENTUM.  f  136 

mittf.  Kn  bac  igiiur  mulicre  deleclari  prsecipimur,  ut  A  plenae  lunac  rcversurus  esl  (lbid.).  >  ftcdemplor  ente 


etoquiorum  coelestium  pinguedine  saginemur.  Sequ/ 
tur  ;  c  Quare  seduceris,  lili  mi,  ab  aiicna  el  fbvcris  fn 
sinu  aiierius?  •  (Proverb.  v.)  Ab  alicna  quippemuliere 
seducilur,  qui  carrialis.viue  illecebris  delectattir. 
-Wec  immcrUo  dicilur  aliena,  quia  nobis  cx  divinnc 
legis  est  sanciione  probibila.  Rurstis  super  ulraqtie 
muliere  loquilur,  dicens  :  c  Dic  sapientisc  :  Soror 
mea  es,  et  prudentiam  voca  amicam  luam,  et  custodi 
le  a  muiiere  extranca  et  ab  aliena,  qux  vcr!:a  ,sua 
dulcia  fecit.  >  Moxqtie  subjungit :  «  De  fcncslra  . 
domus  meae  per  cancelios  prospexi,  el  vidco  parvu- 
los;  considero  vecordem  juvenem,  qui  transit  per 
plaleas  juxta  angtilum,  et  prope  viam  domus  illius 
graditur  (Prov,  vn).  >  Ubi  notandum  qoia  vita  car- 
nalis,  quae  meretrix  dicitur,  non  alios  nisi  parvulos  B 
etvecordesdecipere  posse  perhibetur.  Umlc  et  alibi 
idem  Salomon  ait :  i  Mulier  stulta  et  clamosa,  ple- 
naque  illecebris  ct  nihil  omnino  sciens,  sedil  in  fori- 
bus  domus  suae  super  sellam  in  excelso  urbis  loco, 
el  vocat  transeuntes  viam  et  pcfgcnies  h\  itlncre 
suo  :  Quis  est  parvulus,  dcclinci  ad  me,  et  vccordi 
locuta  est  (Prov.  ix).  >  Nam  qui  perfectus  esi  Yir  ei 
meniis  sanae  nequaquam  poterit  carnalis  ilir^cbnc 
'lenocinio  decipi,  vel  quanlumlibet  ingruenti  scatu- 
'rientmm  passionum  certaminc  supcrari.  Illos  cnim 
duntaxai  ha>c  mulier  superat,  de  illis  vita  carnalis  el 
tcrrena  triumpbat  quos  pravse  voluntaiis  intcntio  ct 
terrenoe  concupiscentiae  teter  fuimis  obcaecat.  Undo 
illic  apte  subjungitur  :  «  In  obscuro,  advespcr- 
ascenle  die,  in  noctis  tenebris  et  caligine  ecce  mu-  C 
lier  occunit  illi  in  ornaiu  merelricio,  praiparata  ad 
eapiendas  animas  (Prov.  vn).  >  lnehriat  ctiiiu  car- 
nalis  vita  cor  luxuri*  dedituin  ct  tanquam  nociurna 
caligine  redditobscurum,  dum  intcriores  oculos  non 
in  ceelum  erigil,  sed  in  terra  dcfigit.  Dcindc  subji- 
"cil :  «  Garrula,  vaga  et  quictis  227  impaliens,  ncc 
vaiens  indomo  consistere  pedibussuis;  Kiinc  foris, 
cunc  in  plateis ,  nunc  jnxla  angulos  insidiaus 
(Ibid.).  >  llic  porro  carnaiium  hominum  cxprimit 
inconsianlinm  levitatis  vitio  subditam,  gravilatis 
turpiieralicnam.Qiiodaulem  subjungilur  : « lmcxui 
funibus,  lectum  meum  stravi  tapetibus  piclis  cx 
/Egyplo  (Ibid.)..  t  Quid  per  hoc  aliud  innuitur,  nisi 
quia  dcleclatio  carnis,  in  quam  luxuriosus  quisque 


nosler  pecuniae  secum  saecnlum  tolil,  cum  ascen- 
dens  in  coelum,  fiilci  uosira  secum  lucra  portavit. 
Qui  rcvcrsnrus  est  in  diu  plcune  lunac,  id  esl  iu  con- 
summalionc  uiiivcrsaiis  Ecclesia;  venict  eiiim  Do- 
minus  ad  judiuum,  cum  expleias  fucril  uuinerus 
clcctorum.  Sed  cum  mulla  dicat  dc  pestilen:i&siiiu 
hujtis  mulicris  asluiia,  quibtis  vcnatur  aniiuas  hoiui- 
ltum  perdilorum,  quic  nosob  prolixilatem  iuseianda 
non  ducimus,  hoc  in  futc  subjccit :  c  Multos,  inq  «it, 
vttincratos  dcjccit  et  fonissinii  quiqne  inlcrfecti  s  uit 
ab  ea  viac  iuferi  domus  cjus  peuetraales  inferiora 
mortis  (Ibkl.).  > 

CAPUT  III. 
In  termone  de  S.  Barikolomao. 
Attdiamus  itaquc  pcr  os  Salomonis  Sapientinm 
nos  ad  mensam  spiritualis  alimouia*  claris  vocitms 
i.Mvitanicm  :  c  Sapienlia,  iitquit,  immolavit  viciimas 
sxas,  hiiscuit  viiinm  el  proposnit  mensani  eitain; 
misit  ancillas  suns,  ul  vocarent  ad  arcem  ct  aii 
ixcenia  civitalis  :  Si  qnis  est  parvtiltis,  veniat  ad 
inc.  Venitc,  comcditc  panem  meum  et  bitite  vinum 
quod  miscui  vobis  (Prov.  ix).  >  Chrisms  enim,  qai 
Sapicnlta  Palris  cst,  viriimas  immolavit,  cnm  sid 
r.oslrx  imitalionis  exemplum  beatos  mariyres  per- 
mtsit  occidi ;  iiiiscuil  viiitim,  qitia  propinavit  crelen* 
tibus  Spirilum  sanctuiu ;  proposuit  mensam,  qnia 
coeicslem  paravii  hoiniiiibus  gtoriam;  misit  ancillas 
suas,  id  csl  sanclos  verbi  miuistros,  qni  se  iufinr.os 
ct  fragilcs  asscvcraiit.  Quid  ergo  jam  rcstal,  nisi  at 
reiicta  famc  sxculi  |iropereiiius  ad  mctisam  Dei?  Sed 
ad  hanc  ingrediendi  aditum  reperirc  nou  possutnus, 
nisi  per  sanctos  apistolos,  quibuS  claves  eommissae 
suntrcgni  coe^orum  {Mallh.  \\\).  Uudesrriptiiiuesl: 
c  Sapietitia  foris  pratdical,  in  plaieis  dat  vocem 
suam,  in  capite  itirbarnm,  clamitat  in  foribtis  par- 
tarum  (Prov.  i).  >  Ipsi  quoque  228  Slll,t  captit  tur- 
barum  foresqiie  portarum,  quia  ipsi  stint  popiJorvm 
principes  ac  supreiv.ae  llierusalem  per  subliniioris 
exccllcntise  privilcgium  janilorcs. 

CAPUT  IV. 

In  epittola  adCincixn  prirfcctum,  super  cohortatione 

i.d   cuitilatem. 

Audi  rursus  sub  rnulicrum  spccic,  quid  iuJcr  epiri- 

tuaie.n  v/iam  disiet  atquc  carualcm  :  i  Muiier,  in- 


ullro  tanquam  in  cubilc  proslcrnilur,  perplexis  pcc-  ^  qtiit,  diligens  corona  cst  viro  suo,  et  putredo 


catorum  viuctilis  obligatur?  Quod  auiein  leclus  ille 
ex  pictis  cx  iEgypto  Uipetibus  slernitur,  quid  cst 
aiiud,  nisi  quia  vila  Itixuriantium  ncquaquam  funda- 
menlo  solidx  verttatis  inniiitur,  sed  mendacii  fucla 
et  adumbraiis  imaginibus  coJoratur?  Quod  autem 
meretrix  ista  dicit :  c  Yeni,  inebriemur  uberibus,  cl 
muiuis  fruamur  amplexibus,  donec  illuccscat  dies; 
non  esi  eniui  vfr  meus  in  domo  sua,  abiil  via  longis- 


ossi))US  cjus  qttx  conftisionc  rcs  dignas  gerit  (Prov. 
\u).  >  lii  htijtis  ilaque  mnlicrls  ossibus  c>l  pulrtdo. 
quia  duui  quill'>ct  carnali  viue  conjuuctus  stiperarc 
alios  nitilur,  dum  fortc  quid,  quod  ossa  significunl, 
agerc  gloriatur,  foeda  pcr  populum  fama  diff:inJiinr 
etquasi  fetorolj;!se  pulredjnis  cxhalatur.  De  quibus 
utique  mtilieribus  el  alins  Sapiens  dicit :  c  Mulier  si 
est  libi  secundtim  animam  tuam,  nc  projicfcs  ilbm, 


...j..  ttr^n 


H57  1N  LIB.  PHOYERB.  il» 

sictil  Samson  per  Dalilam  (Jnd.  ivi),  ila  ct  nos  per  A  niniirum  verbis  quid  aliud  vidclur  cxpressunv  ntal 


tsiam  in  mamis  hostitim  incidamus.  De  qua  videiicct 
o  !ibili  tnuliere  in  Deiiteronomio  scripluui  esl :  i  Si 
acceperil  houio  uxorein,  ct  habueril  cam  et  non  in- 
veneril  gratiam  anle  oculos  ejus  proptcr  aliquara 
fueditatem,  scribat  libellum  rcpudii,  ct  dabit  in 
nianu  cjus  ct  dintittat  caiu  de  domo  sua  (Deut. 
xxiv),    * 

CAPUT  V. 

ln  epi$'.ola  ad  fratres  Gam%guii,  ubl  de  tran$gre$shne 
snorum  maudalorum  ayit. 

Qui  virtutum  Iar>klibus  fcsiinal  ntrium  sublime 
conslrucre,  pritts  cum  nccesse  cst  inhorresccntiy 
«arnaliuni  deIeci.uionum  dumcta  purgarc.  Unde 
recte  pcr  S:ilomoncm  dicitur  :   c  Diii^enlcr  excrcc 


ut  carnaliter  sapienli  ac  per  hoc  stulto  cuilibet  non 
comniittatiir  pnedicationis  oflicium?  Dc  sanctis  enim 
prxdicatoribus  dicitur :  <  Quam  speciosi  pedes  evan- 
gelizautiiim  paccin,  cvangeiizantium  bona!  i  (ha* 
ui ;  Rom.  x.)  Itaque  quilibcl  ordinalor  Ecclesiae,  sl 
dignos  ctivloncos  iu  dignitate  constituit  ,  quasi  pe* 
dilMis  rcclis  inccdit.  Per  eos  cnim  vcrbum  spar» 
geudo  circumqnaque  discurrit,  et  quod  per  semel- 
ipsum  non  valet  agcre,  pcr  illos  satagit  eflicaciter 
adimplcrc.  Sin  autem  carnalcs  quosque  ac  repro- 
bos  ordinare  prxsumat,  bic  claudus  pedibus  ambo- 
lat.  Qui  ciiam  iuiquiiatem  bibere  dicitur,  quia,  dnm 
verba  sanclse  prxdicationis  per  stultum  nuntium 
mitlit  ot,  contra  Aposlolum ,  cito  manus  iinponit 


agruin  tuum,  ut  postca  aeJiUces  doinuni  tuam  (Prov.  B  (/  Tim.  v)    peccatis  communicat  alienis.  Nam  ctsl 


mv).  >  llle  quippe  be:ic  donttmi  incnlis  tfdiiicaf, 
qui  prius  agmm  corpo»\s  spinis  viuonim  purgui; 
alioquin  si  dcsidefioru.u  passioitumquc  carualiuin 
ftcutes  iii  carnis  agro  p.\'J.".lurc  sijiunlnr,  fame  boni 
crescente  tola  intus  virai:um  stvuciura  coliabilur. 
llinc  rursus  ait :  c  Per  agrum  homiuis  pigri  Jransivi 
ct  pcr  vincam  viri  sluLi,  et  ccco  louini  rcplcverant 
urtica?,  operuenmt  snpcrficicm  cjus  spinx  et  macc- 
ria  lapi tltim  ilestructa  cral  (Ibid.).  >  Q;iid  cn.im  ager, 
vel  viuea  pigri  homiitis,  nisi  ciro  cujuslibcl  oliosi 
in  spirirualis  agricultufcc  laboribus  desudarc  noJen- 
tis?  Qiid  aulem  urlicx,  nisi  gutoc  prurigiiics  c!  car- 
nales  illeccbrae?Quiddcniquc  spincc  sun!.  nisi  pas- 
sionuin  carnatium  punctioiics?  Quid  posircmo  ma- 


prudeuter  quisquc  loquatur,  si  tamen  non  agit  ipse 
quod  loquilur,  in  spiriluali  claudus  itinere  non  iiiH 
nieriio  judicatur.  Uude  et  illic  apte  subjungitur : 
<  Quomodo  pnlchras  frnstra  habet  claudus  libias,  sio  * 
indeceus  est  in  ore  slultorum  parabola  (Prov.  xx).i 
Pulchris  plane  innilitur  tibiis  qui  luculenli  nilet  da- 
riinlc  seimonis.  Scd,  ditm  sine  bonis  operibus  at> 
curatum  dcpromit  eloqnium,  velut  sine  gressu  pre±  - 
movct  rccta  crura  vcrborum.  Quasi  pulcbras  ergo 
habet  tibias  ad  videndum,  sed  non  uliles  ad  gra- 
dicndum,  qtti,  podagricis  vitiorum  laqueis  innoda* 
tus,  ipse  qiiidem  turpiter  claudicat,  dum  alios  ut 
agiliter  gradiantur  iuvital.  In  islorum  crgo  stullo- 
rinn  ore  indecens  est  parabola,  quia,  dom  splrilua- 


ceria  iapidum,  nisi  charitate  mcdia  cum  pcrmisla  C  liier  sonant  et  carnaliter  vUtiiant^  eorum  vita  cun> 


coiixrentium  slructura  virtulun?  Agcr  ergo  pigri  et 
siaiii  homiuis  ttrlicis  spittisquc  replclur,  cum  caro 
cujuspuni  oiiose  vivcntis  uou  per  disciplinam  229 
conlintti  labo.*is  excolitur  scd  in  volnplatis  atquo 
lascivise  raollttiir  desiderio  et  enulrhur.  Lapidum 
quoque  materia  labcfaclala  dirttitur,  quia  lota  virlu- 
tum  fabrica,  velut  impaclis  inconiincnlijc  ariclibus 
dissipatttr.  <  Princcps  enitn  coquortim  destruxit 
muros  Hierusnlem  (/V  Reg.  xxv).  >  Coquorum 
aulem  princcpsjureasserittirventer,  cui  nimicum  a 
coquis  iaborioso  operc  s.i  vilur.  Q.iisquis  crgo  desi<- 
dcaal  spirilualium  scgetum  ubertate  ditesccrc,  de- 
stidet  nunc  agrum  sui  corporis  disciplinac  ac  conti- 
nenliae  vomerc  continuo  latorc  stilcarc,  et,  (a^qttam 


Iabiis  non  concordat;  quos  nimirum  honesta  lo- 
qtienies,  scd  inhoncste  vivcntes,  pnedicatio  -recla 
non  iiberat  sed  mordax  conscieniia  vehemente^ 
accusat.  Unde  illic  nou  incongrue  subdit :  <  Quo- 
modo  si  spina  nascatur  in  mann  tcmulenti ,  230 
sic  parabola  in  occ  slultorum  (Ibid).  i  Spina  quippe 
in  manu  lcmulenli  nasciiur,  cum  iillqui  hujus  vila> 
amore  est  ebrius  reprehensionis  in  mente  aculeus 
generalur,  iu  ore  iiaque  stultorum  parabola  quasi 
spina  esUquia  dum  aiiud  loquuntur,  aliud  agunt9 
rncws  eorum  in  semetipsa  aliquando  redurguitur  ei 
qt!odam  quasi  spina?  pungentis  aculeo  perforatur; 
veiut  spina  certc  male  viveulis  et  bcne  dicenli» 
conscicntia  pungit,.dun\  ia  eo  quod  extrinsecus  io- 


novaliurasuonimglebas,  sarculosapiente  confringat,  u  quitur  quodam  pudoris- atque  formidiuis  slimulo  io^ 
dum  quidquid  durttm,  dttm  qnidquid  infecundum  in      Uinsecus  saucialur. 


«e  reprchcndcri:,  jugis  pccnilentiae  contnsionibus 
teral;  nec  dcsinat  gulae  prurientis  urticas  aique  in- 
horrescenle8  carnalium  desideriorum  vcprcs.radici- 
tws  exsiirparc,  qno  ubcres  proventus  spiritiialium 
segclum  valeant  sut  coniis  rura  proferrc.  Undc  et 

idClIl  fialrtmni»  *lt  •  *   t\t,l  /vnAnn«..M  i »....»..-.  ^..-._  -~ 


CAPUT  VII. 

In  eadem  episiola* 

i  Sicut  qui  miltit  lapidem  in  acervum  MercutVV, 
ita  qui  tribuit  insipienli   hoanre^m   (Prov.  xxv\).  > 


r»«.».l     MAni:U.       Ifn 


im  COLLECTANEA  FN  VETUS  TESTAMENTUM. 

ct  inseusibilcin  illius  mentem  accepimus,  qni  dum  A  CAPIIT  VIII. 


flio 


Deum  cssc  indubitata  fide  non  credit ,  spein  suam 
in  lerrena  <iuallbet  possessione  constiiult.  De  qtia 
per  Propbetam  dicilux :  t  Diiit  insipiens  in  corde 
suo :  Non  est  Deus  (Psat.  im). »  Huic  autem  insi- 
pienti  tunc  honor  tribuihir,  cum  ad  ecclesiastici 
gradtts  apicem  quispiam  nosi  Deo,  sed  pecuniae  de- 
ditus  promovetur.  Sed  sicut  nummomm  dissipalur 
acervus,  si  desuper  rapis  intmillitur,  ita  per  in- 
dignif  sive  hpidei  pastoris  accessum  quasi  constipa- 
tus  ordo  destrutlur  regulariter  gradientinm  ei  in 
charitate  obedienlium  ctericorntn;  gravatur  enim 
mali  pasloris  umbraculo  el,  tanquam  iiummorum 
ecelestium  cumulus,  tartarei  lnpidis  mole  diruitur. 
6tolto  igitui  et  insipienti  denegaadus  est  honor 


In  epistola  ad  Alexandrum  papam,  tuper  insotentk 
maiorum  kemlnum. 

f  Sanguisuga  doae  sunt  flli«,  dicentes  :  Affer,  af- 
fcr  (Prev.  xxa).  i  Nam  qtio  quisque  immoderalius 
veseitur,  eo  necesse  est  ul  ad  potum  aestnantios 
accemhttur.  Et  dum  eongesta  sibi  mota  fervesceate 
stomachi  lebete  decoqnitur,  crebris  nece&se  est 
bausribus  irrigetur.  Sed  cum  cibis  venter  ac  poti- 
bus  intnmescat,  consequeus  est  ut,  alterias  utria-' 
qiie  meatibus,  et  faces  per  podicem  in  etrniculos 
egent  et  humorem  de  genftali  concepiaetilo  pcr 
pudenda  profundat.  Sicut  enim  in  torcolaribas  *i- 
narium  a  vino,  sic  in  ilibus  stercus  separatur  a 
viru.  Sanguisug»  ergo,  quae  edacitas  est,  duac  sunf 
ecctesiasticus»  ne  sanctorum  clericoruni  tanquam  B  fitiae,  ebrietas  et  Kbido,  qoia  dom  ona  pestis  deleela- 
nummorum  spiritualiom  mergatur  acervus.  De  quo  biliter  231  concipit,  gemlnam  neeessario  soboJeo* 
videlicet  stulte-paulo  superius  idem  Salomon  ait :  parii;  qu»  ntmirum  dicunt :  c  Affer,  alferT  »  quia, 
i  Claodus  pedibus  et  iniquitatem  bibens,  qui  miltit  232  cum  sint  insatiabUes»  viotent*  quoqoc  i 
▼erba  per  nuntinm  stulium  (Prov.  iivi).  i  eisctrices. 

Expticiunt  tettimonia  de  libro  Proverbiorum. 

LNCIPIUNT  CAPITULA  DE  ECCLESIASTE.  * 

1.  Quod  omnia  flumina  intrant  iu  mare  et  mate  noti  redundai. 

2.  Musca  morientes  perdunt  suavitatem  ungucnti* 
5.  De  Spiritu  potettatem  habcnte. 

4.  De  eo  quoadicitur  :  Du  partem  tevtem,  nec  non  el  octo. 
$.  Finem  toquendi  amnet  pariter  audiamMt. 

Expliciunl  capitula. 

INCIPIUNT  TESTIMONIA  DE  ECCLESIASTE. 


CAPUT  PRIMUM. 

\ln  tibro  Gratissiho. 
c  Omnia  flumkia  inlrant  in  mare  et  mare  non  re- 
dundat;  ad  locum  unde  exeunl  flumina  revertuntur, 
tit  iierum  Jfcant  (Eccte.  i). »  Hunc  excursum  atque 
Tecursum  spirltualium  fluminum  mystice  Lucas 
evangelista  describit,  cum  ait :  «  Quia  convocatus 
Jcsus  duodecim  apostolis,  dedit  illis  virtutem  et  po- 
lestalem  stiper  onmia  daenionia,  et  ut  fanguores 
curarent;  et  misit  illos  pradicare  regnum  Dei  (Luc. 
ix).  >  Ecce  egressus  flumiuum;  ac  postmodum  sub- 
dit  r  c  Et  reversi  apostoli  narraverunt  Hli  quxcunque 
fccerunt  (Ibid.).  >  Ecce  reditum  fluminum.  Ad  lo- 
tiiim  ergo  uude  exeunt  flumina  revertuntaf,  quia 
electi  quique  illi  se  debitores  esse  non  ambigunt,  a 
quo  videticet  bauserant  omne  quod  spiritualiter 
fluit.  Unde  et  Paulus  ait :  <  Dtvisiones  gratiarum 
sunt,  idem  autera  Dominus;  et  divisiones  minislra- 
tionum  sunt,  idem  autem  Dominus;  et  divisiones 
operaiionum  sunt,  idem  vero  Deus,  qui  operatur  om- 


C  CAPUT  II. 

G.  G. 

<  Btuscae  morientes  perdom  soavitatem  ungoentl 
(Eccle.  x) ;  »  quia  cogiutiones  superflux,  qua  assi- 
due  iu  animo  carnalia  cogitante  nascuntur  atque 
deiiciont,  eam  suavitatem,  qua  umtsqtiisqoe  intrin- 
secus  per  Spiritom  unctos  est,  perdunU  Unde  cum 
miro  pietatis  opere  ad  cor  Veritas  yenit,  prios  ab  eo 
cogitationum  caraalium  aeslus  ejicil,  et  post  in  eo 
virlutura  dofia  cJisponfit.  Quod  bene  nobis  innoitor» 
ubi  de  Domino  ad  fliiam  principis  resuscitandam 
deducto  in  Evangelio  dicitor  :  «  Et  cum  ejecta  esset 
iu.*ba,  iniravit,  et  tenuit  manum  ejus  et  surrtxit 
phella  (Matth.  ix).  >  Foras  ergo  turba  ejicilur,  ut 
puvlla  suscitetur,  quia  nisi  prius  a  secrelioribos 
D  cordis  eipellalur  hnportuna  sascularium  mvJtitodo 
vcurarom,  anima,  quae  inlrinsecus  jacet  mortiia,  non 
vesurgit.  Nam  dum  se  per  innumeras  lerrenorum  de- 
siderionim  cogitationes  spargit,  ad  consideraiionem 
sui  sese  nullateiius  colligit.  Nullus  quippe  sapien- 


tt  r» ~..\ 


M^MMM.  «M 


IUI  1N  CANTICA  CANTIC.  1142 

aperte  dicat :  Si  tcnlatoris  spiritum  in  aliquo  pra>  A  minem  qui  homlnum  recognoscit  Auciorem ;  alio<pii, 
valere  consideras,  humililatein  pceniientiae  non  re- 
linquas.  Et  alili  scriplum  est :  c  Noli  ahum  sapere, 
sed  time  et  ukimum  in  spirilualibus  nuptiis  accu- 


bilum  pete  (Rom.  xi). »  « 

CAPUT  IV. 

In  epistola  ffd  Bonifacium  Cautidicum ,  ut  exteriori 
prudentice  spirilualis  sapienlia  praferatur. 

i  Da  partem  septem,  ncc  non  ct  octo  [Eccle. 
xi).  »  Sio  praeseRtem  vitam,  quae  per  septenarium 
numerum  designalur,  excurre,  ut  jqm  in  amore  fu- 
tuxae,  quje  per  octonarium  resurrectionis  exprimit 
gloriam,  totis  sludeas  visceribus  habilare.  llli  per- 
funcioriam  atque  \olaiicam  exhibe  curam;  in  bac 
perseverantem  atque  perpeiuam ,  sicut  aeterna  est, 
indeficuae  illectionis  fige  senientiara. 

233  caput  v. 

In  epistola  ad  Atexandrum  papam,  contra  papam 
ne  dijndicet. 

c  Finem  loquendi  pariter  omnes  audiamus  :  Deum 
time  et  mandata  ejus  observa,  hoc  est  enim  omnis 
homo  (Eccle.  xn).  »  Quis  cst  autem  iinis  loquendi, 
nisi  ille,  de  quo  dicit  Apostolus  :  c  Finis  enim  iegis 
ad  justiliam,Chrislus,omni  credeuii?»  (Rom.  x.)  Fi- 
nis  quippe  legis  ad  jusiitiam,  Christus  est,  quia 
quidquid  sive  vetus,  sive  nova  Icx  loquilur,  ad 
illum  sine  dubilatione  rcfertur.  Ad  jusiitiara  vero 
non  otiose  dicilur  quia  divinae  legis  senno  juslifi- 
Cal  et  animam  a  sordibus  mundat.  Sicut  discipulis 
Veriias  ait  :  c  Jam  vos  mundi  estis  propter  ser 


c  qui  ignoftit,  ignorabitur  (Wor.  nv).  »  Quid  autem 
btie  his  sit  homo,  perspicue  deiinit  Scriptura,  cum 
dicit  :  c  Stelbe  non  sunt  mundae  in  conspectu  ejus, 
quanto  magis  homo  putredo  et  fllius  hominis  ver- 
mis?  »  (Job  xxv.) 

Unde  et  Abraham  cum  ad  sunimae  collocutionis 
culmen  altollitur,  cum  dtvin»  334  bmiltariiaiis 
grariam  pecnliariter  promerelur,  hujus  humilitatis 
recordatione  deprimitur,  cum  dicit  :  c  Loquar  ad 
Dominum  meum  cum  sim  puivis  et  cinis  (Gen. 
xvin).  »  Nara  et  apud  Graecos  haec  leneri  consue- 
tudo  perhibetur,  ut  cum  imperalor  quis  in  dignitate 
crcatur,  mox  ul  imperialibus  fuerit  infulis  redimi- 
tus,  coronae  simul  ac  sceptri  gloria  dccoratur,  cum 
B  denique  procerum  vallatur  obscquiis,  cum  excipitur 
modulantibus  psallenlium  choris;  quidam  sibi  prae- 
slo  fit  obvius,  qui  videlicet  una  manu  vasculum 
plenum  mortuorum  ossibus  ac  pulveribus  offcrat,  in 
alia  vero  slupam  lini  subtiliter  pcxam  ac  pilis  pcn- 
silibus  molliler  demolilam,  cui  protinus  ignis  adhi- 
belur  ct  repenle  in  ictu  oculi  flamma  subilo  voranle 
consumitur :  ut  in  allcro  debcat  considerare  quod 
esl,  in  altero  valeal  videre  quod  habet.  In  cineribns 
siquidem  se  cinerem  recognoscit,  in  stupa  jam 
colligil  in  die  judicii  quam  subilo  mundus  ardebit, 
quatenus  dum  se  simul  ac  sua  lam  vana,  lam  floo 
cipendenda  considerat,  de  imperialis  culmlnis  ascenso 
fasii^io  nullatenusinsolescat;  el  dutn  possessor  alque 
possessio  subjaccrc  communi  omnium  casui  non 


monem  quem  locutus  sum  vobis  (Joan.  xv). »  DeuM  ^  am'>igimr,  jam  quasi  de  singulari  dignitalis  apice, 


vero  timere,  est  cuncta  quae  Dcus  prohibet  exse- 
crando  et  abpminando  conlemnere.  Mandata  iilius 
observare,  est  orania  quae  praecipii  operibus  exer- 
cere.  Ille  ergo  Deum  tiniet  qui  salagit  cavere  quod 
prohibet;  ille  mandata  ejus  observal  qui  studet  im- 
plcre  quod  imperat.  c  Deum  ergo  lime  et  mandata 
tllius  observa ;  hoc  est  enim  otnnis  homo.  »  Ac  si 
perspicue  dicat :  Qui  noh  sluJuerit  cavere  prohibila, 
qui  neflexerit  implere  praecepta,  quia  ratlone  caret, 
vocabulura  quidem  hominis  habet,  sed  hominis  esse 
nonhabet,  quia  non  veraciter  utiturviriutenominis 
quo  censetur.  llle  nimirum  se  credat  veraciter  lio- 


q»:i  ad  stimma  provectus  esl,  non  infletur.  Pulchrum 
ergo  mundanae  conditionis  ordinem  homo  consi- 
dere'.,et  dum  suis  usibus  omnia  cernit  altribui,  nq:i 
sibi,  sed  suoreferatgralias  Conditori;  lenocinanlem 
mundi  gloriam  sub  judicii  sui  caicibus  deprimat ; 
virorem  carnis  aridum  jam  pulverera  credat,  diem 
suae  vocalionis  tanquam  speculura  suis  sempcr  oblu- 
tibus  anteponat;  districtum  ultimae  discussionis  judi- 
Cium  contremiscat,  quatenus  dum  nunc  Crcatoris 
6ui  legibus  subditur  qui  inter  crealuras,  qux  ter- 
renae  sunt,  videtiir  insignis,  in  coelesli  quoque  gleria, 
veraciter  sit  sublimis. 


Expliciunt  testimonia  de  Ecclesiaste. 

INCIPIUNT  CAPITULA  DE  CANTiCIS  CANTICORUM. 
\.  D*  oleo  effuso. 
%  De  nigredme  sponsa.  . 
5.  De  fasciculo  myrrhtv. 
i.  De  lilio  convallmm. 

5.  De  ordinata  charitate. 

6.  De  utraque  vita. 

7.  De  foramxnibuspetros. 

8.  Deleclulo  Salomonis. 

9.  De  ocutis  columbarsm. 
40.  De  dentibus  Ecclesia?. 

11.  De  duobus  uberibus. 

12.  Qe  pulchritudine  amictv. 

15.  De  corona  animx,  vel  sanace  Eccle*ia>. 
14.  De  aquilone  et  austro. 


IU3  COLLECTANEA  IN  VETUS  TE5TAM6NTUM.  «141 

49.  De  gutture  Chrisiu 
20.  De  tnalo  punico. 

236  2!«  De  quadrigis  Aminadab. 

i  umbitico  Christi. 

i  comis  capiiis  ChrislL  % 

?  pulchriludine  sponsrn* 
?  fructu  crucis. 
r  arbore  mulo. 
signaculo  cordh  el  brachii. 

Expticiunt  capttula  de  Canticis  canticorum. 

INCIPIUNT  TESTIMONU  DE  CANTICIS  CANTICORUM. 


CAPUT  PIUMUM. 
Ex  sermone  in  natali  virginum* 

t  Oletim  cffusum  uomen  tuum(Canf.i).  i  Chrisma 
Crace,  Laline  dicilur  nnctio.  A  clirismate  crgo 
Clirislus,  el  a  ChrisUo  dicilur  Gbrislianus.  Pcr  olcum 
auiem  Spirilus  sancltis  dcbel  inlelligi,  sicut  pcr 
Psalmisiam  Salvaiori  noslro  diciiur  :  t  Uuxit  tc 
Deus  tuus  olco  lajtiikc  prse  consortibus  tnis  (Psxl. 
xliv).  i  Oleumergo  efftisum  cst  nomen  Chrisii,  quia 
in  tot  Spiritus  sancli  gralia  propagator  quot  sunt 
qui  Christi  vocabulum  vcracitcr  sortiuntur. 
CAPUT  II. 

«  Nigra  sum,  sed  fonuosa,  filiae  Uierusalem,  sicut 
tabernacula  Cedar.sicul  pellisSalomonis(Co/}f.i).  i 
CoJariulcrprctalurre/i^ra?;  hi  sunl  inlidelcs  lucem 


A  grata  cst  super  carbones  facies  eorum,  et  non  sent 
cognili  in  platcis;  adhacsitculis  eorum  ossibns:  arait 
ct  facta  cst  quasi  lignum  (Ibid.).  i  Sccl  aspiciamos 
cxleriorem  nigrediuein,  aperiat  ipsa,  unde  sit  inle- 
riorpulchritudo  :  « Indica  mihi,  inquit,  quem  diligit 
anima  mea9  ubi  pascas,  obi  cubes  in  meritiie  (Ca#- 
i).  i  Ac  si  dicat :  0  sponse  cttleslis,  quem  aiuna 
mea  inenarrabiliter  diligit,  in  quo  per  desideriom 
jugitcr  requiescit,  qucm  ulnis  intrmae  dilecuonis 
amplcrtitur,  in  quo  totis  visceribus  dclectatur;  die 
mihi  ubi  pascas ;  hoc  est :  Tu  qtii  pasior  bonus  w, 
ubi  oves  tuas  pascere  facias ;  ipse  etiam  ubi  cubes, 
i.l  cst  ubi  rcquiescas  in  restn  perseculioiiis  et  fcnon 
tcntationis  iioslra,  ubi  scilicet,  nisi  in  his,  qui 
ftircnli  vesauise  ccdere  nesciunt,  et  grassantis  ma- 


Hdei  non  habentes.  Nigra  su;n,  inquit,  propter  per-  B  hU-c  conatibus  enerviler   non   succumbunt?  Non 


secutionis  sestum  propter  adversa,  quae  paiior  & 
filiis  tenebrarum  ;  sed  intrinsccus  formosa  suin,  quia 
concupivit  rex  speciem  mcam,  et  omnis  gloria  mea 
ab  inlus.  Formosa  sum,  inquit,  sicut  pellis,  hoc  esl, 
tabernaculum  Salomonis.  Sicut  enira  tabernaculum 
cx  mortuorum  tit  pellibus  animalium,  ita  duntaxat 
U!i  sttnt  habilaculum  Dei  (Ephes.  n),  qui  Chrislo 
commortui,  yiliis  quoque  caroisqtic  concupisccntiis 
•unt  exstincti  (Ephes.  u).  Soquitur :  <  Nolitc,  inquit, 
ine  considcrare  quod  fusca  sim,  qoia  decoloravit  me 
soJ,  o  filiae  Ilierusalem  (Cant.  i).  >  Idem  et  fidelcs 
anima?,  in  ilia  jam  caelesli  gloria  per  desiderium 
constilulae  :  Nolitc  me  consMcrare,  qtiod  fusca  sim, 
idest,  nolite  dcspcrarc,vel  nistiisexpavesccre,  qtiod 


crgo  immerito  formosam  se  sponsa  ista  dicebat, 
quia  iile  in  ipso  persecutionis  articuioin  eadelect*- 
biiiter  quiescebat,  qui  screiiilale  vtiilus  sui  cuocU 
darificat. 

CAPUT  III. 
In  sermone  de  SS.  Flora  tt  Lucitla. 
t  Fascicultis  myrrbsc  dileclus  mcus  mihi :  inter 
uhera  mca  commorabilur  (Cant.  i).  i  Myrrba  pbno 
species  cst  aromatica ,  nimke  amaritudinis ,  q«* 
morluorttm  cadavera  condiuntur,  ne.  facile  compu- 
lrcscant.  Hinc  cst  quod  et  ipsius  Sponsi  corpus  » 
Nicodemo  et  Joseph  de  cruce  deposiuim  myrrba  et 
aloc  condiiur,  ct  Huteis  involulum  scpulturae  com* 
mitlitur  (Joan.  xix).  Quid  crgo  per  myrrhae  fascitu- 


inctribulaiiohcsopprimunl,  quod  perscculioncs  afli-  C  lum,  nisi  mulliplex  mortificalio  desiguatur?  Non 

cnim  dicit :  Surculus  myrrhae,  sed,  fascictilus,  in% 
qtiit,  myrrbac  dilectus  meus  mihi.  Ac  si  dicat: 
Quia  in  omni  tnea  cotivcrsatione  me  morlilico  et 
nullis  jain  proprix  voluntatis  operibus  vivo,  dilectus 
mcus  non  mihi  simplex  factus  est  rarous ,  sed  myr» 
rhao  fasciculus.  Unde  et  prxdicalor  eximius :  <  Eg°* 
inqtiit,  stigmala  Jesu  in  corpore  meo  porlo  (CaL 
vi).  i  Ad  quam  videlicei  multiplicem  mortificationcm 

At     nf\c  cam\n\    li/irlatii»       #litf»Ane   •    •   fii>mn«r  niAfUll" 


tiunt,  qtiod  in  hoc  tempeUatis  proccllarumquc  nau- 
fragio  inliimcscenlcs  me  flactus  illidunt;  quia  deco- 
loravit  me  sol,  quoniam  snpcr  me  persecutionis 
aestus  incanduit  dccoremque  meae  vcnustatis  ac  pul* 
cbritudiois  offuscavit.  Ac  si  dicat  :  Nolite  tam  ca, 
quibus  inlriusecus  aflXigor,  aitcudere,  quam  vcrnan- 
tem  interioris  venustatis  speciem  cogitare.  Tale  cst 
quod  Apostolus  dicit  :  «  Noiilc  deflccre  in  tribula- 

iSnniluia  mAi«  \\re\  vnliia      ti\\t\  ncl   nh\ria  vActra     \a»i 


4145 


IN  CANTICA  CANTIC. 


1U6 


gii.  llic  itaque  dilectus  myrrba  fasciculus  fltf  quia  A  qua  profecto  non  casu  quinquc  sunt,  laucea  scifteet 


In  ciuiciis  suis  aclionibus  se  veiut  exstinctuin  prae- 
bins  •  mukiplicem  qt:o<ldammodo  mortificationis 
Christi  manipulum  colligir.  Ubi  et  aple  subjtingitur  : 
t  Inter  tibcra  mea  comraorabitur.  i  Nemo  dubital  in- 
ter  ubera  pectoris  essc  locum  cosvlis.  Dilectus  ergo 
fnlcr  sponsx  ubcra  comnwirabitur ,  quia  indeficiens 
ejus  amor  ac  destierium  e  x  ejus  memoria  non  dcle- 
lur.  Imer  ubeva  rnea  commorabilur,  lanquam  dice- 
ret:  Qui  mihi  fasriculus  myrrhnc  factusest  pcr  ama- 
riludincm  passionis,  inter  ubera  mea  jtigiier  com- 
morabitur  per  dulceuinem  cordis  :  et  qui  cxtrinsecus 
per  excroplum  susceplae  mortis  exasperat,  per  iufu- 
saiu  gratiain  mc  intimsc  snaviiatis  obdulcat. 
CAPUT  IV. 
Ex  sermone  in  nutali  virginum. 

c  Ego  sum  liliuiu  convalJiiim  (Cant.  n).  >  Liiium 
plane  se  sponsus  nomiuat  propter  niveum  candorem 
mundissima?  castitaiis.  Lilium  non  montium,  sed 
convallium,  quia  pias  eligit  mentes  buiuiiium,  non 
scopulos  inbabitat  siiperhortim. 
CAPUT  V. 

c  Introduzit  me  rex  in  cellam  vinariam,  ordinavit 
In  me  chariuicm  (Cant.  n).  i  Non  ait :  Dcdil  quam 
non  repcril ,  sed  c  ordinavit ,  •  quain  inordinatasa 
Invenit.  Nonnulli  nainque  in  principali  cordis  sui 
loco  habcnt  uxores,  filios,  pracdia,  vel  bonores  :  in 
secundo  aulem  quodammodo  Deum  poniiut ,  dtim 
euin  minus  diligunt.  Ili  itimiruin  videntur  quidem 
babere  charitatem,  sed  inordinatam  ;  ncc  illum  ser- 


et  clavorum ;  sed  quia  nos  fueramus  quinqne  acn* 
siiiim  vulneribus^sauciati,  per  bas  quinque  pbgas 
saluti  sumus  perpeluae  restituti.  Istae  siquidem  porta 
erant,  per  quas  dieSabbati  propbeta  ne  inferrentur 
onera  gravia  probibebat.  In  bis  ergo  foraminibus 
Dei  columba  consi&tit,  i]uia  sancta  qttaelibet  anima 
totam  propriac  salulis  spem  in  sui  Redemptoris  pas- 
sione  constiluit.  Ibi  velut  ab  accipitris  incursu  defen- 
ditur,  quia  a  cunetis  malignorum  spirituum  insidiis 
custoditur.  Ibi  plane  nidificat,  qnia  illic  felus  bono- 
rum  operum  coacervat.  De  hac  petra  per  Psalmistam 
dicitur :  c  Montes  excelsi  cervis ,  petra  refiigitim 
berinaciis  (Pi.i/.  cm).  >  Qitod  autem  additur  :  c  In 
cavcrna  macerise,  >  solent  ex  lapidibus  maceriae  fleri 
Jj  ad  cuslodiam  vinearum  ;  sicut  per  Isaiam  dicitur : 
«  Vinea  facta  est  dilecto  in  cornu  in  loco  ulieri,  61 
maceria  circumdedil  el  circumfodit  eam  (ha.  v).  i 
Quid  ergo  per  raaceriam  lapidum,  nisi  praesidium  ol 
excttbias  inteliigiintis  angelorum,  quibtis  videlicet 
anima  in  cerlamine  posita,  dum  vallattir  atqtie  cir- 
cumdatur  ,  a  cunctis  adversantium  spirittinin  tenta- 
tionibus  cuslodilur  ?  Porro  qnod  seqtiitur :  c  Oslende 
mihi  faciein  tuam,  >  tunc  anima  ceclesli  sponso  fa- 
cicm  suam  ostenderc  dicittir,  cum  ejus  speciem 
intemis  obtuiibus  quasi  reveiata  facie  contemplatur : 
c  Sonet,  inquit,  vox  tua  in  auribus  meis :  vox  enim 
tna  dulcis  et  facies  tua  decora.  >  0  quam  suave 
coaimercium!  imo  quam  inenarrabilis  dulcedo  in  bu- 
manis  visceribus  oritur,  cum  Creator  et  crcatura  ai- 


vanl  oidinem  cbaritatis  qucm  Veritas  ipsa  disposuit,  C  lernis  in  se  invicem  affectibus  delectantur,  sicut  per 


cum  dicit :  c  Diliges  Detim  ex  loto  corde,  hoc  est 
ntaximtun  primumqtie  mandatnm,  secitndmn  atitem 
similc  est  huic,  ul  diligas  proximum  (Hatlh.  xxn).  > 
Non  ergo  se  jactet  quis  babere  charitatem,  si  ordl 
naia  non  est ;  sicttt  nec  etiam  fidem,  si  stne  operibus, 
ac  per  hoc  otiosa  est. 

CAPUT  VI. 
c  Laeva  ejus  sub  capite  nieo  ct  dextera  illius  am-  ' 
plexabitur  lne  (Can.  n).  >  Leva  qtiippe  subesse  ca- 
piti  dicitur,  cuin  prxsens  vita  a  nicnte,  qux  cogita- 
tiontim  caputest,  despecta  calcatur.  Dexirae  vero 
amplcxibus  striitgUur,  quia  solius  aeternx  vitae  desi- 
deriis  undique  dcieciatur. 

caput  vn. 


Propbetam  dicitur :  i  Suavis  sil  ei  laudatio  mea,  Ego 
vero  delectabor  in  Domino!  >  (Pwi.  cm.) 
CAPUT  VIII. 

c  En  lectulum  Salomonis,  sexaginla  fortes  am- 
biuut  ex  fortissimis  Israel  (Cant.  m).  >  Fortes  enim 
lectiilum  Saloinonis  ambiunt,  dum  intimain  paciflce 
Redempioris  nostri  requicm  sancti  quique  indefessa 
desiderii  sedulitate  custodiunt. 
CAPUT  IX. 

c  Ocnli  tni  columbarum,  absque  eo  qtiod  intrinse- 
ctis  latet  (Cant.  iv).  >  Isti  sunt  oculi  de  quibus  Do- 
minns  in  Evaugelio  :  c  Beali,  inquit,  mundo  corde, 
quoniain  ipsi  Dcum  videbttnt  (Matth.  v).  >  Absque 
eo  quod  intrinsecus  latet.  Quia  licet  sancti  doctores 


cSurge,  amicamea,  sponsa  mea,  et  veni,columba  D  nunc  Creatorem  suum  per  contemplationis  gratiam 


mea,  in  foraminiLus  pctrx,  el  in  caverua  macerise  ; 
osteniie  mibi  faciem  tuam,  souel  vox  tua  in  auribus 
mcis.  Vox  eniin  lua  duicis,  ct  facics  tua  decora  (Cant. 
n).  >  Anima  quippesancta  jure  Christi  aruicaet  spousa 
vocatur;  quia  illi  per  fidcnVdilectioneinqtie  conjun- 


aspiciunl ,  latet  tamen  adbuc  magnum  aliquid,  ad 
quod  in  bac  corruptibili  carne  huraanse  meniis  acies 
non  aspirat.  Ubi  mox  seqtiittir :  c  Capilli  tui  sicul 
greges  caprarum,  quae  a&cendcrunt  de  Calaad  (Cant. 
iv).  >  Sicut  euim  per  oculos,  Ecclesia?  doctores  in- 


U47  COLLECTANEA  IN  VETUS  TKSTAMENTUU.  114* 

tettimoniu  PerGatoadergoGhristum.cuisAnctorum  A.  vitaie  eonvcrtit,  et  pro  correctis  eorum.  njoribus 
omniuia  multiuido  perhibei  testimontum.  Per  capil-     aeterna  praemia  recipit. 


Jos  vero,  vel  capraroin  greges,  multitudiftem  intelli- 
gbnu6Subjeclorura.  Greges  ergo  capraruifi  ascendunt 
•cie  monte  Galaad»  quia  6anclorurn  omnium  xnultitudo 
^le  Christo,  quem  sibiinei  Jaciunt  fundamentum , 
jcoaseendere  satagunt  excelsa  virtutum.  Unde  colli* 
gere  possumus  quia  quantum  distat  inier  oculos  et 
i»pillos,  tantum  krt  in  conteinplationis  studio  inter 
praelatos  distare  debeat  et  subjectos,  quatenus  eorom 
iwi  sibi  suut  cpmmis:i,  spiritualibus  studiis  siftt 
jiitenti,  et  videaot  aoo  modo  sibi,  sedet  iiiis. 
CAPUT  X. 
i.  Denles  hji  aicut  fcres  tonsarum,  quae  ascende- 
rmude  iavacro  (Can:.  iv).  >  Porro  dentes  Ecclesiae 


CAPUT  XIV, 
E$  sermone  in  natali  virginunu 
<  Surge,  Aquilo,  et  veni,  auster,  perfla  hortura 
meum,  et  fluent  aromata  iilius  (Cant.  iv).  •  Quid 
ner  Aquiloneiu,  qui  nimirum  ventus  est  frigidus, 
nisi  persecutionis  asperilas?  Quidper  austri  tempora, 
nisi  male  blandientium  remissio  designalur  ?  Sed  in- 
ter  ufriusque  perseculionis  genera,  inler  utraque 
Hialigai  spi/ifus  argumenta  ecdesiaslici  horti  fluere 
jubentur  aromata,  quia  fortis  animus  inter  haec  cer- 
tamina  deprehensus  aperit  quidquid  virium,  quid- 
quid  fldei,  quidquid  invictae  fortiludinis  eatenus  oc- 
cultavit,  et  velut  aromata  foras  profluunt,  dum  ad 


saacti  noscuntur  es&e  doclores ;  quorum  primo  di-  B  humanam  notitiam  virlutes  prodeunt  ac  piae  opinio- 


•clum  est :  c  MaicJft  et  inatiduca  (Act,  u).  •  Ac  si  di- 
ceret :  Ab  eo  quod  sum,  gladio  S^iritua,  hoc  est, 
verbo  pradicalioAis  occide  et  in  corpus  transfer 
JScclesiae.  Dentes  igtiur  sponsae,  sunldotioressancii, 
iiui  quoniam  siinplices  per  innocentiam  sunt,  et  om- 
•Mia  reliaquentes  facuhatum  au&rum  velleiibus  sunl 
■oxuii,  ac  sacri  baptismatis  imda  purificati,  sicttt 
■grex  tonsarura  su:u,  quse  ascenderunt  de  lavacro. 

CAPUT  XL 
:    c  Duo  ubera  tua  sicut  diio  hinnuli  capreae  geraelii 
4Cmt+  iv).  »  Sicut  enim  duo  ubera  duo  sunt  Tesia- 
anenia  ;  ita  duo  hionuii,  dno  populi  sunr,  EccJesiae 
•Jiiii  Judaicus  scilicet  et  genliits. 
CAPUT  XII. 
Ex  eermone  in  natali  virginuttu 


nis  odores  longe  iateque  diffundunl. 
.  CAPUT  XV. 
c  Ego  dormio,  et  cor  meum  vigilat.  Vox  dilecti 
mei  pulsantis :  Aperi,  soror  mea,  amica  mea,  co- 
lumba  mea,  immaculala  mea,  quia  caput  meum  ple- 
num  est  rore  et  cincinui  mei  gutlis  noclium  (Canl. 
v).  »  Dicic  Ecclesia :  c  Ego  dormio,  et  cor  roeum 
vigilal ;  »  quia  videlicet  sancta  mens  quo  se  a  slre.- 
pitu  temporalis  concupiscentiae  comprimit,  eo  verius 
inlerna  cognoscil ;  et  lanto  ad  inlima  vlgilat,  quanto 
se  ab  exleriori  inquietudine  solerter  occuhat.  Dor- 
roil  itaquc  sponsa  a  negotiis  et  concupiscenlia  saeculi, 
scd  ajpcrtos  atque  pervigiles  tenet  oculos  in  aestu 
amoris  Dei.  Sed  quia  non  est  hoc  lcinpus  plenx 
G  quietis,  sed  labocis  potius  atque  cerlaminis,  repeute 


c  Tota  puJchra  es ,   amica  mea ;  tota  pulchra 

(CiiJit.  iv) ,  i  interius  sciiicet  et  exterius*  Foris.  in 

perfectione  clari  operis,   intrinsecus  in  muuditia 

.purissiDia^cogitationis.  > 

CAPUT  XIII. 

In  sermone  de  SS.  Flora  et  LuciUa. 

*.    f  Coronaberis  de  vertice  Sanir,  de  capiteAmana 

et  Hermon  ,  de   cubilibus  ieoiium  ,  de   montibus 

pardorum  (Canl .  iv).  i  Ainana  siquidem  mons  est 

.Ciiicije,  qui  et  Taurus  a  compiuribus  oppellAur.  ^a- 

.nirvero  et  Hermon,  Judaksie  |errae  montes^unt,  in 

.quibus  leones  et  pardi  habhare  creduntur.  Per  hos 

ergo  montes,  reges  et  principes  diversaeque  mundi 

hujus  inlelligendse  sunt  potestates ;  quse  velut  mon- 

tes  in  superbiae  se  cacumen  attollunt  et  malignis  spt-  ^ 

i  itibus  tanquam  pardis  atque  leonibus  babilaculum  * 

ferunt.  Perversi  quippe  spiritus,  leones  ,vocantur 

t  propter  crudelitalcm  ;  240  pauK  autem;  quia  hoc 

ontmal    varii   coloris  est,  propter  deceptionis  ac 

fraudis  multimodam  varietatein.  De  his  ergo  monti- 

bus  vel  quaeque  fldelis  anima,  vel  sancta  coronatur 

Ecclesia,  quando  saecuii  principes  convertit  ad  iidem, 


diicctus  ostium  pulsal,  eamque  ad  procinciuin 
tonserendi  belli  suis  exhorlalionibus  excitat :  c  Voj: 
/nquit,  dilecli  mei  pulsanlis.  i  Pulsat  dileclus,  cutn 
ftdeles  suos  provocat  Chrislus  aut  ad  suaruin 
incremenla  virlutum,  aut  certe  ad  lucraodas  animas 
proximbrum.  c  Aperi  mihi,  soror  mea.  »  Soror 
utique,  quia  regni  mej  mihi  cohaeres  effecta,  et  in 
necessitudine  mihi  fraternac  adoptionis  ascita. 
c  Amica  mea  ,  »  quia  ^e  jugo  servitutis  erepta, 
cognovisti  meae  veritatis  arcana.  c  Coiumba  mea , » 
quia  feilis  aiuaritudine  vacua,  et  Spirilus  mei,  qui 
in  columba  descendit,  dono  ditala.  c  Immaculata 
mea,  »  effusione  mei  sanguinis  ab  omni  peccatorum 
tuorum  labe  purgala  es.  Aperi  ilaque  mihi,  hoc  est, 
de  quiete  et  otio  dilectae  tibi  contemplalionis 
egredere ,  et  ad  perhibendum  veritali  meae  tes- 
limonium  fervenlissime  le,  et  constanter  impende 
241  c  Oma  caput  meuin  plenum  esl  rore,  et  cin- 
cinni  mei  guttis  noclium. »  Caput  Christi  Deus  est, 
ut  dicit  Aposlolus  (/  Cor.  xi);  cincimii  vero  intimse 
sanctorum  cogitationes  sunt;  quae  non  laxae  fluunt 
et  dissolulae,  sed  timoris  el  amoris  Dei  sunt  vinculo 


HI9  n  CAKTICA  CAHTtC. 

«  Abundabit  itiiq«itas,  et  rcfrigeseet  charitas  ujuftio*  A 


111 


CAPUT  XVII. 


,  (J|*m,  isit).  »  Iitijusmodi  plaae  cum  saactos 

Dei  persequunutr  et  fldiunt  in  tllorum  cordibus 
quasi  cmctnni  sponsf  gutlis  nootram  pleni  sw»tz 
cwnque  tales  raultfplicaniuT  et  Ecciesiam  parsecu- 
tionibut  aggravant,  tunc  Sponsus  sponaam  exhorta- 
twr  ut  sargat  el  studio  pravaricaiionis  valenter  tn« 
ststat.  El  sponsa  ad  eum :  i  Exspoliavi  me,  inquit 
lunica  mea,  quomode  induam  illam?»  (Cant.  v.)  Ac 
Si  diai ;  Exui  me  curis  et  occnpationibus  sseculi  el 
in  solo  me  tuae  contemplationis  amore  constrinxt 
quoraodo  nunc  discursionis  iler  arripiam?  quomodo 
atrepitus  et  lociamen  obtoquenlium  feram?  Qnod 
ftuteo)  tunica  curas  soHiciUidinesque  signidcet, 
osiendit  Dominus  cum  dicit: «  Qui  in  leclo  est,  non 


c  Ocutt  ejiis  sicut  columfcu  super  Tivos  aquarum, 
qum  lactesunl  lota%  et  reetdent  juxla  fluenta  ple~ 
nissima  (frmf.  v). »  Saucti  quippe  doctores  Eoclest» 
}uxta  Auenta  pleni&sitna  resideni  Scripturarum,  et 
quibus  nimirum  exuberantem  ipsi  vcr»  sapientta 
gurgitera  hauriunt,  et  audiioribos  suis  inysierii  om- 
lestis  arcaua  transfundunt. 

CAPUT  XVIII. 

/it  termone  it  S.  Joanne  apoiiolo  et  evangeinia. 

«  Veuter  ejus  eburneus,  distinctussappbiris(C«tii*\ 
v).  >  ln  membris  nempe  hutnani  corporis,  vix  ali- 
«piid  ventre  fragilius  sive  tenerius  invenitur ;  ideo-» 
que  per  ventrem,  recte  fragilitas  in  Cbiisto  assum» 
pt»  humanHatis  accipitur.  Ebur  aule.o  os  est  ele» 


«utendit  Dominus  cum  dicit: «  Qui  in  lecio  est,  non     pu»  iiuina.mai.D  «^.K— -  - 

££?££  t-nicm  JL  (««».  »v),  .  B  pbMu,  qu«.  vide.icet  animal  f^^ 
_ i-..* :.      M.*m  ri>;»i<iicaiin<PifiiA  rahira.   venier  erco  spcjvst 


quod  esl  aperle  dicere :  Qui  stiblimi  contemplationia 

frrce  subnititur  nequaquam  descendat,  ut  ilerum 

saecularis  negotii  occupationibus  implicelur.   «  Lavi 

pedesmeos,  quomodo  inquinabo  iltos?  i  (Cant.  v.) 

td  est,  gressus  mei  operis  ab  aspersione  terreni  pul- 

vcris  dignis  pcenitenU»  fletibus  ablui,  quo  pacto  jam 

fcotero,  nisi  quibus  assueta  sum,  coelestia  meditari? 

Verumtamen  poslponit  contemplationis  requiem  et 

ad  fervorem  obedientiae  intrinsecus  accensa  mox 

pcrhibet,  dicens  :  «  DHeclus  meus  misit  manum 

suam  per  foramen  et  venter  meus  intremuit  ad  ta- 

ctumejus  (JWrf.).-»  Dilectus  plans  manum  per  fo* 

ramen  miilit  etvenlrem  tangit,  cum  occulta  Con* 

ditor   inspiratione  cor  visitat  atque  ad    agonem 


mum  frigidissima?quc  naturx.  Venter  ergo  i 
eburneus  est,  quia  susoepta  Redemptoris  bumanitas 
ab  onini  peccalorum  contagio  casta  prorsue  et  in- 
violata  pennanf.il.  Siquidem  «  peccatum  non  feeil, 
nec  doltis  invenUis  est  in  ore  ejus  (J  Petr.  n).  t: 
SappUirus  autem  lapis  est  sereni  coeli  coloremha- 
bens.  Unde  et  in  visione  Domini  dicitur :  t  Eret 
tub  pedibus  ejus  quasi  opus  lapidis  sapphiri,  et 
qtiasi  coelum  cum  serenum  est  (Exod.  xxiv).  i  Per 
sapphiros  ergo  opera  divitiilalis  inteiliguntur,  q«» 
in  carne  Dominus  ostendebat.  Venter  ergo  sponsl 
distinctus  cral  sapphiris ,  quia  Chrisli  humanilas 
divmis  virtutibus  rewlgebat.  Nec  plenus  esse  sap- 
piiiiis  dicilur,  sed  dislinctus ;  ita  videlicet  ut  inter 


ditor   inspiratione  cor  ™'la<  ^ 

certaminis  et  sancli  labons  inflamn.a  .  Nam  quoi  o  sapp  ^  ^^  ^  ^ 

vcnter  cor  significet,  ostendt  propbeta  cuin  dicit:     «  P«r^  ^^  ex  parte  deilatis  ostenderet 

«Ventremmeumdoleo(J€r.tv);»quodprofectoquid     •uqutm»  ^   f        ,al  ^ 


esscl  aperit,  Cum  subjungit  :  «  Sensus  cordis  mel 
dissipali  sunt.  Surrexi,  ul  apcrirem  dilecto  meo 
(Cant.  v).  »  Surgil,  ut  aperiat,quia  proinptissimo 
auimo  humiliter  obedicns  calcal  propriam,  ut  tolis 
•viribus  voluuUtem  impleal  mens  sancla   divinam. 

CAPUT  XVI. 
In  ephiola  adBlancam  et  in  sermone  de  SS.  Flora 

et  Lucilla. 
'    «  Dilcctus  meus  candidus  et  rubicundus.  eleclus 
«x  millibus;  caput  ejus  aurum  optimum  (C<in(.  v). » 
Dilectus  siquidem  candidus  virginitale,  rubieuudus 
est  passione.  Candidus,  quia  dicit : « Ego  lilium  con- 


et  dlviua.  Nam  esurire,  flere,  postremo  cruciflgi  et 
mori,  humanilatis  erantopera;  miracula  vero  fa+ 
ccte,  et  non  solum  alios,  sod  semetipsum  eUarn 
a  moiwis  suscitare  evidentissima  erant  divinitatls 

indicia. 

CAPUT  XIX. 
«  Guttor  iilius  suavissimum  (Cant.  v)f  »  qui» 
«uoram  melliflua  suavitate  verborum  msnles  au- 
^ienuum  obdulcantur.  «  <>oam  dulcia,  inquit,  fau* 
cibus  meis  eloquia  tua ;  super  mel  et  favum  ori 
^nco ! » ( JW.  cxvm.)  Totus  etiam  desiderabilis ;  quia 
l„  eo,  lestante  Petro,  desiderant  angeU  prospicer^ 


5,  quia  dicit : .  Ego  l.lium  con-      m  ^  ~ ^-J  ^^  e^s  omiie  my 
rubicundus,  de  quo  Joannes  w  (1  Petr.  i) .  ^vel iquta  Wumi       J 


vullium  (Cant.  n) ; 
"dicit :  «  Quia  lavit  nos  a  peccatis  noslris  in  sanguine 
"suo  (Apoc.  1).  »  Eleclus  ex  millibus,  quia  ex  omnium 
csaiulorum  mullitudine  solus  est,  qui  dignus  fuil 
audire  :  «  Hic  est  Filius  meus  dilectus,  in  quo  miht 
bene  complacui  (Matth.  m,  xn,  xvn). »  De  quo  et 
Salomon  242  :  «  Virum  inquil,  de  mille  unum  re- 


stcrium,  desiderium  aecendit  in  mentibus  eiecto- 
rum  •  ut  eos  videlicel  non  modo  resurreclioms  glo*- 
ria  provocet,  sed  ad  imitationis  exemplum  ipsa 
quoque  ignominia  passionis  invilet.  Destderabihs 
est,  quia  prasclarus  atque  conspicuus  est  tn  sing^ 
lari  nativitate,  in  viviftca  morte,  m  gloriosa  2» 
.. :«  •^..mnkaii    stficension6 :   desme- 


1151 


COLLECTANfeA  IN  VETDS  TESTAMEKTUM. 


*«:* 


punicuin  amaro  quidem  cortice  legitur,  sed  dulci*  A  stis  efficilur,  qui  non  kidiget  poculis,  quia  cceicstis 


in  ejus  granulis  suaviias  occultaiur.  Sunt  autem 
nonniilli  v  qui  dum  per  afflictionis  amaritudirieiu 
crucein  Cliristi  assidue  paiiuntur  \n  cornore,  dulce- 
dine  contemplationis  iiithme  reficiuntur  in  menle. 
Mala  ergo  spousi  viuca  germinat,  quia  tales  parere 
sanctJ  Ecclosin  nunqiiaiii  cussal.  De  hac  radein  vi- 
nea  in  cisriem  Canticis  spoitsa  ail  sponsmn  lomVuur, 
dicens :  «  Mane  surganius  ad  vincam,  videamus  si 
floruil  vinea,  si  flores  fruclus  pnrturiunt,  si  floruc- 
runt  mala  punica  (Cani.  vn).  >  llujus  viuese  ille 
vindemiator  exstili?.  qui  in  lorculari  passionis  suse 
pressus,roysticos  nobis  divini  eloquii  sensus  ape- 
ruit,  et  vino  nos  evangclica*  gratire  propinavlt. 
De  quo   videlicet  vino   sponsac  voce  ad   spansuni 


eloquii  non  desinit  irriguus  esse  fluentis.  Unde  bene 
crater  hic  lornatilis  dicitur;  torno  siquidcm  quis 
faciiius  operatur.  Expeditius  enim  saepe  alque  in 
offensn  in  sancta  prxdicatione  diaciirrunt,  qui  pne- 
dicationis  graiiam  non  suo  studio,  sed  divinilus  ac- 
cepernnt.  Hanc  predicationis  graliam  viris  simpli- 
cibus,  sive  sanctis  mufieribus  tribnendam  illa  Sara- 
son  victoria  figuravit ,  qua  videlicet  mandibubm 
asiui  fervefaclus  ampiens,  mille  Pliilislinorum  vi- 
ros  occidit. 

CAPUT  XXIII. 
i  Comae  capilis  tui,  ut  purpura  regis  juncta  ca- 
nalibus  (Canl.  \\i).  >   Sicut  per  caput  iiitelligimus 
mentem,  ila  per  comas  capilis  non  inconvenienter 


lienniidicitur  :  c  Gul!ur  tuuni  sicut  vinum  optimuin,  B  accipimus  cogitationes.  Sicut  enim  capilli  de  vertica 
liigiium  dilecto  meo  ad  p.>taudum  (Ibid.).  » 
CAP13T  XXI. 
In  termone  de  S.  Marco  evangelisla. 
c  Nescivi ;  aniiua  inca  coiiturbnvit  me  proptcr 
qnadrigas  AminaJab  (Canu  vi).  i  Vox  cst  Synagogae 
quae,  vii.'ens  lanlain  sancla*  Ecclcsiie  gratiam  csse 
collalam,  doiel  se  lardius  reccpis3e  fldeni,  eo  quod 
Evangelii  non  agnoveril  veriiaiem.  Ajninadab  auiem 
abuepos  Jud*  Atisse  cognoscitiir;  qui  iu  geueulogia 
Domini  ciiui  patribus  nuineraliir.  Uiterpre;atur  au- 
tem  Aminadab  populi  mei  spontcneus;  idcoque  non 
incongrue  signilicat  Christnm,  qui  populi  sui  s?ou- 
taneus  fuit,  qtiia,  cuni  Deus  essei,  sponte  factus  est 
homo;  qui  enim  non  neoessitate,  sed  sola  bonitate 
nos  condidit  propria  nihilomiiius  volniitale  rodeiail.  C 
Unde  et  Jacolms  ait:  i  Voluuiarie  genuit  tios  verbo 
vcrilalis  (Jac.  i).  i  Spontaueus  ergo  facius  csl  po- 
puli  sui,  quia  quem  a  sc  hiunana  pravitas  rcpulit, 
sola  voluntas  dtvin*  gratias  redonavil.  Qiiai!rij;a 
vero  Aminadab,  Christi  esl  Evaugeiiuin,  concordis- 
sima  quatuor  evangelislarum  divcrsilale  compa- 
cluin.  Quam  sane  quadrigam  Christus  auriga  dispo- 
nil  ct  quadrifi.lam  mundi  inachinam  agillima  pra;- 
«Tcniionis  celeritate  percurrit,  sicul  per  Psalmistam 
dicitur  :  i  Qui  emittit  eloquium  siium  tcrnc,  veloci- 
ter  cnrrit  sermo  ejus  (Psal.  cxlvii).  i  Videns  ergo 
Synagoga  repenle  graiiam  Evangelica»  pracdicaiionis 
erumpere  cunctasqiie  mundi  provincias  agiliter  per- 
▼olare,  subito  lurbata  conqjerilur  quod  sola  in  sua 

perfidia,  conversis  ad  fidem  geniibus,  deseratur :  D  poiius  servans,  quod  filiis  Israei  Dominus  ait :  c  Ego 
c  Nescivi,  inquiens,  turbavit  me  anima  mea  propter 
quadrigas  Aminadad.  i  , 


prodeunt,  ita  cogitationes  ex  mcnle  procedunt. 
Piirpurcns  vero  color,  quia  sanguinis  habet  spe- 
ciem,  quid  per  myslerlum,  nisi  Dominicam  innuit 
passionem.  Quid  vero  canales,  nisi  sanctorum  si- 
gnificaut  mentes  ?  Sicut  enim  in  canalibus  conclii* 
liorum  sanguis  eflundiltir,  nt  in  purpureum  colo- 
rem  !ana  verialur,  sic  iu  sanctoriun  iuejitibus  Do* 
minicac  passionis  crnor  assidua  meditatione  recoli- 
ttir,  ct  ita  quodammodo  pia  quxliuet  aiiiuia  san- 
guine  lingitur,  ut  tcierni  Regis  purpuram  imitetur. 
Hoc  nimirum  modo  efficiinur  Saivatori  nostro  con- 
formes,  ut  simus  etiani  morito  poslmodum  colue- 
redes. 

CAPUT  XXIV. 
c  Qnara  pnlchra  es  et  decora,  charissima,  in  deli- 
e.is;  statura  tua  assimilaia  est  pnlmx  (Canl.  vn). » 
Mens  quippe  saucta  charissima  in  deliciis  dicilur, 
qiiia,  duin  persecutionibus  atirita  foris  affligitur, 
piis  aestuans  desideriis  suavitalis  inlimrc  dulcedine 
recreatur.  Cujus  statura  palmsc  similis  dicitur,  quia 
iiicut  non  viliorum  tilillantiutn  flatihus ,  ita  nec 
perseculionuin  quarumlibet  terroribus  inclinatur; 
dumque  eam  perscquentium  rabies,  velut  impactis 
minartim  arietibus  pulsat,  ilia  fundamenln  iuvicbe 
fi\!ei  cor.stan&er  iunixa,  revera  stans  et  supcrenu- 
ncns,  insuperabilis  perseverat.  Ncqiiaquam  illi  si- 
milis,  cui  per  prophclam  de  malignis  spiritibus  di- 
citur:  Quia,  c  humiliavertinl  te  cl  dixerunt  anims 
tuae  :  Incurvare  ut  transeam  (ha.  m)  ;  *  sed  illud 


244  CAPUT  XXII. 

c  Umbilicus  luus  cratcr  lornalilis  ntinquam  indi- 
gcns  poculis  (Canl.  vn).  »  Umbilicus  aulem  fragilis- 
sima  pars  cornoris  est.  Aiiifl  Aron  a«p  Vtmiaei**  <iA*:_ 


sum  Dominus  Deus,  245  QUI  ^ripui  vos  de  erga- 
sStiloiGgyptiorum,  ut  incederetis  recti. »  Et  quo- 
niam  palma  solet  manum  ornare  viclricem,  recle 
san<ta  et  insuperabilis  anima  palmae  esse  simHis 
perhibelur,  quia  per  omnem  sui  ccrtamints  cursum 

noiHknlon  vtnlA^i-n  nritmiiim   vvtA/lilnf nr     ol/vnn  !/l*>iri»A 


II 5*  IN  UB.  SAPlENTtiE 

tua,  sicutbolri  vine»;  odorestui,  sicnt  malorum;  A 
gultor  luiim,  sictit  vinum  optimum  (Cant.  vu).  i 
Fructus  neiupe  crucis  omnes  elecii  sunt.  Ascemiit 
igiltir  Dominus  in  palmum  et  apprebendil  Iruclus 
cjus,  qtiia  mox  ut  in  crucepro  nosira  sahile  pepcn- 
dil,  oinne»  elcclos  ad  semetipsum  per  amoris  desi- 
derium  trmit.  £t  lunc  saucla  Ecclesia  per  diiorum 
Testaincntorum  ubera  spiriiualis  ccepil  ketitix  vina 
difflucre,  atque  odorem  cocleslis  concupiscentia?  hu- 
maiiarum  niemium  naribus  inspirare;  ut  incilaia 
ad  sequendum  ,  mens  nostra  sibi  gratulans  dicat : 
«  Trahe  me  post  tef  curreinus  in  odorein  ungucnto* 
rum  luorum  (Canf.  i).  > 

CAPUT  XXVI. 


ilU 


CAPUT  xxvn. 


//i  epistola  ad  Blancam,  et  in  sermone  de  sancto 

CaSHQHO. 


t  Pone  nie  ut  signacnlum  sttper  cor  luum  9  ut  si* 
gnaculum  stipcr  bracbiom  tuiim  (Cant.  vm).  i  Saepe 
nos  ob  rci  momoriam,  qnam  oblivioni  tradere  nolti- 
mus,  digito  noslro,  vcl  hrachio  sigmini  aliqnod  in- 
nodamus,  ul,  <!um  sigutim  froqiicnler  attendilttr,  res, 
quan  intercidere  pottiissetoblivio,jugiter  in  mcino- 
ria  teneattir.  Quisquis  anlem  Cbrislnm  qtiasi  arnat, 
sed  opcrari  bona  dissimutal,  jam  quodaminodo  spon- 
stnn  super  cor  signactilttm  p03uit.  Qmsqtiis  vcro 
bonis  operibus  videiur  inlcmiis,  sed  a  divitti  amoris 
torpet  incemlio  frigidus,  jam  iste  sanclitaris  ima- 


«  Sub  arbore  malo  suscitavi  te  (Cant.  vm).  >  Cum                          .      ..        ^    .         .     ..      •  .    ^_. 
...                                         .  .    \         «  i       i        n  Rmem  snper  bracluum  postut,  scd  adhuc   in  cordo 
dilcct*   surc  sponsus  pramistssel  :  i  Stib  arbore  B  * .   ^  ^ % ^,nroccJI     1Tl   npim  mMm 

malo  suscilavi  te  :  >  consequcnlcr  adjunxil : «  Pone 


me  ul  signacultim  super  cor  ttium,  ut  signaculuin 
super  bracbium  tuum  (lbid.);  >  ac  sidicat :  Quia  ego 
te  in  tantutn  dilexi,  ut  per  mortem  crucis  le  mor- 
tuatn  suscitarcin,  tu  etiam  me  alterulrum  diligc, 
meqtte  inlcrius  non  modo  cogilationibus  scd  ct 
opcribus,  velut  inlegri  alque  perfecti  amoris  signa- 
eulum  pone.  Nam  arborem  maium  debetnus  Domi- 
riicamcruccm  accipcre;  cui  vidclicet  arbori  ipsuin 
alibi  Cbristum  comparal,  dicens  :  c  Sicul  malus  in- 
ter  ligna  silvarum,  sic  dilectus  mcus  iuter  filios 
(Canl.  n).  >  Arbor  cigo  mali  crux  est  Chrisli,  per 
qttam  suscilata  cst  aninta,  a  mortis  scilicet  anernaj 


Ciiristi  signaciilum  non  exprcssil.  Ul  crgo  sancta 
anima  Christi  cbaractcre  uirobiqtie  signettir,  eum 
in  cordc  stto  stgiiacttlum  ponat,  ut  amoris  ejus  faci- 
bns  medullilns  iuavdescat.  Ponat  etiam  conseqtieti* 
ter  i:t  brachio,  ut  piis  operibns  valcnler  insisiat.  Si- 
gnactilum  Patilus  in  corpore  suo  velut  in  brachio 
Jestnn  posuerat,  cnm  dicebal : «  Ego  sligmata  Jesu 
incorpore  meo  porto  (Gal.  vi).  >  Sigiiaculum  super 
cor  postierat,  cttm  alibi  gratulabnndus  aiebal: «  Mihl 
auteiit  absit  gloriari,  uisi  in  cruce  Domini  nostri 
Jesu  Christi,  per  qticm  mihi  mttndtis  crucifixus  est 
et  ego  miindu  (Ibid.)  >  Cujtis  sane  stigmata  expressa 
gercbal  in  corpore,  ejus  se  signactiltim  haberc  glo- 
riabalur  in  mente.  Porro  aulent  ct  ipse  coelestis 


viuculis  absolula.  «  Pone  me,  inqtiit,  ut  6igiiaculum 

supcr  cor  luiim,  ut  sigiiaculum  supcrbrachiuinluum  C  SP°1K:IS  c,ccn,m  <l,,pm(llie  smim  sibi  signaculiim 

(Cant.  vih).  >  246Q»^lpercor,  nisi  cogilalionem?      P«i:l  eiuaqne  grala  vtce  lanquam  ne  de    roemoria 


Qn!d  pcr  brachiutii,  uUi  operis  debc.uus  inlcHigcrc 
foriitudinem?  Christum  crgo  lauquam  signacuhun 
cordi  nostro  debemus  imprimere,  ut  nulla  ha;c  valeat 
hostilis  irruplio  violare.  Christum  eliam  opcribtts 
nostris  debemus  inscttlpere,  nt,  per  omne  quod  agi- 
mus,  crucifixi  nos  prcceptoris  discipuios  demon- 
.  siremus. 


dcleatur,  atiendil:  Juxta  quod  Zorobabcl  duci  Juda?aa 
pollicctur,  dicens  :  «  In  illa  die  snscipiam  te,  Zoro- 
bnbel  scrvc  mctis,  ct  ponam  te  sicui  sigiiactilum  in 
conspectu  mco  (Agg.  n).  >  Et  contra  deqttodam  re- 
probo  regc  Dominus  dicit :  «  Si  fucrit  Jechonias  an- 
nuhts  dextcr  in  manu  mea  ,  inde  evellam  eum 
(Jer. xxu).  > 


Expliciunt  testimonia  de  Canticis  canticorum. 
INCIPIUNT  CAPITULA  LIBRI  SAPIENTIJS. 


i .  Quod  benignus  est  spiritus  sapieniicc. 
2.  Dum  metlium  silentium  tenerenl  omnia. 


Expliciunt  capitula. 


**7  INCIPIUNT  TESTIMONIA  LIBRI  SAPIENTIJE. 


CAPUT  PRIMUM. 
In  libro  Gritissimo. 


D  scripluju  est :  Maledictus  omnis  qui  pendet  in  ltgno 

{GaL  iix)  «   ul  in  geuiibus  benedictio  Abrabx  fierel 

tBenignusest  enini  Spiritus  sapientix,  et  non  in  Cbiislo  Jesu,  ut  poUicitationein  Spiritus  nccipta- 
tiberabil  maledicium  a  Jabiis  suis  (Sap.  i).  >  Deni-  mus  per  fidem  (Deut.  xxi).  >  Benignus  ergo  Spiritus 
gnits  namqtie  Spiriltis  sancius  congrue  dicitur,  qtiia     sanctus  iioii  liberavit  maledicxum  a  labiis  suts,  quia 


1155  COLLECTANEA  IN  VETUS  TESTAMENTUM.  115* 

congruat  doctoris  uiriusque  senlentia.  Quod  cnim  A  nova»  tidei  gratiam  veniebant.  In  qitodatn  plane  imin- 


untis  dixit  quia  Spirittis  non  liberabit  maledieturo  a 
labiis  suis ,  hoc  est,  quod  alter  asseruit,  ut  pollici- 
tationem  Spiritns  accipiamus  perfidem;  atqueul 
ostendal  vir  Sapiens,  de  qoo  maledicto  loqueretur; 
pr&missa  sententia  protinus  addidit :  c  Quoniam  re- 
num  illius  testis  est  Deus,  et  cordis  iliius  scrutator 
est  venis  et  lingux  illius  auditor  (Sap.  i).  »  Quia 
eoim  Palris  el  Filii  inseparabiiis  et  coessentialis  est 
tmitas,  renum  Filii  testfe  et  cordis  ejus  scrutator 
jure  Pater  asserilur,  cujtis  nimirum  virtus  et  sa» 
pientia  ipse  Filius  nnlla  ab  eo  creditur  inmqualitale 
jdiversus,  nulla  probatur  adjunctiooe  semotus.  Lin- 
girae  etiam  illius  anditor  est ,  sicut  ipse  tcstatur  : 
c  Paler,  inquit,  gralias  ago  lihi,  quoniam  audisti  me, 


dus  meditullio  consistebat,  dum  et  propbetamm  nc- 
quaquam  oracula  superessent  et  apostolica  nondum 
prerficatio  coruscarct.  Qiio  autem  hic  per  nox  intcl- 
ligilur,  nisi  diabolus,  qui  auctor  est  tenebrarum  ? 
Qui  nimirnm  quodammodo  tunc  ambulat,  cum  non 
facile  valet  implere  quod  optat;  tunc  vero  currit  , 
cnm  malitix  suse  vota  absque  ullo  contradictionis 
obstactilo  perficit,  et  non  jam  viae  margirtcm,  scd 
medium  iter  tenet ,  dum  nihil  sibi  videt  occurrere 
qnod  8ui  cursus  impetum  valeat  reiardare.  Cum  igi- 
tur  sub  tam  noxio  knundus  silentio  conticesceret,  et 
hxc  ad  perdendos  bomines  occasio  diaboliim  voca~ 
ret,  ille  non  rnodo  medium  iler  habebat,  sed  et  cur- 
rebat,  quia  quidquid  nequiliae  suae  mente  concepe- 


egoanlemsciebamfquiasempcrmeaudis(ioAn.xi). »  B  perat  efficnciter  adimplebat.  Nam  et  cuncta  jam 


Mcirco  igilur  spiritus  non  liberavit  maledictum  a 
iabils  suis,  quia  Deus  teslis  atque  scrutator  est  eor- 
«dis  illius  et  linguse  auditor.  Ac  si  patenter  diceret : 
Ideo  Dei  Filius  passionis  stipplieia  perlulit,  quia  ipse 
Filius,  cui  cam  Patre  et  eodem  248  Spiritu  san» 
cto  una  voluntas,  ana  est  providentia,  id  fieri  pro 
liumani  gencris  salute  decrevit.  De  quo  iiimirum 
Apostolus  :  c  Qui  dilexit  mc,  inqtiit,  tradidit  semet* 
ipsum  pro  me  (Gal.  n).  » 

CAPUT  H. 

In  urmone  $ecundo  de  S.  Bariholomceo  ajmloto. 

•    t  Dum  medium  silentium  tenerent  omnia  et  irox 

in  sno  cursti  medittm  iter  haberet.omnipoteifflsermo 

imis,  Domine,  de  coclo  a  regalibus  sedibus  venit 


C: 


Romanom  occupabat  imperium,  et  necesseerat  eos, 
qui  lcgem  Dei  catenus  saliem  uicunquc  tenuerant, 
jam  subesse  legibus  paganorum.  Sub  lioc  igitur  per- 
euntis  mundi  silenlio  sermo  Domint  a  regalibus 
sedibus  venit,  quia  de  pectoribus  apostolicis,  quae 
Regis  aeterni  vcracitcr  sedes  sunl,  verbum  evange- 
licac  pncdicationis  empil.  Ipsi  quippe  regales  sunt 
sedes  quas  Deus  inhabitat,  ipsi  reges  et  PalresEc- 
clcsue,  sicut  dicitur  :  c  Omnis  gloria  ejus  Bliae  re- 
giim  ab  intus  (P$*il.  xliv).  i  Isli  sane  reges  armati 
gladio  spiritus,  quod  est  vcrbum  Dei  (Ephe$.  vi), 
debellarunt  principem  mundi.  De  quo  nimirum  apo- 
stolorum  gladio  legitur : «  Durus  debeilator  in  me- 
diam  cxterminii  lerram  prosilivit ,   gladius  acutus 


insimulaium  iinperium  tiium  porlans,  ef  slans  reple- 


(Sap.  xvin).  i   In  adventu  quippe  Domini  medium 
silentium  omnia  continebant ,   quia  jam  prophetx      vit  omnia  morte,  cl  usqne  ad  ccelum  attingebat  stans 
<rasaverant,  et  nondum  apostoli  ad  praedicandum      in  terra  (Sap.  xviu).  i 

Expliciunt  testimonia  de  libro  Sapientiee. 


1NGIPIT  GAPITULUM  DE  LIBRO   ECCLESIASTICI. 


CAPUT  UNICUM. 

/n  $ermone  secundo  de  S.  Mailhwo  aposlolo  et  evan- 
getista. 
i  Legein  mandavit  Moyses  in  preceptis  Justitia- 
rum,  et  haereditalem  domui  Jacob  el  Israel  promis- 
siones  (Eccli.  xxiv).  >  Ut  aulem  in  his  verbis  non 
diutiusimmoremur,  lex  ista,  qtiaehaereditespromissi*- 
nisdicitur sancltH» estEvangelium ,  quodquidem  ajili- 
quisPatribusestpromissum ,  nobisaulemitserediiario 
1ure,  Christo  veniente,  collatum ;  ubi  praesto  stibjun-  D 
gitur :  c  Posnii  Davidpuero  suo  excitare  regem  ex  tpso 
249  fbrtissimtun  fn  throtio  honoris  sedentem  in 
sempilernum.  Qui  implet  quasi  Phison  sapientlam, 
et  sieut  Tigris  In  diebus  novorum;  qui  adimplel    J 
cioasi  Eutohrates  sensum :  oui  moltiDlicai  anasi  Jor-    ' 


dum  in  sanctis  ac  mysticis  verbis  vindemiae  nomcn 
auditis,  qui  ex  lemporis  occasione  terrenas  vinde- 
mias  pne  mambus  habelis,  debet  a  circumstanlibns 
ad  interiora  recurrere,  et  spiritualem  vindemiam 
sanctam  vestra  prudentia  cogiiare.  Ait  cnim  in  line 
senteniiae  :  c  Qui  mittit  disciplinam  sicut  250  lu* 
cem,  et  assistens  quasi  Gcon  in  die  vindemiae 
(Ibid.).  i  Qttts  est  Hle,  qni  miilit  djsciplinam  sicut 
lucem,  nisi  is  qui,  post  velatam  faciem  Moysi,  pos- 
sesso  tenebris  miindo,  radiantem  Evangelii  sni  in- 
gerit  clarilatetn?  Assistit  itaqtie  qnasi  Geon,  dc  quo 
et  per  Prophetam  dicittir  :  c  Dominus  Deus  ndstcr 
fluvfus'  gloriosius  exsHiens  rn  terram  «itientem 
(Ibid.).  i  Quae  est   autem  vinea,  cui  quasi  Geon 

nfislfitit.    «»l   Ar;«4)1<<atrnnie   'cn»   T*)<iil<trllni«    IriUf* 


nii 


JN  1SA1AM. 
1NC1P1UNT  CAPITULA  LiBRl  ISAL£  PROPHETj£> 


ii.»;$ 


\.  De  eo  quod  dicitur  :  Et  conflabunt  gladxot  $uo$  in  vomere$et  tancea$  $ua$in  falces.' 

4.  Quod  die$  Domini  $it  $uper  omne  $uperbum. 

5.  Quod  Seraphim,  $ena$  aiu$  habente$.  volabant  ante  factem  Deu 

i.  Laiere$  ceciderunt,  $ed  quadri$  lapidimus  o?dificabunu$.  m 

5.  Ponam  super  his,  qui  fuerunt  de  Moab ,  Leonem.  EmUte  Agnum,  Domtne,  Domtnalorem  terrce,  tfe  petra 

deserti  ad  tnoittem  filice  Sion* 

6.  Quod  vi$io  omnium  erit ,  $ieut  verba  tibri  signatu       ...... 

7.  Glorificabit  me  be$tia  agri,  dmcone$  et  struthiones,  quta  dedi  %n  deserto  aqua$. 

8.  Propier  scelus  populi  mei  percussi  eumt  et  dabit  impium  pro  sepultura  et  dmtem  pro  morte  sua. 

9.  Quis  est  itte  qm  venit  de  Edom  iinctis  vesiibue  de  Bo$ra  ? .  , 

fO.  Nunquid  ego,  qui  atiot  parere  facio,  ip$e  non  partam,  diat  Domtnus  1 

Expliciunt  capituta. 

INGIPIUNT  TESTIMONIA. 


CAPUTPMMUM.  A 

i  Et  conflabunt  gladios  suos  in  vomeres  et  lan- 
ceas  snas  in  falces  (Jsa.  n).  >  Iropalientibus  sane 
coTreptiones  qnasi  giadii  sunt,sed  si  volunt  uthi  gla^ 
du  vertanlur  in  falces ,  hirsula  viliorum  suoruro  du- 
meta,  quibus  horrenl,  permutantur  in  messes.  Unde 
prophetacumpnemisisseldeSalvatore  nostro  «quia 
Judicabit  genles  et  arguet  populos  mullos  :  >  proti- 
nus  adtiidit :  «  Et  conflabunt  gladios  suos  in  vome- 
res  et  lanceas  suas  in  falces  (Ibid.).  >  Niniirum 
«wigruus  ordo,  dum  primo  quidem  peccalor  argui* 
tar,  deinde  et  gladii  in  vomeres  et  lance»  conflantur 
in  falces.  Nam  dnm  impatiens  quispiam  per  disci- 
plinam  milior  factus  tanquam  planus  ager  increpa- 
tionis  cuilro  pfoscinditur,  deinde  suavi  semine 
sanctae  pracdicationis  aspergilur,  et  sic  demum  fe-  B 
cunda  bouorum  operum  fruge  vestitnr,  buic  scilicct 
cl  gfadii  facti  sunt  vomcres  et  lanccae  coiivertnnlnr 
in  falces;  quia  qui  reprebendi  prius  tanquam  gladio 
pcrcuti  depulabat,  nonc  el  vomerem  sacnc  doclrin» 
Ubenter  suslinet,  ul  fruges  feral  et  falcem  supern» 
messionrsexspectal,  ut  horreicoelestis  promptu&rium 
rcpleat. 

CAPUT  II. 
Jn  evistola  ad  Blancam. 

.  c  Diet  Domini  super  omnem  supefbum  et  excel- 
sum,  super  omuem  arrogantem  et  huroiliabitur,  et 
super  omnes  cedros  Libani  sublimes  et  erectas,  et 
super  omnes  quercus  Basan,  el  super  oinnes,  mon- 
te*  excelsos,  et  super  omnes  colles  elevatos,  et  C 
supcr  omnem  turrem  excelsaro ,  ct  super  omnem 
mnrum  munitum,  et  super  omnes  naves  Tbarsis 
et  super  onrne  quod  pulchrum  visu  est  (S$a. 
il).  >  Ex  rebu6  insensibilibus  dies  diviai  judicii 
diciiuf  immihere,  sed  per  figuras  rerum  ratione 
cftreniium,  stolidi.ias  intelligitur  hominum  repro- 
borutt.  Cedriquippe  Libani  soblimes  et  erecla, 


et  colles  elevati,  superbi  quique  sunt,  qnasi  pet 
aggestuin  ttimidse  cogitationis  tn  aka  251  porrecli, 
sed  frtimento,  quo  valles  abundant  (Psal.  lxiv), 
cuuctisque  spiritualium  sludiorum  frtigibus  alienj, 
Jam  vero  turris  excelsa  et  murus  munitus  illos  in- 
sinuat  qui,  cum  peccatores  sinl,  in  quodam  se  velut 
uiuocentiae  arce  constiluunt  seseque  defensionis  clj-) 
peo  conlegentes  reprebensorum  suorum  jacula  ail 
se  pertingere  non  penniltunt.  Tharsis  auteni  expto* 
raiio  gaudii  dicitur;  quisquis  enim  in  hoc  ssbcuIo, 
unde  gaudere  possit,  explorat,  liuic  superveniens 
dies  Domini,  quibus  perpetualiter  ainarescat,  moe- 
roris  atque  trisliliae  molesiias  irrogat.  Venit  etitm 
dics  Domini,  non  snper  omne  quod  pulchrum  est , 
sed  super  omne  quod  visu  pulchrum  est ,  quia  in  die 
divini  judicii  pondere  premilur  qui  intrinsecus  qui-r 
dem  vitiorum  lalenter  ingruentium  deformilate  con- 
funditur ;  foris  autem  quadam  adumbralae  virtutts, 
vel  polius  honeslatis  pulchritudine  paHi.^lur. 
CAPUT  III, 
Ad  Olderkum,  episcopum  Firminnnu 
Quaecunque  humana.  mens  sano  viget  fulta  con^ 
silio,  si  se  subtiljier  et  soierter  inquirit,  vix  in 
se  suis  facultatibus  invcnit,  unde  merito  speraro 
pneconium  possil.  Morialis  quippe  conditio  undiqu^ 
coarctata  aique  constricta ,  quid  npvit  unde  possi| 
extolli?  Quis  enim  sciat  quid  in  seternilate  fuerit« 
antequam  Deus  hunc  conderet  mundum?  Sed  cuni 
ignoret  quid  fuerit  ante  /nundi  principinm,  novit 
foraitan  quid  post  ejus  terminum  sit  futurum ;  utrum 
scilicct  in  ministerio  sui  cursus  ulterius  astra  deser- 
viant ,  et  utrumne,  posl  ea  quae  nunc  sunt  alia  rur- 
sus  elementa  succedaat.  Unde  et  Seraphim  illa,  qiw^ 
Isaias  prophela  in  conspectu  Domini  stare  conspexki 
senas  alas  habuisse  describii  :  c  Duabus,  inquitt 
velobant  Caciem,  ei  duabus  velabanl  pedes,  et  dua- 
Ims  vqlahant  (ha.  vi).  >  Velabafit  porro  faciem, 
feive  pedes ,  non  suos ,  sed  iitiH*ue  Dei.  Et  quid  pcr 


«{59  COLLECTANEA  1N  YETUS  TESTAMENTUM.  4160 

/undilus  ignoremus   quid  anie  mundi  principium  A  Lege  istiim ;  et  rcspondct :  Non  possum ;  signatas 

esl  enim  (/*«.  xxix).  »  Quis  enim  est  liber  ilie  si- 


fnerit  et  qnid  jam  post  consummationem  jain 
sit  futtirum,  idem  perhibet  Isaias  :  c  Priora,  inquit, 
annuntiate  mihi  et  novissima  quae  futura  sunt,  et 
dicam  quia  dii  estis  (/*<*.  xli).  i  De  mediis  autem 
patica  utcmique  cognoscimus,  quae  ex  Scriplurarum 
atteilatioiie  nobis  pandonttir.  Porro  aulem  et  in  his 
ipsis  quantam  notiliae  paliamur  inopiam,  qui  sapien- 
tissimus  inter  homines  exslitit ,  non  erubuil  confl- 
teri.  Ait  enim  Salomon  :  c  Sunt  justi  et  sapientes, 
quorom  opera  in  manu  Domini;  et  lamcn  nescit 
borao  utruiri  amore  an  odio  dignus  sit ,  sed  omnia 
in  futurum  scrvantur  incerta  (Eccli.  ix).  i  Ubi  no- 
landum  quia  cum  juslos  dicat  et  sapientes,  qui  ni- 
niirura  debuerant  sublilius  nosse ,  ipsos  ctiam  per- 
bibet  quae  futura  sunt  iguorare. 

252  CAPUT  IV. 

Jn  ephiola  ad  UermUindim ,  quod  wdificium  humanm 

$uperbi<e  cilo  dairuilur. 

Qui,  conteinpta  terrenae  conversationis  concupis- 
centiaeque  slructura  spiritualis  aediflcii  fabricam 
construunt,  bi  quasi  laleres  in  lapidem  vertunt;  et 
non  in  arena  mundanae  spei,  sed  in  pelra  fidei,  quae 
Ghristus  est,  atria  nunquam  lapsura  constituunt. 
Unde  per  Isaiam  dicitur  :  c  Lateres  ceciderunl,  sed 
quadris  lapidibus  xdificabimus ;  sycomoros  succi- 
derunt,  sed  cedros  immuiabimus  (ha.  ix).  i  Laie- 
ribus  qnippe  candentibus  el  lapidibtts  qtiadris  aedifl- 
cat  quisquis  vitiorum  voluptatumque  lasciviam  dis- 
trictioris  vilac  rigorc  castigat,  qui  lcgem  carnis  lege 


gnalus,  nisi  sanctum  Evangelitnn  myslicis  figttram 
scntentiis  obvoltitum  el  ab  litunaiiae  mctitis  intelii- 
gcntia  procularcana  quadam  profunditate  remolum? 
Hic  profecto  liber  ille  e>t,  de  quo  Joanncsait: 
c  Vidi  in  dextra  sedeutis  super  thronuin  libruui 
scriplum  inltis  -et  foris,  signatum  sigillis  sepera 
(Apoc.  v).  >  Quae  stint  autem  si^illa,  qnibus  libe; 
evangelicus  obsignalos  dicitur,  nisi  srptcm  iila  sa- 
cramenta ,  quibus  utique  loius  ordo  Domiiiic;e  ilis- 
pensalionis  impletur,  videlicel  iucamalio  Donrni, 
253  nalivilas,  passio,  rcsurrcctio,  ad  coelos  asctn- 
sio,  deindc  jtidicittm,  poslrcmo  legiium?  Htsilaque 
sigillis  liber  cvaugelictis  ila  signatus  est ,  ut  nisl 
B  cum  Cbrislus  apcruisset  ctiilihel  omi.ino  paiere  noo 
posset.  Uude  subjungiiur  :  c  Ecce  vicil  leo  de  tribtt 
Juda,  radix  David ,  aperire  librum  ,  et  solvcre  sep- 
tem  signacula  ejus  (lbid.).  » 

CAPUT  VII. 
In  eadem  epistola. 
i  Glorificabit  me  beslia  agri,  draconeset  strutkio» 
nes,  quia  dedi  in  deserto  aquas,  flttmina  in  invio; 
ut  darem  polum  populo  meo,  electo  inco  (/**». 
slih).  i  Qtiidenim  bestia  dcsignat  agri,  nisi  gcnlili- 
talcm  titiqiie  ralionis  expertem  ?  Quid  pcr  draconcs, 
nisi  malitiosi?  Qttid  vero  per  struibiones,  qui  pen- 
■ati  sunl,  sed  volare  neqtieimt,  nisi  hypocriioe  fign- 
rantur?  Hac  ergo  besiiae  Deum  glorificant,  dum 
Christtis  genlili  populo,  qui  dcsertus  erat  et  inviuf, 


spiritus  snperat,  qui  fortittidinem  corporis  auimi  vir-  C  exuberanti6  Evangelii  verba  propiual.  Scyplius  iu- 


tute  demutat.  Unde  rursits  per  Isaiam  dicitur  :  c  Qui 
conftdtint  in  Domiuo  mulabunt  fortitudinem  (hai. 
xl).  >  Nam  dum  non  assument,  sed  mulabunt, 
dixit,  patenter  innoluit,  aliam  esse  forlitudinem, 
quoe  deponittir,  aliam,  qttae  noviter  inchoalur.  Hinc 
electis  per  Psalmistam  dicilur  :  c  \irililer  agite  et 
eonfortetur  cor  vestrmn ,  omnes  qui  speratis  in  Do- 
mino  (P$al.  xxx).  >  Hinc  Salomon  ait  :  c  En  lectu- 
lum  Saloroonis  sexaginta  fortes  ambiunt  ex  fortis- 
sioiis  Israel  (Cant.  m).  » 

CAPUT  V. 
/n  libro  contfa  Judmot. 
•  ^aias  perhibens  lestimonium  de  Christo :  c  Ponam, 
inquUi,  supcr  his  qtii  fuertmt  de  Moivb  leonem ,  et 
reliquis  terrae.  E.nitte  Agnum,  Dotnine,  dominato- ^  iiluin,  ut  nostra  peccala  deleret ,  crucis  palilmlum 


que  evangelicx  prxnlicationis  i»  Benjami;i  d  .tus  cst 
Paulo,  ut  ipse  dcsertum  gcntililatis  sprcialiter  ex- 
colatet  ariditaiem  ejtis  largo  sauclx  pne.iicaliotis 
imbre  perfundal.  De  quo  scilicet  imbre  scripioa 
est  :  c  Qui  opcrit  coetum  nubibus  et  parat  terra 
pluviam  {Psal.  cxlvi).  » 

CAPUT  VIII. 
In  epUtola  ad  Albericum  card.,  de  decem  aweituh 

tiibus. 
lllud  etiam  fsai»,  qnod  tibi  petis  cxponi  : «  Pro- 
pter  scelus  populi  mei  pcrcu;si  emn,  et  dabit  iro- 
pium  pro  sepultura  ct  divitcm  pro  morte  sua  (/**• 
lii)  ;  >  ut  nobis  videlur  lale  est :  Pater  omnipotens 
Filium  propter  popnli  sui  peccata  percussit,  quia 


rem  terne  de  petra  deserti  ad  montem  fittac  Sion 
(Ua.  xy,  xvi ).  »  De  bac  enim  gente  Moabitamm 
cgressus  est  Agnus  immactilatus,  qui  tollit  peccata 
mnndi ,  qui  dominatur  in  orbe  lerraruin.  Nam  qui 
leo  propter  fortitudinem  dicitur,  ipse  agnus  propter 
mansuettidiiiem  perbibettur. .  Peira  aulem  deserti 
*  »,:-i •» 't-serta  prioris  morle  conjugis. 


subire  conslituil.  Ad  hoc  enim  est  Filius  a  Palrt 
traditus,  ut  servus  fieret  absolutus,  sicut  ei  Apo» 
stolus  :  c  Qui  proprio,  inquit,  Filio  non  pepercit, 
sed  pro  nobis  ojnnibus  tradidit  illnm  (Rom.  vm).  > 
Ad  hoc  innocens  vulueribus  est  percussus»  ul  peo^ 
calor  exsultet  a  suorum  vuliierum  livore  sanatus* 
Sicut  per  eumdeni  haiam  dicittir  :  c  Ipse  eotetn 


ilbl  INJEREMIAM.  UGft 

serviens,  pictatem  divini  coUt»  ignorabat.  Haec  au-  A  **m  generis  buwant  in  mundum  nunc  vcmt  ex  \ir- 


icm  pietas  Grace  dicilur  foocrtttac*.  Jidaicns  vero 
populus  dives  exsiiterat,  quia  dum  Sabbata »  cir- 
cumcisioneni,  neomenias  oranesque  caeremonias  di- 
vinoe  legis  accepit,  tanquam  copiosis  thesaurt  coe- 
lcstis  divitiis  abundavit.  Quibus  exuberare  divitiis 
Corinthios  jain  conversus  Pauius  exsuhabat,  cam 
dicerel  :  c  Gratias  ago  Deo  roeo  semper  pro  vobis  in 
grati*  Dei,  quaedala  estvobis  in  Ghristo  Jesu,  qui* 
in  omnibus  divites  facti  estis  in  illo,  2S4  m  wnui 
verbo  et  in  omni  scientia,  ita  ut  nihii  vobis  desit  in 
uiia  gratia  (I  Cor.  t).  »  Salvator  ergo  noster  pro 
morie,  qoam  tn  se  suscepit,  duos  de  morte  resu- 
scitatos  Pafri  populos  redtfidit  :  Gentilem  scilicet, 
qui  daemouibus  oiim  impie  serviebat,  et  ludaicum, 


gine,  et  per  incarnaiionis  su$  my9terium ,  qui  Rex 
csset  et  Dominus  cunctis  gentibus  indicavit ,  in  vc- 
stimento  et  femore  scriptum  hubuit :  <  Rex  regam 
et  Dominus  dominantium. »  Unde  enim  mundo  u> 
noiuit,  ibi  scientiam  suae  majeslatis  in&cripsit.  Hoc 
autem  indumentum  rubrum  prophefce  apparuit,  quia 
Redemptor  noster  proprium  pro  redemptione  nostra 
sanguinem  fudit.  Gui  ipse  respondii  :  <  Torcuiar 
caicavi  solus  et  de  gentibus  non  est  vir  mecum 
(Isui.  lxiii).  i  Solus  enim  torcular,  in  quo  catcalus 
est,  calcavit,  quia  sua  potentia  earo  quam  susiinuit 
passionem  vieit.  Nam  qui  usque  ad  morlem  crucis 
patibulum  perluiit,  de  morte  ipsa  cum  gloria  resur- 
rexit.  Bene  autem  dicitur  :  <  El  dc  gentibus  non  est 


qui,  quamvis  occidentem  litleram  tenens  et  viviH-  B  vir   mecum   (Ibid.) ;  >  quia  ii ,  pro  quibus  pati 


cantem  spiritum  nesciens,  divina  tamen  legis  divi- 
tias  possidebat. 

CAPUT  IX. 

In  homilia  de  nalivitate  &.  Marice  virginit. 
c  Quis  est  isle,  qui  venit  de  Edout,  tinciis  veslibus 
de  Bosra?  i  Et  paulo  post  :  i  Quare  ergo  rubrum 
est  iDdumetitum  tuum,  et  vestiiueulum  tuum  sicut 
calcantium  in  lorculari?  *  (Isai.  txui.)  Induuientuni 
quippe  Christi  uihil  est  aliud,  nisi  corpus  quod 
sumpsit  ex  donriua  et  virgine  Maria.  Nec  tamcn 
aliud  est  vestimentum  ejus  alque  aliud  ipse.  Naro 
nostrura  quoque  veslimenlum  caro  dicilur,  sed  lu- 
men  ipsi  nos  sumus  caro,  qua  vesiimur.  De  quo 
vesiinieuto  per  Joanncm  dicilur :  <  Habcbat  in  ve«  ^  rum  Ecclesise  fetus  exspectal.  Malus  aulem  pastor 
stimento  et  iu  femore  suo  scriptum  :  Rex  regum  *  cum  eodem  propheta  poiest  lugendo  cantate :  «  Nou 
et  Dominus  dominantium  (Apoc.  xix).  i  Per  ferour  parturivi,  et  non  peperi,et  non  enutrivi  juvenes,nec 
quippe  propngatio  carnis  fit.  Qui  crgo  per  propagi-      ad  incrementum  pcrduxi  virgines  (Isai.  xxiu).  > 

Expliciunt  testimonia  Isaio?. 


vcnerat,  passionis  ejus  esse  participes  debebant; 
qui  pro  eo,  quod  needum  crediderant,  de  ipsis  in 
resurrectione  conqueritor  quorum  vila  in  ejus  morte 
qit&rcbalur. 

CAPUT  X. 

In  epittola  ad  Cunibertum  episcopum  Taurinensemf 

de  incontinenlia  clericorum. 

In  pasloribus  qtiidem  inulilis  esse  caslitas  jure 
devernitur,  quae  se  sic  eihibet  sterilem,  ut  aliam 
non  paiiat  castitatem,  prasertim  cum  ipse  Deus 
on  nipolens  per  h*iiam  :  <  Nunqnid  ego,  qui  alios 
parerc  facio,  ipse  nou  pariaro,dicit  Dominus?»  (Itai. 
ixvi,)  ULi  notanduni  qttia  dutu,  no*ri  alias,  scl 
alios  parerc  facto,  dicat,  virontm  potius  ac  paslo- 


255*256  INCJPIUNT  CAPITILA  JEREML*:. 

1.  De  occisione,  quam  Dominus  minatur  Hierutalem,  quia  dereliquerunt  eum. 

2.  Prcecepit  Dominus  Jzremicr,  ut  tadat  ad  Enphrrjein ,  et  abscondat  ibi  in  foramine  petras  lumbare  qno 

erat prercintlut. 
5«  De  eo  quod  dicitur  :  Quod  perdix  fovitf  qvm  non  peperil :  fecit  divitias,  ei  non  in  judicio,  in  dimidio 

dierum  suorum  reliiquet  cas. 
i.  Quod  Dominus  ait  per  Jeremiam  :  Nunquid  non  verba  mea  sunt  quasi  ignis ,  dicit  Dominus,  el  quati 

maUeus  conierens  pelram  ? 
5«  Quod  inteniai  Dominus  habilatoribus  Hierusalem  g!adiumt  ei  fawem,  et  pestem  :  eo  quod  non  audierint 

prophelas  quos  miserat  ad  eot. 

6.  Quod  dum  Jercmias  de  puteo  in  quem  projectus  fueratt  levatnr,  funes  et  veteres  pannos  ad  eum  deponunt. 

7.  Matediclus  qui  vrohibet  gle.dium  suum  a  sanguine. 

8.  lnebriavit  me  absinthio. 

9.  Ex  ore  Altissimi  n,on  exierunt  nec  bona,  ncc  maia. 

10.  Filii  Agar,  qui  exquitierunt  prudaniam,  qitce  de  terra  ettf  viam  tapientia*. 

Expliciuiit  capicula  Jeremiaf. 

INCIPIUNT  T£ST1M0NIA. 

GAPUT  PRIMUM.  D  cutn  e»  super  omni malitia  eorum  qui  dercliq?crui  t 

ln  epitlola  ad  P.  archipresbyterum,  ubi  loquitur  de      *•  Ver-  ')•  »  Q"»  profecto  verba ,  si  pru-ler  Ulos 


ammce  egrestwne  a  corpore. 
i  Ecce  ego  convocabo  omnes  cognationes  regno- 


lerrenae  fiierusakm  cives  ad  alios  non  respcerenf, 
nequaquam  hodio  in  sancta   Ecclesia  resenarcnt. 


1163  COLLECTANEA  1N  VETUS  TESTAMENTUlf.  iioi 

ponunf,  cum  egredientem  de  corpore  infelicem  ani-  a  porum  quibusdam  gradibus  ascendendo,   difficile 

promovenlur  ad  sacri  ordinis  dignitatem ;  aiioquin 


mam,  circumposita ,  ne  libera  prodeat,  obsidione 
cuslodiunt,  ut  eam  secum  nunc  ad  ignis  supplicium 
pertrahant,  in  cujus  antea  frigida  mente  regnabant. 
0  quam  luctuosa ,  quam  lugubris  est  sera  et  infru- 
ctuosa  iUa  pcenitentia,  cum  peccalrix  anima  jain 
incipiens  carnis  carcere,  quo  inclusa  tenebatur,  ab- 
solvi,  respicit  post  se,  dirigit  oculos  anle  se!  Videt 
post  se  velul  angustissimum  atqne  brevissimum 
stadium  vitae  mortalis  emensum,  videt  ante  se  ki- 
terminabilium  longitudinem  saeculorum.  Pei<pendit 
quasi  momentum  temporis  celeriter  advolasse,  quod 
vixil;  contemplalur  inDnitam  prolixitalem  lempo- 
rum  instare  quam  incipit.  Id  enim  brevissimum 
quodest,  veiutinpuncto,  transeurrit:huicautemviae 


siquis  contentiosius  aslruat  hoc  juxta  Scripturac 
seriem  bistorialiler  faclum,  nec  spiriiualiter  huelli- 
gendum;  quomodo  Jeremias  potuil  inter  innumera- 
bilcs  Assyriorum  Chaldaeorumque  nationes  urbera 
Hierusalem  consiipatisagrainibusobsidentes,  lumbari 
praecinctus  exire,  idque  in  Euphrale  qui  latn  longe 
decurritabseondere?  Postmodum  quoque  profiigato 
diuturni  lemporis  cursu,  quo  pacto  quasi  securius 
rediitilludque  putrefactum;  sicnt  Scriptura  lestator, 
invenit,  cum  Hierusalem  videiicet  fossa,  vallo,  ca- 
steftts  et  iam  crebra  undique  esset  muniiione  cir- 
cumdata?  Nam  cum  aliquando  idem  propheta  ad 
Anathoth  viculum  snum  in  terlio  miUiario  ab  urbe 


quam  nunc  ingreditur  nullus  omnino  finis  occurrit.  B  situm  conaretur  extre,  in  perta  protinus  capitur,  ad 

principes  trahitur,  graviter  verberaiur  el  lanquam 
transfuga,  sive  patrise  proditor  in  carcerem  trodi- 
tur  (Jer.  xxxn).  Quia  ergo  non  consequitur  ui  inlel- 
ligalur  historialiter  factum,  constat  procul  dubio 
typicae  figursc  uon  deesse  myslerium.  Bene  ergo  per 
lumbare  lincum,  juxta  haec  quae  superius  dicta  sunt, 
chorus  cxprimitur  clericorum.  Quod  autem  hoc 
lumbare  in  Euphrate,  hoc  est  in  aqnoso  loco,  ei  in 
foramine  pelrae,  id  est  in  obscuriiate  atque  umbra 
poni  jubetur,  quid  per  hoc  exprimitur  nisi  iiia  cle- 
ricornm  pars  quae  sub  voluptatis  umbra  el  in  fluxu 
lnxuriac  commoralur?  De  quorum  duce  in  libro  Job 
Dominus  dicit :  Sub  umbra  dormit,  in  $ecreto  ca- 
iami9  et  locis  humenlibu*.  Protegunt  umbras  umbram 
ejus,  circumdant  eum  $alice*  torrenti*  (Job  xl); 
atque  ut  ostendat  quantum  cum  suis  fainiiiaribus 
in  habitalione  flumiui3  delectetur,  protlnus  addidit : 
Ecce  abiorbebit  fluvium,  et  non  mvrabkur  :  kabet 
enim  fiduciamf  quod  influat  Jordanh  in  o$  ejut. 
Quod  autem  dicitur  fuisse  positum  in  foraniine  pe- 
trae,  potest  nonjncoiivenienter  inteliigi  aiira  septa 
Ecclcsiae.  Quasi  enim  in  forainine  petrae  clerici  re- 
cluduntur,  dum  inlra  Ecclesiae  limina  suis  excuhare 
ministeriis  sedula  frequeniatione  jubentur-  Lumbar 
ergo  in  humenti  loco  positum  putruit;  quia  de  hia 
qui  in  luxuriae  fluxibus  immorantur,  prophela  tesu- 
tur  :  Computruerunt  jumenta  in  stereore  suo  (Joei.  i). 
Jumenta  quippe  in  stercore  suo  computrescum,  dum 
quique  carnales  ac  sordidi  vitam  suam  in  luxuriae  fe- 
tore  concludunt.  Nulli  enim  usui  aptum  repertum 
est ;  quia  et  Dominus  ait :  Nemo  mittene  manum 
suam  ad  aratrumt  et  respiciens  retro,  aptus  est  regno 
Dei  (Luc.  ix).  Ac  si  aperte  dicat  :  Quisquis  dictante 
sui  ordinis  regula  pudicitiae  semel  arripit  stivam,  si 


CAPUT  H. 

)n  epistola  ad  P.  archipresbyterum,  de  incontinentia 
clericorum. 

i  Vade,  inquit  Dominus  ad  Jereminm,  et  posside 
tibi  lumbare  iineum,  et  pones  illud  super  lumbos 
tuos  (Jer.  xn  i).  >  De  quo  et  paulo  post  :  c  Surgens, 
inquit,  vade  ad  Euphratem,  et  absconde  illud  ibi  in 
foramiue  petrae.  •  Quod  cum  fecisset,  et  in  Eu- 
4>hrate,  sicut  jussus  fuerat,  abscondisset ,  post  plu* 
rimos  dies  ait  Dominus  ad  eum  :  c  Surge ,  et  vade 
ad  Euphralem,  et  tolle  inde  lumbare.  Et  abii ,  in- 
quit,  ad  Euphratem,  et  tuli  lumbare  de  loco  ubi 
absconderam  iilud ;  et  ecce  computruerat ,  ita  ut 
nulti  usui  aptum  essct.  El  ait  Dominus  :  Stc  putre-  C 
scere  faciam  superbiam  Juda,  et  superbiam  Hieru- 
salem  multam,  populum  istum  pessimum,  qui  nolunt 
audire  verba  inea,  et  ambulant  in  pravitate  cordis 
sui,  et  erunt  sicut  Luiubare  istud,  quod  nulli  usui 
aptuin  est  (Ibid.).  i  Quid  hic  Jeremias  persona,  nisi 
Dominum?  Quid  lumbare,  nisi  ordinem  significat 
clericorutn  ?  Omnis  Ecclesia  vestis  est  Ghrisii,  de 
cujus  sibi  membris  per  prophetam  dicitur :  c  Om- 
nibus  his  velut  ornameuto  vestieris  (Isai.  xlix).  i 
Sed  sicut  lumbare  intimum  est  humano  corpori  et 
arctius  adhaeret  quam  reliquae  vestes,  ita  clericalis 
ordo  familiarius  divinis  agglutinatur  obsequiis, 
quam  caeteri  homines ;  sicut  iilic  de  Israelilico  po- 
pulo  divina  vox  ait :  <  Sicut  enim  adhaeret  lumbare 
ad  lumbos  viri,  sic  agglutinavi  mihi  omnem  domum 
Israel,  et  omnem  domum  Juda,  ut  esset  mihi  in 
populum,  et  in  nomen,  et  in  laudem,  et  in  glo- 
riam ;  et  non  audierunt  (Jer.  xiu).  i  Quibus,  quaeso, 
lara  apte,  tair.  expresse,  sicut  clericis  possunt  ista 


D 


iieS  IN  JEREMIAM 

obsoiescunt  in  squalenlis  anima*  faeditate.  De  quibus  A 
in  psalmo  :  c  Corrupti  sunt,  inquit,  et  abomin&bile*. 
facti  sunt  in  voluptatibus  sui*  (?*tU.  xiu).  » 
CAPUT  III 
ln  epittola  ad  P.  abbaiem. 
•  Perdix  fovit  quae  nonpeperit;  fecit  divitias,  et 
nouin  judicio,  in  diiuidio  dieruin  suoruni  relinquet 
eas,  et  in  novissimo  suo  eril  in&ipiens  (Jer.  xvu). » 
Neinpe  salvo  eo,  ut   de  bis  qui  alienos  furantur 
alumnos  hoc  possit  inteiligi,  videlur  tauieu  de  totius 
auctore  nequilitt  principaliier  dici.  Diabolus  enim 
tanquam  doctor  in  catbedra  pestilentiae  super  homi- 
nes  sibi  magisterium  usurpavit  quos  ipse  non  con- 
ditlil,  et  errorem  eos  diocendo  quasi   fovit  quos 
treando  non  peperit.  Fecil  itaque  divilias,  et  nonin 


iiC€ 
CAPUT  V. 

/n  epittola  ad  P.  archipresbyterumt  super  egreuton* 
animw  de  corpore. 
t  Ecce,  ait  Domious,  inittam  in  eos  (in  cives  vi- 
delicet  Hiarusalem)  gladium,  et  famem,  et  pestem,  et 
erunt  in  maJedictionem,  et  stuporem,  et  in  stbilum, 
et  in  opprobrium. » Cur  sit  hoc  faclum,  aperit,ouin 
subjungit :  «  Eo  quod  non  audierint,  inquil,  verba 
mea,  quae  misi  ad  eos  per  servos  meos  prophetas,  de 
nocte  consurgens  et  mittens  (Jer.  xxix)i  >  Quod  au- 
tem  dicit,  de  nocte  consurgens,  mittendi  sollioitu- 
dinem  indicat  et  veiocitatem  ut  non  in  verbi  praedi- 
catoribus,  sed  in  auditoribus  pqtius  torpor  desidiae 
vaieat  inveniri.  Cum  itaque  Deus  omnipotens  hu- 
mano  more  hominibus  loquens,  de  nocte  consur- 


jndicio;quiadum  rebus  aiieni  juris  dttescere  voluit,  B  rexisse  se  ac  per  hoc  quasi  somnum  se  interrupisse 


tequiiatis  judicium  temeravit;  sedin  dimidio  dierum 
suorum  relinquet  eos.  Diabolus  enim  quasi  adhuc 
vivit,  dum  eum  uiiimi  judicii  glaUus  necduiu  trans- 
fodit.  Nondutn  itaque  mortuus  soas  divitiasjam  re- 
iinquit;  quouiam  ad  Creatorem  suum  genus  huma- 
uuin  ex  maxima  parte  jam  rediit.  In  novissimo  au- 
tem  suo  erit  insipiens,  queiu,  sicut  Apostolus  ait : 
c  Domiuus  Jesus  inlerficiet  spiritu  oris  sui,  et  de- 
struefllluslraliQne  adventus  sui  (II  Thett.  i).  >  Et 
propheta  :  c  Spirilu,  inquit,  Iabiorum  suorum  inter- 
ficiet  impium  (hai.  xi). »  Ilomo  igitur  magistrum 
desertt  abusivum  et  redit  ad  proprium,  cum  novum 
damnat  errorem  et  ad  suae  revertitur  couditiouis 
origineiii.  Unde  iliic  aple  subjungttur  :  c  Soiium 


conqueritur;  quod  nobis  opprobrium  valet  objicere, 
si  nobis  hi  uitimo  necessitaiis  periculo  constitutis 
velut  haec  pennerilo  respoiuleret :  Ego  propter  vos, 
cum  essem  Creator,  factus  sum  creatura;  ego  pro- 
pter  vo8  irrisiones  et  opprobria  periuli,  crucem 
subii  et  cuncta  quae  vobis  debsbaulur  tormenta  per- 
curri;  vos  tamen  me  non  audistis  et  legis  meae  ca> 
remonias  et  mandata  sprevistis.  Porro  si  iiiis  im- 
properabat  servos  a  se  missos,  quanto  terribiiius 
nobis  improperabit  seinetipsum?  Si  illis  somnunt 
improperabat  interruptum,  quanto  magis  nobis  va- 
lec  objicere,  se  pro  nobis  mortuum  ac.  sepultnm? 
Non  iiberat  Deus  Judaeos  valiantium  hosttum  obsi- 
dioneconclusos,  quia  destinatos  ad  se  fainulos  con- 


gloriae  ahitudinis  a  principio,  locus  sanclificationis  C  tempserunt  :  et  quomodo  Cbristianos  audiet  qui 


nostrae,  exspectalio  Israei  (Jer.  xvn). »  Deus  itaque, 
qui  estpriucipium  gloriae,  ipse  est  exspectatio  Israel ; 
quoniam  a  quo  genus  humanum  prodiit  per  condi- 
tionis  revertitur  sacramentuin.  Qui  eigo  sedebat  in 
soiio  giorke  altitudinis  a  principio  et  hominem  edo- 
cebat,  ipse  est  exspeclatio  Israel,  ut  in  loco  sancli- 
Ikatiouis  nostrae,  id  esl,  in  sancla  Ecclesia  eumdem 
liominem  iterum  doceat.  Unde  per  Psalmislam  di- 
citur :  c  Reminiscentur  et  convertentur  ad  Domi- 
uum  universi  fines  terrae,  et  adorabunt  in  conspectu 
ejug  oinnes  patriae  gentium  (Psal.  xxi). »  Quisquis 
ergo  alienum  tollil  violata  fide  discipuluin,  Antichrisli 
procul  dubio  imitatur  exempium.  Et  sicut  iile,  quod 
alienum  est,  moie  perdicis  amittit;  sic  iste,  quod 


roissa  per  Filium  evangelica  praccepta  spreverunt? 
Nam  qui  non  audit  Deum,  non  auditur  a  Deo.  Uuuin 
est  quod  mens  cnjusque  fidelis  debet  assidue  et  so- 
lerier  attcndere,  etintra  semetipsum  soliicita  semper 
inqiiisilione  versare  :  sciiicet  utrum  placeat  Deo 
quod  egit  et  an  in  ejus  vita  Deus  vei  operibus  de- 
lecietur.  Quidenim  prodest  quidquid  facial  homo  si 
boc  non  placeat  Deo?  Sic  de  David  dicitur  :  c  Quae- 
sivit  sibi  Deus  viruni  juxta  cor  suum  (II  Reg.  111 ; 
Act.  xui).  »  Nam  si  nunc  Conditor  non  deiectatur  in 
homiue,  homo  postmodum  delectari  nou  polerit  in 
Conditore.  Unde  iegitur  in  vita  Patrum  :  Quia  cum 
faisus  quuiam  famosus  et  magni  nominis  solitarius 
propinquarct  ad  exitum,  tartareus  ad  euni  spiritus 


usurpatum  est,  xquitatis  tnterveniente  judicio  nou      venitqui  tridentem  igneuin  in  manibus  attuiit;  et 


tenebit. 

CAPUT  IV. 
In  epitiola  ad  cardinalet  epitcopot. 
Non  sufficit,  cutn  a  diabolo  raplus,  ad  Deum 
quisque  pia  devotione  convertitur,  nisi  mox  etteui 
astalussui  duritia,  quasi  crebro  sanciae  praedica- 
tionis  malleo  conceratur.  Unde  per  Jeremiam : 
c  Nunquid  non  verba  mea  sunt  quasi  ignis,  dicit 

DomillUS.    el    UUasi     in&llfliifi    rnnlP.rAiw    nrtram?  . 


ecce  vox  ad  eum  facta  est :  Sicut,  inquit,  anima  ista 
vei  una  hora  me  in  se  requiescerc  non  permisit, 
sic  neque  tu  miserearis  eveliens  eam.  Tunc  nequain 
spiritus  tridentem  igneum  cordi  morientis  iufixit,  et 
animam  ejus,  sicut  eral  jussus,  evuisit. 

260  CAPUT  VI. 

In  epistola  ad  fratres  Sanvicinit  ubi  ad  patientkm 
provocat. 


H67  COLLECTANEA IN  YETUS  TESTAMENTUM.  «<3 

diaboli  membris  inferri  poluit  aequaniiniter  pertule-  A  tur  inUmplo,  etmagis  honorasii  filios  inos  qn<mw! 


runt.  Nam  quoil  divints  admonitionibus  et  praece- 
dentium  exemplis  ndjuli,  dc  profunrio  nobis  illalae 
tribulationis  eripimur,  rectc  Jeremia  piopheta  de 
puteo  prodeunte,  signatur  :  i  Projecerant  quippe 
eum,  sictH  Scriptura  testatur,  in  lacnm,  in  quo  non 
erat  aqua,  sed  lutum;  qui  postinodi*.m,  ut  levetur, 
funes  ad  eum,  et  panni  veteres  depomuiiur  (Jer. 
xxxvm).  »  Quid  enim  funibus,  nisi  prsecepta  Dorai- 
nica  flgurantur?  Quae  quia  nos  in  mala  operatione 
positos  et  convinciunt  et  eripiunt,  quasi  ligant  et 
trahunt,  coarclantet  levant;  sed  ne  iigalus  his  fu- 
itibus  dum  trabilur,  incidatur,  simul  etiam  veteres 
panni  deponuntur:  quia  ne  divina  praecepta  noster- 
reant,  antiquorum  Patrum  nos  exempla  confortant, 
ut  ex  eomm  nos  comparatione  facere  praesumaraus  B  ignorat.  Quilibel  ergo  perversus  dum  mundi  lncra 


(  /  Iteg.  ii.)  Si  ergo  EU  propler  duos  duntaxat  filios, 
quos  non  ea  qua  digni  erant  invcctioue  corripuit, 
cum  eis  simul  etcum  tothomimimmullitudiiieperiit; 
qua  arbitramur  dignos  essc  senlemta  qui  in  .luh 
ecciesia&tica  et  soliis  judicanliuin  praesidenl,  et 
super  iu>ji  ignoiis  pravorura  hominum  criininiks 
taccnt?  Qui  dum  dehoneslare  homines  in  publico 
metuunt,  ad  conlumeiiam  superni  judicis  diviuae  le- 
gis  mandata  confundunt. 

CAPUT  VIII. 
In  eputola  ad  Hermisindem. 
Inebriawt  me  absynthio  (Thren.  m).  Ebrius  quippe, 
quod  toierat,  velut  arreptitius  pene  vel  nientecaptus 


quod  ex  nostra  imbeciiiitate  formidamus.  Si  ergo 
nos  de  boc  profundo  tribulantis  vilae  levari  festtna- 
mns,  ligemur  funibtis,  id  est,  praeceplis  Dominicis 
astriiigmnur.  Intersint  etiam  panui  veteres  cum  qui- 
bus  melius  teneantur  funes,  id  est,  pracedentium 
confortemur  exemplis,  ne  iulirmos  nos  ac  tiniidos 
praecepta  subtilia  vtilnerent,  dtim  ievant.  Quasi 
quosdam  pannos  veteres  Paulus  apostolus  subjunge- 
bat,  cum  ad  sublevandos  discipulos  prstceptis  suis 
spiritualibus  exempla  veterum  commendarel,  di- 
eens  :  c  Justi  ludibria,  et  verbera  experti,  insuper 
et  vincula,  et  carceres;  lapidati  sunt,  secti  sunt, 
tentati  sunt,  in  occisionc  gladii  roortui  sunl  (Hebr. 
xi).  »  Et   paulo  post :  c  Habenles    itaque  tantam 


phrenetice  concupiscit,  qui  tol  laboribns  premitur, 
ea  quae  patiiur  mala  ndn  scntit,  quoniam  ad  eon- 
cU  delcctabiliier  ducilur  in  quibus  poenaliler  fali- 
gatur. 

CAPUT  IX. 

/n  eptstola  ad  Atbericum  cara.  super  decem 
quieslionibus. 

Postremo,  quod  quaeris,  illud  Jeremiae  prophelx 
quid  sit:  c  Ex  ore  Altissimi  non  cgredientur  nee 
bona,  ncc  mala  (Thren.  yiii);  »  famosa  quaestio  est 
pene  lolius  Ecclesiai.  A  plurimis  enim  quacrilur  et 
celebris  currit  per  ora  mulloruni.  Sed  eo  largienie: 
c  Qui  aperil  librum,  et  solvit  signacula  ejus  (Apoc. 


impositam  nubem  testium,  deponentes  omne  pon-  C  ▼)• »  hxc  facile  quaestio  solvitur,  si  nonex  nobis, 

sed  ex  illo  confldentia  prnesumatur.  Omnipotew 
Pa^ef  ctinnocentein  filium  impiorum  manibiistra- 
didi?.  et  tamen  a  reclo  jutetilias  tramile  non  recessit; 
quoni.un  inde  justiliam  reflorere  conslituit,  unde 
illum  ad  tempus  injustitiae  subjacerc  permisit.  Sicut 
in  iibro  Sapicnlixlegitur:  c  Cum  sis,  inquiljustas, 
ouinia  disponis:  ipsum  quoque,qui  non  debctpuniri, 
condemnas  (Sap.  xn).  »  Pater  itaqne  fflium  mor- 
tem  subire  permisit,  verumtamen  ul  eum  perime- 
rent  peremptoribus  non  praeccpit;  alioquin  inculpa- 
biies  exstitissent,  dum  ministerium  impielatis  ascri- 
berent  pietatis  auclori.  Potestatem  ergo  Deus  Cbri- 
sti  persecutoribus  praebuit,  sed  262  wl  e,im  persc" 
quentes  occiderent  non  mandavit.  Undc  illic  prfr 
D  niiuil  propheta  dicens  :  c  Ut  perverteret  bominem 


dus,  et  circumstans  nos  peccalum,  per  patientiant 
eurramus  td  propositum  nobis  eertamen  (Hebr.  xn). » 
Et  itcrum  :  c  Mementote  praepositorum  vestromm^ 
qui  vobis  loculi  sunt  verbum  Dei,  quorum  intuentes 
exitum  conversatiouis,  imitamini  fidem  (Hebr.  xui). » 
Superius  videlicct  dum  sptritualia  praecepta  loque- 
veiar,  qnasi  funes  miserat;  postmodum  vero  me- 
roorans  exempla  majorum,  quasi  veteres  pannos 
adhibebat.  Enimvero  servus  Dei  tunc  debel  timere 
cum  temporale  quid  percipit;  tunc  gaudere  cum 
perdit :  quia  cui  propositum  est  coelesiia  scandere, 
expeditius  procul  dubio  vacuus,  quam  gradiatur 
onustus. 

CAPUT  VII. 

In  epistola  ad  N.  papamf  super  incontinentia  cleri- 
corum.  % 

Sicut  benedictione  dignisunt  qui  culpas  corrigunt; 
ifa  nihilomimis  maledictioni  obnoxii  sunt  qui  peccan- 
tibnsblandiunlur,  sicut  per  261  propbetam  dicitur: 
Malediclus  qui  prohibet  gladium  suum  a  sanguine 
(Jer.  xlvih).  A  sanguine  quippe  giadium  suum  pro- 


in  judicio  suo,  Dominus  ignoravit.  »  Pervertere1 
quippe  Dominus  in  judicio  hominem,  si  condemnan 
praeciperet  innocentem.  Sed  aliud  est  condemntre, 
aliud  a  condemnationis  supplicio  non  eripere;  almd 
in  conalus  sacrilegos  furentes  impellere,  aliud  ne- 
qttaquam  acccpti  furoris  insaniam  refrcnare.  Uwfe 
illicnon  ignorando,  sed  reprobando  subjungitar: 
.  /\..:«  /vo»  :«i a  /ini  /iirii   nt  fiAi*Ar  rtAvriinA  non  ]0* 


1166  IN  LIBROS  PRePHETARUM. 

pullateous  eom  ex  impiorum  maBibos  liberavit.  Unde  a 

beue  inox  additur :  <  Ex  ore  AUisftimi  non  egredien- 

lur  nec  bona,  nec  roala.  i  Bona  quippe  procederent, 

ai  eum  de  supplicio   quod    irrogabatur    eriperei; 

mala  vero,  si  crimen  in  co  quo  suppliciis  adjudican- 

dss  fuerit  reperiret.  In  passione  ergo  Chrisii,  ex  ore 

AUissimi  nec  bona  egrediuiuur,  nec  mala;  quia  Pa- 

ter  eum  nec  ex  polestate  libcrat,  oec  ex  legis  xqui- 

laie  comdemnat ;  quia  licet  non   repcriat  pcccato- 

rem,  pro  salute  tamen  muiidi  m  passione  posituin 

iwn  eripit  innocentcm  ;  nullis  videt  peccalis  obno- 

xium,  nec  tamen  reddit  impiorum  manibus  absolu- 

tum :  ut  duin  subit  innocens  pcenam,  qui  peccalor 

est,  reverlatur  ad  veniara;  et  dum  unus,  qui  non 


4170 


CAPUT  X. 

In  episloia  ad  Bonifacium  ut  exteriori  prudemim  gpi- 
rituatis  sapientia  pwferatur. 
Sicut  coelesiis  sapientia  ccelestes  facit  el  legUimos 
Ecclesiae  filios ,  ita  terrena  pru  Jentia  terrenos  red- 
dit  et  spurios.  De  quibus  per  Barucb  dicilur :  i  Fiiii 
quoque  Agar,  qui  exquisierunt  prudenliam,  qnae  <le 
terra  esi ;  negotialiores  lerrae,  et  Tbeman,  et  fabu- 
latores,  ct  exquisitores  prudenliae,  viam  sapienttae 
nescierunl,  neque  memineruat.  semitanim  ejus 
(Baruch  m).  i  Sxcularem  ergo  prudentiam  assequi 
cupientes  et  spirilualem  sapientiam  conlemnentes 
filii  sunt  Agar,  non  Sara?, :  et  manzeres  facti  Israciit», 
jure  censendi  sunt  non  Israelitae.  Et  quoniam  Agar, 
advena  interpretatur,  ii  non  sunt  sapientia  filii,  sed 


dcbet,  solvit  omuium  debita,  omnes  qui  sub  origi-  advcnae  el  peregrini.  JSec  ex  iliis  sunt  quibus  aiebat 
nali  velusttt  cauiionis  fenore  tenebanlor  astricti,  re-  Apostolus:  <  Jam  non  estis  bospiles  et  advenae,  sed 
scisai  ehirographi  reddanlur  legibos  absoluti.  cstis  cives  sanctorum,  et  doraeslici  Dei  (Ephe$.  ii).>» 

Hxpiiciunt  teitimonia  ex  Jeremia. 


1NC1PIUNT  CAPITULA 

{.  Quod  domus  hraei  vtrta  ett  mihi  in  tcoriam. 

2,  Ibi  A$$ur%  el  sepulcra  eju$, 

5.  Quod  terra  usque  ad  fene$tra$t  el  fenestrce  ctausaf. 

4.  Quod  judicium  $edit,  et  libri  aperti  $untt 

5.  Quod  odio  kabuerunt  in  porta  corripientem. 

<3.  Adhuc  qnaJraginta  dies,  et  Ninive  subverutur. 
■7.  Qttod  Domhii  sunt  cardines  terree. 

8.  Quod  Jesus  indntus  erat  sordidis  veslibus. 

9.  De  lapide  qui  habet  septem  oculos. 
10.  Ds  quadrigts  evangeti$tarum. 

Expticiunt  capituta. 


DE  LIBRIS  PROPIIETAHUM. 


INCIPIUNT   TESTIMONIA   DE  LIBRIS   PROPHETARUM. 


GAPUT  PRIMUM.  G 

In  epistola  ad  V.  episcopum. 

<  Omnis  domus  Israel  mihi  versa  est  in  scoriam 
(Ezuh.  xxn).  i  Tuucenim  doroos  Israel  inscoriam 
vertitur,  cum  divina  peocalor  animadversione  per- 
cussus,  vel  in  desperationis  voraginem  labitur  vel 
contra  juste  sxvientis  imperium  per  impatientiam 
eflertnr.  At  contra,  quasi  manente  metallo  scoria 
sub  divinis  percussionibus  avolal,  cum  quilibet  poe- 
nitcns  superno  verberevapulans,  et  inhorrescentium 
a  se  vitioruin  rubiginem  projicit,  et  reflorescentium 
candore  virtutum  ac  resplendenlis  vilae  nitore  cla- 
rescit. 

CAPUT  II. 
In  sermone  de  S.  Stephano  papa  et  martyre. 

c  lbi  Assur  et  sepulcra  ejus  (Ezech.  xxxn).  >  Ouid  D 
enim  per  Assur,  superbum  videlicet  regem,  nisi  dia- 
bolus  intelligitur :  i  Qui,  juxta  quod  scriptum  est, 
ipseest  rex  super  omnes  filios  superbke?  » (Job  xu.) 
Quid  sepolcra  nisi  mortuorum  sunt  habitacu!a?Tunc 
autem  diabolus  in  morlem  corruit  cum  ab  auctore 


CAPUT  III. 
In  sermoue  primo  synodali. 

c  Terra  usque  ad  feneslras,  et  fenestrse  claua» 
(Ezech.  xxi).  >  Ait  Apostolus:  <  Templura  Deisan* 
ctum  est,  quod  estis  vos  (/  Cor.  m).  >  Hujus  autem 
templi  feneslra  sacerdotes  sunt  qui  fidelium  populo 
lumen  sancta?  pradicationis  infundunt.  Sed  cum  terra 
ttsque  ad  fenestras  aggerilur,  clausis  fenesiris  tem- 
plum  continuo  tenebratur;  et  cum  terrena  negotia 
sacerdoles  implicant,  quasi  feneslra  clausa?,  tera- 
plum  quod  amitlit  lumen  obscuratur.  Nosergo  ne- 
ccsse  est,  inquantum  possurous,  ab  aclibus  vacare 
icrrenis  utsacris  jugiter  invjgilemus  eioquiis.  Sicut 
sponsa  dicit  iuCanticis:  <  Oculi  liti  sicut  coHimbas 
super  rivos  aquarum,  qu»  lacte  sunt  lota»,  etresU 
dent  juxla  fluenta  plenissima  (Canl.  v).  > 
CAPUT  IV. 
Inepistola  ad  Blancam. 

<  Judicium  sedit,et  libri  aperti  sunt  (Dan.  vu)%  , 
Qui  nimirum,  libri  ipsi  inlelligendi  sunt  sancti,  «W^^y 
rum  nunc  meritum  ab  eis  ner  rjwiAdiam  iuim&i&«. 


*"1  COLLECTANEA  IN  VETUS  TESTAMENTUM.  1171 

Illic  jugum  Domini  leve,  et  onus  ejus  suave  (Maith.  A  nonnullas  invicem  habcre  similitudines  ulerqnc  di- 

gnoscitur. 


xi)  milibus  et  pat:entibus  fuisse  considerant,  quod 
liic  soperbiae  suae  cervicibus  intolerabile  judicabant. 
Illic  superbum  omne  confunditur,  et  quidquid  eleva- 
tum  fuerat  snb  tantae  majestalis  indignalione  curva- 
tur.  Undc  per  Isaiam  dicitur:  <  Oculi  sublimis  ho- 
minis  humiliati  sunt,  et  incurvabilur  allitudo  viro- 
rum :  exaftablur  265  autem  Dominus  solus  in  die 
illa,  quia  dies  Domini  super  omnem  superbum  et 
excelsum ;  stiper  omnem  arrogantem,  et  humiliabi- 
tur  ;  et  super  omnes  cedros  Libani  sublimes,  el  erc- 
ctas,  ei  stiper  omnes  qnercusBasan,  et  super  omnes 
colles  devat*,  et  super  omne:n  turrim  excelsam, 
et  supcromnein  murum  raunitum,  el  super  omnes 
naves  Tharsis,  et  super  omne,  quod  visu  pulchrum 


CAPIJT  VIII. 

In  epistola  ad  Mainardum  abbatem. 
Jesus  erat  indutus  vestibus  sordidis,  et  stabat 
ante  faciem  angeli :  Qui  respondit  et  ait  ad  eoi 
qui  stabant  coram  se,  dicens  :  Auferte  vestimeBla 
sordida  ab  eo.  Et  dixit  ad  eutn  :  Ecce  abstuli  a  le 
iniquitatem  tuam,  et  indui  te  inutatoriis.  Et  dixit: 
Ponite  cidarim  mundam  super  caput  ejus  (Zach. 
m).  i  Quid  enim  perJesum,  sacerdoiem  videlicet 
magnum,  nisi  medialor  Dci  et  hominum  debet  in- 
tciligi?  Plane  sicut  per  Zorobabel  Glium  Salalliiel, 
qui  de  regali  Judae  stirpe  processeral,  et  Jesum  fi- 


i>fif  pi  in^iirv^K;!.^  c..Kim*.A' i      •                »/    .    o  Hum  Josedech,  qui  jus  sacerdotalis  adminislrabat 
est,eiincurvabilursubIimitashominum,  et  humi- »  ^..    ^^J.  !_,..„ .„_._ _ 

liabilur  altitudo  virorum,  et  elevabilur  Dominus  so- 

lus  in  die  illa,  etidola  penitus  conlerentur;  et  intro- 

ibunt  in  speluncaspetrarum,  et  in  voragines  terra»  a 

f;»cie  formidinis  Doniini  et  a  gloria  majestatis  ejus, 

cam  surrcxerit  percutere  lerram  (hai.  n).  i 

CAPUT  V. 

In  epislola  ad  Jionestum. 

<  Odio  habuerunt  in  porta  corripientem ,  el  lo- 

quentem  perfecte  abominati  sunt.  i  Quibus  el  paulo 

post  ail :  c  Domos  quadro  lapide  aediflcabitis,  et  non 

liabitabitis  in  eis  (Amos  v).  i  In  porta  quippe  corripit 

qui  ad  hoc  reprehensibilem  quemque  casligat,  ut 

eun  ad  reditum  patriae  ccelestis  impellat.  Sed  is 

qui  corrip-entem  odit  in  domo  a  se  aedificata  non 


ofiicii ,  Israeliiicus  populus  per  septuaginia  aimos 
jugum  Babylonicse  captivitatis  evasil,  tempkimque 
Hierusalem  quod  dirotam  fuerat  rediviva  novitaie 
conslruxit;  ila  numerus  electorum  posl  hujusviis 
tempora  quaj  septenaria  dierum  repetiiione  decur- 
runt,  per  Jesum  Christum,  qui  verus  rex  est  et 
sacerdos,  dc  scrvitute  hujus  mortalitatis  eripitur, 
et  in  coeler.ii  Ilierusalem  lemplum  Dei,  quod  est 
sancta  Ecciesia ,  renovatur.  De  qua  nimirum  senri- 
tute  dicit  Apostolus  :  Nam  «  el  ipsa  creatura  fibf 
rabitur  a  servitule  corrupiionis  Jn  Hbertatem  glo- 
riae  nliorum  Dei  (Rom.  vm).  >  Tunc  itaque  Jesus  in 
corpore  sno ,  quod  est  Ecciesia ,  sordida  vestimenu 
deponil;  tunc  honoris  ac  gloriae  regimen  assumii, 


KnKStoi .  «..:«  r^.  ~*r  •  .    ^     .  r  Qu,a  omnis  eleclorum  chorus  a  lugnbn  squalore 

liabitat;  qma  licet  aedificmm  posuer  t  boniopers.  c  /  ,.   f  .  ....    ...      .        ..         .  ...  T?    1A.„ 

* -   -  *^     •      temporahslnstiliaeliberalur,  et  immortalitatis  siola 


m  eo  lamen  non  merebilur  habitare ,  quia  per  cor- 

reptionis  portam  dedtgnatus  est  introire;  et   qui 

noluit  per  angusti  aditus  asperitatem  ingredi,  in- 

terioris  alrii  non  poterit  amoenitate  potLri* 

CAPUT   VI. 

Jn  homiUa  de  nativilate  B.  Maria  virginis. 

t  Adhuc  quadraginta  dies,  et  Ninive*  subvertetur 

(Jon.  iii).  i  Quod  quia  tuuc  non  legittfr  historialiter 

factum,  cxspectatur  adhuc  spiritualiter  adimpkn- 

dnm.  Per  Niniven  quippe  mundus  isle  designalur; 

per  quadraginta  vero  dies ,  omnis  slatus  vitae  prae- 

senlis  innuilur.  Post  quadraginta  ergo  dies  Ninive 

subverletur;  quia  post  hujus  mortalis  vitae  decur- 


in  ilio  splendore  sempiternaefelicitatisinduitur.Qood 
eiiam  in  psalmo  dedicandae  domus  apertissime  canit 
Ecclesia  :  <  Convertisli ,  inquit,  pianctum  meum  in 
gaudium  mihi ,  conscidisti  saccum  meum  et  pne- 
cinxisti  me  laetitia ;  ut  cantem  tibi  gloria  mea  ei 
non  compungar  (P$al.  xxix).  i  Cidaris  eliam  mundi 
in  ejns  capite  ponitur,  quia  felicilatis  aeternae  gloria 
coronalur. 

CAPUT  IX. 

Jn  episiota  ad  cardinates  episcopos;  de  dignilte 
Jlomana  Ecclesia:. 

<  Ecce  lapis ,  quem  dedi  coram  Jesu  :  super  ia- 


sum,  completo  videlicel  electorum  nuinero,  mun-  n  pidem  unum  scptem  oculi  sunt  (Zack.  \\\). » Lapis 
dus  iste  destruetur.  D  autem  iste,  illa  procul  dubio  petra  est  de  qua  verus 


CAPUT  VII. 

Jn  sermone  I  de  S.  Matthao  apostolo  et  evang. 

<  Domini  suni  cardines  terrac,  et  posuil  super 
cos  orbem  (/  Reg.  n).  i  Orbis  enim  super  lerrae 
cardines  ponitur,  cum  sancla  Ecclesia ,  tanquam 
super  bases  doctriuis  evangelicis  solidatur.  De  qua 
et  alibi  dicilur  :  <  Fundamenta  ejus  in  montibus 
sanctis  (Psal.  lxxxvi).  >  Qui  enim  illic  cardines , 


Jesus  Pelro  pollicetur,  dicens :  <  Super  hancpetmin 
sedificabo  Ecclesiam  meam  (Matth.  xvi).  i  Septem 
igilur  oculos  hahet  haec  petra ;  quia  totidem  sancii 
Spiritus  donis  sancla  pncfulgct  Ecclesia  :  quibus 
iiimirtiin  veiul  candclabrum  aureum  inexsuaguibi- 
lilcr  rulilans  ignorantiae  tenebras  effugat,  et  ad 
conlemplandum  juslitiae  Solem  hominum  menies  '^ 
iuslrat.  De  quo  idem  prophela  :  <  Vidi,  ait,  ei  ecce 


*i?5  IN  UBROS  PROPHETARUM.  117« 

vidisti  in  dexter*  mea,  el  septem  candelabra  aurea  a  perilur  in  cunctis;  et  quod  dicitur  ab  uuiversis  ito 

>enilur  io  singolis.  Duo  vero  montes  aprci ,  de  quo- 


(Apoc.  i).  i  Sepieni  sleltae  angeli  sunt  septem  Ecde- 
siarum,  et  «andelabra  seplem  septein  Eccleaiad 
ftun(. 

CAPUT  X, 
ln  eermone  II  de  S,  Halihmo  apott.  et  evang* 
Porro  quadrigae  illae  quas  Zacharias  propbeta 
designat,  cum.dicit :  c  Et  conversu*  sum,  et  vidi , 
et  acce  quatuor  quadrigae  egredientes  de  medio 
duorum  monliom ,  et.  erant  montes  aerei.  »  De  quL* 
ljus  et  paulo  post  dicit :  i  Isti  sunt  quatuor  veuti 
coeli,  qui  egrediunlur,  ut  slent  coram  dominatore 
omuis  terrae  (Zach.  vi).  >  Et  noundum  quia  noa 
uuaqualuor  evangelisuruin  quadriga,  diciiur;  sed 
unusquisque  eorum  quadriga  vocajur*  quia  et  unus 


nim  roedio  dicunUtr  egressi ,  duo  sunl  TesumenU , 
quaead  insUr  aeris  durabUia  sunt  et  sonora,  quia 
nsque  ad  finem  saeeuli  non  inveniuol  lerminum  et 
per  omnia  mundi  spatia  dant  tiunitum.  c  In  omnem 
enim  terram  exivit  sonus  eorum,  et  in-  tinos  orbk 
terne  verba  eorom  (P$at.  xvm).  »  Qui  et  venti  esse 
referuntur,  quia  de  his  scriptum  est :  c  Ubi  erat 
impelus  spiritus,  illuc  gradiebantur  (Ezech.  i). »  Qoi 
etiam  egrediuntur  ut  stent  corain  Dominatore  obv 
nis  lerrae ;  quia  quod  sancti  praedicaiores  ex  ftdeltuni 
fructificalione  proflcionl,  non  sibi.tribuuiit,  sed  au- 
ctori  a  quo  eorum  omnia  lucra  procedunt.  De  quibus 
ad  B.  Job  dicitor  :  «  Nunquid  immitles  fulgura  ,  el 


iu  quatuor,  et  quatuor  suntjn  uno;  dum  per  ejus-  B  ibunt,  et  levertentia  dicent  tibi  :  Adsumus?  » (Job 
dem  fidei  intentionam  quod  scribitur  a  singulis  re-     xxxvm.) 

Explktunt  teetimonia  de  libri*  prophetarum. 

INCIPIUNT 

TESTIMONIA  DE  LIBRO  MACHABjEORUM. 


CAPUT  PRIMUM. 

i  Cum  in  Persidem  (inquit  Scripiura)  dufcrentur 
patres  nostri,  sacerdotes  qui  tunc  Dei  cultores 
erant,  acceplum  ignem  de  aluri  occulte  absconde- 
runt  in  valie,  ubi  erat  puteus  altus  et  siccus,  et  in 
eo  coniutali  sunt  eum ;  iu  ul  omnibus  igriotus  esset 
locus.  Cum  praeleriissent  autem  multi  anni,  pla- 
c.uit  Domino  ut  milleretur  Nehemias  a  rege  Persidis. 
Hic  misit  nepotes  sacerdotum  illorum ,  qui  abscon* 
derant,  ad  requlrendum  ignem;  et,  sicul  narrave- 
runt  nobis ,  non  invenerunt  ignero,  sed  aquam  cras- 
sam  (II  Machab.  i). » In  quibus omnibus  verbis  illud 
unum  specialiter  attendendum  est  quod  in  allo  et 
sicco  vailis  puteo  prius  ignis  absconditur,  et  post- 
modum  208  non  'gnis»  sed  aQua  crassa.a  reqttir 
rentibus  iuvenilur.  Mens  quippe  sincera  atque  per- 
fecU  Domini  intentione  quaerentis,.  non  incongrue 
pcr  pnteum  vallis  altum  designatur  el  siccum ;  quae 
nimirum  et  afiuidis  iUecebrarum  carnalium  volupta- 
tibusarida,  et  lerrenae  concupiscentiae  ruderibus 
alte  defossa ,  et  in  verae  humililatis  est  convaile  fun- 
daU.  Huic  itaque  puteo  sacrificii  ignis  iminillilur, 
cum  in  eiecti  cujusiibet  mente  divini  amoris  flamma 
conctpitur  alque  ad  ceeleste  desiderium  prius  animus 
inflammatur.  Sed  hic  ignis  in  aquam  verlitur,  quia 
ex  igne  divini  amoris  lacrymarum  compunclio  gen£» 
ratur.  Et  nolandum  quod  non  pura  dunUxat  aqua , 
sed  crassa  aqua  narraiur  illic  fuisse  reperu.  Quid 
enim  crassa  est  aqua  nisi  lacrymarum  compunetio 
divinse  graiiae  pinguedine  saginata?  Qua  videlicet 
saginari  pinguedine  aestuabat  Propheia ,  cum  dice- 


tuUli  quidem  fuisse,  non  autem  funditus  exstinxisse 
rcferunlur.  Quia  nimiruni  >gnis  divini  amoris, 
quem  io  anima  noslri  cordis  accendimus,  ut  exaro- 
maiibus  bonorum  operum  suave  Deo  sacriOcium  of. - 
feramus ,  in  ipso  noslrae,  conversationis  inilio  inlus 
quidem  debet  occuite  s/mper  ardere,  ncn.au  em 
(bras  se  per  vanae  gloriae  flammas  e\pjindere.  Cou- 

C  tuUlur  ergp  sopilis  flammis,  non  autem  vi  privaiuj- 
ardoris;  ut  non  prorsus  intereai ,  sed  sese  postmo- 
dum  mirabiliter  ignis  in  aquaiu  vertat*  Haec  porro 
aqua,  compunctio  videlicet  lacrymai  ura,  non  soium 
a  peccalorum  nos  contagione  purificat ,  &ed  etiaui 
ui  placeant  ipsa  Deo  bona  noslra  comineadat.  Omn^ 
namque  operum  sacrificium  in  conspeciu  superui 
Judicis  suavius  redditur,  si  conlritu:  nietilis  lacry- 
niis  aspergatur.  Undc  illic  apte  subjungiiur  :  <  Et 
sacrificia,  inquit,  quae  imposila  eranl,  jussil  saoer- 
dos  Nehemias  aspergi  aqua  ipsa ,  et  ligna  quae  erant 
superposila.  >  Prolinus  historiae  series  addidit :  i  Hoc 
ul  faclumesl,  lempus  adfuil,  quo  sol  refulsit,  qui 
prius  erat  in  nuhiio;  cl  accensus  est  ignis  maguust 
ila  ut  omnes  mirarentur.  »  Audivinius^  antea,  qui.i 

D  aqua  pro  igne  reperta  est;  ntinc  econtrario  diciiur, 
quiar  pcr  aspersionem  aquae  ignis  magnus  accensus 
est.  Ergo  el  ex  igne  aqna  nascilur,  et  ex  aqua 
ignis  invicem  procreaiur.  Quia  videticet  et  ex  ignc 
divini  amoris  gratia  compuhciionis  oritur,  et  rursus 
ex  oompunctione  lacrymarum  desiderii  ccclestis  ar- 
dor  augetur.  Alterum  siquidem  peudet  ex  altcro,  et 
sibimet  utrumque  invicem  praestat,  dum  et  ex  amore 
Dei  lacrymarum  compunclio  profluit,  et  rursus  per 

litimum«B     a/l     •ktik/\t»4.'kt>i      /\a!  "   mano      i.AttlPu    fapvam;... 


*!75  DE  PETITIONIBUS 

bunc  locum,  Ncphtar,  quod  interpretalur  pwri/i-  A 
eatio,  i  Locus  ilaque  noster  ubi  sacrificium  offertur, 
ubi  aqu»,  nec  noo  et  ignis ,  ut  dictum  est,  varietas 
alternatur,  fidelis  est  anima ;  qu»  profecto  non  in- 
congrue  puriQcatio  dicitur ;  quia  dum  nunc  superni 
amoris  269  i&oe  deeoquiiur,  nunc  contriti  cordis 
flelibus  inundatur  et  irelut  secundi  baplismi  fluentis 
abluitur.  Has  autem  successionum  alternantium  vi- 
cissitudines  ct  mutalionum  spiritualium  varietates 
Isaias  profunde  perspexerat ,  cum  dicebal :  i  Orie- 
tur,    inquit,   in    lenebris   lux   lua,    et    tenebrae 
tuae  erunt  sicut  meridies,  et  rcquiem  dabit  tibt  Do- 
roinus  semper,  et  implebit  splendoribus  ossa  tua,  et 
animam  tuam  liberabit  (hai.  lvjii).  t  Ecce  ignis  in 
puteo  absconditus.  Sed  auai,  ignis  bic  quoraodo 
vertalur  in  aquam,  protinus  subdit :  c  Et  eris  quasi  B 
hortus  irriguus ,  et  sicut  fons  aquarum ,  cujus  non 
deficient  aqnae.  »  Postremo  ut  noveris,  quia  baic 
rursus  aqua  in  ignem  convertitur,  et  per  lacrymartmi 
gratiam  divini  amoris  ardor  ferventius  excitaiur, 
paulo  iuferius  addidit  r  c  Tunc  delectaberis  super 
Doniino,  et  susiollam  te  super  altiludinem  leme.  » 
CAPUT  11. 
Jn  epistola  ad  Albericum  card. 
tllud  pralerea  ,  quod  quaeris  quid  factum  sit  de 
arca  Domini  et  tabernaculo  foedcris  quae  fabrefacla 
sunt   in  deserto;  sicut  bujus  rei  pene  nil  officit 
ignorantia  ,  ita  vix  aliquid  ulilitatis  probatur  con- 
fcrre  notilia.  Verumlamen  ,  sicut  Scriplurae  tradit 
aucloritas ,  in  moute  Abarim ,  ubi  Moyses  sepultus 
agnoscitnr,  tabernaculum  siinul  cum  arca  nec  non  C 
et  aliare   incensi  reconditum  Jeremiae   nrophelx 
manibus  invenilur.  Qtiod  cvhlenti  declaratur    in- 
dicio  ,  si  secnndi  libri  Machabxorum  diligenler  at- 
tendatur  exordium :  <  Erat ,  inquit ,  in  ipsa  Scri- 
ptura »  quomodo    tabernaculum    et    arcam  jussil 
propheta  ,  divina  responso   ad  se  faclo ,  comilari 
aecum,  nsquequo  exiit  in  montern,  in  quem  Moyses 
ascendit ,  ct  vidit   Dei  claritatem.  Et  veniens  ibi 
Jeremias,  invenit  locurn  spclunc:c,  cl  tabcrnaculum, 


LJNCUMIUI,  ETC.  1176 

et  arcam  ,  ei  altare  inccnsi  inlulii  ilhic ,  ef  ostin» 
ohstruxit  (//  Mack.  u;  Deut.  xxxiv).  >  IJacc  igilar 
tria  sacramenta,  sicut  dictum  est,  ierctaias  in  pra- 
fato  Abarim  monle  rccondidit.  Si  quid  autem  ex  his 
aliud  postmodum  facium  fucrit  aul  cerle  sic  intacu 
permanserint,quia  nusquam  Scripiura  commemorat, 
nostra  quoque  disquirere  coriositas  non  pnesumai. 
Delicatus  siquidem  miles  est  qui  airte  v*!t  triom- 
pbare  quam  arma  conserere  ,  prius  triturare  quara 
rura  proscindere*  Cqn^iderato  nempe  ordine  Scri- 
pturarum  ,  rite  perpenditur  nostrarum  «eries  acUo- 
num  :  prius  enim  lex ,  deinde  judieium  ,  postremo 
aubseqnitur  hisioria  regum.  Nunc  sane  nos  expedii 
indicta  nobis  divinee  legis  mandata  servare;  postei 
oompelltimir  ante  tribuna!  treinendi  tadicis  ratio- 
nem  de  nostrts  eperihos  reddere ;  postremo  dabitur 
in  illa  aupernte  clariiaiit  giori*  sine  fine  cegnare. 
Teneat  ergo  ordinem  qui  vitare  vult  Babylonem.  11J* 
nimirum  vilae  suae  ordinein  vivendo  confundil  qui 
anle  vult  ridere  quam  flere.  Curo  Salomon  diiat : 
i  Tempus  flendi  et  lempus  ridendi  (Eccle.  m).  >  IUe 
eliam  recli  ordinis  lineam  deseril  qui  creatis  relms 
Creatoiem  omnium  iu  amore  postponit.  Sicut  per- 
verso  houiini  dfviua  voce  dicitur  :  c   Posuisti  me 
po&t  corpus  tuum.  >  Dominum  quippe  270  P051 
corpus  *uum  ponit  qui  magis  studet  ntifitali ,  vel 
vohiptatl  carnis  suae  consulere  quam  Dei  prajeepfc 
servare.  Jlinc  est  quod  sponsa  dicit  in  Caniicis : 
<  Ordinavil  in  me  charilatem  (Cant.  ti).  >  Nusqaam 
certe  praeccptum  in  Teteris  Testamenti  caererooniis 
hivcnitur  ut  mcl    sacrificiis  miscealur,  Per  qnod 
inteltigiiur,  quia  his  ,  qui  vltae  suse  Ileo  sacrificiam 
oJerunt,  nuilam  Deus  carr.alem  vult  inesse  dulccdi- 
neiu»  nihil  in  eis  vivcre  qnod  ad  carnalem  pertiDeat 
voluptatem.  Oleum  autem  freqnenier  immittitur,  at 
omnis  nostrx  operalionis  ohlatio  hiiariter  offeralor. 
•  Uilarem  enim  datorem  diligit  Deus  (//  Cor.  ix).i 
In  omnibus  etiam  sal  praecipitur  admisceri  ut  omoe 
boni  opcris  sacriflcium  ,  rationis  ,  discretionis  ac 
coelestis  sapicntix  sit  sale  conditum. 


DK  PETITIONIBUS  LINCIDARII  ET  RESPONSIONIBUS  EJUSDEM. 
{Opp.  tom.  III,  opusc.  3.) 

Quce$t.  1.   Si  Christus  non  renit  solvere  lcgem,  D  lere,  si  Christus  non  venit  iegem  solvere,  sed  im- 
iedimpiere,curcarnenon  circumcidUurChrislianus?     plere? 

Respons.  Imo  jam  se  ideo  Christianus  minime  Retpom.  A  nobis  Sabbatum  ideo  non  scrvaiur 
circumcidit ;  quia  quod  circumcisione  prophetabatur  quia  quod  tunc  erat  in  flgura  prnemissum ,  per  eibi 
Christus  implevit.  Exspolialio  quippe  xitii  cavnalis,      bitionem   rei  jam  viJemus  impletum.   in  Cbrtsto 

'•••m   l»%    vAiapi   la«vA  fnAP<ki    ftffiim}*        !iv   P.hvicTi  «!'»t»i        Aiii<mA  v«rum  cniriliialia  nlii  ftahKalitm  rAtimiU.  CIIIQ 


1177  I>E  PEHTIOMBUS 

ame, quia  mitissura et  buiuilis corde, ei  invenietis  A 
requiem  aniroabus  veslris  (Matth.  xm).  ».  Carnalis 
e?go  Sabbati  cultum  supervacuum  dicimus,  cum  jam 
ittud  vernm  et  salutiferum,  propter  quod  instltutum 
est,  celebramus. 

Quceii.  5.  Si  Ghristus  non  venil  legem  solvere , 
sed  implere,  cur  Christianus  negligil  ciborum  diflfe- 
rentiam  quae  in  lege  praecipitur  observari  ? 

Respons.  Imo  idcirco  haec  a  Christianis  ciho- 
rum  differentia  non  admittitur;  quoniam  a  Cbristo 
quod  ner  hanc  figurabalur  impletur.  Immunditia 
quippe,  quae  lunc  cavebatur  in  cibis,  nunc  in  n>ori- 
bus  reprobatur  humanis.  Sicut  enim  sancti  quique 
ac  jusli  transferuntur  tn  271  corpus  Christi ;  sic 
ah  eo  reprobi  et  iniqui  tanquam  cibi  repelluntur 
imroundi.  Posiquam  ergo  ipsa  Veriias  quae  signifl-  jj 
cabatur  advenil ,  merito  significatiouis  umbra  ces- 
savit. 

Qucest.  4.  Si  Chrislus  nbn  venit  legem  solvere  , 
scd  implere,  cur  et  animalium  carnibus  sacrittcium 
Deo  Christianus  non  curat  offerre? 

Respons.  Itno  idcirco  a  Christianis  hujusmodi 
sacrificium  non  offertur ;  quia  quidquid  in  illis  ho- 
stiis  lypice  gerebatur ,  totum  in  immolatione  Agni , 
f  qui  tollit  peccaia  mundi  (Joan.  m),  i  veraciter 
adimpietur  :  et  quia  omnia  illa  liil  aliud  satutis 
habcbant,  nisi  ut  ad  hoc  nostrum  sacriAcium  una- 
nimiter  lenderenl,  hoc  unum  omnis  caeremojiiardin 
diversitas  designaret ,  postquain  hostia  suigularis 
illuxit ,  mulliplex  umbra  quae  praecedebai  evanuii. 
Quis  enim  nesciat  eadem  sacrificia  potius  ad  hec  C 
inobediendi  poputo,  ne  cum  idolis  fornicareiu?  , 
imposita  ,  quam  Deo  tanquam  ipse  desiderarct 
oblata? 

Quosst.  5.  Si  Christus  non  venit  iegem  solvere  , 
sed  implere ,  cur  Cbristianus  azymam  quam  Icx 
praecipit  non  observat  ? 

Respons.  Idcirco  a  Chrisliaiiis  visibilis  illa  et  cor- 
poraiis  azyma  floccipenditur;  quoniam  expurgalo 
veteris  vitae  fermeuto,  nova  coiispersio  spiritualiter 
adimplelur.  Tunc  enira  erat  Jegis  scriplura  praece- 
ptum,  nunc  est  teslimonium ,  et  postquam  id  quod 
signiiicabalur  adveuit,  hoc  quod  significabal  inter- 
iit. 

Quwst.  6.  Si  Christus  legem  veni;  implcre ,  cur 
Christianus  paschalisagnisanguinePascha  non  cele-  ** 
brat,  cum  hoc  tanlopere  lex  ipsa  decernat  ? 

Respons.  Ilic  idipsum  respondendum  quod  jam 
supcrius  dictuin  cst ;  quia  postquam  verus  ilie 
Agnus  qui  significabaiur  advenisse  cognoscitur,  iile 
qui  significabat  snperfliius  judicatur.  Cujus  uli.jue 
sanguiue  non  jam  ligneas  sive  iapideas  fores  inun- 
gimus,  sed  iutcriom  polius  hominis  viecera  cousi- 
gnaraus. 


LINCIDARII,  ETC.  1178 

luiue  solemnitas  novam  destgnat  in  liomine  fieri 
creaturam,  de  qua  dicit  Apottolos :  t  Si  qua  igitur 
in  Chrislo  nova  crealiira  ,  vetera  transierunt ,  et 
ecce  facta  sunt  omnia  nova  (U  Cor.  v).  > 

Qucest,  &9  Si  Christus  non  venil  legem  solvere , 
cur  Christianus  illa  ablutioiium  baptismata  qux  lex 
praciprtnon  observat? 

Respons.  Ideo  haec  ChrisJianae  non  merentur 
observantfae  cuhum  ,  quia  lunc  umbrae  fuerunt  fu- 
turorum  quorum  nunc  perspicuum  possidemus  ef- 
fectum.  c  Conscpulti  enim  sumus  Cbristo  per  ba- 
piismum  inmorle;  ut  quomodo  surrexit  Christus  a 
inoriuig  per  gloriam  Patris,  sic  et  r.os  in  novilate 
vitae  ambulemus  (Rom.  vi).  i 

Qumst.  9.  Si  lex  a  Chmio  impleta  est,  non  soltita, 
quid  ralionis  ol  jicitur  ut  a  Chrislianis  scenopegiae 
soleinnilas  non  coiatur  ? 

Respons.  Tabernaculurn  Dei  societas  est  popiilt 
Christiani,  et  quoniam  illud  tabernaculum  sanetam 
praeflgnrabat  Ecclesiam  ,  contemnitur  signum  posl- 
quam  venit  quod  fuerat  praesignatum.  Ncc  enitn 
diceretur  tabernaculum  teslimonii ,  nisi  272  alle* 
staretur  alicui  quae  declaranda  erant  Suo  tempore 
verilatis.  Quod  itaque  tunc  agebatur  praccpto  figtt- 
ratum ,  nunc  prxsentialiter  cerniiur  leslimonio 
revelatum  :  et  cum  jam  id  quod  figtirabatur  aspici- 
lur,  qtiod  figurabat  superfluum  per  omnia  judicatur. 

Quwsi.  10.  Si  Christus  legem  solvere  noluit ,  sed 
implere,  quare  Christianus  septimum  remissionis 
annum,  vel  etiam  jubilaeum  negligit  observare? 

Respons.  Quoniam  Veriias  ac  Sapientia  Dei,  quae 
cum  doceat  angeios  in  coelo ,  homines  etiam  docere 
veuit  in  terra.  Quod  prius  jusserat  carnaliter  sub 
icnigmatis  umbra  servari ,  postmodum  discipulis 
suis  spTrituaiiter  mandavit  intelligi.  Sic  enim  dies 
septimus  feriatus  esse  praecipitur  ul  aeterna  per  eum 
requies  designetur.  Sic  et  in  anno  septimo,  sic  et  in 
Jubilaeo ,  qui  per  annorum  circulum  septenario  nu- 
mero  septies  rcplicato  et  monade  superaddita  ,  in 
quinquagenarium  ducitur,  sccura  quies  perpetua? 
beatitudiuis  intimatur.  Incipiente  quippe  Jubitoo 
tubis  canitur ,  omnesque  ad  possessiones  proprias 
revertuntur.  Quia,  sictit  dicit  Aposlolus  :  c  Ipse  Do- 
minus  in  jussu ,  el  in  voce  archangeli ,  et  in  tuba 
Dei  descendetde  coelo,  canet  enim  tuba,  ct  moriui 
resurgenl  iucorrupti  (/  Thess.  iv).  >  Ad  possessiones 
autem  suas  unumqucmqtte  redire,  cst  corpora  sua 
protinus  incorrupta  recipere.  Tunc  reverletur  Adam 
ad  antiquam  carnis  suae  terram  in  qua  primilus 
habiiaverat;  tunc  Noe,  Abraham,  Moyses  cunctisque 
propria  possessio  rediiitur ,  dum  corpus  iliis  incor- 
ruptibiie  reformatur.  Redcmplor  itaque  noster,qui 
i  discipulis  apcruit  sensum  ,  ut  iiUelligerenl  mystc- 


1179  DE  MINJT.  ET  PROMISS.  DEL  1180 

cum  ,  juxla  spirilualem  intelltgentiam   ad    quam  A  scilicet,  ct  imago  rei,  non  ipsa  res,  cum  caroalitcr 
instituta  sunt ,  fiunt.  Nam  tunc  erant  vacua,  uuibra      scrvabantur. 


DE  MINITATIONIBDS  ET  PROMISSIONIBDS  DEI. 
(Opp.  tom.  III,  opusc.  4%). 


Nullalenus  debuit  immutari  quod  Papa  concessit, 
qttod  decrelo  conslituil(PET.  Dam.  lom.  III ,  opusc.  4.) 
Quid  inirum  si  homines  statuta  mulaut,  quaudo 
omnipotens  Deus  ea  quoque  ,  quae  a  semetipso 
conslituunlur,  immutat?  Nam  ex  eo,  quod  promitlit 
aliquando  minuit ,  vel  etiam  totum  subtrahit;  ali- 
quando  mala  minatur,  et  non  infligit.  Quid  estquod 
Deus  nunquam  proihisit,  et  minuii?  Si  non  eicidit , 
reminisci  potes,  quia  dixit  Dominus  ad  Noe  :  <•  Non 
permanebit  spiritus  meus  in  homine  in  aHernum , 
quia  caro  est ,  eruntque  dics  illius  centum  viginti 
annorum  (Gen.  vi).  »  Sed  cum  Scriptura  comme- 
moret  quingentorum  tunc  annorum  exslilisse  Noe , 
quando  haec  sibi  Domiuus  loquebatur;  sexcen- 
torutn  vero  tunc  jam  esse  cum  cataclismus  eru- 
pit ,  liquido  patet  viginti  annos  de  prescripli 
273  numeri  spatio  fuisse  subtractos.  \itae  itaque 
spaiium  quod  humano  generi  Deus  promisit  immi- 
ir.iii,  quia  perversitatis  eorum  realus  excrevit.  Judae 
qttoqueperos  patriarch*  promisit  Spiritus  sanclus, 
diccns  :  <  Non  auferetur  sceplrum  de  Juda ,  et  dux 
dc  femore  ejus,  donec  veniat  qui  mittendus  est(Gen. 
xlix)  ;  »  el  tamen  nec  tcmporibus  Judicum  legimus 
viros  de  tribu  Juda  semper  super  Israei  lenuisse 
dticatum ;  nec  reges  ex  eadem  tribu  principatum 
tcnuisse  usque  ad  Christi  reperiunlur  adventum. 
Consiat  ergo  quia  saepe  Deas  omnipotens  quod 
homini  promisit  imminuit ,  quoniam  homo  quod  Deo 
debucrat  non  implevit. 

Ubi  Deus  proniisit  bonum  aliqnod ,  et  non  imple- 
vit?  Recordare,  quia  dixit  Dominus  ad  Josiam  re- 
gem  Jnda  :  <  Pro  eo,  inquit,  quod  vidisti  verba  vo- 
luminis,  ct  perterritum  est  cor  tuum,  et  humiiiatus 
escoram  Domino,  auditis  sermonibus  conlra  locum 
istum  et  habitalores  ejus;  et  scidisti  vestimenta 
lua,etflevisti  coram  mc,  idcirco  colligam  te  ad  patres 
luos,  el  colligeris  ad  sepulcruin  tuum  in  pace ;  >  et 
tamen  paulo  post  Scripiura  dicit :  <  In  diebus  ejus 
ascendit  Pharao  Nechao  rex  JSgypli  contra  regem 
Assyriorum  ad  flumen  Euphratem,  et  abiit  Josias  in 
occursum  ejus,  et  occisus  est  in  Mageddo,  cum  vi- 
disseteum  (IV  Fteg.  xxm).  1  Ad  Sedechiam  quoque 
regera  Jiida  per  Jeremiam  dicilur :  Audi  verbum  Do- 


B 


legilur  ab  ejns  vincuKs  absolulus.  Justo  ergo  judicic* 
subtraxit  Dcus  homini  nonnunquam  bona  quae  pro- 
misit,  cum  rebellis  homo  illius  servare  mandaU 
conletnpsil. 

Prosequcre  etiam ,  qoomodo  Deus  quod  minainr 
esi  non  infligit  ? 

Nemo  qui  iimen  Eccieshe  terit  ignorai  quia  Jonas 
ad  Niniven  a  Domino  missus  exclamavit ,  dicens  : 
<  Adhuc  quadraginta  dies,  et  Ninfre  subvertetur 
(Jon.  111 ).  1  Sed  qnia  civitas  illa  ad  Dominum  toto 
esl  corde  conversa,  nequaquam  juxta  minacem  Do- 
mini  sententiam  excidii  est  eversione  deleta.  Cain 
ergo  Deus  omnipotens  non  modo  verax ,  sed  et  ipsa 
sit  veritas,  inviolato  consilii  sui  manente  proposito , 
exterioris  judicii  sui  saepe  variat  ordinem  juxta  hu- 
mani ,  sive  probi ,  sive  improbi  meriti  qualitatero  ; 
qualenus  et  a  pravitate  correctus ,  quod  Deus  juste 
minatur,  evadat :  et  prolapsus  in  cu1pan>,  nullalenus 
quae  pollicetur  bona  percipiat.  Hinc  est  quod  pcr 
Jeremiam  dicit:  <  Bonas  facite  vias  vestras  etstudia 
vestra,  et  audite  vocem  Domini  Dei  veslri,  el  poeni- 
lebit  Dominum  mali,  quod  locutus  est  adversum 
C  vos  (Jer.  xvii).  »  Hinc  est  quod  ad  Heli  quoquc  pcr 
virum  Dci  Dominusait :  <  Loquens  loculus  sum,  ct 
doraus  tua,  et  domus  patris  tui  minislraret  in  cen- 
spectu  meo  uaque  in  sempiternum  :  nnnc  autem  di- 
cil  Dominus  :  Absit  hoc  a  me,  sed  quicunque  274 
gloriflcaverit  me,  gloriftcabo  eum :  qui  aulcm  contem- 
nunl  me,  erunt  ignobiles  (/  Reg.  11).  1 

Recte  plane  cuncta  qua3  proposueraspmpicuis 
roborasti  lestimoniis  Scriptttrarum,  ntmc  aulem  tie 
Domini  mei  regis  injuria  rationem  redde» 

Glorioso  regi,  nobis  eligcndo  poiitiflcetn,  abstt  ut 
nos  intulissemus  injuriam ;  cum  ad  hoc  nos  neccssi- 
tas  impulerit ,  non  rapina.  Ad  hoc,  inquam,  nos 
invitos  attraxit  imminens  perieulum  civilis  belli,  non 
laedendi  livor  imperii. 
D  Quid  mihi  omnia  hac?  dum  constet  quia  quidquid 
accideret,  nullo  pacto  sancti  papa?  sententiam  de- 
buisli  infringere;  nulla  ralione  synodalis  decreli 
mysterium  Hcuit  violare?  Sicut  enim  Scriptura 
perhibet :  «  Helitts  est  ul  orialur  scandalum  quam 
ut  veritas  relinquatur.  >  Nam  si  hoc  bellum  timuis- 


liSi  DE  MINIT.  ET  PR0M16S.  DEI.  mi 

eiter  perbibentem  :  c  Priusquam,  ait,  venirent  qui-  A  te ,  quod  disseusionem  doccas  a  Moyse  eoruro  ,  qui 


dam  a  Jacobo,  cum  gentihus  edebat ;  cum  autero 
venissent,  subtrafaebat  se  et  segregabat,  timens  eos 
qui  ex  circumeisione  eranl  (GalaU  n).  >  Cernimus 
ergo  Petrum  non  rigidum,  sed  discretum  :  tiroebat 
enim  Judseo*  ne  per  occasionem  gentium  a  fide  rece- 
derent  Christianorum  ;  et  ne  perderet  gregem  per- 
ditum,  boni  pastoris  est  imitatus  exemplum :  <  Factus 
est  enim  Jud&is  tanquam  Judteus,  ut  Judaeos  lucrifa- 
ceret; »  sicul  Christus  apparuit  in  forma  carnis  pec- 
cati,  ut  a  peccatis  hominem  liberaret;  et  cum  legem 
Moysi  non  ambigeret  abolendam ,  consulens  lamen 
adbuc  rudibus  et  infirmis  fratribus,  tenuit  ad  lem- 
pus  umbram  iegis  ut  eos  quandoque  proveheret  ad 
perfecte  noscendaro  plenitudincro  verilatis.  In  hoc 


per  gentes  sunl  Judseorum,  dicens  :  Non  debere  eos 
circumcidere  filios  suos,  neque  secundum  consuetu- 
dinem  ingredi.  Quid  ergo  cst?  utique  oporiel  conve- 
uire  muIUtodinem ;  audierunt  enim  te  supervenisse. 
Hoc  ergo  fac  quod  tibi  dicimus  :  sunt  nobis  viri 
qnatuor  votum  habenles  super  se ;  his  assumptis, 
sanctlfica  te  cum  ipsis  :  et  impcnde  in  eos,  ut  radnnt 
capita  et  sciant  omnes,  quia  quae  de  te  audierunl  v 
falsa  sunt ;  sed  ambulas  el  ipse  custodiens  legem. 
Tunc  Paulus  assumptis  virls,  posteriori  die  purifica- 
tus  cum  illis  intravit  in  templum  (Act.  xxi).  > 

Nulli  liceat  ignorare  :  Omnc  quod  Domino  conse- 
cretur,  sive  fuerit  homo,sive  animal,  sive  ager,  vel 
quidquid  semel  fuerit  consecratum,  Sanctum  sancto- 


crgo  B.  Petrus  discretionis  nobis  regulam  dedit ,  \\  rnm  erit  Domino,  et  ad  jus  pertinet  sacerdotum  ; 


qualenusa)iquando,ubi  tamen  non  plurimum  noceat, 
declinemus  aliquantulum  a  tramite  recliiudiuis  ui 
consulere  valeamus  infirmis. 

Qui  dicis,  quod  Peirus  aiiquando  legem  Judaicam 
tcnuit ;  cur  non  etiam  dicis  quod  in  eadem  Epistola 
legitur  :  Nimirum,  quia  c  Paulus  eum  in  faciem  re- 
prebendit?  In  faciem,  inquit,  ei  restiti ,  quia  repre- 
hensibilis  eral,  eique  dixi  :  Si  tu  cum  sis  Judaeus , 
genlililer,  et  non  Judaice  vivis,  quomodo  cogis  gen- 
tcs  judaizare  ?  > 

Quod  Petrus  egit  compasslone  misericonliae,  hoc 
Paulus  arguit  pro  magisterio  disciplinae.  llle  hoc 
fecit  dispcnsalivc  ut  infirmis  lolleret  scandalum; 
hoc  iste  corripuit  nc  indiscretus  quilibet  passim 


propter  quod  inexcusabilis  erit  omnis  qui  a  Domino 
et  Ecclesia  civem  pelit,  aufert,  vaslal ,  invadit,  vel 
eripit  ut  sacrilegus  dijudtcclur,  et  si  emendare  no- 
lucrit  excommunicelur.  Qui  abslulerit  aliquid  patri, 
bomicidse  particeps  est.  Pater  noster  sine  dubio 
Deus  est  qui  nos  creavit ;  maler  vero  noslra  sancia 
Ecciesia  quae  nos  in  baptismo  regeneravit.  Ergo  qui 
Christi  pecuniam  et  Ecclesiam  auferl,  rapit  aut 
fraudat,  homicida  est  atque  ante  Dominum  homicida 
deputatur.  Qui  enim  res  Ecclesiae  abstulerit,  sacrilc- 
gium  facit  et  ut  sacrilegus  judicandu6  est.  Ut  nos 
ergocontra  malignos  spiritus  spiritualis  cerlaminis 
aciem  ponimus,  summoperc  necesse  276  esl  ul  P&r 
charitatem  semper  unili  atque  constricii,el  nunquam 


adduceret  in  exemplum.  In  Petro  discamus,  ut  pcri-  C  interrupti  per  discordiam  inveniamur ;  quia  quaelibet 


culo  simus  imminente  discreti.  In  P^uli  sermonibus 
instruamur,  ut  sanis  rebus  vita  nostra  mere  deser- 
viat  rectitudini.Audi  eiiam  consequentcr  et  Paulum, 
discretionis  aureae  iineam  nostris  oculis  opponenlem, 
ejusdemque  dispensativae  compassionis  anctorem. 
275  &rcut  eniin  apostolicorum  Actnum  testatur 
historia : «  Perambulabat  Paulus  Syriam  ct  Ciliciam, 
confirmans  Ecclesias,  pcrvenitque  in  Derben  et 
Lyslram ,  et  ecce  d^scipulus  quidam  erat ,  nomine 
Timoiheus,  filius  mulieris  viduse  fidelis,  patre  autem 
gontili  (Act.  xvi).  i  Hunc  ergo,  ut  ad  compendicm 
veniamus,  Apostoius  circumcidit;  quoniam  Juda^os  , 
imo  Judaris,  qui  in  illis  erant  regionibus  timuit.  Cur 
ilaqne  circumcidit  fidelem  hominem  non  Juda^um , 
qui  videlicet  incircumcisus  erat,  scd  natione  gen- 
tilem?  nisi  ut  discretionis  studio  deserviret,  ne  Jud;ci 
(ideles  in  scandalum  corruentes  a  fide  recederent. 
Hocetiam  nunc  ad  merooriam  redit;  quoniam  ali- 
quando  juxta  morem  N.izarxorum  comam  ex  volo 
nulrivit;  et  postqnam  navigasset  in  Syriam,  in  Cen- 
chris  positus,  capnt  juxta  legis  mandaU  tolondit 
(Act.  xviii).  Refer  adhuc  Lucas  sacrae  scriptor 
historiae :  <  Cum  veuissemus,  inquit,  Hierosolymam, 
iibenler  susceperunt  nos  fratres :  et  SAnuAnti  Hia  J^- 


hona  innobis  opera  fuerint,  si  charitas  dcsit,  per 
jnaluin  discordiae  locus  aperitur  in  acie,  unde  ad  fe- 
vicndos  no*  valeai  hosiis  intrare.  Anliquiis  vero  ini- 
micus  castitatem  in  nobis,  si  sine  cbaritate  fuerit, 
non  timet;  quia  ipse  nec  premitur  carne  ut  cjus  lu- 
xuria  dissolvatur.  Abstinentiam  non  limcl,  quia  ipse 
cibo  non  utitur,  quia  necessitate  corporis  non  urgc- 
lur.  Dislributionem  terrenarum  rerum  non  timet,  si 
cidem  operi  charitas  desit;  quia  divitiarum  subsidiis 
,  nec  ipse  egel.  Valde  aulem  in  nobis  charitatem  ve- 
ram,  item  amorem  humilcm,  quem  nobis  vicissim 
impendiinus,  timei,  et  nimis  concordiae  nostrae  invi- 
det ;  quia  hanc  nos  tenemus  in  terra.*  quam  ipse 
tenere  nolens  amisit  in  coelo.  Bene  ergo  dicitur  : 
D  <  Terribilis  ut  castrorum  acies  ordinata;  i  quia 
eiectorum  mullitudinem  eo  maligni  spiritus  pertime- 
scunt,  quo  eos  per  cbariiatis  concordiam  unitos  con- 
tra  se  et  conglobatos  aspiciunt.  Quanta  autem  sit 
concordiae  virtus,  ostendilur,  cum  sine  illa  reliquae 
virtutes,  virtutes  nou  esse  monstrantur.  Magna  enim 
est  vinus  abstinentiae ;  sed  si  quis  ita  ab  alimentis 
abstineat,  ut  cseteros  in  cibo  dijudicet ,  et  aiimenta 
eadem ,  quae  Dens  creavit  ad  percipiendum  ,  ciun 
ffrAiiArum  actione  fidelibus  damnet :  auid  huie  vir- 


!i»  1NDEX  RERUM  NOTABIUUM.  tftt 

rcsonat,  in  cboro  autem  toces  concordiler  catitant.  A  aclibus  tanquam  attam  attendit.  Nam  sunt  raoiu 


Quid  ergo  per  tyiupanum  nist  abslinenlia?  quid  per 
chorum  nisi  chaiitatis  concordia  designatur?  Qui 
itaqtie  sic  abstineniiam  tenet  ut  concordiam  deserat, 
laudat  qni  Jem  in  fympano,  sed  non  in  choro.  Quis- 
quis  vero  vitae  suor  cuslodiam  negUgtt,  discutcreque 
agit  quai  loquilur,  quae  cogitat ,  aut  despicit,  aut 
nescil,  coram  se  ipse  uon  ambulat ;  quia  qualis  tit 
in  suis  moribus  vel  actibus  ignorat ;  .nec  sibimetipsi 
pnesens  esi,  quia  semetipsum  quotidie  exquirere 
atque  cognoscere  sollicitus  non  est.  Illi  autem  vera- 
ciler  se  anteponit,  sibique  pnesens  est  qui  se  in  suis 

Ccetera  desideranlur. 


peccata  qnae  comroittiinus»  sed  idcirco  nobis  gravia 
non  videntur,  quia  privalo  nos  amore  diligentes 
clausis  nobis  oculis  in  nostra  deceptione  blandimur. 
Unde  fit  plerumque  ut  cl  nostra  gravia  leviier,  et 
proximoruin  mala  levia  graviter  judiceraus.  Erunt 
horaines  semetipsos  amantes ;  et  scimus  quia  *ehe~ 
mentcr  clauclit  oculum  cordte  amor  piivatus.  IJi  qoo 
flt  nt  boc  quod  nos  agimus  grave  esse  non  aestime- 
mus,  et  plcruinque  quod  agttur  a  proiimo ,  nimis 
nobis  detestabiic  csse  videatur. 


Lectort  $uo  domnu$  Constxntinds  abbas  Cajetanuf. 

Admonendum  tepntamus,  lector  optime,  hnjmmodi  codectanea  ex  Operibue  S.  Pelri  Damtani  excerpla  , 
ttagna  cum  diligentia  a  nobis  fuitte  conquisita.  Sed  tamen  in  Vetut  duntaxat  Testamenium ,  eaqve 
imperfecta,  ut  apparet,  qua?  nunc  in  tucem  damu$t  fuisse  inventa.  Nam  expo$itione$  Novi  Testamenti, 
quas  etiam  ( ut  velus  inscriptio  indicat)  idem  auctorf  tancti  doctorit  ditcipulut ,  compilaiit,  reperiri  mininte 
potuerunt  (63).  Vate. 


(65)  Haec  nuper  ab  cmincnlissimo  cardinale  Maio 
ediia  rccudimus  supra,  ad  calcem  (omi  scu  p  iriis  111 
Operuui  S.  Petri  Damiani  cum  duobus  aliis  opuscu- 


Iis  quibus  carebat  editio  Cajetani.  Editor  Patro- 

LOCLC. 


INDEX  RERUM  NOTABILIUM 

QUA 

IN  DUOBUS  ULTIMIS  Su  PETRJ  DAMIAJfl  OPERUM  TOMIS  SEU  PARTIBUS  CONTINENTUR. 

Numeri  arabici  lectorem  ad  ciffrat  crassiores  textui  intermistat  revocant;  numeri  romani  tomum  seu  paricni 

demon$trant. 


Abarvn  interpretalio  et  allegoria,  469,  t.  TH. 

Abbas  qua  ratione  sabditos  ca*igaredebeat,  805,  t.  III. 
Humilitalem  debelo«ten<lere,  ibid  Boua  monasterii  custo- 
clire,  ibid.  Adulaitouibtis  non  nntriri,  ibid.  Ei  vtrtus  pa- 
ttentiffi  mazime  necessaria,  354,  t.  III.  Abbatum  in  pra*. 
aidendo  9umma  ditficulus,  439,  t.  III.  Abbatum  miserbe 
35,  t.  IV. 

Abimelech  cur  clericos  lusuriosos  mystice  tdombret, 
385,  t  III.  Quid  iutelli^atur  per  70  viros,  quos  occidit 
Abimelecb,  ibid.  Abimebch  allegoriaa  Imerpreialio  alia, 
58«,  t.  111.  lu  Abimelech  Aoticbrislus  mysiice  qua  ra- 
tioue  ♦•xpres.Mis,  ibid 

Abraham al; accipiendis  muneribus  aversus,  543, t.  III. 

Abrenumiata  repeteotes  monacbi  m  gls  peccant,  ibid. 

Absalon  desigoat  ponulum  Judaeorum.  Coltect.  V.  T.. 
195,  t.  IV.  • 

AbstinPBtia  Oesaris  Augusli  qtianta,  578,  t.  III.  Absti- 
iii;  tia  quoruuHJaui  fratrum  eremitarum  lommendalur, 
Ji53,  t.  III  AbSlifienlia  in  rebus  despicabilibus  est  gravis- 
sima,  556,  t.  Ilf.  Cujusdam  abstln.,  537,  i.  III. 

Abuiidaniia  rerurn  necessariarurn  liberiores  facil  reli- 
giosos  in  vinutum  comparatione,  328,  l.  III. 

Adam  idem  quod  terra  rubra,  552,  t.  111.  Adam  cur 

tarrs  rnhrft    ihid. 


Albuint  Parisiensis  episcopi  Intemoerantia  dlviaitnspo- 
nitur,  601,  t.  III. 

Aliquando  aliud  estgradns,  aliod  geoeratio,  190,  t.  HI. 
In  geuerationibus  supputandis  qu»  regula  servaoda,  tt>5v 
l.  III.  Quomodoa  transmigratione  Babvlouis  ad  Chrisium 
fuerint  generationes  quatuordecim,  194,  L  III.  8.  Ui«n>- 
nvmi  inens  super  hac  re,  ibid.  Uem  et  S.  Aogusiini,  ibid 
Ab  eorum  sententia  quam  modeste  discedat  B.  doctor. 
ibid. 
+  Allogoria  ad  42  Hebraecmra  mansione*:,  337,  t.  III. 

Altare  aediQcatum  a  tiliis  Ruben  et  Gad  in  s>gnum  uu;» 
tatis,  250, 1. 111.  Allaris  sacrilicium  a  muliis  offeriur,  22 7, 
I,  III. 

Ambrosii  (S.)  ordinatio,  70,  t.  III. 

Amicili»  ftodus  quomodo  -violetur,  65,  t.  III. 

Amore  D*l  ferventea  s»culanbus  negotlis  se  iapti- 
care  non  debent,  808,  I.  III.  Ex  amore  Uei  lacrym»  et 
ex  tacryims  amor  Dei  nascilur,  SOt,  t.  III. 

Anachoretarum  origo,  531,  t-  III. 

Anauias  el  Saphyra  sola  corporum  morte  molcUtl,  243, 
t.  III. 

Anaihema  juste  timendum,  580,  t.  III. 

Anaiolius  CP.  post  scelemta  rjrimordia  se  dignum  snjf 
ordlnibus  ostendit,  109,  t.  III.  Discrimen  anachoret»  et 
ereroiue,  ibid. 

Andabalarnm  mos  in  puKnando.  62.  t.  III. 


118S 


1NDEX  RERUM  NOTABIUCM. 


1186 


Ibitt.  AoimanimvivarUqu^dicanUir,  803,  t.  III.  Antma- 
rum  lacra  sunt  thesauri  sacerdotom,  852,  l  III.  Atiiuia- 
ram  rectores,  qasm  vigilantes  esse  debeant,  815  et  seq., 
t.  III.  Animarum  rectorum  cur  misera  coiiditio,  456,  t.lll. 
Judicinm  quod  de  illis  futurum  est  quodaam  sit,  457, 
l.  III. 

Anselmus  Lncensis  episcopos,  prodenlla  ac  sanctitate 
clarus,  76  e\  seq.,  t:  III. 

Autlcbristi  via  quaesit,  279,  t.  IH.  Antichristus  in  Abl- 
nielech  mysiice  adumbratus,  388,  t.  Ul.  Aniicuristus  sy- 
Dagogae  Oiius  erii,  470,  t.  III. 
Apollinarisrhxresis  hnprobatur,  6,  t.  IFL 
Apostaiarum  gesta  deflenda  (»otius  sunt  quam  scri- 
benda,  254  et  seq.,  t.  III. 

Apostoli  ut  monachi  viiere,  non  ut  caoonicl,  551,  t.HL 
Apostolt  in  die  Pentecostes  quid  acceperini,  90,  t  ili. 
Apostoli  simul  baptizati  et  con<ecratf,  ibid.  Apostnll  per 
fontes  duodecim  in  glim  mtstice  relati,  385,  i.  III.  Apo- 
stoli  et  discipnli  Chrisli  qufd  figurent,  516,  l.  III.  Eor>.m- 
dem  signatura,  ibid.  ApostoTi  sont  duces  populi  Chri- 
stiaoi,  &2,  u  III. 

Apostolorum  poenitentla,  291,  t.  HL  Apostolorurc  cura 
In  panperes,  905,  t.  III.  Apostolorum  laodes,  99,  t.  IV. 
.  Aposuriicsdoctrinaassimilalorfrugihus,  Cottecl.  F.  T.t 
07,  t.  IV.  Apostolicus  senatus,  17;  t.  IV. 
Aquilinoungue  palpare  quid,  445,  t.  III. 
Arborum  insula  Thilon  rami  nuuquam  foliis  nudantur, 
631,  t.  III. 

Area  Oomint  H  tabernaculam  feederis  febrefacta  in  de- 
serto  qnoprimum  transportata,  645,  t.  III.  Arca  repo«ita 
fuit  ln  mome  Abarim  a  Jeremia,  Coilect.  V.  T.,269, 
t.lY. 

Archfcpiscopi  Mediolanensis  sponsio  de  aUgenda  si  i  o- 
nia,  B0,  t.W.  Ejtis  jusjorantlum  et  pmtteniia,  82,  t.  III. 
Archicpiscori  dignitas  et  solliciludo,  495,  t.  III. 
Archlgenrs  medicusantiquissimiis.  527,  1. 111. 
Ardua  tentanda  et  alla,  et  cur,  315,  L  III. 
Aretini  mors  repentina,  589,  L  III. 
Argumentum  asimili  egregium,  280,  t  III. 
Ariaidas  martyrio  aflectus,  83,  t.  III. 
Ariani  non  deuuo  baptizaodi,  118, 1. 111.  Eorum  naere- 
sls,  ibid.  et  teq. 
Arnaldi  episcopt  terribile  evemplum,  589,  t.  III. 
Arnulphus  Meleo*is  euiscopus,  152,  t.  III.   Idem  ftiit 
Pippini  pater,  et  Caroli  Magm  avn»,  433,  t.  III. 

Asbesinn  Arcadisb  lapis  semel  accensus  noo  potest  ex- 
siingui,  630,  I.III. 

I    Aeeroth  ituerprelatio  e{  atle^oria,  56  i,  t.  III. 
T   Mongaber  interpreuio  et  aliegoria,  567,  t.  UI. 
Assenuiorum  vitla  exsecranda,  4(i5,  t  III. 
Assur  conuout  diabotom,  CoUect.  V.  T.,  265,  t.  IV. 
Albarusius  (S.)  episcopus  Are.xandrtuus,  438,  t.  111. 
Alhaoasius  (S.)  auetor  Symboli,  213,  t.  III. 
Auaoritas  Rnmani  poutiticis,  053,  t,  111. 
Auditus  supplet  videndi  riefecium,  583,  t.  III. 
Aoguttini  (S)  scrtptorum  auctoritas  quanta,  485,  t.  111. 
Aogustini  (S.)  oniinatio,  70,  t.  III. 
Aurea  (S.)  virgo  elnianyr,  4>4,  t.  III. 
Aoibalopi  iiaiura,  807,  t.  III. 

Avari  difficulus  iiveleemosyua,  201,1.  III.  Avari  pnr  va.202, 
U III.  Avaromm  triplex  genus,  ibid.  Avarus  quidquid  boni 
feeerit,  donec  erit  avarus,  aniiuei,  544,  t.  llL  Avarus  aat 
sua  nimts  amat,  aui  alienadesiderai,  8>45,  L  Ul.  Avarus 
Bnuuoicola  potios  appeliaudus  quani  Chrisilcola,  248, 
tlll.  ' 

Avaritla  omnium  malorum  caput,  ibid.  Avaritia  omnia 
scelera  superat,  544,  t  111.  Quam  sit  Deo  exsosa,  ibid. 
Avarttiaquki  sit,  ibtd.  Avariii*  etrectus,  5(5  et$eq.t  L  Hi. 
Avariti®  flnis  eiiuteulio,  541,  t.  III.  Exhortatio  contra 
awftlain,  iltd. 

B 

Bala  interpretatio  et  allegoria,  296,  t.  I!L 

Bala.in),  eui  iuipius,  pnevidit  muadi  redemptiooeoi, 
93,  t.Iil.  Simoniacus  fuit,  el  lamea  noa  amisit  surimni 
propheliaa,  ibid. 

Banarim  iuierpretaLio  et  allegoria.  567,  t.  III. 

Baptisiiuis  origo  sacramentorumr88t  t.  III.  ln  bap.iirao 
™-—"*  *to.  l  m.  Praecipuum 


feaptizandorum  oxsuftlatto,  1 17,  t.  HL 

B»runcii  eremit»  saeclitas,  600,  t.  III. 

Pa.sihra  Parmensis  SS.  Gervasii  et  rrotasii  ubi  sila. 
634,  t.  lil. 

B:isso  Aniciensi  stupendum  exemplum,  575,  t.  UL 
Licet  peccator  sit,  B.  Virgjnis  intercesstone  salvaiur,  t^trf. 

Bealiiudinem  in  spe  quloam  habeaut  in  bac  vita,  564. 
t.  III. 

Beda copulavit  inordinem  Opera sanci  Augusiini,  Col- 
lett.  V.  r.,inpraefal,t.  IV. 

Bcnedicti  (S.)  regula  ac  Palrum  Colhtlioues  eremits 
apprime  necessaria),  515,  L  111. 

Beuedicil  (S.)discretio^295.  Idem  Spirltu  sancto  ple- 
iius  570.  t.  111.  Scopus  re^ulaa  ipsius,  192,  t.  lii.  S.  Be- 
nedicti  miraeula,  40  et  41,  t.  IV. 

Benedictinorum  eremitaram  regula  ante  S.  Rannaldum 
usui  erat,  730,  t.  III. 

Beuedictio  in  sacra  Scriptura  quomodo  accipiatur,  527, 
t.  III.  Benedictione  dignisunt  qui  culpas  currigttnt  Cot» 
leci.  t.  T.,260,  l.  IV.  Benedvtioois  sactrdotalis  effectus 
a  quu  iirocedai.  556  etseq.j  t.  Jll. 

Benedictus  IX  papa,  43),  t.  ril. 

Beneticia  Israf  liti  o  poptilo  cancessa,  251,  t.  III. 

Beunonis  epitaphium,-  52,  t.  IV. 

Beranlos  tuarchiu,  207,  t.  III. 

Bigamo  deest  typus  Christi  et  cur,  ibid.  Bigamus  a  sa- 
eerdotto  omnino  repullitor,  et  cur,  i5l,  t.  1H.  Traditio 
Ecclesix  <ie  bigamis  et  foruicariis,  ibtd. 

Bona  quae  ex  quiete  etdulcedine  aasKantur,  287  etteq.f 
t.  III.  Bona  quibus  in  bac  vita  patiperes  fru  ntur,  2o0, 
L  III.  Bona  oostra  iu  Dei  dominiuin  traufen^tur,  et  quo- 
modo,  245,  t.  III.  Bona  pauperum  lo  hac  viia  quaa  sinL 
Vide  Pavper. 

Boni  maiorom  socieute  perveriuuttir,  517,  t.  IIL 

Bonilus  Ei»isco(us  Arveroorutu,  444,  t.  lii. 

Biinorum  omniiim  ihesaorus  Chrsut^  251,  t.  III.  Ro- 
norum  temporalium  origo  quee  sli,  207,  t.  111.  Bocoruin 
coeltfttium  dulcedo  quauli»,  251,  t.  III. 

Holrus  deiatiis  ex  terra  prointasionh  Chriatum  Domi- 
Dum.igniacat,  Cdlecl,  V.  T.,  125,  l.  IV. 

C 

Cadaioi  insana  ambitio,  410,  L  III.  Cadalous  apost^Iis 
Amichristi,69,  t.  IU. 

Gades  idem  quoti  Sin.t  568,  t.  III. 

Cassaris  abstineniia,  578,  t.  III. 

jCaifrhascar  simoaUcus,  98,  L  IIL 

Caleph  spes  ingens  et  exspectatio,  315,  l.  III. 

Canicula  aote  lecturo  B.  bregorii  pereiniU,  456,  t.  III. 

Cauones  apocryphi  an  beOedicantur,  157,  t.  III. 

Canooicoruin defeusio  frivoa,  487,  t.  114.  ^CanooiODSis 
diei  nequit  qui  non  est  regolaris,  el  cur,  514,  t.  III. 

Canticum  B.  Virginis  cur  veSpere  canatur,  215,  t.  IH. 
Canticum  quod  sol»  virgines  canuut,  quodnaoi  siu  175  e$ 
teq.,  L  III. 

Carboiium  natura,  650,  t.  III. 

Camis  prudeotia  superbiam  sapi»,  223,  I.  III.  Carmit 
maceratt  >  per  scopas  cur  saiutifera,  795,  4  UI.  Caro  deiir 
catius  nutriu,  mortua  iuagis  fetet,  780,  L  IIL 

Carpenta  ferr^ta  quidadumbreot,  551,  t.  1U. 

Casti  plerique  suut  teuaces,  5J,  L  IV. 

CastiUiis  pnemiutnquodnam  sit,  174  t.  III 

Castorts  uatura,  808,  t.  III. 

Castra  Dei  qu»  sim,  515«  L  III.  «f. 

Causa  Homa  i*  EcclesiaB  qualis,  52,  t.  111.  Catism  Opi- 
scopornm  ad  qoeni  specteoi,  525,  t.  III. 

Ceclalhq  interpretatio  et  altegorla,  565,  t.  UI. 

Cerinlhihieiesis,  61, L  III 

C/ia(4«or«metymon,  i67,  t.  lll. 

CharaJrh  Ogura  cui  smulis,  811,  t.  III. 

CimrttasS.  1'auil  in  suos  perfeetar65,  L  III.  Chariia» 
erga  deftmctos  laudatur,  526,  t.  Ul.  1  bariuttis  studium 
commendaiur,  309,  t.  III. 

CtierubiiB  figuraiu  habent  monachorom  hidunaeaia,  526y 
t.  III. 

Chorus  m<  njchorum  est  pulchra  miliki»  specie^,  307  r 
Llil. 

Christos  passufi  est,  ot  ejus  exemplom  seqneremur  ,7 1 1  r 
t.  III.  Solus  Chrislus  cruciliius  audieiidus,  tbat.  Christiad 
nos  descensie  per  quos  gradus  adombrau,   559,    L    IH. 


*18? 


INDEX  KERIJ&  NOTABILIUM. 


118S 


peccatum,  47,  t.  III.  Ejus  perfecla  imitatio,  63,  I.  III. 
Ejus  praeceptum  de  maxills  offereuda  percalienli,  67, 
t.  III.  Suscepit  sacerdotium  cam  baplismo.  90,  t.  III. 
isjusdem  corpus  i»  aliari  viviQcatur  viitute  Spiritus  san* 
cli,  97,  t.  III. 

Chrjslus  verus  Dei  Filius,  6,  t.  III.  Yerus  Ftlius  virgi- 
nis,  ibid.  Mediaior  Dei  ei  bomiuum,  ibid  Quomodo  so- 
lus  Fihus  carnem  soscepit  et  raortem  sublvii,  7,  t.  III.' 
Declaratur  excmpio  aoima»,  ibid.  Solis,  ibul.  Citharae, 
ibid.  Chrislos  natus  est,  salva  matris  virginitate,  ibid.  In 
ipso  est  unj  persona  ex  duabus,  ei  in  duabus  natoris,  8, 
I.  III,  Diviua,  ethumaoa  natura  in  Christo  iuconfusa  per- 
manseium,  9,  t.  III.  Est  verus  Filius  Dei,  non  ooocupa- 
tivus,  aut  adoptivus,  11.  t  III.  Io  eo  divina  et  humana 
uaiura  se  mauifesiavit,  tbid.  In  ipso  duplex  natiTltas,  12, 
U  III.  lu  bapti-mo  Cbristi  niauifesutom  est  mysterium 
sauctissima  Triniiatts,  16,  t.  III.  Christus  quare  mediator, 
14,  t.  III.  Summa  rer-um,  qu»  credeodae  suot,  16,  t.  III. 
Christus  oaturam  suscepit  numauam,  non  persootm,  15, 
I.  111.  In  Cfaristi  resarrectione  omnes  divinae  personas 
concurreruut,  xvu,  t.  III.  Cbristus  est  lapis  angunris,  51, 
t.  III.  Christi  mysteria  a  prophetis  praedicta,  43,  t.  111. 
Incaruatio,  ibid.  Deiatio  ad  Templum.  46,  l.  III.  Dedu- 
clio  lo  jEgypiuui,  ibid.  ReducUo,  ibid.  lugressus  io  Hie- 
iiisalem,  ibid.  Vis  luarguendo,'  el  justilia  in  judfcaiido, 
ibid.  Baptismos  in  Jordaoe,  ibid.  Traditio  Jodae,  ibid. 
Venditio,  ibid.  Pretium,  ibi !.  rrojectio  argeuti,  ibid.  Ju- 
dsorum  dainuaiio,  ibid.  et  $eq.  Vuluera,  47,  t.  lil.  Cru- 
cis  patibuluui,  ibid.  Vestimeiit  >rum  divisio,  ibid.  Sputa  ac 
laucpa,  ibid.  Descensus  ad  inferos,  et  Patrum  liberatio, 
ibid.  Potusfellis,  ibid.  ResnrrecUo,  ibid.  Lex  evangelica, 
ibtd  Ascenois  iu  coelum,  ibid. 

CbrUtum  occidisse  peccatum  fuit  omnium  maximum, 
49,  t.  III.  Cbristus  prtiieeps  pacis,  267.  t.  111.  Chrislum 
quid  reddat  divitem,  et  pauperem,  251  et  $eq.,  t.  III. 
Llir  stum  babere,  ut  signaculum  siip«r  bracbhim,  et  super 
cor  quid  sit,  772,  t  III.  Christus  Davidi  as»imi)aius,  645. 
t.  III  ei  Cotlect.  V.  T.t  201,  l.lV.Chrisius  est  nobis  David 
iu  via,  in  patna  Salomon,  6i7,  l.  III.  Christos  petra  est, 
810,  1. IH.  Christus  miraculo  scandalorn  totlit,  61,  t.  III. 
Christus  f-cius  pro  nobis  maledictam,  100,  t.  111.  Cbristi 
quinque  vuluerum  mysteris,  771,  t.  III.  Christus  in  cba- 
radriocur  expressus,  811,  t.  III.  Chrisius  est  thesaurus 
booorum  oiuniuin,  251,  l.  111.  In  eum  nostra   sollicitudo 

rrojicieiida,  itti.  Christi  patienlis  poteotis,  92,  t.  III. 
n  (lirislo  sutit  omnes  thesaori gratia?, 87,  t.  III. 
Cimici»  fumo  sauguisuga  faucibus  adbsrens  egeritar, 
630,  t.  III. 

Claostrnm  cur  caUbulum  coelestlum  pecorum,  805  et 
trq    l.  III. 

Clerici  luxuriosI  cur  cum  Abiraelech  comparantur,  888, 
t.  III.  Cierici  manxeres  ac  sparii  qui  dicantur,  507,  t.  III. 
Clerici  quf  sibi  licere  aflirmant  uxorem  ducere,  ex  heresi 
NiroLiUrum  sunt,  410, 1. 111.  Clerici  pugnacls,  insolenlis 
et  Dlasphemi  cades,  592,  t.  III.  Clerici  non  babent  pro- 
iiririalem  reruin  quas  possident,  512,  t.  III.  Illornin 
habitatio  cur  sit  juxta  eerlesiaa,  513,  l.  iil.  Clericis  iu- 
lemperaDiibus  meliusa  aacris  ordinibus  essetcessare.  405, 
t.  III.  Clerlcoruui  etymoo,  486,  t.  III. 

Coftlestbusierreua  contemnuntur,  514,  t.  III. 

Ccellcum  homine  pulchra  comparatio,*t77  et  $eq.,  t.  III. 

Colloquium  iu  4  ell*  quam  perniciosuin,  338,  t.  111.  Pie- 
U«  erga  detoucios  loibi  exerceri  soilta,  339,  l. !!!. 

CoJuinnarum  duarom  templi  a  Salomone  consirucli  sen- 
sus,  570,  t.  ii|. 

Commatres  non  snnt  ducenda  uxores,  595,  t.  III. 

Commenta  boniinum  differont  a  aenleutiis  per  Spiritum 
sanctum  prolatis,  598  ei  $eq.,  t.  III. 

Communio  viue  unioneui  spiritus  et  rectttodiuem  parit. 
418,  t.  III.  r      ' 

:    Comi»aterniUUs  necessitudo,  653,  t.  III. 

Completorium  in  lecto  nec  salus  est  nec  profectus,  594. 
t.  III.  ' 

Compnoctio  nascitur  de  amore  Dei,  502,  l.  III.  Coocio- 
nator.  Qold  ln  concionatore  requiratur,  72b',  t.  III. 

Coiifessin  ad  boram  prioiam,  sive  complei  rium,  350, 
t.  III.  Confission  s  contemptores  mooeutur,  596,  t.  III. 

Contiieri  soa  crimina  eisdem,  com  quibus  laosi  sunt. 
p*rn;r#.um,  155,  l.  III.  ' 


quoruindam  de  gradibus  consanguiniutis,  179,  t.  III. 

Consecrari  denoo  nefas  est,  149, 1. 111. 

Coosecratioois  cffectus  lidei  nitilur  fuodamento,  120, 
t.lll. 

ConsUntia  in  virtutura  proposito,  510  et  $  o.,  t.  III. 

CoiistaoUni  imperatoris  pietas,  54,  t.  III.  Ejusdeui  im- 
peratoris  edictom  erga  Rom.  pontiticem,  55,  t.  III. 

Cousuetudinis  antlqu»  necessitas  aliquaudo  excusat,  et 
quaudo,  444*s*a.,  t.  III. 

Contemptori  saeculi  quid  praesUndum,  771,  t.  III. 

Cootemptus  muudan»  gloriai,  222,  t  III. 

Contumeli»  quomodo  excipiemis3,313.  t.  III. 

Conversationisreligiosae  Qois,  293,  t.  III. 

Conversio.  Cur  conversionls  iniiio  Deus  tenUtiooes  noo 
permittat  in  suis,  775,  1. 111. 

Conversus  a  SS.  Andrea  et  Gregorh)  verberatus  est, 
433,  t.  ltl.f 

Cordis  custodia  et  eogiUliooum  ponderalio  uiilis»  3i5# 

Corporls  oostri  Tilitas  ac  fetor,  711,  t.  III.  0*rpus  CbrU 
sti  sacrosancium  pollulis  manibos  tracuns  parUceps  cru- 
ciligenuum  Christum  esl,  507,  U  111. 

t.orreptioneoi  amare  sapienlis  est,  stulU  vero  odisse, 
75?5.  t.  III.  Correptiones  ImpaUenUbus  sunt  gladii,  ibid. 
et  $eq.  Viri  fervenUs  est  correptionem  sine  culpa  ad  alio- 
rum  profectumamplecti,  731,  t.  III. 

Corrigare  prlos  decet  se,  auam  alios.  518,  t  III.  In 
correpUooe  iuoderatlo  servaoda,  787,  t.  III. 

Corrumpitur  quod  nascilor  de  corruptiooe,  CotUct. 
V.  T    20t,  L  Iv. 

CreJeoda  qua?,*5  et  18,  t.  III. 

Crocodiius  cur  mortem  et  Ururum  referat,  811,  U  III. 

Crux  inslruiiientum  uostr»  salutis,  14,  t.  IV.  lu  ejus 
laudem  pareneucum  carmeo,  15,  t.  IV.  Conrcederatcoeiuuj 
terris,  ibid. 

Culpa  subditorum  in  prspositos  redundal ,  CoUect.  V.T., 
155,  l.  IV. 

Cultris  dividl  homlnes  mystice  quid  sit,  552,  t.  III. 
D 

Dffimooes  Vertumni  qui  dicantur,  268,  t.  III.  Daemones 
cur  in  vomcribus  expressi,  594,  t.  III. 

Dsmoniacus  hominem  necaus  liberatur,  601, 1. 111. 

Demoois  iinpesituui  Eremit»  cnidaui,  593, 1.  III. 
>  DaMnoiium  itiusioues,  639  et  $eq.t  t.  III. 

Damlani  (S.)  vaticinium  de  morte  (^daloi  admirabilit  r 
impletum,  410,  t.  III.  B.  Damianl  humilitas  profuuda,  552, 
l.  111.  Ejusdem  urbana  et  modesta  expostulaiio,  iind. 
B.  Damiani  in  scribeudo  (ides  ac  religio,  221,  t.  III. 

Damianos(B.)  in  Utere  montis  Soavicinit  Kremum  oon- 
struxit,  535,  t.  Ul.DamlanusmoBachos.  frater  S.  doc.otb. 
579,  l.  III.  Damiaous  legatus  ressuas  subjieit  judicio  sed  s 
aposioiicae,  84,  t.  III. 

Damua  uu»  a  malignis  spiritibus  proveniuut,  Co'.Uii  v. 
T.  88   t  IV. 

BatnnaUrom  supplicU,  782.  t.  III.  Mors,  ibid. 

Daniel  vir  desiderioram.  436.  t.  111.  S.  Danieiis  nissa, 
24etseo.,  t.  IV. 

David  cur  dicatur  Adeodatns,  filius  saltus,  PolyraiUrius, 
el  Bethiehemiies,  613,  t.  III,  et  Coilect.,  V.  T.,  2oQet 
201,  L  IV.  Davld  obtinuisse  dvitatem  Rahbatb  quid  »ii, 
551,  t.  III.  Per  David  regnum  pnesens  svculum  curdeM* 
guatura,  647,  t.  III.  David  bumiliUs,  262  t.  III.  Davitii 
cur  peccatum  remisao m,  non  Sauli ,  CoiiecL  V .  r„  193.  t .  I V . 
Idem Qgura Christi,  CoUect.  V.  7.,  201  et  $eq.,  t.  IV. 

Decollatk)  S.  Joanois  BaptisUQ  quando  fuerit,  235. 1.  lii. 
•  Delunctornm  aih nenU  qusa  slnt,  580,  l.  III. 

Deodatos  Trevereosis  archiepiscopus,  434,  t.  III. 
.  DepUica  sive  Baphaat  interpreUUo  et  aliegoria,  562  et 
•*?.,  i.  II I. 

DerelinquenUlms  smculam  qossnam  pacis  tranquiUiUs 
datur,  CoUcct.,  V.  T.t  109,  l.  IV. 

Desperali  cujusdam  terribile  exeroplom,  597, 1. 111. 

Desperalio  unde  inducitur,  172, 1. 111. 

Deos  quem  decrevit  salvare  continuo  liberat,  1,  L  IV. 
Deus  ae  Judas  quo  discriraioe  Christom  morii  tradidenni, 
67,  L  111.  Dei  familiaris  qualia  esse  debet,  351,  t  III.  Del 
hdenUa  et  providentia  rerum  omniumsimpTex  et  distincU, 
625,  U  III.  Dco  non  est  herl,  vel  cras ,  ae  J  hodie  sempi- 
ternum,  624,  t.  III.  Deos  potest  virginiutis  corni|iUe  cr- 


*1S» 


INDEX  RERCM  NOTABlLltM. 


111)0 


nschus  fflios,  246,  t.  .111.  Per  divitiss  amitUUir,  216  et 
teq.%  t.  III.  Yltat  consortium,  347,  t.  Ul.  In  eum  uostra 
sollicitudo  projidienda,  251,  t.  III.  In  eorodein  fervor,  et 
mortiOcatio,  286.  t.  III.  £i  serviendum  amore,  non  'imore 
poeoae ,  289,  t.  III.  Ex  ejus  ttnore  oascitnr  coropmictio, 
301,  t  III.  Elriem  opera  nostra  lacrymis  suot  gratiora, 
509,  t.  III.  Ejus  famlliaris  qnalis  esse  debeai,  531,  i.  III. 
Et  odibilis  suasor  trausfug»,  563,  t.  III.  Idess  prsssidet  in 
sanctisdoctoril>us,364,  t.  III. 

Deum  ooo  posse  vel  nescire  aliquod  m»U>m,  quomodo 
intelligendum  sit,  615,  t.  III.  Deus  eiiam  ulciscitur  verba, 
t59l,  t.  III.  Cur  Deus  alios  divites.  alios  pauperes  esse  ve- 
lit,  199,  l.  III.  Cur  Deus  quod  promittit,  interdum  immi- 
Jiuit,  37,  t.  III.  Cur  Deus  qu«  promisil  nonnuilis,  non  tri- 
DuJt,  ibid.  Quomodo,  et  cur  Deus  pceoas,  quas  miuaiur 
'uoifiiin  git,  58,%t.  III.  Deus  omnia  potest,  sive  faciat,  si\e 
noii  focial,  627  et  $eq.  t.  III.  Deum  posse  facia  infecia  reil- 
<rere  statuitur,  636,  t.  III.  Dei  localitas  iilocalis,  622, 
t.  III.  Cur  Deus  non  reslauret  virginitatem  post  lapsum, 
617,  t.  III.  Cur  Deos  alios  juvenes,  aiios  senes  ad  se  vo- 
cat,  724,  t.  III.  Cur  per  viros  idiotas  ac  simplices  mun- 
fUim  instituit,  725,  t.  III.  Ad  Deum  accedeutes,  humanis 
disciplinisuon  Indigent,  730, 1. 1)1. 

Oeuscujus  vult  miseretur,  et  quem  voJt  indurat,  597, 
t.  III.  Deum  limere,  et  ejns  mandata  servare  qoiri  sit, 
480,  t.  III.  Deus  mulu  potest,  qua  non  vult,  613.  t.  III. 
I>eus  6t  portio  horolnum,  et  quomodo,  240,  t.  III.  Deus 
examinat  omnium  acliones,  285,  t.  III.  Deum  dicere  non 
omnl  poteotem ,  scandalosom  est,  615,  t.  III.  Dens  repro- 
bam  animam  saecularibu*  implicari  actibus  cur  permitlat, 
elecum  vero  a  raboribus  conservet  liberaro,  267.  t.  III. 

Deus  existitin  omoibos  rebus,  el  qoo  paeto,  622.  t.  III. 
Cur  Deo*  ooj  pellero,  sed  interiora  sibi  viscera  jusserit 
oflferri,  26<5,  t.  ill.  Deusuna  notioneomniacomprebeoriit, 
dtfctincle  tamen,  623,  l.  III.  Non  josse  vel  netcire  Dei 
quomodo  intelligendum, 616,  t.  III. 

Diaboli  lecho»  ad  prosternendum  Christi  militem ,  270, 

Devolio  celerls  in  eleemotyna  requirltur,  200  et  seo., 

Diaboli  interpretstio,  '0,  t.  III.  Diabolus  incaotos  bo- 
norum  operqm  fructn  privat,  809,  t.  III.  Volpis  esl  species, 
etcur,  510, t.  III.  Cur  diabolus  novilils  iusidietur,  535, 

Diaconus  et  monacbus  eo/lem  punitentia  mulcUntar  a 
ciirontbus,  409,  t.  III. 

DiaieciicaB  o<us  in  rebus  dlvlnis ,  621 ,  l.  III.  Dfalectir» 
artis  ignorantia  perlurbatur  disciplina  ecclesiastiea,  ibid. 

Dibonaad  ioterpreutio  et  allegoria,  560  et  $eqq.t  t.  IU. 
Itemqu!s4,5et7,561,t.  III. 

Dileclio  Dei  cnr  BrmiUs  dicu,  570,  t.  III. 

Diligeutium  patrom  est  fliios  corripere,  755,  t.  III. 

Dtn»  casus  omnibus  monachis  sit  eiemplum  ne  vagen- 
lur,  263,  t  III. 

Diogenis  Cynici  absurda  opinio,  683  etseo.,  t.  III. 

Dioscori  basresis  knprobator,  9,  t.  III. 

Discendum  csl  ab  inferioribus  non  modo  a  majoribus. 
385,  t.  III.  ^ 

Disciplin®  humanae  qnomodo  Deo  eonsecrand» ,  298, 

Discretlocor  necessaria,  354«  t.  III. 

Dissidentia  Christom  experitur  pauperem,  iides  >ero 
divitem,  251  et  teq.,  t.  III. 

Diversa  nalur»  booa,  197,  t.  III. 

Dlversitas  peccantiuin  contra  naturam,  149,  t.  III.  Ejus- 
dem  peecati  gravitas,  ibld. 

Divites  dtspensatores  sunt,  non  possessores  divitiarum, 
199,  t.  .111.  Cor  alii  divites,  alil  pauperes,  ibid.  Divitum 
lojusue  querelae  in  pauperes,  205.  t.  III.  Divitum  cos- 
demoatio,  200.  t.  III. 

Divitiae  appetuolur  ad  loxuro,  non  adr  inriigentiam,  548, 
t.  III.  NuUum  usum  sspe  auerunt,  praHer  solum  aspe- 
ctum,  ibid.  Ex  dlvitiis  qnomodo  fructus  caplalur,  543, 
t.  III.  Divitias  reifctas  repetentes  a  coelo  arceutur,  218, 
l.  lil.  Nemo  polesl  Deum  etdivilias  colere,  ibid.  Divitias 
appetere  qoam  periculosum,  546,  l.  1U. 

Douiiiiico  die  non  jejunandum,  323,  l.  III. 

Dominicus  duodecim  simol  psaltcria  cum  discipIi(M 
canuvii,  ettertium  deciinum  cmpit,  781,  l.  III.  Eiu*  ju- 
«nrnoris  flagellatione,  783  et  seq.,  L  III. 

"*Ti»li«  C    aHaiieie     ilKT   ?t      flf 


Domos  Israel  qoomodo  verlitur  ia  seoriam,  CoUeet.  V. 
T.%  I02ef«eg.,  t  IV. 

Donaius  et  Hilarianus  (SS\  37  t.  IV.  S.  Donati  mira- 
citla,  38,  l.  IV.  Ejus  iaudes,  ibid.  Ulriusque  dissimilitudo, 
ibid. 

E 

Ebrietas  spiriluslis  quid  in  aoima  faciat,  769,  t.  IH. 

Ebrona  idem  qood  traositus,  567,  t.  III.  Ejus  allegorla, 
tfrsd. 

Kcclesta  a  monarhis  non  a  cauoaicis  fundala  est,  521, 
t.  III.  Ecclesia  Romans  cur  dicltur  officina  fabrilis,  84, 
t.  III.  Ecclesia  non  conslriogitur  temporum  lege,  nec  ser- 
\il  sub  elemeutis,234,  l.  III.  lo  Ecclesia  recte  aliussup- 
plet  verba  alterius,  ibid.  Ecclesia  Cbristi  castra  Dei  sunt, 
515,  t.  UI.  Ecclesia  Roroaua  Christi  auclori'ate  Tuodatur 
et  fuicitur,  52,  t.  111.  Spirituaiis  mater  est  regum,  56, 
V.  III.  S.  Ecciesia  Spiritu^S  dunis  repleta,  618,  t.  III.  Cur 
Ecclesia  Hierosolymitana  cun.tis aliia  uon  praecellat, rutn 
ibi  p&s^us  sit  Christus,  610.  t.  111.  Ecclesia  est  taberna- 
culum  Dei,  513,  t.  III.  Kcclesta  Dei  iu  tabernaculo  Moysi 
demitnstratur,  41,  t.  III.  Ilem  in  urbe  Hierus^lem,  ibid. 

Ecclesia  iiiulliplex,  etuua,  2i3,  l.  III.  Lna  iu  niultis, 
et  toU  videtur  lu  biugulis,  ibid.  lu  omoibus  una.  el  in  sin- 
gulis  lota,  ibid.  Tota  est  unuui  corpus,  229,  t.  III.  Respi- 
citad  umtalis sacrameuluiu,  232,  t.  III.  Assimilator  Ra- 
cheli.  Colleet.  r.  T.,93,  t.  IV.  Ejus  ombilicus  qoalis. 
Collect  r.T.,  2i4,  u  IV.  S.Ecclesia  quibus  vestibus  delec- 
tetu",  m,  t.  III. 

Ecdesi»  unitas  per  Chrislum  in  Eucharislia,  228,  l.  III, 
Fecle3  ae  Komauae  prasslaoiia,  75,  t.  III.  Itein  et  digoiUs, 
77,  l.  III.  Ejus  iura  frangere  quam  perniciosum,  ibid. 
Ecclesias  fllii  majorem  inter  se  habeiit  uniuiem,  quam 
haliuerunl  lihi  Israel,  233, 1. 111. 

Ecclesiasticae  locutioues  ooo  subjacent  grammatica)  re- 
gulis,  232,  t.  III.  Ecclesiasticorum  bonorum  iojusti  pos- 
sessores  culpantur,  431,  et  seq.f  t.  III. 

Echini  nalura,  388,  t.  III. 

Electos  suo8  quaotuin  Deus  amet,  779,  t  III.  Eleemo- 
syna  plurimum  d«  funciis  prodest,  209,  t.  III.  Maxime  dae- 
monibus  invisa,  ibid.  Eleemosyua  app<  llalur  justilia,  199, 
t.  III.  Eleemosvni  mundat  animas,  202,  i.  III.  Eleecno- 
syna  pauperibus  data  fructuosior  est  quara  oblado  a  sa- 
cerriote  caruali  celebrala,  582,  t.  III.  Eieemosvna  Wal- 
derici  ruartyris  miraculo  commendata,  2  6,  I.  III  In  elee- 
mosyiia  devolio  celeris  requiritur,  200,  ei  scq.9 1.  III.  Avari 
difficultas  in  eleemosyna,  201,  t.  III.  Eleemosyn»  pra- 
mium,  ibid.  Item  et  lucruin,  itid.  Eleeniosyna)  regula, 
204,  t.  III.  Eadem  booorum  temporklium  afflueniia.  207. 
t.  III.  Reputatura  Deo  ut  misericorriia,  199,  1. 111.  Elee- 
niosynam  arcepum  per  manus.pauperis  Deus  conservat 
iu  coelo.  1.99,  t.  111.  Eleemosynarius  meretur  oraiiooera 
totius  Ecclesi»,  203,  t.  111.  Eleeuiosyuarum  quai  maxi- 
ma,  ibid.  Moliva  largtendae  eleemosyna3,20i,t.  lil.  Elee- 
mosynis  parenlum  res  filiorum  crescit,  ibid.  Exemplum 
mulieris  qua?  defuncti  viri  animam  eleeiiiosyuis  redimere 
conabattir,  581,  t.  III. 

Elemeutum  aquss  vires  suas  naturaies  reprimit.  Vide 
Auua. 

Elisal  propheUe  evangelica  paopertas,  273,  t.  III.  Li- 
berUs  ejusdem  et  discretio,  272,  t  III.  Kpiscopatos  ordo 
an  sit  alius  a  sacerdolio,  104,  t.  111.  Episcopatus  aliquando 
depooi  |M>tesl,  422,  t  III. 

Episcopi  officiuiu,  57,  t.  IV.  Ejusdem  opcra  res|>ondeant 
\erbis,  ibid.  Idem  sit  acer  in  repreueudeodis  vitiis.  Col- 
tect.  V.  1\,  181,  t.  IV.  Episcopi  error  docentis  monachum 
ob  Inliruiiutem  redire  po^se  ari  secularia,  361, 1. 1*11.  Epis- 
copi  male  orriiuali  consecratioois  graliaui  aliis  habent,  sed 
sibfi  non  Iiabiut,  121,  t.  III.  Qu id  episcopi  de  sacerdoti- 
bus  iudignis  conslituere  riebeaut,  509,  t.  111.  In  coerceu- 
dis  ciericorum  flagilils  vigilantes  esse  riecet,  505,  el  $eq.t 
t.  III.  Eplscoporum  nequi  >simorutn  cnlinaiio  cur  rata,  et 
valida,  106,  t.  III.  Episcoporum  maorum  deploratio, 444t 
t.  III.  EpHcoporuin  causte  ari  quem  spectent,  535,  t.  III. 
Episcopos  qui  indlgnum  promovet,  ejus  se  peccalis  iovol- 
vil,  505,  t.  111.  Episcopus  iropudi  us  et  simouiaeus  mira- 
culorum  effector,  111,  t.  III. 

Equarum  Cappuloci*  uatura,63l,  t.  iil- 

Eremi  origo,  331,  t.  III.  Ejus  amtores  et  professores, 
ibid. 

RrAmitw   in    urliiliua    rAnvprc&iilP&.    ttiviAnlPA  flir  illdi- 


IIOi 


INDEX  REtttJM  NOTABILIllM. 


«» 


Eremosmors  est  vilioram,  238,  U  III.  YiU  virtuium, 
ibid.  Baloeum  -anhnarum,  ibid.  Scala  Jacob,  ibid.  Cooci- 
lialralum  Dei,  totrf.  HabiUculum  homlnum  et  angetoruo), 
|/ii4l.  Testis  diviui  amoris,  tbid.  Domioic»  sepuTtara  «- 
mula,  tfrfd.  Spirituale  habitaculum  mira  efficiens,  139, 
t.  III.  Speculum  animarum,  ibid.  Tbalamus  nuplialis,  ibid. 
Eflugium  mundi  persequeuiis,  2i0,  t.  II).  Ca*tra  daemo- 
mbus  lerribilia,  ibid.  Yirldarium  animarum,  ibid.  Deus 
est  inhibiutor  habitantis  in  eremo,  ibid.  Kretnus  est 
schola  coeleslis  doctrin®,  230,  t.  III.  Paradisus  dehcia- 
ruin  et  virtulum,  ibid.  Caminus  irtom  puerorum,  237, 
U  III.  Pornax  superni-.Hegis,  ibid.  Apothnca  merclum 
ecelestium,  ibid.  Officiaa  nbi  aoima  resUoratur;  ibid.  Mi- 
liitae  locus.  et  iriumphi,  tbid. 

Esau  uode  dejftctus  a  jure  suo,  26i,  t.  III. 

Escuiani  episcopi  tastus  et  depositio,  549,  t.  III. 

Esttier  bumilitas  quaula,  262,  t.  III. 

BViOn  sive  Buihan  iuterpreUtio  et  altegorla,  580,  t.  III. 

EvaogelisUe  couciliaotUr  in  crueifixiooe  ChrUti,  214, 
t.  III. 

Euebaristia  pnecipuumEcclftsiae  sacramentum,  96,  t.  III. 
4mullis  offertor,  227,  t.  III  Eucharisliam  frequenter 
soscipfens,  <!&moatbus  est  lerribilis,  771,  t.  III. 

Buchcrius  Lugdunensis  episcopus,  524,  l.  11 1. 

fiutychelis  harcsis  impmhatur,  9,  U  III. 

Evangehunrper  maooa  siguiflcatiim,  565,  t.  III. 

Ex  ore  Altissuni  non  egredientur  nee  bona  nec  mala, 
eipositio,  616,  t.  III. 

Excommu  icatl  oon  habentjus  ad  electionem  Pontifi- 
cis,  68,  l.  III. 

Kxcommunicatio  caoooum  et  pontiflcum  an  eadem,  257 1 
t.  lll.  Eicommotiicatio  PoiitiUcutu  llomanorum  cur  formi- 
daoda,  595,  t.  III.  Cutn  excommuoicatis  uuiia  babeaia 
est  confersatio,  275,  t    III. 

Kxcusatto  in  pHcratisquautum  rnaliim,  485,  t.  III. 

Exempta  adiitirabilis  jceiiiieoti»,  340,  t.  111.  Knemplum 
viri  pii  et  canouirarum  horarnm  siudfosi,  218,  t.  lil. 

Kxerciiii  spiritualis  stud-um,  337,  t.  III. 

ExpoMti»  :  l&va  ejus  sub  capte  iweo,  Cu7,  t.  III. 

i.xpositio :  Kgodixi  in  excessu  mentu  mete  .\Ornnisfto  r.o 
mernlax,  574,  t.  lil. 

F 

FareutphusCisternensis  episcopus,  433,  L  III. 

Pesti  dies  solemnes  cur  a  jejunio  immunes,  524,  l.  III. 

Fesliviutes  qusdam  cur  suo  leutpore  non  eeiebretitur, 
235,  t.  III. 

Festum  S.  Jacobl,  et  S.  Petri  ad  Yincuta,  233,  t.  III. 

Flcus  imagiuem  tegis  quomodo  teueat  470  et  $eq.y 
t.  III. 

Pidei  neressias,  et  praesUotia,  2,  t.  III.  Eadem  origo 
virtutum,  3, 1. 111.  Pldes  cur  petra,  714,  t.  III.  Pides  ex- 
peritur  Cbristum  divitem,  et  quom^do,  231,  et  seq.%  t.  III. 

Fldeles  omnes  qttontodo  unutn  suut,  226,  i.  111. 

FUti  autem  David  erant  sacerdotes  quomodo  expooatur, 
G43,  l.  111 

Filiuswiius  annierat  Saul  cnm  regnare  ccepisset,  etc, 
expositio,  641,  etseq.,  t.  III. 
'    Plagfllatio  purgatorii  genus,  781,  t.  III. 

Fossor,  saxorum  ruderihus  per  anuum  obrutos,  yivit 
propter  missae  sacriiiciutn,  531,  t.  III. 

Pruclus  laboris  spiritoalis,  296,  t.  III. 

Fulura  pro  preteritis  saepe  pouit  Scriptura,  625,  U  III 

d 

Gabaooltarum  exemplnm  quioam  imituri  dicantur,  288, 
t.  III. 
Gudgad  ioterpretatio  et  allegoria,  567,  t.  III. 
Gebarim  interpretatio,  et  allegoria,  56'J,  l.  III. 
Geti»baldus  Lauduneutis  epiacopus,  44 4,  t.  III. 
Gentilis  regis  evangelicum  dictum,  209,  t.  III. 
Gerardl  eleemosvnarii  exemplum,  206,  t.  III. 
Gerardus  eplso.  Plorentin»  ecclesi»,  110,  l  III. 
Gezonis  eremit»  pia  exerciutio,  668,  t.  III. 
Giezi  a  flde  cur  erraverit,  546,  t.  III. 
Gloriae  coelestis  perfecla  descriptio,  784,  l.  III. 
Gondebertus  Senonum  archiepisc.,  434,  t.  III. 
Gothifrerius  dux,  209,  t.  III. 
fir»t*oram  consiietudo   in  Imneratore   creaodo,  480, 


Haeretict  ot  rei'o:icitiaodfv  79,  t.  III. 

ilo/tti  inter|jreta:io  et  ailegoria,  565,  L  III. 

Herinacii  natflra,  809,  t.  III. 

Hierusalem  cur  Hgura  Eoclesls  Dei,  44,  t.  III 

Hiiarianl  (S.)  miraeoia,  57,  Hseq.,  t.  IY. 

Hiidebraodi  cardinalis  tbelineotfa,  556,  t.  III. 

Horarum  siKOificatioois  laodesSOT,  t.  III. 

Hnmaoa  meus  implicata  terreoie  rebut  non  est  tmti 
conlemplationi.  Cotlect.  V.  T.,  151, 1. 1Y. 

Human*  inteeria?  eondlliones,  47,  t.  IY. 

Huroherius  ppttc.  card., 602,  t.  III. 

Humililatis  dticlpolus quis  dicendus,  215,  t.  III. 

Hydros  cor  Salvaloris  species,  811,  t.  III. 

Hypocrisis-obamifiabile  vittum,  254,  t.  III. 

Hypocritae  ad  quid  viliortbus  \esttbus  utuntor ,  S61, 
t.  III; 

Ignis  natura,  630,  t.  III.  .  . 

Illitteraiorum  oratio  qusoam  esse  debea<,  217,  c.  Ilf- 

Immuodi  hominis  eltam  booa  opera  Deo  <ii^)licetit9  170, 
U  III.  CooiirmaUir  exempk»  eremil»,  ibid  lnimuoiiorum 
inanus  cur  plen%  saoguine,  169,  t.  III. 

Imperatores  Roraani,  qui  violeoU  morte  periere,  475, 
t.  III.  Imperatorum  asseusus  I  electione  Mom  ponu  noo 
ett  neeessarius,  53,  et  seq.,  U  III,  Romaiii  jmperntores 
eorumque  mors,  54,  t.  III.  Cur  B.  Gregorio  uledo  autteo^ 
sum  prebuit  Mauricius  imperator.  ibid.  PrivilegiuiA  eon- 
cessum  Heorico  imperalori  io  pootiQce  eltgeuiio,  95, 
t.  III.. 

Inccepu  non  consummau  perdunlur,  28T),  t.  III. 

Incredutu*  dicitur,  qui  misericordiam  noo  amat,  201, 
t.  111. 

IodumenU  motlia  perfeetiores  cur  oistidiani,  262,  L  III. 

luferni  pceoa3  atrocissim»,  62,  U  IV.  inferid,  tnoriisqoe 
meditatio  exlingoit  ioceotiva  Ubidinoni,  173, 1. 141. 

Inttruwum  eausa  anfliceat  rnterdum  a  reditudiae  non 
nihil  dedinare,  59,  l.  III. 

Ingrstttudo  bomiois  in  Deom,  479,  i.  III. 

Insidia?  homioum  viurl  possuot,  non  item  daemonvm, 
469,  t.  III. 

Inteotio  potiiis  scribentis,  quam  litter»  corlex  aUeo- 
dendus.o7it  u  III. 

Israeltaruin  tnansioops  spirttualiter  iolelligenda?,  558« 
t.  III.  Israeiiue  quam  vii iiiter eoolraearnem et sauguineni 
dimicaverint,  275,  l.  III.  lsraelitico  pop\»lo  qu»  beoeJ»cia 
eoocessa,  251,  t.  III. 

lvo  B.  Damiaoi  magiiter,  728,  l.  III. 


Jabatka  Interprelatio,  967,  t.  III. 

Jejunii  mooaslici  forma,  522,  etseq.,  t.  III.  Ab  eodem 
excipiootur  dies  feati,  525,  t.  III.  Ejus  regula,  ibid. 
Jejunii  ac  referttools  regula,  354,  t.  III.  Jejumum  lauda- 
bile,  311.  t.  III.  Jejunium  perreclum  qoale  «iipeilandom, 
523,  l.  111.  Jejunium  famulorum,  toid. 

Jetrahelis  etymoo,  498,  t.  III. 

Joab  quid  relerat,  quid  Sentei,  648,  t.  III. 

Joaon«s  <S.)  evoiigelists  a  nuptiis  vocatus,  686,  t.  III. 
Joauoes  cur  vitam  contemplalivam  designat,  609,  t.  II». 
Cur  Joannes  evang.  quiete  obdormivit,  291 .  t.  III.  S.  Joan- 
nes  evaogeUsta  logotbeu  Yerbi,  27,  t.  1Y.  Dileetos  prx 
caeteris  a  Domino,  ibid. 

Joauues  prior  mooasterii  Footts  Aveilani,  595,  u  III. 

Joautii  de  Aeso  a  dmmooe  impositum,  595,  t.  Ilf. 

Joseph.  Inter  Josepb  et  B.  Yirginem  verum  matrimo- 
nhira  intercessit,  685,  t.  III. 

Jube  Domne  benedicere,  ourdicatur,  223,  t.  III. 

Jobilai  tnysterium,  45,  t.  III.  .^^ 

JudKi  cur  in  Christum  male  affecti,  530,  t.  HI.  M» 
quoil  gravius  percatum  pflrpt>trariot,  48,  t.  III.  Chrtstoni 
occidisse  peccatttm  fuit  omniuui  maxiniutn,  49,  t.  III- 
Cum  Judteis  qua  ratione  dispt.uudum,  23,  t.  tlt. 

Jadexti(oei'sDeaai,57efse/.  t.  1Y.  Jadices  ne  grstia 
ooidem  dona  aecipere  possont,  541,  t.  Ht. 

Judicia  Dei  vere  abysstts  multa,  601.  t.  III.  Jodirii  dts 
occulu  siogulorom  patebuot,  61,  t.  IY.  Ju-lioii  extreirJ 
memorta  utitis  cotitra  teuuiones,  775,  l.  III.  Setitenti» 
Srriniiirariini  ue  dle  iudicti.  ibid.  et  seo.  Judiciom  inooe- 


1193 


1NDEX  RERDM  NOTABILIUM. 


1194 


LH4Q  flitas  velufiait,  etcur,  486,  l.  III.  Laban  l.ter- 
jtfetatlo,  295,  t.  III. 

Laboris  spiritoalis  fruclus  qui  sint,  296,  t.  III. 
Lacrym®  aoimam  puriocaot  et  fecundant,  299,  t.  III 
ImpetrtDt  gratlam  etdocent,  900,  t.  III.  Vitam  produ- 
'ciint,  el  cur,  ibid.  Sterites  fecaodaot.  ibid.  Spem  eriguot, 
ibid.  Gtoub  sont  Dei  aoribus,  ibid.  et  teq.  Earum  dulcedo, 
301,  t.  III.  Djemonem  terrcnt  ac  fugaot,  ibid.  Lacryma- 
rum  gratla  ot  acqniri  queat,  552,  t.  III.  Laerymarura  et 
coDtemplatiools  siudlum,  551 .  t.  111.  Lacrymarum  vera- 
ram  ac  fitlsarum  dfscrimeo,  592,  et  teq.,  t.  ifl.  Lacrymia 
sicrificlum  opemm  ooslroram  Deo  fitgratios*  502,  t.  III. 
Ex  illis  amor  Dei  nascitur,  ibid. 

Lambertus  Florentinus  ephcopos,  454,  t.  III. 
Lamech  sigoincat  primum  pareutem,  Cotleeu  V.  T.,  85» 
et  teq.,  t.  III. 

Lamentatio  flebilis  soper  animam  homunditise  sordibus 
deditam,  165,  t.  III. 
LaOdulpbus  clericits  Hediolanensis,  693,  t.  III. 
Lapides  secti  suot,  qui  respuuat  consortium  alforum* 
CoilecL  V.  T.t  111,  t.  IV.  Lapis  cur  ecclesia,  586,  t.  Ilf. 
Cur  lapls  onos  dicatur,  ibid. 

-  Laodes  Dei  non  sont  cogiUtionlbas  fa<dis  inqttinand», 
304,  t.  III.  Laodis  ooctoroaj  offictom.  631,  t.  III. 
Laarentius  Sabineosls  episcopos,  444,  t.  III. 
Lebeles  qoomodo  vanos  homioes  referant,  501,  t.  III 
Lebna  interpretatio  et  allegoria,  564,  t.  III.  In  taterem 
verliiar,  565,  l.  III. 
Leglsdivimoflohi,  62!,  I.  III. 
Leo  (B.)  abbas  Nonauiulanus,  139,  t.  III.  Miracolam  aa 
ej  s  sepulcruni,  4M),  t  III. 
Leo  et  Predericas  archieptscopas  Raveooas,  ibid.        ,- 
Leo  «x  Puteolaiio  episcopo  eremita,  601,  i,  111. 
Leo  Sitriae  monacbus,  792,  t.  III. 
.  Leo  eremita  Prezeosis,  793,  L  III.  Ejus  vita  loogaerff, 
794,  L  III. 

Leonis  IX  epistola  ad  B.  aoctorem,  147,  t.  III.  M 
eamdem  responsio,  149,  u  III. 

LeonU  Prsesensis  admirabile  exemulom,  316«  t.  III. 
Ejus  admiranda  in  psailendo  attentio,  tbid. 

Leoois  inclusi  cadeslis  sopieoUa ,  et  saoctitas,  729 
t.  III. 
Leonis  natura,  807,  t.  III. 
Leprosus  osculo  sanalus,  et  a  quo,  581,  t.  III. 
Letaniae.  Error   aliquorum   in  recitandis  letaniis,  4. 
t.  III. 

LeviUrum  et  sacerdotum  minisiraotiom  in  veteri  lege 
continentia  qoaola,  40:),  L  III.  A  qoo  iostitoti,  jbtd. 

Lex  corporis  humani  legi  divlnae  coiitraria  est,  599, 

f .  III.  Lex  peccaU  opponitur  legi  Domtni,  ibid.  Lex  di- 

doa  cor  medicamentum  plagarom,  716,  t.  III. 

Lia  quomodo  vitam  activam  referat,  2J5  et  seq.,  t.  111 

Llberalis   cojosdam  viri   io  Deum  exemplum,  207 

LiberaliUle  HberaiUas  perit,  308  et  seq.  t.  III. 

Libidiois  domitor  quissit,  682,  L  III. 

Librorom  Scriptor»  sacra  ordinis  myslerium,   782, 

Linlulphus  Gallensis  eptscopus,  435,  t.  III. 

Litterarum  sludia  sioe  virtitte  sunt  infecunds,  729, 
t.  III. 

Localitas  Dei  illocalis,  622,  l.  III. 

Loco  sacro  honorem  non  danlis  exemplum  stupendom 
J90,  t.  III. 

LocQiiones  ecclesiasticae  non  sobjacent  graramaticffi  re* 
gulis,  232,  t.  III.  Ad  ouiutis  sacrameotum  respicit  Ec- 
clesla,  ibid. 

Lucidus  Fieocleosis  episcopus,  443,  t.  III. 

Lociferianorom  oareses,  540,  t.  III. 

Loitpraodus  Veo.  eremiu  cutlesti  aoiilio  roborator, 
ne  iejuniom  possit  violare,  600,  t.  fll. 

Luxuria  divitiis  fovetur,  !>48,  t.  III.  Luxuriae  eflicax  re- 
mediutn,  780,  t.  III. 

Lyncium  natura,  44l,t.  III. 

M 

Magnettsnatura.  (30.  L  III. 


t.  III.  Maia  exigua  largisstma  oona  eorruropunt,  219, 
t.  III. 

Muledietto  m  sacra  Scriptora  qnorcodo  accipllur,  537, 
t.  III. 

«Mali  vaiide  cooferont  sacramenta,  534,  t.  III.  Malorom 
socieias  qoantom  booos  tedat,  257,  t.  III. 

Mauna  Evangeliom  cur  figurat,  563,  t.  III. 

Maosiones  israeuurum  qoomodo  intelligeod»,  558, 
t.  III. 

Maoos  immoodorom  cor  pleos  sanguioe  dicantur,  169, 
t.  III. 

Mara  iolerpreUUo  et  aflegotia,  561,  t.  Ilf. 

Marchionisss  cojusdam  in  peoperes  liberalius,  Dei  11* 
beralitate  io  fllios  rooltiplicatur,  206  ei  $eq.  t.  III. 

Maria  prebeodam  clerico  sibi  devolo  ablalam  reslitoi 
jobet,  577,  t.  III.  Maria  io  suft  festiviute  Assumptioofs 
ioaomeros  liberat  a  poeols  Purgatoril,  602,  t.  III.  Ejus 
apod  Deom  anctoriias,  et  misericordia,  ibid.  Mariae  Virg. 
laodes,  lt,  18  et  teq  * X.  IV.  Ad  eamdem  oraiio  rarmioica 
pro  tempore  nobiloso,  21,  t.  IV.  Mariam  laodanti  gao- 
dinm  nuotialur.  601,  t.  III. 

Marioi  sacerdotis  iocootioenlis  miracnla,  111,  t.  III. 

Marlnos  frater  Damiani,  ejus  a?grotatiu  et  f<  lix  obilus, 
579,  t.  III.  B.  Virgo  illum  in  eilremis  laboraotem  io- 
visit.,t«d. 

Martioos  (S.)  eplscopos  Turooeosis,  458,  t.  III. 

Martioos  Storax  monachos,  791,  t.  111.  Serpentes  doo 
cum  eo  familiariter  comntorantur,  ibid. 

Martyruun  vuloera  quam  gloriosa,  709^  t.  III.  Marlyrum 
opera  cur  imitaoda,  ibid 

Matotinum  cur  oocte  canatur,  Req.  Pel.  Uon.  336, 

IV. 

Hediotaoensis  Ecclesiae  primordla,  77,  l.  Ilf. 

Mediutio  morlis  et  inferni  exstiogoit  carnts  motos, 
171  ei549,t.III. 

Meos  vertitor  io  illud  quod  cogiUt,  550,  t.  III.  Meos 
homaoa  iia  occupator  ciica  miiiim*.  si  sit  indigens,  sicut 
erga  multa,  si  dives,  249,  t.  III.  Meulis  evagatiooes,  le- 
nebr»  et  ariditas.  qoas  mooacho  sascolaribus  implicato 
nascuotur,  255,  t.  III. 

Meoses  apod  aotiqoos  trigiuu  dlerom  nomerom  cooti 
oebant,  649,  t.  III. 

Meottri  qoid  sit,  54,  t.  III . 

Melclia  inlerpretalio,  etaliegorta,  560.  t.  III. 

Milesius  episcopus  et  martyr,  452,  t.  III. 

Mililia  religiosa  quales  roilites  requirat,  247,  t.  III. 

MHilis  transfugie  pcena,  562,  t.  III. 

Minister  Dei  non  poiesi  donis  Dei  obsistere,  102,  t.  LrI. 

Misericordiae  divinae  exempla,  173,  t.  III.  Misericordtaiu 
ooo  amans  iocredulus  cur  vocandus,  201,  t.  III. 

Missa  de  sancto  B.rlholomso.  28,  t.  IV.  Triginla  Mis- 
satomsolemnia  pro  defunclis,  339,  t.  III. 

Moab  interpretatio  el  allegorla,  569.  el  seq.  t.  III. 

Modestta  in  incessu,  312  eistq.  t  III. 

Modus  docendi  inscolis,  638,  t.  III.  Modusreconciliaudi 
biereticos,  79,  L  III. 

Mola  cur  moodum  referat,  268,  l.  III. 

Mollibos  vestili  muodo  serviunt,  non  Deo,  ibid.  Sicut 
p  etlosa  restis  ad  iram,  IU  bumilis  Deum  ad  indulgentiam 
•irovocat,  260,  t.  III. 

Monacbiad  Vesperas  dicont  tantum  ouatuor  nsalmos, 
215,  t.  UI4I0  Completorio  untom  tres,  wid.  lidem  pecu- 
nias  possidentes  plus  peccant  quam  Aoaoias  et  Sapbira, 
2(5,  t.  III.  Eorom  animam  etiam  parv»  pecunia  imroa- 
niter  tedit,  249,  t.  IIL  Qualiter  possint  pervenire  ad  veras 
divitias,  230,  t.  III.  Eos  inquietos  drrmon  urget  ad  sui 
et  aliorum  ruinam,  252,  U  III.  Eorum  pervagaUo  multis 
praebet  occasionem  perenodi,  ibid.  Eorumdem  discursio 
virtutes  expellit,  et  vitiorum  mtiltitudinem  introdttcit, 
353,  t.  III.  Monachi  anima  mulla  mala  paUtur  cum  ad  in- 
feriora  revertitur,  255 ,  t.  III  lidem  vagi  et  iostabiles 
non  valent  lilios  spirituales  Deo  gignere,  269,  L  III.  Undo 
decipiaotur,  270,  L  III.  Kideni  valde  periculosum  est 
sanctum  deserere  oliuro,  276,  t.  III.  Monachus  non  debet 
se  Ingerere  negotiis  saecularibus,  277,  t.  III.  Debetmundo 
vale  dicere  et  sacrse  lectiont  vac^re,  282,  t.  III. 

Monachi  et  canonici  significatio,  514,  t.  III.  Mooacbi 
discurreotes  noo  mooacbi  dicendi  sunt,  sed  gyrovagi, 
515,  t.  III.  Mooachi  dtim  flageilts  atteruntur,  stolis  slbi* 
ornati  videntur.  600.  L  III.  Mor*^'-  *-*  — **" 


1NDEX  RERUM  NOTABILIUM, 


im 

Jlonachus  Cloniaccnsts  ox  Inobediente  obedieos  factus, 
leprosum  osculo  saoat,  584,  t.  VII.  Monachtis  mediocriter 
perfecius  roelior  est  viro  saeculari,  etiampio,  783,  t.  III. 
Mooachus  nequit  Christum  simul  et  peeunias  possidere, 
246,  t.  III.  Perfccte  renuntiantibas  uoteslas  judiciari» 
promittilur,  ibid.  Per  divitias  Deu6  amiltilur,  247,  t.  III. 
Coelestis  hospes  fugit  consortium,  ibid.  Monachus  in- 
quietos  relioquit  eiercitium  viriuturo,  exponilurque  om- 
uibus  vitiis,  253,  t.  III.  Monachus  unde  bonus  fiat,  et 
unde  maius,  269,  1. 111.  Monachus  s»pe  falsa  carualium 
promisskme  decipitur,  270,  t.  III.  Monachus  fiigidus.  vilis 
alga,  782,  t.  111.  Fervidos  vitis  est  fructuosa,  tbid.  Hoaa- 
chus  ut  dives  fleri  queal,  250,  t.  111. 

Monuteria  sunt  animarum  vivaria,  805,  t.  III. 

Monastiei  ordinisdefioxus,  322, 1. 111. 

Monastici  iejunii  regula,  ibid.  et  $eq. 

Mons  Sevher.  sive   Sephar ,  idem  qood  tubieinatio  , 

533,1.111. 

Montes  excefei  sunt  aliae  Scripturarum  inlelligenllae, 
Cotteet.  F.  2\,  $25,  t.  IV. 

Montis  Casini  peregrinalio  qftanti  facieoda,  573,  t.  111. 
Monlis  Casini  ccenobium  sacratissimum,  638,  t.  III. 

Montis  Hor  interpretalio,  et  allegoria,  568,  t  lli. 
-Mors  et  tartarus  per  crocodiilum  cur  expressa,  811, 
t.  III.  Mors  horrenda  cujusdam  comilis,  431,  t.  111.  Mors 
damnatorum  omnium  teterrima,782,t.  III.  Morscor  nunc 
citius  solito  homines  adorialur,  280.  t.  III.  Mortis  dies 
terribilis,  59,  t.  1Y.  Eodem  dle  adsuut  daeinones  in  agooe, 
ibid. 

Mortoorum  officinm  quotidie  persolvens  in  eoeleste  re- 
gnum  imroducitur  604,  t.  III.  *  ■ 

Moserotli  interpretatio  et  allegoria,  567,  1. 1(1. 

Moyses  cur  videator  fuisse  poritifex,  104,  U  III.  Qood 
de  spiritu  suo  non  per  se  Moyses,  sed  Deos  dedlt  sep- 
tuaginta  viris,  103,  t.  III.  Moyses  jurisconsullus,  etcur, 
192,  L  IV.  Moyses  monachicam  normam  teouit,  512  et 
teq.,  t.  III.  Hoysesmunera  non  accepH,  545, 1. 111.  Moysis 
erga  soos  amor  perfectus,  65,  t.  III. 

Mundi  hojos  supplicia  quae  sint,  279,  t.  III.  Muodi  mala, 
et  peccata,  236,  t.  III.  Cum  mundaois  quomodo,  et  cur 
•conversandum,  257,  t.  III.  Mundi  hujus  bona  vana,  45, 
t.  IV.  Fugiendo,  Collect.  F. T.,  182, t.  IV.  Mundi  actionescur 
uioto  coinparaiitnr,  268,  t.  111.  Mundi  blaudimenta  quo- 
modo  extioguenda,  778,  t.  III.  Mundo  serviunt  mollibus 
vestiii,  i>on  Deo,  259,  t.  III.  Contra  mundum  clypeus 
fortis  mortis  imago,  774,  t.  III. 

Munera  pervertunt  judiciuro,  512,  t.  III.  Munera  Moysi 
exosa,  543,  t.  III.  Muoerum  genera  quol  sint,  264  ei  *eq.% 
t.III. 

Mystcrlum  sanctiss.  Trinitatis  explicalur,  3,  t.  III.  I.u- 
cet  in  homiois  creaiione,  25,  t.  111.  Manitestatur  Abra- 
hamo,  ibid. 

N 

Nabo  inlerpretatio  et  allcgoria,  569.  t  Tll. 

Nalurae  boua  diversa  sunt,  197,  t.  III.  Nalurse  conditor, 
naturae  etiam  est  immutalor,  629,  t.  III. 

Nazarius  et  Celsus  (SS.)  Mediolani  martyrio  affecli,  77, 
U  III. 

Nestorii  baeresis,  9,  t.  III. 

Nicaeno  (in)  Symbolo  quomodo  dicator  Spiritus  sanctus 
proprie  a  Palre  prbcedere,  661,  t  III. 

Nicolaiije  ex  NicolaiUrum  naeresi  qui  dicendi  slnl.  410, 
t.111. 

Nicolaus  II.  PP.  pauperum  pedes  quolidie  lavat,  210, 

'  Nobiles  qui  in  ReHgiooibus,  289,  t.  III. 

Nominis  perpetuilas  praemium  castitaiis,  174,  t.  III. 

Nonns  episcopus  et  martyr,  434,  t.  III. 

Novali  basresis,  118  et  #?</.,  t.  III. 

Novatiani  nou  sunt  depoucndi,  118,  t.  111.  NovaiUmo- 
rum  hanrcses,  540,  t.  III. 

Novitiorum  modestia  in  incessu  quse  requisila,  512  let 
*ea.>  t.  lli. 

NniMri quadragenarii  mysterla,  Collect.Y. T.,  156,  t. IV. 


H* 


visquanta,  584,  t.  M.  Noo  obcdlre  Deo  an  possit  not 
esse  railum,  66/ 1.  111. 

Oboth  ioterpreutioetallegoria,  868, 1  III. 

Obtreclatio,  virus  anima?,  48,  t.  IV. 

Octaviani  Aogosli  laus  et  etogium.  Vide  Atigusti. 

Or.uli  septem  quid  exprimant,  386,  l.  III. 

Odium  perdit  animas,  44,  t.  IV. 

OwYiura  cujus!ibet  membri  speciale  est  ton  corprri 
commune,'228,  l.  III.  Ofticium  nocturnum,  276,  t.  III.  O:- 
liciuni  inortcorum  quolidie  persolvens  in  coalesie  reguum 
iutroduciiur,  604,  t.  111.  Ohtae  symbotum,  470,  t   111. 

Oralio  fervensquatn  eflic*x,7*6,  t.  III.  Oralio  pro  vcnia 
peccalorum,  350,  t.  III.  Orationes  et  suffrsgta  sunt  ali- 
nienia  defonctorum,  580,  l.  III.  In  oralionibos  oou  c  r- 
poralis  scd  spirltnalis  atteodenda  praesentia,  236,  t.  III. 
Orationis  efflcacia  qimuta,  218,  t.  III. 

Ordinatiolepiscopnru.il,  iicet  nequissimorom,  tameo  rata 
est.106,  t.  III. 

Ordinis  llbronim  Scripturse  sacraB  mysteriuiD,  7^3, 
t.  III.  Ordinis  sacramentum  ex  quo  pendeai,  ul  ratum  sit. 
Vide  Sacramentwn. 

Oris  parsimonia  traositus  mystice  est  in  Phtooo,  5C8, 
l.  III.  .       . 

Osculi  impndici  pomitentii  qoam  gravw,  165»  t.  III. 

Otiuin  sauclom  deserere  quam  periculosuro  v  276, 
t.lll. 

Olto  II  lmperator,  436, 1. 111.  Oltonis  imperatoris  lamen- 
taMtisinterius,  596,  l.  III. 

Ozias  eor  dicatur  genitus  a  Joram,  195,  t.  III. 
P 

Paclum  inter  Deum  et  mooachos  vlolari  non  debet,  246, 
t.III. 

Palatium  Romuli  corruens  quid  referat,  631,  t.  III. 

Palea  calida  et  frigida  esi,  630,  l.  III. 

Fandulphus  el  Joannes  viri  priucipes  io  inferno  dsoi- 
nati,  436,  t.  III. 

Panis  mensura  ineremodart  solita,  537,  t.  III.  Eier- 
cit»i  spirilualis  studium.  ibid.  Papa  j  sius  jadex,  43» 
t.IV. 

Parentes  legibus  Dei  resistenles,  extranei  repatasdi 
suut,  596,  t.  III.  Pareotum  eleemosyna  flliorum  res 
crescit,  206,  t.  1(1. 

Partes  serviunt  toti  et  opera  partlum  attribuonlur  loti, 
228, 1. 111. 

Paschatis  compnti  auctores  quinam  fuerint,  631,  t.  III. 

Patres  (SS.)  negant  posse  monachutn  ad  saeculum  re- 
dre,  364,  U  III. 

Pauli  (S.)  discipuli  qui  fuerint,  ibhl.  D.  Panli  basilica 
aTheodosio  el  Honorio  aadificala,  55,  t.  111.8.  Pann» 
proprum  noo  habet  catbedram,  et  cur,  60,  t.  III.  Paulos 
pr&  ca^leris  omnlbus  privilegio  admirubili  «st  hwrgsilus, 
608,  t.  III.  S.  Paolus  aliorum  scaodalum  quautopere  >i- 
are  studuerit,  60,  t.  III.  Paulus  evaneelica  mysieria  <tf- 
dicit,  sed  non  ab  homiuibtis,  605),  t.  III.  Paiilus  cur  B. 
Petrum  reprebenderit,  738,  t.  111.  Ptulusqua  in  re  si- 
niilisChristo,6IO,  t.  111. 

PaulianisUe  cur  rebapllzandi,  121,  t.  III. 

Paupertas  in  vesiibus,  quibus  commendata,  347,  L  III. 
Psupertatis  evangelicas  frucins,  25U,  l.  Ui.  Bona  qnibus 
in  hac  vha  fruuntur  egeni.  ibid. 

Pauperum  pedes  lavare  saliiberrimnm  est,  209,  t.  III. 
Abnsus  quorumdam  in  paiipeniius  exripjendis,  ibid. 

Peccare  in  fide,  et  recedere  a  /itfe  differunt,  119;  .  ITF. 
Peccare  gravius  oemo  potest  quam  sacerdos,  5C6, 
1-  III.  i-i 

Peccata  Icvia  in  quse  etiam  iustus  quotidielahitnr,  wd. 
His  juslilia  nou  amtltitur,  212,  t.  III.  Pcccata  episcopi 
non  rectc  ordinati  iu  prometoris  eaput  reiiundaui,  46d, 
t.  III.  Peccata  desperaticneui  non  inducuut,  sed  impiel», 
172,  t.III.  Pecdaii  eraviias  ex  pceniteutia  rite  staiolaco- 
guosrilu%  163yt.  III.  PecratorumConttiiuptusmorieuiiH- 
terminatur  sempiternam,  315,  t.  III.  Peccalorum  effeclus, 
211,  t.  III.  Peccatum  nullum  impunitum  manet,  593, 
t.lll. 

Peccator  resnrgit  ad  niajoremgratiapi,  618,  t.  IV. 


1197 


IN0EX  RERUaf  NOTABIUUM. 


1198 


1  iretn  (5)  Aiiosioi  discretio  in  Juoaorom  salute  ca- 
randa,  59,  t.  III.  8.  Petrum  ires  etiam  etaves  manu  te- 
neotetn  fuisse  designatum  velusltaima  urbls  mooumenta 
docent,  74,  t.  III.  Petrus  cur  a  Paulo  reprehensus,  60, 
l.  III.  P«trus  rur  vitam  activam  designat,  609,  L  III.  S. 
Petrus  AotStoliis  ciildftm  apparens  eom  a  dsmonibus  li- 
herat,  598,  t.  III.  S.  Pelms  princeps  senato»  apostolici, 
25,  t.  IV.  Quare  se  suhirihebat  a  commercio  geniiliitm, 
CoUect.  V.  T.  274,  i.  IV.  Cur  Petrus  ad  sinistram  el  Pau- 
Itit  ad  dexleram  in  picturls  collocentur,  605,  t.  III. 

Peirus  eremitaln  pavimento  nudo  semper  pernoctans, 
795,  l.  III. 

Petrus  sacerdos  ex  montcbo  Nonantulano  eremita,  580, 
t.  III.     .  - 

Pelrn  Damiani  ol>  dimissos  episcopatus  quanta  poenl- 
lentia  injuncia.  443,  t.  III. 

Petrus  (S.)  Damtaoi  compeltat  Cadaloum  antlpapam,  51 
et  69,  t.  III.  Ejns  zelui  pro  Ecclesia  Romana,76,  t.  III. 
Ejug  sermo  sd  Mediolanenses,  77,  t.  III.  Subjicit  res 
suas  jndicto  sedis  apostolics»,  84,  t.  III.  Ejus  allocutio  ad 
episcopos.  135,  l.  III.  Invehilur  tn  Simoniacos,  138,  U  III. 
Laudat  soam  patriam,  140,  t.  III.  Iinpugnat  apocr.vpbos 
canonesde  pcenitentla,  157  d  teq.%L  ill.  luveliitur  in 
legisperiios,  183,  t.  III.  Ejusdem  in  scribendo  lides  et  re- 
Rftlo,  220,  t.  III.  Construiit  eremum,  355,  t.  III.  Modestia, 
573,  t.  III.  Alter  Hieronymus,  l.  IV,  vi,  in  prine.  EjUt 
Fe6tus  dies  Ctlebratur  Ravenue,  4,  t.  IV.  Ejus  Rhytbmiis 
Paschalis,  13,  t.  IV.  Ejus  epitaphiom,  51,  l.  IV.  Ejtis 
atylug,  CoHect.  V.  T.  75,  t.  IV.  Quare  saepe  teslimouu 
•  tacne  Scripiuue  adbibtut.  74,  CoUect.  V.  2\,  I.  IV 

Phalaridis  lyranui  crudelita*,  575,  t.  III. 

Phiala  aurea  qnomodo  mentem  sancti  sacerdotis  adum- 
bret,  502,  t.  III. 

Phalo  disertissimos  Judaorum,  521,  t.  III. 

Philosophorum  nullus  tam  iusanus,  ut  Dei  oegaverit 
omnipotentiam,  621,  l.  III.  Pbilosophorum  lectio  ad  iotel- 
ligeutiam  Scrirtureconducens,  572.  t.  III. 

Phceoix  nostri  Salvatoris  lypus,  812,  l.  III. 

Pise  ruarcliiouissae  ia  psupereslii>eralitaa,207,  t.  III. 

Pletas  siuiulata  molesla,  778,  t.  III.  Pietaiis  opera 
rnunda,  Coltect.  Y.  T.,  117  ei  §eq.t  t  IV. 

Piiati  nouiiuis  etymoo,  594,  t.  ili. 

Plagse  cur  itigypto  inflict»,  714  ei  teq  ,  t.  II •„ 

Pa«nae  ciericorum  incontineniium,  402,  t.  III.  Eorum- 
dem  prav®  objeciiones,  et  earum  refutationes.  389,  l.  III. 

Poenitentia  recenler  conversis  quae  injungi  debeat,  2W, 
t.  III.  Pupniti  ntia  centum  annorum  quoniodo  expleatur, 
704,  t.  III.  Pceniteutia  unius  anni  quomodo  expleatur, 
324,  t.  III.  Poeoiientia  immundis  sututa  a  canonibns  qua- 
II»,  160,  t.  III. 

Polycbronius  post  mala  principia  optimum  flneih  in  sa- 
cerdotlo  habuit,  109,  t.  III. 

Polypi  natura,  810,  t.  III. 

Pootifex  Romanns  est  princeps  Ecclesia?,  85.  t.  III.  Ro- 
manl  Pontifirls  anathema  timendnm,  389,  t.  III.  Pontilicis 
Romani  et  regum  unio  Ecciesi»  uoiversa  salutaris,  71  el 
$eq.tt  t.  III.  In  pontiflcis  Romaoi  electiooe  nou  esse  ne- 
cessarium  imperatorum  sssen^um,  exemplis  demonslra- 
tor,  55  ei  $eq.t  U  III.  Pontificom  R<<manorum  corona 
tres  onde  derivala?,  74,  t.  III.  Ponliflcura  Romanorum 
vila  cur  tam  brevis,  474,  t.  III. 

Popohni  Israel  cur  altare  erexerit,  230,  t.  III.  SUnilLUv 
diuis  deelaratio  de  illoaltafi,  ibid. 

Porta  Ezechielis  clausa  quid  significet,  45,  t.  Iil. 

Prsceptum  Christi  de  pnbeoda  maxilla  percutienU 
qoomodo  iotelligendum,  67. 1. 1)1. 

Prsdestinationis  ttnis  unde  acquirator,  204.  t.  III.     • 

Prsdicatio  fervens  quam  efficax,  726,  l.  III.  Prasdicalio 
jOvat  ad  carnis  vitia  detergenda,  46,  t.  IV.  Pradicatio 
nnnc  Inefttcacior  quam  olim,  274,  t.  III.  Apud  Cbrisliaoos 
verbi  Dei  prmdicatio  viluit,  2?5,  t.  lil.  Ad  praedicationis 
ofUcium  qui  sint  idonei,  492,  t.  III. 

Predicatores  ad  invicem  coocordes,  50,  t.  IV.  Predi- 
catores  mali  qui,  Coileel.  V.  T„  229,  t.  IV.  Mali  praedi- 
catores  qni  censeamur,  492,  t.  III. 

Praedicalur  etlicacius  operibos  qoam  verbis,  794.  t.  IH. 

Prelaii  doctrioa  exemulo  conbrmanda.  504.  t.  III.   Oua 


esse  muodi,  53  et  57,  t.  IV.  De  presbytero  qui  in  Vesuvlo 
monle  periit,  457,  i.  III.  De  allo  presbytero  qui  in  ejus- 
dem  montis  flamma  matris  vocem  lugeotis  recoguovit. 
ibid. 

Principia  sinislra  sspe  ad  felices  proveniunt  exitus, 
114,  tiil.  Y  F 

Prior  debet  esse  ahbali  fidelis,  306,  t.  III  In  dlsciplina 
reguiari  sit  potius  rigidus  uuam  abbas  ei  cur,  tb\d. 

Prfvilegium  concessum  benrico  imperatori  in  ponti- 
fice  eligendo.  55,  t.  III. 

Probatio  ad  religionem  venienllum  cur  exig'lur,  571, 
t.  III. 

Professio.  sive  promissioservorom  qualis  356,  t.  III. 
Professio  religiosa  cur  dicatur  secundus  haplismus,  292, 
t.  III.  Profession  s  sacr*  habitus,  778,  t.  III. 

Promissa  B.  Petri  Dam.  quae,  325  ct  343,  l.  III. 

Propositiunmonasticum, s.cundus  bapiismus,  370,  t.IIf. 

Prudenlia  carnis  superhiam  sapit,  223,  l.  III. 

Prudeotia  hujus  mundi  inimica  Deo,  Cotttct.  V.  T.. 
8t,  l.  IV. 

Puer  clausis  forlbus  lnlromissus,  ibid  Puerorum  schola 
in  monasteriis Benedietinis  olim  lubebaDtur,  638,  t.  III. 

Pugua  cum  diemone    et  lentaiionibus  iaudauda,  316, 

Pulmenta  in  diebtis  jejunii  quae  prebeantur  in   eremo, 
521,  t.  III. 
Pyrilis  natnra,  651,  t.  III.  A  quo  dicatur,  ibid. 
Pyroboli  uatura,  808,  l.  III. 

Q. 

Quadragenarius  cnmerus  sighificat  bumanm  vitfc  cur- 
stim,  Colect.  V.  T.,  156,  l.  IV. 

Quadragesima  duplex,  323,  t.  III. 

ijuadraginta  doae  mausiones  popuii  Israelitici,  Cot/ecL 
V.  T.,  \40#$eq.,i.  IV. 

Quaesiio  de  zelotypa  muliere,  587,  t.  III.  Ejusdetn  quae< 
slionis  egregia  solutio,  ibid.  Quaestiones  ex  sacris  liueris 
doctoribus  sunt  enodaiida^,  611,  t.  III. 

Quercus  frugifcrae  itupios  quomodo   sigb  ficent,  777, 

Querela  monachbrum  de  canonicis,  322,  t  1(1. 
Quies  animi  laboribus  acquiritur,  2^5,  t.  III. 

R 

Ratboih  civitatem  obtentam  a  David,  mysltce  quid 
signet,  551,  t.  III. 

itocAe/Ecdesiamdesignat,  606,  t.  III.Racbel  quomodo 
vitain  cootemplativam  adumbret,  295,  t.  III. 

Ilatmbaldus  Pesuianos  episcopus,  110,  l.  III. 

Ramese  iuierpretalio  et  allegoWa,  560,  t.  III. 

Baphidin  iuterpreiatin  et  ailegoria,  565,  t.  III. 

Rebaptizatk)  cur  prohibeatur,  90,  t.  III.  Eadem  et  re- 
cbnsecratio  est  par  crimen,  119,  t.  III. 

Rectomm  animarum  judicia,  457,  t.  III. 

Rfdeuntes  ad  saeoultrem  vitam  in  profundnm  malorum 
pervrhiuot,  362,  t.  III. 

Reges  et  sacerdotes  a  Deo  prae  aMis  illuminantur,  99, 
1. 111.  Regum  negotiis  mouacbus  nequaquam  se  ingerere 
debet,  277,  t.  III.  Regum  et  summi  pontiflcis  unio  Eccle- 
siae  universae  saluuris,  71,  t.  III.  Regum  peccata  s«pe 
consillariis  ascribenda,  68,  t.  III.  Rez  clarior  qoam  servus, 

Regis  Scoiiae  rebgio  etdnrilas  tnDeninr,  %&f  t.llL 

RognumDeoPatritradiaChrUtoquid  sit,  615.  t.  III. 
Regnum  et  sacerdo  ium  a  Deo  institutum,  98,  u  III. 

Regula  S.  Bentdieli,  287,  t.  111.  Ejus  scopus,  292, 
t.  ni. 

iteffuta  rellgios»  commonitas  et  discretio,  295,  t  III. 

Religio  quos  milites  requirai,  247,  t.  III.  lo  religiooe 
melius  est  segniter  vivere  quam  in  s*culi  conversatioue 
perire,  294.  t.  III.  In  religiooe  qui  nobiles  dicaolur,  289, 
U III.  Religtpnem  accedeutes,  nisi  veterem  vitam  rejiciant, 
similessunt  Gabaouitis,  Collect.  V,  T.,  164,  t.  IV.  Kell- 
gionumfundaloressuiitorganum  Spiritussancti,  292, t.  III. 

Rellgiosi  curis  saBcularibus  oppressi  difiicile  valeot  sacris 
mysteriis  digne  assis'ere,  517,  t.  III.  Religiosi  debent 
obliviscl  mores  saeculares  299.   l.  III.  Religiosorum  re- 


1199 

ebribus,  4",  t  IV.  Eadeai  munJo  praefuit  donec  legibus 
onedivit,  50,  L  IV. 

Ilomana  Ecclosia  sedes  apostolorum,  550,  l.  III.  Ro- 
titaoa  Ecclesia  spirilualis  mater  Regum,  56,  t.  III.  Ejus 
prtestanlia  ei  dignitas,  tfctd. 

Komani  poutincls  et  regis  unio  Ecclesi»  salutarts.  71  el 
ssq..  t.  III.  Idem  est  prtnceps  Ecclesi»,  85,  l.  III. 

Romualdi  disciplluaj  dlscretio,  312,  (.  III. 

ltubos  MovsisEcclesiam  expresslt,  714,  t.  III. 

Rufhm(S.)  murlyris  hyuini,  37,  l.  IV. 

S 

Sabbalum  cur  t>.  virgim  dicatum,  379,  l.  II I.  Pta  ae- 
roiioB.  Yirgtuis  ofiicium  recitandi,  et  missarum  soleiiiuia 
ad  ejus  honorem  singuiis  Sabbatis  celehrandi,  577,  t.  III. 
IIIo  die  jejunare  laodabile  est,  578,  t.  III.  Cnr  nou  roliuir 
a  Chrisiianis,  41,  t.  III  et  270,  Colleet  V.  T., 1.  IV.  * 

SabelUi  ha?resis  confuiatur,  5,1.  III. 

Sacerdos  per  unitaiem  tiJei  est  tola  Ecclesia,  et  ejus 
▼icem  geril,  229,  t.  III.  Sacerdos  sacris  altaribus  apj>ro- 
ninquans,  ab  omni  peccato  mundus  esse  debel,  xbid. 
Majoribus  cavendum  est  ne  ad  eos  reduudent  vitia  infe- 
riorum,  506,  t  III.  Nullus  gravius  neccat  quam  prcsbyter 
nialus  vel  imperitus,  ibid.  Ad  quid  dantur  iilis  facultates 
ecclesise,  507,  t.  III.  Quhs  t  vere  saeerdns,  it>id.  Qui.I  de 
indignis  coustituendum,  509,  1. 111.  Quam  perniciosc  pec- 
cent,  510,  t.  III.  Sacerdos  immundus  duiu  pro  ahis  intor- 
ceJit,  iram  Dei  in  se  provocai,  168,  t.  III. 

Sacerdos  non  commis:eat  stirpem  generis  sw  nugo  gm- 
lis $Ws  exposilio,  498,  t.  III.  Nobiutas  sacerdotuni  quae 
sil,  498,  t.  III.  Quid  sit  saoguine  arietis  immolall  tangt 
exiremum  aurlcule,  manus  et  pedis  sacerdolis,  499, 1. 1 II. 
Mpds  sancti  sacerdotis  phiala  esl  aurea,  502,  t.  III.  Filii 
David  qua  rjtione  diramur  sacerdoles,  201,  t.  IV.  Sacer- 
dos  exlerius  ministrat,  Deus  invislhi  iter  consecrai,  88, 
t.  III.  Sacerdos cur  totius  Ecclesi3eutuurverbu,2i9, 1. 111. 
Sacerdoiemde  sanciis  egreii.  quid  sit,  496,  t.  III. 

Sacerdotes  mali  s  miles  canahbus  lapideis,  101,  t.  III. 
lidpmfaeiunt  eliam  miracula,  110,  t.  III.  Jndigni  sacer- 
dotis  officium  est  ruina  populi,  168,  t.  III.  Sacerdotes 
fgnarl  qua  ratone  leonum  dentil)us  exponantur,  503  et 
$eq.t  l.  III.  Sacerdotes  cur  vocanlur  angell,  525,  t.  UK 
Sacerdotes  ac  regesdit  sont  et  Cliristi,  99,  t.  III.  Sacer- 
dotes  Chrlstl  qui  sint,  507,  t.  111.  Sacerdotes  laceranies 
sacramenla  bUsphemaut,  558,  t.  III.  Sacerdoti  vel  mi- 
nima  crimiuissnsiikio  esi  fugienda,  500,  t.  III.  Sacerdotii 
dfgnitas,  97.  t.  III.  Idom  et  reguum  a'Deo  institutum,  98, 
t.  III. 

Sacerdolisuxor  qua  sit,  497.  t.  III. 

Sacerdolalis  salulaiio  propier  pacem,  235,  t.  III. 

Sacerdotium  quando  a  Christo  suscepttim,  90.  t.  III. 
Sacerdotum  ignorantia  tnullum  noclva,  501,  t.  III.  Sacer- 
d\>tum  incuriacirea  lessacras,  506,  t.  111.  Sacerdotum 
aliud  vitluro,  505,  t.  III.  Sacerdotum  thesauri  lucra  sunt 
aniuiarum,  552,  t.  111.  Sacprdotum  depositio,  125,  t.   III. 

Sacraineaia  Kcclesiae  valide  a  malis  adroinistrantur,  934, 
t.  III.  Aii  a  Simoniacis  snscipere  Ilceat,  535,  t.  III.  Sa- 
cramenti  vana  species,  129, 1. 111.  In  sacramentis  inimstrl 
olUcium  atteodendum,  non  meritum,  ibid.  ln  sacrauiento 
vera  Domini  praesentia  manifestaia,  588, 1. 111.  Sacrammi- 
torum  eflectus  rotnistrorum  peocatis  uon  impeditur,  89, 
t.  III.  Sacramentorum  Ecrlesisuria  praecipua,  96,  t.  III. 

Sacramentorum  admioistraiio  monachis  prss  omnihus 
clericis  itciia  fuil,  523,  t.  III.  Pr.lw.ur  sanctorum  mona- 
eiiorum  exemplis,  ibid.  Conflrmatur  eorundem  auctoritate, 
ivid.  Item  ex  sacris  conciliis,  524,  t  111.  Ex  modo  couse- 
crandi,  ibid.  Et  ex  modo  vesiimeniorum,  ibid.  Sacramcn- 
tum  ecclesiastiruiti  quomodo  veriaiur  in  perniciem,  92, 
t.  III.  Sacramentum  ecclesiasticum  nonnullis  verlitur  in 
perniciem,  et  qnomodo,  92, 1. 111. 

Sacriliciorum  an  iqui  ritas  cur  periere,  42,  t.  III. 

Saeculares  non  sincereamantmonachos,  etcur,  613,  t.  III. 

Saecuinm  fulurum  per  regnuin  Sdlumonis  cur  d<sign:i- 
tum,  647,  t.  IILSaeculum  presensper  regnum  Davidde- 
signalum,  6i0,  t.  III. 

Sacena  pro  navicula  saepius  usurpatt  a  S.  doctore,  71 , 
i.  IIL 

Salamandrae  natura.  650,  l.  III. 

Salernitani  principis  miserandui  exilus,  437,  t.  III. 

Salis  el  chrismatis  usos  in  bapUsmo,  116»  t.  III.  SaHs 
Agrigenlini  natura,  631,  t.  III. 

Salmona  idem  cum  umbra,  568,  t.  III. 


INDEX  REMJM  NOTABILlUln*. 


1200 


Salus  aetcrna  solis  obeoientibus  debila,  257,  l.  III. 

SalutaUo  Ut  et  pluraliter  et  siogulariter.  S»4,  t.  II I- 

Salvator  per  hydrum  cur  expressus,  811,  u  III.  Anie 
Salvatoris  advenium  gemis  buuwmim  equus  erat  infreuis. 
499,  t.  III. 

Samson  tigora  SaWaion*,  lUMleet.  Y.  f .,  179,  t.  1Y. 

Samuelis  iulegriias,  512,  t.  III. 

Sancti  plurimi  sine  Htt-ris  illustres,  727,  t.  III.  Sanctl 
viri  in  singolarum  virtutum  perfectione  ioaequsles,  197 
et  $cq.%  1. 111.  Eorum  gesta  veoeraoda  p>tiusquam  imi- 
tanda  saBpios  sunt,  273,  t  111.  Sancti  quauio  perfeotiores, 
t'i!ito  humiliores,570,  t.HI.Sanctorum  exeinpfa  curpropo- 
nuutur,  273,  t.  III  Sauctorum  apparitio  in  ecclesia  S.  Caeci- 
li*  Kom83,fl02,t.lll.  Sanctorumbeatitudini  omnia  serrioni, 
7S6 ,  l.  111.  Sauctorum  vita  libenter  audiend»  ,  784- 
t.  III 

SanciitaMs  indiscretsa  pericnlaf  540,  u  III 

Sanuuisuga  faucibus  luereus  qua  ralione  evo.natur,  630, 
U  III- 

S  ipientla  humana  qnot  perlcnlis  snbiaoeat,  7ift,  t.  III. 
SapieotU  coelestts  cob  estes  faciL  CoUect.  V.  T.,  262,  t.  IV. 
Cui  Deus  parum  est.  nihii  illi  satis  esi,  511,  t.  III.  Sa- 
pientia?  nimiaB  pericula,  540,  U  III.  Sapieotiae  muDdaBS 
contemptus,  222,  t.  III. 

Sanienlis  est  amare  eorreptioneoi,  stulti  odisse,  735, 
t.  II I.  Saplentom  peccata  graviora  el  pernicosiora,  1SS29 

Ssul  reprobus,  et  tamen  propbeu,  94.  t  III.  Saul  tam 
innocens  in  principio  soi  regni.  ut  dieatur  a  Scriptor» 
filius  unins  anni,  CoUect.  V.  T.,  184,  l.  IV.  Saul  superbi 
pwna,  710,  t.  UI. 

Scacchorum  ludus,  452,  l.  III. 

Scandala  via  aunt  Antiehristi,  279,  L  III. 

Schismaiici  sunt  qul  se  a  fraterua  charitate  divelluntf 
515,  t.  III. 

Scieniiae  cupiditas  quam  pcrniclosa,  723,  t.  III. 

Scripta  sanctorom  Fatrum  similia  viridario,  ColUcl.  V. 
T„  in  Prcefat. 

Scriptores  debenl  esse  reraces,  $7,  t.  IV. 

Scriptnra  non  subjacet  moubllitati,  224,  t.  III.  Scrip- 
turaa  verba  interdum  non  sunt  juxU  sonum  aecipietida, 
66,  t.  III.  Kex  ex  intemione  attendeuda  sunt,  ibid. 
Scripturas  cur  in  carpeotis  ferralii  flgurat»,  551,  t.  III. 
Scripiur»  sententia)  per  ramos  aruorum  mystice  €x- 
pressse,  etquomodo,  387,  t.  III.  Scriptorarum  intelli- 

fenlise   stndia    philosophorum  inservlunl,  572.  t.  III. 
cripturas  Illteraliter  tantum  inteiligere  qoid  slt,  557, 
t.111. 

Sedls  aposioltce  calamitaa  et  «nimnoB,  445/ 1 III. 

Seditioois  Mediolanensiacausa,  75  et  seq.,  u  III. 

Selenitis  candor  ioteriorcum  luna  crescit,  631,  t  III. 

Senibus  mors  est  cerlo  proptnquati  573,  t.  III.  Senum 
vitium  |n  loquendo,  515,  t.  III. 

Sentenliam  in  meltus  muure  uon  est  dederus,  G9 
t.  III. 

Seon  signiflcat  d&menem.  Cotlel.  F.  T..  129,  1.  IV. 
Ejos  orbs  prascurva  vocatur  Esebon,  hoc  esi  cogiUUoues, 
CoUect.  V.  T.,  132,  t  IV. 

Septem  Dormientiom  (SS.)  orationes  pro  missa,  34, 
t.  iv: 

Seplem  lucerna?  randelabri  signtficantseptemdona  SpK- 
rilus  sancti,  CoUeet.  V.  T.,  116,  t.  IV. 
HSepiima  generatio  in  prooepotibos  noo  babetur,  187, 

Seraphim  cur  velabant  pedes  Domini.  CoUset.  V.  T., 
25t,t.lV. 

Sergins  (S.)  Damascenus  episcopos,  43"ir  U  III. 

Serra?  natnra.813,  t  III. 

Serviendom  Deo  amore,  non  limore  poen»,  289,  t  Ilt 

Servorom  professio,  3i'/,  1 111. 

Severini  (S.)  Colooiensis  archiepiscopi  purgaioriom  oo 
intempesUve  coacervau  borarum  cauouicarum  offid», 
593,  t  III. 

Silentio  et  mansueiudlne  cootomehss  exeipieodaB,  313, 
t  III. 

SUoe  nomlnis  inlerpreiatio,  593^  t  III. 

Simon  M agus  simonlsd  auctor,  546,  t  III.  Slmoa  simo- 
niaa  magister,  91,  t  III. 

Simoniacis  bona  insa  nocent,  138  ei  *vo.f  t  III.  Cootra- 
Simoniacos  sancti  omnes  iraacuoinr,  139,  t  lif.    Simo-v 
niaca  hasresis  viguil  usque  ad  tenifius  S.  Hetri  Damiani, 
123,  t  III.  Simouiacae  bsereseos  priocipes,  533,  t  III. 

¥>~_  oi. : . o_t_!...-  j1..._      «m      .       %if       o: 


♦201: 


1NDEX  RERUM  MOTABILIUM. 


1902 


1    SimoDUB  gravius,  ibid.  StmooUe  utagistri  qui  faerint, 

Sim[»licitas  sancU  mundi  pbUosopbis»  prefertur,  152, 
L  III. 

Siu  interpreUtlo  et  allegoria,  562,  L  lll. 

$in  et  Sinot  disUoctio,  tfid. 

Si/wi  UUrpretatio,  et  allegoria,  563.  L  III. 

Siriciuspomifex  Romanus,  163,  t.  III. 

Soc/tof  interpretatio  et  allegoria,  860,  t.  III. 

Sodomla  peccantes  la  reprobam  sensum  tabuntnr,  sl 
nost  boc  fitiam  sacros  ordioas  coucupiacuut,  151,  L  III. 
Vitnperantuc9 163, 1.  III. 

Solemoitates  octo  Dominns  ia  lege  veteri  pracepit, 
Collect.  F.  T.,  135,  t.  IV. 

Soiis  compsratio  comRomano  pontiflce,  475,  t.  III. 

Solitarii  adversus  cogiiatiooes  untuni  babent  dimtcare, 
270,  t.  111.  Solilarii  possuot  loqui  et  orare  pluraliler, 
2i6,  t.  II I.  Unus  pro  multte,  et  mulli  pro  uno,  227  el 
teq.%  t.  III.  lu  hymnis,  lectionibus,  etc.  ibid.  et  teq. 

Sollludo  Li»  babet  fecundiUtem  et  Rachelis  pulchritu- 
diuem,  530,  t.  III.  Designatnr  ia  muliere  forti,  531, 
t.  111.  Iu  Magdalena  et  Marthaf  toid. 

Soraui  victoria,720,t.  III. 

Sopbi»  marcbiouissa  sepnhura  et  ejus  fetor  itiiolcra- 
bilis,  779,  L  III. 

SpectaculuroDeajucuudtimquodsil97l2,  t.  III. 

Spirituaiis  sapleniia  oxteriori  prudentiis  prafertur, 
ColUct.V.  T.,103,  LIV. 

Spirilus  sanctns  per  Improbi  mlaisterium  dare  potert 
sua  charismau,  ,K36,  t.  III.  Spirilus  sanctos  super  alios 
venit,  ioaliisnospiutur,95rt.  III.  Spiritus  propbeiicus 
in  Saulemt  licet  reprobum,  desceodit,  94,  L  III.  Spiritus 
cttas  cur  benlgnus,  101,  t.  III.  Spiriuis  sanctus,  et  unus 


«t  mulliplex  est,  225,  t.  III.  Solitudo  pluralis  et  mullitudo 
singularis  per  Spiritum  saoctum,  226,  L  III.  Spirilus 
saitcti  procevlo,  5,  t.  III.  EJus  missio.  48,  L  III.  Idem 
Itt  baptismo  el  ordine  opeia  ur,  89,  t.  III.  Spiritus  saucti 
etsoliscomparatio,  6,  t.  IV.  Spiritus  sanctus  ad  animam 
•e  haoct,  ut  eadem  aniina  ari  corpus,  ibid.  Spirilns  sanctus 
recte  oieum  diciiur,  Cul  eci.  r.  T.f  224,  L  IV.  Spiritus 
oanetus  indubitauter  a  Filio  sicut  et  Patre  procedit,  18, 
t.  III.  Spiriius  sanctus  a  1'atre  simul  et  FiliO  procelere 
ut  asseratur,  656  et  teq  >  l  W.  Quomodo  nos  doceat,  7*7, 
t>  111. 

Sponsusquare  lilium  convaUium  et  non  mootium,  Col- 
ieci.  V.  r.,  257,  t.  IV. 

Stephaot  cardinalis  laudes,  64,  t.  III. 

Slepbanus  cardinalia  presbyler,  575, 1.  III. 

Subditorum  diversse  volumste*.  458,  t.  III. 

Soes  mvstice  qui  sktt  velinteliigantur.  777,  t.  III. 

Superbia  sibi  non  aiiis  rulnam  facH,  1*4,  t.  III.  Super- 
biae  pffioa,  592, 1.  III. 

Syilogismorum  robnr  vlrlos  drrinasnpe  dissolvU,  628, 

Sylvester  lacrymarom  tnundatione  delusus,  505,  t.  III. 

Symbolum  cur  redtetur  in  prima  bora,  215,  t.  1(1. 

Synago^a  Judaeorum  cur  stola  Cbristi,  471,  L  III. 

Synodi  negotia  a  Mooachiscur  non  tracunda,  278, 
t.  lll.SynoUu*  iuiqun  oontra  Romanam  EcclesUm,  64, 
t.  111. 


Tabernacutf  drvtoi  ac  spirituaUs  fabrlcandi  ratto,  107, 
LIIL 

Tau  littera  slgnificat  numerum  trecentesimum  Cotteet. 
V.  T.,  170,  l.  IV. 

Tedaldi  episcopi  terribile  exemplutu,  500,  t.  III. 

Templum  et  sacrificium  antiquitus  cur  perlerunt,  44, 

Tempora  pervertenlium  absurditas,  685,  t.  III.  Res 
varia  exigunt  lempora,  ibid. 

TeuuUo  virtuti  admixta,  et  cur,567,L  III.  Tenutiones 
inter  psaliendum  facile  franguntur,  548,  t.  III.  In  teuta- 
tionibus  vigilantia  efficax  raiio  ad  illas  vibeendas,  773, 
Llll. 

TenUUs  sngelorum  presidium  praesens,  771,  l  III. 

Terra  rubra  cur  Adam  expressus,  552,  t.  III. 

Terra  lacte  et  melle  msnans  myslice  qui<t,  771,  L III. 
Tecram  cordis  noslri  excolere  quid  sit,  286  ef  $ea.. 
Llll.  *' 


Tigrls.  Per  ligridem  quid  mystice  inteiligendum,  814, 
l.  III. 

Triuitss.  fn  Irinitate  veoeranda  persooarum  quid  fu- 
giendum,  4»  t.  III.  Mysterium  sanctissime  Trinitatis  ex- 
plicatur,  3.  t.  III.  Personarum  coaequaliUs,  ibid.  Pro- 
prifUtes,  5.  t.  III.  CosBternitu  personarum,  4,  l.  ilh 
Quomodo  disUngoantur  persoo»,  8,  t.  III.  Trinilalis 
rayeterium  in  hominis  creatione  eiucet,  25.  t.  111.  Decla- 
ratur  in  eversiooe  turris  Babel,  ibid.  ManifesUtur  Abra- 
hamo,  ibid.  Item,  et  Lotb,  ibid. 

Turris  Thebes  mysUce  quid,  388,  t.  III.  ^ 

Tympanum  Mariae  prophetisss  assimilatur  crud»  CoUect. 
V.T.,  109,  LIY. 

». 

Ugo  (S. )  abbas  Cluniacensis,  208,  t.  111. 

Uguzonu  soror,  780,  L  III. 

Uoa  persona  debet  abundare  in  numerandis  gradibus, 
189,  L  Ilf. 

Unio  anhnorum  per  qoid  lollatnr,  514,  L  III. 

UniutiseccIesiasUcstestlmouium,  230,  L  III. 

Urbaoi  VIII  laus,  L  IV  inprincip. 

Ursicinns  (S.)  animarum  medlcus,  33,  t.  IV. 

Uxorum  conuctu  pollutis  Ecclesiam  ingredi  religio, 
631.1.111. 

V 

Vagatio  roultisfuit  occasio  pereundi,  268,  t.  III.  Yagalio 
multis  mooachis  rutna  exstitit,  265,  t.  III.  Esau  dejecit, 
264.  t.  III.  Jacob  stabiiiUs»exaItatur.  ibid. 

Valerius  episcopus  Hippooeusi<,  145,  t.  UI. 

Vanorum  nominum  corda  lebetibus  compsraU,  501, 
U  III. 

Vaticinlum  Damiani  de  morle  Cadaioi  admirabiliter 
impletom.  Vide  Danriama. 

Velitrensis  Ecclesi»  canonicorum  emendatio  et  aco- 
fecius,  599,  t.  III. 

Veoeti  ducis  uxor  nimiim  delicau,demum  toto  corpore 
computruil,  780,  L III. 

Venter  ac  liogua  cur  reprimenda,  533,  t.  III. 

Verba  eoosecratioois  saeerdoulis,  524,  L  III.  Verba 
etiam  ulciscitur  Deus,  591,  l.  III. 

Verberare  se  unde  oatum,  599,  t.  III. 

Verbi  incarnationem  Pater  et  Spiritus  sanclus  operatl 
sunt.  17,  t.  III.  Verbum  quomodo  generstur  a  Patre,  10, 
t.  III. 

Veritas  de  terra  orts  est,  et  quomodo,  223.  t  III. 

Vertumnl  daemones  qui  dicantur,  268,  L  111.  Vide  Jte- 
tnon. 

Vestes  qoibus  S.  Eccesia  delecutur  qna)  sint.  528 
1. 111.  Quas  vestes  in  sponsis  suis  Deus  requirat,  548,  el 
seq ,  l.  III.  Vestes  monachorum  ad  quorunt  imiutionem 
insiituta;,  526,  t.  III.  Veslibus  splendidis  indui  quam  per- 
niriosum,  et  Deo  odibUe,  549,  t.  III.  Vesiium  vilitate 
vulgsrem  niercari  applausum,  bypoorisis  esr.  261,  l.  III 
Vestium  sacerdculiuro  slgoiAcaUo,  235,  t.  III.  Allegorica 
theoria  in  sicsi*  vestibns,  ibid.  Quidquid  penn  tu  diviuis 
ofllcils  agitur,  sub  flguris  mysUcls  disponixwr^ibid. 

Vestirlmoliibus  mundo  serviunt  noo  Deo,  259»  t.  III. 

Vidoae  an  velari  possiot,  368,  t.  III. 

Vigilanlia  et  fortttudo  quibus  necessaria,  31,  l.  III.  VI- 
gilantia  4o  tenutionibus,  512,  t.  III. 

Viucentii(S.)laudes,51,t.lV. 

Virglnem  post  lspsum  Deus  reparare  potest,  618,  L  IIL 
Virgioesprudentescur  in  qulnque  psalmis  expressa?,  215, 
l.  III.  Virgo  voti  prssvaricatrix,  365,  t.  III. 

Virtus  et  voluptas  suntdu»  hominis  uxores  Cotteet. 
V.  r.,!55ft.iV.Virtute8interunaesteligienda,198lt.  III. 
V'rl*  tes  sunt  hominum  peona),  et  cur,  813,  t.  III  Ex 
perfecu  virtuUs  unius  acquisilione  omnes  acqtihrimus, 
198.  L  III.  ExcusaUooes  tepidorum  in  virtulibus  oompa- 
randis. 
Visio  borribilis  cojnsdam  fratris,  590,  t.  III. 
ViU  hominis  lablis,  47,  t.  IV.  ViU  contemplaUva  io 
Joanne  expressa,  et  cur,  609,  l.  III.  Viu  activa  et  cootero- 
plati\a  lo  cantico  designata,  215,  t.  lil.  Vita  activa  et 
coniemplaliva  mystlce  adombratae,  295.  t.  III.  Vita  aciiva 
in  Pelro  expressa,  et  cur,  609,  t.  III.  Vltm  soliuriae 
budes,  330,  t.  III.  VttSB  sanctorum  libeoter  aodiendss, 
781,  t.  III.  Vit»  beat»  siatns,  785,  t.  111.  VlUiis  (S.) 
Uudes,  32,  t.  IV. 
VlUa  ut  nenitus  exstiroentur.  amptiUndat  sunt  etiam. 


4*03 


ORDO  RERUM 


4301 


Viuuus  ille  coofrae.lus  a  Moyse  est  corpus  diaboli.  Co/- 
fccl.  F.  T.,  Ii4,  t.  IV. 

Vivaria  aoirparum  sunt  monasterla,  605,  t.  III. 

Vofucres  mystice  quid  exprimaut,  594,  t.  III.  Volucres 
ex  arbore  nasceules,'et  ubi,  631,  t.  lil. 

Voluutas  Dei  oniuibus  rebus  caasa  esl,  ut  existant,  016, 
I.  III. 

Voluptates  quo  roodo  facile  con-emni  possunt,  314, 
/.  III. 

Votifragus  infirmilale  compitur  ut  resipiscat,  597, 
l.  III.  Redivivus  vbiuiu  peisolvit,  599,  l.  III. 


W 


Walderici  raartyris  eleeniosyna  miracuk)  oommeudaia, 
205.  L  \\i. 

Vulnera  Christi  suot  sensuum  noslrorum  medicaeiieotJ, 
709,  t  IH.  Vuinera  martyrura  quid  slnt,  foi<L  Vaiiterum 
Chrisli  mvsteria,  771,  t.  Hl. 

Vulpes  Samsooissigaiflcant  hxreticos.  Collect.  K.  7«, 
178,  t.  IV.  z 

Zelpha  interpretatio  et  atlegoria,  996,  t  III. 
Zonis  peiliceis  et  aureis  quld  signetur,  500,  U  UL 


ORDO  RERUBI 

QUiE  1N  HOC  TOMO  CONTINENTUR, 


SANCTUS   PETRUS  DAMIANUS  S.  E.  R.  CARDtNALlS. 


OPERUM  TOMUS  SEU  PARS  III. 
OPUSCULA. 

Caietani  epislola  nuncupatoria.  11 

Cajeiani  prarfatio.  14 

Corollaria  quaedam  de  vitae  laude  ac  sanctitate  B.  Pelri 

Damiini.  16 

Cajetanus  Sciploni  S.  R.  £.  cardinali  Burgbesio.  19 
Opcsculum  paimoii.  —  De  Ude  calhotica  ad  Atubrosium. 

20 

Caput  pntnuM.  —  Qu»  credenda  sint.  21 

Cap.  II.  —  Heresis  Arii  et  Sabellii  confutatur.  23 

Cap.  ill.  —  De  sacramenlo  dominic»  lncarnationis.  24 
Cap.  IV.  —  Quomodo  solus  Fiiius  carnem  suscepit  et 

mortem  subiviL  23 

Cap.  V.  — -  In  Trinitate  quomodo  distinguanturpersonae. 

Cap.  VI.  —  Quomodo  Verbum  a  Patre  generelur.       28 

Cap.  VII.  —  In  Christo  divina  et  iiumana  natura  se?e 
manifestavit.  30 

Cap.  VIII.  —  Quare  Spiritus  sanctus  natus  nou  dicijur 
ex  oolumba,  in  cujus  specie  apparuit.  31 

Cap.  IX.  —  Chrisius  naturam  suscepit  humanam,  non 
persnnam.  54 

Cap.  X.  —  Quod  Spirilus  sanctus  indubitanter  a  Filio, 
aicut  et  a  Patre  procediu  57 

Oposc.  II.  —  Antilogus  contra  Judaeos*  ad  Honestum 
virum  clarisslnram.  42 

Cap.  pampii.  —  De  Christo,  qui  est  Filius  Dei.  44 

Cap.  II.  —  De  Cbristo,  qui  est  lapis.  augularis.  49 

Cap.  III.  —  Refutanlur  Judteorum  errores.  51 

Cap.  IV.  —  Conlirmatur  Christum  verum  esse  Filium 
Dei.  33 

Oposg.  IIL  —  Dialogus  jp.ter  Judaeum  requireutem  et 
Christianum  e  eontrario  respondentem  ad  eumdem  Ho- 
nestum.  57 

Opusc.  IV.  —  Disceptatio  synodalis  iolei  regi&Jxlvoo» 
tum  et  Romanae  eccleste  deren.sorem.  67 

Opdsg»  V.  —  Actus  MedwUni,  de  privilegio  Romansa 
Ecciesle,  ad  Hildebrandum  S.  R.  fi.  cardinalem  archidia- 
eonum.  89 

Opuso.  VI.  —  Liber  aui  appellatur  gratissimus  ad  Hen- 
ricum  archlepistopnm  Ravennatem.  99 

Cap.  pruhjm.  —  Quod  Christus,  el  si  per  plures  sua  dona 
discernatjio  ipso  umen  omnisgrati®  pienitudooermaneai. 

100 

Cap.  II.  —  Quod  sacerdoa  eiterius  ministrat,  sed  Deivs 
lnvislbiliter  consecrat.  101 

Cap.  III.  —  Quod  sicut  unus  est,  qui  baptlzat ;  ita  unus 
idem  est,  qui  principaliter  consecral.  102 

Cap.  IV.  —  Quod  Dominus  cum  baptisroo  simul  et  sa- 
cerdotii  jura  suscepit.  102 

Cap.  V.  —  Quod  nuila  sit  causa,  cum  rebaptizari  qnis- 
que  nonaudeat,  cur  debeatiiterum  consecrari.  104 


Cap.  IX.  —  Quid  doctores  de  baplismo  et  doorinid  < 
porls  Eocharistla  aentlant.  109 

Cap.  X.  —  Qnod  Spiritus  sanctus  non  ex  merito  sacer- 
dotum,  sed  ex  mlnisterk)  datur.  112 

Cap.  XI.  —  Non  mlrum  si  Spiritus  aanctns  ab  indigois 
aecipilur,  cum  et  Dei  Filius  slt  ab  ii.dignis  compreoeosus. 

Oap.  XII.  —  Quod  donum  Dei  nulla  minlstrorum  conta- 
gione  polluilur.  115 

Cap.  XIII.  —  Quod  sive  verbi,  sive  sacramenti  minis- 
ter,  Dei  donls  noo  possit  obsUere.  1 16 

Cap.  XIV.  —  Quod  de  spiritu  suo  uon  per  se  Mcyses, 
sed  Deus  dedil  sepluagiota  viris.  117 

Cap.  XV.  —  Quod  ii  qui  coosecrandi  accedunt,  jam  hs- 
beaot  Sniritum  sancium.  1 18 

Cap.  XVI.  —  De  nequissimis  episcopis,  quorum  tamen 
ordinalio  rata  foerit.  120 

Cap.  XVII.  —  De  Anatolio  et  Poiychrooio,  qol  post 
scelerata  primordia  beoe  conversi  dignos  se  suis  ordini- 
bus  ostenderunt.  123 

Cap.  XVIII.  —  QuoJ  per  indigoos  etiam  sacerdotes  . 
saepe  exhibenturmiracula.  124 

Cap.  XIX.  —  Quod  sspe  sinistra  principia  ad  felices 
proveniunt  e&ilus. .  128 

Cap.  XX.  —  Quod  per  simoniacum,  nt  Spiritus  sanctns 
dari  baptizando  possit,  eonsecrando  non  possit,  ratio  non 
admitlit.  150 

Cap  XXI.  —  Quod  attendendnm  sit  quid  sumitnr,  non 
unde  sumatur.  151 

Cap.  XXII.  —  Qnod  nec  novitiaoi  sint  deponendi,  nec 

ariaui  denuo  baptizandi.  133 

'Cap.  XXIII.  —  Quod  consecratiom>  effectusfidei  niti- 

tur  fundamenlo.  134 

Cap.  XXIV.  —  Quod  male  ordinati  episcopi  consecra- 
tionis  graliam  aliis  habeant,  sed  sibi  uoo  habeant.       133 

Cap.  XXV.  —  Qnod  ab  impiis  sape  ba?retici«  0'A'Qdtit 
a  suis  non  removeantur  offlciis.  \37 

Cap.  XXVI.  —  Qnod  ii  fliani  quos  post  damnationem 
suam  ordinavit  Aoacius,  honoribos  non  priventur.       138 

Ca".  XXVII.  —  ^aod  usque  ad  boc  tempus  simoniaca 
hffirtsts  yiguit.  139 

^  Cap.  XXV 111.  —  Hlcmanifeste  probatnr,  quiaper  simo- 
nia'C4&pmiussanctus  accipitur.  140 

Cap.  XXIX.  —  Quod  qui  promoti  ftieraol  a  slmonlacis, 
miraculis  coruscant.  141 

Cap.  XXX.  —  Quod  rebaptizalio  et  recoosecratio  par 
crimen  est.  143 

Cap.  XXXI.  —  Quod  sicut  rebaptiiari,  ita  et  denuo 
consecrari  qulsque  non  poiesl.  Ii5 

Cap.  XXXII.  -  Quod  falsum  slt,  ot  quilibet  a  shnoniaco 
coosecratus,  a  lalco  nibil  dlfferat.  116 

Cap.  XXXIII.  —  Quid  innocentlus  de  reconsecraliooe 
censeat...^—  148 

Cap.  XXXIV.  —  Episcopos  alloquitur,  ot  per  eos  luuun» 
sedi  discretlo  snggeraio r.  1 19 


t*>*r 


QVJE  IN  HOC  TOMO  COKTINENTUR. 


ractl  operis  samma  cvmclndilur.  151 

Cap.  XXXIX.  —  Saperiorl  opusculo  saperadditura.    155 

Scholia.  136 

OixsazumJUJ  —  Liber  bomorrnianus,  ad  LeonemlX 
Bom.  Poniificem.  * " "  "  159 

f-eoois  IX  epistola.  Ifft 

Prasfatio.  161 

Ca».  I.  — .  De  diversitatt  pcccantiura  contra  naturam. 

161 

Cap.  II.  —  Qaod  inordinau  rectorum  pietas  iapsos  »b 
ordine  noo  compescat.  Ii5l 

Cap.  III.  —  Quod  usibos  immundiUaa  dedili,  nec  ad  or- 
dinem  provebi,  nee  persistere  debeani  jam  promoti.    163 

Caf.  IV.  —  Si  ecclesiastica  necessilas  poscat,  utrura 
lalibos  boc  offleium  peragere  liceat.  163 

Cap.  V.  —  Qaod  in  reprobum  seosam  lapsi  sont,  qui 
l»ost  hoe  vitHim  babere  Incrum  ordinem  concupfscunt.  164 

Cap.  VI.  —  De  spirilualiJias  patribos  qul  cum  filiis  suis 
coinquioanlur.  166 

Cap.  VII.  —  De  illis  qui  eisdem ,  cura  quibas  lapsi 
sunt,  soa  crimlna  conrueuiur.  167 

Cap,  VIII.  —  Quod  sicol  sacritegus  virginis  violator,  iia 
quoque  tilii  spiritualls  orostiluior  jure  sit  deponendus. 

168 

Cap.  IX.  —  Quod  ejusdem  crlminis  reus  slt,  et  qai  com 
cirnall  velbaptismatls  fliia  labilur.  168 

Cap.  X.  —  De  apocrypbis  caoooibas ,  in  qaibus  qui- 
eumjue  conflduot,  omnino  decipiantur.  169 

Cap.  XI.  —  Probabliis  reprobalio  supradictorom  cano- 
bu.ti.  169 

Cap.  XII.  —  Quod  h«c  iudibria  jure  a  numero  cano- 
rum  excluduntur,  quod  certom  babere  noo  videantur 
auctorem.  172 

Cap.  XIII.  —  De  iis  qui  fornicanlur  irrationabiMter,  id 
«st,  qui  miscentur  pecoribus,  aut  cam  mascuiis  polluun- 
•ur.  17* 

Cap.  XIV.  —  De  his  qui  in  pecudes,  vel  in  masculos  aut 
olim  pollutl  sunt,  aut  hactenus  hoc  vitio  UbescunL      174 

Cap.  XV.  —  De  clericis,  vel  monachis,  si  fuerint  mas- 
sculorum  Insectatores.  174 

Cap.  XVI.  —  Nefanda  turpitadinis  dlgna  viluperatio. 

175 

Cap.  XVII.  —  Flebilis  lamenUllo  super  anjmam  l»n- 
rouodill»  sordibos  deditam.  177 

Cap.  XVIII.  —  Quod  ideoanima  debet  plangi,  quia  iwn 
plangit.  179 

Cap.  XIX.  —  Quod  ruina  est  populi  offlciuro  sacerdotis 
indigni.  180 

Cap.  XX.  —  Qood  de  manibus  immundorum  nollt  Deos 
accipere  sacrificium.  181 

Cap.  XXI.  —  Quod  nolla  sanctitatis  oblatib  •  Deo  susci- 
pltur  quae  immandltise  sordibas  inquinatur.  182 

Cap.  XXII.  — .  Quod  omnes  quataor  illi  modl  saperius 
enumerati  contra  naturam  sunt.  182 

Cap.  XXIII.  —  Exliortatio  lapsl  Iq  peccato  homiois,  ut 
resurg.it.  184 

Cap  XXIV.  —  Quod  ad  edomandam  iibidinem  satis  pro- 
sit  castitalis  prseroia  contempiari.  186 

Cap.  XXV.  —  Ubi  scriptor  probabiliter  se  excusat.   187 

Cap.  XXVI.  —  Ubi  aa  domiaum  pspam  sermo  reflecti- 
Uir.  r  r  189 

Scholia.  t9o 

Opusculum-  VII  f,  —  De  j)ajrejitita.  gradlbus  ad  Joannem 
episcopum  Caesenatensem  et  D.  D.  Archidiaconum  Ra- 
vennatem.  192 

Cap.  I.  —  Quod  inter  quos  est  lex  hsreditaria  succes- 
sioms,  uulla  sunt  jura  conjugii.  191 

Cap.  II.  —  Qnod  insur  humani  corporis  sex  gradibus 
consangpinius  terminelur.  193 

Cap.  III.  —  Cur  Deus  in  principio  unum  solummodo 
creaverit  hominem.  195 

Cap.  IV.  —  Quod  quibus  est  us  naereditaUs  est  et  affl- 
nilas  generis.  194 

Cap.  V.  —  In  legisperitos  lnvehitur  quos  et  de  propriis 
legibua  convenit.  195 

Cap.  VI.  — .  QooJ  generatrones ,  quse  ulrinque  ab  uoo 
prodcunt,  debeant  simplicUer  numerari.  196 

Cap.  VII.  —  Ibi  advsrsarios  ineviubili  argumenutiooe 
convincit.  197 

Cap.  VIII.  —  Quod  septima  generatio  in  pronepoUbus 
non  habetur.  199 

Cap.  IX.  —  Quod  juxU  oracedentis  B&rsons  eradum. 


1200 

\dt  Qradihus  p>g*ati<mii^  30  4 

ip.  i.  —  In  generationibus  suppalandis  quae  regnla 

servanda.  205 

Cap.  II.  —  Quomodo  a  transmigratioue  Babylonis  ad 

Chrislam  luerint  generationes  quatuordecim.  206 

Cap.  III.  —  Quomodo  Ozias  penitus  a  Joram  dicatur. 

207 
Opusct  lum  IX.  —  De  eieemossna  ad  Hainajdum  episco- 

pum  Urbinatem.  207 

Cap.  primum.— Quod  ex  virlutibus  una  eligendacui  magis 

serviamus.  2U9 

Cap.  II.  —  Eleemosyns  prsemium  quodnam  sit.  219 
Cap.  III.  —  Quanam  eleemosyna  major  sit.  214 

Cap.  IV.  —  Quod  qui  eleemosynam  vel  eflectu,  vel  af- 

fectu  non  praesUt,  charus  Deo  esse  non  potest.  216 

Cap.  V.  —  Quod  parenlum  eleemosynis  tiliorum  re* 

crescit.  217 

Cap.  VI.  —  Qiiod  booorum  tempomlium.affluenlia  ex 

eleeruosyna  oriaiur.  218 

Cap.  VII.  —  Eleemosyna  defunctis  prodest,  daemonibus 

invi&a.  220 

Cap.  VIII.  —  Laus  eleemosyna.  222 

Opusculum  X.  —  De  boris  caoonicis^  ad  T...  vlrum  da- 

rissiraum.  221 

Cap.  primum.  —  Peccatornm  effectus.  225 

Cap.  II.  —  Horae  caoonica?,  quoe  sunt?  2*^3 

Cap.  III.  —  Cur  in  prmnabora  recitetur  symbolum.  224 
Cap.  IV.  —  Cur  a  clericls  quioque,  a  monachis  quatuor 

psalmi  dicanlur.  226 

Cap.  V.  —  Cur  tres  psalmi  a  monachis  dicantur.  226 
Cap.  VI,  —  Quod  contiuua  ecclesisa  oratio  esse  debeat. 

227 
Cap.  VII.  —  Mensoram  refectionis  excedentium  pmna. 

m 

Cap.  VIII.  —  De  viro  quodam  pio-,  et  canonlcarum  hora- 
rom  studioso.  229 

Cap.  IX.  —  Oralionis  efficacius  quanta.  230 

Cap«.X.  —  Horarum  B.  Virginis  efficacia  quanta.     250 

Scholia.  231 

Opusculum  XI» .—  Liber-qul  appellatur,  Dominus  vobis- 
cujri,  adLeonem  eremiUm.  231 

Cap.  primum  .— Quod  sancUsimpticiUs  muudi  philosophis 
jure  praefertur.  232 

Cap.  II.  —  Quare  dicitur.  Jube.  Domoe ,  benedicere. 

235 

Cap.  III.  —  Unde  ortum  slt  Dominus  vobiscum.      25^ 

Cap.  IV.  —  Quod  sicut  alia  scriptura  non  subjacet  mu- 
tabilitati,  ita  et  Dominus  vobiscum.  23+ 

Cap.  V.  —  Quod  saucta  Ecclesia  et  una  in  multis,  et 
tota  videalur  in  singnlis.  235 

Cap.  VI.  —  Item  de  uuitale  oniversalis  ecclesia?.    235 

Cap.  VII.  —  Quod  si  Dominus  vobiscum  pro  slnguiarl- 
tate  oon  dicilur,  mulU  alia  necesse  est  dimitUnlur.     256 

Cap.  VIII.  —  Quod  sacriticium  quod  aliaribus  superpor 
nitur,  a  viris  simut  et  mulieribus  oueratur.  237 

Cap.  IX.  —  Quod  officium.  membri  cujuslibet  speciale. 
t>  li  corpori  sit  commune.  239 

Cap.  X.  —  Quod  sacerdos,  pars  ecclesiasticl  corporis, 
toUus  Eccleshe  convenienter  utitur  verbis.  238 

Cap.  XI.  —  Quod  populus  Israel  ad  ostendendam  socie- 
talem  aluris  exstroxere  congeriem.  240 

Cap.  XII.  —  Cur  bigamus  a  sacerdotio  omnino  repeilv* 
tar,  com  in  fornicationem  lapsus  saepe  in  ordinem  reroce- 
tur.  240 

Cap.  XIII.  —  Qood  si  Dominus  vobiscum  inter  duos 
recte  profertur,  a  solo  etiam  jure  dicator.  241 

'  Cap.  XIV.  —  Qaod  populus  Israel  ecdesiasUca?  inler  se 
uoitaUs  regulam  tenuit.  242 

Cap.  XV.  —  Qaod  qusedam  fesliviUtes  non  suo  tempore. 
Cflebrantur.  243. 

Cap.  XVI.  —  Qaod  in  Ecclesiarecte  alius  supplet  verba 
aHerius.  244 

Cap.  XVII.  —  Quod  quidquid  pene  in  divlnis  officiis  agi- 
tur,  sub  fignris  mysticis  dispooalur.  245 

Cap.  XVIII.  —  Peracti  opusculi  brevis  epilogus.       245 

Cap.  XIX.  —  Laus  ereroiticse  vitae.  246 

Cap.  XX.  —  Clausula  dispuutionis  per  apostrophen  ad 
Leooem  eremitam.  251 

*  OpBsoewM  Xll.  —  Apologettcum  dfi.contempUi  saecuii 
ad^Xlbizonem  eremitam  et  Petrum  monacbum.  251 

Cap.  piumum.—  Queriturde  monasticaBdiscipiinseapsu.  251 

Cap.  II.  —  Dp  mnnatihis.  oui  ad  ea.  auae  reiiuuerant. 


1207 


ORPO  RERUM 


12« 


jecu  repetere.  255 

Cap.  vl.  —  Quod  avarus  Nammicola  venus  qnam  Chri- 
stlcola  nmicapelur.  jjsg 

Cap.  VII.  —  Quod  etiam  parva  pecuoia  monachi.aoi- 
mam  immanior  ladat.  257 

Cap.  VHl.  —  Quaiiier  ad  veras  possiimaoacfaus  divitias 
pervenire.  258 

Cap.  IX.  —  De  mooachis  assidue  dfscnrrentibus.     260 

Cap.  X.  —  Quid  Laici  de  monachis  secularibus  dicant. 

260 

^ap.  XI.  --  Quod  dfscursio  monachi  et  virtuies  expel- 
lat,  efviUorum  multitudiaem  iotroducat.  261 

Cap.  XII.  —  Quae  mala  iofelix  aoima  inonacbl  patiatur, 
eom  ad  inferiora  revertitur.  263 

Cap.  XI ll.  —  Quod  is  qui  foras  egreditur,  cum  eicom- 
municatis  communicare  cogaiur.  265 

Cap.  XIV.  —  Quod  sicut  ab  excommunicatis,  ita  etiaai 
ab  escommaoieaodis  oporteatdeciinare.  265 

Cap.  XV.  —  De  mooachis  qui  pretiosis  vestibas  deJec- 
tantur.  267 

Cap.  XVi.  —  Quod  sicat  pretiosa  veslis  ad  iram,  ita  hu- 
milis  Deom  ad  iodulgentiam  provocat.  268 

Cap.  XV IL  —  De  bis  qui  vilitatem  vestium  vulgare 
mereaoturapplausum.  269 

Cap.  XVIII.  —  De  vera  humilitate  David.  270 

Cap.  XIX.  — 'Quod  moiiia  iodumeula  mious  perfecti 
fastidiant,  perfectiooes  aliquaodo  iodiffereoter  admiltaot. 

Cap.  XX.  —  Yagatlo  multis  foit  occasio  pereuodi.     27t 

Cap.  XXI.  —  Qood  Esau  vagatio  dejecit,  Jaeob  subilitas 
eialtavit.  272 

Cap.  XXII.  —  lo  duobus  hisfratribus  patel  qoid  inter 
vagos  mouachos  et  subil&i  distet.  274 

Cap.  XXIII.— Quod  divinadispositio  sicot  boois spiriluale 
otiauj  tribuit  v  sic  et  pravos  diuundi  iu  eiteriora  permit- 
tit.  275 

Cap.  XXIV.  —  De  eremitis,  qul  io  yagatiooe  sunt  posiii. 

277 

Cap.  XXV.  —  Quod  cellam  coosuetudo  dulcem/vagatio 
reddat  horribilem.  278 

Cap.  XXVI.  —  Quod  saepe  mooachas  falsa  caroaliom 
promissiooe  deciptior.  279 

Cap.  XXVII.  —  UtTnooachus  se  a  muodi  Implicatiooe 
custodiat.  280 

Cap.  XXVIII.  —  Dellheruteet  dlacrelione  Elisei.  281 

Cap.  XXIX.  —  Quod  boc  tempore  pradicatio  ooo  sicot 
oiim  sit  admodom  fructuosa.  283 

Cap.  XXX.  —  Quod  oouc  omoium  vitiorum  moustra  fe- 
ralius  vigeaot.  285 

Cap.  XXXI.  —  Qood  in  syoodo  mooachos  ad  episcopo- 
ram  luvidiam  libere  loqul  nou  aodeat.  280 

Cap.  XXXII.  —  Quod  monacbus  ae  a  muodo  cobibeat,  et 
Dei  judiciom  suis  semper  oeoiis  aoteuooat.  287 

Cap.  XXXIII.*—  His  scriptor  alioquitur  veoerabiles  mo- 
nachos  Petrum  et  Albizooem.  2*9 

Scholia.  291 

OprscuuTM  XIIL  —  De  perfectione  monachorum  ad  O... 
aobaleu)  Pomposiaoum  ejusque  conventum.  •*  •  -291 

Cap.  fbjmum.  —  De  remlssione  fervoris  sauct»  religioois. 

291 

Cap.  II.  —  Qood  oisi  qulsqoe  studeat  coepta.  perQcere, 
ad  amorem  Dei  oeqoeat  pervenire*  293 

Cap.  III.  —  Qaod  oecesse  sit  terram  nostri  cordis  ex- 

colere  si  de  ampla  volumus  posseaslooe  gaudere.         294 

a  Cap.  IV.  —  De  nis  qui  GaUaonJtarum  imitantnr  exem- 

pium.  295 

Cap.  V.  —  De  iis  qui  eorqm  tenent  figuram,  qui  ad  ma- 
lediceodom  coostituil  suot  io  Siebal.  296 

Cap.  VI.  —  De  his  qui  dum  perfectionem  in  sola  coo- 
versiooe  constiluuot  v  conversis  poeoiteotiam  ooa  impo- 
ouot.  298 

Cap.  VIF.  —  Quod  melios  est  agere  quod  ex  auctorltate 
priecipitur,  quam  quod  misericorditer  iodolgetur.       301 

Cap.  VIII.  —  De  viu  activa  et cooiemplauva,  sub flgura 
Li«  et  Rachelis.  303 

Cap.  IX.  —  De  Zelpha  et  Bala.  504 

Cap.  X.  —  De  ois  qui  vagatiooibos  deditl,  ignoraut  spi- 
ntualfe  coojugium.  305 

.  Cap.  XI.  —  De  mooacbls  oui  grammalicam  discere  ges- 
liuoi  306 


n  w.i 


€ap.  XVII.  —  De  sigoiflcatore  borarum.  51  j 

Cap.  XVIII.  —  De  mense  lectore.  516 

Cap.  XJX.  —   Quaota  cellarium  oporteal  diScretJOBe 

pollere.  317 

Cap.  XX.  —  Admonitio  poerorum.  518 

Cap.  XXI.  —  .Exhortatio  juvenum  vel  adoloseemhm 

319 
Cap.  XXII.  ~  De  novilUs.  321 

Cap.  XXIU.  —  523 

Cap.  XXIV.  —  Ubl  omnes  lu  commaoi  ad  charftatis  sto- 

diom  provocat.  ,  526 

Sclioiia.  318 

Opuscuum  .XIV.  — De  ordloe  eremitarumelfocultatibiis 

ertfmi  tbiitis  AVenaoi. 3* 

Upuscuujm  XV.  —  De  som  congregationif  instHuiiH  Ad 

Slephanimj  inuuacliuw. 535 

Caput  paujum.  —  De  soliuri»  vit*  laodfcus.  336 

Cap.  II.  —  De  origine  vitte  eremeticas.  537 

Cap.  III.  —  De  duplici  eremiurum  genere.  338 

Cap.  IV.  —  Qua  diligentia  resisteadum  carnis  acdiaboli 

teoUlionibus.  538 

C  p.  V.—  Dequiele,  silenitoetjejnnJo,  eremitas  prae- 

cipoe  necessariis.  539 

Cap.  VI.  —  Regula  jejunil  ac  refectionis.  546 

Cap .  VII.  —  De  servorum  diacipiioa.  54i 

Cap.  VIII.  —  De  paois  mensura,  et  splrrtuuittw exer- 

Ciliis.  543 

Cap.  IX.  —  De  nsalmodia.  543 

Cap.  X.  —  De  silentii  rigore.  344 

Cap.  XI.  —  De  moiia^ticaaioatitatiooisobumatione. 

»314 
Cap.  XII.  —  De  pietaie  erga  defunctos,  513 

Cap.  XIII.  —  Adborutio.  545 

Cap.  XIV.  —  De  iis  qui  arctiori  vivendi  geoere  ae  ob- 

strioxeruot.  S4S 

Cap.  XV.  —  De  eremitarum  jejuoio.  547 

Cap.  XVI.  —  Diacrelio  pnelati  in  moderandis  subdhi*. 

548 
Cap.  XVII.  —  De  somoi  ralione.  349 

Cap.  XVIII.  —  De  psaimodia  privaU  ae  poblica,  oec 

non  aiiis  eremiurum  exereitiis.  350 

Cap.  XIX.  —  De  cogitailonibus  vaals  et  aocuis  aon  ans- 

cipieodis  vel  expeJlendis.  331 

Cap.  XX.  —  De  gulae  iUecebris  fugieodis.  33 

Cap.  XXI.  —  Devestium  pauperute,  et  viliute  amaada. 

553 

Cap.  XXII.—  De  nlhii  pro  certo  deflnieodo,  et  de  corj- 
Utionibus  diacerneadhv  553 

Cap.  XXIII.  —  Contra  omnes  tenUtiooes,  mortis  ae> 
puiiuraeqtie  memoriam  mulium  prodesse*  335 

Cap.  X\IV.  —  Quomodo  cooliteri  debeas.  338 

Cap.  XXV.  —  De  bls  qu»  ad  levandum  poaduseremilica 
austeriuils  valeot.  337 

Cap.  XXVI. — Quomodo  bcrvmaruoigraUa  possit  acquiri. 

Cap.  XXVII.— De  peneverando  in  eo  vit»  modo,  qaem 
semel  quis  arripuerit.  358 

Cap.  XXVIII.  —  Qualis  eligi  at  qualis  esne  debeat 
eremilarum  prlor.  860 

Cap.  XXIX.  —  De  veoieolibuB  ex  s»culo  ad  ereawiD, 

361 

(Up.  XXX.  —  De  hia  qui  ex  coaaobitlca  conversatioBe 
ad  eremum  acceduoL  368 

Cap.  XXXI.  —  De  patienli»  virtutf ,  illi  qui  preesc 
maxime  necess^ria.  363 

Cap.  XXXII.  —  Non  perfecu  et  consummau  eremeties 
▼iue  instiUiU,  sed  ieviora  quedam  hujua  conversatloais 
priocipU  in  hac  regula  cootineri.  564 

Opuscolum  XVI.  —  Rbetorica  declamatioois  iovecuo 
io  episcopum,  monachos  ap!  saeculum  revocantam,  ad  6a> 
lerium  episcopam  Auxlmaoom.  566 

Caput  primum.  —  Qupd  mpuacho  egroUnli  aon  Ucert 
ad  saeculum  reverti.  566 

Cap.  II.  —  An  iegrolus  nabitum  religiosum  iuduere  pos- 
ait.  361 

Cap.  III.  —  Prtplati  peroidost  depiorandi.  368 

Cap.  IV.  —  Quod  sponto  auscipitur,  siue  peorate  noa 
deseriiar.  576 

Cap.  V.  —  An  fllii  a  parentibus  Deo  dicati,  habitwa 


1309 


QVJE  1N  HOC  TOMO  CONTINENTUR. 


1210 


Opuscllum  XVII.  —  De  cttlibalo  saoordoturo.  —  Ad 
Nicblantn  secuodum  Romaoam  Ponlilicem.  380 

Capcjt  primum.  —  Quod  Phines  idcirco  fcedas  seterni 
merait  sacerdolii,  quia  in  zelum  se  exlulit  ulUonis.     581 

Cap.  II.  —  Qood  Heli  ideo  periit,  quia  Qliis  peccanUbus, 
malefpius  indu)sit.  583 

Cap.  III.  —  Cootra  sacerdotem  luxuri*  deditam.      381 

Cap.  IV.  —  ExhorttUoad  summum  PotitiuYeui,  ut  ip 
cpiscopos  forolearios  canouicum  exeat  vigorcm.  586 

Opusculum  XVIII.  —  Contra  intewperautra  clericas. 

Di&erlatio  prww.  387 

Caput  primum.  —  Cur  clerici  debeant  esso  castl.       387 

Cap.  II.  —  Loxurios)  olerici  cura  Abime.ech  comparao- 
lur.  389 

Cap.  }II.  —  Quam  pewiciosa  sii  ciericorum  iotemperaifc- 
iia.  591 

Cap.  IV.  •—  Clcricorum  prav»  ohjecuones,  et  earum 
refuiatio.  592 

Cap.  V.  —  Citantur  exempta  sacrqe  scriptoraB.  594 

Cap.  VI.  —  Adliorialio  ad  Pelrum  cardlualem.  590 

Dtiurtalio  secunda.  ~  Coutra  clericorum  inlemperan- 
|iam.  598 

Caput  pmmum.  —  florlatur  labeotem  disciplinam  ercle- 
jsiasticam  et  casiitatem  aublevare.  398 

Cap.  II.  —  Clerici  cur  a  populo  segreganiur,  599 

Cap.  III.  —  Cleri.  orum  ipepta  defensio.  4:>2 

Cap.  IV.  —  Continentia  saccrdotum  el  levitarum  mi- 
nlslranlium  inveteri  lege,  quanta.  40  i 

Cap.  V.  — •  Quod  clericis  iniemperantibos  metius  esnel 
0  sacris  ordinibos  cessare.  406 

Cap.  VI.  —  De  duobus  presbyteris  incoutlaentibus. 

406 

Cap.  VII.  —  Contra  pellices  clericorum  scriptor  mvebi- 
lur.  410 

Cap.  VIII.  —  Qnod  is  culpandussit,  qoi  negligit  emeo- 
dare  quod  potest.  413 

Dwertatio  tertia.  —  Contra  clerieos  inlemperantea.  416 

Capot  pbimdm.  —  Hortatur  Adelaidem  dericorum  iu- 
comiuentiumlibidiDem  coercere.  416 

Cap.  II.  —  Qood  coocubina)  a  templis  sint  arcendat.  418 

Cap.  III.  — Quod  baeretici  acmaii  sacerdotes  vulpibns 
sint  similes»  419 

Cap.  IV.  —  Quod  zelus  ac  pietas  io  judice  moderate 
esaedebeant.  422 

Opcsculdm  XIX.  —  De  abdicaUone  episcopatus.  —  Ad 
Nicolaum  II  Rom.  poot.  423 

Capdt  pbimcm .  —  Probator  exemplls  posse  dimitti  epi- 
scopatum.  424 

Cap.  II.  —  Qoid  de  dimitl'  ndo  episcopatu  B.  Gregorius 
sentiat.  423 

Cap.  III.  —  Qood  animaB  gehenoae  suppliciis  tradiue, 
domioicis  diebus  refrigerlo  potiuntur.  427 

Op.  IV.—  De  monaebo,  qui  damnattisin  inferno.  poatea 
liberatns  est.  429 

Cap.  V.  —  Qioo  episcopatos  ardaum  sit  moous.       430 

Cap.  VI.  —  De  simoniaco  episcopo  qoi  noo  poteral  no- 
rainare  Splrltum  sanctum.  453 

Cap.  VII.  —  De  Araalpno  Metensi  episcopo.  435 

Cap.  VIII.  —  De  converso  qol  a  SS.  Aedrea  et  GregoHo 
verberal»*  esL  437 

Cap.  IX.  —  De  Pandulpbo  et  Joanne  priotipibos  in  iu- 
ferno  damnatis.  438 

Cap.  X.  —  De  presbytero  qui  in  Vesuvlo  monte  periit. 

459 

Cap.  XI.  —  De  tribus  auis  episcopis  eociesias  aoas  itidem 
deseremlbua.  441 

Opu  cuujm  XX.  —  Apologeticus  ob  dimissom  episcopa- 

Capot  primum.  —  Qood  Petros  Damiaoos  duorom  epf- 

seopatoom  curaro  babnerlt  445 

Cap.  II.  —  Qnod  episcopatos  deponi  possit  aliqaando. 

444 
Cap.  III.  — .  Contra  ecciesiastici  pecoui  dilapldatores. 

445 

Cap.  IV.  —  Episcopi  cujusdam  misericordtam  in  paope- 

rem  miraculo  Deos  remuueratur.  447 

Cap-  V.  —  Damianus  ob  aetttis  gravilatem  epiacopatos 

-^alt.  *449 

-*  aervus  Dei  civittlem  conflagrandum 

-  tatnanlit  ihi 


Cap.  II.  —  Quod  praesideudi  ars  facile  discitur,  sed  dif- 

ficile  imolelur.  458 

Cap.  III.  —  Quibus  arlibus  dsamoo  iropuguet  eos  qui 

se  a  praelatoris  abdicaruot.  461 

Ppusculum  XXII.  —  Conir.a  clejrjcos*  aulicos,  ut  ad  dig- 

nitates  provehantur.  464 

Caput  raiMUM.  —  De  clericis  obsequio  saecularium  prin- 

cipomdeditis.  ,  464 

Cap.  II.  —  Quod  adulatio  io  clericis  sit  Simooia.  465 
Cap.  III.  —  De  episcopo  quodam  Boooniensl.  467 

Cap.  IV.  —  Quod  peccata  episcopi  non  recte  ordinati  in 

prpmotoris  caput  redundent.  468 

Opdscdlvjk  XXllL.—  DeJlceyiH^e.  *\\*  pontificum  Ro- 

manorum  el  divina  provideuiia.  471 

Caput  primum.  —  Cur  Aonianorum  Pontiflcumvita  brevis 

sil.  473 

Cap.  II.  —  Praedicanlur  divina)  bonitatis  et  beneucentl» 

munera.  475 

Cap.  III.  —  Temporum  varietates  describuntur.  476 
Cap.  IV.  —  Quod  aogeli  per  tutum  mundum  discurrunt 

In  auxilium  honUnum.  477 

Cap.  V.  —  Quod  omnia  homini  servianL  etiam  infirmis. 

478 
Scholia.  480 

Qpusculum  XXIV.  —  Contra  ciericos  regulares  proprie- 

ttrwsT 480 

Capctprluum.—  Oppugnat  verbissaucti  Augostioi  per- 

tioaciam  clericorum.  481 

Cap.  II.  —  ldem  facit  verbis  D.  Hiefonymi.  483 

Cap.  III.  —  Caooiiicorum  defensio  quam  frivola.  48  i 
Cip.  IV.  —  Conviiicilraiionibus*  485 

Cap.  V.  —  Quaemala  ex  pecuUo  orianturinter  canonicos. 

487 

Cap.  VI.  —  tAd  praedicationis  ofUciuin  qoi  bint  idonei. 

489 

Opusculum  XXV.  —  De  ditfuUaie  sacerdolii.  491 

Caput  paimum.  —  Quid  sit  sacerdotem  de  s  uctis  egredi. 

492 

Cap.  II.  —  Quod  nobilitts  sacerdotum  sit"  viia  sanctt. 

494 

Cap.  III.  —  Quoa  sacerdoti  vel  ininima  criminissuspicio 
sit  fugienda.  #  495 

Opusculum  XXVI.  —  Qontra  uiaaliam  el  incuriam  cieri- 
corom.  497 

Caput  phimum.  —  Qood  imperili  oon  soot  ad  sacerdotioni 
premovendi.  499 

Cap.  II.  —  Quod  nulius  gravius  peecal  quam  presbyter 
malus  vel  imperitus.  500 

Cap.  III.  —  Qoissit  vere  sacerdos.  501 

Cap.  IV.  —  Quod  episcopi  vigilantea  esae  debeot  iu 
coerceodis  clericorum  flagitiis.  5t>^ 

Opusculum  XXVII.  —  De  commuoi  vita  caoooicorum  ad 
clerlcoti  Panensia  eccle^iai.  503 

Caput  paufuM.  —  Quod  clerici  non  habeot  proprietateui 
rerum,  quas  possiderit.  505 

Cap.  II.  —  Quod  is  nequeat  did  canooicus,  qui  oon  s«t 
regularis.  506 

Cap.  III.  —  Quod  inonachi  discurrentes,  non  monacbi 
dieendi  sunt,  sed  gyrovagi.  507 

Cap.  IV.--  Quod  bouimalorum  societate  pervertuntur. 

510 

Cap.  V.  *  Quod  comxnunio  vitae  uniooem  spiritus  et 
rectiludinem  pariat.  511 

Opusculdm  XXVlil.  —  Apologetlcoa  monacborum  ad- 
versus  canonicos.  512 

Caput  primum.  —  Cooqoestio  monacborum  de  canooicis. 

513 

Cap.  II.  —  Quod  sacramentoram  administratio  mona- 
cbis  prae  omnibus  clericis  licita  foerit.  514 

Opusculum  XXIX.  —  De  viii  veslitu  ecciesiasUcorom. 

518 

Caput  primum.  —  Quibus  ?estiba*  sanctt  ecdesia  de 
lectetur.  51A 

Cap.  II.  —  Indui  vestibas  splendidis  quam  anitna  per- 
nicfciosuin  et  Deoodlbile.  520 

Cap.  III.  —  Dissuadet  preliosarum  t estium  appelitum. 

521 

Opusccxum  XXX.  —  De  sacramentia  per  improbos  ad- 
mfulslraUs.  523 

Caputprimdm.  —  An  eeclesiaB  sacrameota  per  maios 

iwinfarri  r^Atf.irki  K%t 


1191 


INDEX  RERtJM  NOTAWUUM. 


im 


Eremas  mors  est  viUorom.  238,  u  III.  Viu  virtulum, 
tfcid.  Balneum  animarum,  ibid.  Scala  Jacob,  Urid.  Conci- 
liabulum  Dei,  tMd.  HabiUculum  bominum  el  anseloruD), 
i/;/'rf.  Testis  diviai  amoris.  ibid.  Dominicse  sepuTiurse  »- 
mula,  ibid.  Spirituale  habiuculum  mira  efficiens,  159,- 
t.  III.  Speculum  animarum,  ibid.  Thalamus  nuptiaiis,  ibid. 
Eflugium  mundi  persequeinis,  2i0,  t.  III.  Cailra  dsenio- 
nibus  tcrribilia,  ibid.  Virldarium  animarum,  ibid.  Deus 
est  inhabiutor  babitantis  in  eremo,  ibid.  Eretnus  est 
schola  ccelestis  doclrinae,  236,  l.  III.  Paradisus  dehcia- 
rum  et  virtulum,  ibid.  Caminus  triom  puerorum,  237, 
t.  III.  Fornax  soperni*,Regis,  iirid.  Apoihwca  mercium 
coelestium,  ibid.  Offieina  ubi  aoima  reatauraturj  ibid.  Mi- 
litiss  locus,  et  iriumphi,  ibid. 

Esau  unde  dejectus  a  jure  suo,  26i,  t.  III. 

Esculani  episcopi  tastus  et  depositio,  549,  t.  III. 

Ksther  buinilius  quanla,  262,  l.  iil. 

EWan  sive  Buihan  iuterpretrflio  et  allegorla,  580,  t  II I. 

Evaogelisue  coucilianttlr  in  crucifixiooe  Chri&ii,  214» 
t.  III. 

Eucharistia  pnecipnumEcclesiae  sacrameotum,  96,  t.  III. 
Amoltis  oflertur,  227 ,  t.  II (  Eucharistiam  frequenter 
susciptens,  daemouibus  est  terribilis,  771,  t.  III. 

Euch«'rius  Lugduuensis  episcopus,  524,  l.  III. 

Eutychelis  harfsis  imprubatur,  9,  t.  III. 

Evangeliuur  per  manna  siguiOcatum,  563,  t.  III. 

Ex  ore  AUissimi  non  egredientur  nec  bona  nee  malaf 
expositio,  616,  t.  III. 

Excommuicati  non  habent jus  ad  electionem  Poniitt- 
cis,  68,  t.  III. 

Kxcommunicatio  canonum  et  pontificum  an  eadem,  257 1 
t.  II  l.  Eieommuuicallo  Poiiliflcum  Uomanorum  cur  formi- 
danda,  595,  t.  III.  Cum  e\comraunicaiis  uu!la  babenia 
est  conversatio,  275,  t  III. 

Kxcnsatio  in  peccaiis  quautum  malum,  48,1,  t.  III. 

ttxempla  adniirabitis  |<oemteni»se,  340 ,  I.  III.  Ktemplum 
riri  pii  et  canonicanim  horamm  studlosi,  2ltt,  l.  III. 

Exercitii  spiniualis  slud  uoi,  337,  t.  III. 

Kxpo»iU»  :  Lcera  ejn*  sub  capte  meo,  6u7,  t.  III. 

hxpositio  .  Egodixi in excessu mentis  mets  :<Omnis lio uo 
mertdax,  574,  t.  III. 

F 

Farnutphus Cisteraensis  episeopus,  433,  t.  III. 

Festi  dles  solemnes  cur  a  jejuuio  immunes,  524,  t.  Hf. 

Feslivitates  qucdam  cur  suo  tempore  non  celebreiitur, 
235,1.111. 

Festum  S.  Jacobi,  et  S.  Petri  ad  Vincula,  233,  t.  Hf. 

Ficus  imaRiuem  legis  quomodo  teueat  470  et  seq.t 
t.  III. 

Fidei  neresslas,  et  prsesUnlia,  2,  t.  III,  Eadem  oHgo 
virtutoin,  3,  t.  III.  Kides  cur  petra,  714,  t.  III.  Fides  ex- 
lierltur  Cbristum  divllem,  et  quomodo,  231,  et  *eq.%  t.  III. 

Fideles  ornnes  qtiomodo  unum  sum,  226,  t.  III. 

Fiiti  autem  David  eranl  sacerdotes  quoniodo  exponatur, 
643,1.111 

Filius  wdus  anni  erat  Saul  cum  regnare  capisset,  etc, 
eipositio,  641,  ei  seq.f  t.  III. 

Plagrilatio  purgatorii  genus,  78 i,  t.  III. 

Fossor,  saxoruin  ruderilms  per  anuum  obrutUs,  vivit 
propter  missae  sacrilicium,  531,  t.  III. 

Fructus  laboris  spirituaiis,  296,  t.  Ilf. 

Futura  pro  prateritis  saepe  pouit  Scriptur3,  625,  L  III 

GabaonlUrum  exemplnm  qulnam  iiniuri  dicanlur,  288. 
t.  Ilf. 
Gudgad  interpreUtio  et  allegoria,  567,  t.  III. 
Gebarim  inierpretatio,  et  allegoria,  5(5.1,  t.  Ilf. 
Gen?baldus  Lauduneusis  episcopus9  44 i,  t.  III. 
Gentilis  regis  evangelicum  diclum,  209,  t.  III. 
Gerardi  eieemosynarii  exemphim,  206,  t.  III. 
Gerardus  eplsc.  Florentina)  ecclesi©,  l!0,  t  JIL 
Gezonis  eremiUe  pia  exerciutio,  668,  t.  111. 
Giezi  a  flde  cur  erraverit,  546,  t.  III. 


Harelici  ui  rei'o.u;iiiandr,  79,  t.  III. 

llaim  ioterpreUJio  et  allegoria,  565,  L  III. 

Herinacli  naiura,  809,  t.  III. 

Hierusalem  cur  tigura  Eoelesiae  Dei,  44,  t.  IIL 

Hilariani  (S.)  miraeoia,  57,  elseq.,  t.  I?. 

Hildebraudi  cardlnatls  «bstinenHa,  556,  t.  III. 

Korsrum  sixnifitalionfe  Iaudes567,  t.  llf. 

Hnmsju  meus  implicau  terrems  rebus  eoo  est  spti 
conlemplationi.  Cotlect.  V.  T.9 151,  t.  IV. 

Huinanse  inteerl®  comlltinues,  47,  t.  IV. 

UumhertiK  episc.  eard.,  602,  t.  III. 

HBwititatis  disclpulus quis  dicendus,  235,  t.  III. 

Hydrus  cur  Salvslorls  species,  811,  1. 111 

Hypocrislsaboinrnabile  vitium,  254,  t.  III. 

Hypocriiss  ad  quid  viliorrbus  \estibos  utUHlur,  261 , 
t.  ii i.  . 

Ignis  natura,  630,  t.  III. 

Illiileratorom  oraiio  qoaenam  esse  debeai,  217,  L  llf« 

Immundi  hominis  etiam  bona  opers  Deo  •li^tliceut,  170, 
t.  III.  Confirmalnr  exempki  eremils,  ibid  lnimuodorum 
manus  cur  plen%  san^uine,  169.  t.  III. 

Imperatores  Romani,  qui  violeoU  morle  periere,  475, 
t.  III.  Imperatoriun  asseusus  1  electione  Rom  pont.  non 
est  necessarius,  53,  et  seq.9  t.  III»  Romani  iiuperatores, 
eorumque  mors,  5i,  t.  III.  Cur  B.  Gregorio  eleoio  asseo* 
sum  praabuit  Maaricius  imperator.  ibta.  Privilegium  eoa- 
cessum  Henrico  imperalori  io  poolifiee  eiigeudo,  55, 
t.  III.. 

IncmpU  iioq  consummau  perdunlur,  28.\  t.  III. 

Increduius  dicitur.  qui  misericordiam  noo  amat,  201, 
t.  III.  . 

Indumoiita  moi)ia  perfectiores  cur  tastkiianl,  262,  L  III. 

Inferni  posnsB  alroclssimae,  62,  U  IV.  Inferui,  mnriisque 
meditatio  exlinguit  incentiva  libidioum,  175,  L  111. 

iDhrmorum  causa  an(iiceat  inlerdum  a  reetiludioe  ooa 
nihil  de<  linare,  59,  L  III. 

lngratHudo  homiois  iu  Deom,  479,  t.  III. 

Insidiae  bomioum  viuri  possuot,  non  item  dapmonura, 
469,  t.  III. 

Intentio  poiiiis  scribeulis,  quam  littera  corlex  ait«K 
dendus.o7i,  t.  III. 

lsrael'larum  uiansionos  spirltualiter  inlelligenda?,  558« 
t.  III.  Israelite  quam  vkiiiter  eontrrcarnem  etsauguinem 
dimlcaverint,  275. 1.  III.  lsraelitico  pnpulo  qu®  benetioia 
coocessa,  251,1.111. 

Ivo  B.  Damiaui  maglster,  728,  t.  III. 


Jabatna  interpretatio,  967,  t.  III. 

Jejunii  monaslici  forma,  322,  etseq<,t.  III.  Ab  eodem 
excipiuntur  dles  festi,  525,  t.  III.  Ejus  reguia,  tbid. 
Jeiunii  ac  refectionis  regula,  334,  t.  III.  Jejunium  lauda- 
bifp,  511,  t.  III.  Jejunium  perfectum  quaie  aj»pellaodum, 
513,  t.  III.  Jejunium  famulorum,  ibid. 

Jetrahelis  etymon,  498,  t.  III. 

Joab  quid  referal,  quid  Semex,  648,  t.  Ilf. 

JoaBiies  (S.)  evsjngelista  a  ouptiia  voeatus,  686,  L  III. 
Joauoes  cur  vium  contemplalivam  designat,  609,  t.  III". 
Cur  Joannes  evang.  quiete  obdormivit,29l ,  L  III.  S.  Josn- 
nes  evangeljste  logotbeta  Verbi,  27,  t.  IV.  Dilectus  pnc 
caeteris  a  Domino,  ibid. 

Joaimes  prior  mooasterii  Fonlls  Avellanl,  595,  u  III* 

Joaotii  de  Anso  a  dsemone  tmpositum,  595,  t.  1U. 

Joseph.  Inter  Joseph  et  B.  Virginem  verum  matrlroo- 
nium  intercessit,  685,  t.  III. 

Jube  Domne  benediceref  curdfcalur,  223,  t.  Hf. 

Jubilaei  inysterium,  43,  t.  III. 

Judsei  cur  in  Christum  male  affecli,  539.  t.  Hf.  hsM 
quoil  gravius  percatum  perpotrarint,  48,  l.  III.  Christuni 
occidisse  peccatnm  fuit  omniuni  maximuui,  49,  U  III. 
Cum  Jmlseis  qua  ratlone  dispi.uudum,  23,  l.  III. 

Judextlmei«sl)eum,57efse/.  t.  IV.  Jodices  ne  gratis 

jinifl^m  riiirta  acrlnAr*  nAMiint.  XII.   t    Tfl. 


1193 


1NDEX  RERUM  NOTABILIOM. 


1194 


Lanaoflltas  veliihait,  etcar,  486,  l.  III.  Luban  l.ter- 
tffeutio,  293,  t.  III. 
Laboris  spirttoalis  fruclas  qui  sint,  296,  t.  III. 
Lacryme  animam  purittcaot  et  fecundaitt,  199,  t.  III 
Impetrant  gratlam  et  doc«nt,  500,  t.  III.  ViUm  produ- 
'cunt,  el  cur,  ibid.  Steriles  fecandant.  ibid.  Spem  eriguot, 
ibid.  Gtsub  sunt  Dei  aoribus,  ibid.  ei  scq.  Earum  dolcedo, 
301,  U  III.  D^monem  terrcnt  ac  fugant,  ibid.  Lacryma- 
rum  graUa  nt  aeqniri  queat,  558,  t.  III.  Lacrymarum  el 
contemplatioois  siudium,  551,  t.  III.  Lacrymarum  vera- 
niiD  ic  nlsarum  dfscrimeo,  593,  et  $eq.t  t.  III.  Lacrymls 
fticriflciom  operom  nobtrornm  Deo  fitgratios*  502,  t.  III. 
Ex  illU  amor  Dei  nascHur,  ibid. 

Lambertus  Floreniinus  episcopos,  454,  t.  III. 
Lamech  significat  primum  pareulem,  Cotlech  F.  T.,  85, 
et  $eq.,  t.  III. 

Lamentatto  flebllis  snper  anhnam  immunditise  sordlbus 
deditam,  165,  t.  III. 
Landulphus  clericns  Hediolanensis,  695,  t.  III. 
Lapides  seeti  sant,  qui  respuoat  consorUam  altorum. 
Cotlect.  Y.  T.,  112,  t.  IV.  Lapis  cur  ecclesia,  586,  t.  III. 
(jir  lapis  unus  dicatur,  ibid. 

•  Laodes  Dei  non  sont  cogiU.lionibas  fn-dis  inquinanda, 
S94,  t.  III.  Laodis  nociuru»  officium.  651,  t.  III. 
Laorentios  Sabineosls  episoopos,  444,  l.  III. 
Lebetes  qoomodo  vanos  homines  referant,  501,  l.  III 
Lebna  inierpretalio  et  allegoria,  564,  t.  III.  lo  laterem 
vertiiur,  565,  t.  III. 

Legis  divinss  finh»,  63,  1.  II I. 
Leo  (B.)  abbas  Nonamulanasj  159,  t.  III.  Miracultfm  aa 
ej  s  sepulcrum,  440,  L  III. 
Leo  et  Fredericus  archieptscopus  Ravennas,  ibid.        ; 
Leo  ex  Poleolafio  episcopo  eremita,  601,  L  III. 
Leo  Sitriae  roonacbus,  792,  l  III. 
.  Leo  eremita  Prazeusis,  793,  L  III.  Ejus  vita  loogssra, 
794,  L  III. 

Leonis  IX  epistola  ad  B.  aoctorem,  147,  t.  III.  Ari 
eimdem  responsio,  149,  t.  III. 

Leonls  Praesensis  admirabile  exemulam,  516,  t.  III. 
Ejus  admiranda  in  psailendo  attentio,  vbid. 

Leonis  ioclosi  caileslU  tapienUa,  et  saoctitas,  739 
t.  III. 
Leonfa  oalura,  807,  t.  III. 
Leprosos  osculo  sanalus,  et  a  quo,  581,  l.  (II. 
Letani».  Error   aliquorum   In  reciundis  letaniis,  4, 
t.  III. 

LeviUrum  et  sacerdotum  minisiraotium  in  veteri  lege 
oontioentia  quanU,  400,  t.  III.  A  quo  instttoU,  ibtd. 

Lez  corporis  bumani  legi  divinae  conlraria  est,  599, 
f.  III.  Lex  peccaU  oppooitor  legi  Domini,  ibid.  Lex  di- 
rina  cor  medicamentum  piagarum,  716,  t.  III. 
Lia  quomodo  vitam  activam  referat,  2J5  el  $eq9 1.  III 
Liberalis    cojusiam  viri   in  Deum  exemplum,  207 
I  III. 
LiberaliUle  Kberalttas  perit,  508  et  $eq.  t.  III. 
LibidinU  domitor  quissit,  683,  t.  til. 
Librorom  Scriptur»   saersB  ordiois  mysterium,   782, 
.  III. 
Lintulphus  Gallensis  episcopns,  435,  t.  III. 
Litterarum  studia  sine  virtute  sunt   infecunda,  729, 
t.  III. 
LocaliUS  Dei  illocalis,  622,  t.  III. 
Loco  sacro  honorem  non  danlis  exemplnm  slopendom 
?90,t.  III. 

Locoliones  ecclesiasticae  non  sobjacent  graramaticffi  re- 
gulis,  252,  t.  III.  Ad  uoiutis  sacramentum  respicit  Ec- 
ciesia,  ibid. 
Lucidus  Ficoclensis  episcopus,  443,  t.  III. 
Lociferianorom  bareses,  540,  t.  III. 
Loitprandus  Ven.   eremiu  cctlesli  auxiiio  roborator, 
ne  iejunium  possit  violare,  600, 1. 111. 

Luxuria  divitiis  fovelur,  348,  t.  III.  Luxuriae  efficax  re* 
medium,  780,  t.  III. 
Lyocium  natura,  44l,t.  III. 

M 

Magnetisnatura,  630,  L  III. 


t.  III.  Mala  exigna  largissima  oona  conurnpunt,  219, 
l.  III. 

Mtiledietto  in  sacra  Scriplora  qnorcodo  accipltur,  337, 
t.  III. 

*Mali  vailde  conferont  sacramenia,  534,  l.  III.  Maloram 
societas  qoantom  bonos  Uedat,  257,  t.  III. 

Manna  Evangelium  cur  (Igurat,  565,  t.  III. 

Manslooes  Israeliurom  qoomodo  inlelligead»,  558, 
t.  III. 

Manos  immundorom  cor  plen»  sanguiae  dicantnr,  169, 
t.  III. 

Mara  ioterpreiaUo  et  allegoria,  561,  t.  III. 

Marcbionlssa  cHjusdam  in  paoperes  liberaiius,  Dei  li- 
beralitate  in  fllios  roulUpHcatur,  206  et  $eq.  t.  III. 

Maria  prsbendam  clerico  sibi  devoto  ablatam  rcsliloi 
jobet,  577,  t.  III.  Maria  io  su»  festiviute  AssumpUoots 
inaomeros  liherat  a  po3nis  Purgatorii,  602,  t.  III.  Kjus 
apad  Deom  anctoritas,  et  misericordia,  ibid.  Mariae  Virg. 
Isudes,  It,  18  ei  $eq ,  l  IV.  Ad  eamdem  oraiio  carminica 

ntempore  nubiloso,  21,  t.  IV.  Mariam  laudanti  gao- 
m  nnnliator.  604,  L  III. 

Marini  sacerdotis  incooUoenlis  miracnla,  111,  t.  III. 

Marinos  frater  Damiani,  ejus  a?grotatiu  et  f«  lix  obitus, 
579,  t.  III.  B»  Virgo  illum  in  cxtremis  laliorantem  in- 
visit.,  ibid. 

Martinos  (S.)  episcopos  Turooeosis,  458,  t.  III. 

Martioos  Storax  monachos,  791,  t.  III.  Serpentes  duo 
com  eo  familiariler  coromorantur,  ibid. 

Martyrum  vuinera  quam  gloriosa,  709,  t.  III.  Martyrum 
opera  cur  imltanda,  ibid 

MatoUoum  cur  oocte  canatur,  Req.  Pet.  U<m.  556, 

IV. 

Medlolanensis  Ecclesiae  primordia,  77,  t  III. 

MediUlio  morlis  et  inrerni  exstingnit  earnis  motus, 
171  et  349,1.  III. 

Mens  vertilor  io  illud  quod  cogitat,  550,  t.  III.  Mens 
homana  iU  occupatur  ciica  ininim».  si  sit  indigens,  sicut 
erga  multa,  si  dives,  249,  t.  III.  Meiitis  evsgatiooes,  ie- 
nebr»  et  ariditas.  qoaj  mooacho  saecularibus  jmpticato 
nascuntur,  355,  t.  1(1. 

Menses  apud  antiquos  triglnU  diemm  nomerom  conli 
nebant,  649,  t.  III. 

Mentiri  qoid  sit,  54,  t.  III. 

Metcha  interpretatio,  etallegoria,  566.  i.  III. 

Milesius  eplscopus  et  martyr,  452,  t.  III. 

Militia  reiigiosa  quales  roilites  requirat,  247,  t.  111. 

MHilis  lraiisfugS3  pccna,  562»  t.  III. 

Minister  Dei  non  poiesi  donis  Dei  obsistere,  102,  t.  III. 

Misericordiae  divinae  exempla,  173,  t.  III.  MisericordUoi 
non  amans  incredulus  cur  vocandus,  201,  t.  III. 

Mlssa  de  sanclo  B  •rtholomxo,  28,  t.  IV.  Triginla  Mis- 
sammsolemnia  pro  defunctis,  359,  t.  III. 

Moab  iiuerpreialio  el  allegoria,  569.  et  teq.  I.  III. 

Modeslia  in  incessu,  512  etseq.  t  III. 

Modus  docendi  in  scolis,  638^  t.  III.  Modusreconciliandi 
h%reUcos,  79,  L  III. 

Moia  cur  mnndnni  referat,  268,  t.  III. 

Moliibos  vestiU  mundo  serviunt,  non  Deo,  ibid.  Sicut 
p  etiosa  veslis  ad  iram,  iU  bumilis  Deum  ad  indulgentiam 
•rovocat,  360,  t.  III. 

Monacfai  ad  Vesperas  dlcont  tanlum  quatnor  psalmos, 
215,  t.  III. iln  Completorio  tantnm  tres,  wid.  Iidem  pecu- 
nias  possidehtes  plus  peccant  quam  Anaoias  et  Saphira, 
2i5,  t.  III.  Eorom  animam  etiam  parva  pecunia  imma- 
niter  laedit.  249,  L III.  Quaiiter  possint  pervenire  ad  veras 
divitias,  250,  t.  III.  Eos  inqnietos  darmon  urget  ad  sui 
et  aliorum  rulnaro,  252,  L  III.  Eorum  pervagaUo  moltis 
praebet  occasionem  perenndi,  ilid.  Eoromdem  discursio 
virtutes  expellit,  et  vitiorum  multitudinem  introducit, 
*55,  t.  III.  Monachi  anima  multa  mala  patitur  cum  ad  in- 
feriora  revertltor,  255  ,  t.  III  iidem  vagi  et  instabiies 
non  valent  iilios  spiritnales  Deo  gignere,  269,  L  III.  Unde 
decipiantur,  270,  L  (II.  Eidem  valde  periculosom  est 
saoctom  deserere  oliuro,  276,  t.  III.  Monachus  non  debet 
se  incerere  oegoUis  saacolaribus,  277,  t.  III.  Debet  mundo 
vaie  dlcere  et  sacne  iecUoni  vacare,  282,  t.  III. 

Monachi  et  canonici  significatio,  514,  t.   III.  Monaclii 
discurrenles  non  roooacui  dicendi  suut,  sed  pv™v*r: 
515,  t.  III.  Monachl  dum  flairAiiu  «hat 
ornali  videntur,  60rt  »  »" 


1195 


1NQEX  RERUM  NOTABILIUH, 


\m 


Monachos  Cloniacensis  cx  Inobediente  obediens  factus, 
leprosum  osculo  sanat,  584,  t.  f  1 1 .  Honachus  mediocriier 

Serfeciusmelior  est  viro  sscularl,  etiain  plo,  783,  t.  III. 
lonachus  nequil  Christura  simul  el  pecunias  possidere, 
216,  t.  III.  Perfectc  renuntianlibus  uotestas  judiciari» 
promittilur,  ibid.  Per  divilias  Deus  amiltilur,  247,  t.  111. 
Coelesiis  hospes  fugit  consortium,  ibid.  Mouachus  in- 
quletus  relinquit  exercitium  virtutum,  expooilurqoe  om- 
uihus  vitiis,  253,  t.  III.  Monachus  unde  booos  fiat,  el 
uude  malus,  269,  t.  III.  Monachus  s»pe  faba  carnaiium 
promissiooe  decipitur,  270,  t.  III.  Monachus  fiigidus.  vilis 
alga,  782,  t.  III.  Fervidus  vttis  est  fructuosa,  itrid.  Mona- 
chus  ut  dives  fferi  queat,  250,  t.  111. 

Monasteria  suni  aoimarom  vivaria,  805, t 111. 

Monastiei  ordinisdeQuxus,  322, 1. 111. 

Monastici  fejunii  regula,  ibid.  et  seq. 

Hou*  Sepher,  sive  Sephar ,  idem  quod  tubietnatio , 
535,1.  in. 

Monles  excehi  sont  alise  Scriplurarum  inlelligenli», 
Cottect.  V.  T.,  #3,  t.  IV. 

Montis  Casini  peregrinalio  qftanli  facieoda,  575,  t.  III. 
Mootis  Casini  coenobium  sacratissimum,  638,  t.  III. 

Montis  ffor  inierpretalio,  etallegoria,  588,  l  III. 

-Mors  et  tarlarus  per  crooodillum  cur  exjtessa,  811, 
t.  III.  Mors  horrenda  cujusdam  comitis,  431,  t.  Ul.  Mors 
damnalorom  omniom  teterrima,  782,  t.  III.  Mnrscur  nouc 
eitio8  solito  homines  adoriatur,  280,  t.  III.  Mortis  dies 
terribiiis,  59,  t.  IV.  Eodem  die  adsuutdsmouesio  agone, 
ibid. 

Mortuorum  ofBcium  quotidie  persolvens  In  cceleste  re- 
gnurn  uHroducilur.  604,  t.  III. 

MoseroUi  inlerpreUtio  et  allegpria,  567,  t.  III. 

Moyses  cur  videatur  fuisse  poiitifex,  104,  t.  III.  Quod 
de  spiritu  suo  non  per  se  Moyses,  sed  Deos  dedit  sep- 
loaginta  viris,  103,  t.  III.  Moyses  juriscoosultus,  et  cur, 
192,  t.  IV.  Moyses  mooachicam  norma»  tenuit,  512  el 
seq.,  t.  III.  Moysesmuncra  non  acceprt,  545, 1. 111.  Moysts 
erga  suos  amor  perfectus,  63,  t.  III. 

Moudt  hiijos  supplicia  quae  sint,  279, 1. 111.  Mundi  mala, 
et  peccata,  236,  t.  III.  Cum  muudanis  quomodo,  et  cur 
cotiTersandum,  237,  t.  III.  Mundi  hujus  bona  vana,  45, 
t.  IV.  Fugienda,  Collect.  F.T.,  182,1.  IV.  Muudi  acUonescor 
utol»  coinparaiiliir,  268,  t.  III.  Mundi  hlandimenta  quo- 
modo  exlinguenda,  778,  t.  III.  Mundo  serviunt  mollibus 
vesiiii,  i.on  Deo,  259,  t.  III.  Conlra  inundum  dypeus 
fortis  monis  tinago,  774,  t.  III. 

Munera  perveriunl  judicium,  512,  t.  III.  Munera  Moysi 
exosa,  543,  t.  III.  Munerura  geoera  quot  sint,  264  el  seq.% 

Myslerium  sanctiss.  Triniutis  explicatur,  3,  t.  III.  l.u- 
cet  in  homiois  creatione,  25,  t.  111.  Manitesiaiur  Abra- 
hamoi  ibid. 

N 

Nabo  inlerpreutio  et  ailegoria,  569.  t  III. 

Naturae  boua  diversa  sunt,  197,  t.  III.  Nalur»  conditor, 
naturae  etfara  est  immutaior,  629,  t.  III. 

Nazarius  et  Celsus  (SS.)  Mediolani  martyrio  afiecli,  77, 
U  III. 

Kcstorii  baeresis,  9,  t.  III. 

Nic»no  (io)  Symbolo  qoomodo  dlcalur  Spiritus  saoctus 
proprie  a  Patre  procedere,  661,  t  III. 

Nicolaiue  ex  NicolaiUrum  hseresi  qtii  dicendi  slnt.  410, 
t.  III. 

Nicolaus  U.  Pp.  paoperum  pedes  quolidie  lavat,  210, 

'  No'biles  qui  io  Religiooibos,  289,  t.  III. 

Nomiois  perpetoitas  premiom  castiutis,  174,  t.  III. 

Nonos  episcopus  et  martyr,  434,  t.  III. 

Novati  tneresis,  118  et  s?q.,  t.  III. 

Novaliani  nou  sunt  depoucudi,  118,  t.  III.  Novatiauo- 
rum  Iwrrses,  540,  t.  III. 

Noviliorum  modestia  in  incessu  quse  requieita,  512  let 
sea.t  t  III.  *       k 

Numeri quadragenarii  mysterla,  Collect.V. T.,  156,  t. IV. 


vis  quanta,  584,  f.  IH.  Non  obedlre  Deo  an  possfit  ool 
esseroalum,  66,*t  III. 

Oboih  interpretatio  et  aliegoria,  568,  t  III. 

Obtrectatio,  virus  anima?,  48,  t.  IV. 

Octaviani  Aogosti  lausel  efogium.  Vide  Augusti. 

Oculi  septero  quid  exprimant,  386,  t.  III. 

Odiutn  perdit  auimas,  44,  t.  IV. 

Officium  cujuslihet  memhri  speciale  est  loti  eorpnri 
commune,'228,  l.  III.  Orticium  nocturnum,  276,  i.  III.  O:- 
ticium  mortcorum  quotidie  persnlvens  in  cuelesie  reguum 
iutroduciiur,  604,  t.  111.  Ohtae  symbotum,  470,  t  111. 

Orat:ofervensquam  eflicarx,  726,  l-  III.  Oratiopro  venia 
peccatorum,  350,  t.  III.  Orationeset  souVagia  sont  ati- 
menu  defonctorum,  580,  t.  III.  ln  orationibos  ooo  c  r- 
poralisscd  spirilualis  atteodenda  praesentia,  256,1.111. 
Oralionis  efficacia  qirauta,  218,  t.  III. 

Ordiniiiiolepiscoporu.il,  licel  nequlssimorum,  Umea  raU 
est.106,  t.  Jll. 

Ordinis  librorum  Scriptursa  sacraa  mysterium,  783, 
t.  III.  Ordinis  sacrauientum  ex  quo  pendeat,  utratum  sit. 
Vide  Sacramentum. 

Oris  parsiinouia  transitus  mystice  est  io  Phiooo,  568, 
t.  111. 

Osculi  impndici  poenitcntia  quam  gravte,  163,  L  Ift. 

Otium  sauctom  deserere  quam  periculosum,  276, 
tlll. 

Otto  II  Imperator,  436,  t.  III.  Oltonis  imperatoris  Uuneo- 
Ubilisinterius,  596,  i.  III. 

Ozias  eur  d;catur  genitus  a  Joram,  195,  U  III. 
P 

Paclnm  inter  Deum  et  monachos  vloliri  non  debet,  246, 
t.III. 

Palatium  Romuli  corroens  quid  referat,  631,  t  III. 

Palea  calida  et  frigida  est,  630,  t.  IH. 

Pandolplius  et  Joanoes  viri  principes  in  inferno  dam- 
nati,  436,  t.  III. 

Panis  mensiira  loeremodari  soiita,  357,  t.  III.  Bxer- 
cild  spiritualis  siudium,  ibid.  Papa   ]•  sius  judex,  45, 

Parentes  leglbus  Dei  resistentes,  exlranei  repuUodi 
sout,  596,  t.  III.  Parentum  eleemosyna  filiorum  res 
creacit,  206,  t.  111. 

Partes  serviunt  toti  et  opera  parlium  altribounlur  tou, 
228,t.HI. 

Paschalis  computi  auctores  quinam  fuerint,  631,  t.  III. 

Patres  (SS.)  negani  posse  monachutu  ad  saeculum  re- 
d-re,  564,  U  IIU 

Panli  (S.)  discipuli  qui  fuerint,  ibiil.  D.  Pauli  hasilica 
aTheodosio  et  Honorio  a3di6cata,  55,  t.  Hl.  S.  Paulus 
proprium  non  babet  cathcdratn,  ei  cnr,  60,  t.  III.  Paulos 
prse  caateris  omnlbus  privilegio  adrair-bili  est  insigntlus, 
608,  t.  111.  S.  Paulos  alioirum  scandalum  quantopere  vi- 
are  studueril,  60,  t.  III.  Paulus  evangelica  mysieria  df- 
dicil,  sed  non  ab  bominibns,  60!),  l.  Jil.  Paulus  cur  B. 
Petrum  reprebenderit,  738,  l.  111.  P*ulusquain  re  si- 
milis  Christo,  610,  t  III. 

Paulianisue  cur  rebaptlundi,  121,  t  III. 

Pauperus  in  vesiibus,  quibus  commendata,  347,  t  III. 
Paupertatis  evaogelicjB  fructus,  250,  t  III.  Booa  qnibus 
in  hac  vHa  fruuntur  egeni.  ibid. 

Pauperum  pedcs  lavare  sahiberrimnm  est,  209,  t  III. 
Abnsus  qoorumdam  in  paupeiiiius  excipiendis,  iirid. 

Peccare  in  fide,  et  recedere  a  fide  differunt,  119;  .  IU. 
Peccare    gravius  nemo    potest  quam    sacerdof,   5t6 f 

Peccata  levia  in  quae  etiam  iustus  qiiotidielaliiinr,  ffr'o*. 
Hia  juslilia  non  amittitur,  212,  t.  111.  PeccaU  episcopi 
non  rectc  ordinaii  in  proinotorts  capul  re.:undani,  468, 
t.  III.  Peccala  desperaticnem  nou  inducuut,  sedimpietas, 
172,  t.-III.  Pecdati  eravitas  ex  pcenilemta  rite  sutota  co- 
guosvitu*-,  163,  t.  III.  Peccatorunt  contciuptus  mortem  in- 
termiuatur  sempiiernam,  315,  t  lll.  Peccatorum  effectos, 
211,  t  III.  Peccatum  nullum  impunitum  manet,   S93, 

Peccator  resorgit  ad  majorem  gratU»,  618,  t  IV. 

PaitA4lfimm   •oma  **•««*  «l«»     TjI     •      Ifl 


1197 


INDEX  R£RUM  NOTABIUUM. 


\m 


•  irem  (S  )  a»fOsto  i  discretio  m  Juoswram  salute  co- 
randa,  59,  t.  III.  S.  Petrom  tres  etiam  claves  mano  te- 
neotem  ftiisse  dostgnatum  vetusitaima  urbls  monumenta 
docent  74,  t.  III.  Petrua  eur  a  Paulo  reprehensus,  60, 
t.  III.  Petrus  cur  vitam  activam  designat,  609,  l.  III.  S. 
Peirus  Ap<  Stoltis  ciiidam  appareos  euin  a  damonibus  II- 
berat,  598,  t.  III.  S.  Petms  princeps  senatua  apostolici, 
25,  t.  IV.  Quare  se  stibtrahebat  a  commercio  gentilium, 
Cotleci.  V.  T.  2T4,  t  IV.  Cur  Petrus  ad  sinistram  et  Pau- 
Itia  ad  dexteram  in  picturls  collocentur,  605,  t.  III. 

Peirus  eremitain  pavimeuto  nodo  semper  peruoctaos, 
795,  t.  III. 

Petrus  sacerdos  ex  monacho  Nooantulano  eremita,  580. 
t.  III. 

Petrn  Damiani  ob  dimissos  eniacopatus  quanta  poenl- 
lentia  injuncta  443,  t.  III. 

Petrus  (S.)  bamlaoi  compellat  Cadaloum  anlipapam,  51 
et  69,  t.  III.  Ejns  zeiut  pro  Ecclesia  Romana,  76,  t.  III. 
Ejus  sermo  ad  Mediolanenaes,  77,  t.  III.  Subjicit  res 
suas  jodicio  sedls  apostolica»,  84.  t.  III.  Ejus  allocuiio  ad 
episcopos.  135,  t.  III.  Invehilur  in  Simoniacos,  138,  t  III. 
Laudat  suam  patriam,  110,  t.  III.  iinpugnat  apocrypuos 
canonesde  pamitentla,  157  (\  $eq.%  t.  III.  Inveliilur  In 
legisperitos,  !83,  t.  III.  Ejusdem  io  scribendo  HJes  et  re- 
lijtio,  220,  t  III.  Construxit  eremum,  355,  t.  III.  Modestia, 
373,  t.  III.  Aller  Hieronymus,  t.  IV,  vi,  in  princ.  EjUi 
Festus  dies  cdebrator  Ravenn»,  4,  t.  IV.  Ejus  Rhythmtis 
Pascbalis,  13,  t  IV.  Ejus  epilapbium,  51,  t.  IV.  Ejns 
fttylus,  CoHect.  V.  T.  73,  t.  IV.  Quaresspe  testimoiiia 
4  eacr»  Scriptur*  adhibtut,  7i,  CoHecL  V.  T.,  t  IY 

Phaiaridis  lyranni  crudeliu*,  575,  t  III. 

Phiala  aurea  qnomodo  metitem  sancti  sacerdotis  adum- 
bret,502,  t  III. 

Piiilo  disertissimos  Judaorum,  521,  t.  III. 

Pbiiosophorum  nullus  tam  insanus,  ut  Dei  negaverit 
omntpoienltam,  621,  t  III.  Philosophorum  lectio  ad  inlel- 
ligeutiam  Scriplur*  couducens,  572,  t.  III. 

Pboenix  noslrl  Salvatoris  lypus,  812,  t.  III. 

Piae  marcliionissae  in  psuperesliberalius,207,  t.  III. 

Pietas  sluiulata  molesla,  778,  t.  III.  Pietaiis  opera 
rounda,  Collect.  Y.  T:t  117  el  $eq.t  t  IV. 

Pitati  nouiiui*  etymon,  594,  t.  ill. 

Plagae  cur  jEgypto  inflicUe,  714  ei  $eq ,  t.  II. , 

Pccna  clericorum  incontinentium,  402,  t  III.  Eorum- 
dem  pravae  oljeciiones,  et  earum  refutatioues.  389,  t  III. 

Poenitemia  receuler  conversis  qu»  injungi  debeat,  2W, 
t.  III.  Pupuitc  ulia  centum  annorum  quoniodo  expleatur, 
7!)4,  t  III.  Puemteulia  unius  anni  quoinodo  expleatur, 
321,  t  III.  Pceoiienlia  immundis  sutula  a  caoooibos  qua- 
lis,  (60,  t  III. 

Porychronius  post  mala  principia  oplimum  fluera  in  sa- 
cerdotlo  babuit,  109,  t.  III. 
.    Polypi  natura,  810,  t.  III* 

Pootifex  Romanos  est  prioceps  Eccleslae,  85.  t.  III.  Ro 
mant  Pontificis  anatbema  timeodum,  589,  t  III.  Pontilicis 
Romani  et  regum  unio  Kcclesi»  ontversa  saiutaris,  71  et 
*#ltt  t.  III.  lo  pontiflcis  Komsni  electiooe  nou  e&se  oe- 
cessariom  imperatorum  assentum,  exemplis  demonstra- 
tur,  53  ei  $eq.t  t  III.  Pontiflcum  Rcmanorora  coron» 
tres  oode  derivata?,  74,  t.  III.  PontiUcora  Romaoorum 
vita  cur  tam  brevis,  474, 1. 111. 

Popokw  l&rael  cnr  altare  erexerit,  230,  t  III.  SimiliUk 
dinls  declaratio  de  illoaluri,  ibid. 

Porta  Ezecbielis  clausa  quid  signitlcet,  43,  t  Iil. 

Prseceptum  Christi  de  prabenda  maxilia  percutienti 
quomodo  intelligendum,  67.  t.  III. 

Prsdesifnationis  Unis  uude  acquiralur,  204,  t.  III.     • 

Prvdicalio  fervens  quam  eflicax,  726»  t  III.  Prsedicalio 
jUvat  ad  carnis  vitia  detergenda,  46,  t  IV.  Prsedicatio 
nunc  inefflcacior  quam  olim,  274,  t.  III.  Apud  Cbrisliaoos 
verbi  Dei  prwdicaiio  viiuit,  275,  1. 111.  Ad  prasdicationis 
oflicium  qui  siul  idonei,  492,  t.  III. 

Praedicatores  ad  invicem  conoordes,  50,  t  IV.  Praedi- 
catorea  mali  qui,  CoUect.  V.  T.,  229,  t.  IV.  Maii  praedi- 
catores  qnt  censeaotur,  492,  t  III. 

Prsedicalur  efllcacius  operibos  quam  verbis,  794.  t  IH. 

Praelati  doctrioa  exemplo  connrmanda,  304,  l.  III.  Qua 

**■!...*  M.k4tiM  «M,b»«»i  «foheftft     %(\X     I     III 


ease  mundi,  53  et  57,  t  IV.  De  presbytero  qui  in  Veauvio 
moute  periit,  457,  t  III.  De  alio  presbytero  qui  in  ejus- 
dem   montis  flanima  matris  vocem  iugeotis  recoguovit. 
ibid. 
Principia  tioistra  saspe  ad  felicea  proveniont   exltus, 

Prior  debet  esae  abbati  fldells,  306,  t.  III  Tn  disciplina 
reffulari  sit  potius  rigidus  quam  atibas  ei  ctir,  ibid. 

Privilegiom  concessum  Henrlco  imperatori  in  ponti- 
fiee  eligendo.  53,  t  III. 

Probatio  ad  religionem  venientium  cur  exig>lur,  571, 
t.  III. 

Professio.  sive  promissio  servorum  qualis  3.^6,  t  III. 
Profesaio  reiigiosa  cur  dicatur  secundus  baplismus,  292, 
t.  ill.  Profession  s  sacrae  habitus,  778,  t  III. 

Promissa  B.  Peth  Dam.  qu*e,  323  ct  343,  l.  III. 

Proposiiiim  monaslicum,  Si-cundus  bapibnius,  370,  t.IIF. 

Prudenlii  carnis  superhiam  sapil,  223,  t  III. 
^  Prudentia  bujus  mundi  inimica  Deo,  CollecL    F.  T., 
8t,  t.  IV. 

Puer  clausis  forlbus  inlromlssus,  ibid  Puerorum  scholas 
in  monasteriis Benedietinis  olim  luhebantur,  638,  t.  III. 

Pugua  cum  daemone    et  tentaiionibus  laudauda,  316, 

Pulmenta  io  diebits  jejunii  quae  praebeantur  in  eremo, 
32«,  t  III.  M      F 

Pyritis  natnra,  631,  t  III.  A  quo  dicatur,  ibid. 
Pyroboli  uatura,  808,  t.  III. 

Q. 

Quadragenarius  cumerus  sighifical  huroanse  vitde  cur- 
stim,  Colect.  V.  T.,  156,  t.  IV. 
Quadragesima  duplex,  323,  t.  III. 
(juadraginta  doaa  mausiooes  populi  Israelitlci,  CollccL 

r.  r.,  \Aoa$eq.tt.  iv. 

Quaestio  de  zelotypa  muliere,  587,  t  III.  EJusdem  qua> 
stionis  egregia  solutio,  ibid.  Quaestiones  ex  sacris  liueris 
doctoribus  sunl  enodanda»,  611, 1 111. 

Quercus  frugifera^  impios  quomodo   sign  ficent,  777, 

Querela  monachorum  de  canonlcis,  522,  t  III. 
Quies  animi  laboribus  acquiritur,  2^5,  t.  III. 

R 

a  HatbrMi  civitatem  obtentam  a  David,  myslice  quid 
signet,  551,  t.  III. 

ifctfAi/Ecclesismdesignat,  606,  t.  III.  Rachel  quomodo 
vitam  contemplativam  adumbret,  295,  t.  III.     > 

Raimbaldus  Fe6ulanus  episcopus,  110,  t.  III. 

Rame&e  iiilerpreutlo  et  allegoria,  560,  t  III. 

Bapfndin  interpretailo  et  allegoria,  563,  t.  III. 

Rebaptizatiocur  prohibeatur,  90,  t.  III.  Eadem  et  re- 
coosecratio  est  par  crimeo,  li9,  t  III. 

Hectontm  animarum  judicia,  457,  t  III. 

Redeuotes  ad  saecuiaren  vitam  io  profuodum  maiorum 
pervrbiuot,  36i,  t  III. 

Reges  et  sacerdotes  a  Deo  prae  aMis  iiluminantur,  99, 
1. 111.  Regum  negotiis  mouachus  nequaquam  se  ingerere 
debet,  277,  t.  111.  Regum  et  summi  pontiflcis  onio  Eccle- 
si»universa3  salnuris,  71,  t  III.  Regum  peccata  ssepe 
consiliarii8ascribenda.68,  t.  III.  Rex  clarior  qoam  servus, 
44,  t  IV. 

Regis  Scotiae  religfo  etcharitss  tuDenm,  2u8,  t.UL 

Rogoum  Deo  Patri  tradi  a  Chrislo  quid  sit,  615.  t.  (II. 
Regoum  etsacerdo  ium  a  Deo  institutum,  98,  t  111. 

Regula  S.  Benedicti,    287,  t  ill.   Ejus  scopus,  292, 

Kegul»  religios*  commonitas  et  discretio,  293,  t  III. 

Religio  quos  mililes  requirai,  247,  t.  III.  In  religiooe 
melius  est  segniter  vivere  quam  in  saeculi  conversatioue 
perire,  294.  t.  III.  In  religiooe  qui  nobiles  dicantur,  289, 
t  III.  Reiigipnem  accedeutes,  nisi  veteremvlUm  rejiciant, 
simiies  sunt  Gabaonitfs,  Collect.  V.  T.,  164,  t  IV.  Kell- 
gionumfundatores  suntorgauum  Spiriius sancti,  202, t.  III. 

Reiigiosi  coris  saacularibus  oppressi  difflcilevalentsacris 
mystenis  digoe  assis  ere,  M7,  t  IU.  Religiosi  debeut 
obliviscl  mores  saeculares,  299,  t  111.  Religiuaorum  re- 
nuniialio  et  debiluin . 286.  t  III.  Fervor  in  Denm  pi  mor- 


1199 


JNDEX  RERUM  NOTABlLlUti. 


4200 


ebribus,  4),  t.  IV.  Eatlem  munJo  praefuit  donec  legibus 
obedivit,  50,  t  IV. 

Komana  Ecclosia  sedes  apostolorum,  550,  t.  III.  Ro- 
mana  Ecclesia  spirilualis  mater  Regum,  56,  t.  III.  Ejus 
prjosiantia  el  diguitas,  totd. 

Komani  poutiflcls  et  regisunio  Ecclesi»  salutaris,  71  et 
ssq.t  t.  III.  Idem  esl  princeps  Ecclesi»,  85,  l.  III. 

Roraualdi  discipliu»  discretio,  312,  (.  III. 

Ilubus  MovsisEcclesiam  expressit,  714,  t.  III. 

Rufuni(S.)  mar*.yris  hyumi,  37,  t.  IV. 

S 

Sabbattim  cur  t>.  >irgmi  dicalum,  579,  X.  I II.  Pta  <ie- 
roiioB.  Virgiuis  ofiicium  recitandi,  et  missaruin  soieiiinia 
ad  ejus  houorem  singuiis  Sabbatis  celebrandi,  577,  t.  III. 
Illo  die  jejunare  laudabile  est,  578.  t.  III.  Gur  nou  coiiiur 
a  Christianis,  41,  t.  III  et  270,  Coltect  V.  T.,  t.  IV. ' 

SabelUi  haereMS  coofuiatur,  5»  t.  III. 

Sacerdoa  per  unitatem  tiJei  est  tola  Ecclesia,  et  ejus 
vicero  gerit,  2*9,  t.  III.  Sacerdos  sacris  aluribus  appro- 
ninquans,  ab  omni  peccato  mundus  esse  debet,  ttrid. 
Majorlbus  cavendum  est  ne  ad  eos  redundent  vitia  infe- 
riorum,  506,  t.  III.  Nullus  gravius  neccal  qnam  presbyter 
malus  vel  ioiperitus,  ibid.  Ad  quid  dautur  illis  facoltates 
ecclesiae,  507,  t.  III.  Quis  s  t  vere  sacerdns,  it>id.  Qui  l  de 
iodignis  constilueudum,  509,  1. 111.  Quaui  perniciosc  pec- 
cent,  510,  t.  III.  Sacerdos  iinmundus  duin  pro  ahis  inier- 
ceJit,  iram  Dei  in  se  provocat,  168,  t.  III. 

Sacerdos  non  commi$:eal  stirpem  generii  sut  viugo  grn- 
ii$  sutje*  exposiUo,  408,  t.  III.  Nobilitas  sacerdoiuui  quae 
sit,  498,  l.  III.  Quidsit  saoguine  arietis  immolatl  tangi 
cxiremum  aurlculae,  manus  et  pedis  sacerdoUs,  499,  t.  III. 
Mens  saucti  sacerdotis  phiala  est  aurea,  502,  t.  III.  Filii 
David  qu:i  raiione  diraniur  sacerdotrs,  201 ,  t.  IV.  Sacer- 
dos  exterius  minislrat,  Deus  imisibi  iter  consecrai,  88, 
t.  III.  Sacerdoscur  lolius  I£cclesiseaiiurverbis,229,  1. 111. 
Sacerdoiem  de  sanctis  egreli,  quid  sit,  496,  t.  III. 

Sacerdotes  mali  s-miles  caoahbus  lapideis,  101,  t.  III. 
Iklera  faeiani  etiain  miracula,  110,  i.  III.  Indigni  sacer- 
dotis  officium  est  ruina  populi,  168,  t.  III.  Sacerdotes 
ignari  qua  ratone  leonum  dentibus  exponanturr  503  et 
seq.t  t.  III.  Sacerdotes  cur  vocantur  angeti,  523,  t.  JIK 
Sacerdotes  ac  regesdii  soat  et  Cliristi,  99,  l.  111.  Sacer- 
Ootes  Cbristi  qui  sint,  507,  t.  111.  Sacerdotes  laceranies 
sacramenta  bbsphemaut,  538,  t.  III.  Sacerdoti  vel  mi- 
nima  crtmiuis  susntcio  est  fugienda,  500,  t.  III.  Sacerdoiii 
dignitas,  97,  t.  III.  ldem  el  reguum  a'Deo  instilutum,  98, 
t.  III. 

S.icerdotisuxor  quae  sit,  497.  t.  III. 

Sucerdotalis  saluutio  prop;er  pacem,  230,  t.  111. 

Sacerdotium  quando  a  Cnristo  suscepltim,  90.  t.  III. 
Sacerdotum  ignorantia  multum  nocfva,  501.  t.  III.  Sacer- 
dotuin  iocoria  cfrca  res  sacras,  506,  1.  III.  Sacerdotum 
altoiviUuro,  505,t.  III.  Sacerdotum  tbesauri  lucra  sunt 
animarum,  552,  t.  111.  Sacerdotum  depositio,  125,  l.   III. 

Sarrainenia  Ecclesiae  vaiide  a  malis  adrainistrantur,  534, 
t.  )1I.  Au  a  Simoniacis  snscipere  liceat,  535,  t.  III.  Sa- 
cramenli  vana  species,  129,  t.  III.  In  saqramenUs  ininisirl 
ofUcium  attendendum,  non  meritum,  ibid.  ln  sacramento 
vera  Domini  praesentia  manifestata,  588, 1. 111.  Sacrameu- 
torum  efleclus  ministrorum  peccatis  non  impeditur,  89, 
I.  III.  Sacramentorum  Ecclesia  tria  procipua,  96, 1. 111. 

Sacramentorum  admioistraiio  inonachis  pr»  oranilms 
duricis  licita  full,  523,1.  111.  1'r.ba'ur  sanctorum  mona- 
cliorum  exemplis,  ibid.  Conflrmatur  eorundem  auctoritate, 
iirid.  Item  ex  sacris  conciliis,  524,  t.  111.  Ex  modo  couse- 
crandi,  ibid.  El  ex  modo  vestimenloruro,  ibid.  Sacramcti- 
tum  ecclesiastiruin  quomodo  venatur  in  perniciem,  92, 
t.  III.  Sacramentum  ecclesiaslicum  nonnullis  vertiiur  m 
perniciem,  et  quomodo,  92,  t.  III. 

Sacriticiurum  an  iqul  ritus  cur  periere,  42,  t.  III. 

S&cularesnonsincereamantmonachos,etcur,  613,  t.  III. 

Saecuiom  futurum  per  regnutn  Sdlumonis  cur  d-sign;i- 
tum,  647,  t.  III.  Sseculum  presensper  regnum  Davidde- 
signalum,  640,  t.  III. 

Sagena  pro  navicula  saeplus  usurpata  a  S.  doctore,  71 , 
i.  III. 

SalamandraBnatura.  650,1.111. 

Salernitani  principis  miserandus  exilus,  437,  l.  III. 

Salis  et  cbrismatis  usos  in  baptismo,  116,  l.  III.  Salis 
Agrigentini  natura,  631,  t.  III. 

Salmona  idem  cum  umbra,  568,  t  III. 

Saiomon  statuit  duascolumnas  in  teraplo,  onam  a  dex- 


t-lf^..      •.     tm 


Salus  sterna  solis  obeoientibus  debila,  257, 1. 111. 

SuIutaUo  lit  et  pluraliter  et  singulariler,  224,  t  III. 

Sulvator  per  hydrum  cur  expressus,  Ktl,  U  lit.  Anie 
SalvMoris  «dventum  genus  bumamim  equus  erat  infreuis, 
499,  l.  III. 

Samson  Ugura  SaUaloris,  Uotlect.  T>  f .,  179,  t.  IV. 

Samuelis  iulegrilas,  512,  t.  III. 

Sancti  plurimi  sine  litt  ris  iliustres,  727,  t.  III.  Sancll 
viri  in  singuiarum  virtulum  perfectione  ioaequsles,  197 
et  $pq.%  t.  III.  Eorum  gesta  v«*neraada  p>tius  quam  imi- 
tanda  snpius  sunt,  273.  t  III.  Sancli  quamo  perfeciiores, 
tr.ito  humiliores,570,  t.lll.Sanclorum  exempfa  curprojio- 
nuniur,  273,  t.  III  Sauctorum  apparitio  ia  ecclesU  S.  CaBCi- 
li«  Kooi83,602,t.III.Sanctorumbealitudiniomnia  servium, 
786 ,  t.  111.  Sanctorum  vita  libenter  audieuda? ,  784. 
I.  III 

SaociiiaUs  indiscretas  pericula,  540,  U III 

Sanguisuga  faucibus  iuereus  qua  ratione  evo.natur,  630, 

S  ipienlla  humana  quot  perlculis  snbiaceat,  72«,  i.  III. 
Sapieutia  coelestU  cce  estes  facit.  Colleci  V.T.,  262,  t.  IV. 
Cui  Deus  parum  est,  nihil  illi  satis  est,  511,  t.  III.  Sa- 
pientia?  nimiaa  pericula,  540,  t.  III.  SapieoUse  mundanae 
conlemplus,  222,  t.  III. 

Santeutis  est  amare  eorrepUonem,  stulli  odisse,  755, 
t.  III.  Sapientum  peccata  graviora  el  pernic:osiora,  152, 

Siul  reprobus,  et  tamen  propheu,  94.  L  III  Saul  um 
innocens  in  princlpio  sui  regni,  ut  dieatur  a  Scriptnra 
lilius  unius  anni,  Coilect.  V.  T.,  184,  t.  IV.  Saul  superbi 
poena,  710,  l.  lll. 

Scacchorum  ludns,  452,  t.  III. 

Scandala  via  aunt  Antichrisli,  279,  t.  III. 

Schismatici  sont  qul  se  a  fraterna  chariute  diveHuot^ 
515,  t.  III. 

Scientiae  cupidius  quam  perniciosa,  723,  t.  III. 

Scripta  sanctorom  Patrum  similia  viridario,  Cottect.  V. 
7.,  in  Prwfai. 

Scriptores  debent  ease  veraees,  $7,  t.  IV. 

Scriplora  non  subjacet  muublltlaii,  224,  i.  III.  Scrip- 
turae  verba  inierdum  non  sont  juxU  soaum  aecipieuda, 
66,  t.  111.  Hex  ex  intentione  attendendae  suot,  itrid. 
Scripturae  cur  in  carpentis  fdrratii  ftgurat»,  551,  t.  lli. 
Scriptura)  sententiae  per  ramoa  arborum  mystice  ex- 
pressae,  et  quomodo,  387,  t.  111.  Scripturarum  iiitelll- 
geotiaB  stndia  pbiiosophorum  inserviuut,  972.  t.  III. 
Scripturas  lilteraliter  Untum  inteiligere  qoid  sll,  537, 
U  111. 

Sedis  apostoHcae  calamitaa  el  aernnuue,  445/ 1 III. 

Seditlonis  Mediolanensiecausa^  75  et  seq.%  1 111. 

Selenitis  candor  interior  cum  luna  crescit,  651,  t  III. 

Senibus  mors  est  certo  propinqua,  573,  t.  JII.  Senam 
vitlum  In  loquendo,  515, 1 111. 

Sentenliam  in  rnebus  muure  uon  eat  deden»,  69 
t  III. 

Seon  significat  dJomenem.  Coiteei.  V.T.,  129,  i.  IV. 
Ejos  urbs  praecurva  vocalur  Esebon,  boc  est  coglUtiones, 
CoUect.  V.  T.,  132,  t  IV. 

Septem  DormienUom  (SS.)  eratlones  pro  missa,  34, 

tiv: 

Seplem  lucernae  randelabri  signhlcantseptemdooa  Sp^- 
rilussaucti,  Coltect.  V.  T.,  116,  t.  IV. 
HSepifma  generatio  ln  pronepoUbos  non  babetur,  187, 
t.  III. 

Seraphim  cur  velafcaut  pedes  Domini.  CoVml  V.  T., 
231,  t  IV. 

Sergins  (S.)  Damaacenus  episcoput,  45-ir  U  III. 

Serraenainra.813,  t.  III. 

Serviendum  Deo  amore,  non  timore  poena,  289,  t  IIL 

Servorura  profesaio,  32'i,  1. 111. 

Severini  (S.)  Colonienss archiepiscopi  poTga'ortom  oo 
intempestive  coacervaU  horarom  canonicarum  offici», 
593,  t  III. 

Sileotio  et  mansuetunine  conluuiehae  exciptendae,  313, 
t  III. 

SUoe  nominis  fnlerpreialie,  593^  1. 111. 

Simon  Magus  simoniae  auctor,  546,  t  III.  Simoa  simo- 
niae  magister,  91,  t  III. 

Simoniacis  bona  ipsa  nocent,  138  ei  $eo.f  t  III.  Coolra 
Simooiacos  sancti  omnes  iraacuotur,  139,  t.  III.  Stmo- 
niaca  haeresis  viguit  usque  ad  tempus  S.  Hetri  Damiani, 
123,  t.  111.  Simouiacae  baereseos  prioclpes,  533,  t  III. 
Per  Simoniacos  sanctus  Spiritus  dams,  536,  t  III.  Si- 


mi 


1NDEX  RERUM  NOTABILIUftf. 


l&S 


'    S-monue  gravUas,  ibid.  Sfanooi»  megistri  qul  fQerint, 

91.1- W-  ,  .^ 

Simplicitas  sancU  mnodi  philosopni»  prsfertor,  152, 

L  III. 

Siit  interpreUtlo  et  allegoria,  561,  t.  1M. 

Sin  et  Stnri  distioctio,  ibid. 

Siruti  interpretatio,  et  ailegoria,  565.  L  111. 

Siriciusponiifex  Romaous,  163,  t.  III. 

Sbc/ioJinlerpreutio  et  allegocia,  360,  t.  III. 

Sodomia  peccantes  In  reprobom  sensum  labanlnr,  sl 
post  boc  viUom  aacroeordinet  ooucopiscuut,  151,  t.  Iil. 
Vitnperantuc,  163,  t.  IJI. 

Solemoiutes  ocio  Dorolnus  ia  lege  veteri  praecepit, 
Cotlect.  F.  T.,  135,  t.  IV. 

Solis  comparalio  com  Romano  pontiflce,  475,  t.  III. 

Solitarii  adversos  cogitatiooes  tantom  habent  dimicare, 
270,  t.  HI.  Soliurii  postuot  loqui  et  orare  pluraiiter, 
2i6,  t.  III.  Unus  pro  mullls,  et  mulli  pro  uno,  227  el 
«eo>,  1. 111.  In  hymnisJecUonibas,  etc.  ibid.  et  teq. 

Soiitudo  Lis9  babet  fecuadiUtem  et  Rachelis  pulchrito- 
cUuem,  530,  t.  111.  Designator  in  muliere  forti,  531, 
t.  111.  In  Magdalena  et  Martha,  tMd. 

Soroui  viclorta,720, 1.  III. 

Sopbia  marchiotiissu;  sepultura  et  ejus  felor  iniolera- 
bilis,  779,  t.  III. 

Spectaculum  DeajocuuduroquodsU,  712,  t.  III. 

SplrUuaiis  sapientia   exteriori    prudenU»  prafertur, 

coUeet.r.  a\,i03,  nv. 

Spirilus  sanclns  per  improbi  mlnisteriam  dare  poten 
sua  eharismou,  ^36,  t.  III.  Spiritos  sanctos  snper  aiios 
▼enit,  io  aliis  bosplutur,  95rt.  III.  Spiritus  propbeticus 
in  Sauleffl;  licet  reprobom,  descendit,  94,  L  111.  Spirilus 
oanctus  cur  benignus,  101,  t.  III.  SpiriUis  saoctus,  et  uous, 
ot  roultiplex  est,  225,  t.  III.  Soliludo  pluraus  et  mulliludo 
singularis  per  Spiritom  saoctum,  226,  L  III.  Spiritus 
saocti  proce*slo,  3,  l.  III.  Ejos  missio,  48,  L  111.  Idem 
ia  boptismo  et  ordine  0|*r*  ur,  89,  t.  III.  Spiritus  saucti 
et  solis  comparatio,  0,  t.  IV.  Spiritus  saoctus  ad  animam 
se  hnhct,  ot  eadem  anima  ad  corpus,  itid.  Spiritus  sanctus 
recle  oleum  dicitur,  tuieet.  F.  T.,  224,  L  IV.  Spiritus 
sanctus  iodubitauter  a  Filio  sicut  et  Patre  procedit,  18, 
t.  III.  Spirilus  sanctus  a  1'aire  simui  et  Pilio  procelere 
ut  asseratur,  656  et  seq.t  L 111.  Quomodo  oos  doceat,  75s7t 
t*  III. 

Sponsus  ouare  liliom  coovaUinm  el  noo  mootiom,  CoU 
lect.  V.  r.,  257,  t.  IV. 

Stephani  cardinalis  laudes,  64,  t.  III. 

Slepbanus  cardinalis  presbyler,  575,  t.  III. 

Subditorum  divers»  voluntate*.  458,  l.  III. 

Soes  mvsUce  qui  siut  vtl  inteliigaotur.  777,  t.  III. 

Superbia  sibi  non  aliia  ruinam  tacit,  124,  t.  III.  Super- 
biae  pcena,  592,  t.  III. 

Syllogismorum  robur  virtus  dtvioa  sttpe  dstsolvit,  628, 

Sylvesier  lacrymarom  inoodaUone  delusos,  505,  t.  III. 

Symbolum  cur  reritetur  io  prima  hora,  215,  t.  III. 

Synago>ja  Judseorum  cur  stoia  Christi,  471,  L 111. 

Svnodi  negotia  a  Mooachiscur  noo  tracUnda,  278, 
t.  lll.Syuodus  iuiqoo.  eootra  Romauam  Ecclesiam,  64, 
t.  III. 


Tabernacuiidrvini  ac  spiritoaus  fabricandi  ratto,  107, 
t.  III. 

Tou  litlero  significat  nomerum  trecentesimum  CoUeet. 
F.  T.,  170,  L IV. 

Tedaldl  episcopi  terribile  exempluui,  590,  t.  III. 

Templum  et  sacrincium  aotiquitos  cur  perieront,  44, 

Tenipora  pervertentiom  absurdiUs,  685,  t.  III.  Res 
voria  exigunt  lempora,  ibid. 

TeotaUo  virtuti  admixu,  et  cor,  567,  t.  III.  TenUUones 
inter  psatiendum  facile  Iranguntur,  548,  t.  III.  ln  teola- 
Uonibua  vigitantia  efficax  raiio  ad  illas  vincendas,  775, 
klll. 

TenUUs  angelorum  presidfum  praesens,  771,  t.  III. 

Terra  rubra  cur  Adam  eipressos,  552,  t.  III. 

Terra  lacte  et  melle  manaos  mystice  qui<i,  771,  L  III. 
Tecram  cordis  nosUi   excolere  uoid  sit.  286  et  tea.. 


Tigrls.  Per  Ugridem  quid  mysiice  inlclligendum,  814, 
t.  III. 

Trinitss.  In  trinitate  veoeranda  personarom  quid  fu- 
giendum,  4,  l.  III.  Mysterium  sanclissima)  Trinitatis  ex- 
piicatur,  5,  t.  III.  Persooarum  eoaequalitas,  ibid.  Pm- 
pritUtes,  5.  t.  III.  Coateroitu  personarum,  4,  L  111. 
(Juomodo  disUnguanlur  person»,  8,  t.  III.  Trinilal^s 
myaterium  in  bominiscrealione  elucet,  25,  t.  III.  Decla- 
ratur  in  eversione  lorris  Babei,  ibid.  ManifesUtor  Abra- 
hamo,  ttod.  ltem,  et  Lotb,  ibid. 

Turris  Thebes  mysUce  quid,  388,  t.  III.  "** 

Tympannm  Mari»  propheUssm  assimilatur  cruci,  CoUecl. 
r-  f\,  109,  LIY. 

u. 

Ugo  (S.)  abbas  Clnniacensis,  208,  t.  III. 

Uguzonis  soror,  780,  L  III. 

Uoa  persona  debet  abundare  in  numerandis  gradihus, 
189,  t.  UI. 

Unio  animorum  per  qoid  lollatnr,  514,  L  III. 

Uniutisecclesiasticstestimonium,  230,  t.  III. 

Urbani  VIII  laus,  t.  IV  in  princip. 

Ursicinos  (S.)  animarum  medlcus,  33,  t.  IV. 

Uxorum  conuctu  pollulis  Ecclesiaui  Ingredi  religio, 
651.  t.  iil. 

V 

VagaUo  multis  fuit  occasio  pereundi,  268,  t.  III.  Tagalio 
multis  mooachis  rmna  exstltit,  265,  1. 111.  Esau  dejecit, 
264*  t.  III.  Jacobstabililas'exaItatur.  ibid. 
•  Valerius  episcopus  Hipponeush,  145,  t.  UL 
Vanorom  hominum  corda  lebetibus  comparaU,  501, 
U  III. 

Vaticinium  Damiani  de  morle  Cadaloi  admirabiliter 
tmpletom.  Vide  Datmamu. 

Velitrensis  Ecciesi»  canonicorum  emendatio  et  pco- 
feclus,  59i),  t.  III. 

Veoeti  ducis  uxor  niraiom  deiicata,deoiom  toto  corpore 
computruil,  780,  l.  III. 
Veoter  ac  iingua  eor  reprimeoda,  533,  t.  III. 
Verba  eoosecratloois  saeerdotalis,  524,  t.  III.  Verbo 
etiam  ulciscilor  Deos,  591,  t.  III. 
Verberare  se  unde  natom,  599,  t.  III. 
Verbi  incarnaUonem  Pater  et  Spiritu»  sanctos  operati 
sunt.  17,  t.  UI.  Verbum  quomodo  geoeratur  a  Patre,  10, 
t.  III. 
Ver.tas  de  lerra  orta  est,  et  quomodo,  225.  t  III. 
Yertomnl  dxmones  qui  dicantur,  268,  L  III.  Vide  Da- 
mon. 

Vestes  qoibus  S.  Eccesia  delecutnr  qam  sint.  528 
t  III.  Quas  vestes  in  sponsis  suis  Deus  reqnirat,  548,  ef 
seg  ,  t.  III.  Vestes  monachorum  ad  quorum  imitaUonem 
insiituta;,  526,  t.  III.  Vestibus  splendidis  indui  quamper- 
niriosum,  ei  Deo  odibile,  549,  t.  III.  Vestium  vilitate 
vutgarem  niercari  applausom,  bypoorisis  esL  261 ,  t.  IH 
Vestium  saeerdculiom  sigoificatio,  235,  t.  III.  Allegorica 
theoria  in  sicsis  vestibos,  ibid.  Quidquid  pene  tu  diviuis 
oftlciis  agitur,  sub  flguris  mysUcis  disponiiur.  i^trf. 
VetUrTmoilibos  muodo  serviunt  noo  Deo,  259»  L  III. 
Vidnae  an  velari  possint,  568,  t.  III. 
Vlgilanlla  et  fortitudo  qoibus  necessarla,  31, 1. 111.  VI- 
gilantia  in  tenUUonibus,  512,  t.  111. 
Viueentii(S.)laudes,51,t.lV. 
Virginem  post  lapsum  Deus  reparare  potest,  618,  L  III. 
Virginesprudentescur  in  qoinque  psalmis  expressae,  215, 
1. 111.  Virgo  voti  prmvaricatrix,  365,  t.  III. 

Virlus  et  voluptas  sunt  duae  hominis  uxores  Colket. 
V.  r.,  155,1.  IV.  Vtrtotesinterunaesteligipnda,  198,  t.  IIL 
Virt«  tes  sunt  hominom  peon»,  et  cur,  813,  t.  III  Ex 
perfecu  virtutis  unius  acquisitione  omnes  acqnirimus, 
198.  t.  III.  Excusationes  tepidorum  In  virtutibus  oompa- 
randis. 
Visio  norribilis  cnjnsdam  fratris,  590,  t.  III. 
ViU  homiois  lablis,  47,  t.  IV.  Vita  conlempla.tlva  in 
Joaone  expressa,  et  cur,  609,  l.  lil.  Vita  activa  et  contem- 
plati\a  in  canllco  designala,  215,  t.  III.  Vita  aclivo  et 
coniemplativa  mystice  adumbratae,  295,  t.  III.  Vita  aciiva 
in  Pelro  expressa,  el  cur,  609,  t.  III.  Vitm  soliuriae 
laudes,  330,  t.  III.  Vitm  sanctorom  libeoter  aodiendss, 
78i,  t.  III.  Vil»  beata?  status,  785,  t.  111.  Viulis  (S.) 
Uudes.  52,  t.  IV. 


1303 


ORDO  RERUM 


1204 


'  Vilmus  ille  eoofractus  •  Moyse  est  corpus  diaboli.  Col- 

ua.  v.  r.,114,  t.  iv. 

Vivaria  animarum  sunt  monasieria,  805,  t.  III. 

Volucres  inystice  (|uid  exprimaut,  594,  1. 111.  Volucres 
ex  arbore  nasceutes,'et  ubi,  651,  t.  III. 

Voluntas  Dei  oniuibus  rebus  caasa  est,  ut  existaut,  616, 
\.  III. 

Voluptates  quo  modo  facile  con-emm  possunt,  314, 

Votifragus  InSrmilate  oorripilur  ut  resipiscat,  597, 
L  III.  Kcdivivus  voiuin  persolvit,  599,  1. 111. 


W 


Walderici  martyris  eleeniosyna  iniraculo  commeudala, 
205.  t.  IIL 

Vulnera  Chrisli  suot  sensuum  noslrorum  medfcanieDi», 
709,  t.  III.  Vulnera  manyrnm  quid  sint,  itrid.  Voiuerum 
Christi  raysteria,  771.  l.  IIL 

Vulpes  SamsooissigQilicant  hxretieos.  CollecL  V.  T^ 
178,  t.  IV.  ^ 

Zelpha  interpreutio  et  allegoria,  396,  t  III. 
Zonis  pelltceis  ei  aureis  qdW  signetur,  500,  i.  IIL 


ORDO  RERUBI 

QUJE  1N  HOC  TOMO  CONTINENTUR, 


SANCTUS   PETRVS  DAMIANUS  S.  E.  R.  CARDiNALlS. 


OPERUM  TOMUS  SEU  PARS  III. 
OPUSCULA. 

Cajetani  epistola  nuncupatoria.  11 

Cajeiani  praefatio.  H 

Corollaria  quaedam  de  vil»  laude  ac  sanctitate  B.  Petri 

Daroiini.  16 

Cajetanus  Scipiooi  S.  R.  E.  cardinali  Burghesio.  19 
Opusculum  primuii.  —  De  Ude  calholica  ad  Ainbrosium. 

-. 20 

Caput  primum.  —  Quae  credenda  sint.  21 

Cap.  II.  ^-  Heresis  Arii  ei  Sabeliii  confutatur.  23 

Cap.  III.  —  De  sacramenlo  dominica  lucarnationis.  24 
Cap.  IV.  —  Quomodo  solus  Filius  carnem  suscepit  et 

mortem  subiviL  25 

Cap.  V.  —  Io  Trinitate  qoomododislinguanturpersona?. 

Cap.  VI.  —  Quomodo  Verbum  a  Patre  geoerelur.       28 

Cap.  VII.  —  1q  Cbristo  divina  et  iiumana  natura  se*e 
manifestavit.  30 

Cap.  VIII.  —  Quare  Spiritos  sanctus  nalus  non  dicijur 
ex  columba,  ln  cujus  specie  apparuit.  31 

Cap.  IX.  —  Chrisius  naturam  suscepil  bumanam,  non 
personam.  54 

Cap.  X.  —  Quod  Spirilus  sanclus  indubitanter  a  Filio, 
sicut  et  a  Paire  procedit.  57 

Opusc.  II.  —  Antilogus  contra  Judaeos*  ad  Iionestum 
virum  clarissimum.  42 

Cap.  pmmum.  —  De  Christo,  qui  est  Filius  Dei.  44 

Cap.  ii.  —  De  Christo,  qui  est  lapis.  augularis.  49 

Cap.  III.  —  Refutaotur  Judseorun»  errore*.  51 

Cap.  IV.  —  Cootirmalur  Chrisium  verum  esse  Filium 
Dei.  53 

Opusg.  UI*  —  Dialogus  jpier  Judxum  requireutem  et 
Chrislianum  e  conlrario  respondenlem  ad  eumdem  Ho- 
nestum.  57 

Opusc.  IV.  —  Disceptatio  syoodalis  inler  regisadvoo- 
lum  et  Romanae  ecclesi*  derensorem.  67 

Opusc.  V.  —  Actus  Meujolani,  de  privilegio  Romane 
Eccleske,  ad  Hildebrandum  S.  R.  E.  cardinaiem  arcbidia- 
conum.  89 

Opusq.  VI.  —  I.iber  aui  appellalur  gratissimus  ad  Hen- 
ricuni  arcblepiscopum  Ravennatem.  99 

Cap.  primum.  —  Quod  Christus,  el  si  per  plures  sua  dona 
discernatJin  ipso  tamen  omuis  gratla  pleoitudooermaneat. 

100 

Cap.  II.  —  Quod  sacerdos  eiterius  ministrat,  sed  Deivs 
lnvisibiliter  consecrat.  101 

Cap.  III.  —  Quod  sicut  unus  est,  qui  baptlzat ;  ila  onus 
idem  est,  qui  principaliter  consecrat.  102 

Cap.  IV.  —  Quod  Dominus  cum  baptismo  Simul  et  sa- 
cerdotiiiura  suscepit.  102 

Cap.  V.  —  Quod  nulla  sit  causa,  coro  rebaptizari  quis- 


Cap.  IX.  —  Quid  doctores  de  baptlsmo  et  i 
poris  Encbaristla  senliauU  109 

Cap.  X.  —  Quod  Spiritus  sanctus  non  ex  merito  sactr- 
dotum,  sed  ex  ministerk)  datur.  111 

Cap.  XI.  —  Noo  mirum  sl  Spiritus  sanctus  ab  indigoit 
■ccipilur,  cum  el  Dei  Filius  sit  ab  iudtguis  comprehensus. 

Cap.  XIL  —  Quod  donum  Dei  nulla  minislrorum  coota- 
gione  poiluilur.  115 

Cap.  XIII.  —  Quod  sive  verbi,  sive  sacramenii  minis- 
ler,  Dei  donls  non  possit  obsUere.  116 

Cap.  XIV.  —  Quod  despiritu  suo  non  per  se  Moyses, 
sed  Deus  dedit  septuagiota  viris.  117 

Cap.  XV.  —  Quod  ii  qui  coosecrandi  accedunt,  jam  ha- 
beant  Snirilum  sauctum.  1 18 

Cap.  XVI.  —  De  neqoissimis  episcopis,  quonun  Uroen 
ordioalio  rata  fuerit.  120 

Cap.  XVII.  —  De  Anatolio  et  Polychronio,  qui  post 
scelerata  primordia  beoe  conversi  dignos  se  suU  ordini- 
bus  ostenderunl.  123 

Cap.  XVIII.  —  QuoJ  per  indignos  etiam  sacerdotes  . 
saepe  exhibentur  mfracula.  124 

Cap.  XIX.  —  Quod  s«pe  sinistra  priucipia  ad  felices 
proveniunl  exilus. .  128 

Cap.  XX.  —  Quod  per  simoniacum,  ut  Spiritus  sanctos 
dari  baptizando  possit,  consecrando  non  possit,  ratio  noo 
admiltit.  130 

Cap  XXI.  —  Quod  altendendum  sii  quid  sumitnr,  noo 
undesumatur.  131 

Cap.  XXU.  —  Quod  nee  noviliani  sint  deponendi,  sec 
ariaui  denuo  baotizandi.  133 

.    Cap.  XXIII.  —  Quod  consecrationis  effectusfidei  niU- 
tur  fuodamenlo.  134 

Cap.  XXIV.  —  Quod  male  ordinati  episcopi  eonsecra- 
tionis  gratiam  aliis  babeanl,  sed  sibi  uoa  habeant.       135 

Cap.  XXV.  —  Qood  ab  impiis  s»pe  iwereiicis  Oldiaaii-, 
a  suis  non  removeantur  ofBciis.  i37 

Cap.  XXVI.  —  Qnod  ii  fliam  quos  post  damnaiionem 
suam  ordinavit  Acaciug,  honoribus  non  priventur.       138 

Ca".  XXVII.  —  (Juod  usque  ad  boc  lempus  simoniac* 
haertsis  vigult.  139 

.  Cap.  XXYWl.  —  Hiemanifeste  probatur,  quiaper  simo- 
oia'OS  .Spintus  sanctus  accipitur.  140 

Cap.  XXIX.  —  Quod  qui  promoii  ftieraot  a  stmoniacis, 
miracuUs  coruscant.  141 

Cap.  XXX.  —  Qood  rebaptizaiio  ei  recoosecratio  par 
crimen  est.  143 

Cap.  XXXI.  —  Quod  sicot  rebaptiiari,  iu  et  deouo 
consecrari  qulsque  noo  polesi.  145 

Cap.  XXXII.  —  Quod  falsum  sit,  ut  qoilibet  a  sfcnooiaco 
consecraius,  a  lalco  nibil  differat.  146 

Cap.  XXXIII.  —  Quid  lnnocentlus  de  reconsecraliooe 
censeat.^^^^^  148 

Cap.  XXXIV.  —  Episcopos  alloquiiur,  ot  per  eos  i 


ca.Is  <i:^..ii.  ^_^.. 


rtoir 


QUi£  IN  IIOC  TOMO  COflTlNfiNTUR. 


racU  operis  summa  fcwliiditur.  154 

Cap.  XXXIX.  —  Soperiorl  opusculo  soperadditum.    1fS5 

Seholia.  156 

OipsciTLnii  Y]j_  —  Liber  bomorrnianus,  ad  LeonerolX 
Bom.  Pontiflcem.    ~    '  159 

Leoois  IX  epbtola.  1  .TO 

Prssfatio.  161 

Cap.  I.  — .  De  diversitate  Beecantium  cootra  nattiram. 

161 

Cap.  II.  —  Qood  loordioau  reetorum  pletas  lapsos  ab 
ordioe  doq  compescat.     *  lt5I 

Cap.  111.  —  Quod  usibus  immunditiae  dediti,  oec  ad  or- 
dinem  provebi,  oec  persistere  debeaot  jam  promoii.    163 

Gap.  IV.  —  Si  ecrlesiaslica  oecessilas  poscat,  utrum 
talibus  hoc  offleium  peragere  liceat.  163 

Cap.  V.  —  Qood  in  reprobum  sensum  lapsi  sunt,  qui 
post  hoe  viciiun  babere  lucrum  ordioem  concupiscunt.  164 

Cap.  Vi.  —  De  splrituaiibos  palribus  qui  cum  fiiiis  suis 
coinquinanlur.  166 

Cap.  VII.  —  De  illis  qoi  eisdem ,  ciim  qulbus  lapsi 
aunt,  soa  crimina  con'Heulur.  167 

Cap.  VIII.  —  Quod  sicol  sacrllegus  virginis  violalor,  ita 
quoque  liiii  spiritualb  orosliluior  jure  sil  deponeodus. 

168 

Cap.  IX.  —  Quod  ejusdem  crimiois  reus  slt»  et  qui  cum 
carnali  velbaptismaii*  fliia  labitur .  1 68 

Cap.  X.  —  De  apocryphis  caoooibos ,  io  quibus  qui- 
cunque  confidunt,  omnino  decipioniur.  169 

Cap.  XI.  —  Probabilis  reprobatio  supradictorom  cano- 
ao.ii.  169 

Cap.  XII.  —  Quod  haec  iudibria  jure  a  oomero  cano- 
s>um  excluduntur,  quod  certum  babere  ooo  videantur 
auctorem.  172 

Cap.  XIII.  —  De  iis  qul  foroicaotor  irrationabi!lter,  id 
«st,  qui  misceotur  pecoribus,  aut  cum  masculis  polluun- 
•ur.  172 

Cap.  XIV.  —  Dehisqui  to  peeodes,  vel  io  masculos  aut 
olim  polluti  sunt,  aut  hactenus  boc  vilio  tabescuut.     174 

Cap.  XV.  —  De  clericis,  vel  monacbis,  si  fuerint  mas- 
scnlorom  insecutores.  174 

Cap.  XVI.  —  Nefand»  turpitudiois  dlgoa  vltuperalio. 

175 

Cap.  XVII.  —  Flebiiis  lameoUtlo  super  anjmam  I>n- 
mvnditl»  sordibus  dediUm.  177 

Cap.  XVIII.  —  Quod  ideoaoima  debetplaogi,  quia  noo 
plangit.  179 

Cap.  XIX.  —  Quod  ruina  est  populi  officium  sacerdotis 
indigni.  180 

Cap.  XX.  —  Quod  de  manibus  immuodonim  oolit  Deus 
accipere  sacrificium.  181 

Cap.  XXI.  —  Quod  nulla  saoctlUtis  oblatib  s  Deo  susci- 
pitorqua?  immundltire  sordibos  inquinatur.  182 

Cap.  XXII.  — <  Quod  omoes  quatoor  illi  modl  superius 
eoumerati  cootra  naiuram  sunt.  182 

Cap.  XXIII.  —  Eihortatio  lapsi  in  peccato  homiois,  ot 
resiirgit.  184 

Cap  XXIV.  —  Quod  ad  edomaodam  libidinem  satis  pro- 
sit  caslitalit  prseroia  contemplari.  186 

Cap.  XXV.  —  Ubi  scriptor  probabtliter  se  excusat.    187 

Cap.  XXVI.  —  Ubi  ad  domlnuio  papam  sermo  reflecti- 
tur.  rr  189 

Scholia.  i9o 

Opcsculum-  VIII.  —  De  par entakn  gcadibus  ad  Joanoem 
episcopum  Caesenstensem  et  D.  D.  Archidiaconum  Ba- 
vennatero.  192 

Cap.  I.  —  Quod  inter  quos  eat  Iex  haereditaria  succes- 
sionis,  nulla  sunt  jura  conjugii.  191 

Cap.  II.  —  Qnod  losur  Kumanl  corporis  tex  gradibus 
consanguiniUs  terminelor.  193 

Cap.  III.  —  Cur  Deus  in  principio  unum  solummodo 
creaverit  hominem.  195 

Cap.  IV.  —  Quod  qulbus  est  us  nsereditatis  est  et  affl- 
oilas  generis.  194 

Cap.  V.  —  lo  legisperitos  lnvehitur  quos  et  de  propriis 
legibus  conveoit.  1^5 

Cap.  VI.  —  Quod  generationes ,  quae  utrinque  ab  uno 
prodeunt,  debfant  simplicker  numerari.  196 

Cap.  VII.  —  Lbt  adversarios  ineviubili  argumenutione 
convincit.  197 

Cap.  VIII.  —  Quod  septima  geoeratio  in  prooepotibus 
nonbabetur.  199 


1200 

Dismtatiuncvta  ttt  grartihut  raanaliani$^  204 

Cap.*  I.  —  ln  generationlbus  supputandis  quse  regula 
servanda.  205 

Cap.  II.  —  Quomodo  a  transmigratioue  Babylonis  ad 
Chrlstum  tuerint  geoeraliones  quatuordecim.  206 

Cap.  III.  —  Quomodo  Ozias  penitus  a  Joram  dicalur. 

207 

Opuscilum  IX.  —  De eleemosvna ad Majnajdum episco- 
pum  Urbinatein.  207 

Cap  primum.— Quod  ex  virtutibus  una  eligendacui  magis 
serviamus.  2U9 

Cap.  (I.  —  Eleemosynas  praemium  quodnam  sit,       219 

Cap.  III.  —  Qusenam  eleemosyna  major  sit.  214 

Cap.  IV.  —  Quod  qui  eleemosynam  vel  efteclu,  vel  af« 
fectu  non  praesUl,  charus  Deo  esse  non  potest.  216 

Cap.  V.  —  Quod  parentum  eleemosynis  bliorum  res 
crescit.  217 

Cap.  VI.  —  Quod  bonorum  temporalium  affluenlia  ex 
eleemosvna  oriatur.  218 

Cap.  V  il.  —  Eleemosyna  defunctis  prodest,  daemrmibus 
inv*a.  220 

Cap.  VIII.  —  Laus  eleemosynm.  222 

Opusculum  X.  —  De  boris  caoonicis^  ad  T...  virum  cla- 
rissimum.  221 

Cap.primum.  —  Peccatomm  effectus.  225 

Cap.  II.  —  Horee  canooic»,  quae  sunt?  2^3 

Cap.  III.  —  Cur  io  primabora  rectletur  syjnbolom.  224 

Cap.  IV.  —  Cur  a  clericis  quinque,  a  monacbis  quatuor 
pftalmi  dicaotur.  226 

Cap.  V.  —  Cur  tres  psalmi  a  monachis  dicantur.       226 

Cap.  VIf  —  Quod  cootiuua  ecclesias  oratio  esse  debeat. 

217 

Cap.  VII.  —  Mensoram  refeciionts  excedentium  poeoa. 

228 

Cap.  VIII.  —  De  viro  quodam  pio-,  el  canonlcarum  hora- 
rum  studioso.  229 

Cap.  IX.  —  Orationis  efflracius  quanta.  230 

Cap„X.  —  Horarum  B.  Virgiuis  efficacia  quanta.     230 

Scholia,  231 

Opusculum  XL  •—  Liber^uii  appeUatur,  Dominus  vobis- 
cum.adLeonem  eremiUm.  231 

Cap.  pmmum  —  Quod  sancUsUnpliciUs  muudi  pbilosophis 
jure  pr&fertur.  232 

Cap.  II.  —  Quare  dicitur,  Jube,  Domne  ,  benedicere. 

235 

Cap.  III.  —  Unde  ortum  sit  Dominus  vohlscum.      23^ 

Cap.  IV.  —  Quod  sicut  alia  scriptura  non  subjacet  mu- 
(abilitati,  ita  et  Domious  vobiscnm.  234 

Cap.  V.  —  Quod  saucta  Ecciesia  et  una  in  muitis,  et 
lota  videatur  in  singalis.  235 

Cap.  VI.  —  Item  de  uuilale  universalis  ecclesiae.    235 

Cap.  VII.  —  Quod  si  Dominns  vobiscum  pro  sioguiari- 
taie  ooo  dicilur,  mulu  alia  necesse  est  dimittantur.     236 

Cap.  VIII.  —  Quod  sacriticium  quod  altaribus  superpor 
nitur,  a  viris  simul  et  mulieribus  oneratur.  fSI 

Cap.  IX.  —  Quod  officium  membri  cujuslibet  speciale. 
t-  li  corpori  sit  commune.  23$ 

Cap.  X.  —  Quod  sacerdos,  pars  ecclesiaslicl  corporis, 
totios  Eccieshe  cooveoieoter  ulitur  verbis.  258 

Cap.  XI.  —  Quod  populus  Israel  ad  ostendendam  socie- 
Utem  aluris  exstruxere  coogeriem.  240 

Cap.  XII.  —  Cur  bigamus  a  sacerdotio  omnioo  repelH- 
tur,  cum  in  fornicationem  lapsus  ssepe  in  ordinem  reroce- 
lur.  240 

Cap.  XIII.  —  Quod  si  Dominus  voblscum  inter  duos 
recte  profertur,  a  solo  etiam  jure  dicalur.  241 

'  Cap.  XIV.  —  Quod  populus  Israel  ecclesiasticas  inler  se 
unitaUs  regulam  tenuit.  242 

Cap.  XV.  —  Quod  quaedam  festiviUtes  non  suo  tempore. 
Cflebrantur.  245 

Cap.  XVI.  —  Quod  in  Ecclesia  recte  alius  supplet  verba 
alterius.  244 

Cap.  XVII.  —  Quod  quidquid  pene  in  divlnis  officiis  agi- 
tur,  sub  flguris  mysiicis  disponatur.  245 

Cap.  XVIII.  —  Peracti  oposculi  brevis  epilogus.       245 

Cap.  XIX.  —  Laus  eremilic»  vit«.  246 

Cap.  XX.  —  Clausula  dispuutionis  per  apostrophen  ad 
Leonem  eremium.  251 

-  OpnsfiUMM  XII.  —  Apologeticum  de.contemput  saecuti 
acTXlbizooem  eremitain  et  Petrum  roonachum.  251 

Cap.phimum.—  QuerilurdemonasticaBdiaciptioasapsu.  251 


,1207 


OHDO  RERUM 


1208 


jecu  repetere.  253 

Cap.  VI.  —  Quod  avarus  NummicoU  verros  qnam  Cbri- 
stlcols  nmicupeiur.  2H6 

Cap.  VII.  —  Quod  eliam  parva  pecunia  monachi  aoi- 
mam  immanior  ladat.  257 

Cap.  VIII.  —  Qualiter  ad  veras  possitmanacbus  divitias 
pervenire.  258 

Cap.  IX.  —  De  monachis  assidue  discarrentibos.     260 

Cap.  X.  —  Quid  Laici  de  monachis  saecularibus  dicant. 

260 

vap.  XI.  --  Quod  discursio  monachiet  virtules  expel- 
lat,  etviliorum  multitudinem  iotroducat.  261 

Cap.  XII.  —  Quas  mafa  irifelix  anima  roonacnl  patiatur, 
com  ad  infehora  revertitur.  263 

Cap.  XIII.  —  Quod  is  qui  foras  egredilur,  cum  eicom- 
municatis  commuoicare  cogunr.  265 

Cap.  XIV.  —  Quod  sicut  ab  excommunlcatis,  Ita  eliam 
ab  eicommunicandis  oporteatdeclinare.  265 

Cap.  XV.  —  De  monachis  qui  inretiosis  vestibus  delec- 
tantur.  267 

Cap.  XVi.  — Qood  sicnt  pretiosa  veslis  ad  irsm,  ita  hu- 
milis  Deom  ad  induigentiam  provocat.  268 

Cap.  XVII.  —  De  bis  qui  viiitaiem  vestium  vulgare 
mereantur  applausnro.  269 

Cap.  XVIII.  —  De  vera  hnmilitate  David.  270 

Cap.  XIX.  —  Quod  mollia  indumenU  minus  perfectl 
fastidiant,  perfecliones  aliquando  indifferenter  admittant. 

271 

Cap.  XX.  —  Vagalio  multis  foit  occasio  pereundi.     271 

Cap.  XXI.  —  Quod  Esao  vagatio  dejecit,  Jaeob  subilitas 
exaluvii.  272 

Cap.  XXII.  —  lo  duobus  his  fralribus  patet  qnid  inter 
vsgos  mouachos  et  sttbiles  distet.  274 

Cap.  XXIII.— Quod divioadisposilio sicul bonis spirituale 
otioui  tribuit,  sic  et  pravos  dluundi  iu  exteriora  permit- 
lit.  275 

Cap.  XXIV.  —  De  eremitis,  qul  In  yagatione  sunt  positi. 

277 

Cap.  XXV.  —  Quod  cellam  coosuetudo  dulcem,~vagatio 
reddat  horribilem.  278 

Cap.  XXVI.  —  Quod  saepe  mooachus  falsa  caroalium 
promissione  decipitor.  279 

Cap.  XXVII.  —  UtTnonachusse  a  muadi  implicatione 
CUStodiaL  280 

Cap.  XXVIH.—  DehberUteel  discreUone  Elisei.  281 

Cap.  XXIX.  —  Quod  hoc  tempore  praedicatio  non  sicot 
olim  sil  admodum  fructuosa.  283 

Cap.  XXX.  —  Quod  dubc  omnium  vitiorum  monstra  fe- 
ralius  vigeant.  285 

Cap.  XXXI.  —  Qnod  in  synodo  monachus  ad  episcopo- 
rnm  Invidiam  libere  loqut  non  audeat.  280 

Cap.  XXXII.  —  Quod  monachus  se  a  mundo  cohibest,  et 
Del  judicium  suis  sempeT  ocuiis  snteuooal.  287 

Cap.  XXXI II.—  His  scriptor  alloquitur  venerabiies  mo- 
oachos  Petrum  et  Albizonem.  3*9 

Schoiia.  291 

Opcsculum  XIII.  —  De  perfectione  monachorum  ad  O... 
abbaiem  Pomposianum  ejusqoe  conventum.  ~     291 

Cap.  pbuich.  —  De  remissione  fervorU  sancue  religioois. 

291 

Cap.  II.  —  Quod  nisi  qoisque  studeat  eoepu  perficere, 
ad  amorem  Dei  neqoeat  pervenire*  293 

Cap.  III.  —  Quod  necesse  sit  terram  nostri  cordis  ex- 

colere  si  de  ampla  volumus  possessione  gaudere.         294 

,  Cap.  IV.  —  De  uis  qui  Gabtonitarum  imiuntnr  exem- 

pium.  295 

Ca»«  V.  —  De  iis  qui  eorum  tenent  figuram,  qut  ad  ma- 
ledicendum  constiluti  sunt  in  Stebai.  296 

Cap.  VI.  —  De  his  qoi  dnm  perfectionem  in  sola  con- 
versiooe  constituunt ,  conversis  poHritentiam  noa  iropo- 
ount.  298 

Cap.  VII.  —  Quod  melios  est  sgere  quod  ex  auctoriUte 
priecipiiur,  quam  quod  misericorditer  indnlgetur.  301 
m  Cap.  VIII.  —  De  viu  activa  et  contemplauva,  sub  flgnra 
Li«  et  Rachelis.  303 

Cap.  IX.  —  De  Zeipha  el  Bala.  504 

Cap.  X.  —  De  his  qui  vagationibus  deditl,  ignoraut  spl- 
riUiale  coojugium.  305 

Cap.  XI.  —  De  mooachjs  oni  grammaUcam  discere  ges- 
tiuiit.  306 

P.ad     TII     _  Ha  Ioii/Ia  UiimiMmm  K/V7 


€ap.  XVII.  —  De  signiQeatore  borarum.  515 

Cap.  XVIII.  —  De  mense  lectore.  316 

Cap.  XJX.  —   QuanU  cellarium  oporleat  discreiione 

poliere.  317 

Cap.  XX.  —  Admonitio  poerornm.  518 

Cap.  XXI.  —  .Exhoriatio  Juvenum  vel  adoieseenuioiB. 

319 
Cap.  XXII.  —  De  novjtUs.  321 

Cap.  XXIH.  -  523 

Cap.  XXIV.  —  Ubl  omoes  in  oommoni  ad  chariutis  stn- 

dium  provocat.  53B 

Scholia.  328 

Opusculoii  .XIV.  — De  ordlne  eremitarum^tfaeultalibtis 

ercml  fbntis  AVelUhl. 528 

Opusculom  XV.  —  De  su»  coogregationis  lnstitnAto  Ad 

Siephannm  inuuacnuw.  533 

Capot  paufoif.  —  De  soliUrue  vtt»  iaodibus.  536 

Cap.  II.  —  De  origine  vitae  eremetic».  357 

Cap.  III.  —  De  duplicl  eremiurum  genere.  558 

Cap.  IV.  —  Qua  diligentia  resistendum  carnis  ae  diaboli 

teoUtionibus.  538 

C  p.  V.  —  De  quiete,  silentio  et  jejonio,  eremiUs  prae- 

cipoe  necessariis.  559 

Cap.  VI.  —  Regula  jejunii  ac  refectionis.  540 

Cap.  VII.  —  De  servorom  diseiplina.  341 

Cap.  VIII.  —  De  panis  mensara,  et  sptritinUba*  nxer- 

Citiis.  '  545 

Cap.  IX.  —  De  psalmodia.  543 

Cap.  X.  —  De  siientii  rigore.  344 

Cap.  XI.  —  De  mona*ticttinstitutionUobsemtiofie. 

Cap.  XII.  —  De  pietate  erga  defuoctos,  515 

Cap.  XIII.  —  Adborutio.  545 

Cap.  XIV.  —  De  iis  qui  arctiori  viveodi  genere  se  ob- 

strinxeruol.  34$ 

Cap.  XV.  —  De  eremitarjm  jejuoio.  347 

Cap.  XYl.  —  Discretio  praelall  in  moderandh  subditn. 

348 
Cap,  XVII.  —  De  somni  rsUone.  319 

Cap.  XVIII.— De  psaimodia  privau  ae  pobltca,  uec 

non  aliis  eremiurum  exercUK  550 

Cap.  XIX.  —  De  cogitaiionibus  vanis  et  nocnis  non  aos- 

cipiendis  vel  expeilendis.  332 

Cap.  XX.  —  De  gulae  iQecebris  fugiendis.  332 

Cap.  XXI.  —  De  vesUum  paupeitate.  et  viliUte  ssnanda. 

55$ 

Cap.  XXII.-  De  nihil  pro  certo  deflnieodo,  et  de  eog»- 
Utiouibua  diacernendiSv  353 

Cap.  XXIII.  —  Contra  omnes  tenUtiooes,  morlis  se- 
puituraeque  memoriam  muitom  prodesse*  555 

Cap.  X\IV.  —  Qoomodo  contiteri  debeas.  356 

Cap.  XXV.—  De  nUquie  ad  levandum  pondusereoattiea 
ausleritatls  valent.  557 

Cap.  XXVI. — Quomodo  lacr^marum  graiia  possit  acqoiri. 

Cap.  XXVII.— Depersevenndo  in  eo  vil»  modo,  quem 
semei  quis  arripuerit.  559 

Cap.  XXVIII.  —  Quaiis  eligi  et  quaUsesse  debeat 
eremilarum  prior.  860 

Cap.  XXIX.  —  De  venieotibus  ex  ssculo  ad  efesaom. 

361 

Cap .  XXX.  —  De  bis  qui  ex  coanobitiee  conversaUooe 
ad  eremum  accedunL  362 

Cap.  XXXI.  —  De  patienli»  virtute,  ilii  qut  prssest 
maxime  necess^rla.  563 

Cap.  XXXII.  —  Non  perfecu  et  consummaU  eremeUc» 
vita  instituU,  sed  levlora  quaadam  hujus  conversaUoois 
priocipia  in  bac  regula  conUneri.  364 

Opusculum  XVI.  —  Rbetorica)  declamationis  inveetio 
in  episcopum,  monschos  «d  sa?culum  revocantem,  nd  Gis- 
leriuin  episcopnm  Auximanom.  366 

Caput  primum.  —  Quod  mouKho  egroUnti  non  lice»t 
ad  saecuium  reverU.  566 

Cap.  II.—  An  a?grolns  habUum  reiigiosum  induere  pos- 
Sit.  367 

Cap.  1 1 1.  —  Pr«plati  pernidosi  deplorsndi.  369 

Op.  IV.  —  Quod  sponte  suscipitur,  siue  peocalo  nou 
deserilur.  370 

Cap.  V.  —  An  aiii  a  uarentibus  Deo  d|caU,  habitnm 

Inj4.il!      !n    maM&lnna    miflAM  iMAtHliiP  !»71 


1209 


QILE  IN  HOC  TOMO  CONTINENTUR. 


1210 


QpcrsctLPM  XVlf.  —  Dc  ccelibalu  saeerttottim.  —  Ad 
Nic&SQft)  secundum  Romaoara  Poatiiicem.  580 

Caput  primdm.  —  Qood  Pbines  idcirco  roedos  seterni 
meroit  sacerdolii,  qpia  io  zelum  se  exlulit  ultiools.     381 

Cap.  II.  —  Qaod  neli  ideo  periit,  quia  filiis  peccaoiibus, 
malefpius  indujsit.  583 

Cap.  III.  —  Cooira  sacerdotem  luxuri*  deditum.      381 

Cap.  IV.  —  Exborutioad  summum  PoutiuYeu»,  ut  ip 
episcopos  forulearios  canouicum  exeat  v igorem.  586 

Opcsculum  XVIII.  —  GoQlra  iotewperautrs  clerkm 

387 

DisterlatJo  prima.  587 

Caput  primum.  —  Cur  clerici  debeanl  esso  castl.       587 

Cap.  II.  —  Luioriosi  cierici  cura  Abime.ech  comparao- 
lur.  589 

Cap.  III.  —  Qoaiu  peroiciosa  sil  clericorum  iatcmperaib- 
lia.  591 

Cap.  IV.  —  Clericorom  prav»  objecuones,  et  earum 
refuiatio.  592 

Cap.  V.  —  Citanlnr  exempta  sacrae  scriptor».  394 

Cap.  VI.  —  Allioriafio  a.i  Pelrum canlioalem.  590 

Dusertatia  secunda.  —  Coutra  clericurum  iolemperaii- 
|i.im.  396 

Capct  primum.  —  Hortalur  labentem  discipliaam  ercle- 
siasticam  et  castiutem  aublevare.  598 

Cap.  II.  —  Clerici  cur  a  populo  segregantur.  599 

Cap.  III.  —  Oerioorum  inepla  defemio.  4:>2 

Cap.  IV.  —  Continentia  sacordotum  el  levilarua  mf- 
nlslraalkam  io  veteri  lege,  quanu.  401 

Cap.  V.  —  Quod  clericis  iotemperantibos  roelias  esnet 
a  sacrisordinibus  cessare.  406 

CiP.  VI.  —  De   duobus  presbyleris  iocontlaeatibus. 

408 

Cap.  VII.  —  Contra  pellices  clericorum  scriptor  iovebi- 
lur.  410 

Cap.  VIII.  —  Qood  is  calpandosslt,  qui  aegiigil  emen- 
dareqoodpotest.  413 

Dissertatk)  tertia.  —  Cootra  clertcos  intemperantes.  416 

Caput  pbimom.  —  Hortatur  Adeiaideoi  ciericorum  in- 
coniinentium  libidinem  coercere.  416 

Cap.  II.  —  Quod  coocubioa)  a  templis  slat  arcendst.  418 

Cap.  III. — Quod  bseretici  acmali  sacerdotes  vulpibns 
skit  similes.  419 

Cap.  IV.  —  Quod  zelus  ac  pietas  in  judice  moderate 
esjedebeaot.  422 

Qpdscbujm  XIX,  —  De  abdicatione  episcopalus.  —  Ad 
NicoUom  H  Rom.  poot.  423 

Caput  piimcm.  —  Probatur  exemplis  posse  dimitti  epi- 
scopatom.  424 

Cap.  II.  —  Qoid  de  dimltt'  ndo  eplscopaiu  B.  Gregorius 
sentiat.  425 

Cap.  IH.  — •  Qood  anim»  gebennse  suppliciis  tradiue, 
domioicis  diebns  refrigerio  potiontur.  427 

t  Cap.  IV.—  De  monaebo,  qui  damnalus  in  inferao,  postea 
liberatos  est.  429 

Cap.  V.  —  Qooa  episcopatos  arduom  sit  moous.        430 

Cap.  VI.  —  De  simoniaco  eplscopo  qoi  noa  poterat  oo- 
minare  Spiritum  sanctum.  453 

Cap.  VII.  —  De  Arooipho  Meteosi  eplscopo.  455 

Cap.  VIII.  —  De  coovereo  qui  a  SS.  Aadrea  et  Gregorio 
verberat»*  esL  437 

Cap.  IX.  —  De  Pandulpho  et  Joaone  principibus  io  in- 
"erno  damnatis.  438 

Cap.  X.  —  De  presbytero  qoi  in  Vesovio  monte  periit. 

459 

Cap.  XI.  —  De  iribus  aiiis  eplseopis eociesias  suas  itklem 
desereniibu*.  441 

Opu  culum  XX.  —  Apologetictts  ob  dimissom  episcopa- 
tum.  """"  442 

Caput  prmum.  —  Qood  Petrus  Damianos  duornm  epf- 

seopatoom  coram  haboerit.  443 

Cap.1I.  —  Qood  episcopatosdeponl  possit  altqoando. 

444 
Cap.  III.  —  Contra  ecciesiaatici  pecoiu  dilaridatores. 

443 

Cap.  IV.  —  Episcopi  cujusdam  misericordiam  in  paope- 

rem  onraculo  Deos  remuueratur.  447 

Cap.  V.  —  namiamift  nh  9»Utig  ffraviUL»m  Afniwsnnaim 


Cap.  II.  —  Quod  prsasideudi  ars  facile  discitur,  sed  dif- 
ficile  impletur.  458 

Cap.  III.  —  Quibas  arlibus  dsdmon  impuguet  eos  qui 
se  a  praelatoris  alKlicaruot.  461 

()pdscdlom  XXII.  —  Coolc*  filejrioon»  aulicos,  ot  ad  dia- 
nitaies  provehanlur.  464 

Caput  poimum.  —  De  clericis  obsequio  secularium  prin- 
cipum  deditis.  „  464 

Cap.  II.  —  Quod  adubtio  in  clericis  sit  Simooia.       465 

Cap  III.  —  De  episcopn  quodain  Bononiensi.  467 

Cap.  IV.  —  Quod  oeccata  episcopi  non  recle  ordinati  in 
promotoris  capul  redundeni.  468 

Opdscdlvm  XXILL  r-.De  brevi^ate  vjl»  pontiQcum  Ro- 
manorum  et  divina  provideutia.  471 

Caiot  pumum.  —  Cur  Romaoorum  PonUQcumviU  brevis 
sit.  473 

Cap.  II.  —  rraedicaotur  divinae  bonitaiis  et  beneliceoti» 
muoera.  475 

Cap.  III.  —  Temporom  varieUtes  describuntur.       476 

Cap.  IV.  —  Quod  aogeli  per  totum  mundum  discurrunt 
Id  auxilium  bomioum.  477 

Cap.  V.  —  Quod  omoia  liomini  serviant,  etiam  inurmis. 

478 

Scholia.  480 

Qpusculum  XXIV.  —  Contra  ciericos  regolares  proprie- 
Urios'.""  480 

Capltpmmum. —  Oppugoat  verbissaucti  Auguslini  per- 
tioaciam  clericorum.  481 

Cap.  II.  —  Idem  fscit  verbis  D.  Hierouymi.  485 

Cap.  III.  —  Canoiiicoruin  defensio  quam  frivola.       48  i 

Cap.  IV.  —  Con\  incit  rationibus.  485 

Cap.  V.  — -  Quaemala  ex  peculio  orianturmter  canonicos. 

487 

Cap.  VI.  —  ,Ad  prcdicalionis  omciuin  qui  slnt  idonei. 

489 

Opusgulum  XXV.  —  De  dignitaie  sacerdotii.  49 1 

Capot  psliium.  —  Quid  sit  sacerdotem  de  s  nctis  egredi. 

493 

Cap.  II.  —  Quod  nobilius  sacerdolum  sit  viu  sancu. 

494 

Cap.  III.  —  Quoa  sacerdoti  vei  inioima  criminissusplclo 
stt  fugienda.  *  495 

Opdscdlum  XXVI.  —  Qoqira  insc.il iam  el  incnnani  eleri- 
coftttti.  497 

Caput  paiMUM.  —  Quod  imperili  non  sunt  ad  sacerdotiom 
premoveodi.  499 

Cap.  II.  —  Qood  nulius  gravius  peccat  quam  presbyter 
malus  vel  imperitus.  500 

Cap.  III.  —  Quis  sit  vere  sacerdos.  501 

Cap.  IV.  —  Quod  episcopi  vigiiantes  esse  debent  iu 
coercendis  clericorum  flagitiis.  302 

Opuscdlum  XXV II.  —  De  commnni  viU  canonicorum  a<i 
clerlcos  ranensis  ecc]e.«>Iaj.  503 

Capot  pbimom.  —  Quod  ciericl  non  habenfc  proprieUtem 
rerum,  qaas  possideut.  503 

Cap.  II.  —  Quod  isnequeat  did  canooicus,  qoi  oon  sit 
regolaris.  506 

Cap.  III.  —  Quod  niooacbi  discurrcntes,  non  monacbi 
dicendi  suut,  sed  gyrovagi.  507 

Cap.  IV.—  Quod  bouimalorom  socieute  penrertnntor. 

510 

Cap.  V.  —  Quod  comniunio  viue  uaioaem  spiritns  et 
rectitudioem  pariat.  511 

Opusculum  XXVIil.  —  Anologetlcos  mooachorum  ad- 
tersus  canooicos.  512 

Caput  pbimum.  —  OMKioestio  monachorum  de  canooJcis. 

515 

Cap.  U.  —  Quod  sacramenlorom  adminbtratio  mona- 
cbh  pne  omnibus  clericis  licita  fuerit.  514 

Opusculum  XXIX.  —  De  vill  vestitu  ecclesidsUcorum. 
—  518 

Caput  pmmum.  —  Quibus  vesUbos  sancU  eccieeia  de 
lectetur.  51 A 

Cap.  II.  —  lodui  vestibus  splendidis  quam  anima  per- 
nicUiosmn  et  Deo  odibile.  S2(t 

Cap.  III.  —  Dissuadei  preiioaarojn  vestium  appelitum. 

Opusccldii  XXX.  —  De  sacrftmeniis  uer  imnrohos  ad  • 


t*!l 


ORDO  REMJM 


i2ii 


Capct  pniiicn. — Quod  judices  ne  Tatis  quidem  accipere 
po>smit  duna.  531 

Cap.  II.  —  Quod  fractus  ex  divitiis  capilur,  se  dispeti- 
seutur  pauperibus.  533 

Cap.  III.  —  Quid  sit  avaritia.  553 

Cap.  IV.  —  Quam  sii  perniciosum  divitias  appetere. 

531 

Cap.  V.  —  Quod  Simoniaci  sunt  non  solum  qui  pacis* 
cuntur,  sed  etiam  qui  pecuuiam  oon  pactam   poslulant. 

555 

Cap.  VI.  —  Quod  divitiaenoo  appetantorad  indigemiam, 
sed  ad  luxiim.  537 

Cap.  VII.  —  Quod  Romaoa  ecclesia  sedes  stt  aposto:o- 
rum.  540 

Cap.  VIII.  —  Epilogus  et  opuscuii  conciusio.  541 

Scholia.  .  542 

Opusculcm  XXXII.  —  De  quadragesimjLjO-qaadraginta 
dpatros  Htbneorum  maiisionihus.  514 

Caput  primum— Quod  iu  rebus  di.spicabllibusgravior  est 
abstinertia.  545 

Cap.  II.  —  Coutra  eos  qui  litleraliter  tanlum  sacram 
scriptoram  intelliguut.  546 

Cap.  III.  —  Quod  descensio  Cbristi  ad  dos  fuerit  per 
quadraginu  doogralus.  547 

Cap.  IV.  —  Quod  Aposloli  sint  duces  populi  Clirisllaul, 

550 

Cap.  V.  —  Quod  languoris  anima  sint  v  itia,  mors  vero 
peccata  crimioalia.  554 

Cap.  VI.  —  Qood  curo  iu  tenUtione  subiicienda  spiritui. 

554 

Cap.  VII.  —  Quare  tentatio  virtuti  admisceatur.       556 

Cap.  VIII.  —  Quod  oris  parcimonia  iransitus  sit  in  Plu- 
nen.  557 

Cap.  IX.  —  Epilogi  et  oposcoli  conclusio.  559 

Opusclxum  XX.Xlil.  —  De  bono  suffraKiorura  et  variis 
mirarulis,  praesertim  B.  Yirginis.  -  559 

Caput  mumuu  —  Quod  souinlis non  sit  creieudum.  561 

Cap.  II.  —  Exemplum  stupeoJumde  Basso  Anicicnsi. 

564 

Cap.  III.  -— Virgo  praebendum  clerico  sui  devgto  abla- 
tum  resliiui  jubet.     €  56 

Cap.  IV.  —  Sal.batum  cur  B.  Virgini  sit  dicatum.      56\ 

Cap.  V.  —  Quod  orationes  et  suflragia  sint  aliment 
defunclorum.  567 

Cap.  Vf.  —  Exempiiim  mulieris,  qusedefuncli  viri  aui- 
ntam  eleemosyua  redimere  conabatur.  568 

Cap.  VII.  —  Quod  fructuosior  est  eleemosyna  paupe- 
ribus  dau.  quam  ablutio  a  sacerdote  caroali  celebrau.  569 

Cap.  VIII.  —  Quod  magna  vis  sit  obedientue.  570 

OnncptPM  XXXIV.  —  De  variis  miraculosis  narralioni- 
bus,  addiu  simUI  disputatione  de  variis  apparlttdnlbus  et 
miraculls.  572 

Caput  primum.  —  Terribile  exemplum  Arnaldl  episcopi 
Aretini  calicem  Dominicum  aiieuantis  et  ab  Ecclesia 
sublrahpotis.  573 

Cap.  II.  —  Aliud  lerribile  exemplom  Tetaldi  episcopi. 

574 

Cap.  III.  —  Aliud  exemulum  cujusdam  non  dantis  hos.o- 
rem  loco  sacro.  573 

Cap.  IV.  —  Clerici  pugnacis,  insoleotis  el  blaspbemi 
c«des.  576 

Cap.  V.  —  Qood  Deus  nu«um  peccatom  Iropnnttum 
relinquit.  .   578 

Cap.  VI.  —  Quod  Dei  laodes  faedis  coglUlionibos  non 
slnt  inquinand».  579 

Cap.  VII.  —  Quod  non  sunt  commatres  ducendse  uxores. 

580 

Cap.  VIII.  —  Terribile  exemplom  cojusdara  hominis 
desperati  ac  interflcientis  se  ipsum.  582 

Cap.  IX.  —  Votifragu*  infiriniute  corripitur,  ut  reaipi- 

Disjmtath  de  variis  appariikmitws  el  nuraculU.  584 
Capot  pniMUM.  —  Baruncii  eremitas  sanctiias.  584 

Cap.  II.  —  Parisiensis  episcopi  intemperantia  divinitus 

punitur.  586 

Cap.  III.  —  B.    Vlrgo  Maria  in  mi»  festiviUtis  as- 

sumpiione  innumeros  liberat  a  poenis  purgatorii.  586 


Scholia. 

Opcscclcm  XXXVI.  —  De  dhrina  omnipotentia  io  rep 

ralTohe  corrupt*,  et  f*el  ■'  Inleclis  rcdiYendrar~ 
Caput  primum.-— Quod  Deusmulta  poleslquaenoa  vult.  595 
Cap.  II.  — .  Quod  voluntas  Dei  omnibus  rebos  causa  est 

nt  existant.  599 

Cap.  III.  —  Quod  absque  dubio  Deus  port  lapsum  repav 

rare  virginem  possit.  600 

Cap.  IV.  —  Quomodo  possstfleri.utquodfactum  est,  non 

sltfactum.  601 

Cap.  V.  —  De  fuloris  contiogent  bus  et  pbilosopluae 

usn  iu  sacris  disputationibus.  602 

Cap.  VI.  —  Quod  Deus  intra  praesent »  suse   sinum, 

omnia  simul  eltempora,  el  loca  eondudat.  604 

Cap.  VII.  —  De  Dei  simplici  ei  unav  distincla    tamen 

oniiiium  rerum  scieiilia  et  providentia.  605 

Cap.  V 1 1 1  —  De  Dei  aUurniUte.  6U7 

Cap.  IX.  —  Quod  mata  dicenda  sunt  potfos  noo  esse 

quim  existere.  609 

Cap.  X.  —  Quod  omoia  Deus  potest,  sive  faciat  sive 

non  faciat.  610 

Cap.  XI.  —  Quod  natur»  conditor  naturae  sit  euam  ian 

mucator.  611 

Cap.  XII.  —  De  paiatio  Romuii  et  philosopho  corruea* 

tibus.  614 

Cap.  XIII.  ~  De  his  qui  Dominum  blaspbemaulea  lepra 

perfusi  sunt.  615 

Cap.  XIV.— De  ilio  quem  aUuUerlo  commiaso,  malignus 

spiritus  loteremit.  616 

Cap.  XV.  —  Condudit  asserendum  esse  Deum   posse 

focia  infeda  facere.  618 

Cap.  XVI.  —  Testatur  cbarltatem  suam  erga  fratres 

monasierii  Casinensis,   et  viriiem  eorum  virtuiem  com- 

mendat.  630 

Cap.  XVII.  —  De  puero  clausisforibus  intromlsse.    6il 
Opusculum-  XXXY  U.  — .  De.  variis^gjcEia^  qnaistinoJbus, 

{uncta  aiia  ejusdem  argumenli   traclatione  priorem  coo- 

sequeote.  622 

OuKsiio  h  m 

DubiUlio  II.  695 

DubiUtio  Ilf.  621 

Dubttfttio  IV.  eu 

Dobitatio  V.  6* 

Dubilatlo  VK  626 

DubiUlioVIL  6* 

Duhiutio  Vlli.  6z7 

Dubitatio  IX.  627 

Dobitatio  X.  W 

Argumenlalio  alia  de  twrtti  taeri»  qucestmilmsi        630 
DubluUo  I.  6j0 

Dubitatio  II.  De  die  passionis  et  resurrectioois  Chrissi. 

632 
Opuscclcm  XXXVIII.  —  Contra  errorem  GraVcoram  de 

processione  SpirtnRrsanctl.  635 

Caput  paimcm.  —  De  auctoriute  Romaoi  Pontificts   633 
Cap.  II.  —  Qu«  sit  origo  tiracorum  erroris.  659 

Cap.  111.  -*~  Quod  Spiritus  sanctus  a  Patre  simul  ei  Fiiio 

procedat.  635 

Cap.  IV.  —  Amovet  dubiutionem  qus  nasci  poieriL 

658 
Cap.  V.  —  Amovet  aliam  dubitalionem.  634 

Cap.  VI.  —  Aliam  item  amovet  dubiutionem.  640 

Cap.  VII.  —  Quomodo  dicatur  Splritus  sanctus  a  Patre 

proprie  procedere,  in  Micteno  symlwlo.  641 

Opuscdllm  XXXIX.  —  Contra  sedentes  tempore  dinni 

ofBcii.  6i! 

Caput  peimom.  —  De  arobiepiscopl  Bisnntini  magnifl- 

centli,  et  cJericoruma\aritia.  641 

Op,  ii.  — Quod  clericos,dum  divina  celebrantur  officii, 

sedere,  prava  coosueludo  esu  644 

Cap.  i(i.  _  Quod  aogeli  coutra  homines  in  ecdesia  se- 

dentes  Indignantur.  6<5 

Cap.  IV.  —  Quoi  laici  quoque  in  ecdesia  inter  dUm 

ofiicia  sedere  non  debent.  m    647 

Opcscclum  XL.  —  De  frenanda   ira  et  simulutilws 

xiirpandis.  649 

CtPCT  pbjmcm.  —  Infinuiutes  a  Deo  cur  mituolur.  648 

^  ~    n  _  n.iod  npr  iranl  sapientia  deperdalur.      650 

_. « ...-.  „-„!„„-»  KKi 


«13 


QUjE  IN  HOC  TOMO  CONTINENTUR. 


121* 


„rTT*p.  L    —  Beatus  PetrusDamiaous  ad  iracundiam  pro- 
^nus  quo  taodo  moderelur.  658 

x-  „Qpusculum  XLl.  —  De  tempore  celebrandi  nuptias.  639 
Cap.  primum.  —  Tempus  lelebrandi  nuptias  ez  sacris 

cinonibos.  659 

Cap.  II.  —  Contra  pervertentes  tempora.  691 

Cap.  III.  —  Nopti»  ad  quid  instituts.  662 

Cap.  IV.  —  Pcena  celebrantium  noplias  qoadragesi- 

inali  tempore.  664 

ScboUa.  665 

Oposculum  XI.IL  —  De  Gde  Deo  obslricU  oon  fal- 

lendi: *  667 

Cap.  mihvm.  —  Quod  nulla  excusatlonelicet  non  implere 

votnm.  667 

Cap.  II.  —  Arduinus  damnatus,  quod  monasticum  habi- 

lom,  ut  voverat,  non  suacepisset.  668 

Cap.  III.  —  Episeopus  percussus  in  gulture,  quod  pau- 

percui»  porcum  abstulisset,  religioni  se  dedit.  669 

Cap.  IV.  —  Adamus  Semproniensis  Episcopus  inopinate 

moritur,  quod  religionis  ingressum  distnlisset.  670 

Cap.  V.  —  Christi  provideotia  erga  eleeuiosyoarum  fu- 

rem.  671 

Cap.  VI.  —  Pambonis  Romaoi  furlum  Airto  divinitus 

punitum.  '  672 

Cap.  YII.  —  Clericus  luxuriosus  cum  pellice  incendio 

periit.  672 

Distertatio  de  servanda  fide  Deo  praalila.  674 

Cap.L— Qnod  Dei  vota  ac  promissa  violare  nefassit.674 
Cap.  II.  —  Quod  qui  vota  non  perflcit,  Deum  videtur 

irridere.  675 

Cap.  III.  —  Bona  opera  fldem  frangentium  Deo  minus 

placent.  676 

Cap.  IY.  —  ConcUiornm  decretis  religios»  vita  propo- 

situm  relinquentes  damnantur.  678 

Opusculuh  XLUI.  —  De  laude  flageilorum  ett  ut  lo- 

quuntur,  disciplinae.  679 

Cap.  primum.  —  Da?monis  astutia  qoanta.  679 

Cap.  II.  —  Qui  dicantur  celari  a  facie  Dei.  680 

Cap.  III.  —  Fabrl  dignum  suppHcium  dlvino  judicio 

consiiiutum.  681 

Cap  IV.  —  Terribilis  judicii  comminatio.  682 

CUp.  V.  —  Quod  Curigti  vulnera  sunt  sensuum  nostro- 
rum  medicamenu.  683 

Cap.  VI.  —  Corporis  nostri  filitas  ac  fetor.  684 

Opusculum  XLIY.  —  De  decem.  iEgypti  plagi»  ^lqu* 
Deealogo.  —•*▼-  -^g6 

Cap.  primum.  —  Quod  divtaa  lex  sit  medicamentum  pla- 
garum.  687 

Cap.  II.  —  De  divin»  legis  promulgallone.  688 

Cap.  III.  —  De  prima  plaga.  689 

Cap.  IV.  —  De  secunua  plaga. 

Cap.  V.  —  De  tertia  plaga. 

Cap.  VI.  —  De  quarta  piaga. 

Cap.  VJI.  —  De  quinu  plaga. 

Cap.  VI II.  —  De  sexu  plaga. 

Cap.  IX.  —  De  septima  plaga. 

Cap.  X.  —  De  octava  plaga. 

Cap.  XI.  —  De  nona  plaga. 

Cap.  XII.  — •  De  decima  plaga. 

Cap.  XIII.  —  Divinorum  preceolorom  emolumenta  et 
praeconia.  694 

Opusculum  XLV.  —  De  sancU  simpliciiate  scientiaa  iu- 
flanti  anieporremrar  "    *~"~  695 

Cap.  I.  —  Scienti»  cupidiUs  quaro  perniciosa.  695 

Cap.  II.  —  Cur  Deus  alios  juvenes,  alios  senes  ad  se 
Yocet.  6% 

Cap.  III.  —  Cur  Deus  per  viros  idious  ac  simplices 
munduminslituit.  697 

Cap.  IV.  —  Quid  in  concionatore  requirator.  697 

Cap.  V.  —  Quoraodo  Spiritus  sanctus  nos  edoceat.   698 

Cap.  YL  — '  Quod  bumana  sapientia  multis  periculis 
subiaceat.  699 

Cap.  VII.  —  De  raundanae  sapienti»  effectibus.        700 

Cap.  VIII.  —  Quod  ad  Deum  accedentes  humanis  disci- 
plinis  non  indipent.  701 

Opusculum  XLVJL—  De-fe*enda-«auanimiter  correp- 
tione.  705 

Cap.  primum.  —  CorreDtiones  ssquo  animo  ferenliura 
emolumenU.  704 

Cap.  II.  —  Ouod  sauienUa  est  amare  eorreotionem. 


689 


691 
691 

m 

692 


gans.  7*0 

Opusculum  X  LY 1 1 .— Dftcasiilate  e  l  mediiseam  lucndi.7 1 0 
Cap.  primum.  —  Quod   casiiutis  virius  Juniuribus  difll- 

citiorsit.  711 

Cap.   II.  ~  Qood  frequens  Eucbansltae  susceptio  est 

prasidium  ( astitatis.  713 

Cap.  III.  —  Diabolus  transflgurat  se  in  Angelum  rocis 

ul  monachom  decipiat.  713 

Cap.  IY.  —  Quod  diabokis  signo  crucls  cognoscitur. 

7ir, 

Cap.  V.  —  Curtstiao»  cbarltatis  eiemplum.  7  i  i 

Cap.  VI.  —  Per  uuum  opus  booum  Dei  ple^as  peeca- 

toresaalvat.  715 

Opusculum  XUIIL  —  Do  «pmUaMiuis^eUciis,  715 
Cap.  primum  — DeJubitoo,  ejusque  mysteriis.  715 
Cap.  II.  —  Quid  fuerit  manna  et  quid  signiflcet.  717 
Cap.  UL  —  Quod  in  solo  Deo  esl  sauclorum  spes  et 

requies.  718 

Cap.  IV.  —  Quomodo  Deus  in  nobis  quiescat.  7 19 

Opusculum  XLIX.  —  De  perfecta  monachi  inlbrma- 

tione.    721 

Cap.  primum.— Qus3  cura  luendae  castitatis  habenda  siu  72 1 
Cap.  IL—  Qood  sobrietas  esl  caslilalis  prasidium.  722 
Cap.IH.—  Quodmortfscogitatio  turpesabigitmotos.  723 
Cap.  IV.  —  Quod  silentlum  est  loquendi  magister.  724 
Cap.  V.  —  Qnod  peccati  remedium  est  confensio.  725 
Cap.  VI.  —  Cur  Davidis  coufessio  veniam  meruii,  non 

Saulis.  726 

Cap.VIL— Exemplum  Zeuxidis  in  pingenda  Venere.727 
Cap.  VIII.  —  Quod  cordis  duplicilas  fugienda  sit.  727 
Cap.  IX.  —  S.  Romualdi  consilium  ut  sobrietatem  ser- 

vemus,  et  hTpocrisim  fugiamus.  728 

Cap.  X.  —  Quod  sermo  de  rebus  ssecularibus  monacbos 

deducat.  729 

Cap.  XI.  —  Quod  Christiaua  nobititas  ex  Christo,  non 

ex  avis  petenda  est.  730 

Opusculum  L.  —  Institutio  monialis  ad  Blancam  ex  co- 

mitissa  sanctimonialem.  31 

Cap.  primum. —  Blancam  angustiasetpaupertatem  for- 

titer  excipere  horuiur.  731 

Cap.  II.  —  Quod  aliquando  jusli  ab  injostls  Idoirco  per- 

mitlumur  affligi,  ut  statuant  ad  Deum  vel  ex  necessitate 

converli.  733 

Cap.  III.  —  Quod  qoisque  contemptor  sejcuII  ad  hoc 

debet  semper  eoiti,  ut  perveniat  ad  amorem  Dei.      735 
Cap.  IV.  —  ExborUtio,  ut  in  coelestis  sponsi  semper 

amplexibus  requiescat.  736 

Cap.  V.  —  Ad  caulelam  provocat,  ut  cootra  tentatiotiis 

insidiassitsemper  accincla.  757 

Cap.  VI.  —  De  auima,  cum  egreditur,  quibus  dolorum 

anxielatibus  coarctelur.  737 

Cap.  VII.  —  Sententi*  Scripturarum  de  die  judtcil.  759 
Cap.  VIII.  —  Hic  admonuur  ne  sub  pietatis  specie  ad 

SJeculum  reverUtur.  742 

Cap.  IX.  —  De  monacho,  qui  de  eremo  ad   cotnobium 

redieus,  per  iminunHtiam  iapsus  interiit.  742 

Cap.  X.  —  De  sepultura  Sopuiae  marcbionissa:,  et  ejus 

fetore  intolerabili.  745 

Cap.  XI.  —  De  Veneti  duds  uxore,  qua3  prius  nimium 

delicata,  demum  toto  cor|>ore  eomputruit.  744 

Cap.XII.  —  De  suppliciis  damuatorum.  745 

Cap.  XIII.  —  Quod  monacbus  Irigidus  vilis  a.ga;  mona- 

chus  autem  fervidus.  vitis  est  fructuosa.  740 

Cap.  XIY.  —  Qood  Dominlcus  doodecim  simul  psalteria 

cum  disciplina  canUvit,  et  tertium  decimum  coepiu     747 
Cap.  XV.  —  De  Caleslis  Uierusalem  beatitudine  sem- 

piterua.  748 

Opusculum  L1.  —  De  vita  eremitica,  et  probalis  ere- 

milis.  "- 748 

Cap.  primum.— AlbizoetB.  PetrosDamianuscumquaDta 

sont  difficulute  intra  limen  admissi.  751 

Cap.  II.  —  Rursus  uterque  quam  Inbooeste  fuerint  eli- 

mnati.  752 

Cap.  III.  —  Quod  monachis  in  urbe  moranUbui»  arro- 

ganliae  lumor  obrepat.  752 

Cap.  IV.  —  De  abatinentia  nuommdam  tralrum.  753 
Cap.  V.  —  De  Martiuo  Storaci.  ~i}& 

Cap.  VI.— De  Leone  Silrim,  et  allistribusmonacbi»-  754 
Cap.  VII.  —  De  Leone  eremita  Praezensi.  756 

Cap.  Vill.  —  De  Dominico  Loricato.  756 


1*15 


ORDO  RERUM 


1216 


i 


onimaotium  irof  ologia ,  763 

Cap.  I.  —  Quod  religiosi  quasi  oves  suut  de  tupi  fauci- 

bus  erepta.  765 

Cap.  II.  —  Qucd  momsteria  vivaria  suul  auimarum.  760 
Cap.  III.  —  De  n-»ttira  Leonis.  767 

Cap.  1Y.  —  De  Aullialopo.  768 

Cap.  V.  —  Quod  femiuaruin  as|jeclus  est  fugieodus.  769 
Cap.  VI.  —  De  berinaceo.  770 

Cap.  VII.  —  De  vulpecula.  770 

Cap.  VIII.  —  De  polypo.  771 

Cap.  IX.  —  De  hydio  et  crocodilo,  771 

Cap.  X.  —  De  cliaradrio.  772 

Cap.  XI.  —  De  phaeuice.  773 

Cap.  XII.  —  De  sarra  sive  serra.  774 

Cap.  XIII.  —  De  echino.  774 

Cap.  XIV.  —  De  tigride,  et  qnid  mystico  per  ettm  in- 

lelligenfum.  774 

Cap.  XV.  —  De  pelicano  et  quid  Oguret.  774 

Cap.  XVI.—  De  upupa,  aquila  et  fulica.  776 

Cap.  XVII.  —  De  vulturibus  ot  mustella.  777 

Cap.  XVIII.  —  De  ascida  et  alcyone.  778 

Cap.  XIX.  —  De  columbis,  ibide  et  byxna.  779 

Cap.  XX.  •--  De  pantbera.  780 

Cap.  XXI.  —  De  salamaodra,  dorcade  ellynce.  781 
Cap.  XXII.  —  De  nalnra  serpeiilum.  781 

Cap.  XXIII.  —  De  ooagro,  elepuante,  unicorni,  aquita  et 

forroica.  785 

Cap.XXIV.—  De  vipera,  accipitre,  serpente  et  ursa.  784 
Cap.  XXV.  —  De  tesUtudiue  et  variis  animallum  medi- 

cinis.  784 

Cap.  XXVI.  —  De  lupo  et  ove.  785 

Cap.  XXVII.  —  De  vaniioquii  temeriute.  786 

Cap.  XXVI II .  .—  De  cancro  et  ostreo.  788 

Cap.XXIX.— De  slmiaet  quo  pacto  simia  capi  poa.il.  789 
Cap.  XXV.  —  De  ceto.  790 

Cap.  XXXI.  —  Brevis  opusculi  concloslo.  791 

Opcscclhi  LIII.  «^-  De  patientia  In  lnsectaUone  impro- 

borum. —      ~  •    -^ 

Cap.  pbimom.  —  Quod  paiientta  sit  regina  virlulum.791 
Cap.  II.  —  Quod  ex  tribulatfonibus  nobis  medicioa  prae- 

paretur.  79) 

Cap.  III.  —  Qood  gaudendum  *it  in  adversis,  timendum 

in  prosperis.  793 

i*  Cap.  IV.  —  Quod  ioter  religiosos  viros  amicitia  aine 

muneribus  comparaoda  est.  793 

Opuscdxum.  M.Y*  —  De  iejuqio  saboatL.  795 

Cap.  poimum.  —  Quod  ouinia  serviant  in  hoc  mnndo  ad 

utum*homiuis  793 

Cap.  II.  -~Cur  ires  dies  in  hebdomada  aoud  mooia- 

chos  Jejtinar*  insiitutum  sit.  797 

Cap.  II i.  —  aliraculuin  quo  jejunium  sabbati  approha- 

tum  est.  798 

Cap.  IV.  —  Majorumnegligentia  exemploetiam  poste- 

ris  nocet,  793 

Cap.  V.  —  Quod  vita  «nostra  sabbatum  est  oltimm  re- 

aurrectionis.  800 

Ohjsoulum  LV.  —  De  celebrandis.*igUi»v-  800 

Cap.  pmmum.  —  Cur  in  vigiliis  assumptionis  bealae  tirgi- 

nis  el  B.  Joannis  Raptistae  oauii  fejonamus.  S00 

Cap.  II.  —  Allqnorum  abusus  in  mulcenda  voce,  ut  me- 

lios  canant.  802 

Cap.  II I.  —  Cnr  in  sabbato  ox  beatf  Silvestri  aeotentia 

jejonandum.  803 

Cap.  IV.  —  Cur  in  vigilia  resorrecUonls  Domini  Gloria 

in  excelsis  Deo  canator.  80  l 

Cap.  V.  —  Quod  ssbbati  jejueiom  cmlesti  vislone  cel»«- 

bralom  est.  80  i 

Cap.VI.— QuomodoB.  Jacobus  Apostolos  mortuussit.  8ti6 
Cap.  VII.  —  Cur  D.  Joannis  Baptistae  decollatio  vigiliam 

oon  habeat.  807 

Opuscqlum  LVI.  —  De  fluxa  mundi  gloria  et  saeculi 

despectlone.  "807 

Cap.  paimum.  —  Agnetis  Imperatricis  cum  regioa  Saba 

cojnporatio.  807 

Cap.H,— Christi  etSa<omonissapientia  comparator.  810 
Cap.  III.  —  Amovet  objeciiooem.  811 

Cap.  IV.  —  Quod  per  booa  exempla  corooa  glorie  uo- 


Cap.  X.  —  Ad  persrverantiam  eshortando  perccaL  819      i 
Opusculum  LViI.— D*  principi*  officio  iu  coercjliooe  im-       \ 

proborum,adtttta  aNa  ejusdem  acgumemidisseriaUoBe.fttt 
Cap.  pbimum.  —  Quoil  jusliU»  rigor  rogna  coaservekSlS. 
Cap.  II.  —  Quod  judexqui  male  ageutesnoa  puoit,  dia- 

boii  mioister  cst.  8*1 

Cap.III,— Quod  IniqnosoasUgare  eal  Beosacriflcium.&il       | 
Cap.  IV.  —  Quod  regum  coosiliarji  uou  soliuu  pii,  wJ 

eliam  prudentes  essedebent.  8i5 

Cap.  V.  —  Principis  oflicium  quodnam  «U.  8i4 

Alia  diuertatto.  —  De  eodeoi  p  iocipis  ottteio*  in,impiis 

ooercendis.  825 

Cap.  prjmum.  —  Quod  justitise  rigor  bouis  oc  malis  oliits 

esL  82* 

Cap.  II.  —  Sacrae  scriptur»,  ac  SS.  Patrum  de  piecteo- 

dis  iniquis  concors  seotentia.  827 

Cap.  III.  —  Hugouia  ducis  Tusci»  prudeulia  ia  reonn- 

Uaodo  ducatu.  8i7. 

Cap.  IV.  —  Guilla?  matris  Hugonis  inooceoiio  jucnndo 

mii  aculo  declaratur.  8% 

Cap.  V.  —  Hugonis  duds  mors.  8«? 

Opusculum  LYlII.  —  De  vera  felicitate  ac  sapientia.  831 
Cap.  numum.  — Humaoa  eloqueriUa  quaro  pafvt  flt  a  viris 

saoctis.  831 

Cap.  II.  —  Discrimeo  ioter  sapienUam  spiritaalem  et 

lerreoam.  632 

Cap.  III.  —  Sapientiaa  coelestis  et  terrena*  prudenti* 

effectus.  835 

Cap.  IV.—  Noslra  sludia  sinl  ut  soli  Deo  placeamus.  854 
Cap.  V.  —  Saecularea  viri  quomodo  se  habere  debeot 

in  amore  rerum  lerrenarum  et  spiritualium.  835 

Cap.  VI.  —  Quod  virtutis  amor  principatum  tenere  de- 

bet  in  corde.  836 

Opusculum.  L1X.  —  De  novissimls  et  Aoiichristp.  837 
Cap.  pruicm.— Derebus  novissimisloqul  difficile  est.837 
Cap.  II.  —  Novissima  medilari  quam uiie sit.  838 

Cap.  III.  — A  morte  AntichrisU,  ad  Chrisli  Domfoi 

adventum,  quot  di«»s  iotcrerunt.  839 

Cap.  IV.  —  Signa  pra?cedeutta  judicii  diera  ex  S.  Hie- 

ronymi  sententia.  810 

Opusculum  LX.  —  Exposilio  mystica  hisloriorum  libri 

Gfjreseos:''  8it 

Cap.  pnufUM.  —  Dixit  Dens :  Fiat Ux,  prima  die.  Bil 
Cap.  II  —  De  firuiamento  et  divisione  auuarum.  841 
Cap.  III.  —  De  aqoarum  coogregatiooe  io  locom  onuoi 

sub  coelo.  811 

Cap.  IV.  —  De  lumioaribus  quarU  die  Caclia  io  flrnia- 

meuto  co?Ji.  §*2 

Cap.  V.—  Quod  quiota  die  piscesetavescreaUsuni  8H 
Cap.VL  —  Desextodie.  8i3 

Cap.  VII.  —  Quod  sabbato,  coosummaUs  omnibos,  re- 

qulevil  Deus.  H43 

Cap.  VIII.  —  Immisil  Donunus  soporem  io  Adam.  8*5 
Cap.  IX.  —  Quod,  deambul»nte  Dou.iuo  in  paradiso. 

Adam,  quia  nodus  esset,  se  abscondit.  816 

Cap.  X.  —  De  Caiu  septuplum  uliio  dabitur,  do  l*' 

mecb  septuagles  septies.  816 

Cap.  XI.  —  Fac  tibi  arcam  de  iignis  laevigatis,  et  bitu- 

mine  linies  intrinsecus  et  extrinsecus.  817 

Cap.  XII.  —  De  mcnsura  arca  diluvii.  847 

Cap.  XIII.  —  Quod  cubitis  quindecim  allior  fuit aqua  di- 

mvii  soper  omnes  mootes.  848 

CiP.  XlV.  —  Quod  diluvtum  ccepit  minui  posi  ceotam 

et  quinquagiota  dies.  8i8 

Cap.  XV.  —  Quod  arca  reqnievit  meose  septtmo.  818 
Cap.  XVI.  —  De  corvo  et  cotooiba  ex  arca  dimissis.  848 
Cap.  XYIL  —  Quod  dimisU  iterum  Noe  colombam  ex 

arca.  848 

Cap.  XVIII.  —  Venite,  faciamos  civitatem.  8i9 

Cap.  XIX.  -r-  De  quinqoe  regibus  Sodom»  et  Gomor- 

rba,  qui  a  quatuor  regibus  ioterfecti  sunt  850 

Cap.  XX.  —  Quod  Abraham  cum  Deo  sacriflcavit,  pe- 

cora  divisit.  aves  ooo.  8j0 

Cap.  XXI.  —  Abraoam  volucres  desceodeotes  super 

sacriflcia  abigebat.  831 

CiP  XXII.— Com  sol  occumberet,  sopor  irruit  supir 

Abratiam.  et  error  maenus  invasit  eum.  88ft 


1217 


QUiE  IN  HOC  TOMO  CONTINENTUR. 


4il8 


Uidine,  dom  pasceret  asmos  patrts  sui.  8*>6 

Cap.  XXX.  —  Descendit  Judas  in  Tbamna  ad  tondendas 
ores.  856 

ALKXANDR!  !I  DIPLOMA  DELEGATIONE  S.  PETRC 
DAMIANI  IN  GALI IAS.  857 

f)E  ADVENTU  PtiTRI  DAMIANI  AD  CLUNIACEN- 
MMECCLKSIAM.  8*18 

ACTASYNODI  INGALLHS  CELEBRATjE  A  B.  PK- 
TBO  DAMIANO.  889 

HYJHNUS  DE  GLORIA  PARADISL  8(51 

ADDITIO  AD  TOMUM  III  OPERUM  S.  PETRl 
DAMIANL 

De  seqoenlibus  opnsculi*  Mai  monilnm.  865 

DE  GALLICA  PROFKCTIONE  DOMNI  PBTRI  DA- 

klANI  ET  EJL  S  U ITtfAMONTAKO  ITINERB.  866 

Cluniaci  dnscri  lio.  866 

,  KXP08IT1O  CANONIS  MISSjE  SECUNDUM  PETRUM 

DAMIANL  880 

.  TESTIMOSIA  NOVI  TTSTAMENTI  ex  operibus  B. 

Petri  Damiani  fxc*»rpta.  892 

Testimoma  cx  Evangeltis.  892 

Ex  Aclibus  anoiuloruna.  9H 

£x  Epistolis  Jo  «nnis.  905 

Ex  Apicalypsi.  903 

Ex  tpislolls  Patili.  90-1 

De  fermentaio  an  posslt  offerri.  909 

OPERUM  TOMUS  SEU  PARS  IV.  —  CARMINA 

ET  PRECES. 

Privilegium  Panli  papse  V.  912 

De  festo  die  S.  Pelri  Damiani  domini  Constantini  Ca)e- 

Uni  prsmooitio.  913 

Tesiiinonia  insignia  de  laudabili  S.  Petri  Damiani  ope- 

rum  defatigatiooe  a  domno  Coustaniino  Cajeuuo  abbate 

praesliu.  913 

Constaaiini  CajeUni  eplslola  ad  D.  Franciscum  et  D. 

Antonium  Ba  berinos  prlticipes.  916 

CajfUoiepist.nnncitpaloria a<i  trbanum  PapamVIII.916 
B.  PETRI  DAMIANl  CARMINA   SACRA  ET   PRfc- 

CES.  917 

I.  —  Oratio  ad  Deum  Palrem.  917 

II.  —  Oraiio  ad  Dcum  Filium.  920 

III.  —  Oralio  ad  Deum  Spiritum  sanctoro.  922 

I V.  ~  Ad  saacum  Triniutem  oraticnes.  924 

V.  —  Secunda  oralio.  924 

VI.  —  Tertiaoratio.  924 

VII.  —  Idem  oraticncs  de  saucU  Trinilate.  925 
VIIL— Alia.  m 

IX.  — Alia.  925 

X.  —  Alia.  9*5 

XI.  —  De  annuntiatione  Doinini.  925 

XII.  —  De  nativitate  Domini.  925 

XIII.  —  De oblatione  Domini.  925 

XIV.  —  De  baptismo  Domini.  925 

XV.  —  De  transfiguratione  Domini.  925 

XVI.  —  Vb\  pucri  dicont  Hosanna.  925 

XV II.  —  De  ccena  Domiof.  9-25 

XVIII.  —  Dcpatena.  926 

XIX.  —  Ubi  Judas  Dominum  tradit.  926 

XX Ubi  Christus  rogat  Patrem.  926 

XXI.  —  Dominos  dicit  discipuUs  snis  :  VigHate.  936 

XXII  et  XXIII.  —  Orationesdie  \  eneris  saoclo  in  crn- 

i  adorattone  d  cendie.  926 

XV IV.  —  In  terti»  gennfleiione.  926 

XXV.  —  De  saneU  cruce  orationes  alia?.  926 

XXVI.  —  Oratio.  927 

XXVII.  —  Oratio.  927 
XXVIIi.  — Oralio.  928 
CXIX.— Oratio.  928 
CXX.  —  Oratio.  929 
CXXI.'—  Oratio.  929 
:XXII.  — Oralio.  929 

XXIII.  —  Oralio.  929 

XXIV.  —  Liunise.  930 

XXV.  — Hyronus  desancUeruce.— Ad  noctnrnom.  930 

XXVI.  — AdLaudes.  930 

XXVII.  — Paractericont  carmen  de  sancUcruce.  931 

XXVIII.  —  De  sancta  crure.  931 

XXIX.  —  Iiem,  de  sancla  cruce,  duobus  invicem  ini- 
».  931 


XLVI.  —  In  eadem  annnntlatfone  bealisslm»  virgin>s 
Mariae.  —  Ad  missam,  pr&OHio.  934 

XLVIl.  —  In  assumptfone  ipsins  sancUssimac  Virginis. 
— Hymnns  ad  Vesperas.  934 

XLVIH.  —  Ad  honorem  saneiae  Mariae  virginis.  —  Of- 
Bcinm  qtiolidlanis  diebus.  —  Ad  Vesperas.— nymnns.  935 

XLIX.  —  Lectiones  ad  Matutlnum.  —  Lectio  prima.  935 

LL  —  Lectio  secnnda.  935' 

LII.  ■—  Hymnus  ad  Primarn.  936 

Llll.  —  Hvrnnnsad  Tertiam  936 

LIV.  —  Hymnus  ad  SexUm.  936 

LV.  —  Hvmnus  ad  Nnnam.  936 

LVI.  —  rlymnns  ad  Completorium.  937 

LVM.  —  istaa  oraliones  dlcantur  per  noras  diei.  937 

LVIII.  —  AKa.  937 

LIX.  -  Alia.  957 

LX.  —  Alia.  937 

LXI.  —  llhylhmos  de  S.  Maria  tlrgine.  937 

LXII.  —  Rnythmus  de  eadem  sanrtissims  Virglne.  939 

LXI1I.  —  Ithythi>us  super  Sshttatione  angelica.  939 
LXIV.— Ad  eamdem  sanclissimam  V irginem.  —  Yersns 

contra  tempus  nobilosum.  910 
LXV.  —  Paractericum  carmen  de  eadem  sanetissima 

Virgine.  940 

LXVI.  —  Missa  de  S.  Danlele  propbeta.  —  Oratio.  941 

LXVII.  —  Alia  oratio.  941 

LXVIII.  —  SecreU.  941 

LXIX.  —  Postcommunlo.  3  i  I 

LXX.  —  De  S.  Joanue  Baptista.  91 1 

LXXI.  —  De  S.  Petro  apostolo.  941 

LXXII.  —  De  S.  Petro  apostolo  Hymnns.  9it 

LXXIII.  —  De  S.  Paulo  apostolo.  942 

LXXIV.  —  De  S.  Paulo  apostolo  Hymnns.  942 

LXXV.  —  Dc  S.  Andrea  apostolo.  —  Hymnus.  9i2 

LXXVI   —  Divisio.  942 

.   LXX<|J.w-De  s.  Joanne  apostolo  et  evangelista.  — 

H/innus  ad  Vesperas.  942 

LXXVII I.  -  Ad  Noctnnmm.  943 

LXXIX.  —  Ad  Laudes.  944 
LXXX.  —  Missa  in  festo  S.  B&rthotom*i.  —  OraUo.  944 

LXXXI.  -  AHs  oralio.  944 

l  XXXII.  —  Alia  oratio.  944 

LXXXIII.  —  Alia  oratio.  914 

LXXXIV.  —  Aiia  oratio.  944 

I.XXXV.  —  Ali;i  oraUo.  94» 
LXXXVI.  —  MUsa  in  iraoslatione  S.  Matib«i  apostoli. 

—  Oralio.  Mi 

LXXXVIL—  Aiiaoratio.  94*> 

LXXXVIII.  —  Allaoratk)  943 

LXXXIX.-Missa  deS.  Barnaba  aposlolo.—  Oratio.  945 

XC.  —  Secreu.  945 

XCI.  —  Pnatcommunio.  945 

XCIL  -  Oratio  ad  Vesperas.  945 

XCIII.  —  Versus  de  gestis  apostolornm.  945 

XCIV.—  Unde  snpra.  946 

XCV.  —  RhyUimus  de  S.  Vincentio  martyre.  947 
XCVL— De  S.  Vitaie  marlyre.—  Hymnu.s  ^d  Landes.  949 

XCVTI.  —  In  fesliviUte  S.  Antbtmi.  —  Hymnus.  949 

XCVIII.  —  In  solemniute  S.  Ursini.  —  Hymnus.  950 
XCfX.  —  Missa  sanctorum  septein   doruiieotium.  — 

Oratio.  950 

C.  —  Secrf  ta.  950 

CI.  —  Posicotomuulo.  95f 
CII.  —  De  S.  Apollinare  episco^o  et  martyre.  —  Ad 

Vesperas  Responsortum.  95L 

Cflff.  —  Hymnns  ad  Vesperas;  951 

CIV.  —  Ad  Nocirrntim.  951 

CV.  —  fn  natali  S.  Apollinaris.  —  Missa.  Introitus.  952 

CVIeiCVH. -Oratio.  958 

CVIII.  ~  Alia  oraiio.  952 

CIX.  —  Aliaorato.  932 

CX.  —  Alia  oraliu.  952 

CXI.  —  Hymnus  in  honorem  S.  ApoHinatis.  952 
CXII.— Verba  Apollinahsad  vicarium  deprecatoria.  953 

CXIIi.  —  Aliu  ejusdem  verba  deprecatoria.  955 

CXI V.  —  Alia  ejusdcm  vcrba  deprecatorla.  9-S3 

CXV.  —  Verba  Chrisll  ad  apos  olos.  955 

CXVL  — Oratio.  935 

iCXVH.  —  De  S.  Ruftlno  martyre.  —  Hvmnua.  <».•* 
CXVIIL— Alius  Hymnus  i»h 


1219 

CXXV.-AdNoclarnuiD, 
CXXVI.  —  Ad  L»udes. 


ORDO  RERUM 


*M0 


938 

m 

CXXVII.  —  Enilaphium  Ludoici  sancli  presbyteA.    959 
CXXVIII.  —  In  natali  confessorum  PontiQcum.  —  Hvra- 


CXXIX.—  AdLaudes.  959 

CXXX.  —  De  omnibus  stnctls.  —  Versus.  960 

CXXXL  —  De  anouDtislione  Virgiois.  9t:0 

■    CXXXII  —  De  nalivitate  DoDiiiin  960 

CXXXIII.  —  De  ccena  Domhii.  901 

CXXXiV.  —  De  bapiismo  Domini.  £61 

CXXXV.  —  De  S.  Jotnne  Baptista.  961 

CXXXVI.  —  De  oblattone  Domini.  961 

CXXXVIF.  —  Ubi  puei  i  dicui.t  :  Hosanna.  961 

CXXXVIII.  -  Transliguratio  Domini.  961 

CXXXIX— Dominus  dicil  dis'ij  ulis  suis.—  Vigilate.961 
CXL.  —  Ul>i  Judas  Dominum  tradit.  961 

CXLI.  —  De  pHnn».  961 

CXLII.  —  Ihi  Chiistusrogai  Patrem.  961 

CXLIII.  —  De  ^scensione  Domini.  961 

CXLIV.  —  Lbi  Spiritus  saoctus  descendit  super  apo- 

stolos.  901 

CXLV.  —  De  S.  Pelro.  661 

CXLVI.  —  DeS.  Paulo.  961 

CXLVII.  —  De  illo  qui  moralur  in  odio.  961 

CXLYIII.  ~  De  illo  qui  placei  duobus  inimicis.  961 
CXLIX.  —  De  Hildebrando.  961 

CL.  —  De  e  odem  Hildebrando.  961 

CLI.  —  De  iilo  qoi  oronia  timet  tel  niliil  timet.  961 
CLIl.  —  De  virga  Moysi.  961 

CLIU.  —  De  arca  Noe.  961 

CLIV.—  De  illo  qui  prius  oooal  et  postea  reposclt.  962 
CLV. — Domious  papa  sine  im>rem  incipiebat,  et  mecum 

complere  volebat;  bicque  mccum  dicebat;    sicnt  erat  in 

principio ;  cum  mecum  non  dixisset.  —  Gloriu  Patri.  902 
CLVl.  —  lllis  hoc  djcitur  qui  faUam  pacem  fai  iunt.  962 
CLVII.  — •  Quod  sajpe  amicus  videtur  irasci,  tt  iniini- 

cus  frauriulenter  blandiri.  962 

CLVIH.  —  Ad  papam  Alexandrom  ailmonitio.  962 

CLIX.  —  Hocservus  Dei  facere  debct.  962 

CLX.  —  Pransum  dicimus.-»-  Edenl  paiipf res.  —  Silen- 

tium  solveotes  dicimus:  Pretiosa  in  conspectu  Domini.962 
CLXl  -  De  odio,  962 

CLXII.  —  Qui  casiratus  est  non  debet  episcopari.  962 
CLXHI.  —  De  Romanis  febribus.  962 

CLXIV.  —  Qnod  qui  ignorat  lcgem  vitiorum  nequit 

evitare  perniciem*  962 

CLXV.  —  De  tridoano  jejunio.  962 

CLXVI.  —  Omdaloo  non  paslori  sed  anliquo  Dracon\963 
CLXVil.  —  Coidam  fratri,  cui  jejuuiuoi  et  vigiliae  in 

nauseam  venerant.  963 

CLXVIIL  —  Quod  quidam  beuefactis  ofienduntur,  of- 

fensione  placanlur.  963 

CLXIX.  —  De  dente  et  lenle.  963 

CLXX.  —  Quod  carc  siue  pradicatione  prorumpit  In 

silvam  vitiorum.  963 

CLXXI.  —  De  bacolo  rectoris.  963 

CI.XXII.  ~  De  Ecclesia  Komana  ab  autiDspa  invasa 

lunus.  963 

CLXXIII.  —  De  miseria  huraanse  conditionis.  964 

CLXXIV.  —  De  eo  quipnsdicatjustum  et  Uimittil  im- 

pium.  96 l 

CLXXV.  —  Laus  eleemosyn».  964 

CLXXVI.  —  Avarodiviii.  904 

CLXXVII.  —  Vlro  superbo.  964 

CLXXVIIL  —  Livido  oUreclalori.  963 

CLXXIX.  —  Duobus  inimjci?,  ul  ad  parent  redeant.  9i»5 
CLX XX.  —  Cum  idem  scriptum  bis  mittitur.  965 

CLXXXI.  —  De  quibusdam  antidotis.  965 

CLXXXII.  —  Quod  qui  suuiit  munus  debet  vicem  red- 

dere.  960 

CLXXXIII.  —  Quibus  benedictio  de  coclearibus  milti- 

tur.  960 

CLXXXIV  —  Poniificali  dextera  coclearia  mittnntnr.  966 
CLXXXV.  —  Quibus  benediciio  de  coclearibus  inhli- 

tur.  966 

CLXXXVl.  —  Amicom  terret.  966 


CXCV.  —  De  papa  et  HHdebrando.  967 

CXCVL  —  De  Romano  archidiaeono,  qni  mibi  medhsm 

piserm  misiu  967 

CXCVil.  —  Urbano  gratulatur,  qui  Rom»  factus  est 

.«auper  eniscopos.  969 

CXCVIII.  —  De  illo  qoi  fiKom  habet.  967 

CXCIX,— Ulhlquipraedieantinvieem  non  diseordent.  967 
CC.  —  De  slercore  turdi  fit  viscus  nnde  turdus  ip*e 

capitor.  967 

CCI,  —  IIH,  cui  ego  prolisam  misi  epistolam»  et  ijnsa 

mihi  parvam.  967 

CCII.  —  De  Florentia,  In  qoa  papa  Stephanos  cbiit.  et 

Nirolaus  papa  ex  eadem  processit.  967 

GCIII.  —  l)e  ill )  qui  «semetipsum  suSjugat,  ot  reum  re- 

Cipiat.  .967 

CCIV.  —  Qood  Roma  mundo  prefuit,  donee  legibns 

Obeilivit.  967 

CCV.  —  Quod  pleriqne  casti  sint  teuaces.  967 

CCVI.  —  Deilloqui.nutritus  Aretii    Pomposiss  abbas 

foit.  967 

CCViT.  —  De  domno  Umberto  srchiepiscopo,  qui  sede- 

bat  ad  dexteram  papa?,  et  ego  ad  sinistram.  967 

CCVIII.  —  Soper  sacularibus  elegidia.  967 

CCIX  —  ConrmCluniacensem  flbbatem  qui  eum  in  Gal- 

liani  duxit.  968 

CC  X.  —  Versus  ^auperis.  968 

CCXI.  —  De  triJuano  jejunio.  .    €68 

CCXII.  —  Qul  diill  quod  vnlt,  audit  qnod  non  rult.  968 
CCXIIL  —  Kpitnphium  Pelri  Damianl.  968 

CCXIV.  —  Rennonis  epiiapliiiun.  96« 

CCX  V.  —  Quod  vermis  erls,  et  a  verme  voraberis.  969 
CCXVI.  —  A1  pconiteDliam  provocat.  969 

CCX  V II—  Versus  de  Simoniacis.  909 

CCXVIII.  —  Adverstis  Simoniacos  RbythmoS.  969 

CCXIX.  —  Damiano  exhortatio  ut  monachus  fiat.  971 
CCXX.  —  Rhythmus  pornileutl*  motiacbi,  971 

CCXXI.  —  De  abbatom  miseria  rhythmus.  972 

CCXXJI.  —  De  omnibits  ordmibus  omnium  bominum  in 

Ikt  sa?culo  viventiom  rubrica.  974 

CCXXIIL  —  In  eos  qui  de  regis  oltione  secori  sont. 

sed  Christom  evadere  nequeunt  —  Rhythmos.  977 

COLLECTANKA    IN    VKTUS   TESTAMEKTUM     EX 

OPLSCULIS  B.  PETRI  DAIIANl.  9*5 

Cajetani  pra?fatio.  ^85 

lucipit  liberTestim.  Velerfs  ac  NotI  Teslamenti.  987 
Incipit  prologos.  987 

Incipiuut  teslimonia  Libri  («enesis.  991 

Caput  primum.  —  In  epi^tola  ad  Hildebrandum  et  Sle- 

phanum  cardinnles  In  qua  docet  qualiter  ralionalis  auima 

adperfeclionemveniat.  991 

Cap.  II.  —  In  eadem  eplstola.  992 

Cap.  III.  —  In  eadem  epistola.1  993 

Cap.  IV.  —  In  eadem  epistola.  995 

Cap.  V.  —  In  eadem  epistola.  993 

Op.  VI.  —  in  eadcm  epistola.  994 

Cap.  VII.  —  In  eadem  epistola.  994 

Cap.  VIII.  —  In  sermone  do  S.  Colomba.  995 

Cap.  IX.  —  ln  epistola  ad  Aripr^andum,  in  qua  borlalur 

ut  Dei  servus  sacularibus  non  studeat  tttteris.  997 

Cap.  X.  —  In  sermone  S.  Lucae.  997 

Cap.  XI.  —  In  libro  de  perfectione  monacbonmi.  998 
Cap.XII.—  Insermone  de  exaltatibnesaucta?crucis.  998 
Cap.  XIII.  —  In  sermone  de  S.  P.  999 

Cap.  XIV.  —  lu  eodem  semtone.  999 

Cap.  XV.  —  In  eodem  sermone.  999 

Cap.  XVI  —  In  libro  dc  pcrfectione  monacborum.  99") 
Cap.  XVII  —  ln  «ermone  in  Ccena  Domiui.  1000 

Cap.  XVIII.  —  In  epis.ola  ad  Hirtnisindim  sanctimonia- 

lem,  in  qua  dicitur  quod  a?dincium  huinanw  superbiaB  rito 

destruitur.  1000 

Cap.  XIX.  —  In  epistola  ad  Donifacium  Causidtcom;  obi 

dicilur  ut  exteriori  prudeulias  spiritoalis  sapientia  f>r»- 

feralur.  1091 

CAH  xx.  —  In  tpisiola  ad  Alexandrom  Papam.  1001 
Cap.  XXI.  —  lu  epistola  ad  Desiderium  abbaiem  Casi- 

nensem.  1001 

Cap.  XXn.  —  Ad  Alexandmm  papam:  ubi  eonqueritur 


1221 


QU;E  1N  HOC  TOMO  COINTINENTUR. 


mt 


Cip.  XXIX.  —  Ad  Deitderlum  abbatem,  ut  vacet  siudio 
'        comemplindi.  1007 

Cap.  XXX.  -  lo  aermone  de  S.  Joanne  Baptista.  1003 
Cip.  XXXi.  —  Id  sermone  de  S.  I.uca  evangelista.  1010 
Cap.  XXXII.-  In  sermonede  S.  Vuale.  101 1 

Cap.  XXXIll.  —  ln  sermone  de  inventiooe  sancta» 
croeis.  1012 

Cap.  XXXIV.  —  ln  sermone  de  S.  Eleucadio.  1012 
locipiuot  capitula  libri  Exodi.  1012 

iucipidnt  lestimooia  lik>ri  Exodi.  1013 

Cap.  pmmcm.  —  In  epistola  ad  Hermisiodem  saocllmo- 
nialem,  ubi  dicilur  quod  aediGcium  uuuaauae  superbi®  cito 
deslrujlur.  1013 

Cap.  ||.  —  la  epistola   ad  H  ermisindem,  ubi  dicitur 
quod  aediflcium  humana?  sapientiae  cito  labatur.         1013 
Cap.  III.  -  in  sermone  de  S.  Coluinba.  1014 

Cap.  IV.  —  Iu  eodem  sermone.  1013 

Cap.  V.  —  Id  epistola  ad  Canonicos  Panenses.        1015 
Cap.  VI.  —  In  episioia  ad   Ponihciuin,  ubi  dicitur  ut 
exteriorl  prudentire  spirilualis  saplentla  praaferalur.  llM6 
Cap.  VII.  -  De  decem  plagis  &zw\\f  ta  epislola  ad 
discipulurn  Joannem.  1016 

Cap.  VIII.  —  ln  sermone  S.  E.eucnadii.  1021 

Cap.  IX.—  Jnsermone  de  inveniione  sancUe  crucls.  102! 
Cap.  X.  —  lo  eplslota  ad  Blancam  comilissam.  1021 
Cap.XI.—  Id  sermone  de  invenalone  SAiicl»  crucis.  1022 
Cap.  XII.  —  In  eodem  sermone.  1022 

Cap.  XIII.  —  In  eodero  sermone.  1022 

Cap.  XIV.  —  In  sermooe  de  S.  Eieuchadio.  1023 

Cap.  XV.  —  in  epistola  ad  fratres  Cluniacenses.  1023 
Cap.  XVI.  —  ln  sermonede  S.  Eieuchadio.  1025 

Cap.X  VI I,— ln  sermone  de  exaltatiouesancla  crucls.1024 
Cap.  XVIII.  —  In  serroone  synodali  primo.  1024 

Cap.  XIX.  -  G.  G.  1023 

Cap.  XX.  —  Inx  epistola  ad  canonicos  Fanenses.  1023 
Cap.  XXI.  —  In  sermone  de  S.  Andrea  apostoto.  1023 
Cap.XXII.— Inserroone  de  S.  Mailhseoevangellsla.1020 
Cap.  XXI II.  —  tu  sermone  de  S.  BartbolQrnseo.  1026 
Cap.  XXIV.  —  In  sermone  de  S.  Eleuchadio.  1026 

Cap.  XXV.  —  ln  eodem  sermone.  1028 

Gap.  XXVI.  —  lo  sermone  synodali  primo.  1028 

Cap.  XXVII.  —  In  epistola  ad  Damianum  de  scurrilitate 
vitanda.  1028 

Incipiunt  capitula  libri  Levilici.  1029 

Incipiunt  Teslimonia  libri  Levitlci.  1029 

Cap.  pmmum.  —  In  sermone  de  invenlioneS.  crucis.  1029 
Cap.  II.  —  In  sermone  virginum.  1029 

Gap.  III.  —  In  sermone  sancti  Dooati.  1031 

Cap.  IV.  —  Ad  Desiderium  abbatem.  1031 

Cap.  V.    —  In  epistola  ad  Cunibertum  Taurinensem 
episcopum,  de  incoutinentia  clericorum.  1031 

Cap.  VI.  —  In  sermone  S.  Georgii.  1032 

Cap.  VII.  —  ln  sermone  S.  Bonila  ii.  1032 

Cap.  VIII.  —  Ad  Cunibertum  Taunnensem  epiacopum 
de  incoutinentia  clericorum.  1033 

Cap.  IX.  —  ln  sermone  io  cnena  Dominl.  1033 

Cap.X. — In  epistolaadHildehrandumetStephanum.  1034 
iDcipiunt  capilula  libri  Numeri.  1034 

Incipiuot  teslimonia  libri  Numeri.  1034 

Cap.  I.  —  In  epistola  ad  Alexaudrum  papam,  ut  cano- 
nicis  proprielatem  toliaL  1034 

Cap.  II.  —  lo  sermone  de  coena  Domini.  1035 

Cap.  III.  — IolibrogratiS:imo.  1035 

Cap.  IV.  —  In  sermone  secundo  de  S.  Malthaeo.  1036 
Cap.  V.  —  Insermonede  oativiuteS.  Marise.  1037 
Cap.VI. —  iDepist.adHenuisindemsiocti  i.onialens.  1037 
Cap.  VII.  —  In  sermone  de  inveniioue  S.  CrucU.  1038 
Cap.  VIII. — Insermonede  exallatione  S.  Crucis.  1038 
Op.  IX.  —  In  eodem  sermooe^.,  1039 

Cap.  X.  —  In  eodem  sermone.  1030 

Cap.  XI.  —  In  sermone  S.  Cbristophori.  1040 

Cap.  XII.  —  In  episoila  ad  V.  Episcopum  et  ejus  cano- 
cos9  cie  quinque  senaibua  corporis  cohlbeodis.  1044 
Cap.  XII 1.  —  In  eadem  epistola.  1045 

Cap.  XIV.  — In  epistola  ad  Albertum,  in  qua  de  man- 
>nibus  Israelitarum  scribit.  1043 

Cap.  XV.  —  In  epistola  ad  V.  Episcopum  et  ejos  cano- 
•o8,  qoae  est  dequinquesensibuscorporiscohibendls.1046 
1>r.  XVI.  —  In  epistolaad  V.  Episcopum  et  suos  cano- 
■os.  Qjuae  estdeocto  fcstivitatibus  VeterisTestamcnt  .1047 


Cap.  III.  —  In  eadem  epistola.  1065 

Cap.  1 V.  —  In  seraone  de  S.  Barlholomaeo.  1065 

Cap.  V.  —  De  S.  Aoastaaio.  1066 

Cap.  VI.  —  1o  sermoue  de  S.  Grorgio.  1066 

Cap.  VII. —  lo  Ubro  De  perfec.tioiie  innnadiorum.  1066 
Cap.  VIII.  —  In  epistola  ad  Bonifacium  quas  est  de  eo 
quod  exteriori  prudeotia*  spiritoalis   sapteirtia   debeat 
prteferri.  1067 

Cap.  IX.  —  In  cpistola  ad  Cincimn  praefectum.  1067 
Cap.  X.  —  In  epUiola  ad  Pelrum  iuonachum.  1068 
Cap.  XI.  —  In  sermone  de  S.  Anastasio.  1069 

Cap.  XII.  —  In  sermone  de  S.  Bartholomteo.  107O 
locipiunt  capitula  libri  Josue.  1070 

Ineipiunt  Testimonia  libri  Josne.  1070 

Cap.  pdimum.  —  In  secundo  sermone  de  S.  Joaune  evao- 
gelista.  1070 

Cap.  II.  —  In  eodem  sermone.  1070 

Cap. II I. —  ln  sermooe  primo  de  S .  Bartholomaeo.  1 07 1 
Cap.  IV.  —  In  sermone  de  sancto  Andrea.  1072 

Cap.  V.  —  In  sermooe  de  S.  Bartholomaeo.  1075 

Cap.  VI.  —  In  sermooe  de  S.  Andrea.  1073 

Cap.  VII.  —  In  eodem  sermone.  1074 

Cap.  VIII.  —  Iq  epistola  ad  B.  Causidicum,  ot  exte- 
riori  prudentise  spirltualis  sapientia  prseferatur.        1075 
Cap.  IX.  —  In  libro  de  perfeciioae  monachoram.     1076 
Cap.  X.  —  In  epistola  ad  fratres  Gamugni.  1077 

Incipiunt  capitula  libri  Judicum.  1078 

Incipiuut  Testimonia  libti  Judicum.  1079 

Cap.  pbimum.  —  In  epislola  ad  V.  abbatem.  1079 

Cap    II.  —  lo  sermone  de  S.  Cassiano.  1079 

Cap.  III.  —  In  sermooe  de  exaltatione  S.  Crucis.  1081 
Cap.  IV.  —  ln  sermone  de  xanctis  virginibos.  1082 
Cap.  V.  —  In  sermone  de  S.  Matthaeo.  1083 

Ca  .  VI.  —  In  epistola  ad  Felrum  archipresbylerum  de 
incontinenUa  clericorum.  1083 

Cap.  VII.  —  In  epistola  ad  Booifacium  episcopum  de 
curialibus  episcopis.  1084 

Cap.  VIII.  —  In  epistola  ad  Petrum  arcbipresbyterum 
de  incoulioentiaclericorum.  1087 

Cap.  IX.  —  In  eadem  epistola.  1087 

Cap.  X.  —  lo  sermooe  de  sancto  Antimo.  1068 

Cap.  XI.  —  lo  episiola  ad  Adelaidem  comitissam,  qua 
eam  confosderat  episcopo  propter  incontinentlam  clerico- 
rum.  1089 

Cap.  XII.  —  lo  sermone  de  sandis  virginibos.  1090 
Cap.  XIII.  —  In  epistolajad  canonicos  Faotnses.  1000 
Incipiunt  capitula  libri  primi  Kegum.  1090 

Incipiunt  leslimonia  libri  primi  Kegum.  1091 

Cap.  primum.  —  in  epistola  ad  Niculaum  papam,  de  in- 
eontinentia  epi*coporum.  1091 

Cap.  II.  —  In  epistola  ad  fratres  Cluniacenses.       1092 
Cap  .111.  —  In  epistola  ad  Albericum,  in  qua  ei  super 
decetn  qusesiionibus  re^r^oodet.  1094 

Cap.  IV.  —  Inepistola  ad  Aliprandum,  qusa  est  decor- 
reptione,  quam  sit  utilis  in  sancti  ordinis  disctplina.   1095 
Cap.  V.  —  In  episloia  ad  Hermisinrlim,  de  eo  quod 
aadittcium  humanae  superbi®  clto  destruitur.  1096 

Cap.  VI.  —  In  sermooe  de  S.  Columba.  1096 

Cap.  VII.  — In  epistola  adDesiderium  abbatem,  qui 
dicluar  quod  majori  sit  dignus  honore  qui  dignitatem  pro- 
jicit  quam  qui  in  ea  persistit.  1097 

lncipiunt  capilula  libri  secundi  Regum.  1099 

Incipiunt  teslimonia  librl  secuodi  Begum.  1099 

CiP.  pbimum.  —  In  libro  Gomorrhiano.  1099 

Cap.  II.  —  In  sermone  de  S.  Matttwpo.  1100 

Cap.  III.  —  ln  epistola  ad  B.  quae  est  ut  exterlori  pru- 
dentile  spiritualis  pcudeniia  prssferatur.  1101 

Cap.  IV.  —  In  epistola  ad  Aibericum,  qua  soper  decem 
quaesiionibus  respoodet.  1101 

Cap.  V.  —  In  eadem  epistola.  1101 

Cip.  VI.  —  In  epislola  ad  Cloniacenses  fratres.  1102 
Cap.  VII.  — ,  In  epistola  ad  Marinum.  ilo2 

Cap.  VIII.  —  Iu  epistola  ad  cardinales  episcopos.  1103 
Cap.  IX.  —  Io  epistola  ad  Albericum  qua  ei  supcr  de- 
eem  quaesiionibus  respondel .  1 1 05 

Cap.  X.  —  In  epistola  ad  Desfderlum  abbatem  quod  n  a« 
Jori  sit  dignus  bouore  qui  dignitatem  projtcit  quam  |qui  in 
ea  persisiiu  1105 

Cap.  XI.  —  In  eadem  eplstola.  1106 

Cap.  XII.  —  lu  epistoa  ad  Albericuro.  ra  oua  soper 


ORDO  RERUM  QILE  in  hoc  tomo  continentur. 


\m 

Jncipiunl  cspitula  tibri  tertii  Regum.  1115 

lncipiunl  testimonia  libri  tertii  Regrnn.  1113 

Cap.  pwMXJM.  —  Ad  C.  praifectum,  ubi  eum  ad  eertamen 

provocat.  11 13 

Cap.  11.  —  Ib  eptstola  ad  Albericom,  ubi  super  decem 

quaestionibus  tracut.  1 1  I  4 

Ca».  III.  —  lo  epiatola  ad  Agnetem  regioam.  I  1 16 
Cap.  IV.  —  lo  eadem  eplstola.  1110 

C*p.  V.  —  ln  epistola  ad  Albericnm,  ubi  dicitur  de 

mansionibus  Israeiitarum.  1117 

Cap.  VI  —  In  epistola  ad  A.  P.  P.  ubl  conqueritur  de 

iusolentia  pravorura  hoininum.  1118 

Cap.  VII.  —  ln  sermoue  de  niiiviiate  S.  Marifi.  1119 
Qap.*VIII.  —  lu  epiatola  ad  Agnetem  reginam.  -  1110 
Cap.  IX.  —  Iu  serinoite  de  S.  Autimo.  1120 

Cap.  X.  -^-  ln  sermone  de  inventione  S.  crucis.  llii 
C*p.  XI.  ~  In  scrmone  de  inveniione  S.  crucia.  1122 
Incipiimt  eapiluia  libri  quarti  hVgum.  1123 

Incipiunl  lestimonia  Hbri  quarti  Regum.  1122 

Cap.  phimou.—  In  sennone}le  exaliatione  S.  crucis.1122 
Cap.  II.  —  In  sermone  dc  S.  Cassiano.  1123 

Cap.I  1 1. — lu  epbt.  ad  Hildebrandmn  etSlephanom,  ubi  dl 

cilnr  quomodo  raliotialisanimaad  rerfccUoncm  venial.l  123 
Cap.  IV.  —  lu  sermone  de  inventioue  S.  crucls,  1124 
Cap.  Y.  —  In  sermooe  de  S.  Bonifacio.  1123 

De  libro  Esdr».  1123 

De  libro  Tobias.  1127 

DelibroJob.  1129 

locipiuni  capttola  de  Rbro  Paatmorum/  1129 

Incipiunt  testinionia  de  libro  Psalmorum.  1129 

Inclpiuot  testimonia  libri  Psalmorum.  1129 

Caf.  pwjtom.  —  In  epistola  a<l  Desiderium  abbatem,  ubi 

auper  Dei  omnipolenUaiii  dispmatur.  1129 

Cap.  II.—  In  episiola  ad  Herniislndim.  1129 

Cap.  III.  —  In  epstola  ad  Desiderium  abbatem,  ubi  di- 

eit  quod  majori  ait  dignus  honore  qut  digiifitalem  projicft 

quam  qui  in  ea  manet.  1130 

Cap.  IV.  —  In  libro  de  eontempto  ssculi.  1131 

Cap.  V.  —  Ad  Alexaodrum  papam,  de  canonicis.  |1131 
Cap.  VI.  —  Ad  Desiderium  abbatem,  «bi  de  Dei  omni- 

polentia  dispntaUir.  1131 

Cap.  VII.  —  Iu  sermone  de  S.  Anastasio.  1152 

Cap.  Vlii.  —  In  cpisiola  ad  Blancam  comiUssam.  1132 
Cap.  IX.  —  Ad  Dusiriehtim  abbatem,  ubi  excessom 

suuia  excusat.  1132 

Cap.  X.  —  In  aermone  de  S.  Columba.  1 153 

Cap.  XI.  —  lo  sermone  de  S.  Clirisiophoro.  1 133 

Cap.  XII.  —  In  epiatola   ad  Alexaudrum  papam,  de 

auferenda  proprietate  caoonicis.  1134 

lecipiuDt  eapitula  de  libro  Prnverbiormn.  1134 

Incipiunt  testimoola  Proverbiorum.  1154 

Cap.  pbjmum.  —  ln  epiatola  ad  Cioeium  pr;cfccuim.  1133 
Cap.  II.  —  in  eadem  epistola.  1 133 

Cap.  III.  —  I n  sermoue  de  S.  Bartbolomaco.  1136 

Cap.  IV.  —  ln  epstola  ad  Cincium  prasfejom,  super 

cobortaUooe  ad  caslitatem.  1 1 36 

Cap.  V.  —  lo  epistola  ad  fratres  Gamuguii,  ubi  de  trans- 

gresaiooe  suorom  mandatorum  agit,  1 157 

Cap.  V I .— lo  episuad  Aiexandrum  papam  de  caoonicis.l  1 57 
Cap.  vii.  —  ln  eadem  epistola.  1138 

Cap.  VIII.  —  In  epsstola  ad  Alexaodrum  papam,  super 

insolentia  malorum  homiiiom.  1140 

Inciplunt  capifcula  de  Ecclesiaste.  1U0 

Incipiunt  lesiimoota  de  Ecclesiaste.  1140 

Cap.  pmmum.  —  lo  iibro  gratissiroo.  1139 

Cap.  II.  —  G.  G.  1140 

Cap.  III.  —  Ad  Mainardum  abbatem.  1140 

Cap.  IV.  —  In  epistola  ad  Bonifaciom  Causldieum,  ut 

exteriori  prudeutife  spirilualis  sapieotia  prsefera  ur.  1141 
Cap.  V.  —  In  epiatola  ad  Alexaodruni  papam,  cootra 

papam  ne  dijudicet.  1 141 

Incipiunt  capitula  de  Canticis  caoticorum.  1142 

Incipiunt  lestimonia  de  CanUcis  canticorum.  1 143 

Cap.  primum.  —  £x  sermone  lo  oatali  virgteum.  1145 
Cap.IL-  1143 


1224 

Cap.XI.-  1147 

Cap.  XH.  —  Ex  sermooe  lo  natali  virginum.  f  1 17 

Cap.  XIII.  —  ln  sermone  de  SS.  Piora  et  Lucillft.  1 147 
Cap.  XIV.  —  Ei  sermooe  innatali  virginum.  1148 

Cap.  XV.  ~  1148 

Cap.  XVI.  —  lo  epislola  ad  Blancam  et  in  sermone  de 
SS.  Flora  et  Luci:ia.  1 1 49 

Cap.  XVII.—  1150 

Cap.  XV IH.  —  Io  sermooe  de  S.  Joanne  apostolo    et 
evangelista.  1 150 

Cap.  XIX.  —  ■  1130 

Cap.XX—  Inhomiliade;nativitateB.VirgioisMariaB.  1150 
Cap.  XXI.  —  lo  sermoue  de  S.  Mareo evangelisu.  1151 
Cap.  XXII.  —  1151 

C*p.  XXIIL  —  115* 

Cap.  XXIV.  —  115* 

Cap.  XXV.  —  In  sermone  de  invcntione  S.  Oucis.  1153 
Cap.XXW.—  1155 

Cap.  XXVII.  —  lo  Epistola  ad  Blaocam  et  in  serowne 
de  sanclo  Cassiaoo.  1 154 

Incipiunt  capitula  librl  Sapientiae.  1 155 

Incipiuut  tes  imonia  libri  Supieoti.e.  1 155 

Cap.  pmmum  —  fn  Itbro  gratissimo.  1153 

Cap.  II.  —  lo  sermooe  secuodo  de  S.  Bartbolomaeo 
apostolo.  1155 

Incipit  capitolum  rte  libro  Ecclesiastici.  1155 

Capot  unicom.  —  Jn  sermooe  secitudo  de  S.  Matlhaeo 
■postolo  et  evangelista.  1155 

Incipiunt  capitula  iibri  fsaiae  propuel*.  1157 

Inciplunt  testimonia.  1 1 57 

Cap.I-  1157 

Cap.  II.  —  lo  eptstola  ad  Blancam.  1 137 

Cap.  III.  —  Ad  Oldericum.  episcopumFirmioum.    1158 
Cap.'1V.  —  In  epistola  ad  Hermlsiadim ,  quod  a?diflcium 
homanx  soperhto  cito  destroitur.  1 1 59 

Cap.  V.  —  ln  libro  contra  Judseos.  f  159 

Cap  VI .  —  In  sermone  de  S.  Luca  evangclista.  tl59 
Cap.  VII.  —  In  eadem  epistola.  1160 

Cap.  VIII.  —  lo  epistola  ad  Albericum  card  ,  de  decem 
qosestionibos.  1160 

CAP.IX.—loliomiliade  nativilateS.Maria»  virgiuis.  1161 
CAP.  x.  —  In  epistola  ad  Cuuiberlum  episcopom  Tauri- 
oensem  de  incontinentia  clerrcorura.  1162 

Incipiunt  capttula  Jeremias.  1161 

locipioot  testimooia.  1161 

Cap.  pamuM.  —  In  eplstla  ad  P.  archfpresbyterum,  ubi 
loqnitur  de  animoc  egressiooe  a  corpore.  1161 

Cap.  II.  —  lu  episiola  ad  P.  archipresbyterum,  de  in- 
contmeniia  clericorum.  1163 

Cap.  III.  —  lo  epistola  ad  P.  abiialem.  1565 

Cap.  IV.  —  io  epistola  ad  cardinales  episcopoa.      1163 
C^p,  v.  —  In  epistoU  ad  P.  archipresbyierum,  super 
egressione  animae  de  corpore.  1160 

Cap.  VI.  —  lu  epistola  ad  fratres  Sanvicini  ubi  ad  pa- 
tientiam  provocat.  1^66 

Cap.  VII.  —  lo  epistola  adN.  papam,  supcr  incontinen» 
tia  clericorum.  }}J7 

Cap.  VIII.  —  lo  epistola  ad  Hermtsiodem.  116« 

Cap.  IX.  —  Io  episloki  ad  Albericum  card.  super  decem 
qoaestionibos.  .      1168 

C*p.  X.  — ■  In  epistola  ad  Booifacinm  ut  cxteriori  pru- 
dentiac  spir  tnalis  sapieniia  pra?feratur.  1]6£ 

Incipiunl  capilula  de  libris  propbelarum.  \\w 

incipiunt  tesUmonia  de  libris  propheUrum.  1 16^ 

Cap.  pmmom.  —  In  epistola  ad  V.  episcopum.  1169 

Cap.  1 1  — In  sermone  de  S.  Stephano  pana  et  marlyre.  1 169 
Cap.  III.  —  lo  sermone  primo  synodalL  H"0 

IUp.  IV.  —  )n  cpistola  ad  Blancam.  1170 

Cap.  V.  —  In  epistora  ad  Honestum.  #   117] 

Cap.VI.— InhomiliadenativiuteB  Maria5Virginis.li71 
Cap.  VII.  —  In  sermone  1,  de  S.  Matihaeo  apostolo  et 

Ay.Qff  I  I  /  1 

Cap.  VIII.  -  In  epislola  ad  Mainardu:n  abbatew.    117i 

Cap.  IX.  —  ln  cnistola  ad  cardlnales  episcopos,  de  di- 

cnitate  RomanaB  bcclesia?.  :!i? 


the  Library  on  or  before  the  last  date 
stamped  below. 

A  flne  of  flve  eents  a  day  is  incurred 
by  retaining  it  beyond  the  speoifled 
time. 

Please  return  promptly.  \ 


pOOXDUE 


■^m